အသက်ရှည်သူတို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် စီးဆင်းနေသောရေပြင်ကို တွေ့ရစမြဲဖြစ်သည်။   လေကောင်းလေသန့်ရှိသော နေရာမျိုးဖြစ်သည်။   မွန်းကျပ်ခြင်းကင်းသော ကွင်းပြင်သည် တစ်ဖက်တွင်ရှိပြီး   ကျောထောက်နောက်ခံ သဖွယ်ဖြစ်သော တောင်တန်းသည်  အဝေးတစ်နေရာတွင် တွေ့မြင်နေရသည်။    တောင်ပေါ်မှ စီးဆင်းလာသော    ရေနှင့်     ကွင်းပြင်မှ ဖြတ်တိုက်လာသောလေတို့ ပေါင်းဆုံရာ နေရာဖြစ်သည်။

ရေကို မြင်ရသောနေရာသည် အသက်ရှည်စေသည့်နေရာ၊ ရေစီးသံကို ကြားနေရသော နေရာသည် အသက်ရှည် စေသောအသံ၊ ရေကိုစိမ်ချိုးရခြင်းသည် အသက်ရှည်ခြင်းအကြောင်း၊ ကြည်လင် သောရေကို   သောက်သုံးရခြင်းသည် ကျန်းမာခြင်း၏အကြောင်း၊ အေးမြသော ရေကိုသောက်သုံးရခြင်းသည် အပူအပင် ကင်းခြင်းအကြောင်း၊ သန့်စင်သောရေကို သောက်သုံးရခြင်းသည် ခွန်အားကိုဖြစ်စေ ခြင်းအကြောင်းဟု ရှေးအယူအဆများသည် ယနေ့အထိမှန်ကန်နေမြဲဖြစ်သည်။

မြို့ပြ၏မွန်းကျပ်မှုများတွင် မည်မျှပင် ဝင်ငွေကောင်းပါစေ အသက်ရှည်ကျန်းမာ ရန်မလွယ်ကူနိုင်ပါ။ နေ့စဉ်တွေ့ကြုံနေရ သည့် မော်တော်ယာဉ်နှင့် စက်ရုံများမှထုတ်လွှတ်သော ကာဗွန်အခိုးအငွေ့များ၊ ပိုက်နှင့်သွယ်တန်းထားသည့်  ပိုးသတ် ဆေးခတ်ထားသောရေများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းအသုံးအဆောင်များ၊ လက်ကိုင်ဖုန်း များ၊ တုန်ခါဆူညံသောအသံများကို   တစ်နာရီခံစားရလျှင် ငါးမိနစ် အသက်တိုစေမည့် အကြောင်းအရာများဖြစ်သည်။

ထိုသို့သောနေရာ၌ နေထိုင်သူများ သည် အလုပ်အားလပ်ချိန်တွင် မြို့ပြင်သို့ ထွက်ပြီး  လယ်ကွင်းပြင်၊   မြစ်ချောင်းရှိ သောနေရာများသို့ အသက်ရှူရန် သွားသင့်သည်။  မြစ်ဆိပ်နှင့်နီးလျှင်  မြစ်ဆိပ်သို့သွားပြီး  ရေလယ်တွင်  သွားလာနေသော လှေ၊ သင်္ဘောများကိုကြည့်ခြင်းဖြင့် စိတ်ပူ ပန်မှုများကို လျော့ကျစေနိုင်သည်ဟု အဆိုရှိသည်။    ရေပြင်တွင်    စီးမျောနေ သောအရာကိုကြည့်လျှင် စိတ်ပူပန်မှုများ ကိုလျော့ကျစေသည်။ စိတ်တင်းကျပ်မှု များကို ပြေလျော့စေသည်။

တစ်ခါတစ်ရံ တကယ့်ရေပြင်မြစ်ဆိပ် ကိုမသွားရောက်နိုင်သည့်အခါ ပန်းချီကားထဲမှ ရှုခင်းကပင် စိတ်ကိုပေါ့ပါးလန်းဆန်းစေနိုင်သည်။

ပန်းချီပြပွဲတစ်ခုတွင်   တွေ့ခဲ့ဖူးသော ပန်းချီကားတစ်ချပ်ကို    အမှတ်ရမိသေး သည်။ ပန်းချီ၊ ပန်းပုကျောင်းဆင်းသင်တန်း သားတစ်ဦး၏လက်ရာဖြစ်သည်။ မြစ်ကမ်း ဆိပ်တစ်ခုတွင် အဝတ်လျှော်နေသူ မိန်းမ တစ်ဦး၊ ရေချိုးနေသူကလေးငယ်နှစ်ဦးနှင့် ဝါးဖောင်များကို ရေးဆွဲထားသည်။ အလွန် အသက်ဝင်ပြီး သဘာဝကျသောရေဆေး ပန်းချီကားဖြစ်သည်။

ရေပြင်ကိုမြင်ရသဖြင့်    စိတ်ကိုနူးညံ့ ပျော့ပျောင်းစေသည်။ သို့သော် စိတ်အား ငယ်စေခြင်းကား မဟုတ်ပါ။ အမေရိကန် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ စိတ်ပညာသုတေသီတို့၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ မိမိကိုယ်မိမိ သတ်သေသောစစ်သားများသည် မြေပြင် နှင့် သဲကန္တာရတို့တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်  ရသူများဖြစ်လေ့ရှိပြီး ရေတပ်စစ်သင်္ဘောကြီးများနှင့်   ပင်လယ်ပြင်တွင်   တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူသင်္ဘောသားများမှာ   မိမိကိုယ်ကိုသတ်သေမှု အလွန်နည်းကြောင်း     လေ့လာတွေ့ရှိရသည်ဟုဆိုသည်။   ဤသည်မှာ   ရေပြင်မှပေးသော စိတ်ချမ်းသာမှုဖြစ်သည်။

စိတ်ပညာရှင်များ၏အဆိုအရ အပန်း ဖြေခရီးထွက်ကြသူများအတွက် အသင့် လျော်ဆုံး၊  စိတ်ချမ်းသာမှုအပေးနိုင်ဆုံး နေရာမှာ ကမ်းခြေဟိုတယ်နှင့် အပန်းဖြေ စခန်းများဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငွေဆောင်၊ ချောင်းသာ၊   မောင်းမကန်စသော   အပန်းဖြေစခန်းများရှိသကဲ့သို့ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်လည်း   ပတ္တရား စသော ကမ်းခြေများသည်  ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များ   အလည်ပတ်ဆုံး ပင်လယ်ကမ်းခြေ များဖြစ်သည်။

စာရေးသူ၏ မွေးရာဇာတိမြို့ငယ်လေးမှာ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အစွန်အဖျားမှ မြို့ငယ်လေးတစ်မြို့ဖြစ်သည်။ မြို့လယ်တွင်  နှစ်ဖာလုံပတ်လည်ခန့် ကျယ်သည့် ရေကန်ကြီးရှိသည်။  တစ်မြို့လုံးက သောက်သုံးရေကို  ထိုရေကန်ကြီးမှ လာခပ်ကြသည်။    ရေစည်လှည်းများနှင့် ရေခပ်သူ  ပျိုဖြူများဖြင့်  ညနေနေဝင်ချိန် တွင်   စည်ကားလှသည်။  ကန်လယ်တွင် ကြာဖြူ၊ ကြာနီပန်းများ ပွင့်လျက်ရှိသည်။ ငယ်စဉ်က နေဝင်ချိန်ကို ထိုကန်ပေါင်ပေါ် ထိုင်ပြီး ရေပြင်အရိပ်မှတစ်ဆင့်ကြည့်ရ ခြင်းကို အသက်ကြီးသောအခါ မကြာခဏ သတိရမိပါသည်။

အဆုတ်ရောဂါ၊   နှလုံးရောဂါ၊ ပန်းနာ ရောဂါ  စသည့်ရောဂါရှိသူများသည် အသက်ပြင်းပြင်းရှူသော   လေ့ကျင့်ခန်းကို    နှစ်ရှည်လများ   မှန်မှန်ပြုလုပ်လျှင် ရောဂါလုံးဝ ပျောက်ကင်းသွားသူများ  ရှိကြောင်း  အထောက်အထားများလည်းရှိသည်။

အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်း    ပြုလုပ်မည့် နေရာသည် ရေပြင်ကို မျက်နှာပြုပြီး လေ တိုက်ခတ်သောအချိန်တွင်ပြုလုပ်လျှင် ပို၍ကောင်းသည်။  ရေပြင်မှဖြတ်သန်း တိုက်ခတ်လာသောလေသည် ပိုမိုအေးမြ သန့်ရှင်းပြီး အဆုတ်မှ သွေးလှည့်အဖွဲ့ကို အားကောင်းစေသည်။   အောက်ဆီဂျင် ဓာတ်ကို အပြည့်အဝရရှိစေနိုင်သည်။

အသက်ရှူလေ့ကျင့်ပေးသောဆရာ များ၏အဆိုမှာ  အသက်ကို ခပ်ပြင်းပြင်း  ရှူသွင်းပြီး   ခေတ္တမျှအောင့်ထားပါ။    ပြန်ထုတ်သောအခါ  ပါးစပ်ဟပြီး    လေကုန်အောင် ပြန်ထုတ်ပါ။ ရှူလျှင် နှာခေါင်းဖြင့် အားပါးတရရှူပြီး ပြန်ထုတ်လျှင် ပါးစပ်မှ ပြန်ထုတ်ရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။

ဤအသက်ရှူနည်းကို မှန်မှန်တစ်လခန့် ပြုလုပ်ပြီးသောအခါ နှလုံးနှင့်ရင်ဘတ် အောင့်သူ၊  အမောရောဂါရှိသူ၊ ရင်ကျပ်ရောဂါရှိသူများ  ကောင်းစွာသက်သာသွား ကြောင်း သိရသည်။

အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်း ပြုလုပ်သောအချိန်မှာ နံနက်စောစော   နေထွက်ခါစ အချိန်တွင် ပို၍ကောင်းသည်။ ညနေပိုင်း အချိန်တွင်လည်း ပြုလုပ်နိုင်သည်။

အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်း   ပြုလုပ်ချိန်တွင် တင်းကျပ်သော အင်္ကျီ၊  ဘောင်းဘီများမဝတ်ဆင်ဘဲ  ပွ၍ချောင်ချိသော  အဝတ်အထည်များ၊ ချည်ထည်များ ဝတ်ဆင်ခြင်းက ပို၍ကောင်းသည်။

ရှေးက ယောဂီများသည် ရေဆိပ်၊ မြစ် ဆိပ်ရှိ သစ်ပင်ကြီးများအောက်တွင် တင် ပျဉ်ခွေထိုင်ပြီး အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရေက သိုဏ်းရှုသည်ဟု ဖတ်ခဲ့ဖူးသည်။ ရသေ့ ကြီးများမှာလည်း ဤနည်းကို ကျင့်ကြံကြ ကြောင်း  တွေ့ရသည်။ ဤနည်းသည် နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်း သမထနည်းမဟုတ် နိုင်ပေ။  ယောဂ  ခေါ်  ကျင့်စဉ်များနှင့်တူသည်။ ဝိဇ္ဇာလိုင်းကျင့်စဉ်တချို့တွင်လည်း ရေကသိုဏ်းရှုနည်းရှိသည်။  အသက်ရှည်အောင်၊ အနာမဲ့အောင်ကျင့်ကြံသော နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။

ရေသည်   အရောင်၊  အဆင်း၊  အနံ့၊ အရသာမရှိဟုဆိုသည်။   မူလဓာတ်မှာ သီတဓာတ်ဖြစ်သဖြင့် အအေးကိုပေးသည် မှာ   အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။  အပူမှန်သမျှကို အအေးဓာတ်ဖြင့်   ငြှိမ်းနိုင်သည်။  အေး သောအရာကိုမြင်ရုံမျှဖြင့်    စိတ်ထဲတွင်အေးချမ်းမှု ရရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

လောကသဘာဝ အလုပ်တာဝန်ဝတ္တရား အမျိုးမျိုးတို့၏ဒဏ်ကြောင့် စိတ် ဖိစီးမှုများရှိသောအခါ စိတ်ဖြေလျော့မှုပြုလုပ်ပေးရန် လိုအပ်သည်။ အပန်းဖြေရန် လိုအပ်သည်။ မွန်းကျပ်မှုမှ ထွက်ပေါက်ပေးရန် လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ ထွက်ပေါက်မပေးနိုင်သည့်အခါ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်တတ်သည်။  ဒေါသကြောင့်   ပူလောင်မှုဖြစ်ရတတ်သည်။

ထိုသို့ဖြစ်ရသောအခါမျိုးတွင်      အပူ သောကများ ဖြေလျော့စီးမျောသွားစေရန် အကြံပေးလိုသည်မှာ မြစ်ဆိပ်၊ ချောင်း၊ ရေကန် စသည်တစ်ခုခုသို့သွားပါ။ ရေပြင် ကိုကြည့်ပါ။ မိမိအပူအပင်သောကမီးမှန် သမျှ ထိုရေပြင်ထဲသို့ ပစ်ချလိုက်သည်ဟု စိတ်ကမှတ်ယူကြည့်ပါ။ ကြည်လင်သော ရေပြင်သည်   သင့်စိတ်ကို ကုစားနိုင်သည့် ကြေးမုံပြင် တစ်ချပ်ဖြစ်လာပါလိမ့်မည်။

MWD

Photo Crd- Unsplash

ယခုအခါ မျက်မှောက်ခေတ်လူသားတို့စားသုံးသော အစားအစာ များသည် လူသားအားလုံး၏ ကျန်းမာရေးကိုသာမကကမ္ဘာမြေကြီးတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးကိုပါ အဆုံးအဖြတ်ပေးသည့် အရေးကြီးသော အချိန် ကာလတစ်ခုသို့ ရောက်ရှိနေပါသည်။  လူတို့၏  လက်ရှိစားသောက်မှု အလေ့အထသည် အသားအလွန်များသောအစားအစာများနှင့် အစားအစာများကိုသိုလှောင်သိမ်းဆည်းသည့်အလေ့အထကြောင့်လက်ရှိကမ္ဘာ့စားရေရိက္ခာစနစ်သည် ရေရှည်တည်တံ့မှုအားနည်းခြင်းနှင့် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများမြင့် မားခြင်းကြောင့်ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု၊သစ်တောပြုန်းတီးမှု၊ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများဆုံးရှုံးမှုနှင့် တခြားသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုဆိုင်ရာပြဿနာများ   ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အစားအစာစနစ်များသည် လူသားတို့၏ကျန်းမာရေးကို ထိန်းသိမ်းပေး ပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ရေရှည်တည်တံ့မှုကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်သည့် အလားအလာရှိသော်လည်း ယနေ့ကမ္ဘာမြေကြီး၏လက်ရှိအခြေ အနေသည်နှစ်ခုစလုံးကိုခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိသည်။

Planetary Health Diet သည် လူသားတို့၏ကျန်းမာရေးကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ရေရှည်တည်တံ့စေရန်အတွက် နိုင်ငံတကာသိပ္ပံပညာရှင်များအဖွဲ့မှ တီထွင်ထားသော အစားအသောက် ပုံစံ တစ်ခုဖြစ်သည်။ အနှစ်သာရအားဖြင့် Planetary Health Diet သည် လူသားနှင့်သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကို  မထိခိုက်စေသော  လူသားတို့၏ ကျန်းမာရေးကိုပံ့ပိုးပေးနိုင်သည့်  အာဟာရပြည့်ဝ သောစားသောက်မှု ပုံစံတစ်ခုဖြစ်ခြင်း၊ အသက်ရှည်ခြင်းနှင့်နာတာရှည်ရောဂါများဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း  လျှော့ချပေးနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့်  ကမ္ဘာမြေကြီးကို  ရေရှည် တည်တံ့ခိုင်မြဲစေရန် အထောက်အကူပြုသော စားသောက်မှုပုံစံတစ်ခု ဖြစ်သည်။

EAT-Lancet ကော်မရှင်သည် လူသားတို့၏ကမ္ဘာမြေကြီးကို ပျက်စီး မှုအနည်းဆုံးဖြစ်စေမည့် ရေရှည် တည်တံ့သောအစားအစာစနစ်များကိုသတ်မှတ်ရာတွင် တက်များပြားလာသောကမ္ဘာ့လူဦးရေကို ကျန်းမာ ရေးနှင့်ညီညွတ်သောအစားအစာများကျွေးရန်လိုအပ်ကြောင်း အကြံပြု ထားပါသည်။ EAT- Lancet ကော်မရှင်၏ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာသည် လူသားနှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ကျန်းမာရေးကို ဦးစားပေး သည့် အစားအသောက် ပုံစံကိုအကြံပြုထားပြီး ရေရှည်အစားအစာဖူလုံမှုနှင့် အစားအစာစွန့်ပစ် မှုလျှော့ချရေးအစီအစဉ်များကို   အကြံပြုထားသည်။   EAT- Lancet ကော်မရှင်သည် ပတ်ဝန်းကျင် ရေရှည်တည်တံ့မှုကိုအခြေခံ၍ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သောအစားအစာများကို ရည်ညွှန်းဖော်ပြထား ပါသည်။ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သောအစားအစာများ (ဥပမာ-ဟင်းသီးဟင်း ရွက်၊ သစ်သီးများ၊ အစေ့ အဆန်များ၊ ပဲနှင့် အခွံမာသီးများ) စားသုံးမှုတိုးလာခြင်းနှင့် ကျန်းမာရေးနှင့်မညီညွတ်သောအစားအစာများ(ဥပမာ-အနီရောင်အသား၊ သကြားနှင့်သန့်စင်ထားသောအစေ့အဆန်များ) စားသုံးမှုလျှော့ချခြင်း ကိုလိုက်နာရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

Planetary Health Diet ၏အဓိကအစိတ်အပိုင်းများ

Planetary Health Diet ကဲ့သို့သော သက်ရှည်ကျန်းမာရေးကိုမြှင့်တင် ပေးနိုင်သည့်အစားအစာပုံစံတွင် သစ်သီးများ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊အစေ့အဆန်များ၊ ပဲပင်များ (ပဲစေ့နှင့်ပဲအမျိုးမျိုးကဲ့သို့) နှင့် အခွံမာသီးများ ကဲ့သို့ အပင်အခြေခံအစားအစာများကို အဓိကထားကာ ကြက်သားနှင့် ငါးများကို မျှတစွာ စားသုံးရန်နှင့် အနီရောင်အသားစားသုံးမှု၊ သကြား နှင့် သန့်စင်ထားသောအစေ့အဆန် များစားသုံးမှု အထူးသဖြင့် အလွန်အကျွံပြုပြင်ထားသောအစားအစာများစားသုံးမှုကိုကန့်သတ်ထား သည်။  ပြည့်ဝဆီများထက်  သံလွင်ဆီကဲ့သို့ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ် သော မပြည့်ဝဆီများကို ပို၍ဦးစား ပေးပါသည်။  အပင်အခြေခံအစားအစာများကို အဓိကအာရုံစိုက်သော်လည်း နို့ထွက်ပစ္စည်း အလယ် အလတ် ပမာဏနှင့် ကစီဓာတ်အနည်းငယ်ပါဝင်သည့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ လည်း ပါဝင်ပါသည်။ သက်သတ်လွတ်စားသူများအတွက် တစ်ဦးချင်း လိုအပ်ချက်များနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာနှစ်သက်မှုများ နှင့် လိုက်လျော ညီထွေဖြစ်စေရန် ရွေးချယ်နိုင်သည်။ ဤအစားအစာသည် လူသားများ ၏အာဟာရ အတွက်အကျိုးပြုပြီး အသက်ရှည်စေရန်နှင့် နာတာရှည်ရောဂါများဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချပေးနိုင်သည့် အပြင် ကာဗွန်ထုတ်လွှတ် မှု သိသိသာသာနည်းပါးစေပြီး စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို လျော့နည်းစေခြင်း ဖြင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုကိုလျှော့ချရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ပါ သည်။

Planetary Health Diet ၏အကျိုးကျေးဇူးများလေ့လာမှုများအရလူသားနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို  အကျိုးပြု သောစားသောက်မှုပုံစံကို လိုက်နာခြင်းသည် နှလုံးရောဂါ၊ ကင်ဆာနှင့် အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများကြောင့်အရွယ်မတိုင်မီသေဆုံးနိုင်ခြေနှင့်  နာတာရှည်ရောဂါ များဖြစ် နိုင်ခြေကို လျှော့ချနိုင် သည်ဟု ဟားဗတ်ချန်းပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကျောင်းမှ လေ့လာမှုတစ်ခု အရ သိရသည်။ သုတေသနများအရ Planetary Health Diet ကဲ့သို့သော အစားအသောက်များကို   လိုက်နာ ခြင်းနှင့်   သက်တမ်းပိုရှည်ခြင်းတို့ ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း Economic Times တွင် ဖော်ပြထားသောလေ့လာ မှုတစ်ခုအရ သိရသည်။

အသားစားသုံးမှုကိုလျှော့ချခြင်းဖြင့် အစားအစာရေရှည်ဖူလုံမှုရှိစေရန်၊သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ကိုမထိ ခိုက်စေရန်အထောက်အကူပြုပါသည်။အပင်အခြေခံအစားအသောက်များကိုကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးခြင်းဖြင့်ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု၊   ဓာတ်မြေသြဇာလိုအပ်ချက်နှင့် စိုက်ပျိုးမြေ အသုံးပြုမှုသိသိသာသာလျော့ကျသွားနိုင် ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

သက်တမ်း ၁၀၀ ထက်ကျော်လွန်၍အသက်ရှည်စေသောအစားအသောက်လေ့လာမှုများအရ  အစား အသောက်သည်  အသက်ရှည်ခြင်းကိုသက်ရောက်မှုရှိကြောင်း အကြံပြုထားသည်။ EAT-Lancet ကော်မရှင် မှမိတ်ဆက်ထားသော Planetary Health Diet (PHD) သည်  ၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွက်  လူသားတို့၏ကျန်းမာရေးနှင့်  သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရေရှည်တည်တံ့မှုအတွက်အကျိုးပြုသည့် အစား အစာအဖြစ် ဆွဲဆောင် မှုရှိနေသည်။ အပင်အခြေခံအစားအစာများကိုအလေးထားပြီး တိရစ္ဆာန် ထွက်ပစ္စည်းများလျှော့ချခြင်းသည်       အဓိကရောဂါများဖြစ်နိုင်ခြေနည်းပါးခြင်းနှင့် သေဆုံးမှုလျှော့ချ ပေးနိုင်ခြင်းတို့နှင့် ဆက်စပ်နေသည်။

သုတေသီများသည်အရွယ်ရောက်ပြီးသူ ၁၁၀၀၀ ကျော်ကို ၁၄ နှစ် ကြာလေ့လာခဲ့ရာ သစ်သီးများ၊ နို့ထွက်ပစ္စည်းများ၊ မပြည့်ဝဆီများနှင့် အခွံမာသီးများပါဝင်သော အစားအစာများကို အဓိကစား သောက်ခြင်းဖြင့် သေဆုံးနိုင်ခြေနည်းပါးကြောင်းပြသခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကျန်းမာ ရေးနှင့်ညီညွတ် အောင်စားသောက်ခြင်းသည် အသက်ပိုရှည်ရန် အဓိက အချက်ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ EAT-Lancet ကော်မရှင်မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အစီရင် ခံစာတွင် Planetary Health Diet  ဟူသောအသုံးအနှုန်းကို  ရေရှည် တည်တံ့သောအစားအစာစနစ်များမှ  ကျန်းမာသောအစားအစာများဆိုင်ရာခေါင်းစဉ်ဖြင့် မိတ်ဆက်ခဲ့ သည်။ လူသားတို့၏ကျန်းမာရေးနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရေရှည်တည်တံ့မှုအတွက် အကျိုးပြုသည့် အစား အသောက်ပုံစံကို  အလေးပေးထားပြီး  အပင်အခြေခံအစားအစာများတိုးမြှင့်စားသုံးမှုနှင့် တိရစ္ဆာန်အခြေခံထွက်ကုန်များ စားသုံးမှုလျှော့ချရန် လှုံ့ဆော်ထားသည်။

Planetary Health Diet ကို လိုက်နာသူများသည် ကင်ဆာ၊ နှလုံးရောဂါ နှင့် အဆုတ်ရောဂါအပါအဝင် သေဆုံးနိုင်ခြေနည်းပါးကြောင်း မကြာ သေးမီက ဟားဗတ်ချန်းပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကျောင်းမှ သုတေသီများ ၏လေ့လာမှုတစ်ခုအရ  သိရသည်။  လေ့လာတွေ့ရှိချက်များကို  The  American  Journal  of  Clinical  Nutrition  တွင်  ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သုတေသီများသည် လူ ၂၀၀၀၀၀ ကျော်ထံမှကျန်းမာရေးအချက်အလက် များကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ လေ့လာမှုစတင်ချိန်တွင် နာတာရှည်ရောဂါ ကင်းစင်သူများပါဝင်ခဲ့ပြီး အစားအသောက်မေးခွန်းလွှာများကို လေးနှစ် တစ်ကြိမ်နှင့် ၃၄ နှစ်အထိ ဖြေဆိုခဲ့ပါသည်။ Planetary Health Diet ကို အနီးကပ်ဆုံးလိုက်နာသူများသည် မလိုက်နာသူများထက် စောစီးစွာ သေဆုံးနိုင်ခြေ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလျော့နည်းကြောင်း လေ့လာမှုကဖော်ပြ သည်။ အထူးသဖြင့် ပါဝင်သူများအနက်လိုက်နာမှုအကောင်းဆုံးထိပ်တန်း ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် အောက်ခြေ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်  အရွယ်မတိုင်မီသေဆုံးနိုင်ခြေ   ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလျော့နည်းကြောင်း သိရသည်။

ဆိုရှယ်မီဒီယာလောကတွင် လူအများစုသည် ကျန်းမာရေးကောင်း စေမည့်အစားအသောက်များ ကိုရှာဖွေရန် အာရုံစိုက်လာကြသည်။

တိရစ္ဆာန်များမှရရှိသော ပရိုတင်းဓာတ်သည် ကြွက်သားထိန်းသိမ်းမှုနှင့် ကျန်းမာရေးအတွက် မရှိမဖြစ်လို အပ်သော်လည်း အလွန်အကျွံစားသုံး မှုသည်ခန္ဓာကိုယ်အတွက်အမှန်တကယ်ကောင်း မွန်မှုမရှိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ နှလုံးနှင့်ဇီဝဖြစ်စဉ်ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးကြီးသော ရောင်ရမ်းမှုကို  လျှော့ချရန်နှင့် ကြွက်သားထုထည်ကို  ထိန်းသိမ်းရန် အတွက်  အပင်အခြေခံပရိုတင်းစားသုံးမှုကို  အလေးပေး သောအစား အသောက်သည် ကျန်းမာစွာအိုမင်းခြင်းအတွက် အကောင်းဆုံးဖြစ်သော ကြောင့် အသက် ၃၀ နှင့်  ၆၅ နှစ်ကြားတွင် အပင်အခြေခံပရိုတင်းကို  အဓိကစားသုံးရန်  အကြံပြုထားသည်။  Planetary  Health  Diet  ခေါ် အပင်အခြေခံအစားအစာများသည် လူသားတို့၏ကျန်းမာရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအကျိုးကျေးဇူးများစွာကို ပေးဆောင်နိုင်သော် လည်း တိရစ္ဆာန်ရင်းမြစ် အစားအစာများ ထက် သံဓာတ်၊ ဇင့်၊ ဗီတာမင် B-12၊ ကယ်လ်စီယမ်နှင့် Omega-3 Fatty Acids ကဲ့သို့သော အာဟာရ ဓာတ်တချို့ရရှိမှုနည်းပါးနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောအာဟာရချို့ တဲ့မှုများ ကိုရှောင်ရှားရန် ဂရုတစိုက်စီစဉ်ရန်လိုအပ်ပါသည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော် ကမ္ဘာမြေကြီးကိုကာကွယ်သည့် အစားအသောက်ရွေးချယ်မှုများသည် အသက်ရှည်ခြင်းနှင့်နာတာရှည်ရောဂါ များဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချပေးသည်။ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုနှင့် မြေအသုံးချမှုလျှော့ချခြင်းကဲ့သို့သော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက် မှုအနည်း ဆုံးဖြစ်စေသည့် အစားအသောက်ပုံစံများသည် လူသားများ၏ ကျန်းမာရေးအတွက်အသင့်တော်ဆုံး ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ လူသားနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုမထိခိုက်စေသောအစားအသောက်များကိုလူတိုင်းရွေးချယ်စားသောက်ခြင်းဖြင့် အသက်အရွယ်ကြီးရင့်လာမည်ကို စိုးရိမ်စရာမလိုဘဲကျန်းမာပျော်ရွှင်စွာဖြတ်သန်းနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း အကြံပြုရေးသားလိုက်ရပါသည်။                   

MWD

Photo -Inoqo

အမျိုးသမီးတိုင်း  ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ကျန်းမာပြီး သက်သောင့်သက်သာဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။ သားဦး ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေက အတွေ့အကြုံ မရှိတာကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွေကို  အဆင်ပြေ လွယ်ကူစွာ ဖြတ်သန်းနိုင်ဖို့ အောက်ပါအချက်တွေ ဂရုစိုက်သင့်ပါတယ်။

ကိုယ်ဝန်ရှိစဝေဒနာသက်သာစေဖို့

ကိုယ်ဝန်ရှိစမှာ   ခါးနေရာက  အရင်လိုမဟုတ်တော့ဘဲ     အနည်းငယ်ပြည့်တင်းလာပါတယ်။

ဟော်မုန်းပြောင်းလဲမှုကြောင့် ရင်သားနှစ်ဖက်စလုံး အနည်းငယ်ကြီးလာပြီး တင်းကျပ်ကျပ် ခံစားရပါတယ်။  ကိုယ်ဝန်ရှိစမှာ   ပျို့ချင်အန်ချင်တာကလည်း ဟော်မုန်းပြောင်းလဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ မောပန်းနွမ်းနယ်သလိုခံစားရတတ်ပြီး မကြာခဏအနားယူပေးဖို့လည်းလိုအပ်ပါတယ်။ နေ့ခင်းဘက်နာရီဝက်ခန့်အိပ်စက်ပေးသင့်ပါတယ်။

သွက်သွက်လက်လက်လှုပ်ရှားနိုင်စေဖို့

ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်မှာ    ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားအားကစားပြုလုပ်တာက စွမ်းအင်ပြည့်ဝပြီး သွက်လက်နေစေပါတယ်။ ထို့ပြင် ကလေးမွေးဖွားရာမှာလည်း လွယ်ကူစေပါတယ်။ ပြင်းပြင်းထန်ထန်လုပ်ရတဲ့လေ့ကျင့်ခန်းမျိုးတွေကိုတော့ မလုပ်သင့်ပါဘူး။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တစ်ယောက်အတွက် လမ်းလျှောက်တာ၊ရေကူးတာတွေက   အကောင်းဆုံးလေ့ကျင့်ခန်းတွေလို့ဆိုနိုင်ပါတယ်။ တစ်ပတ်ကိုလေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ချိန် နှစ်နာရီခွဲလောက်ရှိသင့်ပါတယ်။  ကိုယ်ဝန်မဆောင်ခင်အချိန်က  အေရိုးဗစ်လေ့ကျင့်တာ၊   ပြေးတာ၊   အလေးမပစ္စည်းတွေနဲ့ လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်ဆိုရင်      ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ဆက်ကစားဖို့  သင့်၊  မသင့်ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီး အကြံဉာဏ်ရယူသင့်ပါတယ်။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ချိန်မှာ      ရေဓာတ်ခန်းခြောက်တာဂရုပြုသင့်ပါတယ်။

လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရင်း     ခေါင်းမူးတာ၊   မောပန်းနွမ်းနယ်သလိုခံစားရတာတွေဖြစ်ခဲ့ရင် လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာကိုချက်ချင်းရပ်သင့်ပါတယ်။

တင်းအားပြေလျော့စေဖို့

ညင်သာစွာနှိပ်နယ်ပေးတာက ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ကျန်းမာရေးကိုအထူးကောင်းမွန်စေပါတယ်။

နှိပ်နယ်ပေးတာကြောင့် ကြွက်သားတွေရဲ့တင်းအားတွေ လျော့နည်းသွားပြီး ပျော့ပျောင်းလာတဲ့အတွက်

နာကျင်မှု၊      ကိုက်ခဲမှုကိုသက်သာစေပါတယ်။   ခန္ဓာကိုယ်အပူပေးတာ၊    တစ်ကိုယ်လုံး ပေါင်းတင်တာမျိုး တွေကိုတော့      ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ မလုပ်သင့်ပါဘူး။  ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အရေပြားက တချို့အချိန်တွေထက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ပိုမိုထိခိုက်လွယ်ပြီး ဓာတ်မတည့်မှုဖြစ်နိုင်တာကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။

စိတ်ဖိစီးမှုလျော့နည်းစေဖို့

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကိုလျှော့ချနိုင်တဲ့အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းက တရားထိုင်တာ၊ ယောဂကျင့်တာတို့ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေလေ့ကျင့်နိုင်တဲ့     ယောဂကျင့်နည်းတွေကို သင်တန်းခန်းမမှာ   မလေ့ကျင့်နိုင်ရင်   အိမ်မှာပဲ လေ့ကျင့်လို့ရပါတယ်။  ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေ  ယောဂလေ့ကျင့်နည်းအတိုင်း  အနေအထားမှန်ကန်ဖို့တော့ လိုပါတယ်။  ယောဂလေ့ကျင့်မယ်ဆိုရင်  ဆရာဝန်ရဲ့ အကြံဉာဏ်ကို အရင်ဆုံးရယူဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

စိတ်လှုပ်ရှားပြောင်းလဲမှုများတည်ငြိမ်စေဖို့

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ       စိတ်အတက်အကျပြောင်းလဲမှုတွေများတတ်ပါတယ်။ ကလေးမွေးဖွား ဖို့အတွက် စိုးရိမ်ကြောက်ရွံ့တာ၊ ငွေရေးကြေးရေးပူပန်ရတာ၊   မိဘတစ်ယောက်ဖြစ်လာဖို့  ကြိုတင်ပြင်ဆင် ရတာတွေကြောင့် စိတ်လှုပ်ရှားပြောင်းလဲမှုတွေ များနေတတ်ပါတယ်။  ထို့ပြင်  ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းဟော်မုန်းပမာဏ မြင့်တက်လာတာကြောင့် စိတ်ခံစားရမှုတွေ ပြောင်းလဲနေပါတယ်။   လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာ၊   သူငယ်ချင်းတွေနဲ့တွေ့ဆုံစကားပြောတာ၊    ရုပ်ရှင်ကြည့်တာ၊  အိမ်ထောင်ဖက်နဲ့   ချစ်ခင်စွာနေထိုင်တာတွေက စိတ်သက်သာစေပါတယ်။    စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းတဲ့အခါဖြစ်ခဲ့ရင်တော့ ဆရာဝန်နဲ့ပြသပြီး ဆေးကုသမှုခံယူသင့်ပါတယ်။

နှစ်ယောက်စာအာဟာရစားပေးသင့်ပါတယ်

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ တစ်နေ့ကို ၃၀၀ ကယ်လိုရီအပိုရရှိဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ကယ်လိုရီအပိုရရှိအောင် ကောက်နှံတစ်ခုလုံးပါဝင်စာ၊    သစ်သီး၊    ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ အသား၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ နို့နဲ့နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေ စားသုံးပေးသင့်ပါတယ်။ နံနက်စာမစားတာမျိုး မလုပ်သင့်ပါဘူး။ ထမင်းတစ်နပ်နဲ့ တစ်နပ်ကြားမှာ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ သရေစာစားသင့်ပါတယ်။မချက်ပြုတ်ဘဲ   အစိမ်းအတိုင်းစားတာ  (ဥပမာ-ကြက်ဥအစိမ်းသောက်တာမျိုး)တွေ   ရှောင်သင့်ပါတယ်။  ငါးမှာ   မာကျူရီပါဝင်မှုများနိုင်တာကြောင့် ကျက်အောင်သေချာချက်စားသင့်ပါတယ်။ မကျက်တကျက်ချက်ထားတဲ့အသားတွေကိုမစားသင့်ပါဘူး။

အပန်းဖြေခရီးထွက်သင့်ပါတယ်

ကလေးမမွေးခင်မှာ    ဇနီးမောင်နှံအတူတကွခရီးထွက်သင့်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန် ၃၆  ပတ်အတွင်း ခရီးထွက်သင့်ပါတယ်။ ခရီးသွားမယ်ဆိုရင် ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီးမှ သွားရပါမယ်။ ခရီးသွားမယ့်နေရာပေါ် မူတည်ပြီး လိုအပ်တာတွေကို ဆရာဝန်ကညွှန်ကြားပေးပါလိမ့်မယ်။ ခရီးမထွက်နိုင်ခဲ့ရင် အကောင်းဆုံးဟိုတယ်တစ်ခုမှာ တစ်ညတာတည်းခိုပြီး အပန်းဖြေသင့်ပါတယ်။

အကောင်းမြင်စိတ်မွေးသင့်ပါတယ်

မိခင်တစ်ယောက်ဖြစ်တော့မယ်ဆိုရင်  ကိုယ့်ရဲ့စိတ်နေစိတ်ထားတွေက  အရင်နဲ့မတူဘဲ ပြောင်းလဲသင့်တာတွေပြောင်းလဲရပါမယ်။     မိခင်ကောင်းတစ်ယောက် ဖြစ်နိုင်ပါ့မလားဆိုတဲ့ အတွေးမျိုးတွေတွေးနေတာက   ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ယုံကြည်မှုကို လျော့နည်းစေပါတယ်။ အကောင်းမြင်တဲ့ စိတ်မျိုးထားသင့်ပါတယ်။ ကျန်းမာရေးစာအုပ်၊ စာစောင်တွေဖတ်ရှု လေ့လာသင့်ပါတယ်။  အတွေ့အကြုံကောင်းတွေ မှတ်သားထားသင့်တယ်။ ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်စွာ နေထိုင်စားသောက်သင့်တယ်။      သင့်တင့်တဲ့လေ့ကျင့်ခန်း ပြုလုပ်သင့်တယ်။ ဒါဆိုရင်   ကျေနပ်ပျော်ရွှင်မှုတွေနဲ့ ပြည့်ဝနေတဲ့မိခင်ဖြစ်စေမှာပါ။

ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မရှိဘဲဆေးမသောက်သင့်ပါဘူး

ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မပါရှိဘဲ ဝယ်ယူသောက်သုံးနိုင်တဲ့အအေးမိ၊   နှာစေးပျောက်ဆေး၊   ဓာတ်မတည့်တဲ့ကုသဆေး၊ ရောင်ရမ်းမှုသက်သာဆေးနဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေကို ကိုယ့်သဘောနဲ့ကိုယ်မသောက်သင့်ပါဘူး။     သောက်သုံးလိုက်တဲ့ဆေးဝါးတွေက သန္ဓေသားပေါ်မှာ   ထိခိုက်မှုဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။    ဆေးဝါးသောက်သုံးဖို့လိုအပ်ရင် ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီးမှ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။  

MWD

ပီလောပီနံကို လူသုံးကုန်ပစ္စည်းမျိုးစုံ၊ စားသောက်ကုန်(အမှုန့်)နှင့် အဖျော် ယမကာတို့တွင်  ထည့်သွင်းအသုံးပြုကြသည်။   မြန်မာနိုင်ငံ၌   အများအားဖြင့်  ပီလောပီနံဥကိုပြုတ်၍   ဆီ၊  ဆားတို့နှင့်တို့ ကာ သရေစာအဖြစ်စားသုံးကြပြီး ပီလော ပီနံဥကြော်နှင့်  ပီလောပီနံဥပေါင်းအဖြစ် လည်း စားသုံးကြသည်။

ပီလောပီနံမှ    ကျန်းမာရေးအကျိုး အာနိသင်များရရှိစေရန်    ပီလောပီနံဥကို လုံလောက်စွာ ကျက်သည်အထိ    အချိန်ကြာကြာပြုတ်ပြီးမှသာ စားသုံးသင့်သည်။ ပီလောပီနံဥစားပြီးနောက် အချိန်လေးနာရီ အကြာတွင်  မူးဝေခြင်း၊  အော့အန်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပွားခြင်းသည် ပီလော ပီနံဥတောက်သော     လက္ခဏာများဖြစ် သည်။

ပီလောပီနံဥစားသုံးရာတွင်    အဆိပ် အတောက်များ လျော့ပါးစေရန်   ပီလောပီနံ ဥကို  ရေနှင့်ပွက်ပွက်ဆူအောင်  ၁၀  မိနစ် ခန့်ပြုတ်လိုက်ပါက ယင်းတွင်ပါဝင်သော Glucoside အဆိပ်များ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၇၀  ရာခိုင်နှုန်းအထိ    လျော့ကျစေနိုင် သည်။

ပီလောပီနံရွက်နှင့် အာဟာရဓာတ်ပါဝင်မှုများ

ပီလောပီနံပင်မှ    ပီလောပီနံဥကိုသာ စားသုံးနိုင်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ   ပီလောပီနံ အရွက်ကိုလည်း စား၍ရပြီး ကျန်းမာရေး အတွက်   အကျိုးသက်ရောက်မှုများစွာ ပေးစွမ်းနိုင်သည်။

ပီလောပီနံရွက်တွင် ပြည့်ဝဆီ(Satura-ted Fat) ပါဝင်မှုနည်းသကဲ့သို့ အကျိုးမပြု ကိုလက်စထရောနှင့်    ဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှု လည်းနည်းသည်။ အမျှင်ဓာတ်နှင့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်   ကြွယ်ဝစွာပါဝင် သကဲ့သို့     အကျိုးပြုကို လက်စထရောနှင့်  ပရိုတင်းတို့လည်းပါဝင်သည်။     တခြား အာဟာရဓာတ်များ အနေဖြင့် ဗီတာမင်-B အုပ်စု၊ ဖောလိတ်၊ ဗီတာမင်-B6၊ သံဓာတ်၊ မဂ္ဂနိစ်၊ ကယ်လ်စီယမ်၊ ကော့ပါး၊ ဆီလီ နီယမ်တို့ပါဝင်သည်။

စား၍ရသော ပီလောပီနံရွက်နှင့် ကျန်းမာရေးအာနိသင်များ

ပီလောပီနံရွက်အနုများကို   အသားဟင်းထဲ ထည့်ချက်၍ရသကဲ့သို့  အရွက်ကို ကြော်စားခြင်း၊ ဟင်းရည်ပြုလုပ်၍ သောက်ခြင်းနှင့်ပြုတ်တို့ခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ကယ်လိုရီပါဝင်မှုနည်းသော   ပီလောပီနံရွက်သည်   အစာခြေစနစ်ကိုကောင်းမွန် စေပြီး ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ ဝမ်းပျက်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အအေးမိခြင်း၊ အဆစ်ရောင်နာ၊     ခံတွင်းအနာများကို သက်သာစေနိုင်သကဲ့သို့ သက်လုံကောင်းစေရန်လည်း ထောက် ကူပေးနိုင်သည်။ သံဓာတ်ကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်ခြင်းကြောင့်     ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင် သွေးအားနည်းခြင်းမဖြစ်ရန်  ကာကွယ်ပေးပြီး    ဖောလိတ်နှင့်   ဗီတာမင်- C ကြွယ်ဝစွာပါဝင်မှုကြောင့်      ကိုယ်ဝန် ဆောင်ချိန်တွင်   ကိုယ်ခံအားကောင်းစေ သည်။

ပီလောပီနံရွက်တွင် Lysine Protein ပါဝင်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်  ဗီတာမင်ချို့တဲ့မှုမဖြစ်စေရန် ကာကွယ် ပေးသည်။  ပီလောပီနံရွက်သည် အဖျား ကျစေပြီး       ခေါင်းကိုက်သက်သာစေ ခြင်း၊  အစာခြေစနစ်ကိုကောင်းမွန်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကို ထိခိုက်စေသည့် ပိုးများကို   ဖယ်ရှားပေးခြင်း၊     ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းလျှောခြင်းကို သက်သာစေပြီး ဝမ်းမှန်စေခြင်း၊   ခံတွင်းမြိန်စေပြီး  အစာစားချင် စိတ်ဖြစ်စေရန်  လုပ်ဆောင်ပေးခြင်း၊ အဆစ်ရောင်ခြင်း၊ အဆစ်နာကျင်ကိုက်ခဲ ခြင်းတို့ကိုသက်သာစေခြင်း၊  သဘာဝ သန်ကျဆေး တစ်မျိုးဖြစ်သည့် ပီလောပီနံ  ရွက်က သန်ကျစေရန် ထောက်ကူပေးနိုင် ပြီး အစာခြေစနစ်အတွင်းမှ ကပ်ပါးပိုးများ ကို ဖယ်ရှားပေးနိုင်ခြင်း၊     အနာကျက်မြန် စေခြင်း စသည့်ကျန်းမာရေးအကျိုး ကျေးဇူးများရရှိနိုင်သကဲ့သို့    ပရိုတင်း၊ ဗီတာ မင်- C နှင့် သံဓာတ်တို့ပါဝင်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်ခံအားကောင်းစေရန်   ထောက်ကူ ပေးနိုင်သည်။ ပီလောပီနံ သည်    ကျန်းမာရေးအတွက် အကျိုး ကျေးဇူးများစွာရှိသော်လည်း     အလွန် အကျွံစားသုံးပါက ဆိုးကျိုးများလည်း ရှိနိုင်သည်။

သတိထားစားရမည့် ပီလောပီနံရွက်

ပီလောပီနံရွက်ကို စားသုံးမည်ဆိုပါက ရေစင်အောင်ဆေးကြောရန်နှင့် သေချာစွာ    ကျက်အောင်ချက်ပြုတ်ရန် လိုအပ်သည်။     အဆိပ်အတောက် မဖြစ်စေရန် အစိမ်းစားခြင်းနှင့်     အလွန်အကျွံ စားသုံးခြင်းကို  ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ ရောဂါအခံ ရှိသူများ၊      ဓာတ်မတည့်မှုဖြစ်တတ်သူ များ၊    ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ်ရပ် ကြောင့် ဆေးသောက်နေရသူများအနေဖြင့်     ဆရာဝန်၏ ခွင့်ပြုချက်ရမှသာ  စားသုံးသင့်သည်။

ပီလောပီနံအစာအဆိပ်သင့်ခြင်း

ပီလောပီနံပင်၏အမြစ်တွင်  အဆိပ်သင့်စေသော ဆိုင်ယာနိုက်(Cyanide)   ဓာတ်တစ်မျိုးပါဝင်သောကြောင့် အစာအဆိပ်သင့်ခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ အစာအဆိပ် သင့်ခြင်းသည်    အသက်အန္တရာယ်ရှိပြီး ဆိုင်ယာနိုက်အဆိပ်သင့်  လက္ခဏာများဖြစ်သည့်  နှုတ်ခမ်းများပြာလာခြင်း၊ အသက်ရှူကျပ်ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ သတိ လစ်ခြင်းနှင့်  အခန့်မသင့်ပါက အသက်  သေဆုံးခြင်းတို့အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်  ပီလောပီနံအစာအဆိပ် သင့်သောလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာပါက  ဆေးရုံသို့    အမြန်ဆုံး သွားရောက်သင့် သည်။

ပီလောပီနံသည်  တခြားသီးနှံများ စိုက်ပျိုး၍မရသော  မြေအမျိုးအစားတွင်လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။  ပီလောပီနံကို  စိုက်ပျိုးချိန်မှစ၍ သိုလှောင် သိမ်းဆည်းသည့်အချိန်ထိ  လုပ်ဆောင်ရမည့် လုပ်ငန်းများကို အချိန်ကိုက် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့်  မျှော်မှန်းထားသည့် အထွက်နှုန်းနှင့်    စံချိန်မီအရည်အသွေး ကိုရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ကုန်ချောထုတ် လုပ်ပြီး ထွက်ရှိလာသည့်   စွန့်ပစ်ပစ္စည်း များနှင့်    အပင်၏အစိတ်အပိုင်းများကို  မြေဆွေးပြုလုပ်၍  စိုက်ခင်းများအတွင်း ထည့်သွင်းခြင်း၊ မှိုစိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်းနှင့် တိရစ္ဆာန်များအတွက်အစာအဖြစ်   ကျွေးမွေးခြင်းတို့ ပြုလုပ်နိုင်သည်။   ရောဂါနှင့်ပိုးမွှားဒဏ်ကို အသင့်အတင့်ခံနိုင်၍ ဓာတု ဆေးဝါးသုံးစွဲမှု  အနည်းငယ်သာရှိသောကြောင့်   ဓာတ်ကြွင်းအာနိသင်နည်းပြီး စိုက်ပျိုးသူများ၊  စားသုံးသူနှင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှု  နည်းပါးသည်။

သို့ရာတွင် ပီလောပီနံဥများကို တူးဖော် ပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း တခြားအဆင့်တစ်ခု သို့      ပြောင်းလဲပစ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

ပီလောပီနံဥများမှ ပီလောပီနံမှုန့် ထုတ်လုပ်ရာတွင် တူးဖော်ပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ထုတ် လုပ်နိုင်မှသာ  အရည်အသွေး ကောင်းမွန် နိုင်သည်။   ပီလောပီနံမှုန့်များကို    အိတ်ခွံ များအတွင်း    ထည့်သွင်းသိမ်းဆည်း၍ အခန်းအပူချိန်တွင် နှစ်နှစ်အထိ သိုလှောင် နိုင်ပြီး ဈေးကွက်ပေါ်မူတည်၍ ရောင်းချနိုင်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော်  ပီလောပီနံသည် ကျန်းမာရေးပိုင်းနှင့်   စီးပွားရေးပိုင်း တွင် ကောင်းကျိုးများစွာရှိသကဲ့သို့ ကျန်းမာရေးပိုင်းတွင်  ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှု အနည်းငယ်လည်းရှိသည်။ ပီလောပီနံကို သံပရာသီးအပါအဝင်   အချဉ်ကဲ သော အစားအစာများနှင့်  တွဲဖက်စားသုံးမိပါက အော့အန်တတ်သည်။ သပြေသီးနှင့် ပီလောပီနံဥတွဲစားလျှင်   အဆိပ်ဖြစ်စေတတ်ပြီး   ဒန့်သလွန်သီးနှင့် ပီလောပီနံဥတွဲစားလျှင် တောက်တတ်သည်။ ကိုယ်ဝန် ဆောင်များ၊  နို့တိုက်မိခင်များ၊  ကလေး ငယ်များ၊  ကျန်းမာရေးအခြေအနေ တစ်ရပ်ရပ်ကြောင့်  ဆေးအမြဲသောက် နေရသူများနှင့်  ကျန်းမာရေးပြဿနာ အခံရှိသူများအနေဖြင့် ဆရာဝန်နှင့်တိုင်ပင်၍  ဆရာဝန်ခွင့်ပြုချက်ရမှသာ စားသုံးသင့်သည်။    စားသုံးမည်ဆိုလျှင်လည်း အခွံကို  သေချာစွာ ဖယ်ရှားပြီးမှ စားသုံးသင့်ကြောင်းနှင့်  အလွန်အကျွံစားသုံးရန် မသင့်ကြောင်း  အကြံပြု ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

MWD

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် Arbo- virus အမျိုးအစားဖြစ်သည့်  ဒင်ဂီး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး သယ်ဆောင်သော  ခြင်ကျားကိုက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပွားရခြင်းဖြစ်သည်။ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည်    ရောဂါဖြစ်ပွားပါက     တခြားကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ နည်းတူ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO)  သို့ သတင်းပေးပို့ရသော  ရောဂါတစ်မျိုး  ဖြစ်သည်။

ရာသီမရွေးဖြစ်ပွားတတ်ပြီး   မိုးဦးကျ ကာလမှစ၍ မိုးရာသီတွင် အဖြစ်အများ ဆုံးရောဂါဖြစ်သည်။  မိုးရာသီဖြစ်သဖြင့် ခြင်ကျားများ ပေါက်ပွားရာနေရာများပြား လာခြင်း၊ ခြင်ကျားခိုအောင်းရန် ချုံနွယ် ပိတ်ပေါင်းများ       ထူထပ်လာခြင်းတို့ကြောင့် သွေးလွန်တုပ်ကွေး ရောဂါဖြစ်ပွားမှု များပြားလာရခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည်       သဘာ၀ဘေး အန္တရာယ်များနှင့်  ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု များကြောင့် ယခင်ကထက် ခြင်ပေါက်ပွား မှုပိုများလာရာ   အစဉ်သတိပြုကြစေ လိုသည်။    သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ဖြစ်ပွားစေသည့်ခြင်ကျားနှင့်   ပိုးလောက် လမ်းများကို ကြိုတင်နှိမ်နင်းရန် ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် လုပ်ငန်းစဉ်များကို    ကိုယ်ထူ ကိုယ်ထစနစ်ဖြင့်  အစဉ်သတိပြုလုပ် ဆောင်သင့်ပေသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်စေသည့် အေးဒိစ်ခြင်ကျားသည်  ရေကြည်ရေသန့် တွင် ပေါက်ပွားလေ့ရှိသည်။ ထိုခြင်ကျားသည် ပိုးလောက်လမ်းဘ၀မှ ခြင်ကောင် ဖြစ်ရန် ခုနစ်ရက်ခန့်ကြာမြင့်သည်။ ခြင်တစ်ကောင်၏   ပျမ်းမျှသက်တမ်းသည် တစ်လမှ  သုံးလခန့်ရှိသည်။   ခြင်မတစ် ကောင်သည် သူ့သက်တမ်းတစ်လျှောက်တွင် အနည်းဆုံး   ခုနစ်ကြိမ်ခန့် အောင်အောင်မြင်မြင်ဥဥနိုင်သည်။ တစ်ကြိမ်ဥလျှင်  ရာသီဥတုနှင့် နေရာဒေသ တို့ပေါ်မူတည်၍    ဥ ၅၀ မှ ၃၀၀ အထိ ဥနိုင်သည်။  မိုးရွာပြီးနောက်  ရေအိုင်များ၊   အိုးခြမ်းပဲ့များ၊  ဘက်ထရီအိုးဟောင်းများတွင်      မိုးရေတင်ကျန်ပြီးနောက်  နေထွက်လာသောအခါ ပိုးလောက်လမ်း များပေါက်ပွားလာကြကာ ယင်းမှတစ်ဆင့် ခြင်းကျား(ခေါ်) ခြင်ပုန်းများဖြစ်လာသည်။     ခြင်ပုန်းသည်   ပေါက်ပွားမှုမြန်ဆန်ပြီး ကိုက် ၁၀၀ အထိ ပျံသန်းနိုင်သည်။

အဆိုပါခြင်ကျားသည်   နေ့ဘက်တွင် ကိုက်လေ့ရှိပြီး   စာသင်ကျောင်းများ ဖွင့်ချိန်တွင် ကျက်စားလာကြသည်။ ခြင်ဆိုးများသည် လူတစ်ဦးဆီမှ နောက်တစ်ဦးဆီသို့  မတူညီသောသွေးများကို သယ်ဆောင် ၍    သွေးစုပ်ခံရခြင်းဖြင့်    လူထုကြား  သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ အစပျိုး ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ယခင် အသက်သုံးနှစ်မှ ၁၅ နှစ်အရွယ်ကလေးများတွင်  သွေးလွန် တုပ်ကွေးရောဂါ အဖြစ်များကြပြီး နောက် ပိုင်းတွင် တစ်နှစ်အောက်ကလေးငယ် များသာမက   အသက် ၁၅  နှစ်အထက် (၂၅ နှစ်မှ ၃၀ နှစ်)    အရွယ်တွင်လည်း    သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ   ဖြစ်ပွားလာကြသည်။ မိုးနှောင်းကာလ စက်တင်ဘာလအထိ  အဖြစ်များ၍    သတိနှင့်ကြိုတင်  ကာကွယ်ကြရန် လိုအပ်သည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ လက္ခဏာများ

ရောဂါလက္ခဏာများမှာ အပူချိန် ၁၀၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်နှင့် အထက်အဖျားကြီးခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန် ၁၀၅   ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် ခန့်အထိ   ရုတ်တရက်ဆောင့်တက်လာခြင်း၊ ခေါင်းလွန်စွာကိုက်ခဲခြင်း၊ နားထင်များနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ အရိုး၊ ကြွက်သား၊ အရိုးဆစ်စသည့် ကိုယ်လက်ကိုက်ခဲခြင်း၊ ဗိုက်နာ၊ ဗိုက်အောင့်ပြီး ဗိုက်ကိုအထိမခံ နိုင်ခြင်း၊ ခိုက်ခိုက်တုန်၍ ခြေဖျားလက်ဖျား အေးစက်ခြင်း၊ အရေပြားပေါ်   အနီရောင် အစက်များပေါ်လာခြင်း၊   မျက်နှာနီအန်း ခြင်း၊ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ကာ   အချိန် ပြည့်မှိန်းနေတတ်ပြီး    အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ အစားအသောက်၊ အရည်၀င်ပြီး သည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက်  အန်ထွက်ခြင်း၊ လည်ချောင်းနာခြင်း၊   လက်မောင်းကို  သွေးပေါင်ချိန်တိုင်းကိရိယာဖြင့်   တိုင်းကြည့်ပါက Hess Test Positive ဖြစ်နေ ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။  တချို့သူများမှာ ချောင်းဆိုး၊ နှာစေး၊ ၀မ်းပျက်၊ ၀မ်းလျှော ဖြစ်ပွားတတ်သည်။

သွေးလန့်ခြင်းရောဂါလက္ခဏာများ

အထက်ပါ လက္ခဏာများသည် သာမန် သွေးလွန်တုပ်ကွေး ရောဂါဖြစ်ပြီး ဆေးဝါး ကုသမှုခံယူပါက ပျမ်းမျှရက်သတ္တပတ်အတွင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် သုံးရက်မှငါးရက်အတွင်း အဖျားတက်ရာမှ ရုတ်တရက် အဖျားကျလာပြီး     တော်တော်နှင့် မလန်းဆန်းဘဲ လေးလံထိုင်းမှိုင်း၍ မှိန်းနေခြင်း၊ ကယောင် ကတမ်းဖြစ်ခြင်း၊ ခြေလက်များအေးစက် ခြင်း စသည်တို့သည်  သွေးလန့်ခြင်းရောဂါ လက္ခဏာများဖြစ်သည်။    အထူးသဖြင့် ကလေးများတွင် သွေးလန့်လေ့ရှိကြသည်။ သွေးလန့်ခြင်းဆိုသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ အပြားကို သွေးသွားလာမှု လျော့သွားခြင်း ကိုဆိုလိုသည်။ သွေးရည်ကြည်များ ပြင်ပကို  ခဏထွက်သွားသည်ဟု  ဆေးသိပ္ပံ ပညာအရပြောလေ့ရှိပြီး       အသက်အန္တရာယ်စိုးရိမ်ရသဖြင့်   အဖျားကျစဉ် မလန်းလျှင် အစဉ်သတိချပ်ဟု ပြောစမှတ် ပြုကြသည်။

သွေးလန့်သော တခြားလက္ခဏာများမှာ မတ်တတ်ရပ်စဉ် မူးယိုင်ခြင်း၊ မကြာခဏ အဖျားတက်လိုက် ကျလိုက်ဖြစ်ခြင်း၊ မောပန်းခြင်း၊ သွေးခုန်နှုန်းသိသိသာသာ ကျဆင်း ခြင်း၊ အာခံတွင်းခြောက်သွေ့ခြင်း၊ အသက်ရှူနှုန်းမြန်ဆန်လာခြင်း၊ အသည်း ရောင်လာခြင်း၊ ကော်ဖီရောင်ပျို့အန်ခြင်း၊ သွားဖုံးသွေးထွက်ခြင်း၊ နှာခေါင်းသွေးလျှံ ခြင်း၊ သွေးဖြူဥနည်းသွားခြင်း၊ ဆီးနည်းလာပြီး ဆီးထဲသွေးပါခြင်း၊ ကတ္တရာစေး အရောင်၀မ်း အမည်းများသွားခြင်း စသည် တို့ဖြစ်ကြသည်။ ထိုအခြေအနေမျိုးတွင် ဆရာ၀န်၏ လက်ဦးမှုကို    အရယူနိုင်ရန် လွန်စွာအရေးကြီးသည်။ ထိုအခါ လူနာ၏ ရောဂါအခြေအနေနှင့်   ကိုယ်ခံစွမ်းအားပေါ် မူတည်ပြီး တစ်နာရီခြားတစ်ခါစောင့် ကြည့်ကာ ဆရာ၀န်က လိုအပ်သလို ရိုးရိုး ဆားရည်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် သွေးရည် ကြည်သွင်းခြင်းတို့ကို သွေးခုန်နှုန်းပမာဏ၊ ဆီးပမာဏနှင့်    သွေးအပျစ်အကျဲနှုန်း  စသည်တို့ပေါ်မူတည်၍    ထိရောက်စွာ ကုသမှုခံယူရမည်ဖြစ်သည်။

ရောဂါဖြစ်နေချိန် ရှောင်ကြဉ်ရမည့်အစားအစာများ

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်နေပါက အစာမဖြတ်သင့်ဘဲ အစားအသောက်များ စားရမည်။ စွပ်ပြုတ်ရည်၊ ဓာတ်ဆားရည် စသည့်အားရှိစေမည့်  အစားအသောက် များကို  ၀င်အောင်ကျွေးရမည်။   အစာ ပျော့ပျော့ကျွေးရမည်။ ကော်ဖီ၊ လက်ဖက် ရည်၊  ချောကလက်စသော  အညိုရောင် ပါသည့် အစားအသောက်များကို  ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ပြင်းထန်လာပါက ကော်ဖီရောင် အန်တတ်ခြင်းကြောင့်ဖြစ် သည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါအတွက် အိမ်တွင်းကုထုံး

-   တမာရွက်နှင့် တမာအဆီတို့က သွေးကိုသန့်စင်စေသည်။ ထို့ကြောင့် တမာပြုတ်ရည်ဖြင့်  ရေဖတ်တိုက်ပါ သို့မဟုတ် တမာဆီလူးပေးပါ။

-   ခန္ဓာကိုယ်တွင်း  ရေဓာတ် ဆုံးရှုံးမှုကို ပြန်လည်အစားထိုးရန်နှင့်    အပူချိန် လျှော့ချနိုင်ရန် ရေများများသောက်ပါ။ 

-   အဖျားလုံး၀ကျသည်အထိ   အဖတ် လုံး၀မစားဘဲ အရည်စစ်သောက်ပါ။

-    နံနံပင်က  အဖျားကျစေရုံသာမက သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့် ကုန်ဆုံးသွားသော အားအင်များကို      ပြန် လည်ဖြည့်တင်း ပေးနိုင်သည်။

-    ပင်စိမ်းရွက်ကလည်း သွေးလွန်တုပ်ကွေး ဖျားနာခြင်းအတွက် အကောင်း ဆုံး ဆေးတစ်ခွက်ဖြစ်၍  ပင်စိမ်းရွက် ၁၅ ရွက်ခန့် ဝါးစားပါ သို့မဟုတ် ပင် စိမ်းရွက်အစိုကို      ရေနွေးကြမ်းခတ် သောက်ပါ။

-   သင်္ဘောသီးနှင့်    သင်္ဘောစေ့တို့ကို တုပ်ကွေးဖျားနာခြင်းအတွက် သဘာ၀ ဓာတ်စာအဖြစ် ယုံကြည်စိတ်ချစွာ စားနိုင်သည်။   သင်္ဘောရွက်ထဲတွင် ပါရှိသော အင်ဇိုင်းဓာတ်များက ကိုယ် အပူချိန်ကျစေရုံမျှမက သွေးလွန်တုပ် ကွေးရောဂါကြောင့်   အစာမကြေ ဗိုက်နာခြင်းအတွက် အားဆေးတစ် ခွက်ဖြစ်သည်။ 

-  ပဲနံ့သာပင်ရွက်ကို လက်ဖက်ရည်ကြမ်း ခတ်သောက်ခြင်းက   အဖျားကျစေရုံမျှမက ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ဇီ၀ကမ္မဖြစ် စဉ်ကို ကောင်းစွာလည်ပတ်စေသည်။

-   တလည်းသီးနှင့် အနက်ရောင်စပျစ်သီး တို့က သွေးဆဲလ်များကို တိုးပွားလာ စေသည်။

-   လိမ္မော်ရည်က  အစာခြေအားကောင်း ခြင်း၊ ဆီးသွားခြင်း၊ လန်းဆန်းစေခြင်း တို့ကို ပေးစွမ်းနိုင်သည်။

- ကြက်သွန်နီကို ထက်ခြမ်းခြမ်း၍ ဖန်ပုလင်းထဲထည့်ကာ ရှလကာရည် မြုပ်အောင်တစ်ညဉ့်ထည့်သိပ်စိမ်၍ အဖုံးကို လုံအောင်ဖုံးထားပါ။ ထမင်း စားသည့်အခါတိုင်း ထည့်စားပေးခြင်းဖြင့်   မိသားစုအလိုက်   သွေးလွန် တုပ်ကွေးရောဂါ မဖြစ်အောင် ကြိုတင် ကာကွယ်နိုင်သည်။

ကြိုတင်ကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းကောင်းများ

ခြင်ကျားလောက်လမ်းသည် ရေကြည်ရေသန့်တွင် အဓိကပေါက်ပွားပြီး ခြင်ကျား ပေါက်ပွားပုံအဆင့်ဆင့်ဖြစ်သည့်  (ဥ- ပိုးလောက်လမ်း- ပိုးရုပ်ဖုံး- သက်ကြီး ကောင်) ဖြစ်စဉ်မှာ ပျမ်းမျှရှစ်ရက်မှ ၁၀ ရက်ခန့်အထိ ကြာမြင့်သည်။ ထို့ကြောင့် မိမိအိမ်၊ ကျောင်းနှင့်ပတ်၀န်းကျင်တို့တွင် ရက်သတ္တပတ်လျှင် အနည်းဆုံးတစ်ကြိမ် ခြင်ကျားလောက်လမ်းရှာဖွေပြီး လောက် လမ်းပေါက်ပွားမှုမရှိအောင် ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်သည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကို  ပျောက်ကင်းအောင်    ကုသနိုင်သောဆေးဝါးမှာ ယနေ့အထိမပေါ်သေးပါ။ ရောဂါဖြစ်လာမှ ကုသခြင်းထက် မဖြစ်အောင်ကြိုတင်ကာ ကွယ်ရန်လိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကာကွယ်ခြင်းက    ကုသခြင်းထက် ပိုမိုထိရောက်၏ Precaution  is  better  than Cure  ဟု ဆိုကြခြင်းဖြစ်သည်။ အရေးကြီးဆုံးမှာ   ခြင်ကိုက်မခံရစေရန် ဖြစ်သည်။ နေ့လယ် နေ့ခင်းတွင်     အင်္ကျီလက်ရှည်၊   ပုဆိုး ရှည်ရှည်၀တ်ဆင်ခြင်း၊   ခြင်ထောင်ဖြင့် အိပ်စက်ခြင်း၊  ရေစီးရေလာကောင်းပြီး ခြင်မပေါက်ပွားစေရန် ရေဆိုးမြောင်းများ ရှင်းလင်းခြင်း၊ လေ၀င်လေထွက်ကောင်း ပြီး  ခြင်မခိုအောင်းနိုင်စေရန်  အိမ်တွင်း၊ အိမ်ပြင် သန့်ရှင်းရေးပြုလုပ်ခြင်း၊ ခြံတွင်း၊ ခြံပြင် ချုံနွယ်ပိတ်ပေါင်းများ ရှင်းလင်းခြင်း၊ ကိုယ်ထူကိုယ်ထ ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် ပြုလုပ် ခြင်း၊ အဘိတ်ဆေးခတ်ခြင်း၊ ခြင်ဆေးဖျန်း ခြင်းတို့အပြင် အစားအစာသန့်ရှင်းခြင်း၊ ရေသန့်ရှင်းခြင်း၊    လက်သန့်ရှင်းခြင်း၊ အိမ်သာ(မိလ္လာ)သန့်ရှင်းခြင်း၊ ပတ်၀န်းကျင် သန့်ရှင်းခြင်း စသည့်သန့်ငါးသန့်နှင့်အညီ မိမိအသိစိတ်ဓာတ်ဖြင့်    အိမ်ထောင်စု တစ်စုချင်းစီတိုင်း တာ၀န်ယူကြမည်ဆိုပါက သန့်ရှင်းကျန်းမာသော စံပြရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာ၊   မြို့နယ်မှသည်  တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအထိ   သွေးလွန်တုပ်ကွေး ရောဂါ ကျဆင်းလာမည်ဖြစ်သည်။

ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာအရ   သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် လေးနှစ်လျှင်တစ် ကြိမ် အပြင်းအထန် ြစ်ပွားတတ်သည်။  ထို့ပြင်  သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် ရာသီတစ်ခုတည်းတွင်ပင် နှစ်ခါပြန် ဖြစ်နိုင်သည့်အတွက် ပထမတစ်ကြိမ်ဖြစ် ပြီးသူများလည်း မပေါ့ဆကြရန်လိုအပ်ပြီး ပထမတစ်ကြိမ် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ဖြစ်ဖူးသူသည် နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်ဖြစ်လျှင် ပို၍ဆိုးနိုင်ကြောင်း    ကျန်းမာရေး သုတေသီများက သတိပေးထားသည်။

သတိပေးလိုသည်မှာ  ယနေ့အချိန် ကာလအထိ  ကမ္ဘာပေါ်တွင်  ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကို    တွေ့ကြုံနေရဆဲဖြစ်သည်။ ကိုဗစ်-၁၉  ရောဂါသည်  ပူပြင်းခြောက် သွေ့မှုကိုမနှစ်သက်ဘဲ   စွတ်စိုသော အေးမြမှုကိုနှစ်သက်သည့် သဘောရှိသည်။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရာသီဥတုသည် ချမ်း အေးစွတ်စိုသော မိုးရာသီဖြစ်ရာ မိုးကာလ တွင် မလွဲမသွေဖြစ်လေ့ရှိသော သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ၊   ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါ၊   ၀မ်းပျက်၊  ၀မ်းလျှောရောဂါ၊  အရေပြား ရောဂါ      စသည့်ကူးစက်တတ်သော ရောဂါအမျိုးမျိုးတို့အပြင်    ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကိုလည်း   အစဉ်သတိရှိကြစေလိုသည်။ ဖော်ပြပါ မိုးရာသီကာလတွင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသော ရောဂါများသည်    အထိုက်အလျောက်    ကြိုတင်ကာကွယ် နိုင်သည့်ရောဂါများဖြစ်ရာ  မိမိနှင့် မိသားစု တစ်စုချင်းစီအလိုက်      ရောဂါမဖြစ်အောင် ကျန်းမာရေးနှင့် လျော်ညီစွာ ပြုမူနေထိုင်ကြခြင်းဖြင့် ကြိုတင်ကာကွယ် စေလိုကြောင်း    အသိပေး ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

MWD Web Portal

Photo - On Doctor

လူနှင့်အလုပ် အမြဲတွဲဖက်နေသည်။ အလုပ်လုပ်ခြင်းသည်   လူ့ဘဝရှင်သန်နေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကာယ အလုပ်ဖြင့် ဘဝရှင်သန်နေသူများရှိသကဲ့သို့ ဉာဏအလုပ်ဖြင့် စားပွဲတွင်ထိုင်ပြီး အလုပ်လုပ်နေရသူများ လည်းရှိကြသည်။

ကာယဖြင့်လုပ်နေရသူများမှာအလုပ်ချိန်ကြာ လာလျှင်ခန္ဓာကိုယ်ပင်ပန်းမှုကို  ခံစားကြရသည်။ စားပွဲတွင်ထိုင်ပြီး အလုပ်လုပ်သူများမှာအများ ထင်သကဲ့သို့မသက်သာကြပေ။  အလုပ်စားပွဲတွင် အထိုင်ကြာ လာသည်နှင့်အမျှ    စိတ်ပင်ပန်းလာရသည်။

ခန္ဓာကိုယ်လည်း အညောင်းမိလာပြီး ခေါင်းအုံ၊ ဇက်ထိုး၊ အကြောတက် စသည့်ရောဂါများ ရလာလေ့ရှိ သည်။ အလုပ်စားပွဲတွင် တစ်ပုံတစ်ပင်ရှိနေသော ပင်ပန်းစရာများကြားမှ ဖြေဖျောက်စရာသစ်ပင်လေး တစ်ပင်အကြောင်း ပြောလိုပါသည်။

အကြောတက်ခြင်းအတော်များများတွင်ဇက်ကြောတက်ခြင်းသည် အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်သည်။ အလုပ် ချိန်နှစ်နာရီထက်ကျော်ပြီး စာကြည့်၊ စာရေးခြင်းတွင် အာရုံစိုက်ရလျှင် ဇက်ထဲမှတောင့်တင်းပြီး ကြာလျှင် ကိုက်ခဲလာခြင်းကို ဇက်ကြောတက်သည်၊ ဇက်ကြောထိုးသည်ဟု ပြောလေ့ရှိကြသည်။

ဇက်ကြောတက်ရောဂါအချိန်ကြာလာလျှင် အာရုံကြောများကို ပါထိခိုက်ပြီး မျက်စိမှုန်လာတတ်သည်။

ဇက်ကြောတက်သည်မှစ၍ မျက်စိမှုန်လာသူများသည် မျက်စိဆရာဝန်နှင့်စမ်းသပ်ပြီး မျက်မှန်တပ်လိုက်သောအခါ  အမြင်ကြည်လင်သွားသဖြင့်  တစ် ခဏအတွင်း ဇက်ကြောတက်ရောဂါသည် သက်သာသွားသကဲ့သို့ရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် တက်မြဲ ပြန်တက်လာသည်ကို တွေ့ရလေ့ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် မျက်စိဆရာဝန်ကြီးများကလည်း အနီး ကြည့် (စာကြည့်) တစ်နာရီကြည့်ပြီးတိုင်း အဝေးသို့ ၁၀ ပေခန့်လှမ်းကြည့်သင့်သည်။ ဖြစ်နိုင်လျှင် အဝေး မှ စိမ်းလန်းစိုပြည်သောနေရာကိုကြည့်ရလျှင် မျက်စိ အာရုံကြောလျော့စေမည်ဟုဆိုသည်။ အစိမ်းရောင်သည်  မျက်စိသာမက စိတ်ကိုပါ  လန်းဆန်း စေနိုင်သည်။

စိတ်ချမ်းသာမှုကို လူတိုင်းလိုချင်ကြသည်။ အလုပ် ရှုပ်နေလျှင် စိတ်ရှုပ်လာသည်။ စိတ်ရှုပ်ခြင်း၏နောက် တွင် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းသည် ရောက်လာစမြဲဖြစ် သည်။

လူပင်ပန်း၊  စိတ်ပင်ပန်းဟု  ပြောလေ့ရှိကြသော်လည်း  တကယ်တမ်းတွင်  စိတ်ပင်ပန်းခြင်းကသာ လူကိုပင်ပန်းစေခြင်းဖြစ်သည်။ မပြီးပြတ်နိုင်သော အလုပ်များကို လုပ်ရသောအခါ၊ အလုပ်နှင့်အချိန်မမျှသောအခါ အချိန်မီမပြီးမည်စိုး၍ စိတ်ပူပန်မှုဖြစ်စေသည်။ ပူပန်ရဖန်များသောအခါ စိတ်ပင်ပန်းလာလေသည်။

အနောက်တိုင်းစိတ်အထူးကုဆရာဝန်ကြီးများ ပြောလေ့ရှိသော စိတ်ကျရောဂါဟူသည်မှာ မနိုင်ဝန်ထမ်းရသူများတွင် အများဆုံးဖြစ်လေ့ရှိသော ရောဂါ ဖြစ်သည်။

အလုပ်ရှုပ်၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်သူများအတွက် အနားယူခြင်းဖြင့် သက်သာစေနိုင်မည်ဟု ထင်ရသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စိတ်မအေးစရာ အလုပ်တာဝန်ကျန်ခဲ့သူများအတွက်     လူကအနားယူနေသော်လည်း စိတ်က အလုပ်သို့ပြန်ရောက်နေသဖြင့် တကယ်တမ်း အနားမရသကဲ့သို့ ဖြစ်နေတတ်သည်။

တချို့သော ငွေကြေးတတ်နိုင်သူများသည် တစ်နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ် ခရီးထွက်ပြီး အနားယူအပန်းဖြေလေ့ရှိကြသည်။  အထူးသဖြင့် ရှုခင်းသာယာသော နေရာများ၊ ပင်လယ်ကမ်းခြေများတွင် အနားယူလေ့ရှိကြသည်။

အုန်းပင်များစိမ်းစိုပြီး သာယာလှပသောကမ်းခြေ၌ ဒီရေတက်ချိန်တွင် ပြေးတက်လာသော ရေလှိုင်းကလေးများ၏ ကမ်းသို့ရိုက်ခတ်သံနှင့် ဒီရေဖုံးလွှမ်း သွားသော သဲသောင်ပြင်တို့၏အလှမှာ ရောက်ဖူးသူတို့မှသာ ခံစားတတ်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်မျိုးတွင် အရာအားလုံး၊ သောကအားလုံးကို မေ့ထားပြီး စိတ် လွတ်ကိုယ်လွတ်အပန်းဖြေနိုင်လျှင် အကောင်းဆုံး ပင်ဖြစ်သည်။

ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေတစ်ဦး၏ရုံးခန်းသို့ အလုပ်ကိစ္စတစ်ခု အကူအညီတောင်းရန်သွားသောအခါ သူသည် အလွန်အလုပ်ရှုပ်သူဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။

သူ့ရှေ့တွင် လက်မှတ်ထိုးစရာများကလည်း တစ် ပုံတစ်ပင်ရှိနေသည်။ ဖုန်းကလည်းမနားတမ်း၊ တွေ့ လိုသူများကလည်း အခန်းပေါက်ဝတွင် တန်းစီစောင့် နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် သူ့ကိုကြည့် ရသည် မှာ အလုပ်ရှုပ်နေသော်လည်း စိတ်ရှုပ်နေပုံမပေါ်ဘဲ တက်ကြွရွှင်လန်းလျက်ပင်ရှိသည်။

"လာ ထိုင်သူငယ်ချင်း၊ မတွေ့ရတာကြာပြီကွာ၊ ဘာအကူအညီလိုလဲ၊ လမ်းကြုံလို့ ဝင်လာတာလား" စသည်ဖြင့်   ပဋိသန္ဓာရစကားကိုဆိုသည်။   ပြုံးပြုံးရွှင်ရွှင်မျက်နှာထားရှိသည်။

မိမိကလိုအပ်သည့်ကိစ္စများကို ပြောပြသည့်အခါ သူတတ်နိုင်သည်ကို  ကူညီပေးသည်။   သူမတတ်နိုင်သည့်ကိစ္စများကို  မတတ်နိုင်ကြောင်းနှင့်  မည်သို့မည်ပုံလုပ်ဆောင်ရမည်၊မည်သူ့ထံသွားရမည်၊ မည်သည့်အချက်အလက်လိုသည် စသည်ဖြင့် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ နယ်မှသူငယ်ချင်းများအကြောင်း၊ ဆွေမျိုးများအကြောင်း သူမေးသမျှ၊ စပ်မိသမျှပြော ပြီးနောက် နှုတ်ဆက်ပြီး ပြန်ခဲ့သည်။ ရာထူးကြီးသော်လည်း ဘဝမမေ့တတ်သည့်သူငယ်ချင်းနှင့် တွေ့ခဲ့ရ ပြီးအပြန်တွင် ကျေနပ်ပီတိများ စွာဖြစ်မိသည်။

ထိုသူငယ်ချင်းအခန်းတွင် ထူးခြားချက်နှစ်ခုတွေ့ ခဲ့ရသည်။ တစ်ခုမှာ သူ့အလုပ်စားပွဲပေါ်မှ သစ်ပင် စိုက်ထားသောပန်းအိုးငယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး   နောက်တစ်ခုမှာ သူ့နောက်ဘက်နံရံတွင် ချိတ်ဆွဲထားသော အလျားတစ်ပေခွဲ၊  အနံတစ်ပေခန့်ရှိသော  ဓာတ်ပုံတစ်ပုံဖြစ်သည်။

သူ့စားပွဲပေါ်မှ ပန်းအိုးငယ်လေးမှာ ဘွန်ဆိုင်းပင်ကဲ့သို့အမျိုးအမည်မသိအပင်ပုလေးဖြစ်သည်။ စိမ်းစိုနေသောသစ်ရွက်များဖြင့် ဝေဆာနေပြီး အမြင့် မှာ ၈ လက်မခန့်သာမြင့်သည်။ စားပွဲပေါ်တွင် နေရာ မယူလွန်းဘဲ  လှပစိမ်းစိုနေသော  သစ်ပင်လေးဖြစ် သည်။ ဤသစ်ပင်လေးကို မြင်လိုက်ရချိန် စိတ်ထဲ တွင် လန်းဆန်းသွားသကဲ့သို့ခံစားရမိသည်။

(ဤသစ်ပင်လေးကို သဘောကျလွန်း၍ သူငယ်ချင်းကို  ခွင့်တောင်းပြီးကျွန်တော်၏ဟန်းဖုန်းဖြင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ယူခဲ့ပါသည်။) သူ၏ဘယ်ဘက်ရှိနံရံပေါ် တွင် ချိတ်ဆွဲထားသောဓာတ်ပုံမှာ ချောင်းသာကဲ့သို့ ကမ်းခြေတစ်နေရာ၌ မိသားစုနှင့် အပန်းဖြေနေသော ဓာတ်ပုံဖြစ်ပုံရသည်။ ဓာတ်ပုံထဲတွင် ပါသူအားလုံး ပြုံးရွှင်နေကြပြီး မြေးအရွယ်ကလေးငယ်လေးများလည်းပါသည်။

နောက်ခံခပ်လှမ်းလှမ်းတွင် ဘန်ဂလိုတစ်လုံးနှင့် အုန်းပင်စိမ်းစိမ်းများ   တန်းစီလျက်ရှိပြီး  အားလုံး မှာ ဘောင်းဘီရှည်၊ ဘောင်းဘီတို၊ မျက်နှာသုတ်ပဝါ၊ တဘက်ထည်များနှင့် ရေကူးရာမှ ပြေးတက်လာပြီး အေးနေ၊ ချမ်းနေချိန် စုပေါင်းရိုက်ထားသောဓာတ်ပုံနှင့်တူသည်။

သူ့ကိုစပ်စုပြီးမမေးမိသော်လည်းဤဓာတ်ပုံကို ကြည့်လိုက်ရသည်နှင့်ပင်ကိုယ်ပါထိုဓာတ်ပုံထဲရောက်ရှိသွားပြီးအေးသွား၊ချမ်းသွားသကဲ့သို့ခံစားချက်တစ်ခု ဝင်လာပါသည်။  သူအလုပ်များပြီး စိတ်ပင်ပန်းသောအခါတွင်ဤဓာတ်ပုံကိုမော့ ကြည့်လိုက်ပါက ချောင်းသာသို့တစ်ဖန်ပြန်ရောက် သွားရသကဲ့သို့ဖြစ်လေမလားဟုစိတ်ထဲတွင်တွေးမိ သည်။

ထိုသူငယ်ချင်း၏ရုံးခန်းမှ ပြန်လာပြီးနောက် သူနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်မိတ်ဆွေတစ်ဦးကို သတိရမိသည်။ ဂေါက်သီးလေ့ကျင့်ရေးကွင်းတစ်ခုတွင်မိတ်ဆွေ ဆရာဝန်ကြီးတစ်ဦးနှင့်အတူဖြစ်သည်။

ဂေါက်သီးလေ့ကျင့်ရေးကွင်းမှာ ရှေ့တွင် ကိုက် ၅၀၀ ခန့်ရှည်လျားကျယ်ပြန့်သောမြက်ခင်းစိမ်းစိမ်း ကွင်းပြင်ကြီးရှိပြီး နောက်ခံမှာတောင်တန်းတောင်ကုန်းမြင့်များဖြင့် သာယာလှပသောနေရာဖြစ်သည်။ ဂေါက်သီးဗန်းအတွင်းမှ ကယ်ဒီမိန်းကလေးတည်ပေး သောဂေါက်သီးကို မိမိနှစ်သက်ရာဂေါက်တံဖြင့် တစ် လုံးပြီးတစ်လုံးရိုက်ထုတ်ပြီး     အကွာအဝေးမည်မျှ ရောက်ပြီးကျသွားသည်ကို လှမ်းမျှော်ကြည့်ပြီး မျက်စိ ပသာဒယူနိုင်သည်။

သို့သော် မိမိဘေးခုံမှ ဆရာဝန်၏လက်ကိုင်ဖုန်းမှာ မကြာခဏမြည်နေသည်။ ဆေးရုံမှ သူ၏ကိုယ်ပိုင် ဆေးခန်းမှ မေးသံ၊ ဖြေသံများကို ကြားနေရသည်။ သူ့မှာဂေါက်ကွင်းရောက်သော်လည်း အအားမရ၊ နောက်ကအရေးပေါ်ဖုန်းများက လိုက်လာနေသည်။

တစ်ခါတစ်ရံ ကစားနေသည့်ဂေါက်တံကိုကိုင်၍ ခပ်ဝေးဝေးတွင်သွားပြီး   ဖုန်းပြောနေသည်။   ပတ်ဝန်းကျင်ကစားသူများကို အားနာ၍ဖြစ်မည်။ သို့သော် သူ့ကြည့်ရသည်မှာ အနားယူသောနေရာမှာပင် အနား မရဖြစ်နေသည်ကိုကြည့်ပြီး စိတ်မကောင်းဖြစ်မိရုံမျှ မက သူ့အစား စိတ်မောမိသည်။

လူ့ဘဝတစ်လျှောက်လုံးအသက်ရှင်နေသမျှ အလုပ်လုပ်နေရမည်ဖြစ်သည်။ တာဝန်သိသူအတွက် အလုပ်ဟူသည်မှာ အိပ်ရာဝင်ချိန်အထိ ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။အလုပ်ပင်ပန်း၊စိတ်ပင်ပန်းလျှင် ရောဂါ ရလာ တတ်သည်။  အရွယ်ရင့်မှ ရောဂါရလျှင်  မဆန်းပါ။ အရွယ်မတိုင်မီ ရောဂါရလျှင် ကိုယ်ဖြစ်ချင်သောဆန္ဒ များမှာ အပြီးမသတ်နိုင်ဘဲ ကျန်ခဲ့ရမည်။ ထားခဲ့ရ မည်ဖြစ်သည်။

ရခဲလှသည်မှာ လူ့ဘဝဟုဆိုလျှင်ရပြီးနောက် တွင်လည်း ခက်ခဲလှသည်မှာ လူ့ဘဝပင်ဖြစ်သည်။ ကြိုးစားရုန်းကန်ခြင်းများစွာဖြင့် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းကြ သော်လည်း  ရတာမလို  လိုတာမရဖြင့်  အဆုံးသတ် ကြရသူကများသည်။

ပင်ပန်းသမျှခံစားကြရသူများရှိသော်လည်းပင်ပန်းသမျှအရာမထင်ကြသူများလည်းရှိသည်။ ကံ၊ စိတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရ စသော အကြောင်းတရားများ ကလည်း နေ့စဉ်တွေ့ကြုံနေမြဲဖြစ်သည်။မည်သူမျှရှောင်လွှဲမရ။ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုကိုမည်သို့ဖြေဖျောက်မည်နည်း။ အလုပ်ကိုတစ်ရက်ပင်ပျက်ရန်မလွယ်။တစ်နှစ်တစ်ကြိမ်ပင် အပန်းဖြေခရီးထွက်ရန်မလွယ်။

ဤအလုပ် ဤနေရာတွင်ပင် ပိတ်လှောင်နေသကဲ့ သို့  ခံစားရသည့်အခါ  ထွက်ပေါက်ပေးရန်လိုသည်။ တစ်သက်တာစိတ်ချမ်းသာလိုလျှင်  သစ်ပင်စိုက်ပါ ဟူသောစကားကို သတိရမိပါသည်။ကျွန်တော့်တွင် သစ်ပင်စိုက်စရာ မြေနေရာလည်းမရှိပါ။  သို့သော်ကျွန်တော့်သူငယ်ချင်းစားပွဲပေါ်မှ  သစ်ပင်စိမ်းစိမ်း လေးကို သတိရမိသည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်တော်သည်လည်း ကျွန်တော့်စားပွဲပေါ်တွင်သစ် ပင်စိုက်ပါတော့မည်။

Photo -Spruce

၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်က ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ ဆရာဝန်(သစ်လွင်)နဲ့ သွားနှင့်ခံတွင်း ဆရာဝန်(သစ်လွင်)များအား နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိများအဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ပါတယ်။

အဆိုပါအခမ်းအနားကို နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲကိုယ်တိုင် ဂုဏ်ပြုတက်ရောက်ချီးမြှင့်ကာ လမ်းညွှန် အမှာစကားပြောကြားပေးခဲ့တာဖြစ်လို့ ကျန်းမာရေးကဏ္ဍအတွက် အလွန်ပင်ထူးခြားပြီး သမိုင်းတွင်ခဲ့တဲ့ နေ့တစ်နေ့လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနအတွက် အားသစ်လောင်းပေးတဲ့ အခိုက် အတန့်သာမက နိုင်ငံတော်နဲ့ ပြည်သူအပေါင်းတို့အတွက်လည်း အလွန်အရေးပါသော နေ့ရက်တစ်ရက်ဖြစ်ပါတယ်။ ကရုဏာတာဝန်သိမှုနဲ့ သိပ္ပံနည်းကျကျွမ်းကျင်မှုဆိုတဲ့ မီးရှူးတန်ဆောင်ကို စွမ်းရည်ပြည့်ဝ တဲ့ အသစ်ခန့်ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိဆရာဝန်(သစ်လွင်)တို့ရဲ့ လက်တွေထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့တဲ့နေ့ လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်းမာကြံ့ခိုင်ပြီးအင်အားတောင့်တင်းတဲ့နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးအတွက် ကြီးမားတဲ့ အကျိုးရလဒ်တစ်ခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။

ဆရာဝန်ဆိုတာ

ဆရာဝန်သစ်လွင်တွေကို “သူရဲကောင်းတွေ” လို့ တင်စားဂုဏ်ပြုလိုပါတယ်။ ဆရာဝန်ဆိုတာ တစ်ခါ တစ်ရံလူနာကိုရောဂါပျောက်ကင်းအောင်ကုသပေးနိုင်မယ်။ တစ်ခါတစ်ရံမှာ နာကျင်မှုကိုသက်သာ အောင်လုပ်နိုင်မယ်။ သို့သော်ဆရာဝန်ဖြစ်ရခြင်း အနုပညာဆိုတာဟာနှစ်သိမ့်ပေးနိုင်စွမ်းပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဆရာဝန်တစ်ယောက်ဆိုတာ ဂုဏ်ပုဒ်တစ်ခုထက်ပိုပါတယ်။ ဆရာဝန်တွေဟာ လူ့အသက်တွေရဲ့ စောင့်ရှောက်သူ၊ နာကျင်မှုတွေကို သက်သာပျောက်ကင်းစေသူ၊  ဝေဒနာခံစားနေရသူတွေအတွက် မျှော်လင့်ချက်ရဲ့ သင်္ကေတတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဆရာဝန်တစ်ဦးအနေနဲ့ ရှေ့ဆက်လျှောက်ရမယ့် ခရီးလမ်းဟာ အမြဲတမ်းချောမွေ့နေမှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အိပ်ရေးပျက်တဲ့ညတွေရှိမယ်။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သံသယဝင်စရာ အချိန်တွေရှိမယ်။ ထမ်းထားရတဲ့ကြီးလေးတဲ့ တာဝန်တွေကို လေးလံ သလိုခံစားရတဲ့ အခိုက်အတန့်တွေလည်းရှိလာမယ်။ ဒါပေမဲ့ လူတစ်ယောက်ရဲ့ တန်ဖိုးကို သက်သောင့် သက်သာရှိပြီး အဆင်ပြေတဲ့အချိန်မှာ တိုင်းတာတာမဟုတ်ဘူး။ ခက်ခဲတဲ့စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့ ကြုံတွေ့ရတဲ့ အချိန်မှာ   ဘယ်လိုရပ်တည်ကျော်ဖြတ်လဲဆိုတဲ့အပေါ်မှာ တိုင်းတာတာဖြစ်တယ်။ ဆရာဝန်သစ်လွင် တွေဟာ သတ္တိနဲ့ရပ်တည်မယ်။

ရိုးသားမှုနဲ့ ရှင်သန်ကြီးထွားပြီး ကရုဏာတရားနဲ့ ဦးဆောင်နိုင်မယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့အားလုံးက အပြည့်အဝယုံကြည်နေကြပါတယ်။

အစဉ်အလာ

လွတ်လပ်ရေးရချိန်ကတည်းက ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနဟာ မြို့ကြီးတွေမှာရှိတဲ့ ဆေးရုံကြီးတွေကနေ ကျေးလက်ဒေသက ရွေ့လျားဆေးခန်းတွေအထိ ပြည်သူတို့ရဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကို မြှင့်တင်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပါတယ်။ ခေတ်အဆက်ဆက် နိုင်ငံတော်ရဲ့မူဝါဒများကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက လုပ်ငန်း လမ်းညွှန်အဖြစ်ခံယူလျက် ပြည်သူလူထုကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းစဉ်များအား စဉ်ဆက်မပြတ် ပခုံးပြောင်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဆရာဝန်မျိုးဆက်တွေဟာ ဒီတာဝန်ကို အခက်အခဲတွေကြားက  လူသားချင်းစာနာမှုနဲ့ဇွဲမလျှော့ဘဲ ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

ယခုအခါမှာတော့ ဒီတာဝန်ဟာ ဆရာဝန်သစ်လွင်တို့လက်ထဲကို ရောက်ရှိလာပါပြီ။ ၎င်းတို့ဟာ ဒီသမိုင်း ထဲကို နောက်ထပ်စာမျက်နှာအသစ်၊ အခန်းအသစ်တစ်ခုကို ရေးသားမယ့်သူတွေအနေနဲ့ ဝင်ရောက်လာပါပြီ။

နိုင်ငံတော်၊ ပြည်သူတို့နှင့်အတူ

သစ်လွင်ဆရာဝန်တွေအနေနဲ့ အဖြူရောင်ဂျူတီကုတ်ကိုဝတ်ဆင်တဲ့အချိန်မှာ ဒါဟာ ဝတ်စုံမဟုတ်ဘူး။ ကတိသစ္စာတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာ သတိပြုစေလိုပါတယ်။ ဘယ်လိုကတိတွေလဲဆိုတော့ လူတိုင်းကို ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ ကြင်နာစွာဆက်ဆံဖို့ကတိ၊  သိပ္ပံနည်းကျမှုနဲ့ ကျင့်ဝတ်ကို ဘယ်သူမှမမြင်နိုင်တဲ့ ဆိတ်ကွယ်ရာမှာတောင် ထိန်းသိမ်းဖို့ကတိ၊ စဉ်ဆက်မပြတ်သင်ယူပြီး နှိမ့်ချစွာ ဝန်ဆောင်မှုပေးဖို့ကတိ စတာတွေဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်နဲ့ ပြည်သူတွေက ဆရာဝန်တွေအပေါ်မှာ အားကိုးနေပါတယ်။ ယုံကြည်မျှော်လင့်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့် သစ်လွင်ဆရာဝန်တို့အနေနဲ့ ဒီလမ်းခရီးကို တစ်ယောက် တည်းလျှောက်လှမ်းရမှာမဟုတ်ပါဘူး။ နိုင်ငံတော်၊ ပြည်သူတို့နဲ့အတူလျှောက်လှမ်းကြရမှာပါ။ နိုင်ငံတော်နဲ့ပြည်သူတွေအနေနဲ့လည်း ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများရဲ့ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုများကို အထူးပင်  အသိအမှတ်ပြုကျေးဇူးတင်နေမှာမလွဲပါဘူး။

ကွက်လပ်များဖြည့်ဆည်းခြင်း

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အကြောင်းပြချက်အမျိုးမျိုးနဲ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံများ ကို စွန့်ခွာသွားခဲ့ကြတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများကြောင့် ပြည်သူလူထုကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်းများမှာ  ဝန်နဲ့အားမမျှတဲ့ အခြေအနေမျိုး ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ပြည်သူလူထု ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလစ်ဟာသွားတဲ့နေရာတွေမှာ အမြန်ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရေးအတွက် ဆေးနှင့်ဆေးနှီးနွှယ်တက္ကသိုလ်များမှဘွဲ့ရရှိသူများကို သင်တန်းပြီးဆုံးတာနဲ့ ချက်ချင်းလုပ်ငန်းခွင်ဝင်နိုင်ရေးအတွက် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရပါတယ်။

ပြည်သူလူထုကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကိုတတ်နိုင်သမျှ ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်စေရန် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲရဲ့ “ဆေးရုံတိုင်းဆရာဝန်ရှိရမည်” ဆိုတဲ့လမ်းညွှန်ချက်ကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး ဌာနအနေနဲ့ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ ယခင်နှစ်များက နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြတဲ့ဆရာဝန်များအနေနဲ့ ထိုက်သင့်တဲ့ ဆေးကုသမှုအတွေ့အကြုံများ လေ့လာသင်ယူပြီးတဲ့နောက်မှာနယ်မြို့များရှိ ပြည်သူ့ဆေးရုံများသို့  ပြောင်းရွှေ့တာဝန်ချထားပေး လျက်ရှိတာကိုလည်းကြားသိရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ၎င်းတို့အနေနဲ့ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အခန်းကဏ္ဍမှာ လိုအပ်နေတဲ့နေရာများကို တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ ကွက်လပ်ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်နိုင် ကြတာဖြစ်လို့ ဂုဏ်ယူဝမ်းသာကြမှာအမှန်ပဲဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့အနာဂတ်ဟာ ကျန်းမာကြံ့ခိုင်တဲ့ လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအပေါ်မှာ တည်ရှိတာနဲ့အညီ   နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက “ကျန်းမာမှပညာသင်ကြားနိုင်မည်”၊ “ကျန်းမာမှ အလုပ်လုပ် နိုင်မည်”၊ “လူ့အသက်ထက်အရေးကြီးတာ ဘာမှမရှိ” ဟူ၍ လမ်းညွှန်မှာကြားကာ အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်ရွက်ကြဖို့ အကြံပြုတိုက်တွန်းထားပါတယ်။ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများဟာ ဒီလမ်းညွှန်ချက်များကို လိုက်နာအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်လျက် နိုင်ငံတော်စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေးကဏ္ဍမှာ တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှပါဝင်ကာ ဟန်ချက်ညီညီ  ရှေ့သို့ချီတက်နေကြတာကို ဂုဏ်ယူဖွယ် မြင်တွေ့ရပါတယ်။

နိုင်ငံတော်အနေနဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ အဆင်ပြေချောမွေ့စွာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ရေးအတွက် ဝန်ထမ်းအိမ်ရာများ တိုးချဲ့ဆောက်လုပ်ပေးနေတဲ့အပြင် ချီးမြှင့်ငွေနဲ့ စရိတ်မျိုးစုံကို ခံစားခွင့်ရရှိစေရန် ကိုလည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။ သစ်လွင်ဆရာဝန်တို့ရဲ့ ပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်သင်ကြားမှုတွေ၊ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေနဲ့ ခေတ်မီဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ပစ္စည်းကိရိယာတွေကိုလည်း နိုင်ငံတော်အနေနဲ့ ပံ့ပိုးပေးနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နိုင်ငံတကာသို့ ပညာသင် စေလွှတ်နိုင်မှုအနေနဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ ယခုချိန်ထိ ဘွဲ့လွန်သင်တန်းသား ၃၁၈ ဦး စေလွှတ်နိုင်ခဲ့သည့်အပြင် နိုင်ငံတကာကွန်ဖရင့်များ၊ ဆွေးနွေးပွဲများသို့ ၁၉၅၇ ဦးထိ စေလွှတ်နိုင်ခဲ့တာကို တွေ့ရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများရဲ့ လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်းတိုးတက်မှုဟာ  နိုင်ငံတော်နဲ့ ပြည်သူရဲ့ အောင်မြင်မှုပဲဖြစ် ပါတယ်။

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ လူသားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဓနအင်အားတွေ၊ လက်နက်တွေနဲ့ တိုင်းတာ တာမဟုတ်ဘဲ ပြည်သူလူထုရဲ့ ကျန်းမာရေး၊ ပညာတတ်မြောက်မှု၊ ပျော်ရွှင်မှုသုခတို့နဲ့ တိုင်းတာပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေရဲ့ဝန်ဆောင်မှုဟာ နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးဖြစ်ပါတယ်။ ၎င်းတို့ရဲ့ လက်တွေနဲ့ နိုင်ငံတော်ကိုတည်ဆောက်နေတာဖြစ်ပါတယ်။

ယုံကြည်မျှော်လင့်မှုများ

သစ်လွင်ဆရာဝန်တို့အနေနဲ့ ဆူညံပြီးစည်ကားတဲ့ မြို့ကြီးပြကြီးမှဆေးရုံကြီးတစ်ခုမှာတာဝန်ကျတာ ဖြစ်ဖြစ်၊ ကျေးလက်ဒေသက ဆေးခန်းလေးတစ်ခုမှာ တာဝန်ကျတာဖြစ်ဖြစ် မိမိတို့ကုသပေးတဲ့လူနာ တိုင်းဟာ နိုင်ငံတော်တိုးတက်မှုရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပဲဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သတိပြုမိစေချင်ပါတယ်။

နှလုံးသားတွေကြည်လင်ပြီး စေတနာပြည့်ဝကာ မိမိတို့ရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ၊ တာဝန်သိမှုတွေနဲ့အတူ ပြည်သူများကို ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများပေးအပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့လည်း အပြည့်အဝယုံကြည်ပါတယ်။

ပြည်သူများရဲ့ ကျေးဇူးတင်မှု၊ ယုံကြည်မှုနဲ့ မေတ္တာတရားတွေဟာ  အကြီးမားဆုံးသော ဆုလာဘ်ပင်ဖြစ် ပါတယ်။ ဆေးပညာရဲ့ အလင်းရောင်သဖွယ်ဖြစ်တဲ့ မိမိတို့ရဲ့ ကုသပေးနိုင်မှုများဟာ လူများစွာရဲ့ဘဝများကို ပြောင်းလဲနိုင်တယ်ဆိုတာကိုလည်း အမြဲနှလုံးသွင်းစေချင်ပါတယ်။ အဖြူရောင်ဂျူတီကုတ်များကို    လူနာများအားကိုးယုံကြည်ရတဲ့ သမားဂုဏ်အပြည့်နဲ့ ဝတ်ဆင်နိုင်ကြဖို့ကိုလည်း မျှော်လင့်ပါတယ်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရလျှင် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဆရာဝန်များအနေနဲ့ မိမိတို့ရဲ့ သက်မွေးမှုပညာနှင့် နိုင်ငံတော်မှ ပေးအပ်လာသောတာဝန်များကို  ဟန်ချက်ညီညီဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဆရာဝန်တစ်ဦး၏ အောင်မြင်သောဘဝကို တည်ဆောက်နိုင်ကြပါစေကြောင်းနှင့် အရည်အသွေးပြည့်ဝတဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုစနစ်တစ်ရပ်ဖြစ်ပေါ်လာစေရေးအတွက် မွန်မြတ်စိတ်ထားမေတ္တာတရား အပြည့်ဖြင့် ဝိုင်းဝန်းကြိုးပမ်းရွက်ဆောင်နိုင်သူများဖြစ်လာကြမည်ဟု   ခိုင်မာစွာယုံကြည်ပါကြောင်း ဂုဏ်ပြုရေးသား လိုက်ရပါတယ်။    ။

ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ပြုစုစောင့် ရှောက်ခြင်းသည်  နှလုံးကျန်းမာရေးကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်းကဲ့သို့    အရေးကြီးပါသည်။   မကြာသေးမီက   ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်မှ သုတေသီများ၏ လေ့လာမှု အရ ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေ နိုင်သောအချက်များနှင့်   ဦးနှောက်ကို နုပျိုထက်မြက်စေသော  အလေ့အကျင့် များကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ သွေးတိုးရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါနှင့်    သွေးချိုဆီးချို ရောဂါများသည် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သောစာရင်းတွင် ထိပ်ဆုံးမှ ပါဝင်သည်။  လုံလောက်သော အိပ်စက်ခြင်း၊ နေ့စဉ်လမ်းလျှောက်ခြင်း၊ အကြား အာရုံဆုံးရှုံးမှုကို    စောစီးစွာကုသခြင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော    အစားအသောက်နှင့် စိတ်ဖိစီးမှုကိုစီမံခန့်ခွဲခြင်း ကဲ့သို့ ရိုးရှင်းသော ပြောင်းလဲမှုများသည် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင် သောအန္တရာယ်ကို သိသိသာသာ လျှော့ချ ပေးနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေသော ရောဂါအန္တရာယ်များ

ကာလအတန်ကြာ သွေးတွင်းဂလူးကို့စ် မြင့်မားခြင်း၊ သွေးချိုဆီးချိုရောဂါနှင့် အကြိုသွေးချိုရောဂါ အဆင့်များပင်လျှင်ဦးနှောက်မှတ်ဉာဏ်အတွက်   အရေးပါ သော Hppocampal သွေးကြောငယ်များကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။ သွေးပေါင်ချိန် မြင့်မားခြင်းသည်  ဦးနှောက်သွေးကြော များကို ထိခိုက်ဒဏ်ရာရစေပြီး လေဖြတ် နိုင်ခြေကို နှစ်ဆနီးပါးတိုးစေသည်။ ပြင်းထန်သော    ကျောက်ကပ်ရောဂါကြောင့် ဦးနှောက်ကိုထိခိုက်စေသော      အဆိပ်အတောက်များစုပုံလာပြီး     ဦးနှောက်အတွင်းရှိ သွေးကြောများ ရောင်ရမ်းမှုကို အရှိန်မြင့်စေသောကြောင့်  ဦးနှောက်ပြဿနာများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေသည်။ ဝမ်း ဗိုက်၌ အဆီများစုပုံလာခြင်းသည် ရောင်ရမ်းမှုကိုဖြစ်ပေါ်စေပြီး    အာရုံကြောများ ဆုံးရှုံးမှုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။

ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သော အလေ့အကျင့်များ

နေ့စဉ်မိနစ် ၃၀ (တစ်ပတ်လျှင် မိနစ် ၁၅၀)  ခပ်သွက်သွက်လမ်းလျှောက်ခြင်း က ဦးနှောက်၏ တွေးခေါ်မှုဆိုင်ရာ အချက်အချာနေရာများသို့ အောက်ဆီဂျင်ကြွယ်ဝ သောသွေးများကို ပို့ဆောင်ပေးပြီး အာရုံခံ ဆဲလ်အသစ်များ ကြီးထွားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေ သည်။ ရွရွပြေးခြင်း သို့မဟုတ် ကခုန်ခြင်း ကဲ့သို့သော လှုပ်ရှားမှုများသည် ဦးနှောက်သို့ သွေးစီးဆင်းမှုကိုတိုးစေပြီး စိတ်ခံစား ချက်၊   အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့်   မှတ်ဉာဏ်ကို တိုးတက်စေသည်။ လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ခြင်းက  ဦးနှောက်ကို  အိုမင်းရင့်ရော်စေသော သွေးဖိအားများခြင်းနှင့် စိတ်ဖိစီးမှုများကို လျော့ကျစေပါသည်။ ကိုယ်လက် လှုပ်ရှားမှုမရှိခြင်းသည် သွေးစီးဆင်းမှုနှင့်  အင်ဆူလင်ထိန်းချုပ်မှုကို အားနည်းစေသဖြင့် နေ့စဉ်လေ့ကျင့်ခန်း အသင့်အတင့် ပြုလုပ်ခြင်းသည် သုံးလအတွင်း အင်ဆူလင် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် စိတ်ခံစားချက်ကို တိုးတက်စေသည်။    ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုသည် အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ မှတ်ဉာဏ် ကျဆင်းမှုကိုလည်း ကာကွယ်ပေးပါသည်။

ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အိပ်စက်ခြင်း

ညစဉ်ခုနစ်နာရီမှ    ကိုးနာရီအတွင်း ပုံမှန်အိပ်စက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်ပြုပြင် မှုနှင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ညံ့ဖျင်းသော အိပ်စက်မှုအရည် အသွေး သို့မဟုတ် အိပ်စက်ချိန်နည်းခြင်း သို့မဟုတ် ညစဉ်ပုံမှန်အိပ်စက်မှုမရှိခြင်းသည် ဦးနှောက်၏ အဓိကမှတ်ဉာဏ်နေရာများကို ကျုံ့စေပြီး လေဖြတ်နိုင်ခြေကို တိုး စေသည်။ နာတာရှည်အိပ်မပျော်ခြင်းသည် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ မှတ်ဉာဏ်နှင့် အာရုံ စူးစိုက်မှုလျော့နည်းခြင်း၊  စိုးရိမ်စိတ်နှင့် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အစားအစာများကို စားသောက်ခြင်း

အပင်အခြေခံအစားအစာ  သို့မဟုတ် အရွက်စိမ်းများ၊ ဘယ်ရီသီးများ၊ အခွံမာ သီးများ၊  သံလွင်ဆီ၊ ငါးနှင့်ပဲများ  ပါဝင် သော မြေထဲပင်လယ်အစားအသောက်ပုံစံ သည် Omega-3၊ ဗီတာမင်၊ ဖောလိတ်နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများကို ပံ့ပိုးပေးသဖြင့်      ရောင်ရမ်းမှုကို လျှော့ချပေးပြီး ဦးနှောက်အိုမင်းရင့်ရော်မှုကို  ကာကွယ် ပေးသည်။ အလွန်အကျွံပြုပြင်ထားသော အစားအစာများ၊  သကြားနှင့်  ပြည့်ဝဆီ များသည်      ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သောကြောင့်     ရှောင်ကြဉ် သင့်ပါသည်။

သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်း

သွေးတွင်းဂလူးကို့စ်မြင့်မားခြင်းသည် သွေးကြောများကို မာကျောစေပြီး  မှတ် ဉာဏ်ကျဆင်းမှုကို  အရှိန်မြှင့်ပေးသည်။ သွေးချိုဆီးချိုရောဂါသည်    မှတ်ဉာဏ် အတွက်   အရေးပါသော  Hippocampal သွေးကြောများကို ထိခိုက် စေသည်။ အစာရှောင်သော     သွေးတွင်းသကြားဓာတ် မြင့်မားခြင်းပင်လျှင် ဦးနှောက်သွေးကြောများကို  ထိခိုက်စေပါသည်။   မျှတသော အစားအစာများ၊    နေ့စဉ်ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနှင့် ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းခြင်းတို့ဖြင့်  သွေးတွင်းဂလူးကို့စ်မြင့်မားခြင်း ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

သွေးတွင်းကိုလက်စထရောများကို ကောင်းမွန်စေခြင်း

LDL   ကိုလက်စထရောမြင့်မားခြင်းသည်    ဦးနှောက်သွေးကြောအတွင်းရှိ Plaque  များစုပုံခြင်းကို  မြှင့်တင်ပေးပြီး သွေးစီးဆင်းမှုကို     နှေးကွေးစေသဖြင့် လေဖြတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

နေ့စဉ်စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှု အလေ့အကျင့်များကိုရယူခြင်း

စာဖတ်ခြင်း၊ ပဟေဠိများဖြေရှင်းခြင်း၊ ဘာသာစကားအသစ် တစ်ခုလေ့လာခြင်း သို့မဟုတ်    သစ်သားဖြင့် ပရိဘောဂများ ပြုလုပ်ခြင်းကဲ့သို့သော လှုပ်ရှားမှုအသစ် များဖြင့် ဦးနှောက်ကိုလှုံ့ဆော်သော အခါအာရုံကြောချိတ်ဆက်မှု အသစ်များ ဖွဲ့စည်း ခြင်းကို အားပေးပါသည်။ ကြွက်သားများကဲ့သို့ အသုံးပြုခြင်းဖြင့် သန်မာလာသည် နှင့်အမျှ  ဦးနှောက်ကို  ပုံမှန်လှုံ့ဆော်ခြင်းဖြင့် လိုက်လျောညီထွေရှိပြီး ကြီးထွားနိုင် စွမ်းရှိသည်။

စိတ်ဖိစီးမှုလျော့ကျစေသော အလေ့အကျင့်များ ပြုလုပ်ခြင်း

နေ့စဉ်  အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ယောဂကျင့်ခြင်းနှင့်တရား ထိုင်ခြင်းများသည် စိတ်ဖိစီးမှုဟော်မုန်း Cortisol  များကို လျော့ကျစေပြီး  မှတ် ဉာဏ်လမ်းကြောင်းများကို   ကာကွယ်ပေးသည်။

အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း

တစ်ရက်ကို အရက်နှစ်ခွက်ထက် ပိုသောက်ခြင်းသည် အချိန်ကြာလာသည် နှင့်အမျှ ဦးနှောက်၏ Grey Matter ကို ကျုံ့သွားစေပြီး    စိတ်ခံစားချက်များကို ပြောင်းလဲစေသည်။

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်း

နီကိုတင်းသည်    သွေးကြောများကို ကျဉ်းစေပြီး ဦးနှောက်သို့ အောက်ဆီဂျင် ပို့လွှတ်မှုကို  လျှော့ချပေးသည်။  ထို့ပြင် နီကိုတင်းသည် ဓာတ်တိုးဖိစီးမှုကို အရှိန် မြှင့်ပေးသဖြင့် ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းသည် နှလုံးနှင့်ဦးနှောက် ကျန်းမာရေးအတွက် အစွမ်းအထက်ဆုံးသော   နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။

အကြားအာရုံဆုံးရှုံးခြင်းကို စောစီးစွာကုသခြင်း

အကြားအာရုံ ဆုံးရှုံးခြင်းအတွက် အကြားအာရုံစက်ကိရိယာ  အကူအညီ အသုံးပြုအောင်မြင်သူများတွင် မှတ်ဉာဏ် ကျဆင်းမှုကို ထက်ဝက်နီးပါးနှေးကွေးစေ ကြောင်း သုတေသနအရ သိရသည်။

သွေးပေါင်ချိန်ကို ထိန်းသိမ်းခြင်း

လူလတ်ပိုင်းအရွယ်တွင် သွေးတိုးခြင်းသည်   ဘဝနှောင်းပိုင်းတွင်   မှတ်ဉာဏ် လျော့နည်းသော ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ နှစ်ဆ နီးပါးတိုးစေသည်။ အထူးသဖြင့် နာတာရှည်သွေးပေါင်ချိန် မြင့်မားခြင်းသည်  ဦးနှောက်တစ်သျှူးများရှိ သွေးကြောငယ်များကို    ပျက်စီးစေသည်။   ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်လျှော့ချခြင်း၊ ဆားနှင့် အရက် သောက်ခြင်းကိုကန့်သတ်ခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုကိုစီမံခန့်ခွဲခြင်းနှင့်   သွေးပေါင်ချိန်ကို ပုံမှန်ထိန်းသိမ်းခြင်းကဲ့သို့သော  လူနေမှု ပုံစံကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် အကြံပြုထားသည်။ လူနေမှုပုံစံပြောင်းလဲခြင်းများဖြင့် မလုံလောက်ပါက      သွေးတိုးရောဂါကို ထိန်းညှိပေးပြီး    မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းမှု ဖြစ်နိုင်ခြေကိုလျှော့ချရန်    ဆေးဝါးများ လိုအပ်နိုင်ပါသည်။

လူမှုကွန်ရက်များ တည်ဆောက်ထိန်းသိမ်းခြင်း

ခိုင်မာသောမိတ်ဆွေများနှင့်    လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းဆက်ဆံရေး    ရှိခြင်းသည် စိတ်ဖိစီးမှုဟော်မုန်းများကို လျှော့ချပေးပြီး   စိတ်ကိုထက်မြက်စေပါသည်။   လူ အချင်းချင်း ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုလျော့နည်းခြင်းနှင့် လူမှုအထီးကျန်ခြင်းသည် အသိ ဉာဏ်ထက်မြက်မှုကို    လျော့ကျစေပြီး စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကို  ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ပုံမှန်လူမှုရေးပွဲများ၊   စေတနာ့ဝန်ထမ်း လုပ်ဆောင်ခြင်းနှင့်ဝါသနာအရ အဖွဲ့လိုက် လှုပ်ရှားမှုများသည် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးအတွက် အကျိုးရှိသည်။

သို့ဖြစ်၍ ဟားဗတ်သုတေသီများအဖွဲ့သည် အသက် ၄၀ အရွယ်တွင် ဦးနှောက် ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်အတွက် သွေးပေါင် ချိန်၊ သွေးတွင်းဂလူးကို့စ်နှင့် အကြား အာရုံကိုစစ်ဆေးရန် အကြံပြုထားသည်။ အဆိုပါရောဂါ အခြေအနေများသည် စစ် ဆေးရန်လွယ်ကူပြီး လူနေမှုပုံစံပြောင်းလဲ မှုများနှင့် ဆေးဝါးများဖြင့် ကုသနိုင်သော ကြောင့် မှတ်ဉာဏ်ကျဆင်းမှုကို ကာကွယ် တားဆီးရန်၊   စောစီးစွာ ရှာဖွေကုသရန် လိုအပ်ပါသည်။ ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ် သော   လူနေမှုပုံစံ ရွေးချယ်မှုများသည် လေဖြတ်ခြင်း၊  အသက်ကြီးလာခြင်းကြောင့် မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းလာခြင်းနှင့် စိတ်ကျရောဂါကဲ့သို့သော  အခြေအနေ များဖြစ်နိုင်ခြေကို သိသိသာသာ လျှော့ချ နိုင်ကြောင်း  ရေးသား တင်ပြအပ်ပါသည်။

MOI

အသည်းက လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ အကြီးဆုံး ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါဖြစ်တယ်။အသည်းက ကိုယ့်ရဲ့ညာဘက်ဝမ်းဗိုက် နံရံအိမ်ရဲ့အောက်မှာ တည်ရှိပြီးဘောလုံးတစ်လုံးနဲ့ တူတယ်။ အသည်းက အစာချေဖျက်မှုရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကအဆိပ်အတောက်ကို ဖယ်ရှားပေးဖို့ အလွန်အရေးပါတယ်။

အသည်းရောဂါက မျိုးရိုးလိုက်တာ၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနဲ့ အရက်သောက်သုံးမှုတို့နဲ့ ပတ်သက်နေပါတယ်။ အဝလွန်ခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။အသည်းရောဂါက အချိန်ကြာလာရင် နောက်ဆက်တွဲ အနေနဲ့ အသည်းအဆီဖုံးခြင်း၊ အသည်းရောင်ခြင်း၊ နာတာရှည် အသည်းရောင်ခြင်း၊ အသည်းခြောက်ခြင်း၊     အသည်းကင်ဆာရောဂါတို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အသည်းရောဂါဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေရှိပါတယ်။

ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း

ကပ်ပါးပိုး၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေက အသည်းကိုရောင်ရမ်းစေပြီး အသည်းလုပ်ငန်းဆောင်တာ ကျဆင်းတာတွေဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။   အသည်းပျက်စီးခြင်းကို ဖြစ်စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေက သွေး၊ သုက်ပိုး၊ ညစ်ညမ်းတဲ့ရေ၊ အစားအစာနဲ့ ရောဂါပိုးရှိသူမှ တစ်ဆင့်ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ အဖြစ်များတဲ့အသည်းရောဂါပိုး အမျိုးအစားတွေက အသည်းရောင် A၊ အသည်းရောင် B၊ အသည်းရောင် C နဲ့ အသည်းရောင် E တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုယ်ခံအားစနစ်ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း

ကိုယ်ခံအားစနစ်ပုံမှန် မဟုတ်တဲ့အခါ ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းတွေကို မှားယွင်းတိုက်ခိုက်ပြီး    အသည်းကိုပျက်စီးစေနိုင်ပါတယ်။

မျိုးရိုးလိုက်ရောဂါများ

မိဘတစ်ယောက် သို့မဟုတ် မိဘနှစ်ဦးစလုံးထံမှ ဆင်းသက်လာတဲ့ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့မျိုးရိုးဗီဇတွေက   အသည်းအတွင်းမှာ   အရာဝတ္ထုအမျိုးမျိုးကိုစုပြုံစေပြီး အသည်းပျက်စီးစေနိုင်ပါတယ်။ မျိုးရိုးလိုက်တဲ့ အသည်းရောဂါတွေက (၁)အသည်းသံဓာတ်စုပုံခြင်း (Hemochroma-tosis)၊ (၂)အသည်းမှာ အောက်ဇာလိတ်စုပုံခြင်း(Hyperoxaluria and Oxalosis)၊ (၃)ဝီလ်ဆင်ရောဂါစု သို့မဟုတ် အသည်းမှာကော့ပါးစုပုံခြင်း(Wilson's diseases)တို့ဖြစ်ပါတယ်။

အသည်းမှာရောဂါဖြစ်ပွားစေတဲ့   တခြားအကြောင်းရင်းတွေက အရက်သောက်ခြင်း၊ အဝလွန်ခြင်း၊ ဆေးဝါးနဲ့ အဆိပ်အတောက်တွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊   ဆေးထိုးအပ်မျှဝေ သုံးစွဲခြင်း၊ မသန့်တဲ့အပ်နဲ့ ဆေးမင်ကြောင်ထိုးခြင်း၊ တခြားသူရဲ့သွေး၊ ခန္ဓာကိုယ် အရည်များထိတွေ့ခြင်း၊ အကာအကွယ်မဲ့ လိင်ဆက်ဆံခြင်း၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အဝလွန်ခြင်း၊   သွေးအတွင်း  ထရိုင်ဂလစ်စရိုက်များခြင်းတို့ကြောင့် အသည်းရောဂါဖြစ်စေပါတယ်။အသည်းရောဂါရဲ့လက္ခဏာတွေက အသားဝါလာခြင်း၊ မျက်လုံးဝါခြင်း၊ ဗိုက်နာခြင်း၊ ဗိုက်အောင့်ခြင်း၊ ခြေချင်းဝတ်၊ ခြေထောက်ရောင်ခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်ဖောခြင်း၊  အသားယားယံခြင်း၊  ဆီးအရောင်ရင့်ခြင်း၊ ဝမ်းအရောင်ဖျော့ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ အစားအသောက်ပျက်ခြင်းနဲ့ အညိုအမည်း စွဲလွယ်ခြင်းတို့ဖြစ်ပါတယ်။

အထက်ပါရောဂါလက္ခဏာတွေ ကြာရှည်နေမယ်ဆိုရင် ဆရာဝန်နဲ့ ပြသသင့်ပါတယ်။အသည်းရောဂါဖြစ်ပွားရခြင်းအကြောင်းရင်းတွေနဲ့ အသည်းရောဂါ ပျက်စီးမှုပမာဏကို သိထားခြင်းက ကုသမှုအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

ဒါတွေကိုသိရှိဖို့ ရောဂါရာဇဝင်မေးမြန်းတာ၊ စမ်းသပ်တာ၊ ဆေးစစ်တာတွေ လုပ်ရပါတယ်။ ရောဂါသိရှိဖို့ သွေးစစ်ဆေးချက်၊ အင်ဇိုင်းစစ်ဆေးချက်၊ ပုံရိပ်(MRI၊ CT၊ USG)စစ်ဆေးချက်၊ အသည်းအသားစယူ(biopsy)စစ်ဆေးချက်ဆိုပြီး စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။

ပုံမှန်အသည်းကနီနီရဲရဲဖြစ်ပြီး ချောမွတ်နေတယ်။ အသည်းရောင် အသားဝါ B ပိုး၊ C ပိုး၊ အရက်၊ ဆေးဝါးစတဲ့တစ်ခုခုကြောင့် အသည်းမှာ ဒဏ်ရာရပြီဆိုရင် အသည်းရောင်၊ အသည်းမာ၊ အသည်းခြောက်တာတွေ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ပြောင်းလဲလာတယ်။ နောက်ဆုံးအဆင့်မှာ အသည်းခြောက်ခြင်းနဲ့ အသည်းကင်ဆာရောဂါ အထိဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

အရက်သောက်သုံးသူတွေရဲ့ အသည်းက အဆီဖုံးတယ်။ အသည်းရောင်တယ်။ နာတာရှည် အသည်းရောင်တယ်။ အသည်းအမာရွတ်ဖြစ်ပြီး အသည်းခြောက်တယ်။ အသည်းခြောက်သူရဲ့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းက အသည်းကင်ဆာရောဂါ ပြောင်းသွားနိုင်ပါတယ်။အသည်းရောဂါဖြစ်ရင် အသားဝါတယ်။ ရေဖျဉ်းစွဲတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်ပေါ်မှာ အနီစက်တွေတွေ့ရတယ်။ အစာအိမ်မှာ သွေးကြောထုံးတွေတွေ့ရတယ်။ သွေးအန်တဲ့ လက္ခဏာတွေ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါလက္ခဏာတွေက  အချိန်နောက်ကျမှ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ အသည်းရောဂါဝေဒနာရှင်တွေအနေနဲ့   ဒီလိုလက္ခဏာတွ ေတွေ့ရပြီဆိုရင် လပိုင်း၊ နှစ်ပိုင်းအနည်းငယ်သာ အသက်ရှင်ခွင့်ရကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အသည်းရောဂါရှိလာရင် အသည်းမာ၊ အသည်းခြောက်မဖြစ်ခင် အသည်းရောင်ကတည်းက သေချာစွာကုသဖို့လိုပါတယ်။ ဒီလိုကုသရင် အသည်းမာ၊အသည်းခြောက်၊ အသည်းကင်ဆာရောဂါမှ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

အသည်းမာ၊ အသည်းခြောက်ရင် ဦးနှောက် မကြည်လင်ဘဲ စိတ်တွေက   ထိုင်းမှိုင်းနေတတ်ပါတယ်။  ကြွက်သားတွေမရှိတော့ဘဲ  ပိန်လှီနေတတ်တယ်။ ဗိုက်ပူပြီး ပိုဆိုးတာက သွေးပါအန်တတ်ပါတယ်။အသည်းကအဆင့်ဆင့်မာလာတာနဲ့အမျှ  နေရတဲ့သက်တမ်းက တိုသွားပါတယ်။ အသည်းမာခါစ လူအယောက် ၁၀၀ မှာ ၉၉ ယောက်က တစ်နှစ်အတွင်း‌ ကောင်းကောင်းနေနိုင်ပါတယ်။ ရောဂါအခြေအနေ ပိုဆိုးလာရင်တော့ တစ်နှစ်မှာ သုံးယောက်လောက် သေဆုံးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်  အသည်းမမာခင်နဲ့  အသည်းမခြောက်ခင်မှာ ကုသဖို့လိုပါတယ်။

အသည်းရောင်အသားဝါပိုးက    ကမ္ဘာပေါ်မှာ   အသည်းရောင်အသားဝါ A ပိုးကြောင့် နာတာရှည် အသည်းရောဂါမဖြစ်ပါဘူး။ အသည်းရောင်အသားဝါ B ပိုး၊ အသည်းရောင် C ပိုးကြောင့်သာ နာတာရှည် အသည်းရောဂါဖြစ်ပွားရပါတယ်။ B ပိုးကအများဆုံးဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူပေါင်း သန်း ၄၀၀၀ မှာ အသည်းရောင်အသားဝါ B ပိုးကူးစက်နေပါတယ်။ အဲဒီထဲက သန်း ၃၅၀ လောက်က နာတာရှည်အသည်းရောဂါကို ခံစားနေရပါတယ်။ ဘယ်အသက်ရွယ်မဆို သွေးစစ်လို့ B ပိုးမတွေ့ရင် အသည်းရောင်အသားဝါ B ပိုးကာကွယ်ဆေးကို နှစ်လ၊ လေးလ၊ ခြောက်လနဲ့ငါးနှစ် ထိုးနှံသင့်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူဦးရေသန်း ၅၀ ကျော်ရှိပြီး ၁၂  ရာခိုင်နှုန်းက နာတာရှည်အသည်းရောင် အသားဝါ B ရောဂါခံစားနေရလို့ မပေါ့ဆသင့်ပါဘူး။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ C ပိုးက သန်း ၁၇၀ လောက်ရှိပါက C ပိုးကကုသဆေးရှိပြီး C ပိုးနဲ့ HIV၊ C ပိုးနဲ့ B ပိုးတွဲဖြစ်နေရင် C ပိုးသတ်ဆေးကိုဝေမျှပေးပါတယ်။   C ပိုးက  မြန်မာနိုင်ငံမှာ မူးယစ်ဆေး သုံးစွဲသူတွေနဲ့   အကာအကွယ်မဲ့ လိင်ဆက်ဆံများသူတွေမှာ  တွေ့ရတတ်ပါတယ်။

MWD Web Portal
 

နွေတစ်ပိုင်း၊    မိုးတစ်ပိုင်း   ရောနှောနေသော ဝါဆိုလတွင် မြတ်လေးပန်းနှင့် ပုန်းညက်ပန်းတို့ပွင့်ကြပြီး ရှေးမြန်မာတို့က အလွန်မွှေးလှသော မြတ်လေးပန်းကို ဝါဆိုလ၏ရာသီပန်းအဖြစ်  သတ်မှတ်ထားကြသည်။  ပန်းအဘိဓာန်တွင်  မြတ်လေးပန်းအား ဇွဲသတ္တိရှိခြင်းအစွမ်းနှင့် ယှဉ်တွဲ ထားသည်ကိုတွေ့ရသည်။    မူလပေါက် ရောက်ရာအရပ်မှာ  ဟိမဝန္တာတောင်၏ အနောက်မြောက်ဘက်ဒေသဖြစ်သည်။ မြတ်လေးပင်သည်  ချုံနှင့်နွယ်မျိုးဝင်ဖြစ်ပြီး မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁ဝ၁ မျိုးခန့်ရှိသည်။

မြတ်လေးပန်းသည် Oleaceae မျိုးရင်း ဖြစ်ပြီး အင်္ဂလိပ်အမည်အားဖြင့် Spanish Jasmine၊ Catalonian Jasmine၊ Califor-nia Jasmine၊ Royal  Jasmine စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးမှည့်ခေါ်ကြသည်။  အဖြူရောင်၊ အဝါရောင်၊ အနီစပ်နှင့်  အနီရောင်ဟူ၍ အရောင်လေးမျိုးတွေ့ရတတ်ပြီး ရုက္ခဗေဒအမည်များအရ -

- အဖြူရောင်မြတ်လေးပန်းကို  Jasminum  Grandiflorum Linn    ဟုလည်းကောင်း၊

- အဝါရောင်မြတ်လေးပန်းကို Jasmi-num Angustifolium ဟုလည်းကောင်း၊

- အနီစပ်မြတ်လေးပန်းကို Ipomoea Quamoedit ဟုလည်းကောင်း၊

- အနီရောင်မြတ်လေးပန်းကို   Oua-moclit Vulgaris ဟုလည်းကောင်း သတ် မှတ်ထားကြောင်း  လေ့လာမှတ်သားရ သည်။

မုလေး (ခေါ်) မြတ်လေး

မြန်မာနိုင်ငံ၏    တချို့အရပ်ဒေသ၌  မုလေးပင်ဟုခေါ်ကြသည်။ မုလေးပန်းဟု ရေးသားခေါ်ဝေါ်ကြသည်မှာ  အဘိဓာန်ကျမ်းတွင် သုမနာ-မုလေး။ ဇာတိသုမနာ- မုလေး။ မာလတီ-မုလေး။ ဇာတိ-မုလေး။ ဝိဿကီ-မုလေးဟူ၍  ပရိယာယ်ငါးပုဒ် ပြဆိုထားကြောင်းနှင့် မြန်မာဘာသာတွင် မာလတီဟူသောအပုဒ်တွင် တီသဒ္ဒါကြေ၍  မာလသဒ္ဒါပျက်  မုလေးဟု  ရေးသား ခေါ်ဝေါ်ကြသည်ဟု အယူရှိကြောင်း သိရ သည်။

တော်ဝင်ပန်း

မြတ်လေးပန်းသည် တော်ဝင်ပန်းဖြစ် သည့်အလျောက်    ကုန်းဘောင်ခေတ် တစ်လျှောက်လုံးတွင် မြတ်လေးပန်းအဆီကို    နန်းတွင်းသုံးခေါင်းလိမ်းဆီအဖြစ် မြတ်မြတ်နိုးနိုးအသုံးပြုကြသည်။   မြတ်လေးပန်း၏ထူးခြားချက်မှာ   အပွင့်ကို ခူးဆွတ်မည့်သူမရှိပါက ဘယ်သောအခါမျှ သူ့အလိုအလျောက် မြေမခဘဲနွမ်းခြောက်သွားသည့်အချိန်ထိ ပင်ယံထက်တွင်တည်သည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာအမျိုးသမီးများအား ဣန္ဒြေသိက္ခာ ထိန်းသိမ်းကြရာတွင် မြတ်လေးပန်းလိုကျင့်ဟု  ပမာနှိုင်း၍ ဆိုကြသည်။

ဝိမာနဝတ္ထုအဋ္ဌာကထာတွင်လည်း ပန်းတွင်   မုလေးပန်းမြတ်ကြောင်းဆိုထားသည်။  ရွှေထီးရွှေနန်းမင်းအဆက်ဆက် ထွက်စံတော်မူရာ   ရာဇမတ်တန်း  မင်းလမ်းများတွင် တံခွန်၊ ကုက္ကား၊ မုလေးပွား စိုက်သည်မှာလည်း         အခါခပ်သိမ်း မုလေးပန်းဆိုင်းမရသောကြောင့် မုလေး ပန်းတု အထည်စက္ကူများကို ပြုလုပ်ကြရသောကြောင့်      မုလေးပွားဟုခေါ်ဆို ကြောင်း လေ့လာမှတ်သားရသည်။

အပင်၏ပုံသဏ္ဌာန်

မြတ်လေးပင်ကို မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြား၌     အလှစိုက်ပျိုးလေ့ရှိကြသည်။

အထက်တွင်  ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း မြတ်လေးပင်မှာ အဖြူရောင်၊ အဝါရောင်၊  အနီစပ်နှင့်   အနီရောင်ဟူ၍   အရောင်လေးမျိုးရှိပြီး အဖြူ၊ အနီစပ်နှင့် အနီရောင်တို့မှာ ပုံသဏ္ဌာန်ထင်ရှားသည်။

- အဝါရောင်မြတ်လေးပင်သည် နွယ်မျိုးဖြစ်၍   လုံးပတ်မှာ  ၄ လက်မမှ   ၅ လက်မခန့်ရှိသည်။ အကိုင်းအခက်များ ကောက်ကောက်ကွေးကွေးရှိသည်။ အရွက်သည်  ၄ လက်မမှ ၆ လက်မအထိ  ရှည်သည်။ ရွက်ရိုးတံ နှစ်ဖက်စုံထွက်လျက်ရှိပြီး လေးစုံမှ ခြောက်စုံအထိထွက်သည်။ အဖျားချွန်းသည်။  အပွင့်မှာ  အလွန်မွှေးသည်။ အဝါရောင်အပွင့်များပွင့်၍ ကဆုန်လတွင် အသီးသီးကြသည်။

-အဖြူရောင်မြတ်လေးပင်သည် နူးညံ့သောနွယ်ပင်မျိုးဖြစ်ကာ လိမ်ကောက် နေပြီး  ၁၃ ပေမှ ၁၅ ပေအထိ   နွယ်တက်သည်။    ရွက်လွှဲထွက်၍   သေးသွယ်သော အရွက်များထွက်သည်။  အပွင့်သည် အဖြူရောင်ရှိ၍ အနည်းငယ်ပျော့ပျောင်း သည်။  မြတ်လေးအနီပွင့်နှင့်  သဏ္ဌာန် တူသော်လည်း        မြတ်လေးအဖြူက သေးငယ်သည်။     လုံးဝန်းသောအသီး သီးသည်။

- အနီစပ်ရောင် မြတ်လေးပင်သည်  ချုံပင်ဖြစ်သည်။ အရွက်မှာ ထိပ်ဖျားချွန်း၍  ၂  လက်မအထိရှည်သည်။ အရွက် အစွန်းသုံးခုရှိသည်။    အရွက်ခပ်ကျဲကျဲ ထွက်သည်။    အပွင့်မှာ   မြတ်လေးအဖြူကဲ့သို့ပွင့်သည်။  အစိမ်းရင့်ရောင်အရွက်မှာ အနည်းငယ်ထူ၍ မျက်နှာပြင်ပြောင်ချောသည်။   အနီရောင်မြတ်လေးပင်သည်လည်း အလားတူအပင်မျိုးဖြစ်သည်။

ဆေးဖက်ဝင် အာနိသင်

 အပွင့်နှင့်အရွက်တို့ကို ဆေးဝါးအလို့ငှာ အသုံးပြုနိုင်သည်။

- မြန်မာ့ဆေးကျမ်းတွင် မြတ်လေးပင်သည်   ဖန်၊  ခါး၏။  စပ်၏။  ပူ၏။ ကြေကျက်လွယ်၏။   အန်စေတတ်၏။ ဒေါသသုံးပါးကို    ငြိမ်းစေတတ်၏   ဟု ညွှန်းဆိုထားသည်။

- မုလေးပွင့်၊ မုလေးမုံ၊ မုလေးရွက်တို့၏အကျိုးကို သီရိရာဇေန္ဒြသေန ရသေ့စီရင်သည့်    ဒြဗျဂုဏ်ဆေးကျမ်းတွင် မုလေးပန်းသည် သလိပ်နာ၊ သည်းခြေနာ၊ သွေးနာ၊ ပေါက်သောအနာ၊ ပိုးနာ၊ နူနာကို ပယ်နိုင်၏။ ထိုမုလေးပန်း၏အမုံအကင်းသည်   မျက်စိနာနှင့်သင့်၏။   ထိုမုလေး ရွက်သည်  သလိပ်၊ သည်းခြေကိုနိုင်၏ဟု ဆိုထားသည်။

- ဝေဿာမိတ်တရသေ့စီရင်သည့် သရ ရတုကထနဆေးကျမ်းတွင်  မုလေးကျီးပေါင်းကို     ရေဝတီနက္ခတ်အကြိုက်တွင် ယူဆောင်လျှင် လူအပေါင်းတို့စကားကို နာယူရသည်ဟု ဆိုထားသည်။

- Herbal  (ခေါ်)   ဆေးဖက်ဝင်အပင်များဆေးကျမ်းတွင်   မြတ်လေးပန်းနှင့်ပတ်သက်၍   ဆေးစွမ်းထက်မြက်ပုံတို့ကို စိုးရိမ်စိတ်ကဲခြင်း၊     စိတ်ငြိမ်စေခြင်း၊ အရိုးကင်ဆာ၊  ရင်သားကင်ဆာ၊  မျက်စိ ကျိန်း၊      စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊    အရေပြား  ရောင်ရမ်းခြင်း၊  အသားအရေခြောက် ခြင်း၊    အားကုန်ခြင်း၊   ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊   စိတ်ဖိအားများခြင်းတို့အတွက် အသုံးပြု နိုင်၏ဟု ဖော်ပြထားသည်။

- အိန္ဒိယဆေးကျမ်းများတွင်   မြတ်လေးပန်းသည် စူးရှခါးသီးပြီး စူးရှသော အရသာရှိ၏။   ခံတွင်းရောဂါ၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊   ပန်းနာ၊ ရင်ကျပ်၊  သွားပိုးစားခြင်း၊ ပါးစပ်ရောင်ခြင်း၊ မျက်စိရောဂါများအတွက်   အလွန်အသုံးဝင်၏။ သွားကိုက်ခြင်း၊ ယားယံခြင်းနှင့် နားကိုက်ခြင်းတို့အတွက်လည်း အလွန်ကောင်းမွန်၏။ သွေးရောဂါ၊   နူနာ၊   အနာအမျိုးမျိုးတို့အတွက် အပင်၏အမြစ်သည် ဆေးစွမ်းထက်၏။ အရက်နာကျခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊   သွေးထွက်လွန်ခြင်း၊  လေငန်း၊ ဒူလာရောဂါတို့အတွက် ကောင်း၏။

အနီရောင်ပန်းပွင့်ကို  ဆိုးဆေးအလို့ငှာ  သုံးနိုင်၏။ မြတ်လေးပန်းအဆီသည် ခါး၏။ သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် ကောင်းမွန်၏။ ရောင်ရမ်းမှုကိုသက်သာစေခြင်း၊ အရေပြားကို ပျော့ပျောင်းစေခြင်း၊ ဦးနှောက်ကို အားပြုစေခြင်း၊ အရိုးအဆစ် ကျန်းမာစေခြင်းအတွက်  အသုံးတည့်၏။

ထို့ပြင် နားကိုက်လျှင်  မြတ်လေးဆီဖြင့် နားကျပ်နိုင်၏။ အမြစ်ကို အခြောက်ခံ၊  အမှုန့်ပြုလုပ်၍ ရေဖြင့်သောက်လျှင်  အူတွင်းရှိ  တုတ်ကောင်၊ သန်ကောင်များ ကို သေစေ၏ဟု  အကျယ်တဝင့်ရေးသား  ထားသည်။

- မြတ်လေးပန်းသည် အနံ့ရှူရုံမျှဖြင့် အမူးအမော်ကိုပြေစေသောအာနိသင်ရှိသည်။ ချွေးထွက်လွန်ခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ မောပန်းခြင်းများအတွက် မြတ်လေးပန်းပွင့်ကို ရှူပေးခြင်းဖြင့် သက်သာစေသည်။

- မြတ်လေးပွင့်သုံးပွင့်ကို   နှမ်းဆီဖြင့်ကြိတ်၍  ရှူပေးလျှင်  ခေါင်းကိုက်ရောဂါ ပျောက်ကင်းစေနိုင်သည်။

- အရွက်ကိုပြုတ်၍ ငုံဆေးအဖြစ် ငုံပေးပါက သွားကိုက်၊ သွားနာပျောက်ကင်းစေသည်။

- အဝါရောင်ပွင့်သော မြတ်လေးပင်၏ အရွက်ကို ကျိုချက်၍သောက်လျှင် ချောင်းဆိုးရောဂါ ပျောက်ကင်းစေသည်။ ယင်းအပင်၏အရွက်ကို အပူပေး၍ ရလာ သော ပေါင်းခံရည်ကို ယားနာ၊ ပွေးနာများ တွင် လိမ်းပေးလျှင် သက်သာစေသည်။ ယင်းအပင်တစ်ပင်လုံး   (ပဉ္စငါးပါး - အမြစ်၊ ပင်စည်၊  အကိုင်း၊ အရွက်၊ အဖူးအပွင့်) ကို    ဆီနှင့်ချက်၍ ရလာသောအဆီဖြင့် လိမ်းကျံနှိပ်နယ်ပေးလျှင်  အဆစ်ရောင်ရောဂါများ ပျောက်ကင်းစေသည်။

- မြတ်လေးပန်းခြောက်ကို နှမ်းဆီတွင်စိမ်ထားပြီး နားကျပ်ပေးပါက နားပြည်ယို ရောဂါ ပျောက်ကင်းစေသည်။

- နှလုံးရောဂါ၊ အမောရောဂါများအတွက် ဖော်စပ်သောဆေးဝါးများတွင် မြတ်လေးပွင့်ကို ထည့်သွင်းဖော်စပ်ကြသကဲ့သို့   သွေးဆေးအေးများဖော်စပ်ရာတွင်လည်း   ထည့်သွင်းဖော်စပ်လေ့ရှိ သည်။

- အိပ်မပျော်သူများအနေဖြင့်   နှစ်ခြိုက်စွာအိပ်ပျော်စေရန်      မြတ်လေးပန်းခြောက်မှုန့်ကို ပျားရည်တွင်စိမ်၍ ညအိပ်ရာဝင်ခါနီးတွင် လက်ဖက်ရည်ဇွန်း တစ်ဇွန်းသောက်သုံးပါ။

- အဖြူရောင်ပွင့်သော မြတ်လေးပင် ပဉ္စငါးပါး    အလေးချိန်ငါးကျပ်သားနှင့် ရေသန့် ၅၀ ကျပ်သားတို့ကို   ထက်ဝက်ခန်းအောင်ကျိုချက်၍  သောက်ပေးခြင်းဖြင့်  မီးယပ်ချုပ်ခြင်းကို ပျောက်ကင်းစေသည်။  မြတ်လေးဖြူပင်အရွက်ကို  ကျက်ကျက်ကျို၍  အမျိုးသား၊   အမျိုး သမီးရောဂါများအတွက်    ဖန်ဆေးရည် အဖြစ်အသုံးပြုနိုင်သည်။   ယင်းအရွက်  ၁၀   ကျပ်သားနှင့်   နှမ်းဆီ ၁၀ ကျပ်သား တို့ကိုစိမ်၍  ရလာသောဆေးအဆီကို ပန်းသေ၊       ပန်းညှိုးရောဂါအတွက်  လိမ်းပေးနိုင်သည်။ ရက်အနည်းငယ်ကြာ သည်အထိ   ဤနည်းအတိုင်းပြုလုပ်ပေး နိုင်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော်  ခါတော်မီ မြတ်လေးပန်းတို့ လှိုင်လှိုင်ပွင့်ကြရာ ဝါဆိုလရာသီတွင် မွန်မွန်မြတ်မြတ်ဘုရားလည်းလှူကာ  ဆံကေသာထက်တွင် ပန်ဆင်ကြရင်း ဆေးဝါးအလို့ငှာ  အလိုရှိ သလို  သုံးစွဲနိုင်ပါကြောင်း အကြံပြုရေး သားလိုက်ရပါသည်။   

MWD Web Portal