နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို တည်ဆောက်မောင်းနှင်ကြရာမှာ နိုင်ငံရေးမောင်းနှင်အား၊ စီးပွားရေးမောင်းနှင် အားနဲ့ ကာကွယ်ရေးမောင်းနှင်အားဆိုပြီး မောင်းနှင်အား သုံးမျိုးရှိပါတယ်။ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုရှိမယ်၊ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ရှိမယ်ဆိုရင်   နိုင်ငံရေးအားကောင်းမွန်ပြီး စစ်ရေးအင်အား၊ လုံခြုံရေးအင်အားကောင်းမွန်ပါကလည်း  ကာကွယ်ရေးအင်အား ကောင်းမွန်မှာဖြစ်ပါတယ်။   ဒီအင်အားနှစ်ခု ကောင်းမွန်နေဖို့အတွက် အခြေခံကတော့ စီးပွားရေးအင်အားပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေး မောင်းနှင်အားဟာ တိုင်းပြည်အတွက် အဓိကကျပါတယ်။

မိမိတို့နိုင်ငံဟာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးထုတ်ကုန်တွေကို အောင်မြင်အောင်ထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ အခြေခံ ကောင်းတွေကို ပိုင်ဆိုင်ထားရှိတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ မှာ  စားရေရိက္ခာလုံခြုံရေး Food Security ကို များစွာအထောက်အကူပြုနိုင်တဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအတွက် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို အခြေခံတဲ့ စားသောက်ကုန်တွေ၊ လူသုံးကုန်တွေကို ဒေသထွက်ကုန်ကြမ်းတွေ အသုံးပြုပြီး အရည်အသွေးမြင့်ထုတ်လုပ်ကာ ဒေသတွင်းစီးပွားရေး ဖြစ်တဲ့ ပြည်တွင်းထွက်ကုန်ကနေ ပြည်ပပို့ကုန်ထိ မျှော်မှန်းဆောင်ရွက်နိုင်ကြမယ်ဆိုရင် နိုင်ငံ့စီးပွားရေးတိုးတက်မှုရေချိန်တစ်ခုကို အားလုံးလှမ်းမျှော်မြင်တွေ့ကြမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကတစ်ဆင့် ပြည်ပပို့ကုန်ဆိုတဲ့အပိုင်းမှာလည်း မိမိတို့နိုင်ငံရဲ့ ဘိုးဘွားအမွေ ပထဝီမြေဟာ  ဘယ်လိုနေရာမျိုးပိုင်ဆိုင်ထားပါသလဲ၊ နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေနဲ့ နိုင်ငံ့စီးပွားရေးကို ပြည်ပအထိ ဘယ်လိုထိုးဖောက်ဆောင်ရွက်သွားမလဲဆိုတာ နိုင်ငံသားတိုင်း  သိသင့်တဲ့ အချက် တစ်ချက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်  ဒီနေရာမှာ စာရေးသူဟာ မြန်မာနိုင်ငံပါဝင်တဲ့ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခြင်း အစီအစဉ်တွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မဟာဗျူဟာ ရည်မှန်းချက်အချို့ကို စာဖတ်သူများထံ သတင်းစကားပါးသွားမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ( Greater Mekong Subregion-GMS ) ဆိုသည်မှာစာရေးသူဆိုခဲ့တဲ့ မဟာဗျူဟာရည်မှန်းချက်တွေကို မပြောခင်မှာ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲရဲ့ သမိုင်းအကျဉ်းကို စာဖတ်သူတို့နဲ့ မိတ်ဆက်ပေးချင်ပါသေးတယ်။ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ( Greater Mekong Subregion-GMS ) ဟာ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်မှာ တည်ရှိပါတယ်။ အာရှဒေသမှာ ရှိတဲ့  မဲခေါင်မြစ်ရဲ့ နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ဒေသတစ်ခုလို့ ဆိုရပါမယ်။ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်( Asian Development Bank-ADB) ဟာ ၁၉၉၂ ခုနှစ်မှာ အာရှဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်တစ်ခုကို စတင်ရေးဆွဲခဲ့တယ်။  ဒီအစီအစဉ်မှာ အာရှဒေသတွင်း ခြောက်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့ပါဝင်ခဲ့ကြတယ်။ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ (GMS) ဆိုတာ မဲခေါင်မြစ်ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာ တစ်လျှောက်ဖြစ်ပြီး မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်း ၂ ဒသမ ၆ သန်း စတုရန်းကီလိုမီတာနဲ့ လူဦးရေပေါင်း ၃၂၆ သန်းကျော် မှီတင်းနေထိုင်တဲ့ ဒေသခွဲကြီးတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့ပြင် မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲဟာ အရှေ့အာရှ၊   တောင်အာရှနဲ့အရှေ့တောင် အာရှဒေသတွေရဲ့ Land Bridge (ကုန်းမြေပေါင်းကူး)တစ်ခုအဖြစ် မဟာဗျူဟာကျကျ အရေးပါနေတယ်ဆိုတာကို စာဖတ်သူများဆီ မျှဝေပေးလိုပါတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ(GMS)အတွင်းမှာရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေဟာ ဒေသတွင်းစီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့အတွက်  မဲခေါင်မြစ်ကော်မရှင်(Mekong River Commission -MRC) ၊ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အစီအစဉ်(GMS – Programme)နဲ့ အာဆီယံ-မဲခေါင်ဖွံ့ဖြိုးရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုအစီအစဉ် ( ASEAN - Mekong Basin Development Cooperation -AMBDC) စတဲ့ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အစီအစဉ်တွေကိုပါ ချမှတ် ဆောင်ရွက်နေတာကို တွေ့ရပြန်ပါတယ်။ ဒီလိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြတဲ့ နေရာမှာ  အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ ငွေကြေးဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကူညီမှုများကို ရယူဆောင်ရွက်ကြသလို အဓိကထောက်ပံ့ပေးတဲ့အဖွဲ့အစည်းကတော့ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေး ဘဏ် (ADB)ပဲဖြစ်ပါတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ(GMS)ရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အဓိကရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ပိုမိုပေါင်းစည်း ၍  ပြည့်စုံကြွယ်ဝပြီး လိုက်လျောညီထွေမှုရှိသည့် မဲခေါင်ဒေသခွဲ ဖြစ်လာစေရေး၊ ချိတ်ဆက်မှု (Connectivity)   ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရေး၊ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း( Competitiveness) မြင့်မားလာ စေရေးနှင့် အသိုက်အဝန်း(Community) စိတ်ဓာတ်ကို မြှင့်တင်ရေးတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ၏ မဟာဗျူဟာဦးတည်ချက် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေကြားမှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကမ္ဘာကြီးအတွင်းမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ်ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အဖွဲ့အစည်း ဟာ  မည်ရွေ့မည်မျှ ခိုင်မာကျစ်လျစ်လည်းဆိုတာကို  အားလုံး သိချင်ကြမှာပါပဲ။ သူတို့ဘာတွေ လုပ်ကြမှာလဲ၊ ဒေသတွင်းကတစ်ဆင့် ပါဝင်တဲ့နိုင်ငံတွေထိ အမျိုးသား အကျိုးစီးပွားမည်ရွေ့မည်မျှ ခိုင်မာကောင်းမွန်သွားကြမှာလဲ၊ ပြည်သူတွေဘယ်လောက်  မျှော်လင့်ချက်ရေချိန်ထားနိုင်ကြမှာလဲ စတဲ့အချက်တွေဟာ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ဒီအဖွဲ့အစည်းကြီးကို အကဲခတ်မေးမြန်းနေကြမယ့် မေးခွန်းများလည်းဖြစ်ပါတယ်။ဥပမာလက်ရှိကမ္ဘာကြီးက  စိတ်ဝင်တစားစောင့်ကြည့်နေကြတဲ့ BRICS အဖွဲ့ အစည်းကြီးကို စိတ်ဝင်တစားစောင့်ကြည့်နေကြသလိုမျိုးလို့ ဆိုရမှာပေါ့။

GMS လို့ခေါ်တဲ့ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အစီအစဉ်ကဏ္ဍတွေကို လေ့လာကြည့် ကြမယ်ဆိုရင်-

(၁)     သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍ (Transport)

(၂)     စွမ်းအင်ကဏ္ဍ (Energy)

(၃)     ဆက်သွယ်ရေးကဏ္ဍ(ICT)

(၄)     လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ (Agriculture)

(၅)    သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကဏ္ဍ (Environment)

(၆)    ခရီးသွားလုပ်ငန်းကဏ္ဍ (Tourism)

(၇)    ကျန်းမာရေးကဏ္ဍ (Health)

(၈)   ကုန်သွယ်ရေးနှင့်  သယ်ယူပို့ဆောင်မှု     လွယ်ကူချောမွေ့စေရေး ကဏ္ဍ (Tran sport  and  Trade Facilitation)

(၉)    မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကဏ္ဍ  (Urban Development)

(၁၀) အခြားကဏ္ဍပေါင်းစုံနှင့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် စီးပွားရေးဇုန်များ ( Other Multisector) စတဲ့ ကဏ္ဍအသွယ်သွယ်ရဲ့လုပ်ငန်းတွေကို အောင်မြင်အောင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ မဟာဗျူဟာ  ဦးတည်ချက်တွေချမှတ်ထားတာကို လေ့လာတွေ့ရှိရတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ(GMS)၏ ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်မှုများ

 GMS ဒေသတွင်းနိုင်ငံများရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လုပ်ငန်းများရဲ့ တိုးတက်မှုအခြေအနေ အရပ်ရပ်ကိုတော့ GMS ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၊ GMS စီးပွားရေးစင်္ကြံများဖိုရမ်၊ GMS ဝန်ကြီးအဆင့် အစည်းအဝေး၊  GMS အဆင့်မြင့်အရာရှိများ အစည်းအဝေးနဲ့ ကဏ္ဍအလိုက် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တွေဖွဲ့စည်းပြီး ဆောင်ရွက် တာကိုတွေ့ရတယ်။  GMS ရဲ့ (၈)ကြိမ်မြောက် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကိုတော့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်   နိုဝင်ဘာလမှာ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ် ကူမင်းမြို့မှာ ကျင်းပသွားမှာလည်းဖြစ်ပါတယ်။ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲရဲ့ ကဏ္ဍအလိုက်လုပ်ငန်း(၇)ရပ် လွယ်ကူစွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ လုပ်ငန်းအဖွဲ့တွေ၊ ကော်မတီတွေနဲ့ ဖိုရမ်များကိုဖွဲ့စည်းပြီး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေ ဆောင်ရွက်နေတာကို တွေ့ရတယ်။ ဒီကဏ္ဍတွေကတော့ -

(၁)     စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့

(၂)     ဒေသတွင်း စွမ်းအင်ကုန်သွယ်မှုညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ

(၃)     ဒေသခွဲပို့ဆောင်ရေးဖိုရမ်

(၄)     ခရီးသွားလုပ်ငန်းအဖွဲ့

(၅)    မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့

(၆)    ကျန်းမာရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လုပ်ငန်းအဖွဲ့

(၇)   ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ စတဲ့ကဏ္ဍတွေအလိုက်၊   လုပ်ငန်းအဖွဲ့အလိုက်၊ ကော်မတီအလိုက်  ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြတာပဲဖြစ်တယ်။

ဒီနေရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ GMS ဝန်ကြီးအဖြစ်   မည်သူကတာဝန်ယူပြီး နိုင်ငံအနေနဲ့ မည်သည့် လုပ်ငန်းတွေမှာ ပါဝင်နေကြတာလဲ၊  ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ ပထဝီမြေအနေအထားကရော မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲစီမံကိန်းမှာ ဘယ်လောက်အရေးပါလဲဆိုတဲ့ အချက်ဟာ ကျွဲကူးရေပါ အသိမျိုးမဟုတ်ဘဲ တိတိပပသိရမယ့် အချက်ဖြစ်လာတာကို တွေ့ရပြန်ပါတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ(GMS) တွင် မြန်မာနိုင်ငံမှဆောင်ရွက်မှုများ

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ GMS ဝန်ကြီးအဖြစ်   တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေတာကတော့  မြန်မာနိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့်   နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ပြင်  မြန်မာနိုင်ငံရဲ့  မြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံခြားစီးပွား ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနဟာ နိုင်ငံညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး၊   နိုင်ငံဆိုင်ရာ အတွင်းရေးမှူးရုံးတွေအဖြစ် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ  GMS အစီအစဉ်ကဏ္ဍများရဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကဏ္ဍမှာပါဝင်တဲ့ GMS စီးပွားရေးစင်္ကြံလမ်းကြောင်း သုံးခုကို ကနဦးသိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။      

ဒီစင်္ကြံသုံးခုကိုကတော့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ GMS အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကြား တောင်-မြောက်စီးပွားရေးစင်္ကြံမှာ ရန်ကုန် - ကူမင်း၊ အရှေ့-အနောက်စီးပွားရေးစင်္ကြံမှာ ဒါနန်း (ဗီယက်နမ်)-မော်လမြိုင်(မြန်မာ)-သီလဝါ(တိုးချဲ့)နဲ့ တောင်ပိုင်းစီးပွားရေးစင်္ကြံမှာ ဗန်ကောက်-ကန်ချနာဘူရီ-ထားဝယ် တိုးချဲ့အပိုင်းဆိုတဲ့ စင်္ကြံသုံးခုနဲ့ ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။  ဒေသတစ်လျှောက်ရဲ့ စာဖတ်သူများအနေနဲ့ မိမိဒေသများရဲ့ နိုင်ငံအတွက်အရေးပါမှုနဲ့ ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ လူမှုစီးပွားဘဝစတဲ့  အနာဂတ်ပုံရိပ်များကို  လှမ်းမျှော်ရှုမြင်နိုင်မှာပဲဖြစ်ပါတယ်။

GMS အဖွဲ့ဝင် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာမယ့် လူဦးရေ၊ လူမှုစီးပွား၊ ပတ်ဝန်းကျင်  အခြေအနေဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေကို ကြိုတင်တွက်ဆ ထားပြီးဖြစ်တယ်။ တွက်ဆထားချက်များအရ နိုင်ငံရဲ့ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုစနစ်ကို အရည်အသွေးပြည့်ဝစေဖို့ GMS ၏ ကျန်းမာရေးမဟာဗျူဟာနှင့် ချိတ်ဆက်ပြီး ဒေသန္တရအစိုးရတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သွားမှုတွေရှိနေကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရတယ်။ နိုင်ငံတော်ရဲ့စီးပွားရေး ရည်မှန်းချက်ဖြစ်တဲ့ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးထုတ်ကုန်တွေကို ခေတ်မီနည်းစနစ်တွေသုံးပြီး အလေးထားဆောင်ရွက်လျက်ရှိတယ်။ ပြည်တွင်းပို့ကုန်မှသည် ပြည်ပပို့ကုန်အထိ တိုးမြှင့်နိုင်ဖို့နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရအနေနဲ့ ဦးတည်ချက်ချမှတ် ဆောင်ရွက်နေတာကို   စာဖတ်သူတို့ သိမြင်ပြီးသားပဲဖြစ်ပါတယ်။  GMS အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနဲ့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုတွေအပြင်  အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုခဲ့တဲ့ ဘက်စုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူစာချုပ်များအပါအဝင် အခြားသောနိုင်ငံတကာ ကတိကဝတ်များကိုလည်း တက်ညီလက်ညီ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍဦးတည်ချက်

စီးပွားရေးကဏ္ဍ တိုးတက်မှုတွေကို နိုင်ငံများမှာ လယ်ယာကဏ္ဍ၊ စက်မှုကဏ္ဍနဲ့ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍစတဲ့   ကဏ္ဍတစ်ခုခုနဲ့  အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မှုကိုကြည့်ပြီး နိုင်ငံတော်၏ GDP ကို တွက်ချက်ကြပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ချမှတ်ထားတဲ့  စီးပွားရေးဦးတည်ချက်များတွင်  စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကဏ္ဍကို အဓိကအခြေခံထားတာကိုလည်း တွေ့ရမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို အခြေခံထားရခြင်းအကြောင်းကလည်း မိမိနိုင်ငံရဲ့ ပထဝီပိုင်ဆိုင်မှုကိုက စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို အခြေခံစေတဲ့ သမိုင်းမြေခံဖြစ်နေလို့ပဲဆိုတာကို အားလုံးသိမြင်နားလည်ကြရပါမယ်။

စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများက    ရရှိလာတဲ့ ထွက်ကုန်တွေကို ကုန်ထုတ်စွမ်းအားစုတွေအဖြစ်ပြောင်းလဲပြီး   ပြည်တွင်းဖူလုံမှုမှသည် ပြည်ပပို့ကုန်မြှင့်တင်ရေးအထိ   တိုးချဲ့မျှော်မှန်းဆောင်ရွက်ကြရပါမယ်။   မိမိနိုင်ငံရဲ့  ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုအတွက်  အသေချာဆုံးလုပ်ငန်းဟာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းများမှ ကုန်ထုတ်လုပ်ခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် အနေနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းများကနေ ကုန်ထုတ်လုပ်ခြင်းကို တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များအလိုက် မဖြစ်မနေတိုးမြှင့် ဆောင်ရွက်သွားဖို့ တိုက်တွန်း ပြောကြားနေခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။  နိုင်ငံတိုင်းမှာ သူ့လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်၊ သူ့ Productများနဲ့သူ   နိုင်ငံ့စီးပွားရေးကို ခိုင်မာအောင်တည် ဆောက်နေကြပါတယ်။ ကိုယ့်နိုင်ငံအနေနဲ့လည်း ကိုယ့်လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်၊ ကိုယ့် Product ကို ကိုယ်တိုင်တည်ဆောက်ပြီး  ကမ္ဘာကိုပြသနိုင်ရပါမယ်။ ကိုယ့်နိုင်ငံစီးပွားရေးကို အရှိန်အဟုန်မြှင့် တိုးတက်ပြီး  ပုံမှန်လည်ပတ်နိုင်အောင် ကြိုးစားကြရပါမယ်။ ဟုတ်ပါပြီ ၊ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းရဲ့ ရှုထောင့်ကနေကြည့်ရင်လည်း ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ ရေခံမြေခံကောင်းဟာ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ (GMS)ရဲ့ စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုမှာ မည်ရွေ့မည်မျှ  အရေးပါနေတာကို တွေ့မြင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

နောက်တစ်ခုစာရေးသူ စိတ်ဝင်စားတာကတော့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍနဲ့  ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်မှု လွယ်ကူချောမွေ့စေရေး ကဏ္ဍပါပဲ။ အဲဒါနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ မဟာဗျူဟာကတော့  စင်္ကြံ  သုံးခုပါပဲ။ ဒီအပိုင်းမှာလည်း ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ ပြည်ထောင်စုလမ်းမကြီးတွေရဲ့ အရေးပါနေပုံကို လယ်ပြင်မှာ  ဆင်သွားသလို အထင်းသားမြင်နေရပြန်ပါတယ်။

ဒါ့ပြင် ပြည်တွင်းရေလမ်းသယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းတွေကလည်း တွဲဖက်အရေးပါလာတာကို တွေ့မြင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်ပိုင်ဆိုင်တဲ့သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးလမ်းမကြီးတွေဟာ  အမိမြန်မာနိုင်ငံမှသည် မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲထိဆိုတဲ့ ခရီးပန်းတိုင်တစ်ခုထိ  ဦးတည်နေတယ်ဆိုတာကို  အမိမြေရဲ့  သမိုင်းရေခံမြေခံတွေက  သက်သေညွှန်းဆိုနေပါတယ်။  ဒီလမ်းကြောင်းတွေက တစ်ဆင့်  မြင်လာရမယ့် အခြားသော  ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ပုံရိပ်များဟာ   ကန့်လန့်ကာနောက်ကွယ်က ပြကွက်ပြရုပ်များပမာ  စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းလွန်းပါတယ်။

အဓိက  သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလမ်းများဆီက နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဇုန်များရဲ့ အရေးပါမှုကို လည်း   အထင်းသားမြင်ရပြန်ပါတယ်။ဒီလမ်းမကြီးများမှာ မည်သို့သော  အခက်အခဲ အတားအဆီးများ ရှိနေစေကာမူ GMS အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်ခု၊ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများရဲ့ အသိုင်း အဝိုင်းနှင့်ဆိုလျှင်  တစ်စတစ်စပျောက် ကွယ်သွားမယ့် ဒီအခက်အခဲ အတားအဆီးများရဲ့ အနာဂတ်မှေးမှိန်သွားနိုင်မှုကိုလည်း မှန်းဆမြင်တွေ့နိုင်မှာပဲ ဖြစ်တယ်။ ဒါဆိုရင်  အစိုးရ တစ်ရပ်ခိုင်မာစေရေးဟာ အဓိကအရေးပါနေပြီး ခိုင်မာတဲ့ အစိုးရတစ်ရပ် ပိုင်ဆိုင်နိုင်ရေး ဟာ  တိုင်းရင်းသားပြည်သူများရဲ့ မှန်ကန်တဲ့အတွေးအခေါ် အယူအဆရွေးချယ်မှုများဟာ အဓိကကျကြောင်း ညွှန်းဆိုနေပြန်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ရဲ့တာဝန်ကိုထမ်းဆောင်တဲ့ ဘယ်အစိုးရမဆို နိုင်ငံကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။ နိုင်ငံတော်အစိုးရတစ်ရပ်ဟာ   အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားအတွက် မဆုတ်မနစ် သောဇွဲနဲ့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေချိန်မှာ  တိုင်းရင်းသားပြည်သူတစ်ရပ်လုံးဟာ   မှန်ကန်တဲ့အမြင်နဲ့   ရှုမြင်တတ်ဖို့လိုပြီး ကျစ်လျစ်တဲ့စုပေါင်းအားနဲ့ ဝန်းရံထောက်ခံဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါဟာ ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးအတွက် တာဝန်ထက်ပိုတဲ့ နိုင်ငံတော်အပေါ် သစ္စာစောင့်သိမှုတရား တစ်ခုသာဖြစ်ကြောင်း  အသိပေးနှိုးဆော်လိုပါတယ်။

မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ(GMS)ရဲ့ စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခြင်း အစီအစဉ်တွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ အားတက်သရော ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေတာကို တွေ့မြင် ရမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ သမိုင်းကပေးတဲ့ ပထဝီဆိုတဲ့ ရေ၊ မြေ အခြေခံကောင်းတွေ ကြောင့်  အမိမြန်မာနိုင်ငံဟာ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော နိုင်ငံတစ်ခုဆီဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက်ကို မဆုတ်မနစ်  လျှောက်လှမ်းခွင့်ရခဲ့တာပဲဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ရဲ့  ကဏ္ဍစုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ မြန်မာ့လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေမှုစတဲ့ တိုးတက်မှု အခြေခံကောင်းများကို မြင်တွေ့နိုင်စေဖို့ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲဗျူဟာများနှင့် အမိမြန်မာနိုင်ငံဟူသော ဆောင်းပါးလေးဖြင့် စာလွှာပါးလိုက်ရပါတော့တယ်။    ။

Source- Myawady Webportal

ပေ ၁၀၀ ကျယ်ဝန်းသည့်လမ်းမကြီးက စက်မှုဇုန်တစ်ခု၏ အသွင်သဏ္ဌာန်ပေါ်လွင်လာစေရန် အစပြုပေးသည့် လမ်းမကြီးဖြစ်နေသည်။ ဒေသစီးပွား တိုးတက်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်မည့် မကွေးစက်မှုဇုန်ဖော်ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းများသည် စတင်နေပြီဖြစ်သည်။ စီမံကိန်းတွင် ၂၄ နာရီ လျှပ်စစ်မီးရရှိမှု အပါအဝင် လမ်းစနစ်၊ ရေမြောင်းစနစ်၊ ရေဆိုးထုတ်စနစ်၊ လုံခြုံရေးစနစ်၊ စက်မှုဇုန်စီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီရုံး စုဝေးခန်းမ စသည်ဖြင့် စက်မှုဇုန်တစ်ခုအတွက် လိုအပ်သည့် အခြေခံ လိုအပ်ချက် အားလုံးပါဝင်မည်ဖြစ်သည်။

မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများစွာ၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများစွာသည် တစ်နေရာတည်းတွင် စုစည်းကာ စက်မှုဇုန်တစ်ခုအဖြစ် အသက်ဝင်လာတော့မည် ဖြစ်သည်။ 

စက်မှုဇုန်အင်္ဂါရပ်များနှင့် ပြည့်စုံကိုက်ညီနေ

မကွေးစက်မှုဇုန်သည် စက်မှုဇုန်တစ်ခုအဖြစ် ရှင်သန်ရပ်တည်သွားနိုင်ရန် စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရန် လုံလောက်သော မြေနေရာရှိခြင်း၊ ဆိပ်ကမ်း၊ လေယာဉ်ကွင်းကဲ့သို့ နိုင်ငံတကာဝင်ထွက်ပေါက်ရှိခြင်း သို့မဟုတ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနယ်စပ် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ရှိခြင်းနှင့် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်များကို အလွယ်တကူ သွားလာဆက်သွယ်နိုင်ခြင်းစသည့် စက်မှုဇုန် အင်္ဂါရပ်များနှင့် ပြည့်စုံကိုက်ညီနေသည်။

“ပဲအမျိုးမျိုးနဲ့ ဆီထွက်သီးနှံ မြေပဲ၊ နှမ်းထွက်တဲ့ နေရာဒေသဆိုတော့ ဒါနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ ပဲကြော် လုပ်ငန်း လုပ်ပါတယ်။ ဇာတိက နမ့်ဆန်ကပါ။ နမ့်ဆန်က လက်ဖက်နဲ့ မကွေးကပဲကြော်ကို ပေါင်းစည်းနိုင်ဖို့ ဒီဒေသကိုပြောင်းရွှေ့ပြီး စီးပွားရေးလုပ်ခဲ့တာပါ။ အကျိုးစီးပွားလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ပဲကြီးက အနံ့ အသက်ရှိတဲ့အတွက် လူနေရပ်ကွက်နဲ့ အဆင်မပြေဘူး။ ဈေးကွက်ကလည်းရှိတဲ့အတွက် လုပ်ငန်း ချဲ့ရင်ချဲ့သလောက် အကျိုးဖြစ်မှာဖြစ်တဲ့အတွက် အခုလို စက်မှုဇုန်ပေါ်လာတာ ဝမ်းသာတယ်။ စက်မှုဇုန်မှာက လမ်း၊ မီး၊ ရေ၊ ရေဆိုးစနစ် အကုန်ပါတယ် ကြားပါတယ်။ ဒီတော့ စက်မှုဇုန်ထဲ ပြောင်းလဲလုပ်ဖို့ အခုကတည်းက အသင့်ပြင်ထားပါတယ်” ဟု မကွေးမြို့မှ ခါတော်ဦး ပဲကြော်၊ လက်ဖက်ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းမှ ဒေါ်မိုးသူဇာက ဆိုသည်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်၏ လမ်းညွှန်ချက်အရ မကွေးစက်မှုဇုန်ကို မကွေးမြို့ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ် အနီး မကွေး-တောင်တွင်းကြီး ကားလမ်းဘေးရှိ မြေဧရိယာ ၄၆၁ ဒသမ ၁၄ ဧက ပေါ်တွင် ဖော်ဆောင် နေခြင်းဖြစ်သည်။

“အဓိကတော့ စက်မှုဇုန်တစ်ခုအဖြစ်ရပ်တည်ပြီး ဒေသတွင်း စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းတွေကို ကြိုးစား ဖော်ဆောင်နိုင်ဖို့ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က လမ်းညွှန်ပါတယ်။ ဒီလိုဖော်ဆောင်နိုင်ဖို့ မကွေး စက်မှုဇုန်ဟာ စက်မှုဇုန်ဥပဒေနဲ့ကိုက်ညီတယ်၊ ပြီးတော့ ဒေသတွင်းမှာ စပါး၊ ပဲ၊ နှမ်း၊ ဝါ စတဲ့ သီးနှံတွေ အများကြီးထွက်တယ်၊ ထွက်ရှိတဲ့ စိုက်ပျိုးသီးနှံတွေနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ အများကြီး ရှိတယ်၊ တခြားစားသောက်ကုန်လုပ်ငန်းတွေလည်းရှိတယ်၊ ဒီလို လုပ်ငန်းအရပ်ရပ်အတွက် ၂၄ နာရီ မီးရရှိအောင်၊ ရေရရှိအောင်၊ လမ်းကောင်းအောင် အပါအဝင်အခွင့်အလမ်းတွေကို ဒီစက်မှုဇုန်မှာ ဖော်ဆောင်ပေးထားတယ်။ ဒီလိုတစ်နေရာစီလိုက်ပြီး ဖြည့်ဆည်းတာထက် ဒေသတွင်းစီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ စက်မှုဇုန်မှာ စုစည်းတဲ့အခါ နိုင်ငံတော်အနေနဲ့ ဒေသစီးပွားလုပ်ငန်းတွေအတွက် ဖြည့်ဆည်း ပေးရမယ့်အပိုင်းရှိရင် တစ်နေရာတည်းမှာ စဉ်းစားဆောင်ရွက်ပေးလို့ရတယ်” ဟု မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဦးတင့်လွင်က ပြောကြား သည်။

မကွေးတိုင်းဒေသကြီးသည် ဆီထွက်သီးနှံနှင့် ဝါသီးနှံအဓိကစိုက်ပျိုးသည့် တိုင်းဒေသကြီးဖြစ်သည့် အတွက် စက်မှုဇုန်အတွင်း ဆီနှင့် ဆီသန့်စင်လုပ်ငန်းများ၊ ဝါအခြေခံ စက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းများ၊ ပဲ၊ နှမ်းအခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများအား ဦးစားပေးလုပ်ကိုင်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း မကွေး တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့မှ သိရသည်။

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး မကွေးမြို့၌ စက်မှုဇုန် ဖော်ဆောင်ရာတွင် လိုအပ်သည့် စက်မှုကုန်ကြမ်းများ၊ အရင်းအမြစ်များနှင့် အခြေခံထုတ်ကုန်များ ပြည့်စုံလုံလောက်စွာ ရရှိနိုင်ခြင်း၊ ကျွမ်းကျင်လုပ်သား ရရှိနိုင်ခြင်းစသည့် အားသာချက်များရှိနေသည်။

မြေဧရိယာ ၃၈ ဒသမ ၉၉၂ ဧကပေါ်တွင် တည်ဆောက်သွားမည်

ထို့ပြင် စက်မှုဇုန်တစ်အခု ရေရှည်ရပ်တည်ဆောင်ရွက်သွားနိုင်ရန်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ လမ်းညွှန်ချက်အရ စက်မှုဇုန်လျာထား မြေဧရိယာအတွင်း မြေဧရိယာ ၃၈ ဒသမ ၉၉၂ ဧက ပေါ်တွင် 7MW Solar Power Plant တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည့်အပြင် လျာထား မြေနေရာမှ (၁ ဒသမ ၅) မိုင် အကွာအဝေးရှိ မကြီးကန်ဓာတ်အားခွဲရုံမှ ၃၃ ကေဗွီ သီးသန့် ဓာတ်အားလိုင်းဖြင့်ရယူပြီး (၃၃/ ၁၁) ကေဗွီ၊ ၂၀ အမ်ဗွီအေ ဓာတ်အားခွဲရုံ တည်ဆောက်၍ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ရယူဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ 

“တိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာရှိတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေအားလုံးကို စက်မှုဇုန်မှာ လာရောက်လုပ်ကိုင်ဖို့ စိတ်ဝင်စားမှု အဆိုပြုလွှာခေါ်ယူခဲ့ပါတယ်။ မြေပဲ ခွဲစက်၊ ဆီစက်၊ ဝါကြိတ်စက်၊ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း စတဲ့လုပ်ငန်းတွေ အများဆုံးအဆိုပြုလွှာတွေ တင်ကြပါတယ်။ ဒေသကထွက်တဲ့ သီးနှံတွေနဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေရဲ့ အဆိုပြုလွှာတွေ ကိုက်ညီတဲ့အတွက် စက်မှုဇုန်ကို ဆက်လက်ပြီးတော့ အကောင်အထည်ဖော်သွားတာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌကနေ မကွေးတိုင်း က ဆီထွက်သီးနှံ မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာနဲ့ ဝါသီးနှံ အဓိက စိုက်ပျိုးထွက်ရှိတဲ့ တိုင်းဒေသကြီးဖြစ်တဲ့အတွက် ဆီထွက်သီးနှံ အခြေခံတဲ့ ဆီစက်၊ ဆီသန့်စင်စက်၊ ပဲ၊ နှမ်း သန့်စင်လုပ်ငန်း၊ ပဲကြော်၊ ပဲလှော်လုပ်ငန်း စတဲ့စက်မှုလုပ်ငန်းတွေ၊ ဝါသီးနှံအခြေခံတဲ့ ဝါကြိတ်စက်၊ ချည်မျှင်စက်၊ အထည်ရက်လုပ်ငန်း၊ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း စတာတွေကို အစုအဖွဲ့အလိုက် စက်မှုဇုန်အတွင်း ဦးစားပေးနေရာချထားနိုင်ရေး စီမံဆောင်ရွက်ဖို့ ညွှန်ကြားထားပါတယ်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်နဲ့အညီ စက်မှုဇုန် အတွင်းမှာ ဒီလုပ်ငန်းတွေကို အစုအဖွဲ့အလိုက် နေရာချထားဖို့ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားရှိပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဟာတင်မဟုတ်ပါဘူး။ တခြားလုပ်ငန်းတွေကိုလည်း ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ စက်မှုဇုန် ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ လုပ်ငန်းမှန်သမျှ ကြိုဆိုနေပါတယ်” ဟု မကွေးတိုင်းဒေသကြီး စက်မှု ကြီးကြပ်ရေးနှင့် စစ်ဆေးရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးဇော်ထွန်းအောင်ကပြောသည်။

စက်မှုဇုန်တွင် လာရောက်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်မည့် လုပ်ငန်းရှင်များကို စက်မှုဇုန်နည်းဥပဒေပါ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး စက်မှုဇုန်များ ဖော်ဆောင်ရေးနှင့်ကြီးကြပ်ရေး ကော်မတီ (ဒေသဆိုင်ရာကော်မတီ) ၏ ကြီးကြပ်မှုဖြင့် ရင်းနှီးတည်ဆောက်သူ (Developer) မှ မြေကွက်များရောင်းချပေးသွားမည်ဖြစ်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ (Investors) အတွက် မြေငှားဂရန် များလည်း ထုတ်ပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့မှ သိရသည်။ 

မကွေးစက်မှုဇုန်စီမံကိန်းကို စက်မှုဇုန်ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများပါ မြေအသုံးချမှု အင်္ဂါရပ်များနှင့်အညီ ပေ(၂၀၀ x ၂၀၀) မြေကွက်-၂၁၇ ကွက်၊ ပေ(၁၀၀x ၁၅၀) မြေကွက် - ၁၅၇ ကွက်၊ ပေ(၁၀၀ x ၁၀၀) မြေကွက် -၂၃ ကွက် စုစုပေါင်း ၃၉၇ ကွက်ဖော်ထုတ်ရန် လျာထားဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့မှ သိရသည်။

“ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒီလိုစက်မှုဇုန်အကောင်အထည်ဖော်ရမှာ လုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့်တိုင်းကို ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ ညွှန်ကြားချက်တွေနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ရပါတယ်။ အခုကတော့ မကွေးစက်မှုဇုန် အကောင် အထည်ဖော်ဖို့ လုပ်ငန်းတွေ စတင်ဆောင်ရွက်နေပါပြီ။ နိုင်ငံပိုင်မြေကို အငှားပေးပြီး လုပ်ငန်းရှင်ကို ဆောင်ရွက်စေတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ လုပ်ငန်းရှင်အနေနဲ့ လာရောက်လုပ်ကိုင်ရင် အဆင်သင့်ဖြစ်အောင် လမ်း၊ မီး၊ ရေ၊ လုံခြုံရေးစနစ် အပါအဝင် စက်မှုဇုန်တစ်ခုမှာ ပါရှိရမယ့် အခြေခံလိုအပ်ချက်အားလုံးကို ပြည့်စုံအောင်လုပ်ထားပေးပြီး လုပ်ငန်းရှင်ကို လာရောက်လုပ်ကိုင်စေတာမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ အခုကတော့ တင်ဒါစနစ်နဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ သူ (Developer) ကို ရွေးချယ်ခေါ်ယူပြီး အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေကို ဖော်ဆောင်တာ စတင်နေပါပြီ” ဟု ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးဇော်ထွန်းအောင်က ရှင်းပြသည်။

လက်ရှိတွင် စက်မှုဇုန်ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် အခြေခံလိုအပ်ချက်ဖြစ်သည့် မကွေး-တောင်တွင်း ကားလမ်းမ ကြီးမှ စက်မှုဇုန်အတွင်းသို့ ပေ ၁၀၀ အကျယ် လမ်းမကြီးဖောက်လုပ်ခြင်း၊ စက်မှုဇုန် အပြင်ပတ်လမ်း (ရထားလမ်းနှင့်အပြိုင်) နှင့် စက်မှုဇုန်အတွင်းလမ်းပိုင်းကို ပေ ၈၀ လမ်းနှင့် အတွင်းလမ်းများကို ပေ ၆၀ လမ်းများ ဖောက်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများကို စတင်နေပြီဖြစ်ကြောင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့မှ သိရသည်။

စက်မှုဇုန်အတွင်းလမ်းပိုင်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ထုတ်ကုန်များသယ်ယူရာတွင် Container Box များ၊ တန်ချိန်(၅၀၊ ၆၀)ဝန်ပါ တွဲကားကြီးများ ဝင်ထွက်သွားလာနိုင်သည့် လမ်းများအဖြစ် ဖောက်လုပ်လျက် ရှိကြောင်း သိရသည်။

“လက်ရှိမှာ မြေသားလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးရင် ကွန်ကရစ်လမ်းလုပ်ငန်းကို စတင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စီမံကိန်းလုပ်ငန်းရပ်တွေမှာ လမ်း၊ ရေမြောင်း ၊ မီးသတ်အဆောက်အအုံ၊ မုခ်ဦး၊ ပန်းခြံ၊ လမ်းအရိပ်ရသစ်ပင်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။ မီးရရှိရေးက လျှပ်စစ်ဓာတ်အားလိုင်း စီမံကိန်းနဲ့ ဆိုလာစီမံကိန်း နှစ်ခုပါဝင်ပါတယ်။ အဓိကက ၂၄ နာရီ မီးရရှိအောင် ဆောင်ရွက်မယ့်လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ စုဝေးခန်းမ၊ စီမံခန့်ခွဲရေးကော်မတီရုံး၊ လုံခြုံရေးအဆောက်အအုံ၊ CCTV လုံခြုံရေးကင်မရာ တပ်ဆင်တာ တွေ၊ အမှိုက်ကားနဲ့ အမှိုက်ကန်တွဲစနစ် အားလုံးပါဝင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ စက်မှုဇုန်မှာ ခုနက အခြေခံလိုအပ်ချက်အားလုံးကို ဆောင်ရွက်ပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းတွေ နေ့စဉ်ဆောင်ရွက်မှုကို တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ကို တင်ပြရပါတယ်။ တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ ညွှန်ကြားချက်နဲ့အညီ၊ ကြီးကြပ်စစ်ဆေးမှုနဲ့အညီ လုပ်ငန်းအားလုံးကို ၂၀၂၆ ခုနှစ်မှာ ပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်နေပါတယ်” ဟု ဆုထူးပန်ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီ လီမိတက် မှ စီမံကိန်းမန်နေဂျာ ဦးပေါရွှင်က ပြောပြသည်။ 

စက်မှုဇုန်စီမံကိန်းတွင် စီမံခန့်ခွဲရေးရုံးနှင့် လူဦးရေ ၂၀၀ ဆံ့သည့် စက်မှုဇုန်ရှင်းလင်းဆောင်ခန်းမ ဆောက်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းပါဝင်ပြီး စက်မှုဇုန်လုပ်ငန်းများစတင်သည့်အခါ ယင်းခန်းမတွင် ဒေသ ထုတ်ကုန်များကို စုစည်းပြသသွားနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။

မကွေးစက်မှုဇုန်ကို နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဆိုင်ရာ မူဘောင်များနှင့်အညီ စနစ်တကျ စီမံထူထောင်၍ ဒေသတွင်းသာမက ပြည်တွင်း ပြည်ပရှိ လုပ်ငန်းရှင်များ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလုပ်ကိုင်နိုင်စေရန်၊ မကွေးမြို့အတွင်းရှိ စက်မှုလုပ်ငန်းများကို စက်မှုဇုန်အတွင်း အခြေချလုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်လာစေရန်နှင့် မကွေးမြို့ စက်မှုဇုန် တည်ထောင်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းစီးပွား ရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်နှင့် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း တိုးမြှင့်လာစေပြီး လူနေမှုအဆင့်အတန်း မြင့်မားလာစေရန်ရည်ရွယ်သည်။ 

မကွေးမြို့ စက်မှုဇုန်တည်ဆောက်ခြင်းကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် ထိခိုက်မှုများရှိလာနိုင် သဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်နိုင်မှု လျော့နည်းစေရေးအတွက် ရင်းနှီးတည်ဆောက်သူ (Developer) မှ ပတ်ဝန်းကျင်ဆန်းစစ်ခြင်း အစီရင်ခံစာရေးဆွဲရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့်အပြင် စက်မှုဇုန်အတွင်းမှ ထွက်ရှိသောရေဆိုးများကို သန့်စင်ရန်အတွက် ရေဆိုးသန့်စင်စနစ် (Waste Water Treatment System) ကိုပါ စီမံကိန်းတွင် ထည့်သွင်းထားရှိကြောင်း သိရသည်။

သို့ဖြစ်ရာ မကွေးစက်မှုဇုန်တွင် လုပ်ငန်းရှင်တိုင်းအတွက် လိုအပ်သည့် လမ်း၊ မီး၊ ရေ အပါအဝင် လိုအပ်သည့် အခြေခံအချက်များပြည့်စုံစွာ ဆောင်ရွက်ပြီး ကုန်ကြမ်း၊ အရင်းအနှီး၊ ဈေးကွက်၊ နည်းပညာ၊ ကျွမ်းကျင်လုပ်သားတို့နှင့် ပေါင်းစပ်လိုက်ပါက ဒေသတွင်း စီးပွားရေးကို ခိုင်မာအားကောင်းစေမည့် စက်မှုဇုန်တစ်ခု ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့ စက်မှုဇုန် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုနှင့်အတူ ဒေသတွင်း ပြည်သူများ၏ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများသည် တိုးတက်လာမည်ဖြစ်သည့်အတွက် ဒေသလူမှု စီးပွားကို များစွာအထောက်အကူပြုနိုင်မည့် စက်မှုဇုန်တစ်ခု မကြာမီပေါ်ထွက်လာမည် ဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။ ။

Source- Myawady Webportal

ဝါသီးနှံသည် ကမ္ဘာတစ်လွှား နိုင်ငံပေါင်း ၇၅ နိုင်ငံကျော်တွင် စိုက်ပျိုးရောင်းချနေသော ကုန်စည်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုများတွင် ပါဝင်သော သီးနှံ ဖြစ်ပါသည်။ နှစ်စဉ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို ကျင်းပကြခြင်းဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများ (LDCs) ၌ ဝါကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးပေးခြင်း၊ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းပေးခြင်း စသည့်အခန်းကဏ္ဍတို့တွင် အခွင့်အလမ်းများစွာရှိကြောင်းကို ဖော်ထုတ်ပြသပေးပါသည်။ ထိုသို့ဆင်နွှဲကြခြင်းအားဖြင့် ရေရှည်တည်တံ့သော ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် ဝါတန်ဖိုးမြှင့်ကွင်းဆက်တစ်လျှောက်တွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြခြင်းဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကို အကျိုးပြုနိုင်စေရန် ရည်ရွယ်၍ ကျင်းပခဲ့ကြပါသည်။

ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို တရားဝင်အတည်ပြုခြင်း

အာဖရိကနိုင်ငံ လေးနိုင်ငံဖြစ်သည့် ဘီနင်(Benin)၊ ဘာကီနာဖာဆို (Burkina Faso)၊ ချဒ်(Chad)နှင့် မာလီ (Mali) တို့က ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ကော့တွန်-၄ (C-4) ကို အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ပဏာမစတင်ခဲ့ပါသည်။ ဤပဏာမခြေလှမ်းသည် တရားမျှတသော ကုန်သွယ်မှုအလေ့အကျင့်များကို မြှင့်တင်ရန်၊ စျေးကွက်ဝင်ရောက်နိုင်မှုကို တိုးတက်စေရန်နှင့် အဆိုပါနိုင်ငံများရှိ ဝါစိုက်တောင်သူများ၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းကို မြှင့်တင်ရန်ရည်ရွယ်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကော့တွန်-၄ (C-4) နိုင်ငံတို့၏ အစပြုမှုကို အသိအမှတ်ပြုတုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့အစည်း (World Trade Organization-WTO) သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ လ ၇ ရက်နေ့တွင် ပထမဆုံးကမ္ဘာ့ဝါ သီးနှံနေ့ကို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမြို့၌ ကျင်းပရန်စီစဉ်ခဲ့ပါသည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် WTO အတွင်းရေးမှူးသည် ကုလသမဂ္ဂစားနပ်ရိက္ခာနှင့် စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့(FAO)၊ ကုလသမဂ္ဂကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးညီလာခံ (UNCTAD)၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးစင်တာ(ITC)နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဝါသီးနှံအကြံပေးကော်မတီ (ICAC) တို့နှင့် ပူးပေါင်းကာဝါသီးနှံနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုကို စီစဉ်ကျင်းပခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့ကို ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ရန်အဆိုပြုခဲ့ပါသည်။ ယခုအချိန်အထိ ဝါသီးနှံသည် WTO တွင် သီးသန့်ဆွေးနွေးသော ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ၌ ဘီနင်(Benin)၊ ဘာကီနာဖာဆို (Burkina Faso)၊ ချဒ်(Chad)၊ အိုင်ဗရီကို့စ်(Ivory Coast)နှင့် မာလီ(Mali) နိုင်ငံတို့မှ တင်သွင်းခဲ့သည့် အဆိုကိုလက်ခံခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့ကို ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့အဖြစ် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပါသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ဆုံးဖြတ်ချက် A/RES/75/318 တွင် ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို ကြေညာကာ ဝါသီးနှံသည် ကမ္ဘာတစ်လွှား သန်းပေါင်းများစွာသော လူသားတို့၏ လူနေမှုဘဝနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအတွက်အရေးပါသည့် ကဏ္ဍဖြစ်ကြောင်းကို အသိအမှတ်ပြုထားပြီး ယင်းကလူမှုစီးပွားရေးနှင့် ကမ္ဘာအနှံ့ သက်ရောက်မှုရှိကြောင်းကိုပါ ဖော်ပြထားပါသည်။

ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့အစည်း(WTO)က ကုလသမဂ္ဂ၏ အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့ကို ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့အဖြစ် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုဆိုထောက်ခံခဲ့ပါသည်။ “ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့အဖြစ် ကုလသမဂ္ဂ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် သန်းပေါင်းများစွာသော လူသားများအတွက် ဝါဂွမ်း၏ အရေးပါမှုကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းဖြစ်ပြီး ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် စတင်ကာပဏာမခြေလှမ်းစတင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် လုပ်ငန်းများကို WTO က အသိအမှတ်ပြုပါသည်။ နိုင်ငံတကာ၊ ဒေသတွင်းနှင့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့ အစည်းများအကြားကောင်းမွန်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု စိတ်ဓာတ်ကိုပါ အသိအမှတ်ပြုမှုတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်” ဟု WTO ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Ngozi Okonjo-Iweala က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

“ကုလသမဂ္ဂ၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည် WTO ၏ ဝါသီးနှံဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများတိုးတက်စေရန် လက်ရှိဆောင်ရွက်နေသည့် ကုန်သွယ်ရေးစကားဝိုင်းများနှင့် (၁၂) ကြိမ်မြောက် WTO ဝန်ကြီးများ ညီလာခံအတွက် ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် တိုးတက်မှုရှိစေရန် အထောက်အကူပြုနိုင်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများရှိ သန်းနှင့်ချီသော ဝါဂွမ်းထုတ်လုပ်သူများအတွက် ခိုင်မာသော အပြုသဘောရလဒ်များ ထုတ်ပေးနိုင်မည်ဟု ကျွန်ုပ်ယုံကြည် ပါသည်။ အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့ အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားများသည် ဝါသီးနှံအတွက် ရေရှည်တည်တံ့သော ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒများကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများအတွက် ဝါတန်ဖိုးမြှင့် ကွင်းဆက်တစ်လျှောက် ခြေလှမ်းတိုင်းမှ ပိုမိုအကျိုးဖြစ်ထွန်းစေကာ အကျိုးခံစားစေနိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများကို ဖော်ဆောင်နိုင်မည်ဟု ထင်မြင်မိပါသည်” ဟု ၎င်းက ထပ်မံပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် ၂၀၀၃ ခုနှစ်က ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့မှ စတင်ခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံဆိုင်ရာ အစီ အစဉ်၏ အရေးပါမှုကို ထပ်မံအသိအမှတ် ပြုထားပါသည်။ ဤအစီအစဉ်သည် ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများမှ ဝါသီးနှံနှင့် ဝါသီးနှံနှင့်ဆက်စပ်သော ထုတ်ကုန်များကို စျေးကွက်ဝင် အခွင့်အလမ်းများ တိုးတက်လာစေရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံ စျေးကွက်တွင် ကုန်သွယ်ရေးကို ထိခိုက်စေသော မတူညီသည့် အတိုင်းအတာများကို လျော့နည်းစေရန် စသည်တို့ကို အားပေးကာ ဝါသီးနှံစျေးကွက်များအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည့် မတော်တဆ ဖြစ်ရပ်များကို ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ် လာနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ထားပါသည်။ ထို့ပြင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ဝါသီးနှံ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည်ကို တိုးတက်လာစေရန် ဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ အကူအညီပေးအစီအစဉ်များနှင့် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုများ၏ အရေးပါမှုကိုလည်း အထူးအသိအမှတ်ပြုထားပါသည်။

ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ကူညီပေးသောနိုင်ငံများနှင့် အကူအညီပေးမှုကိုခံစားနေသော နိုင်ငံများကို ဝါသီးနှံဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေးအကူအညီပေးသည့်လုပ်ငန်းများကို ပိုမိုအားကောင်းလာအောင် ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ဝါသီးနှံနှင့်ဆက်စပ်သော စက်မှုလုပ်ငန်းများတွင် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး လုပ်ငန်းအခွင့် အလမ်းသစ်များ ဖန်တီးစေရန် အားပေးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် နည်းပညာတိုးတက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်း၊ ဝါသီးနှံဆိုင်ရာ နည်းပညာများနှင့် အကောင်းဆုံးလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအား စူးစမ်းလေ့လာရန် လုပ်ငန်းစဉ်များကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

နှစ်စဉ်ကျင်းပသော ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့အခမ်းအနားများသည် ကမ္ဘာတစ်လွှားရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၇၅ နိုင်ငံကျော်တွင် စိုက်ပျိုးရောင်းချသော ကမ္ဘာ့ကုန်စည်တစ်ခု အဖြစ် ဝါသီးနှံ၏ သမိုင်းဝင်အရေးပါမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် အခွင့်အလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများတွင် အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးပေးခြင်းနှင့် စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းပေးရာတွင် ဦးစားပေးအခန်း ကဏ္ဍအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဝါသီးနှံအကြံပေးကော်မတီ (International Cotton Advisory Committee- ICAC)၏ ပြောကြားချက်အရနှစ်စဉ်ဝါသီးနှံမှရရှိသည့် ဝင်ငွေသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၁ ဒသမ ၂ ဘီလီယံခန့်ရှိပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဝါသီးနှံကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်မှုသည် နှစ်စဉ်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၈ ဘီလီယံခန့်ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းထားပါသည်။

ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့အစည်းမှ ကုလသမဂ္ဂစားနပ်ရိက္ခာနှင့် စိုက်ပျိုးရေး အဖွဲ့ (FAO)၊ ကုလသမဂ္ဂကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးညီလာခံ (UNCTAD)၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်ရေးစင်တာ(ITC)နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဝါသီးနှံအကြံပေး ကော်မတီ(ICAC) တို့နှင့် ပူးပေါင်းပြီးစတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါသည်။    

ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ဆိုင်ရာအခမ်းအနားများကို ကျင်းပကြခြင်းဖြင့် ဝါသီးနှံထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် ကုန်သွယ် ရောင်းချ ခြင်းတို့နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် စိန်ခေါ်မှုများ နှင့် အခွင့်အလမ်းများကို အသိပညာပေး ရန်၊ WTO အဖွဲ့ဝင်များကို WTO နိုင်ငံများစွာပါဝင်သော ကုန်သွယ်ရေးဆွေးနွေး ပွဲများမှတစ်ဆင့် ပိုမိုဖွင့်လှစ်သော၊ ထိရောက်သော၊ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သော၊ တရားမျှတပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရသည့် ဝါသီးနှံစျေးကွက်များ တည်ဆောက်ရာတွင် ကူညီပံ့ပိုးရန်၊ အထူးသဖြင့် အာဖရိကတိုက်ရှိ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများတွင် နည်းပညာအကူအညီနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစီမံကိန်းများဖြင့် ခံနိုင်ရည်ရှိသော၊ စီးပွားရေးအရ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းကောင်း များဖြင့် ဝါသီးနှံကဏ္ဍများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရေးကူညီပံ့ပိုးရန်၊ ဝါသီးနှံနှင့်အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများ ကြုံတွေ့နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် အခွင့်အလမ်းများကို ဖြေရှင်းနိုင်ရန် အစိုးရများနှင့် ပြည်သူ့လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၏ ထောက်ခံမှုရရှိစေရေး အထောက်အပံ့ ပေးရန်၊ ဝါဂွမ်းထွက်ကုန်များနှင့် ဝါ၏အခြားဘေးထွက် ပစ္စည်းများဖြစ်သည့်ဆီနှင့် အစားအစာများ၏ အသုံးပြုမှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ပံ့ပိုးပေးခြင်းနှင့် သဘာဝအမျှင်များ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲစွာ ထုတ်လုပ်နိုင်သော လူမှုပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကျိုးကျေးဇူးများကို မြှင့်တင်ရေးအထောက်အကူဖြစ်စေရန် ဟူသည့်အချက်များရရှိစေရန် ရည်ရွယ်ကျင်းပကြပါသည်။

ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့အခမ်းအနားများ

ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့အစည်း (World Trade Organization- WTO) သည် ကော့တွန်-၄ (C-4) နိုင်ငံတို့၏ အစပြုမှုကို အသိအမှတ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ပထမဆုံးကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံဂျီနီဗာမြို့၌ ကျင်းပခဲ့ချိန်မှစ၍ နှစ်စဉ်ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ အခမ်းအနားကို ကျင်းပလျက်ရှိပါသည်။ ယင်းအခမ်းအနားသည် ပါဝင်တက်ရောက်သူများအတွက် အသိပညာ မျှဝေရန်၊ ဝါဂွမ်းနှင့်ပတ်သက်သော လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ထုတ်ကုန်များကို ပြသရန် အဓိကအခွင့်အရေးတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့သည် ဝါ၏အရေးကြီးမှုနှင့် လယ်သမားများမှ အထည်ချုပ်လုပ်သားများအထိ ဝါဂွမ်းကဏ္ဍတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူအားလုံး၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုများအား အသိပညာမြှင့်တင်ပေးသောကြောင့် အရေးကြီးပါသည်။ 

ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို နှစ်စဉ်ကျင်းပကြခြင်းဖြင့် ဝါသီးနှံ၊ ဝါသီးနှံနှင့်ဆက်စပ်သော ထုတ်ကုန်များ၏ အရေးပါမှုကို အသိပညာပေးရန်၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများတွင် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုလျှော့ချရေးအတွက် ဝါသီးနှံ၏အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍကိုပြသရန်၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဝါသီးနှံကုန်သွယ်မှုကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများအား ဝါသီးနှံထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍများမှ အကျိုးခံစားနိုင် စေရန်ဟူသော အကျိုးကျေးဇူးများရရှိ ခံစားနိုင်စေရန်ဖြစ်ပါသည်။

ဤအစီအစဉ်သည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများမှ ဝါသီးနှံနှင့်ဝါသီးနှံဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များ၏ စျေးကွက်ဝင်ရောက်နိုင်မှု အခွင့်အလမ်းများကို တိုးတက်စေခြင်းနှင့် ဝါသီးနှံကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကြားရှိ ဆက်စပ်မှုများကို မီးမောင်းထိုးပြသခြင်းများကို ဆောင်ရွက်ပေးရန် ရည်ရွယ်ဆောင်ရွက်ကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို အထိမ်းအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ကြသည့် အကြောင်းရင်းများ

ဝါဖြင့် ရက်လုပ်သောအထည်သည်အထည်အလိပ်များနှင့် အဝတ်အထည်များတွင် အသုံးအများဆုံးအထည်များ ထဲမှတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် အတော်သက်သောင့်သက်သာရှိပြီး လေဝင်လေထွက်ကောင်းကာ တာရှည်ခံပါသည်။ ဝါသည်အမျှင်နှင့် အစားအစာနှစ်မျိုးလုံးကို ထောက်ပံ့ပေးသည့် တစ်ခုတည်းသော စိုက်ပျိုးရေးကုန်စည် ဖြစ်ပါသည်။ စားသုံးဆီ ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီး ၎င်း၏အစေ့များကို တိရစ္ဆာန်အစာအဖြစ် ပြင်ဆင်ပြုလုပ်အသုံးပြုနိုင်ကာ ၎င်း၏ပင်စည်နှင့် အရွက်များကို လောင်စာအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ ဝါသီးနှံသည် အသုံးမဝင်သည့် အစိတ်အပိုင်း လုံးဝမရှိပါ။ ဝါဖြင့် ရက်လုပ်သောချည်ထည်များသည် ဓာတုအဝတ်အထည်များနှင့် မတူဘဲ လျင်မြန်စွာ ဇီဝရုပ်ကွဲသွားသောကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတရှိသော အရာဖြစ်သည်။ ဝါဂွမ်းကို အသုံးပြုခြင်းသည် ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှုကို လျှော့ချစေရေးကို ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။

ဝါသီးနှံသည် မိုးနည်းသော ရာသီဥတုတွင် ပေါက်ရောက်နိုင်ပြီးခြောက်သွေ့ပြီး မိုးနည်းသော ဒေသများတွင် ရှင်သန်နိုင် သော သီးနှံဖြစ်ပါသည်။ ဝါဂွမ်းသည် ကမ္ဘာ့ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးနိုင်သော မြေ၏ ၂ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိသော်လည်း ၎င်းသည်အထည်အလိပ်လိုအပ်ချက်၏ ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ဖြည့်ဆည်းပေးပါ သည်။ ဝါဂွမ်းကဏ္ဍသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အဆင်းရဲဆုံး ကျေးလက်ဒေသများတွင် အမျိုးသမီးများ အပါအဝင် အသေးစားလက်လုပ်လက်စားများနှင့် အလုပ်သမားများအတွက် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် ဝင်ငွေ၏ အဓိကအရင်းအမြစ် ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနှင့်ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများတွင် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုလျှော့ချရေးသီးနှံဖြစ်ပါသည်။ ဝါသည်ကမ္ဘာနှင့်အဝန်းရောင်းဝယ်ဖောက်ကားသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ဝါဂွမ်းသည် တိုက်ကြီးငါးတိုက်ရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၇၅ နိုင်ငံမှ မိသားစုပေါင်း သန်း ၁၀၀ ကျော်ကို အကျိုးပြုသောကြောင့် နိုင်ငံအသီးသီး၏ အမျိုးသားစီးပွားရေးတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပါသည်။ ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ (World Cotton Day) သည် အသိပညာပြန့်ပွားရန်နှင့် ဝါဂွမ်းနှင့်ပတ်သက်သော လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ထုတ်ကုန်များကိုပြသရန် အဓိကအခွင့်အရေး ဖြစ်ပါသည်။

ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့အစည်း (World Trade Organization)တွင် ဝါသီးနှံအပေါ် ဆွေးနွေးမှုများ

WTO တွင် ဝါသီးနှံသည် ၂၀၀၃ ခုနှစ် ကော့တွန်-၄ (C-4)မှ စတင်ခဲ့သော အစီအစဉ်အရ သီးသန့်ဆွေးနွေးသော ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ဤအစီ အစဉ်သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဝါသီးနှံကုန်သွယ်မှုကို လက်ခံမှုများစွာ ဖြစ်စေခြင်းနှင့် ကုန်သွယ်ရေး၊ ဝါသီးနှံနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကြားရှိ ဆက်စပ်မှုများကို ထင်ဟပ်စေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများမှ ဝါသီးနှံနှင့် ဝါသီးနှံဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များအတွက် စျေးကွက်ဝင်ရောက်မှုကို တိုးတက်စေရန်နှင့် လိုအပ်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို အောင်မြင်စေရန်၊ ကုန်သွယ်ရေးကို ထိခိုက်စေသော စျေးကွက်များကို စနစ်တကျပြုပြင်ရန်လိုအပ်သော အစီအစဉ်များကို သွားရောက်ဆွေးနွေးခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ဝါသီးနှံကဏ္ဍအတွက် ဖွံ့ဖြိုးရေးအကူအညီများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုစီမံကိန်းများကို စောင့်ကြည့်အားပေးခြင်းတို့ကို အဓိကထားဆွေးနွေးဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၌ ဝါသီးနှံကို တွန်းအားပေးမြှင့်တင်ခြင်း

ယခုအခါ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲသည် ဝါသီးနှံအထွက်တိုးရေးကိုတွန်းအားပေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိကာ ပြည်ပချည် အစားထိုးထုတ်ကုန်များ ထုတ်လုပ်နိုင်သည်အထိ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေပါသည်။ ဝါသီးနှံစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကို စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး၊ မကွေး၊ ပဲခူး(အနောက်ပိုင်း) တိုင်းဒေသကြီးများ၊ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် နေပြည်တော်ကောင်စီနယ်မြေများကို စီမံကိန်းဒေသအဖြစ် သတ်မှတ်၍ ဝါစိုက်ပျိုးရေးဇုန် ၁၉ ခု အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

မြန်မာ့ဝါသည် သိသာထင်ရှားသော အလားအလာကောင်းများရှိပြီး ဝါသီးနှံစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်မှုမြှင့်တင်ခြင်းနှင့် အတူဝါဂွမ်းမှ အဆင့်မီအထည်အလိပ် လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် ဝါကြိတ်စက်များ၊ ချညမျှင်နှင့် အထည်စက်ရုံများအား စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ခြင်း၊ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ကို တစ်ပြိုင်နက်တည်းဆောင်ရွက်သွားခြင်းဖြင့် ဝါတန်ဖိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်တစ်လျှောက်လုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမည်မှာ မလွဲဧကန်ပင် ဖြစ်ပါသည်။

နိဂုံး

အရည်အသွေးမြင့် ချည်မျှင်ရှည်ဝါမျိုးများကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ကာ ခေတ်မီအထည်အလိပ်များ ထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် ဝါတန်ဖိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်တစ်လျှောက်လုံးတိုးတက် ကောင်းမွန်လာအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် ကမ္ဘာ့ဝါကဏ္ဍတွင် မြန်မာနိုင်ငံကို နေရာတစ်နေရာသို့ အရောက်ပို့ပေးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အတွက် နိုင်ငံတော်က သွင်းကုန်အားကိုးမှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ပြည်တွင်း အထည်အလိပ်လုပ်ငန်း၏ စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ် ၍ ဝါအထွက်နှုန်းနှင့် အရည်အသွေး မြှင့်တင်ရေးကို အားပေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး၊ ရေရှည်တည်တံ့သော အလေ့အကျင့်များနှင့် တိုးတက်သောနည်းပညာများကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ဝါဂွမ်းထုတ်လုပ်မှုတွင် စိန်ခေါ်မှုများကို ကျော်လွှားနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး အားလုံးအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သောအနာဂတ်ကို ဖန်တီးပေးရန်နှင့် ဝါနှင့် ချည်ထည်ကဏ္ဍတွင် ရေရှည်တည်တံ့ပြီး အားလုံးပါဝင်နိုင်သော တိုးတက်မှုကိုပံ့ပိုးကူညီရန် ကမ္ဘာ့ဝါသီးနှံနေ့ကို နိုင်ငံအများအပြားတွင် ဆောင်ရွက်နေကြသကဲ့သို့ မြန်မာ့ဝါသီးနှံကဏ္ဍတွင် ဝါစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နေကြသော တောင်သူများမှစ၍ ချည်မျှင်နှင့် အထည်အလိပ်လုပ်ငန်းများ ထုတ်လုပ်ဆောင်ရွက်နေကြသည့် လုပ်ငန်းရှင်များအထိဝါတန်ဖိုးမြှင့် ထုတ်လုပ်မှုကွင်းဆက်တစ်လျှောက်လုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရရှိပြီး နိုင်ငံ့စီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ လမ်းညွှန်ချက်များနှင့်အညီ အားပေးမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါကြောင်း ဂုဏ်ပြုရေးသားတင်ဆက်အပ်ပါသည်။ 

ကိုးကား

1.       https://www.wto.org/english/tratope/agrice/wcd2021e.htm

2.       https://www.wto.org/english/newse/news21e cott16sep 21e.htm

Source-www.moi.gov.mm

လူသားတိုင်းဟာ မိမိတို့အသက်ရှင်သန်နေထိုင်ဖို့ နေ့စဉ်စားဝတ်နေရေးအတွက် လှုပ်ရှားရုန်းကန် နေကြရပါတယ်။ အလုပ်အကိုင်အသီးသီး ရှိကြရာမှာ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဖြစ်သူက နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းအလုပ်၊ ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်သူက  ကုန်သွယ်မှုအလုပ်၊ စိုက်ပျိုးမွေးမြူသူတွေက စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေး အလုပ်စသည်ဖြင့်    လုပ်ဆောင်နေကြရပါတယ်။  အားလုံးက ကိုယ်စီလုပ်ငန်းတွေကို အောင်မြင်အောင် လုပ်ဆောင်ကြမှသာ  တစ်ဦးချင်းစီရဲ့စီးပွားရေး ပြေလည်ကောင်းမွန်မှာဖြစ်ပါတယ်။  တစ်ဦးချင်းဝင်ငွေကောင်း၊ အလုပ်အကိုင်ကောင်းမှလည်း နိုင်ငံ့စီးပွားရေးကောင်းမွန်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။  မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ စျေးကွက် စီးပွားရေးစနစ်ကို ကျင့်သုံးနေတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တဲ့အတွက် အလုပ်လုပ်နိုင်လျှင် လုပ်နိုင်သမျှ အကျိုးဖြစ်ထွန်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

နိုင်ငံသားတိုင်းအနေနဲ့ နိုင်ငံချစ်စိတ်ရှိနေကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  နိုင်ငံချစ်စိတ်ဆိုတဲ့အထဲမှာ မိမိနိုင်ငံကို အခြားတိုးတက်တဲ့ နိုင်ငံများနည်းတူ    တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်လိုတဲ့  စိတ်ဓာတ်လည်း ပါဝင်ပါတယ်။  လူသားချင်းအတူတူ သူ့နိုင်ငံကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင်လုပ်နိုင်ရင် ငါ့နိုင်ငံကိုလည်း ငါတို့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် လုပ်မယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ဓာတ်မျိုးကို     နိုင်ငံအတွင်းမှီတင်းနေထိုင်သူတိုင်းက မွေးမြူကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။    တခြားနိုင်ငံကနေ မိမိနိုင်ငံအတွက် လိုအပ်တဲ့    အစားအစာတွေ၊ အဝတ်အထည်တွေတင်သွင်းနေရမယ့်အစား မိမိတို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာရော  စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရင်မဖြစ်နိုင်ဘူးလား ဆိုတဲ့စိတ်နဲ့ လုပ်ဆောင်ကြမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ ပြည်ပကနေ တင်သွင်းနေရတဲ့ အရာမှန်သမျှ   တဖြည်းဖြည်းလျော့နည်းလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  အဲဒီလိုဖြစ်အောင် ကြိုးစားကြစေချင်ပါတယ်။  အထူးသဖြင့်    ပြည်ပကနေစားသုံးဆီ တင်သွင်းနေရတဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံအတွင်းမှာ ဆီထွက်သီးနှံတွေ ပိုမိုဖြစ်ထွန်းအောင်မြင်အောင် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မယ်၊     ဆီကြိတ်စက်တွေနဲ့ ဆီကြိတ်ခွဲမယ်ဆိုရင် ပြည်ပကမှာယူတင်သွင်းမှု ပပျောက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံဟာ   စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို အခြေခံတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။  နိုင်ငံရဲ့ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်၊ ရာသီဥတု အနေအထားတွေအရ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းဟာ  လုပ်ရင်လုပ်သလောက်အောင်မြင်နေတဲ့ အနေအထား ဖြစ်ပါတယ်။  ရေအရင်းအမြစ်လည်း ပေါကြွယ်နေတာဖြစ်လို့  ခက်ခဲမှုဆိုတာသိပ်မရှိနိုင်ပါဘူး။  ခေတ်မီနည်းပညာ ဆိုတာတွေကိုလည်း သုတေသနလုပ်ငန်းတွေ တီထွင်ဆောင်ရွက်ပြီး နည်းပညာ အဆင့်အတန်းမီအောင်   နိုင်ငံတော်အစိုးရက ဆောင်ရွက်ပေးနေပါတယ်။  စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းတွေ အောင်မြင်ဖို့ဆိုရင် မျိုး၊ မြေ၊ ရေ၊ နည်း ဆိုတဲ့ အရာလေးမျိုးလိုအပ်ပါတယ်။  ဒါတွေကို နိုင်ငံတော်ပိုင်းကကူညီနေတာဖြစ်လို့    စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ကိုင်သူတွေအနေနဲ့   မိမိတို့လုပ်ငန်းကို   ပိုမိုအောင်မြင်မှုရှိအောင်  လုပ်ဆောင်ကြဖို့သာဖြစ်ပါတယ်။

ဆီထွက်သီးနှံတွေဖြစ်တဲ့မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာ၊ ဆီအုန်း၊ ပန်းနှမ်း၊ ဆီမုန်ညင်း၊ ပဲပုပ်တွေကို သတ်မှတ်ထားတဲ့   စိုက်ဧကများအတိုင်း  ပြည့်မီအောင်စိုက်ပျိုးပြီး   ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းအတိုင်း ထွက်ရှိမယ်ဆိုရင် ပြည်တွင်း စားသုံးဆီဖူလုံနိုင်မှာဖြစ်ကာ ပြည်ပကနေစားသုံးဆီ   ဝယ်ယူတင်သွင်းမှုကို လျှော့ချနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။  ဒါပေမဲ့  လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူတွေအနေနဲ့ စိုက်ဧကတွေ အများကြီးရှိနေတာကို   ပြည့်မီအောင်မစိုက်ပျိုးနိုင်ကြဘူး။  စိုက်ဧကတွေအများကြီးရှိနေရက်နဲ့ ပြည့်မီအောင် စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း မရှိတဲ့အတွက် စားသုံးဆီကိုပြည်ပကနေ မှာယူတင်သွင်းနေရပါတယ်။  ဆီထွက်သီးနှံများကို ဆီအဖြစ်ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်းထက် ပို့ကုန်များအဖြစ် တင်ပို့ခြင်းနဲ့ တိုက်ရိုက်စားကုန်များအဖြစ် စားသုံးခြင်းတို့ကြောင့်လည်း      ဒေသတွင်း ဆီလိုအပ်ချက်တွေ  ဖြစ်ပေါ်နေတာ   ဖြစ်ပါတယ်။  စိုက်ပျိုးတဲ့ တောင်သူတွေအနေနဲ့ စိုက်ဧကပြည့်မီအောင်စိုက်ပျိုးသင့်ပါတယ်။    စိုက်ဧကအသစ်တိုးချဲ့ခြင်းထက်   လက်ရှိရှိထားတဲ့စိုက်ဧကတွေမှာပဲ ပြည့်မီအောင်၊ ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်း ရရှိအောင် စိုက်ပျိုးရမှာဖြစ်ပါတယ်။  အချို့ဒေသတွေမှာဆိုရင်လည်း  သီးထပ်စိုက်ပျိုးနိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေရှိနေတာကြောင့် စိုက်ဧကမပြည့်မီရင်တောင် သီးထပ်စိုက်ပျိုးကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ 

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၅ ရက်ကကျင်းပတဲ့ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေးအမှတ်စဉ် (၅/၂ဝ၂၄)တွင် အမှာစကားပြောကြားစဉ်  ‘‘ ပြည်တွင်းဆီဖူလုံမှုနှင့်ပတ်သက်၍ မိမိတို့နိုင်ငံတွင် ဆီထွက်သီးနှံများဖြစ်သည့် မြေပဲ၊ နှမ်း ၊နေကြာ၊ ဆီအုန်း၊ ပဲပုပ်တို့ကို အများစုစိုက်ပျိုးကြကြောင်း၊ အဆိုပါဆီထွက်သီးနှံများကို အများဆုံးစိုက်ပျိုးသည့် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များတွင် ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက်များအတိုင်း  ထွက်ရှိစေရေး ဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက ပြည်တွင်းဆီဖူလုံမှုကို များစွာအထောက်အကူပြုစေမည်ဖြစ်ကြောင်းဟူ၍ ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့ပါ တယ်။ 

နိုင်ငံ့စီးပွားမြင့်မားရေးအတွက် စီးပွားရေးဦးတည်ချက်(၃)ရပ်ချမှတ်ဆောင်ရွက်ထားရာမှာ ‘‘ပြည်တွင်းစားသုံးဆီ ဖူလုံရေးအတွက် ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးမှုကို အားပေးမြှင့်တင်ပြီး ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက်အတိုင်း ထွက်ရှိအောင် ဆောင်ရွက်၍ နိုင်ငံအတွင်းဖူလုံမှုမှသည်   ပြည်ပသို့တင်ပို့နိုင်သည်အထိ  ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ရေး’’ဦးတည်ချက်ပါဝင်ပါတယ်။ 

ပြည်တွင်းစားသုံးဆီဖူလုံမှုနှင့်ပတ်သက်လို့  မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာ၊ ဆီအုန်း၊ ပန်းနှမ်း၊ ဆီမုန်ညင်း၊ ပဲပုပ်တို့ကိုအများစု  စိုက်ပျိုးကြပါတယ်။   အဆိုပါဆီထွက် သီးနှံများအများဆုံး စိုက်ပျိုးကြတဲ့ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့  ပြည်နယ်များမှာ  ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက်များ အတိုင်းထွက်ရှိစေရေး ဆောင်ရွက်ကြမှသာ ပြည်တွင်းစားသုံးဆီ ဖူလုံမှုကို များစွာအထောက်အကူပြုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ အဓိကလိုအပ်နေတာက အမှန်တကယ် အလုပ်လုပ်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။  နိုင်ငံတော် အစိုးရအနေနဲ့ အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေ ဖော်ဆောင်ပေးနေတဲ့အပြင် လိုအပ်တဲ့ သွင်းအားစုတွေကိုလည်း    ကူညီပံ့ပိုးနေတာဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအနေနဲ့  နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်နိုင်ရေးကိစ္စရပ်များမှာ ဆောင်ရွက်၍ ရသည်များကို တတ်နိုင်သမျှ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။  ထို့အတူ သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူများ အားလုံးကလည်း    ကျရာကဏ္ဍမှ ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  အုပ်ချုပ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူများက စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ဆောင်သူများက ကုန်ကြမ်းများ ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ကုန်ထုတ်လုပ်သူများက ထုတ်ကုန်ထုတ်လုပ်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း စားသုံးဆီလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ဖို့ အတွက်ဆိုရင် ဆီထွက်သီးနှံများကို ပိုမိုအောင်မြင်အောင်  စိုက်ပျိုးကြရမှာပါ။  

မိုးစပါးစိုက်ပျိုး ပြီးစီးတဲ့အချိန်မှာ လယ်မြေဧက လေးသန်းခန့်မှ နေကြာစိုက်ပျိုး၍ရသည့် မြေနေရာများတွင် နေကြာကို စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက ပြည်တွင်းဆီဖူလုံမှုကို    အထောက်အကူပြုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  ဆီထွက် သီးနှံများဖြစ်တဲ့  နေကြာ၊  မြေပဲ၊  နှမ်း၊ ပန်းနှမ်း၊ ဆီမုန်ညင်းတို့အပြင် ပဲပုပ်မှလည်း ဆီထုတ်လုပ်၍ရတဲ့အတွက် ပဲပုပ်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုများလည်း တိုးတက်အောင်  ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုပါက ပြည်တွင်းစားသုံးဆီသာမက ပြည်ပနိုင်ငံများသို့လည်း တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ပါတယ်။  

ဆီထွက်သီးနှံအထွက်နှုန်း   တိုးတက်လာမှသာ ပြည်တွင်းစားသုံးဆီဖူလုံပြီး  ပြည်ပမှတင်သွင်းနေရမှုများကို  လျှော့ချနိုင်မယ်ဆိုတာ  ဒါဟာလက်တွေ့ကျတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ  နှစ်စဉ်စားသုံးဆီလိုအပ်ချက်ကိုလေ့လာမိသလောက်ပြောရရင် လူတစ်ဦးဟာ တစ်နှစ်ကို စားသုံးဆီစားသုံးမှု ၉ ပိဿာရှိပါတယ်။  မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လူဦးရေ ၅၆ ဒသမ ၂၄ သန်းရှိတဲ့အတွက် စားသုံးဆီ လိုအပ်ချက်ဟာ ၅ဝ၆,၁၆ဝ,ဝဝဝ ပိဿာရှိပါတယ်။  တန်အားဖြင့်ဆိုလျှင် တစ်တန်မှာ ၆၁၂ ဒသမ ၃၉ ပိဿာဖြစ်တဲ့အတွက် ၈၂၆,၅၃၂ တန်ဖြစ်ပါတယ်။                    

ဆီထွက်သီးနှံတွေဖြစ်တဲ့ မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာ၊ ဆီမုန်ညင်း၊ ပန်းနှမ်းတွေ ၂ဝ၂၃-၂ဝ၂၄ ပြည်တွင်း ထုတ်လုပ်နိုင်မှုအခြေအနေကို လေ့လာမိသလောက်အနှစ်ချုပ်ပြောရလျှင် စိုက်ပျိုးဧကပေါင်း ၈,၃၈၆,၃၇၅ ရှိရာမှာ အမှန်တကယ်စိုက်ပျိုးပြီးစီးတာ ၈,၂၈၄,၆၃၁ ဧကဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် မိုးမြေပဲနဲ့ ဆောင်းမြေပဲကို ရိတ်ဧက ၃,၁၆၄,၈၈၈ ဧက  ရှိခဲ့ပြီး  တင်းပေါင်း ၁၇၇,၈၆၉,၂၆၅ တင်းထွက်ရှိပါတယ်။   မိုးနှမ်း၊ နွေနှမ်း၊ ဆောင်းနှမ်းကို  ရိတ်ဧက ၃,၆၆၁,၉၄၆ ဧကရှိခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ၃၂,၇၇၇,၆၉ဝ တင်းထွက်ရှိပါတယ်။ မိုးနေကြာနဲ့ ဆောင်းနေကြာကို ရိတ်ဧက ၁,၀၆၆,၂၁၃ ဧကရှိခဲ့ပြီး ထွက်ရှိမှုအနေနဲ့ တင်းပေါင်း ၂၃,၆၇၁,၇၃၁ တင်းထွက်ရှိပါတယ်။ ဆီမုန်ညင်းက ရိတ်ဧက ၉၂,၇၄၇ ဧကရှိခဲ့ပြီး ၁,၂ဝ၉,၆၈၄ တင်းနဲ့ ပန်းနှမ်းဧကက  ရိတ်ဧက  ၂၉၈,၈၃၇ ဧက ရှိခဲ့ပြီး ၃,၁၉၄,၇၇၅ တင်းထွက်ရှိပါတယ်။  ဒီထွက်ရှိမှုတွေ ကို ပြန်စိစစ်ကြည့်မယ်ဆိုရင် ၂၀၂၃-၂၀၂၄   ခုနှစ်အတွင်း  ဆီထွက်သီးနှံတွေကတစ်ဆင့် စားသုံးဆီနဲ့ ပတ်သက်လို့   ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်နိုင်မှုဟာ စုစုပေါင်း   ၅၀၇,၇၃၉,၂၀၄ ပိဿာရှိခဲ့ပြီး  တန်အားဖြင့်ဆိုရင်တော့  ၈၂၉,၁၁၁  တန်ရှိကြောင်း သိရှိရပါတယ်။  ဆီထွက်သီးနှံများကို အခြားထုတ်လုပ်မှု အနေနဲ့လည်း အသုံးပြုကြတဲ့အတွက် စားသုံးဆီထုတ်လုပ်မှု လျော့နည်းနေတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။ စိုက်ဧကတွေ အားလုံးမှာ စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်း အတိုင်းသာထွက်ရှိမယ်ဆိုရင် ပြည်တွင်းစားသုံးဆီ ထုတ်လုပ်နိုင်မှုဟာ     ဒီထက်ပိုမိုလာမှာဖြစ်ကာ ပြည်ပကိုပါတင်ပို့နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စားသုံးဆီတွေကို ပြည်ပမှနှစ်စဉ်တင်သွင်းမှုပမာဏကို လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင် တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ်    လျော့နည်းလာတာကို တွေ့မြင်ရပါတယ်။  ဒီလိုလျော့နည်းလာတာဟာ နိုင်ငံတွင်းမှာ ဆီထွက်သီးနှံတွေ ပိုမိုထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းကို ပြနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။  ၂၀၁၉-၂ဝ၂ဝ  ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ တင်သွင်းမှု ၉၃၅,၆၂၆ တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၄၁,၂၄၇,ဝ၂၆ တင်သွင်းခဲ့ရာကနေ ၂ဝ၂၃-၂ဝ၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာတော့ တင်သွင်းမှု ၆၁၈,၅ဝ၈ တန်ဖြစ်ပြီး  တန်ဖိုးအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆ဝ၃,၇၁ဝ,ဝဝဝ ဖြစ်ကြောင်းသိရပါတယ်။ ဒါကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ပြည်တွင်းမှာ ဆီထွက်သီးနှံ တိုးတက်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုရဲ့ အကျိုးဆက်ဖြစ်ပါတယ်။    လာမယ့်နှစ်တွေမှာ  ဒီထက်    ပိုမိုလျော့နည်းတင်သွင်းမှုကနေ  နောက်ဆုံးပြည်ပက နေတင်သွင်းမှုမရှိတော့တဲ့အထိ    လုပ်ဆောင် ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။   ကျွန်တော်တို့မြန်မာတွေမှာ ဆီကိုရေချိုး၊ ဆေးရိုးမီးလှုံဆိုတဲ့ စကားရှိခဲ့ပေမယ့် ဆီကိုရေချိုးနိုင်လောက်တဲ့အထိ ပေါများအောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ နည်းပါးခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအနေနဲ့ နိုင်ငံတော်တာဝန်ကို စတင်ဦးဆောင်ချိန်မှစပြီး ပြည်ပသွင်းကုန်တ ွေလျှော့ချနိုင်ရေးကို အလေးထား လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ ပြည်ပကိုအားကိုးနေရတာဟာ ရေရှည်အတွက်မှာ မကောင်းတဲ့အနေအထားပါ။ ဒီကြားထဲမှာ နိုင်ငံရေးအကြောင်းပြပြီး ပိတ်ဆို့မှုအမျိုးမျိုးတွေ လုပ်ဆောင်နေတဲ့အတွက် ပြည့်အင်အားသည် ပြည်တွင်းမှာ ရှိသည်ဆိုတဲ့အတိုင်း နိုင်ငံတွင်းမှာ အစဉ်တစိုက် လုပ်ဆောင်လို့ရတဲ့ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို တိုးတက် အောင်လုပ်ဆောင်ဖို့အတွက် အစီအမံတွေ ချမှတ်လုပ်ဆောင်နေရတာဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်ပသွင်းကုန်လျှော့ချပြီး ပြည်ပသို့ပို့ကုန်များများ တင်ပို့နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါမှလည်း   နိုင်ငံခြားငွေသုံးစွဲရမှုမှာ ထွက်ငွေထက် ဝင်ငွေများပြားကာ  နိုင်ငံ့စီးပွားရေးလည်း မြင့်မားလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

စားသုံးဆီနဲ့ပတ်သက်လို့  ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံသားတွေ   ဆီစားသုံးမှုလည်း     များပြားပါတယ်။ ဆီစားသုံးမှု များပြားတာဟာ ရောဂါအမျိုးမျိုးကို ဖိတ်ခေါ်နေသလိုပါပဲ။     ဆီကိုလိုသည်ထက်ပိုမို စားသုံးပါက နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းခြင်း၊ အသည်းအဆီဖုံးခြင်း၊ အသည်းကင်ဆာဖြစ်ခြင်း စတဲ့ကုသရန်ခက်ခဲလှတဲ့ ဝေဒနာများခံစားရပါမယ်။ ဆီမပါလျှင် ဟင်းမဖြစ်လို့ ပြောဆိုနေကြမယ့်အစား ဆီကိုပါသင့်သည်ထက် လွန်ကဲစွာမသုံးဘဲ လျှော့နိုင်သမျှလျှော့ပြီး သုံးစွဲသင့်ပါတယ်။  လူတစ်ဦးချင်းစီက   ဆီကိုလျှော့ချ သုံးစွဲကြမယ်ဆိုပါက မိမိရဲ့တစ်ကိုယ်ရေကျန်းမာရေးအတွက်   အလွန်ကောင်းမွန်လှသလို နိုင်ငံတော် အတွက်လည်း ပြည်ပမှ ဆီဝယ်ယူတင်သွင်း နေရမှုများ လျော့နည်းလာမှာ မလွဲပါဘူး။

နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေနဲ့  ပြည်ပမှစားသုံးဆီ တင်သွင်းမှုကိုလျှော့ချနေသလို တစ်ဖက်တွင်လည်း ပြည်တွင်း၌ ဆီထွက်သီးနှံများ ပိုမိုစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ရေးကို ဦးစားပေးလျက်ရှိပါတယ်။ ပြည်တွင်းစားသုံးဆီ လိုအပ်ချက် ပြည့်မီစေရေးအတွက် ၂ဝ၂၄-၂ဝ၂၅ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာစတဲ့ ဆီထွက်သီးနှံများကို ဇုန်အလိုက် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆီထွက်သီးနှံများ စိုက်ပျိုးရမယ့်ပမာဏအတိုင်းစိုက်ပျိုးပြီး ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းရရှိစေရေးအတွက် ရှေ့ပြေးလုပ်ငန်းစဉ်အဖြစ်၂ဝ၂၃-၂ဝ၂၄ ခုနှစ် စိုက်ပျိုးရာသီမှာ မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာ၊ ဆီထွက်သီးနှံသုံးမျိုးကို နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေးရန်ပုံငွေမှ      သွင်းအားစုပံ့ပိုးပေးတဲ့ စနစ်ဖြင့်    စီမံကိန်းရေးဆွဲ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။   ချေးငွေပံ့ပိုးမှုအနေနဲ့    မြေပဲတစ်ဧက ငွေကျပ်သုံးသိန်း၊ နှမ်းတစ်ဧက ငွေကျပ် ၁ ဒသမ ၅  သိန်းနဲ့ နေကြာတစ်ဧက ငွေကျပ်နှစ်သိန်းနဲ့ ညီမျှတဲ့   သွင်းအားစုများ ထောက်ပံ့ပေးထားပါတယ်။

ယခုဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း ဆီထွက်သီးနှံကိုအထူးဇုန်များဖြင့်   စိုက်ဧကသုံးသန်း စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီးမြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာများကို နေပြည်တော်၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်တို့မှာ အထူးဇုန်များ သတ်မှတ်ထားရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ ဆီထွက်သီးနှံအထူးစီးပွားရေးဇုန်များ ဖော်ဆောင်ရာမှာ တောင်သူများကို မျိုးစေ့နဲ့ သွင်းအားစုရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမယ့်အပြင်  မြေဆီလွှာပညာရှင်များ၊ မျိုးစေ့ပညာရှင်များနဲ့  ပိုးမွှားရောဂါကာကွယ်ရေးပညာရှင်များ၊ အထူးအရာရှိများ ပါဝင်တဲ့ပညာရှင် အဖွဲ့များကဒေသအလိုက် အသိပညာပေးစည်းရုံးဟောပြောခြင်းများ ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင်  အထူးဇုန်အတွင်းပါဝင်မယ့်  တောင်သူများကို    မိရိုးဖလာစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်ထက် သွင်းအားစုလိုအပ်ချိန်မှာ    သွင်းအားစုအချိန်မှန်ထည့်သွင်းနိုင်ရေး၊ ရောဂါပိုးမွှားများကျရောက် တဲ့အခါအချိန်မီကာကွယ်နိုင်ရေး၊ ရေလိုအပ်ချိန်မှာစိုက်ပျိုး ရေဖြည့်ဆည်းနိုင်ရေး ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်ခြင်းများဖြင့် အထွက်နှုန်းပြည့်မီအောင် ဆောင်ရွက်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။    

မြန်မာနိုင်ငံမှာဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးဧက ၈ ဒသမ ၃ သန်းခန့်ရှိတဲ့ အနက် ဧက ၃ သန်းကို ပထမအဆင့်အနေနဲ့ ဆီထွက်သီးနှံအထူးဇုန်အဖြစ် စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှထွက်ရှိတဲ့ မြေပဲ၊ နှမ်းနဲ့ နေကြာအစရှိတဲ့   ဆီထွက်သီးနှံများကို အရည်အသွေးမြင့်ထုတ်ကုန်များအဖြစ် ထုတ်လုပ်ရောင်းချနိုင်ပါက     စားသုံးသူများအနေဖြင့် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစွာ  စားသုံးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ထို့အတူ ပြုပြင်ရောနှောထားတဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့မညီညွတ်တဲ့   ဆီများကို  သုံးစွဲနေရခြင်းမှများစွာ လျော့နည်းသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ စားသုံးဆီများရဲ့ စံချိန်စံညွှန်းနဲ့  အရည်အသွေးကို ထိန်းချုပ်မြှင့်တင်ခြင်းမှတစ်ဆင့် ပြည်ပသို့တင်ပို့နိုင်သည်အထိ  မျှော်မှန်းဆောင်ရွက်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒီလိုမျိုးအဘက်ဘက်က တိုးတက်ကောင်းမွန်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်ဆိုပါက နှစ်စဉ်ပြည်တွင်းဆီ လိုအပ်ချက် အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၆ဝဝ ကျော်ဖိုးတင်သွင်းနေရခြင်းကလည်း   လျော့နည်းသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  ဒါကို သက်ဆိုင်သူတွေအားလုံးက အလေးအနက်ထားပြီး လုပ်ဆောင်ကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ဆီထွက်သီးနှံစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍလိုအပ်ချက်များကို   ဆီထွက်သီးနှံများ   တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေး ကော်မတီက  ဦးစီးလုပ်ဆောင်နေပြီး  အဆင့်မီဆီစက်များတပ်ဆင်ခြင်း၊    အသစ်တည်ဆောက်ခြင်းနဲ့ လက်ရှိဆီစက်များ အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းများကို ဆီစက်ချေးငွေ စီမံခန့်ခွဲရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့များက ဆောင်ရွက်ပေးနေပါတယ်။ ၂ဝ၂၁ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းကစပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးမှာ  အကြီးစားဆီစက် ၂၃ဝ ကျော်၊ အလတ်စားဆီစက် ၉၂ဝ ကျော်နဲ့  တစ်နိုင်တစ်ပိုင်ဆီစက်ငယ်ပေါင်း ၃၁ဝဝကျော်တို့က ဆီတွေကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။     

မည်သည့်အလုပ်မဆို ငွေကြေးအရင်းအနှီးက အဓိကဖြစ်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအနေနဲ့   နိုင်ငံ့စီးပွားမြင့်မားရေးအတွက် လုပ်ဆောင်ပေးထားပါတယ်။ စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန အမျိုးသားသဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုရန်ပုံငွေမှ ကျပ်ဘီလီယံ ၄ဝဝ ကို နိုင်ငံ့စီးပွား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက်  သီးသန့်ရန်ပုံငွေတစ်ရပ်ထူထောင်ပြီး      နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်နိုင်ရေးအသုံးပြုရန်     စီမံဆောင်ရွက် ခဲ့ပါတယ်။  နိုင်ငံတော်ရဲ့အဓိက   စီးပွားရေးမဏ္ဍိုင်ဖြစ်တဲ့ လယ်ယာစီးပွားမြှင့်တင်ရေးနဲ့       ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းဒေသကြီး၊ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသများရဲ့ စီးပွားရေးမြှင့်တင်ရေးတို့အတွက်     နိုင်ငံ့စီးပွား မြှင့်တင်ရေးရန်ပုံငွေမှ   ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာနနှစ်ခု၊      ပြည်နယ်များနဲ့ တိုင်းဒေသကြီးများ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒေသငါးခုနဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း တစ်ခုတို့သို့ အသီးသီးလွှဲပြောင်းပေးအပ်ခြင်းကို ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လ  ၁၂  ရက်တွင်  ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံရဲ့ အဓိကစီးပွားရေးမှာ  စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို အခြေခံတဲ့စီးပွားရေးဖြစ်တဲ့အတွက် လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ တိုးတက်မြင့်မားရေးသည် မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ရမယ့် လုပ်ငန်းဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေး  ရန်ပုံငွေကျပ်ဘီလီယံ    ၄ဝဝ အနက်မှ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာနသို့  ၁၇ဝ  ဘီလီယံ၊  သမဝါယမနှင့်ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာနသို့ ၆၀ ဘီလီယံ ရင်းနှီးမတည် ပေးထားပါတယ်။ အဆိုပါထုတ်ပေးထားတဲ့ ရန်ပုံငွေတွေဟာ နိုင်ငံတော်က ရင်းနှီးငွေပေးအပ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ နောင်လာမယ့်ရာသီမှာ ပြန်လည်ရရှိလာမယ့် ၎င်းငွေကြေးကိုပင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ရန် ထပ်မံထုတ်ပေးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် လုပ်ငန်းများ ရင်းနှီးဆောင်ရွက်ရာမှာ ရောင်းကုန်ပစ္စည်းများ ဖြစ်လာဖို့ ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီကတစ်ဆင့် ပြည်ပကိုတင်ပို့ရောင်းချပြီး နိုင်ငံခြားငွေပြန်ရှာရမှာဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေနဲ့  ဆီကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ရန် ငွေကြေးအရင်းအနှီးလိုအပ်ပြီး ချေးငွေမရရှိသေးတဲ့ ဆီစက်လုပ်ငန်းရှင်များကို ဆီစက်လုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးရေးချေးငွေအဖြစ် တစ်ဦးကိုအများဆုံးငွေကျပ်သိန်း ၃ဝဝဝ အထိ ထပ်မံထုတ်ချေးလျက်ရှိပါတယ်။ ၂ဝ၂၃  ခုနှစ်  အောက်တိုဘာလအထိ နေပြည်တော်ကောင်စီအပါအဝင် တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်ခုနစ်ခုတို့မှ ဆီစက်ပိုင်လုပ်ငန်းရှင် ၂၁ ဦးကို ဆီစက်ချေးငွေအဖြစ်ငွေကျပ်  ၁၇၇၃  သန်းထုတ်ချေးထားပြီးဖြစ်ပါတယ်။  ပြည်တွင်းဆီစက်များ ပြန်လည်ဦးမော့လာကာ ထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ စားသုံးဆီသုံးစွဲမှုစရိတ် လျှော့ချလာနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒီတော့လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သူတွေအနေနဲ့ ဆီထွက်သီးနှံအလိုက် ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းရရှိအောင်   ဆောင်ရွက်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ မိမိအကျိုး၊ အများအကျိုး၊ နိုင်ငံ့အကျိုးအတွက် ငါတို့ဖြစ်အောင်လုပ်မယ် ဆိုတဲ့စိတ်နဲ့  တကယ်ဖြစ်ချင်တကယ်လုပ် အဟုတ်ဖြစ်ကြမှာပါ။ မြေပဲဆိုရင် ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းတင်း ၇ဝ၊ နှမ်းဆိုရင်တင်း ၂ဝ နဲ့ နေကြာဆိုရင် တင်း ၅ဝ သတ်မှတ်ချက်ဟာ တကယ်ပြည့်မီအောင်လုပ်မယ်ဆိုတဲ့ ခိုင်မာတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ လုပ်ကြည့်စေချင်ပါတယ်။ မြေပဲ၊ နှမ်း၊ နေကြာတို့အနက် မြေပဲတစ်ဧကအထွက်နှုန်းဟာ 

အလွန်ကောင်းတယ်လို့ ဝမ်းသာဖွယ်သတင်း သိရှိရပါတယ်။ ဆီထွက်သီးနှံအားလုံး ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းရအောင် လုပ်ဆောင်မယ်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ပြည်သူတွေအတွက် စားသုံးဆီကို    ပြည်ပကနေမှာယူ တင်သွင်းနေရတဲ့ အခက်အခဲက    လွန်မြောက်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီအနေနဲ့ နိုင်ငံတော်တာဝန်ကို စတင်ထမ်းဆောင်ချိန်မှာ  နိုင်ငံ့စီးပွားရေး GDP တိုးတက်မှုဟာ အနုတ် ၅ ဒသမ ၉ အထိကျဆင်းနေချိန် ဖြစ်ပါတယ်။

အရင်က စီးပွားရေးစီမံခန့်ခွဲမှုလွဲမှားခဲ့တာရယ်၊ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုအားမပေးဘဲ ပြည်ပမှတင်သွင်းမှုတွေကို ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုတွေက   နိုင်ငံ့စီးပွားရေးအနုတ်လက္ခဏာပြနေခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။   ဒါ့ကြောင့်   နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေးကို    ဦးစားပေးလုပ်ငန်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရပါတယ်။

နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေနဲ့  နိုင်ငံ့စီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့မှုကြောင့် ၂ဝ၂၁-၂ဝ၂၂ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုနဲ့    နိုင်ငံရေးပြဿနာများဖြစ်နေတဲ့ကြားကပင် နိုင်ငံ့စီးပွားရေးရဲ့ GDP တိုးတက်မှုမှာ ၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိပါတယ်။ အလားတူ ၂ဝ၂၂-၂ဝ၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် နိုင်ငံရေးပြဿနာဖြစ်ပွားမှုများ၊ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများစတဲ့ အခက်အခဲများကြားမှ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ နိုင်ငံ့စီးပွားရေး GDP တိုးတက်မှုမှာ ၃ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ၂ဝ၂၃-၂ဝ၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် နိုင်ငံ့စီးပွားရေး GDP တိုးတက်မှုမှာ ၃ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ယခု ၂၀၂၄-၂၀၂၅  ဘဏ္ဍာနှစ်တွင်လည်း ၃ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းထိ တိုးတက်အောင် အစွမ်းကုန်  ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါတယ်။  

၂ဝ၂၁ ခုနှစ်၊ ၂ဝ၂၂ ခုနှစ်နှင့် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်တို့တွင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့    နိုင်ငံရေးအရ   ဆူပူအကြမ်းဖက်မှုများ၊   တိုက်ခိုက်မှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့မှု၊   ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားခဲ့မှု၊ နိုင်ငံတကာမှ အပြုသဘောမဆောင်တဲ့  တုံ့ပြန်မှုများသာ မရှိခဲ့ပါက နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးဟာ  ယခုထက် ပိုမိုတိုးတက်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံ့စီးပွားမြင့်မား နေစေရေးအတွက် စိုက်ပျိုးတဲ့သီးနှံများအားလုံး  ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက် အတိုင်းထွက်ရှိအောင် ဆောင်ရွက်မယ် ဆိုပါက ထုတ်ကုန်များ တိုးမြင့်လာပြီး ပြည်တွင်းဖူလုံမှုသာမက ပြည်ပသို့ပါတင်ပို့နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထုတ်လုပ်သူများအတွက်လည်း ဝင်ငွေများ ပိုမိုတိုးတက်လာမှာဖြစ်ပြီး တစ်ဦးချင်းမှသည် နိုင်ငံတော်အဆင့်အထိ GDP တိုးတက်မှုနှုန်းများ  မြင့်တက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့  စားသုံးသူပြည်သူတွေအနေနဲ့လည်း ဆီစားသုံးမှုကို လက်တွေ့ကျကျလျှော့ချကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ လူတစ်ယောက်ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်ဖို့ဆိုရင် တစ်ရက်မှာ ဆီ ၁ ဒသမ ၈ ကျပ်သားသာ စားသုံးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုစားသုံးခြင်းဟာမိမိကျန်းမာရေးကို မိမိဂရုစိုက်ရာရောက်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့် စားသုံးဆီဖူလုံတဲ့အပြင် ပြည်ပသို့ တင်ပို့နိုင်သည်အထိ ဆောင်ရွက်သွားနိုင်ရေး ရည်မှန်းချက်ထား ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပေရာ သက်ဆိုင်သူအားလုံးက မိမိကိုယ်ကိုချစ်တဲ့စိတ်၊ မိသားစုကိုချစ်တဲ့စိတ်၊ နိုင်ငံတော်ကိုချစ်တဲ့စိတ်၊ မိမိလုပ်ငန်းအပေါ်တိုးတက်ကြီးပွားလိုတဲ့စိတ်နဲ့ လုပ်ဆောင်ကြရန်ဖြစ်ပါတယ်။  

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌနိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်    ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က  ၂ဝ၂၄  ခုနှစ်  ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်က မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ၊  တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ခရိုင်အဆင့် ဌာနဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများကို  မန္တလေးမြို့ မြို့တော်ခန်းမမှာတွေ့ဆုံပြီး  ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာတွေ    ဆွေးနွေးစဉ် ‘‘ဆီထွက်သီးနှံများကို အထွက်နှုန်းတိုးတက်အောင် စိုက်ပျိုးနိုင်မည်ဆိုပါက အထွက်နှုန်းများ    ပိုမိုတိုးတက်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်းမှထွက်ရှိသည့် ပိုလျှံဆီထွက်သီးနှံ နှမ်း၊ နေကြာနှင့် မြေပဲတို့ကို စားသုံးဆီအဖြစ် ကြိတ်ခွဲဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက ပြည်တွင်းစားသုံးဆီ လုံလောက်မှုရှိနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း’’ကိုထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အနှစ်ချုပ်ဆိုရသော် နိုင်ငံတွင်းစားသုံးဆီဖူလုံစေဖို့နဲ့ ပြည်ပမှ စားသုံးဆီ တင်သွင်းနေရမှုကို လျှော့ချနိုင်စေဖို့အတွက် ပြည်တွင်း၌ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်သော  ဆီထွက်သီးနှံများကို ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက်များအတိုင်း စိုက်ပျိုးပြီး အထွက်နှုန်းတိုးတက်ဖို့ အမှန်တကယ်ဆောင်ရွက်ကြိုးပမ်း ကြပါစို့လို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။  ။

Source- Myawady Webportal