“ကြိုဆိုပါတယ် ဟူသီတွေရေ”။ အနောက်နိုင်ငံများမှ ကုန်စည်သင်္ဘောများသည် အစ္စရေးသို့ သွားလာနေကြသည်ဆိုသည့် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ပင်လယ်နီတွင် ဒရုန်းနှင့် ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုများ ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် တရုတ်လူမှုကွန်ယက်များတွင် ယခုကဲ့သို့ ကြွေးကြော်သံများ ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တရုတ်အမှတ်အသားပါ သင်္ဘောများသည် ထိုရေပိုင်နက်တွင် ဖြတ်သန်းခုတ်မောင်းလျက်ရှိသည်။ ထိုအချင်းအရာသည် တိုက်ဆိုင်မှုသက်သက်မဟုတ်ပေ။ ဟူသီ အာဏာပိုင်များက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းဖော်ပြခဲ့သောအချက်များကို ရေကြောင်းခြေရာခံဒေတာများက အတည်ပြုခဲ့သည်။ ယင်းမှာ အမေရိကန်တို့၏အကျိုးစီးပွားကို ရန်လိုနေသည့် ပဋိပက္ခဇုန်အတွင်း၌ တရုတ်သင်္ဘောများသည် အထူးအလေးပေးဆက်ဆံမှုခံနေရခြင်းဖြစ်သည်။

ဤအလေးပေးဆက်ဆံမှုသည် တိုက်ဆိုင်မှုမဟုတ်ဘဲ တရုတ်တို့၏ အထူးဂရုပြုစီစဉ် ဖန်တီးတတ်သည့် သံတမန်ရေးရာအတတ်ပညာ၏ ရလဒ်သာဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေး ဌာန၏ မကြာသေးမီက ပိတ်ဆို့မှုများက ယီမင် နိုင်ငံရေးဦးသျှောင်ကောင်စီရုံးမှ မိုဟာမတ် အလီ အယ်လ်ဟူသီ အပါအဝင် ဟူသီခေါင်းဆောင်များသည် တရုတ်အာဏာပိုင်များနှင့် တိုက်ရိုက် ညှိနှိုင်းကာ ၎င်းတို့၏ သင်္ဘောများ ပစ်မှတ်မဖြစ်စေရန် အာမခံချက်ရယူခဲ့ကြောင်း ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။ ဤလျှို့ဝှက်သဘောတူညီချက်မှာ အိုမန်နိုင်ငံတွင်ကျင်းပသော နိုင်ငံတကာဆွေးနွေးပွဲများအတွင်း တရားဝင် ပေါ်ထွက်ပြီး အမေရိကန်နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ သင်္ဘောများကို ဒရုန်းနှင့်ဒုံးကျည် တိုက်ခိုက်မှုများမြင့်တက်နေချိန်တွင် တရုတ်သင်္ဘောများအတွက် လုံခြုံစွာဖြတ်သန်းခွင့် အာမခံချက် ရရှိခဲ့သည်။ ဟူသီအာဏာပိုင်များက အနောက်နိုင်ငံသင်္ဘောများနှင့် တရုတ်သင်္ဘောများကို ခွဲခြား ထားသည်ဟု အများသိအောင် ပြောဆိုနေသော်လည်း ၎င်းတို့၏ ပစ်မှတ်ချိန်တွယ်နည်းပညာမှာ အခြေခံအဆင့်တွင်သာရှိပြီး အမှားအယွင်းများဖြစ်တတ်ကာ ဘာဘ် အန် မန်ဒက်ရေလက်ကြားမှ ဖြတ်သန်းနေသော တရုတ်သင်္ဘောများကို အခါအားလျော်စွာ မှားယွင်းပစ်ခတ်မိသည့်ဖြစ်စဉ်မျိုး ရှိခဲ့သော်လည်း တရုတ်၏နည်းပညာထောက်ပံ့မှုကြောင့် ပစ်မှတ်တိကျမှုအပိုင်းတွင် တိုးတက် လာသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ပေကျင်းအစိုးရအတွက်မူ တိုက်ပွဲအစစ်အမှန်သည် အစ္စလာမ်မစ်ကမ္ဘာ၏ ကွန်ရက်များမှ တစ်ဆင့် အသက်သွေးကြောသဖွယ် ရေလမ်းကြောင်းများကို ထိန်းချုပ်ခြင်းသည် မည်သည့် ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်ထက်မဆို ပိုမိုကြီးမားသော အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိစေနိုင်သည့် စီးပွားရေးရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာပြင်မှ စတင်မည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်၏ ဤမဟာဗျူဟာမြောက်တွက်ချက်မှုသည် ၎င်း၏တရားဝင်သတင်းထုတ်ပြန်ချက် များတွင် ထင်ဟပ်နေသည်။ ဆင်ဟွာသတင်းဌာနက ဤအကျပ်အတည်းကို “ဟူသီကဲ့သို့သော အစဉ်အလာမဟုတ်သည့် ဆန့်ကျင်ဘက်အဖွဲ့များအပေါ် အမေရိကန်မှ ထိရောက်စွာမကိုင်တွယ် နိုင်မှု” အဖြစ်ရှုမြင်ပြီး အမေရိကန်၏ စစ်ရေးအရဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုသည် “ပိုမိုကြီးထွားသော ခုခံမှုကိုသာ ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးဩဇာလျော့နည်းမှုနှင့် မဟာမိတ်စနစ်ပြိုကွဲမှုကို ထင်ရှားစေခဲ့သည်” ဟုဆိုသည်။ ဤကြွေးကြော်သံ၏နောက်ကွယ်တွင် “ပင်လယ်နီကို ဖြတ်သန်း နိုင်ရန်” ဆိုသည့် ရှင်းလင်းသော စီးပွားရေးအရ အရေးပါမှုတစ်ခုရှိနေသည်။ ပေကျင်းအတွက် ဤရေလမ်းကြောင်းတွင် လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ကို ထိန်းသိမ်းခြင်းသည် အငြင်းပွားဖွယ် မရှိသော အရေးကြီးကိစ္စရပ်ဖြစ်သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများစတင်သည့်အချိန်မှစ၍ ပင်လယ်နီကို ဖြတ်သန်းသော သင်္ဘောအရေအတွက် ၇၀% နီးပါးကျဆင်းသွားသော်လည်း တရုတ်သင်္ဘောများ၏ ကုန်တန်ချိန်ပမာဏမှာ သိသိသာသာတိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သဘောတူညီမှု၏ ထိရောက်မှုကို အသံတိတ်သက်သေပြနေခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုဖြစ်စဉ်သည် ဥရောပစီးပွားရေးဈေးကွက်အပေါ်တွင်လည်း ပြင်းထန်စွာသက်ရောက် ခဲ့သည်။ ဥရောပ၏အဓိကရေကြောင်းကုမ္ပဏီကြီးများသည် ၎င်းတို့၏သင်္ဘောများကို ဂွတ်ဟုပ်အငူကို ပတ်၍ လမ်းကြောင်းပြောင်းလဲရန် တွန်းအားပေးခံခဲ့ရသည်။ ဤအခြေအနေသည် တရုတ် ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် လူလုပ်ယှဉ်ပြိုင်မှုအားသာချက်တစ်ရပ်အဖြစ် ဖန်တီးပေးလိုက်ပြီး ဥရောပ ပြိုင်ဘက်များအနေဖြင့် နှောင့်နှေးမှုနှင့် ကုန်ကျစရိတ်တိုးလာမှုတို့ ကြုံတွေ့နေရစဉ် တရုတ်ကုန်စည် များမှာ ပင်လယ်နီရေလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် အဟန့်အတားမရှိ ဆက်လက်စီးဆင်းနေဆဲဖြစ်သည်။ ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်ထုတ်လုပ်သူများသည် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်ပြတ်တောက်မှုများနှင့် တရုတ် ပြိုင်ဘက်များထံ ဈေးကွက်ဝေစုဆုံးရှုံးမှုများ ကြုံတွေ့နေရပြီး ဤသည်မှာ အမေရိကန်နှင့် တိုက်ရိုက်ကုန်သွယ်ရေးယှဉ်ပြိုင်မှုထက် ကြားခံပဋိပက္ခ (Proxy Conflict) မှတစ်ဆင့် ရရှိခဲ့သော ပေကျင်းအတွက် သိသာထင်ရှားသည့် စီးပွားရေးအောင်ပွဲတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။

ဤသဘောတူညီချက်သည် ဗျူဟာမြောက် ရေတိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုထက် ပိုမိုနက်ရှိုင်း သည်။ တရုတ်ဂြိုလ်တုနှင့်ရေကြောင်းကုမ္ပဏီများအပေါ် အမေရိကန်၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများက ပေကျင်း၏နည်းပညာနှင့် ထောက်ပံ့ရေးအကူအညီများသည် ဟူသီတို့၏စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေး ခဲ့ပြီး တရုတ်၏ ပင်လယ်ပြင်အကျိုးစီးပွားများအတွက် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးကြောင်း သက်သေပြနေသည်။ ဟူသီတို့၏ ဒုံးကျည်နှင့်ဒရုန်းစွမ်းရည်များကို မြှင့်တင်ပေးသည့် အရပ်ဘက်၊ စစ်ဘက် နှစ်မျိုးသုံးပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့နေသည်ဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ရှန်ကျန်း ဘိုယူ သွင်းကုန်ထုတ်ကုန်ကုမ္ပဏီအပါအဝင် တရုတ်ကုမ္ပဏီများစွာသည် ပိတ်ဆို့အရေးယူခံထားရသည်။ ပေကျင်းသည် ဒုံးကျည်များမပစ်ခတ်သော်လည်း ပစ်မှတ်ထိမှန်အောင်ကူညီပေးသည့် အစိတ် အပိုင်းများ၊ ဆော့ဖ်ဝဲများနှင့် ဂြိုလ်တုထောက်လှမ်းရေးစနစ်များကို ထောက်ပံ့ပေးနေသည်။ 

တရုတ်၏ နည်းပညာနှင့် သံတမန်ရေးထောက်ပံ့မှုကွန်ရက်

ယီမင်ရှိဟူသီများအား ပင်လယ်နီရှိ အမေရိကန်ရေတပ်အင်အားစုများအပေါ် တိကျသော တိုက်ခိုက်မှုများပြုလုပ်နိုင်သည့် ဂြိုလ်တုပုံရိပ်များထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်ဟူသော အကြောင်းပြ ချက်ဖြင့် အမေရိကန်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ချန်ဂန်ဂြိုလ်တုနည်းပညာကုမ္ပဏီ (CGSTL) ကို ပိတ်ဆို့အရေးယူခဲ့သည်။ CGSTL ကုမ္ပဏီသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်ကလည်း ယူကရိန်းစစ်မြေပြင်တွင် တိုက်ပွဲဆိုင်ရာထောက်လှမ်းရေးအချက်အလက်များ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် ပိတ်ဆို့ခံခဲ့ရဖူးပြီး အမေရိကန်၏ရန်သူတော်များအတွက် တရားဝင်မဟုတ်သော ထောက်လှမ်းရေး အရင်းအမြစ်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေကြောင်း သက်သေပြနေသည်။ သို့သော် CGSTL သည် သာမန်ကုမ္ပဏီတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ တရုတ်သိပ္ပံအကယ်ဒမီအတွင်း အခြေစိုက်ကာ ဂျီလင်ပြည်နယ်အစိုးရ၏ နောက်ခံထောက်ပံ့မှုဖြင့် လည်ပတ်နေသော အဆိုပါကုမ္ပဏီသည် တရုတ်၏ “စစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ပေါင်းစပ်မှု မူဝါဒ” (Military-Civil Fusion Policy) ၏ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လွတ်လပ်သောစီးပွားရေးလုပ်ငန်းထက် ပေကျင်း၏ထောက်လှမ်းရေးယန္တရား၏ တိုးချဲ့အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်နေသည်။ ဝါရှင်တန်၏ အကြိမ်ကြိမ်သတိပေးမှုများကို လျစ်လျူရှုလျက် ပေကျင်းသည် စစ်ရေးအထောက်အပံ့များကို ဆက်လက်ပေးပို့၍ ကြားနေဟန်ဆောင်ကာ မည်သည့် ထင်ရှားသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကိုမျှ မဆောင်ရွက်သည့် “နိုင်ငံရေးအရငြင်းဆိုမှု” (Strategic Denial) ဟူသော ခံယူချက်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းလျက်ရှိသည်။

တရုတ်မှ ဟူသီတပ်ဖွဲ့များသို့ နည်းပညာစီးဆင်းမှုသည် ကြားခံစစ်ပွဲ (Proxy Warfare) ဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့်ဗျူဟာတစ်ရပ်ကို ကိုယ်စားပြုနေသည်။ ပင်လယ်နီတွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဟူသီတို့၏ဒရုန်းများမှ ပြန်လည်ရရှိခဲ့သော တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ဟိုက်ဒရိုဂျင် လောင်စာဆဲလ်များ (ဒရုန်းများ၏ ပျံသန်းအကွာအဝေးကို တိုးမြှင့်ပေးခြင်း၊ ထောက်လှမ်းနိုင်မှုကို လျှော့ချပေးခြင်း စသည်တို့ကို လုပ်ဆောင်နိုင်သည်) ကို နယူးယောက်တိုင်းမ်သတင်းဌာနက မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အိုမန်နယ်စပ်တွင် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ဒရုန်းပန်ကာ ၈၀၀ သည် ဟူသီတပ်ဖွဲ့များ၊ အီရန်မှထောက်ခံသော အီရတ်ရှိ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များနှင့် ရုရှားထောက်ခံသော ယူကရိန်းရှိတပ်ဖွဲ့များ အသုံးပြုနေသည့်ဒရုန်းများတွင် တွေ့ရှိရသည့် မျိုးတူစက်ပစ္စည်းများဖြစ်သည်။ တရုတ်သည် လက်နက်စနစ်အပြည့်အစုံကို တင်ပို့ခြင်းထက် လမ်းညွှန်စနစ်များ၊ မောင်းနှင်စနစ်များ၊ စွမ်းအင်ထောက်ပံ့မှုစနစ်များကို အွန်လိုင်းရောင်းချသူများ ကဲ့သို့သော ကြားခံများမှတစ်ဆင့်ရောင်းချခြင်းဖြင့် တရားဝင်မဟုတ်သောငြင်းဆိုနိုင်မှုကို ထိန်းသိမ်း ထားသည်။

တန်ခိုးထွားလာသည့် အီရန်၊ ပိုမိုလွှမ်းခြုံနိုင်လာသည့် တရုတ်

တရုတ်၏ အီရန်အား ဗျူဟာမြောက်ထောက်ပံ့မှုသည် ပေကျင်းအားတိုက်ရိုက်ပါဝင်မှု မရှိစေဘဲ ၎င်း၏ရည်မှန်းချက်များကို အောင်မြင်စေသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် အီရန် သင်္ဘောနှစ်စီးသည် အီရန်ရှိ ဘန်ဒါအဘားစ်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဒုံးလောင်စာထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အဓိက ကုန်ကြမ်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ဆိုဒီယမ်ပါကလိုရိတ် တန်ချိန် ၁,၀၀၀ ကျော်ကို တရုတ်မှ သယ်ဆောင် လာခဲ့သည်။ ယင်းသည် တာလတ်ပစ်ဒုံးကျည် ၂၆၀ ခန့် ထုတ်လုပ်ရန်လုံလောက်သည့် ပမာဏ ဖြစ်သည်။ တရုတ်သည် အီရန်အား ဒုံးကျည်နည်းပညာများကို ဆယ်စုနှစ်များစွာကတည်းက ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ယခုကဲ့သို့ ပမာဏများစွာပို့ဆောင်မှုအပေါ် တရုတ်က ၎င်းပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိကြောင်းငြင်းဆိုနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ဗျူဟာမြောက် မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးတိုးချဲ့မှုအဖြစ် ပေါ်လွင်ထင်ရှားသည်။

ဤအခြေအနေသည် ဒေသတစ်ခုလုံးကို လှိုင်းထန်စေသည်။ အီရန်၏ ဒုံးကျည်အစီအစဉ် တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ယီမင်ရှိ ဟူသီကဲ့သို့သော ကြားခံအုပ်စုများအား လက်နက်ကိုင်တွယ် နိုင်စွမ်းနှင့် ထိန်းသိမ်းနိုင်စွမ်းလည်း တိုးတက်လာသည်။ ယင်းအုပ်စုများအတွက် တာဝေးပစ် ဒုံးကျည်များ မလိုအပ်ဘဲ အဆင့်မြှင့်တင်ထားသောဒရုန်းများ၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သော ပစ်မှတ်ချိန်တွယ် စနစ်များနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များသာလိုအပ်ပြီး ထိုအရာအားလုံး သိသာစွာတိုးတက်လာသည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။ တရုတ်သည် ဟူသီတို့အား လက်နက် တိုက်ရိုက် ထောက်ပံ့ရန် မလိုအပ်ပါ။ အီရန်အား အားဖြည့်ပေးခြင်းဖြင့် အမေရိကန်အား ကုန်ကျစရိတ် များပြားပြီး အကျိုးအမြတ်နည်းပါးသော ပဋိပက္ခနွံထဲတွင် သံသရာလည်နေစေပြီး တရုတ်၏ အကျိုးစီးပွားကို တိတ်တဆိတ်ဖြည့်ဆည်းပေးသည့် ဒေသတွင်းကွန်ရက်တစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

ပေကျင်းနှင့် တီဟီရန်ကြား တိတ်တဆိတ်ပူးပေါင်းမှုသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၆ ရက်က ဘန်ဒါအဘားစ်ဆိပ်ကမ်း၌ ပေါက်ကွဲမှုကြီးဖြစ်ပွားချိန်တွင် ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ ပေါ်လွင်လာ ခဲ့သည်။ အီရန်အာဏာပိုင်များက ဒုံးလောင်စာတင်သွင်းခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သော်လည်း ပုဂ္ဂလိကလုံခြုံရေးကုမ္ပဏီဖြစ်သည့် အမ်ဘရေးကုမ္ပဏီက အဆိုပါဓာတုပစ္စည်းများကို မတ်လ အတွင်းက တရုတ်နိုင်ငံမှ ရရှိခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဂြိုလ်တုကုမ္ပဏီများကို ပိတ်ဆို့ အရေးယူခဲ့သည့် တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဝါရှင်တန်သည် အီရန်မှ လောင်စာဆီများကို တရုတ်သို့ လျှို့ဝှက်သယ်ဆောင်ပေးနေသည့် ပနားမားအလံတင် တီနို့စ်-၁ ဆီတွဲသင်္ဘောနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ကုမ္ပဏီများကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည်။ ယင်းဆောင်ရွက်မှုကို အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်မှ ပံ့ပိုးပေးထားခြင်းဖြစ်ပြီး အီရန်အတွက် လောင်စာဆီရောင်းချမှုမှ ငွေကြေးရရှိပြီး တရုတ်အတွက် လောင်စာဆီနှင့် ဒေသဆိုင်ရာဩဇာလွှမ်းမိုးမှု နှစ်မျိုးလုံးရရှိသည့် နှစ်ဖက်အကျိုးရှိသော ဆောင်ရွက်မှု တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။

တရုတ်၏ ဗျူဟာမြောက် ဝိဝါဒနှင့် နှစ်လမ်းသွားဇာတ်ကြောင်း

ပေကျင်းသည် ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်းကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် လမ်းနှစ်သွယ်ချဉ်းကပ်မှုကို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်စွာ အသုံးချလျက်ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာအလယ်တွင် တရုတ်အာဏာပိုင်များသည် ဟူသီတို့၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို အစောပိုင်းတွင် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းမရှုတ်ချဘဲ “ဆက်စပ်နိုင်ငံများ အနေဖြင့် တည်ငြိမ်မှုကိုထိန်းသိမ်းရာတွင် အပြုသဘောဆောင်သော အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ရန်” ဟူသော ဝေဝါးသည့် ဖော်ပြချက်များဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာဖိအားများ မြင့်တက်လာမှသာ တရုတ်၏ ကုလသမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်များက ဟူသီတို့၏ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာနှောင့်ယှက်မှုများကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့သော်လည်း တရုတ်သင်္ဘောများသည် ဟူသီတို့ထိန်းချုပ်ထားသည့် ပင်လယ်ပြင်တွင် ဦးစားပေး အဆင့်အတန်းဖြင့် ဆက်လက်ဖြတ်သန်းခွင့် ရရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

တရုတ်တို့၏ ကြိုတင်တွက်ချက်ထားသော ဝိဝါဒသည် လူမှုကွန်ယက်မီဒီယာများသို့ပါ ကျယ်ပြန့်စွာသက်ရောက်နေပြီး တရုတ်မှ လူမှုကွန်ယက်အသုံးပြုသူများက အနောက်နိုင်ငံများ၏ အကျိုးစီးပွားများကို ဟူသီတို့၏တိုက်ခိုက်မှုများအား ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း အားပေးနေကြသည်။ လူမှုကွန်ယက်အသုံးပြုသူတစ်ဦးက “အမေရိကန်နှင့်ဗြိတိသျှစစ်သင်္ဘောများ ပေါက်ကွဲပျက်စီးသည့် သတင်းများမြင်တွေ့လိုသည်” ဟု ရဲရဲတင်းတင်း ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထိုကဲ့သို့ သဘောထားအမြင်များသည် ယူကရိန်းနှင့် ဂါဇာတို့တွင် အနောက်အုပ်စု၏အကျိုးစီးပွားကို ဆန့်ကျင်သည့်အဖွဲ့များအား အစောပိုင်းကာလများက ထောက်ခံအားပေးမှုများကို ထင်ဟပ်စေသည်။

တရုတ်၏ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံမှာ မဟာဗျူဟာမြောက် တိကျသေသပ်သည်။ ပေကျင်းသည် ဟူသီတပ်ဖွဲ့များ အပြီးအပိုင်အောင်ပွဲခံရန်လည်း မလိုလားသလို လုံးဝပြိုလဲသွားရန်လည်း မလိုလားပါ။ အမေရိကန်၏ရေတပ်အင်အားစုများ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အလုပ်ရှုပ်နေချိန်တွင် တရုတ်သင်္ဘောများကို အတားအဆီးနည်းနည်းဖြင့် ဖြတ်သန်းသွားလာနိုင်ရန် နှောင့်ယှက်မှုများကို တက်တက်ကြွကြွ ပြုလုပ်နေစေရန်သာ လိုအပ်သည်။ တရုတ်သင်္ဘောများကို ပစ်မှတ်မထားသော ဟူသီတို့၏ ဒုံးကျည်တိုင်းသည် အမေရိကန်၏တည်ရှိနေမှုအပေါ် ပေးဆောင်ရသော အခွန်တစ်ခု၊ ကမ္ဘာ့သင်္ဘောခရီးစဉ်များအတွက် ဖိအားစမ်းသပ်မှုတစ်ရပ်၊ အနောက်နိုင်ငံများ ဆုတ်ခွာခြင်း သို့မဟုတ် အရှိန်တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ခြင်းမပြုမီ ၎င်းတို့အနေဖြင့် နှောင့်ယှက်မှုဒဏ်ကို မည်မျှအထိ ခံနိုင်ရည်ရှိသည်ကို သရုပ်ပြသည့် သာဓကတစ်ခု ဖြစ်လာသည်။

ရုရှား-တရုတ်-အီရန် မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေး

ဤမဟာမိတ်အင်အားစုသည် ယခုအခါ ဗျူဟာမြောက်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုများဖြင့် စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီဖြစ်သည်။ အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အဘတ်စ် အရာ့ချီသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလအတွင်း အမေရိကန်နှင့်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုမတိုင်မီ မော်စကိုနှင့်ပေကျင်းသို့ ဗျူဟာမြောက် ခရီးစဉ်များသွားရောက်ခဲ့ခြင်းမှာ ၎င်းတို့၏သံတမန်ရေးရာသဘောထားများကို အချိန်ကိုက်ထုတ်ဖော် ပြသလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ပေကျင်း၌ကျင်းပခဲ့သော သုံးနိုင်ငံဆွေးနွေးပွဲတွင်အနောက်အုပ်စု၏ဖိအားကို ပူးပေါင်းတုံ့ပြန်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် တရုတ်က အမေရိကန်၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို တိုက်ရိုက်စိန်ခေါ်မည့် အခြားရွေးချယ်စရာများကို တင်ပြခဲ့သည်။

သံတမန်ရေးရာနောက်တွင် ရုရှားသည် အနာဂတ်သဘောတူညီချက်များ၌ အီရန်၏ အမြင့်ဆုံးသန့်စင်ထားသော ယူရေနီယမ်ကို လက်ဝယ်ထိန်းသိမ်းရန် အလားအလာရှိပြီး အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်အတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာအကာအကွယ်တစ်ခုအဖြစ် ဆောင်ရွက်လာနိုင်သည်။ တစ်ဖက်တွင်မူ တရုတ်ကုမ္ပဏီများက ဟူသီများအပါအဝင် အီရန်၏ ကြားခံအဖွဲ့များအား စွမ်းအားမြှင့်တင်ပေးသည့် စစ်ဘက်၊ အရပ်ဘက် နှစ်မျိုးသုံး နည်းပညာများကို ထောက်ပံ့ပေးလျက် ရှိသည်။ ယူကရိန်းတွင်တွေ့ရှိရသည့် ဒရုန်းအစိတ်အပိုင်းများနှင့် အတိအကျတူညီသောပစ္စည်း များကို ဟူသီလက်နက်သိုလှောင်ရုံများတွင် တွေ့ရှိရကြောင်း မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သည်။

ဤမဟာမိတ်အင်အားစုသည် ယခင်ကထက်ပိုမိုခိုင်မြဲလာပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က အီရန်နှင့် နှစ်(၂၀) ဗျူဟာမြောက်မိတ်ဖက်စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ခြင်းသည် ထင်ရှားသော သက်သေပင်ဖြစ်သည်။

တရုတ်က နည်းပညာထောက်ပံ့ပြီး အီရန်က ကြားခံတပ်ဖွဲ့များကို စီမံခန့်ခွဲနေစဉ်တွင် ရုရှားက သံတမန်ရေးအကာအကွယ်နှင့် နိုင်ငံတကာ တရားဝင်မှုကို ဖန်တီးပေးလျက်ရှိသည်။ ၎င်းသည် တိုက်ရိုက်ရင်ဆိုင်မှုမရှိဘဲ ဒေသတွင်းအင်အားချိန်ခွင်လျှာကို ပြန်လည်ပုံဖော်ရန် အဆင့်မြင့် စနစ်တစ်ရပ်အဖြစ် ဖန်တီးထားပြီး တစ်ချိန်တည်းတွင် တရုတ်သင်္ဘောများအတွက် ရေကြောင်း ဖြတ်သန်းခွင့် အထူးအခွင့်အရေးကိုလည်း အာမခံချက်ရရှိထားသည်။

စီးပွားရေးပြီးလျှင် ဩဇာလွှမ်းမိုးရေး

ပေကျင်း၏ ဟူသီအရေးအပေါ် ချဉ်းကပ်မှုသည် အခွင့်အရေးကို အရယူမှုသက်သက်မျှ မဟုတ်ဘဲ စနစ်တကျတွက်ချက်ထားသော နိုင်ငံရေးပရိယာယ်တစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ ဟူသီတပ်ဖွဲ့ သည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းမရှိသည့်အတွက် တရုတ်၏ဂြိုလ်တုနည်းပညာများ ဖြင့်သာ လုပ်ဆောင်နေရပြီး တရုတ်နိုင်ငံထုတ် လမ်းညွှန်စနစ်ပါ အီလက်ထရွန်းနစ်ပစ္စည်းများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့် တရုတ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုချင်းစီကို ပိတ်ဆို့ အရေးယူနိုင်သော်လည်း တရုတ်၊ အီရန်နှင့် ဒေသတွင်းကြားခံအဖွဲ့များအကြား သုံးပွင့်ဆိုင် ဆက်ဆံရေးကို တိုက်ရိုက်ရင်ဆိုင်ခြင်းမပြုသရွေ့ တရုတ်သင်္ဘောများသည် အငြင်းပွားဖွယ် ရေပြင်တွင် အတန်အသင့်လုံခြုံစွာ ဖြတ်သန်းနေဦးမည်သာဖြစ်ပြီး အမေရိကန်အနေဖြင့် အမြဲလိုလို နောက်ကျကျန်ရစ်မည်သာဖြစ်သည်။

ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် တရုတ်နှင့်စီးပွားရေးပြိုင်ပွဲတွင် အမှန်တကယ်အနိုင်ရရှိလိုပါကအကောက်ခွန်ကိစ္စထက် နယ်မြေအရေးကိစ္စများတွင် ပို၍အာရုံစိုက်သင့်သည်။ ဗျူဟာမြောက် အရေးပါသော ပင်လယ်နီကဲ့သို့ဒေသမျိုးမှ တရုတ်ကိုဖယ်ရှားပစ်ရန်လိုအပ်ပြီး စျေးကွက်၏ အနာဂတ်ကို စာရွက်ပေါ်ကကန့်သတ်ချက်များက ဆုံးဖြတ်မည်မဟုတ်ဘဲ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာတည်ရှိမှု ကသာ အဆုံးအဖြတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်အနေဖြင့် ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ တစ်နွယ်ငင်တစ်စင်ပါဖြစ်နေသော၊ ယခုအကျပ်အတည်း၏ စီးပွားရေးအကျိုးဆက်များကို ခံစားနေ ရသော၊ အရေးပါသော ရေလမ်းကြောင်းများမှတစ်ဆင့် လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ရရှိရေး အကျိုးတူ ဖြစ်သော ဥရောပမဟာမိတ်များနှင့် ပိုမိုခိုင်မာသော ဗျူဟာမြောက်ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

အလားတူအရေးကြီးသည်မှာ အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ လက်ပါးစေအဖြစ် အသုံးချခံရ ခြင်းကို စိတ်ပျက်နေပြီး မိမိတို့နိုင်ငံ၏အနာဂတ်ဆွေးနွေးပွဲများတွင် လျစ်လျူရှုခံနေရသည်ဟုခံစားနေရသော ယီမင်ပြည်သူများနှင့် တိုက်ရိုက်အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရန်ဖြစ်သည်။ မည်သည့် ရေရှည်တည်တံ့သောဖြေရှင်းနည်းနှင့်မဆို ၎င်းတို့၏ သဘာဝကျသော မကျေနပ်ချက်များကို ဖြေရှင်းပေးရမည်ဖြစ်ပြီး ယီမင်ကို အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ပြိုင်ကွင်းသက်သက်အဖြစ် သဘော ထားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်သည်။

နိဂုံးချုပ်ရလျှင် ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် ယီမင်အရေးသည် အရေးမပါသောပဋိပက္ခတစ်ခုမျှ မဟုတ်ကြောင်း နားလည်ရမည်။ ယခုအခါ ယီမင်အရေးသည် တရုတ်၏ စီးပွားရေးဝင်ဆံ့ရန် အတွက် ဗျူဟာမြောက်အသာစီးရအောင် မည်သို့ပြောင်းလဲခဲ့ပုံ၊ ပဋိပက္ခ ဖန်တီးခဲ့ပုံ၊ တာဝန်ယူမှု ရှောင်လွှဲခဲ့ပုံနှင့် အမေရိကန်၏အင်အားကို ကြားခံအဖွဲ့များစွာဖြင့် မည်သို့ဖြိုခွင်းခဲ့ပုံ စသည်တို့၏ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်နေပြီဖြစ်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားများအနေဖြင့် ဟူသီအရေးသည် စိုးရိမ် စရာလိုအပ်ချင်မှ လိုအပ်မည်ဟု ငြင်းခုံနေကြစဉ် ပေကျင်းသည် ၎င်း၏သင်္ဘောများအတွက် လုံခြုံသောရေလမ်းကြောင်းများဖောက်လုပ်ရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးတွင် အသာစီးရယူရန် အတွက် မတည်ငြိမ်မှုကို လက်နက်အဖြစ်အသုံးချရန် အလုပ်များနေသည်။ ထို့အပြင် တရုတ် အင်တာနက်အလွန်အကျွံသုံးစွဲသူများသည် ဟူသီများကို အွန်လိုင်းတွင် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ကြိုဆို နေကြသည့်အတိုင်း ပင်လယ်နီရှိ ပေကျင်း၏ တွက်ချက်ထားသော ကစားကွက်သည် မည်သည့် ကုန်သွယ်ရေးညှိနှိုင်းမှုမျိုးကမျှမပေးနိုင်သည့် အကျိုးအမြတ်များကို ဆက်လက်ရရှိနေဦးမည် ဖြစ်ပေသည်။

Atlantic Council Website တွင် စာရေးသူ Fatima Abo Alasrar ရေးသားထားသည့် “How China turned the Red Sea into a strategic trap for the US” ဆောင်းပါးကို ဦးရဲကျော်တေဇ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂ က ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုထားပါသည်။

Source : https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/how-china-turned-the-red-sea-into-a-strategic-trap-for-the-us/

“ကိုယ့်ဂုဏ် ကိုယ်ဖော် မသူတော်” ဟု ကမ္ဘာက သတ်မှတ်ထားသည့် အမေရိကန်ကို အဓိက ခြိမ်းခြောက်နေသူမှာ မည်သူနည်း။ မိမိကိုယ်ကို စစ်ရေးမဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံ၊ စီးပွားရေး မဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံ ဟု သတ်မှတ်ကြွေးကြော်ထားသူ ဝါရှင်တန်အတွက် အဓိက ပြိုင်ဘက်က ရုရှားလား ဒါမှမဟုတ် တရုတ်လား။ လေ့လာကြည့်ကြပါစို့။

မကြာသေးမီက အမေရိကန်သမ္မတ၏ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Pete Hegseth က “ပေကျင်း သည် မိမိတို့အတွက် တစ်ခုတည်းသော ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားထား ခြင်းရှိပါသည်။ ဇန်နဝါရီက တက်လာသည့် ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ အစိုးရအဖွဲ့ကလည်း မိမိတို့ သည် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက် ပထမဦးစားပေး စဉ်းစားရသည်မှာ ပေကျင်းဖြစ်ကြောင်း မကြာခဏဆိုသလို ပြောဆိုကြပါသည်။ အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဌာန၏ အရင်းအမြစ်များ အဓိက အာရုံစိုက်ခံရမှုမှာ တရုတ်ဟု အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်အချို့က ဂုဏ်ယူစွာ ပြောဆိုသံများ ထွက်ပေါ်လာဖူးပါသည်။ တရုတ်ကို ပြိုင်ဆိုင်ရမှုမှာ ၎င်းတို့ အတွက် ဂုဏ်သတင်းတည်ဆောက်သလို တစ်ဖက်တွင်လည်း ယခုကဲ့သို့ အင်အားကြီး နိုင်ငံများ ပြိုင်ဆိုင်နေသည့်ခေတ်တွင် ဥရောပသည် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရမည်ဟု မြူးနစ် ညီလာခံတွင် ငြင်းခုန်ရန်စောင်ဖူးကြပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွင် "တရုတ်ကို ဦးစားပေးခြင်း" မှာ ယခုမှ မဟုတ်ပါ။  အနီးစပ်ဆုံးဆိုရလျှင် အိုဘားမားအစိုးရလက်ထက်ကတည်းကပင်   တရုတ်သည် အမေရိကန်အတွက် အကြီးမားဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်သည်ဟု ငြင်းခုံသူများမှာ ဝါရှင်တန် တွင် ဩဇာကြီးထွားခဲ့ကြပါသည်။ ယင်းအချက်မှာ သူတို့မှားနေပါသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ဤသို့ဖြစ်ပါသည်။

မည်သည့်ခြိမ်းခြောက်မှုကိုမဆို အကဲဖြတ်ရာတွင် အမေရိကန်သည် မိမိ၏ အဓိက အကျိုး စီးပွားများအား စိန်ခေါ်မှုများကို အကဲဖြတ်ခြင်းဖြင့် စတင်ရပါမည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် အမေရိကန်မူဝါဒချမှတ်သူများသည် နိုင်ငံ၏ တည်နေရာ၊ လူဦးရေ၊ နယ်မြေ၊ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများကို တိုက်ရိုက်ခြိမ်းခြောက်နေသော ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ဦးစွာ ကြည့်သင့်ပါသည်။  ဤသို့ တွက်ချက်ပါက ရုရှားသည် ပထမ နေရာတွင်  ရှိနေပါသည်။

နျူကလီးယားထိပ်ဖူး  ၅,၅၈၀ ခု ပိုင်ဆိုင်ထားသော  ရုရှားက တရုတ်ပိုင်ဆိုင်ထားသည့်  ၆၀၀ ခန့်ထက် များစွာ သာလွန်နေပါသည်။ စွမ်းအင်နှင့် စိုက်ပျိုးရေးတွင် ကိုယ်ပိုင်လုံလောက်မှုရှိနေသည့် ရုရှားသည် ပြည်ပဈေးကွက်သစ်များကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး လွန်ခဲ့သော နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း၌ ပြင်းထန်သော နိုင်ငံတကာအရေးယူပိတ်ဆို့မှု ဒဏ်ကို ခံရသော် လည်း  စီးပွားရေးတိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ရုရှားသည် အမေရိကန်သမ္မတနှင့် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲများကို လွှမ်းမိုးရန် သတင်းမှားများ ဖြန့်ချိခဲ့ပြီး အမေရိကန်အဖွဲ့အစည်းများအပေါ် တိုက်ရိုက်ခြိမ်းခြောက်မှု ဖန်တီးပေးခဲ့ပါသည်။ ၁၉၇၉ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နှင့် နယ်စပ်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်း မရှိတော့သည့် တရုတ်နှင့်မတူဘဲ ရုရှားစစ်တပ်သည် ဂျော်ဂျီယာ၊ ဆီးရီးယားနှင့် ယူကရိန်းတို့တွင် တိုက်ပွဲအတွေ့အကြုံများ ရှိလာခဲ့ပါသည်။ တရုတ်က ဓားသွေးနေစဉ်တွင် ရုရှားသည် ၁၉၄၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အကြီးမားဆုံးသော စစ်မြေပြင် ကို ဥရောပမြေမှာ ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ခဲ့ပြီး လူပေါင်းများစွာ  သေဆုံးဒဏ်ရာရကာ မြို့တစ်မြို့လုံး  ပျက်စီးစေခဲ့ပါသည်။

ဥရောပသည် အမေရိကန်အတွက် အရေးပါသော နေရာဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂ(EU)နှင့် EU အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော NATO မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် နော်ဝေနှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းတို့၏ စုစုပေါင်းဂျီဒီပီသည် ၂၂.၅ ထရီလီယံဒေါ်လာရှိပါသည်။ ထိုပမာဏမှာ တရုတ်၏ ၁၈.၅ ထရီလီယံထက်  သာလွန်နေပါသည်။ အမေရိကန်-ဥရောပ စီးပွားရေး မိတ်ဖက်ပြုမှုမှာ ကမ္ဘာ့ဂျီဒီပီ၏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်မှုဆက်ဆံရေးလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်-ဥရောပကုန်သွယ်မှုပမာဏသည် ခန့်မှန်းခြေ ၁.၂ ထရီလီယံဒေါ်လာရှိပြီး အမေရိကန်၏ တရုတ်နှင့်ကုန်သွယ်မှုထက် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုများပြားပါသည်။ အမေရိကန်၏ ဥရောပရှိ တိုက်ရိုက်နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုမှာ အာရှ-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများထက် လေးဆနီးပါး ပိုမိုများပြားပါသည်။ အမေရိကန်ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများအသင်းကြီးက "ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မည်သည့်ဒေသ ၂ ခုမဆို  အမေရိကန်နှင့် ဥရောပလောက်  နက်ရှိုင်းစွာ ပေါင်းစည်းမှုမရှိပါ" ဟုဆိုထားပါသည်။  သို့ဖြစ်ရာ ယခုလို ကုန်သွယ်မှုဆက်ဆံရေးမျိုး  ပျက်ပြားသွားပါက အမေရိကန်နှင့် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေးအပေါ် ချက်ချင်းလက်ငင်း ဧရာမ အကျိုးသက်ရောက်မှု ဖြစ်ပေါ်လာမည်မှာ မလွဲ ဧကန်ပင် ဖြစ်ပါသည်။

ဥရောပသည် အမေရိကန်၏ စာချုပ်စာတမ်းများအရ မဟာမိတ် ၃၀ ခု ခန့်ကို ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေသလို ကုလသမဂ္ဂကဲ့သို့သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စစ်မြေပြင်တွင် ဝါရှင်တန်ကို  ထောက်ခံပေးနေပါသည်။ အီရတ်နှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်တို့တွင် ဥရောပစစ်သားထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးဒဏ်ရာရသွားခြင်းက သက်သေပြနေပါသည်။ အမေရိကန်သည် ဤမဟာမိတ်များနှင့်အတူ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် သံတမန်ရေးအရ ပိုမိုအားကောင်းလာရန် လုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။ ဥရောပရှိ သမိုင်းဝင် မဟာမိတ်များကို စွန့်လွှတ်မည်ဆိုပါက အမေရိကန်စာချုပ်အရ ပစိဖိတ်ရှိ မဟာမိတ်များလည်း မလွယ်ကူ  နိုင်ပါ။ 

အမေရိကန်ရှေးရိုးစွဲများ၏ ဝေဖန်မှုများကြားထဲကပင် အမေရိကန်နှင့် နေတိုးမဟာမိတ် များသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ကာကွယ်ရေးအတွက် ဒေါ်လာ ၄၈၅ ဘီလီယံ သုံးစွဲခဲ့ကြပါသည်။ ထိုပမာဏမှာ ရုရှား၏ သုံးစွဲမှုထက် လေးဆကျော်ပိုမိုကာ ၎င်းတို့၏ ဂျီဒီပီ၏ ၂ ရာခိုင်နှုန်း ထက် ကျော်လွန်ခဲ့ပါသည်။ ထိုစစ်သုံးစရိတ်များမှာ နောက်ပိုင်းတွင်  ဆက်လက် တိုးတက်လာရန်သာ ရှိပါသည်။ သတိပြုရမည့်အချက်မှာ ထိုကိစ္စကို ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သော အဆင်သင့်ဖြစ်မှုနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်ကွာဟမှုများ ရှိနေသေးပါသည်။ မဟာမိတ်နိုင်ငံများစွာ၏ ကာကွယ်ရေးမူဝါဒများနှင့် စံနှုန်းများကို စေ့စပ်ညှိနှိုင်းခြင်းမှာ အမေရိကန် အတွက်  ပစိဖိတ်ဒေသတွင် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်လာပါသည်။ သို့သော် ဥရောပသည် F-35 တိုက်လေယာဉ်၊ Patriot လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစနစ်၊ M1-series တိုက်ပွဲဝင်တင့်ကားများနှင့် အခြားကာကွယ်ရေးပစ္စည်းများ ရောင်းအားမြင့်တက်လာမှုကြောင့် အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ကြီးမားစွာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားကြပါသည်။

တဖန် အမေရိကန်၏ ဆက်လက်ထောက်ခံခြင်းနှင့် ဦးဆောင်မှုဖြင့် ဥရောပသည် ရုရှား၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကိုရင်ဆိုင်နိုင်ပြီး ဥရောပတွင် စစ်ပွဲကျယ်ပြန့်မှုကိုတားဆီးကာကွယ်ရန် လိုအပ်သော လူအင်အား၊ ငွေကြေးနှင့် စစ်ရေးယန္တရားများ၏ အဓိကအရင်းအမြစ်ကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်ပါသည်။ သို့သော် ထိုအင်အားသည်ခိုင်မာသော အတ္တလန္တိတ် ချိတ်ဆက်မှု အထူးသဖြင့် အမေရိကန်၏ နျူကလီးယား ခြိမ်းခြောက်မှုအပေါ် မှီခိုနေပါသည်။ အမေရိကန် ပါဝင်ပတ်သက်မှုလျော့နည်းသွားပါက ဥရောပတွင် စစ်ပွဲကျယ်ပြန့်လာနိုင်ခြေမှာ ဖြစ်နိုင်သည်သာမက ဖြစ်လာနိုင်ခြေလည်း များပါသည်။ ထိုအချက်က  အမေရိကန်၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို တိုက်ရိုက်လာခြိမ်းခြောက်ကာ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာစနစ်၏ တည်ငြိမ်မှုကိုထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။
ရုရှားစစ်တပ်သည် ပြင်းထန်သော ဆုံးရှုံးမှုများရှိခဲ့သော်လည်း အလျင်အမြန် ပြန်လည် တည်ဆောက်နိုင်ပြီး တိုင်းတာချက်များအရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ယူကရိန်းကို စစ်ပွဲမဆင်နွှဲမီကာလထက် ၎င်းစစ်အင်အားမှာ ပိုမိုကြီးမားလာခဲ့ပါသည်။ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်သည် ဤပဋိပက္ခကို ယူကရိန်းတစ်ခုတည်းနှင့်သာမက နေတိုးအဖွဲ့၊ အနောက်နိုင်ငံများနှင့်ဖြစ်ပွားနေသည့်စစ်ပွဲဟု အပြည့်အဝ ရှုမြင်ထားပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ကတည်းက ဥရောပတွင် ရုရှား၏ ဖျက်ဆီးမှုနှင့် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများလည်း သိသိ သာသာမြင့်တက်လာခဲ့သည်မှာ  ထိုအချက်ကို သက်သေပြနေပါသည်။ 

၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုက ဂျော်ဂျီယာကို ကျူးကျော်ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ခရိုင်းမီးယားကို သိမ်းပိုက်ကာ ဒွန်ဘတ်စ်တွင် စစ်ပွဲစတင်ခဲ့သည့်တိုင်အောင်ဥရောပတွင် ရုရှား၏ အကြီးစားစစ်ပွဲတစ်ခု ဖန်တီးလာနိုင်မှု ဖြစ်နိုင်ခြေကို နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးကျွမ်းကျင်သူ များက နှစ်ကာလများစွာ လျှော့တွက်ခဲ့ကြပါသည်။ ယူကရိန်းကိစ္စပေါ်လာမှ ထိုအချိန်က ၎င်းတို့၏ အမြင်မှားယွင်းကြောင်း နောက်ပိုင်းတွင် အပြင်းအထန် ဝေဖန်ခံခဲ့ရပါသည်။  ပူတင်အနေဖြင့် အားနည်းချက်တွေ့ရှိပါက ပြတ်ပြတ်သားသား လုပ်ဆောင်သွားမည် ဆိုသည်ကို  ထပ်ခါထပ်ခါ ပြသသွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အမေရိကန်၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးလိုအပ်ချက်များကို ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်ရာတွင် တရုတ် ခြိမ်းခြောက်မှုအား  ပိုမိုကြီးကျယ်အောင် မပြောဆိုမိရန် အရေးကြီးလှပါသည်။ တရုတ်၏ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် ရေတပ်တွင် စစ်သင်္ဘောအရေအတွက် ပိုမိုများပြားကြောင်း အမေရိကန်ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ မကြာခဏပြောဆိုနေကြသော်လည်း အမေရိကန် ရေတပ်မှာ သာလွန်အားကောင်းနေဆဲဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်ရေတပ်တွင်တရုတ်ရေတပ် ထက် ခေတ်မီဆန်းပြားသော မစ်ဆိုင်းများ၊ ပိုမိုအရွယ်အစားကြီးသော ဖျက်သင်္ဘော၊ ကရူဆာ သင်္ဘောနှင့် ဖရီဂိတ်သင်္ဘော  အများအပြား ပိုမိုပိုင်ဆိုင်ထားပါသည် (တရုတ်ရေတပ်၏ အများစုဖြစ်သော ကမ်းရိုးတန်းစောင့်ကြပ်ရေး သင်္ဘောငယ်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်)။ ထို့ပြင် အမေရိကန်၏ နျူကလီးယားတပ်ဆင်ထားသော လေယာဉ်တင်သင်္ဘောများနှင့် နျူကလီးယား တိုက်ခိုက်ရေး ရေငုပ်သင်္ဘောများသည် တရုတ်ပိုင် အရေအတွက်ထက် များစွာသာလွန်ပြီး အမေရိကန်၏ ရေတပ်နည်းပညာများသည်လည်း   ပိုမိုအဆင့်မြင့်မားပါသည်။

ဂျပန်၊ ဩစတြေးလျ၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်တို့၏ မဟာမိတ်ရေတပ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက အမေရိကန်ရေတပ် အားသာချက်သည်တရုတ်ထက် ပိုမိုကြီးမားလာပါသည်။ အမေရိကန်၏ လေတပ်အင်အားသည်လည်း အလားတူသာလွန်မှုရှိပြီး စတုတ္ထ မျိုးဆက်နှင့် ပဉ္စမမျိုးဆက်တိုက်လေယာဉ် အများအပြားရှိသည့်အပြင် C4ISR (စစ်တပ်၏  "အာရုံကြောစနစ်" ဟုခေါ်ဆိုလေ့ရှိသော ကွပ်ကဲမှု၊ ထိန်းချုပ်မှု၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ ကွန်ပျူတာ၊ ထောက်လှမ်းရေးနှင့် စောင့်ကြည့်ရေး) တွင်လည်း အလွန်အမင်း သာလွန်နေ ပါသည်။ အမေရိကန်အတွက် မိမိသာလွန်မှုကို  မဟာမိတ်များက  ထပ်မံအားဖြည့်ပေးထား ပါသည်။ ကမ်းခြေဒုံးပစ်စနစ်များ၏ အကွာအဝေးအတွင်းတွင် တရုတ်သည် အန္တရာယ်ရှိသော ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သော်လည်း ပင်လယ်ပြင်တွင် အမေရိကန်နှင့်၎င်း၏မဟာမိတ်များသည် ပိုမိုစွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းရှိပါသည်။

ထို့အပြင် တရုတ်သည် မိမိအိမ်နီးချင်းမှာတွင်  ခိုင်မာသော မဟာမိတ်များ ကင်းမဲ့ခြင်း၊ မိမိ၏ စီးပွားရေးရှင်သန်ရေးအတွက် ရေကြောင်းကုန်သွယ်ရေးအပေါ် မှီခိုနေရခြင်းကြောင့် အားနည်းချက်ရှိနေပါသည်။ ထိုကုန်သွယ်ရေးလိုင်းများသည် စစ်ဖြစ်ပါက အလျင်အမြန် ပိတ်ဆို့ခံရနိုင်ပါသည်။ အမှန်စင်စစ်တရုတ်၏ ရေနံသွင်းကုန် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် မလက္ကာ ရေလက်ကြားမှတစ်ဆင့် ဖြတ်သန်းနေပြီး ထိုနေရာသည် တရုတ်ရေတပ်၏ လက်လှမ်း မမှီသောအကွာအဝေးတွင် တည်ရှိပါသည်။ ထို့ထက်ပို၍ အမေရိကန်၏ လေတပ်နှင့် ရေတပ်အင်အားဖြင့် အားဖြည့်ထားသော အင်အားကြီးစစ်တပ်များရှိသည့်နိုင်ငံများက တရုတ်ကို ဝန်းရံထားပါသည်။ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှေးကွေးပြီး ပြင်းထန်သော ပြည်တွင်း ပြဿနာများရှိနေသည့် တရုတ်သည် အကြီးစားဒေသတွင်းပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားပါက ထိထိ ရောက်ရောက်  တွန်းလှန်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ 

သေချာသည်မှာ တရုတ်သည် ယနေ့အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များနှင့် မိတ်ဖက်များအတွက် အရေးကြီးသော စိန်ခေါ်မှုများကို ဖန်တီးနေပါသည်။ဤပြဿနာများကို လျစ်လျူရှုထားရန် မသင့်ပါ။ ထို့အပြင် တိုးတက်လာသော အဓိကအင်အားကြီးနိုင်ငံ ဖြစ်သည့် တရုတ်၏ ခြိမ်းခြောက်နိုင်စွမ်းနှင့် လိုအင်ဆန္ဒမှာ အနာဂတ်တွင် ပိုမိုမြင့်တက်လာဖွယ်ရှိ ပါသည်။ ပေကျင်းသည် ၎င်း၏အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ နိုင်ငံများအပေါ်  နိုင်ရင်နိုင်သလို နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့်စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုများဖြင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးရန် ကြိုးပမ်းပါလိမ့်မည်။ သို့သော် အကြီးစားစစ်ပွဲတစ်ခုက တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အသက်ရှင်ရပ်တည်ရေးကို ပြင်းထန်သော ခြိမ်းခြောက်မှုကို  ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။

အမေရိကန်သည် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တစ်ခုတည်းသော စီးပွားရေးနှင့်စစ်ရေးမဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် မဟာဗျူဟာမြောက် အားလုံးကို တစ်နေရာတည်းတွင် စုစည်းထားပါက မလိုလားအပ်သည့်  မဆင်ခြင်မှုမျိုး ဖြစ်လာစေနိုင်ပါသည်။ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသကို အလွန်အမင်းအလေးပေးပြီး ဥရောပကို သီးသန့်ထားခြင်းမှာ ကျရှုံးမည့် အန္တရာယ်ရှိပြီး လက်မခံနိုင်သော အကျိုးဆက်များကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ပါသည်။ ဥရောပနှင့် အာရှ-ပစိဖိတ်နှစ်ခုလုံးမှာ  ဝါရှင်တန်အတွက် အထူး အရေးကြီးလှပါသည်။ ထိုနှစ်ခုစလုံးမှာ  ဝါရှင်တန်၏ စစ်မှန်သော အလေးထားမှုနှင့် ကတိ ကဝတ်တို့နှင့်  ထိုက်တန်နေပါသည်။         ။

ဒီနှစ်က လက်ရှိရုရှားနိုင်ငံရဲ့ ယခင်ပြည်ထောင်စုကြီးဖြစ်တဲ့ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ၁၉၄၁-၁၉၄၅ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီး အနှစ်(၈၀)ပြည့် အောင်ပွဲအထိမ်းအမှတ်နှစ်ဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်စဉ် မေလ ၉ ရက်မှာ ကျင်းပလေ့ရှိတဲ့ အောင်ပွဲနေ့အခမ်းအနားက ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံရှိ ပြည်သူများအတွက် အလွန်နက်ရှိုင်းလေးနက်ပြီး အဓိပ္ပာယ်ရှိလှပါတယ်။ ဒီစစ်ပွဲကြီးရဲ့အမှတ်တရက နိုင်ငံရဲ့သမိုင်းကြောင်းမှာ ရဲစွမ်းသတ္တိရှိမှုနဲ့ ဝမ်းနည်းစရာကောင်းမှုဆိုတဲ့ အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စိတ်ထဲ၊ နှလုံးသားထဲမှာ တည်ရှိနေပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း နာဇီဂျာမနီနဲ့ သူတို့ရဲ့ဥရောပ အဆွယ်အပွားတွေကို ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့တဲ့ ဒီစစ်ပွဲကြီးမှာ လူသားမျိုးနွယ်စုတစ်ခုလုံးကို ခြိမ်းခြောက်လာ တဲ့ရန်သူတွေကို တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြင့် အသက်ပေးလှူခဲ့ကြရသူ ဆိုဗီယက်စစ်သည်နဲ့ အရပ်သားစုစုပေါင်း ၂၆ သန်းကျော်ရှိပါတယ်။ နှစ်ကာလတွေ မည်မျှပင်ကြာမြင့်လာသည်ဖြစ်စေ မေလ ၉ ရက်ကတော့ ရုရှားပြည်သူများအတွက် အောင်မြင်မှု၊ အမှန်တရားအတိုင်း အောင်နိုင်မှုနဲ့ ခံနိုင်ရည်ဇွဲ၊ လုံ့လတို့ကိုဖော်ကျူးနေတဲ့ အရေးအကြီးဆုံးနဲ့ တန်ဖိုးအရှိဆုံးသော နေ့ရက်တစ်ရက်အဖြစ် ထာဝရတည်ရှိနေမှာပါ။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက ဟစ်တလာရဲ့ အစိုးရနဲ့သူ့ဥရောပအဆွယ်အပွားတွေရဲ့ စစ်အင်အားကို အလုံးစုံပျက်သုဉ်းအောင် ချေမှုန်းနိုင်ဖို့အတွက် တိကျပြတ်သားပြီးအခြေခံကျတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲရဲ့ ပထမသုံးနှစ်တာကာလအတွင်းမှာ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုက နာဇီဂျာမနီတို့ကို တစ်ကိုယ်တည်း ကြံ့ကြံ့ခံရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး အဲဒီအချိန်တုန်းက သိမ်းပိုက်ခံထားရတဲ့ ဥရောပဒေသတစ်ခွင်လုံးဟာ နာဇီတပ်တော်ကြီးအတွက်သာ အလုပ်တွေလုပ်ခဲ့ရတာပါ။ ဂျာမနီတို့က လက်နက်ချအညံ့ခံသွားပြီးနောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက မဟာမိတ်များအပေါ် ပေးထားတဲ့ သူ့ရဲ့ကတိပြုမှုများကို လိုက်နာတဲ့အနေနဲ့ စစ်သွေး စစ်မာန်တက်ကြွနေတဲ့ ဂျပန်တို့ကိုလည်း တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခဲ့ပါတယ်။ ဂျပန်တို့ရဲ့တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် တရုတ်၊ ကိုရီးယားနဲ့ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများဟာ ဘေးဒုက္ခပေါင်းများစွာသင့်ခဲ့ရတာပါ။

မိမိတို့အနေနဲ့ ဝင်ရိုးတန်းတပ်ဖွဲ့များဖြစ်တဲ့ နာဇီဂျာမနီ၊ ဖက်ဆစ်အီတလီနဲ့ ဂျပန်အင်ပါယာ တို့ကို တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့တဲ့ မဟာမိတ်တပ်မတော်များ၊ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ၊ တရုတ်နိုင်ငံမှစစ်သည်များနဲ့ ထောက်ခံသူများအားလုံးကို လေးစားဂုဏ်ယူလျက်ရှိပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး စုပေါင်းစွမ်းအားတွေကြောင့်ပဲ ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်မှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးကို အဆုံးသတ်စေခဲ့တာပါ။ ဒါကြောင့် မိမိတို့က ဘုံရန်သူနဲ့ပတ်သက်ပြီး မိမိတို့ရဲ့ အတူတကွလက်တွဲ လှုပ်ရှားမှုများနဲ့ မဟာမိတ်များရဲ့ အစဉ်အလာများကို ထာဝရအမှတ်ရနေမှာဖြစ်ပါတယ်။

မဟာအောင်ပွဲကြီးက အမျိုးသားလွတ်လပ်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ကြီးမားစွာ အားပေးမြှင့်တင်နိုင်ခဲ့ပြီး နယ်ချဲ့ကိုလိုနီအမြစ်ပြတ်ချေမှုန်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကိုလည်း စတင်လုပ်ဆောင်နိုင်စေခဲ့ပါတယ်။ ဥရောပစစ်မြေပြင်မှာ ဆိုဗီယက်တပ်တော်ကြီးရဲ့ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများက ဝင်ရိုးတန်းအင်အားစုနိုင်ငံများကိုချည့်နဲ့စေပြီး ၁၉၄၄ ခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ (ယခင်ဗမာ)အတွင်း ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ်(ဖဆပလ) တည်ထောင်မှုအတွက် အုတ်မြစ်ချစေနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဖဆပလ အဖွဲ့ချုပ်ဆိုတာ ၁၉၄၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်မှာ ဂျပန်နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံကို ရွှေရည်စိမ်လွတ်လပ် ရေးပေးခဲ့တဲ့အတွက် ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ အုပ်ချုပ်မှု အောက်ကနေလွတ်မြောက်ဖို့ ရည်မှန်းလုပ်ဆောင် တဲ့လှုပ်ရှားမှုမှာ မျိုးချစ်တပ်ဖွဲ့တွေကို စုစည်းခဲ့တဲ့ အဖွဲ့ကြီးဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် မတ်လမှာ ဗမာ့အမျိုးသားတပ်မတော်ဦးဆောင်တဲ့ လူထုအုံကြွ တော်လှန်မှုကြီးက မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းကနေ ဂျပန်တပ်ဖွဲ့တွေကို မလွဲမသွေထွက်ခွာသွားစေပါတယ်။ အဲဒီနောက် ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်မှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအောက်ကနေ လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ် ကြေညာနိုင်စေခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ပကတိအခြေအနေအသစ်များဆီသို့လည်း ရွေ့လျားဆင်းသက်လာစေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အရေးအကြီးဆုံးသော ရလဒ်

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးကနေ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ အရေးအကြီးဆုံးသော ရလဒ်များအနက်တစ်ခုမှာ ကုလသမဂ္ဂကိုမဏ္ဍိုင်ပြုတဲ့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ပုံစံအသစ်ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အောင်နိုင်သူအင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ရုရှားနိုင်ငံက ဒီနှစ်မှာပဲ နှစ်(၈၀)ပြည့်မြောက်မယ့် အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းကြီး ပေါ်ပေါက်လာဖို့နဲ့ ကောင်းစွာရပ်တည်နိုင်စေဖို့ ကြီးမားသော ကူညီထောက်ပံ့မှုတွေပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အခုဆိုရင် ရုရှားနိုင်ငံက ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်နေရာတစ်ခုကို မှန်ကန်စွာ ရယူ ထားနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။

ရုရှားနိုင်ငံက နောက်ထပ်ကမ္ဘာစစ်ပွဲကြီးတွေ ဖြစ်ပွားစေမယ့် ကပ်ဆိုးကနေ ကမ္ဘာကြီးကို ဘေးကင်းအောင် ကာကွယ်နိုင်စေဖို့အတွက် ရည်ရွယ်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးအတွက် သမိုင်းကြောင်းအရရယူရမယ့် တာဝန်ဝတ္တရားကို နားလည်သိရှိထားပါတယ်။ မိမိတို့ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ သဘောတရားက လက်ရှိထွန်းသစ်စ ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းမှာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများရဲ့ အကျိုးစီးပွားနဲ့ စုပေါင်းဆုံးဖြတ်ချက်ချမှု ဗဟိုပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုယန္တရားအဖြစ် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ် ထိန်းသိမ်းရေးအပေါ် ဦးစားပေးထားပါတယ်။ ဒီရည်မှန်းချက်ဆီ ဦးတည်သွားရာမှာ ရုရှားနိုင်ငံက တစ်ကမ္ဘာလုံးကိုအများစုအဖြစ် ကိုယ်စားပြုတဲ့ စိတ်တူကိုယ်တူမိတ်ဖက်နိုင်ငံများနဲ့အတူ အနီးကပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးက လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၈၀ မှာ ပြီးဆုံးခဲ့ပေမယ့်လည်း လက်ရှိကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခကြီးတွေမှာ သူ့ရဲ့ပဲ့တင်ထပ်သံ ကို ကြားယောင်နေရဆဲဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီပဋိပက္ခတွေကို ဖန်တီးသူတွေက Das Dritte Reich ရဲ့ ဘာလင်စာအုပ်ထဲမှာ ဖော်ပြထားသလိုမျိုး မတူကွဲပြားသောဝါဒနဲ့ သာလွန်မှုကို ကြိုက်နှစ်သက်ပါတယ်ဆိုသောသူများဖြစ်ပါတယ်။ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့မူဝါဒကို လိမ်လည်လှည့်စားမှုနဲ့ လှည့်ဖြားမှုတို့ဖြင့် ဖုံးကွယ်ထားတဲ့ အနောက်အုပ်စုအင်အားကြီး နိုင်ငံများကြောင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ဆိုတဲ့အကြောင်းရင်းများ၊ အကျိုးရလဒ်များနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သမိုင်းအချက်အလက်အမှားတွေကို မိမိတို့အနေနဲ့ သိမြင်ခဲ့ကြရပါတယ်။ သူတို့က မျိုးနွယ်စုများကြား၊ ဘာသာရေးအသိုက်အဝန်းများကြား ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားအောင် မီးထိုးပေးခြင်းအားဖြင့် ရောမအင်ပါယာရဲ့ အဆိုအမိန့်ဖြစ်တဲ့ “သွေးခွဲအုပ်ချုပ်” ဆိုတဲ့ဆိုရိုးစကားနဲ့အညီ တစ်ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဗဟိုချက်တွေကနေ အချုပ် အခြာအာဏာနဲ့ လွတ်လပ်သောနိုင်ငံများကို အခြားနိုင်ငံများနဲ့ခွဲထုတ်ဖို့ လုပ်ဆောင်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဥရောပဒေသအနှံ့အပြားမှာ နာဇီဝါဒကို အမွှမ်းတင်ဖို့လုပ်ဆောင်တဲ့ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ထင်ထင်ရှားရှားမြင်တွေ့လာရပါတယ်။ ဘောတစ်ဒေသနိုင်ငံများနဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံတို့မှာ ပြည်တွင်းနာဇီ ရာဇဝတ်သမားများနဲ့ ကြံရာပါပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ ပြန်လည်နိုးထလာခြင်းဟာ ဥရောပသမဂ္ဂရဲ့တရားဝင်မူဝါဒနဲ့အညီဆိုသလိုဖြစ်လာပြီး ဒါဟာနိုင်ငံရေးနဲ့ စိတ်ဓာတ်ရေးရာမှာ နိမ့်ကျခြင်းတို့ရဲ့ ထင်သာမြင်သာရှိသော ဥပမာများကို မျက်စိစုံမှိတ် ထားသလိုဖြစ်နေပါတယ်။

ထိုသို့ဆိုးလာသည့်တိုင်အောင် ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွင်းရှိ နာဇီကိုလိုလားတဲ့ အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးအင်အားစုများကို အနောက်အုပ်စုမှ ခေါင်းဆောင်များက မသိမသာ အတည်ပြုထောက်ခံ ပေးနေခြင်းကြောင့် ယူကရိန်းအစိုးရကိုယ်တိုင်က ရုရှားနိုင်ငံသားများ အများဆုံး နေထိုင်လျက်ရှိတဲ့ ဒေသများရှိ သာမန်ပြည်သူများနဲ့ နိုင်ငံရေးအတိုက် အခံအင်အားစုများအပေါ် ကြမ်းကြုတ်ရက်စက်မှုများစွာ ကျူးလွန်လာနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာဖြစ်ပွားတဲ့ သွေးမြေကျအာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ယူကရိန်းအစိုးရက ဒွန်းဘက်ဒေသမှာ ဆိုးရွားပြင်းထန်လှတဲ့ စစ်ဆင်ရေးတစ်ရပ်ကိုဆင်နွှဲကာ မြို့ကြီးပြကြီးတွေမှာ မဆင်မခြင် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများနဲ့အတူ အရပ်သားပြည်သူထောင်ပေါင်းများစွာရဲ့ အသက်ဇီဝိန်များကို ခြွေယူခဲ့ပါတယ်။

အခုဆိုရင် ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်များက သူတို့ကိုယ်သူတို့ NATO တပ်ဖွဲ့အတွက် မြို့တံခါး ဖျက်သစ်တုံးအဖြစ်ကို ရွေးချယ်ခဲ့တာကြောင့် ဒါဟာရုရှားနိုင်ငံအတွက် စစ်ရေးအရ တိုက်ရိုက် ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ပဋိပက္ခက မလွဲမသွေဖြစ်လာရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ယူကရိန်းအထူး စစ်ဆင်ရေးဆင်နွှဲနေတဲ့ စစ်သည်တွေကို မိန့်ခွန်း ပြောကြားရာမှာ “ဒီကနေ့အချိန်အခါမှာ ရဲဘော်တို့က အတိတ်မှာဆိုရင်လည်း အမိမြေရဲ့လုံခြုံရေး နဲ့အနာဂတ်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ရသလို ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီးကပေးတဲ့ သင်ခန်းစာကိုလည်း ဘယ်သူ မှမေ့ပျောက်လို့မရအောင် စွမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာကြီးမှာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းသူများ၊ လူသတ်သမားများနဲ့ နာဇီများအတွက် နေစရာနေရာမရှိအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့တာရှိပါတယ်။

အာရှနဲ့ပစိဖိတ်ဒေသမှာဆိုရင် ဂျပန်အာဏာပိုင်များက အင်ပါယာစနစ်ဆိုးကြီးရဲ့ အမှားများကို ဘယ်တုန်းကမှ နောင်တမရခဲ့ဘဲ တရုတ်နိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်ရန်နဲ့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ရန် လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်နဲ့ စစ်ပုံပြုခြင်းလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်လည်လျှောက်လှမ်းပြီး မဟာမိတ်ဖွဲ့စည်း တည်ထောင်မှုများကို လုပ်ဆောင်လာလျက်ရှိပါတယ်။

မျှတမှုရှိသော ကမ္ဘာကြီးဆီသို့

နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ အငြင်းပွားမှုများစွာ ရှိသော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံကတော့ တူညီမှုရှိပြီး ခွဲခြား လို့မရနိုင်တဲ့ လုံခြုံရေးစနစ်တည်ဆောက်မှုကိုသာ အမြဲတမ်းထောက်ခံအားပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလုံခြုံရေး စနစ်ဆိုတာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကြီးတစ်ခုလုံးအတွက် မရှိမဖြစ် အရေးကြီးတဲ့စနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံက ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့နဲ့ BRICS အဖွဲ့တို့မှာရှိတဲ့ စိတ်တူသဘောတူရှိသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနဲ့အတူ မဟာယူရေးရှား ဒေသနဲ့နောက်ပိုင်းမှာ လုံခြုံရေးပုံစံအသစ်ထွက်ပေါ်လာရေးကို အားကြိုးမာန်တက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဘုံရန်သူကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ တွေ့ကြုံခဲ့ရတဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အတွေ့အကြုံတို့အပေါ် ယုံကြည်မှုက နိုင်ငံအားလုံးရဲ့ လွတ်လပ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်သတ်မှတ်ချက်ရှိတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု တစ်ခုအတွက် တူညီသောအခွင့်အလမ်း မူဝါဒများအပေါ် အခြေခံတဲ့မျှတမှုရှိသော ကမ္ဘာကြီးဆီသို့ လျှောက်လှမ်းရာမှာ အခြေခိုင်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။

မိမိတို့အနေဖြင့် အနိုင်မခံအရှုံးမပေးသော အောင်နိုင်သူမျိုးဆက်များအဖြစ် ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားရပါတယ်။ သူတို့ရဲ့အရိုက်အရာကိုဆက်ခံတဲ့ မိမိတို့အနေနဲ့ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မှကြမ်းတမ်းတဲ့ သင်ခန်းစာများကို မှတ်သားလေ့လာပြီး ဒီအမှားများကို နောက်တစ်ကြိမ်မကျူးလွန်စေဖို့နဲ့ နာဇီဝါဒကို အောင်နိုင်ခဲ့သူများရဲ့အမှတ်တရများကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ဖို့အတွက် တာဝန်ရှိပါတယ်။ သူတို့က မိမိတို့ကို တာဝန်ဝတ္တရားနဲ့ နိုးကြားမှုရှိကာ နောက်ထပ်ကမ္ဘာစစ်ကြီးဖြစ်ပွားမှုကို ရှောင်လွှဲနိုင်ဖို့အတွက် အရာအားလုံးကို လုပ်ဆောင်မယ့်သူများအဖြစ် ယုံကြည်ကိုးစားခဲ့ကြတာဖြစ်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါတယ်။ ။

Source: https://myawady.net.mm/stories
 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၉ ရက်တွင် ရုရှားနိုင်ငံ၊ မော်စကိုမြို့၌  ၁၉၄၁-၁၉၄၅ မဟာမျိုးချစ် စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲ နှစ်(၈၀) ပြည့်အခမ်းအနားကို ခမ်းနားထည်ဝါစွာ ကျင်းပပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ V-Day ဟု လူအများ က အတိုကောက်ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် မေလ ၉ ရက်တွင် မော်စကို၌ ကျင်းပမည့် ပွဲတော်ကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက အထူးအာရုံစိုက်နေကြပါသည်။ ဥရောပအခင်းအကျင်းများအရ အဆိုပါအခမ်းအနားမှာ ယခင်နှစ်များထက် ပိုမိုစိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းနေပါသည်။ အကြောင်းအရင်းမှာ အမေရိကန်တွင် ဒေါ်နယ်ထရမ့် တက်လာ ပြီးနောက် ယူကရိန်းအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများ၏ ရုရှားအပေါ်  အရေးယူဖိအားပေးမှုမှာပြောင်ကျကျတိုးမြှင့်လာမှုအပေါ် မီးမောင်းထိုးပြနေခြင်းကြောင့်ဟု ဆိုရပေမည်။ ရက်နီးကပ်လာသည် နှင့်အမျှ  မေ ၉ အခမ်းအနားကို တက်ရောက်ခြင်းမပြုကြရန်ကိုလည်း ဥရောပနိုင်ငံများက ဥရောပနိုင်ငံငယ် များကို ချော့တစ်လှည့်၊ ခြောက်တစ်ဖုံ   ပြောဆိုနေကြပါသည်။

ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးထောက်လှမ်းရေး ဝန်ဆောင်မှု (SVR) ကလည်း မေလ ၉ ရက် တွင် ပြုလုပ်မည့် နာဇီဂျာမနီကို အောင်ပွဲခံသည့် နှစ် (၈၀) ပြည့်မြောက်သော ယခုအခမ်းအနားနှင့် ပတ်သက်၍ ဥရောပခေါင်းဆောင်များ၏ အဓိပ္ပာယ်မရှိသော သဘောထားနှင့်လုပ်ရပ်များကို အပြင်းအထန် ဝေဖန်လိုက်ကာ ထုတ်ပြန်ချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားပါသည်။ 

SVR ထုတ်ပြန်ချက်အရ အချို့သော ဥရောပခေါင်းဆောင်များသည် ယူကရိန်းသမ္မတ ဇီလန်စကီး၏ ဖိတ်ကြားချက်ကို လက်ခံကာ မေလ ၉ ရက်တွင် ကိယက်မြို့သို့ သွားရောက်ကြမည်ဟု သိရပါသည်။ ယင်းသို့ သွားရောက်ခြင်းမှာ မော်စကိုရှိ V-Day အခမ်းအနားကို ပြိုင်ဆိုင်ခြင်းဟု ရုရှားက ရှုမြင်ထားပြီး ဥရောပ၏ စိတ်ခြောက်ခြားသည့် လှည့်ကွက်များဟု SVR က ရှုတ်ချပြောကြားလိုက်ပါသည်။

တစ်ဖန် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ရာထူးအမြင့်ဆုံး နိုင်ငံခြားရေးကိုယ်စားလှယ် Kaja Kallas  က မေလ ၉ ရက် V-Day အခမ်းအနားတက်ရောက်မည့် ဥရောပခေါင်းဆောင်များအား အရေးယူမည်ဟု သတိပေးခဲ့ပါသည်။သို့သော် မည်သို့အရေးယူမည်ဆိုသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောကြားထားခြင်းမရှိချေ။ ထို့ပြင် ဥရောပ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ယူကရိန်းသို့ မကြာခဏ သွားရောက်ပေးကြရန်၊ လိုအပ်သည့် စစ်ရေး အကူအညီ အထောက်အပံ့များ ဖြည့်ဆည်းပေးကြရန်   Kallas က တိုက်တွန်းထားပါသည်။  ဂျာမနီအစိုးရကလည်း ရုရှားနှင့် ဘယ်လာရုစ်သံတမန်များအား နာဇီဆန့်ကျင်ရေးအခမ်းအနားများသို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း တားမြစ်ပိတ်ပင်သတိပေးထားပါသည်။

ယူကရိန်းသမ္မတဇီလန်စကီးကလည်း “V-Day အခမ်းအနားတက်ရောက်သူ ငါ့ရန်သူ” ဟု ကြွေးကြော် ထားပြီး ပွဲတော်ရက်နီးကပ်လာသည်နှင့်အမျှ ရုရှားဒေသများကို အရှိန်မြှင့်တင် တိုက်ခိုက်နေရုံသာမက မြို့တော် မော်စကိုရှိ လေဆိပ်များ၊ အဆောက်အအုံများကို မောင်းသူမဲ့ဒရုန်းများဖြင့် တိုက်ခိုက်ကာ အသည်းအသန် ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိနေပါသည်။

တစ်ဖက်တွင်လည်း ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၉ ရက် တွင် မော်စကိုရှိ ရင်ပြင်နီ၌ ကျင်းပမည့် Victory Day အခမ်းအနားသို့ နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များအား ဖိတ်ကြားထား ပါသည်။ ဘယ်လာရုစ်၊ မွန်ဂိုးလီးယားနှင့် မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ စစ်ရေးပြတပ်ဖွဲ့များလည်း ပါဝင် ဆင်နွှဲမည်ဖြစ်ပါသည်။ မိမိနိုင်ငံ၏ ကြီးမြတ်လှသော အောင်ပွဲနေ့အထိမ်းအမှတ် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ကတည်း ဖြစ်ပွားနေသော ယူကရိန်းနှင့် စစ်ပွဲကိုလည်း ၃ ရက် (၇၂) နာရီ ယာယီ အပစ်အခတ်ရပ်စဲ ထားမည်ဟု ဗလာဒီမာပူတင်က ကမ္ဘာသိ ကြေညာထားပါသည်။

ကရင်မလင်၏ လက်ရှိအတည်ပြုချက်အရ အဆိုပါ မေ ၉ Victory Day အခမ်း အနားသို့ BRICS အဖွဲ့ဝင် တရုတ်၊ ဘရာဇီးခေါင်းဆောင်များအပါအဝင် ရုရှားမဟာမိတ်နိုင်ငံ အများအပြားမှ ခေါင်းဆောင်များ၊ အစိုးရအကြီးအကဲများ လာရောက်တက်ရောက်ကြမည်ဖြစ်ပါသည်။ 

မေလ ၉ ရက်သည် ဆိုဗီယက်ယူနီယံ၏ နာဇီဂျာမနီအား ၁၉၄၅ တွင် အောင်နိုင်ခဲ့သည့် နှစ်ပတ်လည် နေ့ဖြစ်ပါသည်။ ထိုနေ့မှာ ရုရှားနှင့် ယခင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဝင်နိုင်ငံများအတွက် အထူး အရေးကြီး သော အမျိုးသားနေ့အဖြစ် ကျင်းပလေ့ရှိပါသည်။ ဥရောပနိုင်ငံအများစုက မေလ ၈ ရက်တွင် VE Day (Victory in Europe Day) ကို ကျင်းပသော်လည်း ရုရှားနှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များက မေလ ၉ ရက်တွင် ကျင်းပ လေ့ရှိပါသည်။

အချုပ်ဆိုရသော် လာမည့် မေ ၉ ရက်တွင် ပြုလုပ်မည့် Victory Day အခမ်းအနားနှင့် တိုက်ဆိုင်ကာ ယူကရိန်းတွင် ဥရောပခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံကြမည့်ကိစ္စမှာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ရုရှားနှင့် အနောက်နိုင်ငံများအကြား အားပြိုင်မှု အစိတ်အပိုင်း ရှုမြင်နိုင်ပြီး ယူကရိန်းစစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ဥရောပ၏ နိုင်ငံရေးအရှုပ်အထွေးများကို ထင်ဟပ်ပေါ်လွင်နေပါသည်။    ။

ပါဟယ်ဂမ်ဒေသဆိုတာ သိပ်ကိုအေးချမ်းတဲ့ တောင်ပေါ်မြို့လေးတစ်မြို့ပါ။ သူ့ရဲ့တည် နေရာက အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ တို့ကြား ကက်ရှမီးယားဒေသမှာဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ နှစ်နိုင်ငံကြား စစ်ပွဲတွေဖြစ်ပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း ပါဟယ်ဂမ်မြို့က ငြိမ်းချမ်းတဲ့နေရာတစ်ခု၊ အပန်းဖြေလို့ ကောင်းတဲ့နေရာတစ်ခု၊ ခရီးသွားတွေကိုဆွဲဆောင်ပေးနိုင်တဲ့နေရာတစ်ခု၊   ပြောရရင်သိပ်ကိုသာယာနာပျော်ဖွယ်ကောင်းလွန်းတဲ့ နေရာလေးတစ်ခုပေါ့။

ဒါပေမဲ့ ဧပြီလ ၂၂ ရက်မှာတော့ အဲဒီလိုသာယာလွန်းလှတဲ့ တောင်ပေါ်မြို့လေးတစ်မြို့ဟာ အကြမ်းဖက်သမားများကြောင့် ငရဲခန်းတစ်ခုသဖွယ် ချောက်ခြားခဲ့ရပါတော့တယ်။ တကယ်တော့ အကြမ်းဖက်သမားဆိုတာ အကြမ်းဖက်သမားစိတ်ပဲရှိတာပါ။ ဘယ်သူ့မျက်နှာကိုမှမထောက်ဘဲ လူသတ်နေရရင်၊ သူတို့စိတ်ပျော်ရွှင်အောင် အဖျက်အမှောင့်လုပ်ငန်း တွေလုပ်နေရရုံနဲ့ ကျေနပ်နေတဲ့လူတန်းစားတစ်ရပ် ဖြစ်ပါတယ်။ အခုလည်း အကြမ်းဖက်သမားများရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပါဟယ်ဂမ်မြို့လေးကိုအလည် လာတဲ့ ခရီးသွား ၂၆ ယောက်ဟာ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရ ပါတယ်။ သူတို့ထဲကမှ ၂၅ ယောက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ သားတွေဖြစ်ပြီး ကျန်တစ်ဦးကတော့ နီပေါနိုင်ငံသားပါ။

အဲဒီအကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ပါကစ္စတန်နိုင်ငံထဲ မှာအခြေချနေတဲ့ The Resistance Front အမည်ရှိ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ငယ်လေးက သူတို့လုပ်တာပါဆိုပြီး အတိအလင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခု တိုက်ခိုက်မှုမှာ ပါကစ္စတန်အစိုးရရဲ့ထောက်ပံ့မှုပါနေ တယ်ဆိုပြီး အိန္ဒိယအစိုးရကပြောထားပါတယ်။ တစ် ချိန်တည်းမှာပဲ အိန္ဒိယထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီ တွေကလည်း ပါကစ္စတန်ထောက်လှမ်းရေးဌာနဖြစ် တဲ့ ISI က ဒီအကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုမှာ လက်သည် အနေနဲ့ပါဝင်နေတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းအချက်အလက် တွေကို အခိုင်အမာရရှိထားတယ်လို့ ဆိုထားပြန်ပါ တယ်။ အဲဒီအချက်အလက်တွေထဲမှာ တိုက်ခိုက်မှု လုပ်သူတွေဟာ မူဇာဖာရာဘတ်နဲ့ ကရာချိမြို့တို့မှာ ရှိတဲ့ ပါကစ္စတန်ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ရဲ့ လျှို့ဝှက် နေအိမ်တွေဆီသွားခဲ့တာကိုတွေ့ရှိထားမှုလည်းပါဝင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီကိစ္စမှာပါကစ္စတန်ဘက်က ပါဝင် ကူညီမှုတွေ မလွဲမသွေရှိနေတယ်လို့ အိန္ဒိယဘက်က အတိအလင်းပြောထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ပါကစ္စတန် ကတော့ သူတို့အနေနဲ့ဒီကိစ္စမှာပါဝင်မှုမရှိဘူးလို့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။

အဲဒီအကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုလုပ်ခဲ့သူတွေထဲကသုံးဦးဟာ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံအခြေစိုက် လက်ရှကာ-အီး-တိုင်ဘာ (LeT) လို့အမည်ရတဲ့ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေဖြစ်တယ်လို့ အိန္ဒိယရဲတပ်ဖွဲ့ကထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ LeT အဖွဲ့ဆိုတာ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကိုယ်တိုင်က အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ်သတ်မှတ်ထားတဲ့အဖွဲ့ဖြစ်ပါတယ်။ ပြောရရင် ကမ္ဘာသိအကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပါ။ ဒါကြောင့် အိန္ဒိယရဲတပ်ဖွဲ့က အဲဒီအကြမ်းဖက်သမားသုံးဦးကိုဖမ်းဆီးနိုင်ဖို့အတွက် သတင်းပေးနိုင်သူကို ဆုတော်ငွေအဖြစ် ရူပီးနှစ်သန်းစီပေးမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

ဒီဖြစ်စဉ်ကနေအသက်ရှင်သန်လွတ်မြောက်လာသူတွေရဲ့ ပြန်ပြောချက်အရသိရတာကအကြမ်းဖက် သမားများဟာ ဘာသာရေးကိုအခြေခံတဲ့အကြမ်း ဖက်တိုက်ခိုက်မှုလုပ်ခဲ့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။ ပထမ ဦးစွာ စစ်ယူနီဖောင်းတွေဝတ်ဆင်ထားတဲ့ အကြမ်း ဖက်သမားများက ခရီးသွားတွေသာယာစွာရှုခင်းကြည့်နေတဲ့ မြက်ခင်းပြင်ရှိရာနေရာကိုဝင်လာပြီး တစ်ဦးချင်းစီရဲ့နာမည်တွေကိုမေးပါတယ်။ ပြီးရင် အစ္စလာမ်မစ်အဆိုအမိန့်တွေကို ရွတ်ခိုင်းပါတယ်။ မရွတ်နိုင်တဲ့သူတွေကိုတော့ သေနတ်နဲ့တေ့ပစ်သွားကြတာဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။

အခုကိစ္စတွေဖြစ်ပြီးတဲ့နောက်မှာ အိန္ဒိယအစိုးရ က ပါကစ္စတန်နိုင်ငံနဲ့ဆက်ဆံရေးအဆင့်ကို လျှော့ချ လိုက်ပါတယ်။ သံတမန်ဝန်ထမ်းအရေအတွက်ကိုလည်း ၅၅ ယောက်ကနေအယောက် ၃၀ အထိလျှော့ချလိုက်ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံကြားအဓိကကျတဲ့ နယ်စပ် ဂိတ်ကိုလည်းပိတ်လိုက်ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံကြားမှာ အရေးပါလှတဲ့ ရေမျှဝေရေးသဘောတူစာချုပ်အပေါ် လိုက်နာမှုကိုလည်း ပထမဆုံးအကြိမ်အနေနဲ့ရပ်ဆိုင်း လိုက်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တခြားသောလုပ်ဆောင်ချက် တွေကိုလည်း ဆောင်ရွက်လိုက်ပါသေးတယ်။ ဒီအချိန် မှာပဲ ပါကစ္စတန်ဘက်ကလည်း နှစ်နိုင်ငံကြားကုန် သွယ်မှုကိုရပ်ဆိုင်းလိုက်ခြင်းအပါအဝင် လက်တုံ့ပြန်မှုများစွာကိုလုပ်ဆောင်ပါတယ်။ အိန္ဒိယကနိုင်ငံအတွင်းမှာရှိတဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသားတွေအားလုံးကို ဧပြီလ ၂၇ ရက်မတိုင်မီထွက်သွားခိုင်းပြီး ဗီဇာတွေ အားလုံးကိုပယ်ချလိုက်သလို ပါကစ္စတန်ကလည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသားတွေရဲ့ဗီဇာတွေကို ခွင့်မပြုတော့ပါဘူး။

ဧပြီလ ၂၄ ရက်မှာတော့ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်နာရန်ဒရာမိုဒီက နိုင်ငံအရှေ့မြောက်ပိုင်း ဘီဟာပြည်နယ် မှာမိန့်ခွန်းပြောစဉ် “အိန္ဒိယအစိုးရအနေနဲ့ အကြမ်းဖက်သမားတွေကို ကမ္ဘာမြေအဆုံးအထိ လိုက်လံရှာ ဖွေချေမှုန်းသွားမယ်” လို့ကတိပြုကြောင်းပြောခဲ့ပါတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့်ဆိုရင် အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်ဟာ မိန့်ခွန်းပြောတဲ့အခါ ဟင်ဒီဘာသာစကားနဲ့သာပြော လေ့ရှိပေမယ့်   အခုတစ်ခေါက်မှာတော့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနဲ့ပါပြောလာတာဖြစ်ပါတယ်။ သူက ဘာတွေပြောသွားလဲဆိုတော့-

“ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဘီဟာမြေပေါ်မှနေ၍ တစ်ကမ္ဘာလုံးကို ပြောချင်ပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ အကြမ်းဖက်သမားမှန်သမျှကိုသာမက သူတို့အပေါ် ထောက်ပံ့ပေးနေသူတွေကိုပါ လိုက်လံရှာဖွေပြီးအပြစ် ပေးသွားမှာပါ။ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့စိတ်ဓာတ်ဟာ အကြမ်း ဖက်ဝါဒကြောင့် ပြိုကွဲသွားမှာမဟုတ်ပါဘူး။ အကြမ်းဖက်ဝါဒကိုလည်း ဒီအတိုင်းလွှတ်ပေးထားမှာမဟုတ်ပါဘူး။ တရားမျှတမှုရရှိရေးအတွက် လုပ်ဆောင်နိုင်တာ မှန်သမျှအားလုံးလုပ်ဆောင်သွားမှာပါ။ တစ်နိုင်ငံလုံး ကလည်း ခိုင်ခိုင်မာမာရပ်တည်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။”

ဧပြီလ ၂၄ ရက်မှာပဲ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် ရှီဘားရှာရစ်က တပ်မတော်ထိပ်တန်းအရာရှိကြီးတွေ ပါဝင်တဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကော်မတီ အစည်းအဝေး ကိုကျင်းပပါတယ်။ အဲဒီအစည်းအဝေးပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်ကပါကစ္စတန်နိုင်ငံရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့ ပြည်သူလူထုရဲ့လုံခြုံရေးကိုထိခိုက်စေမယ့် ဘယ်လိုခြိမ်းခြောက်မှုမျိုးကိုမဆို  ပြင်းထန်တဲ့လက် တုံ့ပြန်မှုနဲ့ရင်ဆိုင်ရလိမ့်မယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။

အဲဒီလိုပြောပြီးလို့မကြာခင်မှာပဲ ပါကစ္စတန်တပ်မတော်အနေနဲ့ ဧပြီလ ၂၄ ရက်နဲ့ ၂၅ ရက်မှာ သူတို့ရဲ့ အထူးစီးပွားရေးဇုန်အတွင်းရှိကမ်းရိုးတန်းဒေသမှာမြေပြင်မှမြေပြင်ပစ်ဒုံးကျည်ပစ်ခတ်စမ်းသပ်မှုတွေ လုပ်ဖို့သတိပေးချက်ထုတ်ထားတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း အိန္ဒိယဘက်မှ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများက ပါကစ္စတန်ရဲ့လှုပ်ရှားမှုကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်နေတယ်လို့ သတင်းအရင်းအမြစ်များကပြောထားတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်းတွေအတွက် ပါကစ္စတန်ရဲ့ ဝေဟင်ကိုပိတ်လိုက်ပြီလို့လည်း ကြေညာထားပါ သေးတယ်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံပိုင် ကက်ရှမီးယားဒေသမှာ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေဟာ မကြာခဏဆိုသလိုဖြစ်လေ့ ရှိပါတယ်။ အဲဒီလိုတိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်တိုင်းလည်း အကြမ်းဖက်သမားတွေက ပါကစ္စတန်နိုင်ငံထဲအခြေ စိုက်ကြသူတွေများပါတယ်။ ပါကစ္စတန်ဘက်က သူတို့အနေနဲ့  အကြမ်းဖက်သမားတွေကိုလက်ခံထား တာမရှိဘူးလို့ ဘယ်လိုပင်ပြောပြော အိန္ဒိယကတော့ ပါကစ္စတန်ပိုင်နက်ထဲအထိဝင်ပြီး အကြမ်းဖက်သမား တွေရဲ့စခန်းကို ဗုံးကြဲခဲ့တဲ့ဖြစ်စဉ်တွေရှိပါတယ်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံဆိုတာ ဘာသာရေးကိုအခြေခံတဲ့ပဋိပက္ခတွေနဲ့အတူ   နယ်မြေလုစစ်ပွဲတွေလည်းဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးတဲ့စစ်ပွဲတွေတိုင်းမှာလည်း နှစ်ဖက်စလုံးကထိခိုက်ဆုံးရှုံး မှုများနဲ့သာရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရတာပါ။ ဒီမတိုင်ခင်ကာလမှာလည်း နှစ်နိုင်ငံစလုံးက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့အတွက် ကင်းလို့မရနိုင်တဲ့အခြေအနေကြောင့်ကောင်းဟန်ဆောင်ကာ ဆက်ဆံခဲ့ရတဲ့အနေအထားဖြစ်ပါတယ်။ အခုတကယ်တမ်းဖြစ်လာပြီလည်း ဆိုရော တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်လက်တုံ့ပြန်မှုတွေနဲ့သာ စတင်ခဲ့တာပါ။

ဒီဖြစ်စဉ်ကြောင့် နောက်ထပ်ဘာဆက်ဖြစ်လာနိုင်လဲဆိုရင် သူတို့နှစ်နိုင်ငံရဲ့ရှေ့ဆက်လှုပ်ရှားမှုအပေါ်မှာသာမူတည်နေပါတယ်။ လေ့လာသူတချို့ကတော့ အိန္ဒိယနဲ့ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတို့ကြား စစ်ရေးတင်းမာမှု ဖြစ်တဲ့အဆင့်အထိရောက်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားတာတွေ့ရပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဘလာကော့အရေးအခင်းမှာဆိုရင် အိန္ဒိယနိုင်ငံက ပါကစ္စတန်နိုင်ငံထဲဝင်ပြီး အကြမ်းဖက်သမားတွေကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုလုပ်ခြင်းနဲ့လက်တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်ရေးအရကြည့်မယ်ဆိုရင် ၂၀၁၉ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှာ အိန္ဒိယတပ်မတော်ကအင်အားပိုမိုတောင့်တင်းလာကာ ပါကစ္စတန်ကတော့ ပြည်တွင်းရေးအကျပ်အတည်းကြောင့် အရင်ကထက်အင်အားတောင့်တင်းလာတာမျိုးမရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်က  ပါကစ္စတန်နိုင်ငံထဲဝင်ပြီး အကြမ်းဖက်သမားတွေအပေါ်  လက်တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်မှုတွေလုပ်တယ်ဆိုရင် ပါကစ္စတန်ဘက်ကလည်း ငြိမ်ခံနေမယ့်အခြေအနေတော့မရှိပါဘူး။

ဒီတစ်ကြိမ်အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်စဉ်မှာထူးခြားတာတစ်ခုက အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင်ကိုက အကြမ်းဖက်သမားတွေကို ကမ္ဘာမြေအဆုံးအထိလိုက် ရှာပြီးချေမှုန်းသွားမယ်လို့ဆိုထားတာပါ။ အရင်ဖြစ် စဉ်တွေတုန်းက အခုလိုမျိုးကတိပြုမှုကို မတွေ့ခဲ့ဖူး ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီတစ်ခေါက်အကြမ်းဖက်သမား တွေရဲ့တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်စဉ်ဟာ အိန္ဒိယနဲ့ပါကစ္စတန်တို့ကြား ဘယ်လိုမှညှိနှိုင်းလို့မရနိုင်တဲ့အခြေအနေဆီကို ရောက်စေမှာလား။ ဒါမှမဟုတ် ကြားဝင်စေ့စပ်ပေး သူတွေကြောင့် ပြန်ပြီးပြေလည်သွားမှာလားဆိုရင် ကျွန်တော်ကတော့ သူတို့နှစ်နိုင်ငံကြားတင်းမာမှု ပြေလျော့စေဖို့က အချိန်တော်တော်ကြာဦးမယ်လို့ မှတ်ချက်ပြုရပါလိမ့်မယ်။          ။

Ref: AGC

Source: https://myawady.net.mm/stories

တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်က လာမယ့်သီတင်းပတ်ကစပြီး အရှေ့တောင်အာရှသုံးနိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ် စတင်တော့မယ်လို့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ဧပြီလ ၁၁ ရက်မှာထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတအနေနဲ့ အခုလိုမျိုး အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေဆီကို ခြေဦးလှည့်လာတာက သူ့ဆီမှာခိုင်လုံတဲ့ အကြောင်းပြချက်ကောင်းတစ်ခု ရှိနေမှာပါ။

တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်က ဧပြီလ ၁၄ ရက်မှာ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို ပထမဆုံးသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ မလေးရှားနိုင်ငံနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတို့ကို ဆက်သွားမှာပါ။ ဧပြီလ ၁၈ ရက်အထိ အရှေ့တောင်အာရှသုံးနိုင်ငံဆီကို ခရီးဆက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ အခုခရီးစဉ်ဟာ ရှီကျင့်ဖျင်အတွက် ဒီနှစ် အတွင်းပထမဆုံးသော ပြည်ပခရီးစဉ်ဖြစ်လာမှာပါ။

လက်ရှိအချိန်မှာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံတို့ဟာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးစည်းကြပ်ခွန်အပြန်အလှန် တိုးမြှင့်ကောက်ခံရင်းနဲ့ အချေအတင် ဖြစ်နေကြပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့အရှေ့တောင်အာရှခရီးစဉ်ထွက်ပေါ်လာတာဟာ တိုက်ဆိုင်မှုတော့ဟုတ်ဟန်မတူပါဘူး။ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ အရှေ့ တောင်အာရှနိုင်ငံများနဲ့ ဆက်ဆံရေးကို   ပိုမိုခိုင်မာအောင်တည်ဆောက်ဖို့ ရည်ရွယ်နေတယ်ဆိုတာ သိသာထင်ရှားလှပါတယ်။

ဒီအချိန်မှာ နိုင်ငံအများစုက အမေရိကန်နိုင်ငံနဲ့ ခပ်လန့်လန့်ဖြစ်နေကြပုံပါ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ဒေါ်နယ်ထရမ့်ဆိုတာ ပထမတစ်ကြိမ်သမ္မတသက်တမ်းမှာကတည်းက စိတ်မထင်ရင်မထင်သလိုလုပ်တတ်တဲ့ အလေ့အကျင့်လေးလည်း ရှိထားတော့ သူတို့အနေနဲ့ တော်တော်လေးသတိထားနေရတာပေါ့။ တစ်နည်းပြောရရင် စိုးရိမ်ကြောင့်ကြမှုတွေ ရှိနေတာတော့ အမှန်ပါပဲ။ တရုတ်နိုင်ငံကလည်း ဒီအခြေအနေမှာ အခွင့်အရေးကို လက်မလွတ်တမ်းအသုံးချတာလို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။

ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကချမှတ်လိုက်တဲ့ စည်းကြပ်အခွန် ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံမှစီးပွားရေးဝန်ကြီးများက အပြန်အလှန်စည်းကြပ်ခွန်ချမှတ် ခြင်းနဲ့တုံ့ပြန်မယ့်အစား အမေရိကန်နဲ့သာပြေလည်အောင်ညှိနှိုင်းဖို့ကို ပိုပြီးဦးစားပေးလိုတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အရှေ့တောင် အာရှနိုင်ငံများအတွက် တရုတ်နိုင်ငံက ပိုမိုယုံကြည်ကိုးစားလို့ရတဲ့ နိုင်ငံအဖြစ်ရပ်တည်နေကြောင်းကို ပြသလိုတဲ့အနေနဲ့ ရှီကျင့်ဖျင်က သူ့ရဲ့ခရီးစဉ်ကိုစတင်တာပါ။ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ခရီးစဉ်မှာ မလေးရှားနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းရွေးချယ်ထားခြင်းကလည်း ဒီအချက်ကို ပိုမိုထင်ရှားစေပါတယ်။  မလေးရှားနိုင်ငံဆိုတာ   ဒီနှစ်အတွက် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်နေတာပါ။

ဒီလအစောပိုင်းမှာတုန်းကတည်းက ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ခိုင်မာတဲ့သဘောထားကိုထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကတော့ တရုတ်နိုင်ငံက ဒေသတွင်းမှာရှိတဲ့နိုင်ငံတွေနဲ့ ခိုင်မာမှုရှိတဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ထူထောင်သွားဖို့ရှိနေတယ်လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ ဒီလိုပြောဆိုချက်ကို အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေဆွေးနွေးတဲ့ အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများအဆင့်ဗဟိုအစိုးရ အစည်းအဝေးမှာပြောခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအစည်းအဝေးမှာ တရုတ်အစိုးရအနေနဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ နဲ့အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှုခိုင်မာအောင်တည်ဆောက်ဖို့နဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းသာမက ထောက်ပံ့ရေး ကွင်းဆက်မှာပါ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ ပိုမိုတိုးမြှင့်သွားဖို့ အတွက်တိုက်တွန်းထားတယ်လို့ Xinhua သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားတာတွေ့ရပါတယ်။

ဒေါ်နယ်ထရမ့်ရဲ့အစိုးရအဖွဲ့က တရုတ်နိုင်ငံမှတင်သွင်းမယ့် ကုန်ပစ္စည်းများအပေါ်မှာ စည်းကြပ်အခွန် ကို ၁၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်လိုက်တယ်လို့ ဧပြီလ ၉ ရက်မှာထုတ်ပြန်ခဲ့တာပါ။ နောက်ပိုင်းမှာတော့ အဲဒီစည်းကြပ်ခွန်ကို ၁၄၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံကလည်း အမေရိကန်ရဲ့လုပ်ဆောင်မှုကို လက်တုံ့ပြန်သွားမယ်လို့ဆိုထားပြီး အဲဒီကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကို အဆုံးထိတိုက်သွားမယ်လို့ လည်းပြောထားပါသေးတယ်။

အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကလည်း ထရမ့်ရဲ့ စည်းကြပ်အခွန်တိုးမြှင့်ကောက်ခံမှုကနေ ကင်းလွတ်ခွင့်မရခဲ့ပါဘူး။ အခုတရုတ်သမ္မတသွားမယ့်နိုင်ငံ သုံးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ မလေးရှားနိုင်ငံတို့အပေါ် အမေရိကန်ကစည်းကြပ်အခွန် ၄၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၄၆ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းစီအသီး သီးတိုးမြှင့်ကောက်ခံသွားမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားတာပါ။ လက်ရှိမှာတော့ အမေရိကန်က တရုတ်ကလွဲလို့ ကျန်နိုင်ငံတွေအပေါ်ကောက်ခံမယ့်စည်းကြပ်အခွန်တွေကို  ရက် ၉၀ ကြာဆိုင်းငံ့ထားပေမယ့် အခြေခံ စည်းကြပ်အခွန်တိုးမြှင့်ကောက်ခံမှုဖြစ်တဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကတော့ ဆက်လက်တည်ရှိနေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အခုအခြေအနေက အရှေ့တောင်အာရှဒေသရှိ နိုင်ငံများအပါအဝင် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအနေနဲ့ အမေရိကန်ဘက်ကို လိုက်ပါရမယ့် ဖိအားတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။ နိုင်ငံအများစုကလည်း ထရမ့်ရဲ့ စည်းကြပ်ခွန်တင်းကျပ်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန် အစိုးရနဲ့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်သွားဖို့ စိုင်းပြင်းနေကြပါတယ်။ အဓိကကတော့ အမေရိကန်ရဲ့စည်းကြပ်ခွန်ကနေ ကင်းလွတ်ခွင့် သို့မဟုတ် လျှော့ပေါ့ခွင့်ရရှိစေဖို့ အတွက်ပါ။

အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများထဲမှာဆိုရင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ဆီကနေ စည်းကြပ်ခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ရဖို့အတွက် သူ့ဆီကိုတင်သွင်းနေတဲ့ အမေရိကန်ကုန်ပစ္စည်းတွေအပေါ် သတ်မှတ်ထားတဲ့စည်း ကြပ်ခွန်တွေကိုဖယ်ရှားပေးဖို့ ကမ်းလှမ်းပေးထားပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့ကတော့ သူတို့ဆီကနေ အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများကို စေလွှတ်ပြီး အမေရိကန်နဲ့ကုန်သွယ်ရေးဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်သွားမယ်လို့ဆိုထားပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံဟာ ဒေသတွင်းမှာလွှမ်းမိုးမှုရှိလာတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလို့ပြောရရင်မမှားပါဘူး။ တစ်ဖက်မှာလည်း သူတို့ရဲ့ပို့ကုန်တင်ပို့မှုပမာဏက အလွန်ကို များပြားပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ တရုတ်အပေါ်ပစ်မှတ်ထားပြီး အမေရိကန်က စည်းကြပ်အခွန်တွေကိုအဆမတန်တိုးမြှင့်လိုက်တာဟာ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရင် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကို စတင်လိုက်တာနဲ့ အတူတူပါပဲ။

ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကို   စတင်လိုက်ပြီဆိုတာနဲ့တစ်ပြိုင်နက် နှစ်ဖက်စလုံးကအရှုံးနဲ့သာရင်ဆိုင်ရဖို့ကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရမှာပါ။ ဆုံးရှုံးမှုနည်းတာနဲ့များတာသာ ကွာသွားပါလိမ့်မယ်။ ဒီအချိန်မှာ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများကြား စီးပွားရေးအရ ဆက်ဆံရေးတိုးတက်နေဖို့က သိပ်ကိုအရေးကြီးပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်က တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ချစ်ကြည် ရင်းနှီးမှုရှိပြီးသားဖြစ်တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှရှိနိုင်ငံများဆီကို ကိုယ်တိုင်အရောက်လာပြီး နှစ်နိုင်ငံကြား ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်လာတာကို  မြင်တွေ့လာရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

Ref: SCMP

အိန္ဒိယ၏ အိမ်နီးချင်းဦးစားပေးမူဝါဒ (Neighbourhood First) အယူအဆသည် (၂၀ဝ၈) ခုနှစ်တွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော်လည်း မိုဒီ လက်ထက် (၂၀၁၄) ခုနှစ်တွင်သာ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင် ရွက်ရန် တွန်းအားပေးမှုများရရှိခဲ့သည်။ယင်းမူဝါဒသည် ရလဒ်ကိုသာဦးတည်ပြီး အပြန်အလှန် အကျိုး မမျှော်ကိုးဘဲ အခြေခံအားဖြင့် အိမ်နီးချင်းများနှင့် ခိုင်မာပြီး ချစ်ကြည်ရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေးကို မွေးမြူ ထူထောင်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်နေသည်။ ယင်းမူဝါဒသည် အခြေခံအဆောက်အအုံ မြှင့်တင်ရေး၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ဒီဂျစ်တယ်၊ စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်မှုနှင့် အတူ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့်အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်မှုတိုးမြှင့်ရေးတို့ကို အာရုံစိုက်ထားသည်။ အိမ်နီးချင်း ဦးစားပေး မူဝါဒအရ အိန္ဒိယ၏ မဟာဗျူဟာနှင့်လုံခြုံရေးဆိုင်ရာတွက်ချက်မှုတွင် အရှေ့တောင်အာရှ ကို ပြန်လည် ဦးစားပေးလာခဲ့သည်။အိန္ဒိယသည် လုံခြုံရေး၊ မဟာဗျူဟာနှင့် အခြေအနေအကြောင်း အရင်းများစွာကြောင့် တောင်အာရှတွင် အခိုင်အမာ တည်ရှိနေသည်။ အိန္ဒိယနှင့် ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းများ သည် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေခြင်းနှင့်အတူ လူမျိုးရေး၊ သမိုင်းဝင်၊ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နီးစပ်မှုများဖြင့် ချည်နှောင်ထားကြသည်။ရည်ရွယ်ချက်အားဖြင့် မည်သို့ပင်ခိုင်မာစေကာမူ ယင်းမူဝါဒသည် ထောင်စုနှစ် အစပိုင်းကတည်းက အပြောင်းအလဲများကိုကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ဆယ်စုနှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ဘူတန်၌ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းမှု၊နီပေါ၊မော်လ်ဒိုက်နှင့်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှု များနှင့် သီရိလင်္ကာ ပြည်တွင်းစစ်တို့က အိန္ဒိယအတွက် အကျပ်ရိုက်စေခဲ့ပြီး စိန်ခေါ်မှုအသစ်များ ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ထိုအချိန်က ပြည်တွင်း၌လည်း အမျိုးမျိုးသောပဋိပက္ခများကြောင့် အိန္ဒိယအစိုးရ သည် ထွန်းသစ်စ တရုတ်နိုင်ငံကို ကျော်တက်ဖို့ရာ အခက်အခဲများစွာရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် (၂၀၁၄) ခုနှစ်တွင် BJP အစိုးရသည် ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကို ပြန်လည်အာရုံစိုက်ရန်ကြိုးပမ်း လာခဲ့သည်။မိုဒီ၏ အိမ်နီးချင်းဦးစားပေးမူဝါဒအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှု အကူအညီနှင့် သဘာဝဘေးတုံ့ပြန်ရေး၊ လုံခြုံရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊နိုင်ငံရေးအရ ထိတွေ့ဆက်ဆံ မှုများ၊ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအကူအညီများ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့ပြီး အဆိုပါနိုင်ငံများ၏ အကျိုးစီးပွားများကို ပိုမိုမြော်မြင်လာခဲ့သည်။ အိန္ဒိယသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ပူးပေါင်းပါဝင်မှုများ ကိုအရှိန်မြှင့်တင်ရန်နှင့် ၎င်း၏ လုံခြုံရေးအကျိုးစီးပွားများ၊ ပထဝီနိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်များကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် မိတ်ဖက်အစိုးရများ၊ ခေါင်းဆောင်များ၊ ပါတီများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို နှစ်ဆတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် စီးပွားရေးအင်အားကြောင့် မိတ်ဖက်အစိုးရများသည်ပင် တရုတ်ကို လွန်ဆန်၍မရကြောင်း သိမြင်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် မိုဒီသည် ၎င်း၏ မူဝါဒကို အတင်းအကျပ်ပြုခြင်းနှင့် ဆွဲဆောင်ခြင်းတို့ကြား မျှတအောင်ထိန်းညှိပေးထားပြီး တင်းကြပ် သော အစီအမံများက ပို၍သိမ်မွေ့လာခဲ့သည်။အစောပိုင်း အတင်းအကျပ်ပြုသည့် အစီအမံများတွင်နီပေါနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံအပေါ် စစ်ရေးအရ အင်အားပြခြင်းတို့ ပါဝင်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ အိန္ဒိယဈေးကွက်များသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပေးခြင်းနှင့် အကူအညီများပေးခြင်း တို့အပေါ် အဓိကထားအာရုံစိုက်လာခဲ့သည်။ အတင်းအကျပ်ပြုသည့် အစီအမံများကို အသုံးပြုခြင်းနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ပြည်တွင်းရေးရာများတွင်ပါဝင်ခြင်းသည် ယင်းနိုင်ငံများကို အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပို၍ဝေးကွာစေပြီး အခြားရွေးချယ်စရာဖြစ်သော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စေမည်ကို နားလည် သဘောပေါက်လာခဲ့သည်။မူဝါဒ၏ အဓိကလက်နက်ကိရိယာတစ်ခုမှာ ဆက်သွယ်ရေးနှင့်စီးပွားရေး ဆက်စပ်မှုများမှ တစ်ဆင့် အိမ်နီးချင်းများနှင့် အပြန်အလှန်မှီခိုမှုများ၊ စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးရန်ဖြစ်သည်။အပြန်အလှန်မှီခိုမှုများမှတစ်ဆင့် တရုတ်ဩဇာကို တန်ပြန်နိုင်ပြီး ၎င်း၏လုံခြုံ ရေးကို အားကောင်းစေကာ ၎င်း၏အကျိုးစီးပွားများကိုမြှင့်တင်နိုင်သည်ဟု အိန္ဒိယက ယုံကြည်လာသည်။ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယသည် နီပေါ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ သီရိလင်္ကာ၊ မြန်မာနိုင်ငံတို့နှင့်အတူ လမ်း၊ ရထား၊ လေကြောင်းနှင့် ပင်လယ်ရေကြောင်း ဆိပ်ကမ်းဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာစီမံကိန်းပေါင်း(၁၀ဝ)ကျော်ကို စတင်ခဲ့သည်။အိမ်နီးချင်းများ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးရည်မှန်းချက်များအတွက် ကူညီရန် ထောက်ပံ့ငွေများ နှင့်အတူ အတိုးနှုန်း (၁ ဒသမ ၅) ရာခိုင်နှုန်းမှ (၁ ဒသမ ၇၅) ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ချေးငွေများ ပေးအပ်ခဲ့ သည်။(၂၀၁၅) ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ(၂ ဒသမ ၈) ဘီလီယံ၊ နီပေါနိုင်ငံသို့ (၁ ဒသမ ၃) ဘီလီယံ၊ သီရိ လင်္ကာနိုင်ငံသို့ (၁ ဒသမ ၇) ဘီလီယံနှင့် မော်လ်ဒိုက် နိုင်ငံသို့ သန်း(၈၀)တန်ဖိုးရှိချေး ငွေများ ချပေးခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့လုပ်ဆောင်ချက်များသည် အိန္ဒိယနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ရည်မှန်းချက်များကိုဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့ပြီး စီးပွားရေး အခက် အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော တောင်အာရှ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကို အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသည် ပထဝီနိုင်ငံရေးအရ အိန္ဒိယအပေါ် တဖြည်းဖြည်း ယုံကြည် ကိုးစား လာကြသည်။ အိန္ဒိယ၏မူဝါဒသည် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ၊ ယူကရိန်းပဋိပက္ခနှင့်အတူ ပေါ်ပေါက် လာသော စွမ်းအင်နှင့်စားနပ်ရိက္ခာ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှု သို့မဟုတ် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များဖြစ်ပွားချိန် ကဲ့သို့သော အခက်အခဲကြုံတွေ့ရချိန်များတွင်လည်း ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကို မျက်ကွယ်ပြု မထားခဲ့ပါ။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် ဘေးအန္တရာယ်တစ်စုံတစ်ရာပေါ် ပေါက်လာ ချိန်တိုင်း အိန္ဒိယသည် ပထမဦးဆုံး တုံ့ပြန်သူဖြစ်သည်သာမက ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံရေး ကွန်ရက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း အိန္ဒိယ၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည့်အတွက် ယင်းမူဝါဒမှ အကျိုးအမြတ်များစွာ ရရှိခံစားနေသည်။ အိန္ဒိယသည် မည်သည့်အစိုးရ၊ မည်သည့်အုပ်ချုပ်မှုပုံစံတွင်ဖြစ်စေ မြန်မာနိုင်ငံအား အလေးထား ပြုမူဆက်ဆံခဲ့သည့်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သည်။ မကြာသေးမီက မတ်လ (၂၈) ရက် တွင် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော ငလျင် ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်ချိန်တွင်လည်း အိန္ဒိယအစိုးရသည် မြန်မာနှင့် တစ်သားတည်း ရပ်တည်ပေး ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လှုပ်ခတ်ခဲ့သောငလျင်နှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် နာရင်ဒရာမိုဒီက နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ထံ ဝမ်းနည်းကြောင်း တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ် စကားပြောကြား၍ မြန်မာ့အကျပ်အတည်း ကာလ အတွင်း အိန္ဒိယက တစ်သားတည်းရပ်တည်လျက် ရှိနေကြောင်း မိုဒီ၏ လူမှုကွန်ရက် X စာမျက်နှာ ထက်တွင် ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံကို အကြီးအကျယ်ပျက်စီးစေခဲ့သော ငလျင်ကြီး အပြီး တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် “ဗြဟ္မာစစ်ဆင်ရေး” အမည်ဖြင့် နိုင်ငံအတွင်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည် ထူထောင်ရေးတို့ကို ကူညီဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ ငလျင် ဖြစ်ပွားပြီး (၂၄) နာရီပင်မပြည့်သော အချိန် ကာလအတွင်းမှာပင် လေယာဉ်ဖြင့် အရေးပေါ်အကူအညီများ ပေးပို့ခဲ့သည်။ အဆိုပါ အရေးပေါ် အကူအညီများတွင် စောင်၊တာပေါ်လင်မိုးကာ၊ သန့်ရှင်းရေးပစ္စည်းများ၊sleeping bags၊ နေရောင်ခြည် သုံးမီးအိမ်များ၊အစားအသောက်ထုပ်များနှင့် မီးဖိုချောင်သုံးပစ္စည်းများ ပါဝင်ကြောင်း အိန္ဒိယသံရုံး၏ ထုတ်ပြန်ချက်များအရသိရသည်။ ထို့ပြင် ပြီးခဲ့သည့် တနင်္လာနေ့ (မတ်လ၃၁ ရက်) ကလည်း အိန္ဒိယ စစ်ရေယာဉ်နှစ်စင်းဖြင့် တန်ချိန် (၅၀)ရှိ လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့ ပစ္စည်းများ ပေးပို့လာခဲ့ပြန်သည်။ လက်ရှိအချိန်ထိ အိန္ဒိယအစိုးရက လေယာဉ် (၅) စင်း အပြင် စစ်ရေယာဉ် (၅) စင်းစာ အထောက်အပံ့များ ပေးပို့ကူညီလာကြောင်းတွေ့ရသည်။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယ သည် အထူးပြုရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးကိရိယာများဖြစ်သည့် ကွန်ကရစ်ဖြတ်စက်များ၊တူးဖော်စက် များနှင့် ခွေးတပ်သားများအပါအဝင် အဖွဲ့ဝင် (၈၀) ပါဝင်သော အမျိုးသားသဘာဝဘေး တုံ့ပြန်ရေး တပ်ဖွဲ့ (NDRF) ကိုလည်း စေလွှတ်ခဲ့သည်။အဆိုပါအဖွဲ့သည် အပျက်အစီးများအောက်တွင် ပိတ်မိ နေသော အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကိုရှာဖွေရာတွင် ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များနှင့်အတူ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဂျေဆဝါလ်က တူရကီနှင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံတို့တွင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သော“Operation Dost”ကဲ့သို့ ယခင်အကူအညီပေးရေးမစ်ရှင် များကိုကိုးကား၍ ဒေသတွင်း သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များတွင် အိန္ဒိယသည် “ပထမဦးဆုံးတုံ့ပြန်သူ” ဖြစ်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံအား ထောက်ပံ့ပေးနေသော “ဗြဟ္မာစစ်ဆင်ရေး” နှင့် ပတ်သက်၍ ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ “ကမ္ဘာကြီးသည် မိသားစုတစ်ခု တည်းသာဖြစ်သည်”ဟူသော အယူအဆကိုရည်ညွှန်း၍ ၎င်းတို့၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအပေါ် ကူညီ ဖေးမမှုများက ထိုအယူအဆကို အားဖြည့်ပုံဖော်လျက်ရှိကြောင်းကိုလည်း ၎င်းကထပ်လောင်းပြောကြား ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရှေ့အစဉ်အဆက်ကတည်းက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံကောင်း ဖြစ်ပေးခဲ့သည်။ယခုကဲ့သို့ ဘေးအန္တရာယ်များကြုံတွေ့ရချိန်တွင် ၎င်းတို့၏ ဖေးမကူညီမှုများကို ပို၍ပင် ခံစားသိမြင်လာရသည်။ အိန္ဒိယအနေဖြင့် ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းဦးစားပေးမူဝါဒအရ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ အပေါ် ကောင်းမွန်စွာဆက်ဆံပေးနေသည်ဆိုစေကာမူ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများအပေါ် ချည်နှောင်မှုမရှိသော ထိုအကူအညီများကြောင့် အိန္ဒိယနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအကြား ဆက်ဆံရေးက အချိန်ကြာလာ သည်နှင့်အမျှ တိုးတက်လာရန်လမ်းသာရှိပါကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

ဒေသတွင်းပေါင်းစည်းမှု

ဒေသတွင်းပေါင်းစည်းမှု(Regional Integration)များသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးကဏ္ဍတွင် ဦးစားပေးမူဝါဒတစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်လျက်ရှိပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအကြား ပေါင်းစည်းခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းပေါင်းစည်းမှု အနေဖြင့်သာမက နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းတွင်ပါ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပုံရိပ်ကောင်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းရှိသော  ပေါင်းစည်းမှုမဟာဗျူဟာ (Competitive Integration Strategy)ကို ဖော်ဆောင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အချိန်နှင့်အမျှတိုးတက် ပြောင်းလဲလျက်ရှိသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု စံနှုန်းများနှင့် မမျှော်မှန်းနိုင်သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကြောင့် နိုင်ငံများသည် ဒေသတွင်းနှင့်နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများအပေါ် အတွေးအမြင်သစ်များဖြင့် ရှုမြင်လာခဲ့ကြပြီး ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လုပ်ငန်းစဉ်(Regional Cooperation Mechanism)များမှာလည်း ပိုမိုအားကောင်းလာခဲ့သည်ကို လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။  ဒေသတွင်းပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုများ၏   ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအပေါ်   အကျိုးသက်ရောက်မှုများနှင့်ရလဒ်များကို လက်တွေ့သိမြင်ခဲ့ကြပြီးနောက် ယင်းလုပ်ငန်းစဉ်များမှတစ်ဆင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုလိုအပ်ချက်များကို   ဖော်ထုတ်ဖြည့်ဆည်းနိုင်မည့် ဦးစားပေး အစီအစဉ်များ ချမှတ်ကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကွာဟချက်များ လျှော့ချရေးနှင့် ကဏ္ဍစုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ဖော်ဆောင်ရေးတို့ကို ပေါင်းစည်းအင်အားဖြင့် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လာကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ဒေသတွင်းပေါင်းစည်းမှု မြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအကြား  အကျိုးစီးပွားမျှဝေမှု၊ ဒေသတွင်း ဘုံစိန်ခေါ်မှုများကို ပူးပေါင်းဖြေရှင်းမှု၊ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု၊    အပြန်အလှန် နားလည်လေးစားမှု၊ ဒေသတွင်းရေရှည်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုနှင့် ကဏ္ဍစုံအစုအဖွဲ့(Stakeholder)များအကြား   ပိုမိုချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နိုင်မှု စသည့်အကျိုးကျေးဇူးများကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ၂၀၁၆ ခုနှစ် မတ်လ ၂၃ ရက်တွင်  တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ဟိုင်နန်ပြည်နယ်  ဆန်းယမြို့၌ “Shared River, Shared Future”ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ကျင်းပခဲ့သော ပထမအကြိမ် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးတွင် ဆန်းယကြေညာစာတမ်း(Sanya Declaration)ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာ၍ တရားဝင်စတင် ထူထောင်ခဲ့သော မဲခေါင်-လန်ချန်းပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုသည်     ယခုအခါ ကိုးနှစ်ပြည့်မြောက်တော့မည်ဖြစ်သည်။

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ကိုးနှစ်တာ ကာလအတွင်း  မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်များဖြစ်သည့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး၊ ဒေသတွင်းမှီတင်း နေထိုင်ကြသော ပြည်သူများ၏ လူမှုဘဝသာယာ ဝပြောရေး၊ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ကွာဟချက်များကို လျှော့ချရေး၊ အာဆီယံအသိုက်အဝန်း တည်ထောင်မှုကို အထောက်အကူပြုရေး၊ ကုလသမဂ္ဂ၏ စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအစီအစဉ်  ၂၀၃၀ ကို တိုးမြှင့်အကောင်အထည်ဖော်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတိုးမြှင့်ရေးတို့ကို ဦးတည်ကာ  စဉ်ဆက်မပြတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် အခြေခံမူများဖြစ်သည့် တူညီဆန္ဒ (Consensus)၊ ညီတူညီမျှရှိမှု(Equality)၊ အပြန်အလှန်ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်မှု(Mutual Consultation and Coordination)၊ ဆန္ဒအလျောက်ပါဝင်မှု(Voluntarism)၊ စုပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်မှု (Common Contribution)၊ အကျိုးအမြတ်များမျှဝေခံစားမှု   (Shared Benefits)၊ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာတမ်းနှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေများကို လေးစားမှု(Respect for UN Charter and International Laws)တို့နှင့်အညီ ခေါင်းဆောင်များ၏ လမ်းညွှန်မှုနှင့်အစိုးရကဦးစီးမှု (Leaders’ Guidance and Government-Guided)၊ ဘက်စုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့်  ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပူးပေါင်းပါဝင်မှု (All-Round Cooperation and Broad Participation)နှင့် စီမံကိန်းဦးစားပေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုပုံစံ (Project-Oriented Model)တို့ဖြင့် စနစ်တကျပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မဏ္ဍိုင်(၃)ရပ်ဖြစ်သည့် နိုင်ငံရေးနှင့်လုံခြုံရေး (Political and Security Issues)၊ စီးပွားရေးနှင့် စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး (Economic and Sustain-able Development)နှင့် လူမှုရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ပြည်သူ အချင်းချင်း အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်ရေး (Social, Cultural and People-to-People Exchanges)တို့အပေါ်အခြေခံကာ ဦးစားပေးကဏ္ဍ ငါးခုဖြစ်သည့်ပေါင်းစည်းဆက်နွှယ်မှု (Connectivity)၊ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည် တိုးမြှင့်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (Production Capacity Cooperation)၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု(Cross-border Economic Cooperation)၊ ရေအရင်းအမြစ်(Water Resources)နှင့်စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေး (Agriculture and Poverty Reduction)နှင့် ထပ်မံထည့်သွင်းခဲ့သည့် ဦးစားပေးကဏ္ဍ ၁၀ ခုဖြစ်သော ဘဏ္ဍာရေး၊ သစ်တော၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး၊ အကောက်ခွန်၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ သတင်းမီဒီယာနှင့်လျှပ်စစ်စွမ်းအင်တို့ကို ပေါင်းစပ်ကာ 3+5+X Framework  မူဘောင်ကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဒစ်ဂျစ်တယ်စီးပွားရေး၊ နည်းပညာဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှုတို့ကိုပါ ဦးစားပေးကဏ္ဍများ အဖြစ် ထည့်သွင်း၍ ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ဖော်ပြအပ်သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့(မြန်မာ) မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လုပ်ငန်းများ ပိုမိုထိရောက်လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် မဲခေါင်-လန်ချန်းအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၌ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းသွားရန် ၂၀၁၆ ခုနှစ်   ဒီဇင်ဘာလတွင် ကျင်းပခဲ့သည့်   ဒုတိယအကြိမ် မဲခေါင်-လန်ချန်း  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့(မြန်မာ) [Mekong-Lancang Cooperation-National Coordination Unit (Myanmar)-MLC-NCU(Myanmar) ကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် မေလ ၁၂  ရက်၌ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေး အဖွဲ့(မြန်မာ)သည် အဓိကတာဝန်များဖြစ်သည့် စီမံကိန်းများ စနစ်တကျ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရေးအတွက် စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်သည့်  ဝန်ကြီးဌာန/အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ စီမံကိန်းများ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သည့်ဝန်ကြီးဌာနများအား မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ အထောက်အကူပြုခြင်း၊ စီမံကိန်းများ အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် ကြုံတွေ့ရသည့် အခက်အခဲများကို ကူညီဖြေရှင်းခြင်း၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ အကူအညီများရရှိရေး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ သတင်းအချက်အလက်များ မျှဝေပေးခြင်း၊ ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု လိုအပ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီသည့် စီမံကိန်းများကို အဆိုပြုနိုင်ရေး ကူညီဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခွင့်ရရှိသည့် စီမံကိန်းများ အရည်အသွေးပြည့်မီရေး၊   အချိန်မီပြီးစီးရေး၊  စီမံကိန်းအကောင်အထည်ဖော်မှုနှင့် စီမံကိန်းအဆိုပြုလွှာ ကိုက်ညီမှုရှိရေးတို့အတွက် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း တို့ကိုအချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ အောင်မြင်မှုပုံရိပ်များကို နိုင်ငံတကာနှင့် ပြည်သူလူထုသို့ အသိပေး မျှဝေလျက်ရှိကြောင်း မှတ်တမ်းတင် ဖော်ပြအပ်သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်းအထူးရန်ပုံငွေစီမံကိန်းများ

ဒေသတွင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းများကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် တရုတ်နိုင်ငံက မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အထူးရန်ပုံငွေ(MLC Special Fund)ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၃၀၀ ဖြင့် လည်းကောင်း၊ အတိုးနှုန်း သက်သာသောချေးငွေ(Concessional Loan)ကို ယွမ် ၁၀ ဘီလီယံဖြင့် လည်းကောင်း၊ အခြားချေးငွေ(Credit Line)ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ဘီလီယံဖြင့် လည်းကောင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ရန်ပုံငွေ(South-South Cooperation Fund)ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၂၀၀ ဖြင့်လည်းကောင်း အသီးသီးမတည် ထူထောင်ပေးရန် ပထမအကြိမ် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးတွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပြီး ရန်ပုံငွေ(၄)ရပ်ကို မတည်ထူထောင်ပေးခဲ့သည်။

အဆိုပါရန်ပုံငွေ(၄)ရပ်အနက် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အထူးရန်ပုံငွေဖြင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် ကမ္ဘောဒီးယား၊ တရုတ်၊ လာအို၊ မြန်မာ၊ ထိုင်းနှင့်ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့တွင် ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုနှင့် ပြည်သူအကျိုးပြုစီမံကိန်း  ၈၈၀ ကျော်ကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှစတင်ကာ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း မှီတင်းနေထိုင်ကြသည့် ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ရလဒ်များစွာကို ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ကြောင်း အသိအမှတ်ပြု ဖော်ပြအပ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အထူးရန်ပုံငွေ(Mekong-Lancang Cooperation Special Fund) ဖြင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ စုစုပေါင်းအမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ ဒသမ ၂ သန်းကျော်တန်ဖိုးရှိ စီမံကိန်း ၁၁၈ ခုကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခွင့်ရရှိခဲ့ပြီး စီမံကိန်းများ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်မှာ အောင်မြင်စွာဆောင်ရွက် ပြီးစီးခဲ့ပြီးဖြစ်ကာ ကျန်စီမံကိန်းများမှာလည်း စနစ်တကျ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခွင့်ရရှိခဲ့သော မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အထူးရန်ပုံငွေစီမံကိန်းများသည် စီမံကိန်းဒေသရှိ ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုတို့ကို အထောက်အကူပြုသကဲ့သို့ ကုလသမဂ္ဂ၏ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ၁၇ ခုအနက် ရည်မှန်းချက်(၁)ဆင်းရဲမှု အဆုံးသတ်ရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၂) စားနပ်ရိက္ခာ ဖူလုံရေးနှင့် စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော စိုက်ပျိုးရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၆) သန့်ရှင်းသော သောက်သုံးရေရရှိရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၉) စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော စက်မှုအသွင်ကူးပြောင်းရေးနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှုများ အားပေးရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၁၀)အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများအကြား မညီမျှမှုများလျှော့ချရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၁၁)မြို့ပြများ ဘေးကင်းလုံခြုံ၍ စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၁၅) ဂေဟစနစ်၊ သစ်တော၊ မြေဆီလွှာနှင့် ဇီဝမျိုးစိတ်များ ထိန်းသိမ်း ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး၊ ရည်မှန်းချက်(၁၆) ငြိမ်းချမ်းသော လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ အားပေးထူထောင်ရေး တို့ကိုလည်း တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ အထောက်အကူပြု နိုင်ခဲ့ကြောင်း ဂုဏ်ပြုဖော်ပြအပ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပူးတွဲဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း မြန်မာနိုင်ငံသည်   မဲခေါင်-လန်ချန်း  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အလှည့်ကျပူးတွဲ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ ၂၄ ရက်တွင်ကျင်းပခဲ့သော တတိယအကြိမ် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးတွင် လာအိုနိုင်ငံထံမှ လွှဲပြောင်းလက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက် စတုတ္ထအကြိမ် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု   နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးကို  ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၅ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံက အိမ်ရှင်အဖြစ်  Video  Conferencing စနစ်ဖြင့်  လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ထိပ်သီးအစည်းအဝေး ရလဒ်များ အဖြစ် နေပြည်တော်ကြေညာစာတမ်း၊ မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု  ငါးနှစ်တာလုပ်ငန်း အစီအစဉ်(၂၀၂၃-၂၀၂၇)နှင့် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တီထွင်ဆန်းသစ်မှု စင်္ကြံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ပူးတွဲအစီအစဉ်တို့ကို  အတည်ပြု ကြေညာနိုင်ခဲ့သည်။ အစည်းအဝေးတွင် အလှည့်ကျ ပူးတွဲဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကို  ထိုင်းနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုပူးတွဲဥက္ကဋ္ဌ  တာဝန်ယူစဉ်ကာလအတွင်း   စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး၊ ဒေသဆိုင်ရာအစိုးရ/ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၊ တိုင်းရင်းဆေးကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် အကောက်ခွန်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်ရေး၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေး၊  သဘာဝဘေးအန္တရာယ် စီမံခန့်ခွဲရေး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းများအကြား အပြန်အလှန်သင်ယူမှုနှင့် အမြင်ချင်းဖလှယ်မှု တိုးမြှင့်ရေးနှင့် နည်းပညာနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး    စသည့်ကဏ္ဍများတွင် ဦးစားပေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ဖော်ပြအပ်သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် မျှဝေသော အနာဂတ် မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု  ဦးစားပေးကြွေးကြော်သံ (Development First)ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ မျှဝေသော အနာဂတ်နှင့်အတူ ပိုမိုနီးကပ်သည့် အသိုက်အဝန်းတစ်ခု ထူထောင်သွားရေး၊ ပိုမိုချိတ်ဆက်နိုင်မည့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုစင်္ကြံတစ်ခု တည်ဆောက်သွားရေး၊ ပိုမိုစိတ်ချလုံခြုံ၍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု တည်ဆောက်သွားရေး၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလားအလာကောင်းများသို့ ဦးတည်လှုပ်ရှားရေး၊ ပိုမိုထူးခြားသည့် ဝိသေသလက္ခဏာရပ်များဖြင့်  ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ပြည်သူအချင်းချင်း အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်ရေး တို့ကို    ထိရောက်စွာဆောင်ရွက် သွားရေးနှင့် အလုံးစုံပါဝင်သော  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို  တိုးမြှင့်ဖော်ဆောင်သွားရေး တို့ကို  ဦးစားပေး လုပ်ငန်းရပ်များအဖြစ် သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ ကိုးနှစ်တာကာလ တစ်လျှောက်  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ရလဒ်များသည်  အောင်မြင်သော ဒေသတွင်းပေါင်းစည်းမှု လုပ်ငန်းစဉ်များ၏ ဝိသေသ လက္ခဏာများဖြစ်သည့်    အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အပေါ် ရပ်တည်ချက် သဘောထားတူညီမှု၊ ဒေသတွင်းအဖွဲ့အစည်းများ အကြား အပြန်အလှန် အကျိုးပြုမှု၊ ဒေသတွင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု လုပ်ငန်းများ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်မည့် ရန်ပုံငွေထူထောင်ထားရှိမှုနှင့် စနစ်ကျသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မူဘောင်ချမှတ် ဆောင်ရွက်မှု စသည်တို့နှင့် ကိုက်ညီမှုရှိသဖြင့် အောင်မြင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ဒေသတွင်းမှီတင်း နေထိုင်ကြသည့်ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို    များစွာအထောက်အကူပြုနိုင်ခဲ့ကြောင်း ဂုဏ်ပြုဖော်ပြအပ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည်  မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် တာဝန်သိအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် တက်ကြွစွာပါဝင်၍  အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု၊   အပြန်အလှန်လေးစားမှု၊  ငြိမ်းချမ်းစွာအတူ ယှဉ်တွဲနေထိုင်မှု၊ အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှု၊   သာတူညီမျှရှိမှု    စသည့်မူများအပေါ် အခြေခံကာ  ဒေသတွင်း ပေါင်းစည်းမှုကို ဦးစားပေးမူဝါဒတစ်ရပ်အဖြစ် ရှေ့ဆက်ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမှ ရရှိသည့်    ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အခွင့်အလမ်းများကို   အကျိုးရှိစွာအသုံးချ၍ မိမိတို့နိုင်ငံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ဒေသတွင်းဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးတို့ကို တစ်ပြိုင်နက် ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သကဲ့သို့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အစီအစဉ်(Global Development Initiative)၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအစီအစဉ်   (Global   Security Initiative)နှင့်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှု အစီအစဉ်(Global CivilizationInitiative)တို့တွင်လည်း   တက်ကြွစွာ   ပါဝင်ဆောင်ရွက် သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း  ထပ်လောင်းဖော်ပြ၍  (၉)ကြိမ်မြောက်  မဲခေါင်-လန်ချန်းပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု နှစ်ပတ်လည်နေ့ကို ကြိုဆိုဂုဏ်ပြုအပ်ပါသည်။   ။

ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံမှ ထူးခြားသည့် ခေါင်းဆောင်များသည် လူသားချင်း စာနာမှုအတွက်   စည်းလုံးညီညွတ်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန် သံတမန်တစ်ဦးဖြစ်သူ စတိဝှစ်ကော့က ပြောကြားခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။

စတိဝှစ်ကော့၏ အဆိုပါပြောကြားချက်သည် ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့ကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန်အတွက် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နှင့် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်တို့က အမေရိကန်အစိုးရ၏ အဆိုပြုချက်ကို   သဘောတူလိုက်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းတွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် ထရမ့်နှင့်ပူတင်တို့ကြား သဘောတူညီချက် ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည့်နည်းတူ အမေရိကန်-ရုရှား ဆက်ဆံရေးမှာလည်း ပိုမိုတိုးတက် ကောင်းမွန်လာမည့် အလားအလာရှိသည်ဟု     စတိဝှစ်ကော့က ဆက်လက်ပြောကြား ထားသည်။

ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများမှ သမ္မတများဖြစ်သည့် ထရမ့်နှင့်ပူတင်တို့ကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ သဘောတူညီခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန်နှင့်ရုရှားနိုင်ငံတို့ကြား ကာလရှည်ကြာဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည့် မယုံကြည်မှု တံတိုင်းကြီးကို အပြီးအပိုင်ဖြိုချနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ရုရုားအစိုးရကလည်း ထုတ်ပြန်ထားသည်ကိုတွေ့ရသည်။

ထရမ့်နှင့်ပူတင်တို့သည် ယူကရိန်းနှင့်ရုရှားနိုင်ငံတို့ကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို မတ်လ ၁၈ ရက်တွင် ၂ နာရီခွဲခန့်ကြာမြင့်သည့် တယ်လီဖုန်းမှ တစ်ဆင့် ဆွေးနွေးစဉ် ချမှတ်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးကြား တယ်လီဖုန်းမှတစ်ဆင့်ဆွေးနွေးမှုကို မော်စကိုစံတော်ချိန်  ညနေ ၅ နာရီတွင် စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အမေရိကန်နှင့် ရုရှားတို့ကြား ချမှတ်ခဲ့သည့် သဘောတူညီချက်အရ ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းတို့အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်အခြေခံ အဆောက်အဦများကို  အခြားတစ်နိုင်ငံက တိုက်ခိုက်နေခြင်းအား ရပ်ဆိုင်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ထရမ့်၏ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အထူးသံတမန် စတိ ဝှစ်ကော့ကပြောသည်။

တစ်နည်းအားဖြင့်ဆိုရပါမူ ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် ရုရှားနိုင်ငံရှိ အဓိကစွမ်းအင် စက်ရုံများအပေါ် မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်များဖြင့် တိုက်ခိုက်နေခဲ့ပြီး ရုရှားတပ်မတော်ကလည်း ယူကရိန်းက လွှတ်တင်လိုက်သည့် မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်များအား ပစ်ချ၍ ယူကရိန်းရှိ စွမ်းအင်အခြေခံ အဆောက်အဦများကို တိုက်ခိုက်နေခဲ့သည်။ သို့သော် ယခုအခါ   အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုများအား ရပ်တန့်ရမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် ရုရှားအနေဖြင့် ထရမ့်ကအဆိုပြုသည့် ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်အခြေခံ အဆောက်အဦများကို တိုက်ခိုက်ခြင်းအား ရက်ပေါင်း ၃၀ ကြာ ရပ်တန့်ရန်၊ ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းတို့ကြား အကျဉ်းသားအပြန်အလှန်လဲလှယ်ရန်၊ ဒဏ်ရာရရှိထားသည့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ပြန်လည်လွှဲပြောင်းရန်နှင့် ပင်လယ်ပြင်အတွင်း၌လည်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန်တို့ကို သဘောတူခဲ့သည်။

အမေရိကန်နှင့် သဘောတူညီချက် ချမှတ်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင်  ရုရှားတပ်ဖွဲ့ဝင်များက ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွင်းရှိ စွမ်းအင်အခြေခံ အဆောက်အဦများအပေါ် တိုက်ခိုက်နေခြင်းအား ချက်ချင်းရပ်ဆိုင်းရန်နှင့် စွမ်းအင်စက်ရုံများအား တိုက်ခိုက်ရန် လွှတ်တင်ထားသည့် ရုရှားမောင်းသူမဲ့ လေယာဉ်ခုနစ်စင်းအား ပစ်ချရန် ရုရှားလေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ကို သမ္မတပူတင်ကအမိန့်ပေးခဲ့သည်ဟု ကရင်မလင်နန်းတော်က ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်တွင်ဖော်ပြသည်။

ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် ယူကရိန်းပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းနိုင်မည့် နည်းလမ်းများအား ရှာဖွေနိုင်ရန်အတွက်  အမေရိကန်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိသည်ဟု   သမ္မတပူတင်က   အဆိုပါဆွေးနွေးမှုအတွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

သမ္မတပူတင်သည် စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာသူ တစ်ဦးဖြစ်ပြီး   ယူကရိန်းပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်ရန် ဆန္ဒရှိနေကြောင်း၊ ၎င်းနှင့်ဖုန်းပြောဆိုမှုသည်  အလွန်ကျေနပ်ဖွယ် ကောင်းသည်ဟု ထရမ့်က နောက်ပိုင်းတွင် ထုတ်ဖော်ပြောကြားသည်။

ထရမ့်၏ပြောဆိုမှုများကို လေ့လာမည်ဆိုပါက ယူကရိန်းပဋိပက္ခသည် ယခင်ဂျိုးဘိုင်ဒင် အစိုးရ၏ ရုရှားဆန့်ကျင်ရေး သဘောထားကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆထားသည်ကို တွေ့ရပြီး အကယ်၍ ဘိုင်ဒင်၏နေရာတွင် ၎င်းသာသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မည် ဆိုပါက ယူကရိန်းပဋိပက္ခသည် မည်သည့်အခါမျှဖြစ်လာနိုင်စရာ အကြောင်းမရှိဟု လူသိရှင်ကြား ထုတ်ဖော်ပြောကြားထားသူဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် ဂျိုးဘိုင်ဒင်အစိုးရက ယူကရိန်းသို့ ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာ  တန်ဖိုးရှိ အကူအညီများ ပေးအပ်ခြင်းသည် ယူကရိန်းလက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခကို ပိုမိုရှည်ကြာစေရန် ဖန်တီးခဲ့ခြင်းသာဖြစ်သည်ဟု ထရမ့်ကဆိုထားသည်။

အမေရိကန်နှင့် ရုရှားတို့ကြား သဘောတူညီခဲ့သည့် စွမ်းအင်အခြေခံ အဆောက်အဦများအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပင်လယ်ရေပြင်အတွင်း ယာယီအပစ်အခတ် ရပ်စဲမှုကို ယူကရိန်းက ထောက်ခံလျက်ရှိသော်လည်း အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို အမေရိကန်အစိုးရက ထုတ်ပြန်သည့် အချိန်အထိ စောင့်ဆိုင်းမည်ဖြစ်သည်ဟု ယူကရိန်းသမ္မတ ဇီလန်စကီက မတ်လ ၁၈ ရက်တွင် သတင်းထောက်များကို ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် ထရမ့်နှင့် ပူတင်တို့ကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် ဆွေးနွေးမှုများ လုပ်ဆောင်မှုအပြီးတွင် ယူကရိန်းက တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ရုရှားအစိုးရက ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ထို့ကြောင့် ယူကရိန်း၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို  ရုရှားကစောင့်ကြည့်သွားမည်ဖြစ်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရပါမူ ထရမ့်နှင့်ပူတင်တို့ကြား ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည့် ယူကရိန်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်သည် ကြုံတောင့်ကြုံခဲဖြစ်သည့် သဘောတူညီချက်ဖြစ်ပြီး ယင်းသဘောတူညီချက်သည် ယူကရိန်းတွင် အဓွန့်ရှည်တည်တံ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဖော်ဆောင်နိုင်ရန်နှင့် အမေရိကန်-ရုရှားဆက်ဆံရေးအား ပုံမှန်အတိုင်းပြန်လည်ဖြစ်စေရန် အတွက် အထောက်အပံ့ပြုနိုင်သည့် ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်ကြောင်း  ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီမှာ ရုရှားက ယူကရိန်းကို စစ်ပွဲဆင်နွှဲပြီးနောက် အမေရိကန် အပါအဝင် ဥရောပနိုင်ငံအချို့က ယူကရိန်းအပေါ် ငွေကြေးအား၊ စစ်လက်နက်တို့ကို သွယ်ဝိုက်သောနည်းဖြင့်တစ်မျိုး၊ တိုက်ရိုက်တစ်ဖုံ ထောက်ပံ့ ပေးပို့ခဲ့ကြပါသည်။ တစ်ချို့မှာ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း၊ တစ်ချို့မှာ နောက်ကွယ်မှ ပုန်းလျှိုးကွယ်လျှိူး‌ ထောက်ပံ့ နေသည်မှာ ရုရှားအင်အားကို အတတ်နိုင်ဆုံး ကျဆင်းစေလိုသည့် ရည်ရွယ်ချက်ကို ပေါ်လွင်နေပါသည်။ ထိုအကူအညီ ပေးမှုများထဲတွင် ထူးခြားဖွယ်ကောင်းသည့် ထောက်ပံ့မှုတစ်ခုမှာ “G7 ERA” ဟု နာမည်ပေးထားသည့် ထောက်ပံ့ ချေးငွေအစီအစဉ် ဖြစ်ပါသည်။

G7 ERA ဆိုတာ ဘာလဲ?

“G7 ERA 3 Extraordinary Revenue Acceleration for Ukraine Emergency Leading Programe” ဟု ခေါ်ကြပါသည်။ ဆိုလိုရင်းက ယူကရိန်းကို အဖက်ဖက်အတွက် အသုံးပြု၍ရနိုင်ရန် G7 ဟု ခေါ်သည့် အီတလီ၊ ဂျာမနီ၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျပန်နှင့် ကနေဒါ စသည့်နိုင်ငံတို့ အားလုံးသဘောတူညီချက်ဖြင့် ယူကရိန်းကို ထောက်ပံ့နေသည့် ချေးငွေအစီအစဉ် ဖြစ်ပါသည်။

G7 ERA ရန်ပုံငွေတွေက ဘယ်ကငွေတွေလဲ? 

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီတွင် ယူကရိန်းအပေါ် စစ်ပွဲဆင်နွှဲလိုက်သည့် ရုရှားအပေါ် အမေရိကန်အပါအဝင် ဥရောပ နိုင်ငံများက ပိတ်ဆို့မှုများ အမြောက်အမြား ချမှတ်လိုက်ကြပါသည်။ အမျိုးမျိုးသော ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများအနက် ပြည်ပနိုင်ငံများရှိဘဏ်များတွင် လည်ပတ်လျက်ရှိနေသော ရုရှားပိုင်ငွေများကို G7 နိုင်ငံများက ထိန်းချုပ်လိုက်ကြပြီး ထိုငွေများကို ချေးငှားပြီး ရရှိလာသည့် အတိုးရငွေဖြင့် G7 ERA ရန်ပုံငွေကို ထူထောင်လိုက်ခြင်းပဲ ဖြစ်ပါသည်။

G7 နိုင်ငံများ ချုပ်ကိုင်ထားသည့် ရုရှားပိုင်ဆိုင်မှုများမှာ ထိုနိုင်ငံများရှိ ဘဏ်များတွင် လည်ပတ်နေသော ရုရှားအစိုးရ ပိုင်ငွေနှင့် ပိုင်ဆိုင်မှုများ ၊ ရုရှားဗဟိုဘဏ်ခွဲတမ်း ဘဏ္ဍာငွေများ၊ အစိုးရပိုင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ၊ အခွန်များ၊ အထွေထွေ လုပ်ငန်းများမှဝင်နေသော ငွေကြေးအရပ်ရပ်ပါဝင်နေပါသည်။ ထို့ပြင်ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်နွှယ်ပြီး လုပ်ဆောင်နေသည့် လုပ်ငန်းရှင်အချို့၏ ငွေကြေးနှင့်ပိုင်ဆိုင်မှုများလည်း ပါဝင်နေပါသည်။ ပြည်ပရှိ ထိုရုရှားပိုင်ဆိုင်မှုများကို G7 နှင့်ဥရောပသမဂ္ဂတို့က ပိုင်ဆိုင်မှု ချုပ်ကိုင်ခြင်း (Frozen Assets ) ပြုလုပ်လိုက်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

G7 ERA ရန်ပုံငွေတွေကို ဘယ်လိုအသုံးချနေကြလဲ? 

G7 နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများသည် ယူကရိန်းစစ်ပွဲစတင်ချိန်မှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အကုန်အထိ ရုရှားပိုင် ပြည်ပငွေများကို Frozen Assets ပြုလုပ်ထားသည်မှာ ဒေါ်လာ ၃၀၀ ဘီလီယံ ခန့်ရှိပါသည်။ ထိုငွေရပ်များကို ရုရှားအသုံးပြုခွင့်မရရှိစေဘဲ ၎င်းတို့၏ ဘဏ်များတွင် ထိန်းချုပ်ထားကြပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဥရောပသမဂ္ဂသည် ရုရှားပိုင် ယူရို ၂၀၀ ဘီလီယံ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၁၈ ဘီလီယံ) ကို ဘယ်ဂျီယန်၊ ဘရပ်ဆဲလ်ရှိ EUROCLEAR (ဘဏ္ဍာရေးအဖွဲ့) တွင် ထိန်းချုပ် ထားကြပါသည်။ ထိုငွေများမှ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ယူရို ၃ ဘီလီယံ ( အမေရိကန် ၃.၂ ဘီလီယံ) အမြတ်ရရှိနေပြီး ထိုအမြတ်ငွေများကို ယူကရိန်းအတွက် အသုံးချနိုင်ရန် G7 နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့က ချေးပေးနေခြင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။

မကြာသေးမီကပင် ကနေဒါနိုင်ငံက ယူကရိန်းကို G7 ERA ရန်ပုံငွေမှ ဒေါ်လာ ၁.၇ ဘီလီယံခန့်ကို ယခုမတ်လ ၁၄ ရက်မှာ ချေးပေးလိုက်ပါသည်။ ယူကရိန်း ဝန်ကြီးချုပ် အယ်နစ်ရှ်မီဂဲလ်ကလည်း ထိုချေးငွေရရှိကြောင်းကို တရားဝင် ကြေညာခဲ့ပါသည်။ ဒေါ်လာ ၁.၇ ဘီလီယံက ကနေဒါဒေါ်လာနှင့်တွက်ကြည့်ပါက ၂.၅ ဘီလီယံ ခန့်ရှိပါသည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင် ကနေဒါက ယူကရိန်းကို အဆိုပါအစီအစဉ်အောက်မှ ဒေါ်လာ ၅ ဘီလီယံအထိ ပေးချေးမည်ဟု ဆိုထားပါသည်။

G7 က ချေးပေးထားသည့် “ယူကရိန်းအတွက် အရေးပေါ်ငွေကြေးထောက်ပံ့ စီးဆင်းမှုငွေ” ဟု အမည်ပေးထားသော ထိုငွေများကို ယူကရိန်းအနေဖြင့် စစ်ပွဲကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်ရန်၊ စီးပွားရေးနှင့် စစ်ဘက်ရေးရာ လိုအပ်ချက်များကို အသုံးပြုသွားမည်ဟု ယူကရိန်းဝန်ကြီးချုပ်က ကတိကဝတ် ပြုထားပါသည်။

G7 နိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း ၎င်းတို့ကို အမြဲတစေ ခြိမ်းခြောက်နေသော ရုရှားကို မီးလောင်ရာ လေပင့် ဆိုသလို ဒုက္ခရောက်စေရန်၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ပင်ပန်းနွမ်းနွယ်စေရန်၊ ရုရှားစစ်အင်အား ပမာဏ ခန့်မှန်းနိုင်စေရန်၊ စစ်အင်အား တတ်နိုင်သမျှ လျော့ကျစေပြီး ကမ္ဘာ့စစ်ရေးချိန်ခွင်လျှာတွင် အဆင့်ချနိုင်ရန် စသည့်အချက်များဖြင့် ယူကရိန်းကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း တွန်းတိုက် ထောက်ပံ့နေခြင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။

ရုရှားဘက်က ဘယ်လိုတုံ့ပြန်ထားလဲ? 

G7 နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ G7 ERA အစီအစဉ်သည် နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ကျူးလွန်နေမှု ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ရုရှားအစိုးရဘက်က ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန် ပြောကြားထားပါသည်။ ထိုအစီအစဉ်မှာ G7 နှင့် ဥရောပတို့ “သူခိုးကျင့်သူခိုးကြံ” လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Sergey Lavrov က ကြေညာထားပါသည်။ ထိုကျူးလွန်မှုအတွက် အနာဂတ်တွင် မိမိလုပ်ဆောင်ချက်ကို မိမိတို့ တာဝန်ခံကြရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အနာဂတ်တွင် ဥပဒေအကြောင်းအရ အနည်းဆုံး ဒေါ်လာ ၃၀၀ ဘီလီယံ ပြန်ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြုံးဝါးထားပါသည်။