The Wonderful Myanmar (Kayin State)
The Wonderful Myanmar (Kayin State)
Subject Video
Subject-Image
Posted-Date
MM-Subject-Category
ဆက်စပ်ကဏ္ဍများ
တည်နေရာဗိဿနိုးမြို့ဟောင်း၏ အရှေ့တောင်ထောင့်အနီး၊ တောင်တွင်းကြီးမြို့နယ်၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးဖွင့်လှစ်သည့်ခုနှစ်၁.၉.၂၀ဝ၈ခင်းကျင်းပြသထားမှုပျူစာအထောက်အထားများပါရှိသည့် အရိုးအိုးများ၊ ပါဋိကတ်ကောက်နုတ် ချက်ပါ ရွှေပေလွှာများ၊ ကျောက်စာများ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ ကျောက်ဆစ် ရုပ်ကြွများ၊ အနုသုခုမဆိုင်ရာ ကြေးရုပ်ငယ်များ၊ ဒင်္ဂါးများ၊ ပျူအက္ခရာ၊ ပျူဘာသာနှင့် ပါဠိစာပါဝတ္ထုပစ္စည်းများနှင့်ကြေးထည်ပစ္စည်းများ၊ မြေထည် ပစ္စည်းများ၊ သံထည်ပစ္စည်းများ၊ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်များ၊ အရိုးနှင့်ဆက်စပ် ပစ္စည်းများ၊ အုတ်ချပ်များ၊ဝင်ကြေးနိုင်ငံခြားသား ၁၀၀ဝဝိ/၊ပြည်တွင်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်သည့်အချိန်နံနက် (ဝ၉:၃၀)နာရီ မှ ညနေ (ဝ၄:၃၀)နာရီအထိပြတိုက်ပိတ်ရက်တနင်္လာနေ့နှင့် ပြန်တမ်းဝင်ရုံးပိတ်ရက်များSource: www.moculture.gov.mm
ဇန်နဝါရီကရင်နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်နှင့် ကောက်သစ်စားပွဲတော် ကရင်အမျိုးသားများသည်နှစ်ဟောင်းကူးပြောင်း၍နှစ်သစ်မင်္ဂလာကိုကြိုဆိုခြင်း၊နှစ်သစ်တွင် ကောက်ပဲသီးနှံပေါများရန် ဆုတောင်းခြင်းကို ပြုလုပ်ကြသည်။ နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်ကို နှစ်စဉ် ပြာသိုလဆန်း (၁)ရက်နေ့တွင်ကျင်းပကြသည်။ ကောက်ဦးပေါ်ချိန်ဖြစ်၍ ရရှိသော သီးနှံများကို ဘုရားအား ရည်စူးပြီး ဦးဦးဖျားဖျား အလှူဒါနပြု လုပ်လေ့ရှိသည်။ မင်္ဂလာအခါဖြစ်သည့် နှစ်သစ်ကူးပွဲတွင် တပျော်တပါးစုပေါင်း စားသောက်ကြပြီးစုဝေးရောက်ရှိလာသူများ စုပေါင်း၍ကကြသည်။ စုစည်းသရုပ်ဖော် ဒုံးအကများလည်း ကလေ့ရှိသည်။ဖေဖော်ဝါရီကျုံဒိုးမီးပုံပွဲကရင်ရိုးရာမီးပုံပွဲတော်ကို ရှေးယခင်ဘိုးဘွားလက်ထပ်မှ ပြုလုပ်ကျင်းပလာခဲ့ပြီး၊ ကရင်လူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးကို ပေါင်းစပ်ပြီး အစဉ်အလာမပျက် နှစ်စဉ် ကျင်းပလာခဲ့ကြပါသည်။ သေဆုံးသောသူများအတွက် အလှူဒါနပြုလုပ်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုကာ မကောင်းသည့် အရာမှန်သမျှ ကျွတ်လွတ်စေချင်၍ အမွှေးနံ့သာများဖြင့်လာရောက်ဆုတောင်းပြီးမီးရှို့ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။မတ်ဇွဲကပင်တောင်ဘုရားပွဲ(ခေါ်)တပေါင်းပွဲတော်ကရင်ပြည်နယ်၊ ဘားအံမြို့ရှိ ဇွဲကပင်တောင်ဆံတော်ရှင် ဘုရားပွဲကိုနှစ်စဉ်တပေါင်းလပြည့်နေ့တွင် ဇွဲကပင်တောင်ခြေရှိ လုမ္မဏီဥယျာဉ်နှင့် တောင်ထိပ်ဘုရားရင်ပြင်တော်တို့တွင် စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ဒေသခံများသာမကမြန်မာ ပြည်အရပ်ရပ်မှ ခရီးသွားဧည့်သည်များနှင့် ပြည်ပခရီးသွားများပါလာရောက် ဖူးမြှော်လည်ပတ်လေ့ရှိပါသည်။ဧပြီရေသဘင်ပွဲတော်၊ သက်ကြီးပူဇော်ပွဲနှင့်ငါးလွှတ်ပွဲမြန်မာတိုင်းရင်းသားလူမျိုးတို့နည်းတူ ကရင်တိုင်းရင်းသားတို့သည် ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးထမ်းများကို အစဉ်အလာမပျက် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သောအားဖြင့် ရေသဘင်ပွဲတော်များကျင်းပခြင်း၊ မြန်မာနှစ်ဆန်း(၁)ရက်နေ့တိုင်း သက်ကြီးပူဇော်ပွဲအလှူတော်မင်္ဂလာ နှင့်ဇီဝိတဒါနငါးလွှတ်ပွဲတို့ကိုနှစ်စဉ်ကျင်းပကြပါသည်။မေပဲမျိုးစုံလောင်းလှူပွဲနှင့်ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်ကရင်ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှကြီးမှူး၍ ဘားအံမြို့ ကျက်သ ရေဆောင်သေဌမာရ်အောင်မြတ်စွာဘုရား ပရိဝုဏ်အတွင်း အင်္ဂါထောင့်ရှိမဟာ ဗောဓိညောင်ပင်ရင်း၌လည်းကောင်း၊ ရွှေယဉ်မျှော်ပြည်တော်အေး စေတီတော်မြတ်ကြီးတွင် ကဆုန်ညောင်ရေသွန်းပွဲ၊ ပဲဆွမ်းလောင်းလှူပွဲတို့အား နှစ်စဉ် ကဆုန်လပြည့်ဗုဒ္ဓနေ့တိုင်းနှစ်စဉ် စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပလေ့ရှိပါသည်။ ဇွန်စာပြန်တော်ပွဲဗုဒ္ဓဘာသာ ကရင်တိုင်းရင်းသားတို့သည်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာထွန်းကားရေးအတွက် နှစ်စဉ် နယုန်လရောက်တိုင်းစာပြန်တော်ပွဲကိုကျင်းပပြုလုပ်လေ့ရှိပါသည်။ဇူလိုင်ဝါဆိုသင်္ကန်းဆက်ကပ်လှူဒါန်းပွဲကရင်ပြည်နယ်အတွင်း ပြည်နယ်အစိုးရမှကြီးမှူး၍ ဗုဒ္ဓဘာသာအစဉ်အလာမပျက် စုပေါင်းဝါဆိုသင်္ကန်းဆက်ကပ်လှူဒါန်းပွဲကိုနှစ်စဉ် ဝါဆိုလပြည့်နေ့တိုင်း ကျင်းပပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ဩဂုတ်ချည်ဖြူဖွဲ့ပွဲ (ခေါ်) လက်ချည်ပွဲချည်ဖြူဖွဲ့ပွဲ(ခေါ်) လက်ချည်ပွဲကို နှစ်စဉ် ဝါခေါင်လ ပြည့်နေ့ရောက်တိုင်း ကျင်းပလေ့ရှိသော ကရင်တိုင်းရင်းသားများ၏ ရိုးရာပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ကရင်လူမျိုးများသည် ရှေးဘိုးဘေးဘီဘင်များ၏ ရေကြီးလေ့ရှိပြီး ဆန်ရေစပါးများ တဖြည်းဖြည်း လျော့နည်းလာကာ စားသောက်ရာတွင်လည်း ပုံမှန်ထက်ပို၍ကုန်ကျသည်ဟု ထင်မြင်ပြီး မကောင်းဆိုးဝါးများ လူတွင်ဝင်ရောက် ပူးကပ်သည်ဟုယူဆသည့်အတွက် ကိုယ့်လိပ်ပြာ မလွင့်သွားအောင်လိပ်ပြာကိုခေါ်လေ့ရှိကြောင်း၊ ဝိဉာဏ်လိပ်ပြာမလွင့်သွား အောင်ချည်ဖြူဖြင့် လက်တွင်ချည်နှောင်ပြီး ဆံဖြူခါးကုန်းသည်အထိ လိပ်ပြာဝိဉာဏ်ကို ကိုယ်နှင့်မကွာ နေထိုင်နိုင်စေရန်ဆုတောင်း မေတ္တာပြုခြင်းသည် ကရင်ရိုးရာချည်ဖြူဖွဲ့မင်္ဂလာ၏ အနှစ်သာရပင် ဖြစ်ပါသည်။စက်တင်ဘာလှေပြိုင်ပွဲကရင်တိုင်းရင်းသားတို့သည်လည်း စည်းလုံးမှု၊ ညီညွတ်မှုကိုပြသသည့်အနေဖြင့် နှစ်စဉ် တော်သလင်းလတွင် ရိုးရာပွဲတစ်ခု ဖြစ်သည့် လှေပြိုင်ပွဲများကို ဘားအံမြို့လယ်ရှိကန်သာယာကန်တွင် ကျင်းပပေးလျက်ရှိပြီး၊ ဒေသခံများသာမက ပြည်တွင်း/ ပြည်ပ ဧည့်သည်များပါ ကြည့်ရှုအားပေးကြပါသည်။အောက်တိုဘာမီးထွန်းပွဲ၊ မီးမျှောပွဲနှင့် မီးပုံးပျံလွှတ်ပွဲသတင်းကျွတ်လ၏ အဖိတ်နေ့၊ လပြည့်နေ့၊ လပြည့် ကျော်(၁)ရက်နေ့များတွင် မီးထွန်းပွဲ၊ မီးမျှောပွဲ (သံလွင်မြစ်တွင်း) နှင့် မီးပုံးပျံလွှတ်ပွဲတို့ကို နှစ်စဉ် ရိုးရာမပျက်ကျင်းပပြုလုပ်လေ့ရှိပြီးပြည်တွင်း/ ပြည်ပ ခရီးသွားဧည့်သည်များပါ ပါဝင်ဆင်နွဲနိုင်ပါသည်။နိုဝင်ဘာရိုးရာလက်ဝှေ့ပြိုင်ပွဲ၊ ကရင်ဒုံးယိမ်းအကကရင်ရိုးရာလက်ဝှေ့ပြိုင်ပွဲအား အထူးသဖြင့် ကရင်ပြည်နယ်နေ့အခမ်းအနား ကျင်းပသည့်နိုဝင် ဘာ(၇)ရက်နေ့မှစ၍(၄)ရက်တိုင်တိုင်ကျင်းပလေ့ရှိပြီးပြည်နယ်အတွင်း လက်ဝှေ့ဝါသနာရှင်များ၊ နိုင်ငံအဝှမ်းမှ လက်ဝှေ့ဝါသနာရှင်များအပြင် ထိုင်းနိုင်ငံမှ လက်ဝှေ့ဝါသနာရှင်များကိုလည်း ဖိတ်ခေါ်၍ ကျင်းပလေ့ရှိပါသည်။ ဒုံးယိမ်းအကကိုလည်း နိုဝင်ဘာ (၇)ရက်နေ့မှ (၁၀)ရက်နေ့အထိ ကျင်းပပြုလုပ်လေ့ရှိပြီး ကရင်လူမျိုးတို့၏ဘဝအလှကိုထင်ဟပ် ဖော်ကျူးသော အကတစ်မျိုးလည်းဖြစ်ပါသည်။ ကရင်ယဉ်ကျေးမှု၊ ကိုယ်ပိုင်ဟန် တူရိယာများဖြင့် ဖန်တီးထားပြီး ကိုယ်ပိုင်အမွေနှစ်အဖြစ်ထိန်းသိမ်းထားကြခြင်းဖြစ်သည်။ ကရင်ဒေသတွင် စပါးရိတ်သိမ်း၍ တလင်းများတွင် စပါးခြွေနယ်သည့်အခါ ကရင်အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးများ ကညီညီညာညာ တေး၊ ကဗျာ၊လင်္ကာများ သီဆိုခဲ့ရာမှ ကရင်ဒုံးယိမ်း ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်ပါသည်။ ကရင်ဒုံးယိမ်း အကကို (၁၆)ဦး ဖြင့် ကပြဖျော်ဖြေလေ့ရှိပါသည်။ဒီဇင်ဘာရိုးရာယက္ကန်းနှင့် ဂျပ်ခုတ်ပြိုင်ပွဲကရင်ပြည်နယ်ရှိ ယက္ကန်းသင်တန်းကျောင်းနှင့် ကျေးလက်ဒေသများရှိ ယက္ကန်းစင်များပူးပေါင်း၍ ကရင်ရိုးရာအဝတ်အထည် ယက်လုပ်ခြင်းကို ကရင်ရိုးရာ အဝတ်အထည်ရက်လုပ်မှု ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ တိမ်ကောသွားခြင်း မရှိစေရေးနှင့် ပိုမိုရှင်သန်လာစေရေး၊ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော ကရင်ရိုးရာဂျပ်ခုတ်အမွေအနှစ်များ ပျက်စီးပျောက် ကွယ်သွားခြင်း မရှိစေရေးအတွက် ပြည်နယ်အစိုးအရအဖွဲ့မှကြီးမှူး၍ နှစ်စဉ် ပြာသို လဆန်း(၁)ရက်နေ့၊ ဒီဇင်ဘာလ(၂၆) ရက်နေ့ တွင် ကျရောက်မည့်ကရင်အမျိုးသားနှစ်သစ်ကူးနေ့အထိမ်းအမှတ် ကရင်ရိုးရာဂျပ်ခုတ် ဒီဇိုင်းပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပလေ့ရှိပါသည်။ဇွဲကပင်တောင်တက်အပြေးပြိုင်ပွဲ၊စက်ဘီးစီးပြိုင်ပွဲနှင့်အခြားအားကစားပြိုင်ပွဲများကရင်ပြည်နယ်၏ အထင်ကရအထိမ်းအမှတ် ဇွဲကပင် တောင်တက်အပြေးပြိုင်ပွဲ၊စက်ဘီးစီးပြိုင်ပွဲနှင့်အားကစားပြိုင်ပွဲစုံကိုလည်းနှစ်စဉ် ဒီဇင်ဘာလရောက်တိုင်း စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပပြုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ပေးပို့သူ- ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၊ ဘားအံရုံးခွဲ
မွန်ပြည်နယ်၊ သထုံမြို့နယ်တွင် ကရင်သက္ကရာဇ် (၂၇၆၁) ခုနှစ်အတွက် ကရင်တိုင်းရင်းသားတို့၏ ရိုးရာချည်ဖြူဖွဲ့မင်္ဂလာပွဲတော် မြို့နယ်အဆင့် အခမ်းအနားကို စက်တင်ဘာလ ၈ ရက်၊ နံနက်က သိမ်ကုန်းရပ်ကွက်၊ ကျုံးကြီးလမ်းရှိ သာသနာ့ဝုဒ္ဓိ ကျောင်းတိုက်၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ချည်ဖြူဖွဲ့မင်္ဂလာပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်ကျင်းပခြင်းသည် စည်းလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် ဘိုးဘွားများ ချမှတ်ထားသည့် ရိုးရာဓလေ့တွေကို ဖော်ထုတ်သည့် အနေဖြင့် ကျင်းပခြင်းဖြစ်ပြီး မိဘဘိုးဘွားတို့အနေဖြင့် မိမိတို့၏ သားသမီးမြေးမြစ်များ တကွဲတပြား မဖြစ်စေဘဲ စုစုစည်းစည်း ချစ်ချစ်ခင်ခင် ရှိကြရန်နှင့် ကျန်းမာပျော်ရွှင်စွာ ရှိကြစေရန်၊ ကွဲကွာနေသော ဆွေမျိုးစုများ ပြန်လည်တွေ့ဆုံရေး၊ မိသားစုပြန်လည်စုစည်းရေး၊ အချင်းချင်း ချစ်ကြည်သွေးစည်းမှု ခိုင်မြဲရေး၊ ကြီးပွားတိုးတက်စေရေး၊ ဘေးပယောဂ မကောင်းကြံစည်မှုများအား နားမယောင်စေရေး၊ လူငယ်လူရွယ်များကို လူကြီးသူမများက ဆိုဆုံးမစကား ပြောနိုင်ရေးတို့အတွက် ရည်ရွယ်ကာ ကျင်းပရခြင်းဖြစ်ကြောင်း မြို့နယ် ကရင်စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့နာယက ဦးစောဘသိန်းက ပြောသည်။ သထုံမြို့နယ်၌ ချည်ဖြူဖွဲ့မင်္ဂလာပွဲတော်ကို ကျင်းပရာတွင် သံဃာတော်များအား ဆွမ်းဆက်ကပ် တရားနာယူပြီး လှူဖွယ်များ လှူဒါန်းခြင်း၊ ကရင်တိုင်းရင်းသား အလံတော်အား အလေးပြုခြင်း၊ ချည်ဖြူဖြင့် အပြန်အလှန် လက်ချည်ပြီး ဘိုးဘွားများထံမှ ဆုံးမဩဝါဒများနာခံခြင်း၊ ရိုးရာယိမ်းအကများဖြင့် ဖျော်ဖြေခြင်း၊ အစားအသောက်များဖြင့် ဧည့်ခံကျွေးမွေးခြင်း စသည်တို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ကရင်တိုင်းရင်းသားတို့၏ လက်ချည်ခြင်း ၉ မျိုးရှိပြီး ဖျားနာသည့်အခါ လက်ချည်ခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် လိပ်ပြာကွဲ၍ လက်ချည်ခြင်း၊ ရိုးရာနတ်ပူဇော်ပြီး အပြန်လက်ချည်ခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်အား လက်ချည်ခြင်း၊ လန့်ဖျတ်ခြင်းကြောင့် လက်ချည်ခြင်း၊ မွေးကင်းစကလေးအား လက်ချည်ခြင်း၊ ကင်းကွာနေရသည့်သူများ လက်ချည်ခြင်း၊ ထိမ်းမြားမင်္ဂလာ လက်ချည်ခြင်းနှင့် ယခုပြုလုပ်သည့် ဝါခေါင်လ (သို့မဟုတ်) တော်သလင်းလ လက်ချည်ခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။ ကရင်ဘိုးဘွားများအနေဖြင့် မိမိ၏ သားသမီး မြေးမြစ်များနှင့် မကောင်းဆိုဝါးများအား ခွဲခြားသိရှိနိုင်ရန် လက်ကောက်ဝတ်တွင် ချည်ဖြူအပါအဝင် အဆောင်ယောင်များဖြင့် လက်ချည်ပေးသည့် ရိုးရာဓလေ့တစ်ခုလည်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ သထုံမြို့နယ်တွင် ကရင်တိုင်းသား ၈၀၀၀၀ ဝန်းကျင်ခန့် နေထိုင်လျက်ရှိပြီး ချည်ဖြူဖွဲ့ မင်္ဂလာပွဲတော်ကို သထုံမြို့ပေါ်နှင့် ကရင်တိုင်းရင်းသား အများစုနေထိုင်သည့် ကျေးရွာ ၃၇ ရွာတို့၌ နှစ်စဉ်ပြုလုပ်လေ့ရှိကြောင်း မြို့နယ်ကရင်စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့မှ သိရပါသည်။ နဒီ(ပြန်/ဆက်)
, 
, 
ကချင်လူမျိုးတို့၏ ဝတ်စားဆင်ယင်မှုတို့သည် ဒေသအလိုက် ကွဲပြားခြားနားသော်လည်း ခြားနားမှု များစွာမရှိခြေ။ အချို့ဒေသ၌ အမျိုးသား အမျိုးသမီးတို့၏ ဝတ်စားဆင်ယင်မှုသည် ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့ လှပါသည်။ ယင်းတို့ဝတ်ဆင်ရာတွင် ခခူးလုံချည်၊ အင်္ကျီအနက်နှင့် ခခူးခေါင်းပေါင်းတို့သည် ကချင်လူမျိုးတို့၏ ထင်ပေါ်သော အဝတ်အထည်များဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ အမျိုးသမီးတို့သည် ခခူးလုံချည်နှင့် အင်္ကျီအနက်တို့ ဝတ်ဆင်လေ့ရှိပြီး သန္တာစေ့ပုတီးကုံးကို လည်တွင်ဆွဲ၍ ဆင်ယင်မှု ပြုကြသည်။ အမျိုးသမီးဝတ်သော ထဘီအဆင်နှင့် အမျိုးသားဝတ်ဆင်သော လုံချည်အဆင် ကွာခြားလှပါသည်။ ခခူးအမျိုးသား အမျိုးသမီးရိုးရာဝတ်စုံ အမျိုးသားဝတ် ခခူးလုံချည်အဆင်မှာ အစိမ်းရောင်၊ အနက်ရောင်၊ ခရမ်းရောင်ဟူ၍ သုံးမျိုးကို အပြန်ပြန်အလှန်လှန် ကွက်မ ကွက်ကျဲ ကွက်စိပ် အိမ်ဖွဲ့၍ အဆင်တစ်စုံ ကိုးလက်မခန့်ရှိသော ကွက်ကျဲလုံချည်များ ရက်ခတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးဝတ်လုံချည်မှာ ခခူးအနက်ရောင်တွင် ခုနစ်လက်မကို အဝါ၊ ခရမ်း၊ ပန်း၊ အနီ၊ အစိမ်းရောင်တို့သည် အကြောင်းထိုးကလေးများ အပြန်အလှန် ပြုလုပ်၍ တစ်လက်မအထိ ပေါ်လွင်အောင် အစင်းကြောင်းများ ပြုလုပ်ရသည်။ ပြီးလျှင် ခရမ်းရောင်အား ခြောက်လက်မအထိ ပြုလုပ်ရပါသည်။ ပတ်လည်စင်းများ ပြုလုပ်၍ ၎င်းအထည်ပေါ်တွင် အမိတ်ဒီဇိုင်းအဖြစ် ပုလဲမှန်ကူ နှစ်ထပ်ကွက်၊ သုံးထပ်ကွက် စသည်ဖြင့် မိမိကြိုက်နှစ်သက်ရာ အမိတ်ထိုးဝတ်ဆင်ခြင်းဖြစ်သည်။ရိုးရာဝတ်စုံများကို အိမ်တွင် ဂျပ်ခုတ်ဖြင့် ရက်ခတ်ကြသည်။ တောရွာများနှင့် တောင်ပေါ်ကျေးရွာများတွင် ယနေ့တိုင် ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းကို ရက်ခတ်လေ့ရှိကြပါသည်။ ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းကို တစ်ပင်ကျော် တစ်ပင်ကျ ရက်ခတ်လာရာမှ ပုလဲ ဒီဇိုင်းများကို တီထွင်ကြံဆကာ အထည်များ ရက်လုပ်လာကြပါသည်။ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်း ရက်ခတ်မည်ဆိုပါက ရက်ကန်းအတိုင် ချည်ဆွဲခြင်းမှ စတင်ရပါသည်။ ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်း အတိုင်ချည်ဆွဲခြင်းမှာ အလျား နှစ်ကိုက်နှင့် ၁၄ လက်မရှိသော ဝါးလုံးတစ်ခုတွင် ပထမအစွန်းဘက်မှ ခြောက်လက်မခန့်ထား၍ အပေါက်ဖောက်ပြီးသော် တစ်ပေခန့်ရှည်သော သစ်သား သုံးမူးလုံးကို ထိုအပေါက်တွင် တပ်ဆင်ရ သည်။ ထိုမှ အလယ်တွင် ရှစ်လက်မစီ အရှည်ရှိသော သစ်သားလုံးနှစ်ခုကို တစ်ခုနှင့် တစ်ခု ခြောက်လက်မ ခန့်ခွာ၍ စိုက်သွင်းတပ်ဆင်ရပါသည်။ ယင်းကို ကချင်ဘာသာဖြင့် “ဂျစ်န” ဟုခေါ်သည်။ ကချင် ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းစင်များတွင် အင်္ကျီဖျင်၊ လုံချည်များ သာမက လွယ်အိတ်များကိုလည်း ဒေသအလိုက် ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းစင်ဖြင့် ရက်ခတ်ကြလျက်ရှိပါသည်။ ကချင်လွယ်အိတ်ရက်လုပ်ငန်း ကချင်လွယ်အိတ် ရက်လုပ်သောပုံစံဒီဇိုင်းသည် အခြားလွယ်အိတ်ရက်လုပ်သော ပုံစုံတို့နှင့် ကွာခြားလေသည်။ လွယ်အိတ်များကို ယခုခေတ်အခါတွင် ချည်ချောများဖြင့် အတိုင်အဖောက်ရက်လုပ်ခြင်း၊ ၎င်းတို့ အရောင်မှာလည်း တောက်ပြောင်သော အနီရောင်နှင့် အနက်ရောင်တို့ကို အသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်။ လွယ်အိတ်၏ ကိုယ်ထည်အတိုင်းအတာမှာ ၁၆ လက်မခန့်ရှိသည်။ ဂျပ်ခုတ်လွယ်အိတ် ရက်ခတ်ရာတွင် ပါဝင်သောကိရိယာမှာ အလျား ၂၂ လက်မ၊ အနံ ခြောက်လက်မရှိသော သားရေခါးဆွဲ ဂျပ် တစ်ခု၊ အလျား ၁၈ လက်မ လုံးပတ် လေးလက်မရှိ ဝါလုံးတစ်လုံး၎င်းသည် အတိုင်ချည်ကို တစ်ပင်စီဖြန့်စီထားရန်အတွက် အသုံးပြုသည်။ ယင်းနောက် စည်းတံများကို ၁၀ ချောင်းခန့်ထား၍ တစ်ချောင်းကို ၁၈ လက်မခန့်ရှိ ဝါးလုံးငယ်နှင့် ရှေ့နောက်ထားပြီး ချည်ပင်စည်းတွင် ထည့်ထားရသည်။ တစ်ပင်ချင်းစည်းမှ အတိုင်ယပင် တစ်ပင်စီကို နှတ်ကောက်ယူ၍ စီးညှပ်တံ နှတ်ပိုးတံများ တပ်ဆင်ပြီး နှတ်လွှားတစ်လွှားပြုလုပ်၍ ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းတန်းတွင် အလိုရှိသော ပုလဲမှန်ကူကွက်အတွက် နှတ်လွှားကို မယူ၍ ပန်းချည်များ ထည့်သွင်းပြီး ရက်ခတ်ယူရ သည်။ “မ” ပုလဲ ဖော်ယူရန် စည်းတံတစ်ချောင်းမှသည် လေးချောင်းအထိ ထည့်ထားရသည်။ ၎င်းစည်းတံတို့သည် ဂျပ်ခုတ်ရက်ခတ်သူများက မိမိလိုချင်သော ဒီဇိုင်းများကို အလှည့်ကျ ဖော်ဆောင် ရက်လုပ်ရပါသည်။ ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းစင်နှင့် ရက်ခတ်မည်ဆိုပါလျှင် ယဉ်သွားနံပါတ် အနံ၊ လက်မ စသည် တို့ တွက်ယူရမည်ဆိုလျှင် ရက်လုပ်လိုသည့် အထည်ကိုမူတည်၍ သတ်မှတ်ထားပြီးဖြစ်လေသည်။ လွယ်အိတ် ရက်လုပ်လိုလျှင် လွယ်အိတ်၏ အနံ၊ လက်မသည် ကိုးလက်မထားသည်။ ထို ကိုးလက်မအတွက် အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော “ဂျစ်နာ”တွင် ချည်ပင်များကို ဖြုတ်ယူပြီးလျှင် ၁၈ လက်မရှိသော ဝါးလုံးတွင် လျှိုသွင်းပြီး အတိုင်ချည်ပင်များကို စည်းခွဲ၍ နှတ်ကောက်ရသည်။ကချင်ဂျပ်ခုတ်လွယ်အိတ် ရက်ကန်းတန်း အတွက် ယဉ်သွားနံပါတ်တွက်ယူရာ၌ တစ်စုံလျှင် ယပင် ၁၀ ပင် ရှိသည်။ အနံ ကိုးလက်မအတွက် ၂၇ စုံထားသော် တစ်လက်မရှိ ယပင်ပေါင်းမှာ တစ်နံတွင် ၃၀ ပါဝင်ခြင်းကြောင့် ယဉ်သွားနှင့် ရက်လုပ်ခြင်းမဟုတ်သော်လည်း ယဉ်သွားနံပါတ် ၁၅ တွင် (သို့) ၃၀ နှင့် ညီမျှကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ ထို့ကြောင့် ယဉ်သွားနံပါတ် ၃၀ ဟု သတ်မှတ်ခေါ်ဆို နိုင်ပါသည်။ ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းသည် လက်ခတ်အစား ဂျပ်ဖြင့် ရက်လုပ်ရသည်။ အဖောက်ချည်ပင် နှစ်ပင် ပေါင်း၍ ရက်ခတ်ရသည်။ဆက်လက်ပြီး ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းစင်နှင့် ရိုးရာ အထည် ထဘီ၊ အင်္ကျီများ ရက်ခတ်ရန်အတွက် ရိုးရာချားဆွဲလိုလျှင် အနံပေါင်း ၅၄ စုံ ပြုလုပ်ရပါ သည်။ အနံ ၅၄ စုံတွင် တစ်စုံလျှင် ချည်ပင် ၁၀ ပင် ၅၄ စုံတွင် အတိုင်ချည်ပင်ပေါင်း ၅၄၀ ရှိရပါမည်။ တစ်လက်မတွင် အပင် ၆၀ ရှိ၍ အပေါက် ၃၀ ယဉ်သွား နှင့် ညီမျှ၍ မိမိပြုလုပ်လိုသော အနံကြီးလိုပါက အနံများများ ပြုလုပ်ကာ ချားဆွဲရမည် ဖြစ်ပါသည်။ အမျိုးသားဝတ် အမျိုးသမီးဝတ်နှင့် လွယ်အိတ် ခေါင်းပေါင်းစများကို ယနေ့တိုင် ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းစင်ဖြင့် ရက်လုပ်နေဆဲဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းနောက် ကချင်လွယ်အိတ်၊ ခေါင်းပေါင်း၊ အိပ်ရာခင်း၊ ခြုံစောင် စသည့် လူသုံးအဝတ်အထည်များကို ရက်လုပ် အသုံးပြုကြလျက်ရှိသည်။ ခခူးရိုးရာဝတ်စုံများကို ဂျပ်ခုတ်စင်မှ လွန်းပျံ ရက်ကန်းစင်ဖြင့် ပြောင်းလဲရက်ခတ်လာခြင်း ခခူးအမျိုးသမီးဝတ် သုံးနံစပ် လုံချည်အထည် သည် အရောင်အားဖြင့် အနက်ရောင်နှင့် ခရမ်းရောင် တို့ဖြစ်ပါသည်။ အနက်ရောင်သည် ခုနစ်လက်မနှင့် ခရမ်းရောင်သည် ငါးလက်မဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ နှစ်ရောင် ကြားတွင် ချည်ရောင်စုံစိပ်ထိုး၍ စင်းကြောင်းလေးများ ထည့်သွင်းရက်ခတ်ကြပါသည်။ ခခူးကချင် အမျိုးသားဝတ်လုံချည်အဆင်ဒီဇိုင်းမှာ ခရမ်းရောင်၊ အစိမ်းရောင်နှင့် အနက်ရောင်တို့ဖြင့် အစဉ်တကျ ပြုလုပ်ထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ဂျပ်ခုတ်ရက်ကန်းစင်ဖြင့် ရိုးရာအဝတ်အထည်များ၊ လူသုံးကုန်အဝတ်အထည်များ ရက်လုပ်ရာတွင် အထည်ထွက် နှေးကွေးသဖြင့် ၁၉၄၈ ခုနှစ် မိန်ခိန် ဆရာက ထောင်ကျေးရွာ၌ ကချင်ပြည်နယ် အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ ရက်ကန်းကျောင်းဖွင့်ပြီးသည့် နောက်ပိုင်း ခခူးကချင်ရိုးရာ ကျားဝတ်နှင့် မဝတ် လုံချည်များအား အနံကြီးပြုလုပ်၍ လွန်းပျံရက်ကန်း စင်ပေါ်တွင် ရက်ခတ်ကြသည့် ကျားဝတ်ပုဆိုး အထည်များ တစ်နေ့ လေးထည် ရက်လုပ်နိုင်သည် အထိ ရက်ခတ်နိုင်ခဲ့ပြီး မဝတ်လုံချည်(ခခူး)အထည်များကိုလည်း တစ်နေ့ တစ်ထည်နှင့် ပန်းထိုးခြင်း၊ ပန်းဖော်ခြင်းများဖြင့် ရက်လုပ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ အမျိုးသားဝတ်ပုဆိုးအထည်များသည် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်ဝန်းကျင်မှ ယနေ့တိုင် လွန်းပျံလက်ရက်ကန်းစင်မှ စက်ရက်ကန်းစင်အထိ တိုးမြှင့်ကာ အထည်များစွာ ထုတ်လုပ်ရက်ခတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ အမျိုးသမီးဝတ်လုံချည်များကိုလည်း ယခင်လွန်းပျံရက်ကန်းစင်ပေါ်တွင် လက်ဖြင့်သာ အသေးစိတ် ဒီဇိုင်းပန်းဖော်ကောက်ရာမှ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်းတွင် ဖဲနှတ်များတပ်ဆင်၍ လျင်မြန်စွာ ပန်းဖော်ကောက် ရက်ခတ်ရာတွင် လွယ်ကူမြန်ဆန်ကြောင်း တွေ့ရှိရပေသည်။ ရိုးရာ ဒီဇိုင်းများကိုလည်း မိမိနှစ်သက်ရာ စိတ်ကူးကြံဆ၍ ခေတ်နှင့်အညီ ဆန်းသစ်တီထွင် ရက်လုပ်ကြသည်ကိုလည်း ယနေ့ မျက်မှောက်ခေတ်အထိ များစွာတွေ့ရှိရမည် ဖြစ်ပေသည်။ယခုအချိန်အခါတွင် အသစ်အဆန်း တိုးတက်ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်နေသော ခေတ်ကာလဖြစ်၍ ခခူးရိုးရာ ဝတ်စုံများသည်လည်း အရောင်အသွေး၊ ဒီဇိုင်းအပြင်အဆင်မှာ ဆန်းသစ်လှပပြီး ဝတ်ချင်စဖွယ် ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို တွေ့မြင်ရပါသည်။သို့ဖြစ်၍ ခခူးတိုင်းရင်းသားများ၏ တိုးတက် ပြောင်းလဲလာသောအမြင်နှင့် နည်းပညာများအပေါ် ဂုဏ်ယူသင့်၊ ကြိုဆိုသင့်၊ အားပေးသင့်သော ရိုးရာ ဝတ်စုံဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။ ။ရွှေမိုးညှင်းSource- Myanmar Digital News
ချင်းတောင်တန်းဒေသမှာ ချိုချင်းတို့သည် တောင်ယာစိုက်ပျိုးရေးသာ အဓိကထားလုပ်ကိုင်ခဲ့ ကြရသည်။ ရာသီဥတုကိုလိုက်၍ အပူတောနှင့် အအေးတောဟု နှစ်မျိုးရှိရာ တောင်ယာစပါးကို အပူတော၌သာ စိုက်ပျိုးရသည်။ အအေးတောတွင် စိုက်၍မရပါ။ ထိုအခါ ဖူးစားပြောင်းကိုသာစိုက်၍ ပြောင်းထမင်းကိုသာ စားရသည်။ ပြောင်းထမင်းသည် ပူနေသည့်အချိန်စားလျှင် ကောင်းသော်လည်း အေးသွားလျှင်မာသည်။ ကြမ်းသည်။ ကြေညက်အောင် မဝါးလျှင် အစာအိမ်ထိခိုက်နိုင်သည်။ တောင်ယာဆန်ဖြစ်စေ၊ ပြောင်းဆန်ဖြစ်စေ ထမင်းရည်ငှဲ့ပြီးသာချက်ရသည်။ ထိုအခါ ထမင်းချိုးများ (ဂျိုးများ) အထူကြီးဖြစ်တတ်သည်။ ထိုထမင်းချိုးများကို မလွှင့်ပစ်ကြပါ။ ကရိကထများပြီး နေပူခြင်းက နည်းသဖြင့် ထမင်းချိုးကို အခြောက်လှမ်းပြီး ဆီနဲ့ ကြော်စားခြင်းကိုလည်း မလုပ်ကြပါ။ ထမင်းချိုးမှာ မာသဖြင့် မူလအတိုင်း စားလိုသူ မရှိတတ်ပေ။ တစ်နေ့တွင် စာရေးသူကို ထမင်းကျွေး နေသောအဒေါ်က ထမင်းချိုးများ မည်သို့အသုံးချသည်ကို မြင်ခဲ့ရသည်။ သူ့အလုပ်သူလုပ်ရင်း လက်တွေ့ပြသလိုဖြစ်ခဲ့သည်။ ထမင်းချိုး အထူကြီး ရှိနေသောအိုးထဲသို့ ရေနွေးကို ထမင်းချိုးမြုပ်ရုံ ထည့်ပြီး မီးဖိုပေါ်တင်ထားသည်။ ကျက်ပြီးသား အသားတုံး အနည်းငယ်နှင့် အသီးအရွက်များ ထည့်ပြီး အုပ်ထားသည်။ မကြာမီ ဆား၊ ငရုတ်သီးမှုန့်များ ထည့်ပြီး မွှေလိုက်သည်။ စာရေးသူက စားချင်သည်ဟု ပြောရာ စားခွင့်ရ၏။ အသားနှင့် အသီးအရွက်ပါသော အရသာရှိလှသည့် ဆန်ပြုတ်တစ်ခွက်မှန်းသိလိုက် ရသည်။ လေလွင့်မှုမရှိစေဘဲ ချွေတာခြင်းလည်း ဖြစ်စေရန်၊ အရသာရှိရှိ အစားအသောက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်စေရန် စီမံချက်ပြုတ်တတ်သော ချိုချင်းအိမ်ရှင်မတို့၏ ချိုချင်းဓလေ့ကို ဂုဏ်ယူမြတ်နိုးစွာ ဖော်ထုတ်လိုက်ရပါသည်။ အမ်းမ်လောင်ရွှီ
