အီတလီနိုင်ငံမှ လေ့လာချက်အရ တစ်ပတ်လျှင် ကြက်သား ၃၀၀ ဂရမ်ထက် ပိုစားသူများသည် ကြက်သား ၁၀၀ ဂရမ်အောက် စားသူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါကသေဆုံးနိုင်ခြေ ၂၇% ပိုများပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်း ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ ၂.၂၇ ဆ အထိ မြင့်တက်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဧပြီတွင် အီတလီ အမျိုးသား အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်း ဆေးပညာဌာန (Italian National Institute of Gastroenterology) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သော အစီရင်ခံစာအရ ကြက်သား အလွန်အကျွံ စားသုံးမှု သည် သေဆုံးနိုင်ခြေနှင့် အစာခြေလမ်းကြောင်း ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်ဟု သိရှိ ရသည်။ တစ်ပတ်လျှင် ၃၀၀ ဂရမ်ကျော် (ကြက်ရင်ပုံသား ၃-၄ ချပ်ခန့်) စားသုံးပါက အန္တရာယ်ရှိသော အဆင့် အဖြစ်သတ်မှတ်သည်။

ယခင်အချိန်က ကြက်သားကို အနီရောင်အသား (အမဲသား၊ ဝက်သား) နှင့် ပြုပြင်ထားသော အသားများ (ဥပမာ ဝက်ပေါင်ခြောက်) ထက် ပိုမိုကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည့် အစားအစာအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။

၂၀၁၅ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ၏ ကင်ဆာဆိုင်ရာသုတေသနဌာန (IARC) က အနီရောင်အသားကို “ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ကင်ဆာဖြစ်စေသည့်အရာ” (Group 2A) အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သော်လည်း ကြက်သားကို အန္တရာယ်ရှိသည့်စာရင်းတွင် မထည့်သွင်းခဲ့ပါ။ သုတေသနအသစ်များက ကြက်သား အလွန်အကျွံစားသုံးမှုသည်လည်း ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြနေသည်။

အမေရိကန် အစာအာဟာရ လမ်းညွှန်ချက်များ အရ တစ်ပတ်လျှင် ၁-၃ ကြိမ် (တစ်ကြိမ်လျှင် ၁၀၀ ဂရမ်၊ ကြက်ရင်ပုံသား ၁ ချပ်ခန့်) စားသုံးသင့်သည်ဟု ဆိုသည်။ ကြက်သားတွင် ပရိုတင်းများစွာပါပြီး အဆီနည်း သော်လည်း အလွန်အကျွံစားပါက ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာဆိုးကျိုးများ ဖြစ်စေနိုင်သည်။

သုတေသနပညာရှင်များက ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကြောင်းရင်းများအဖြစ် ကြက်သားချက်ပြုတ်ရာတွင် ထွက်ပေါ်လာသောဓာတုဒြပ်ပေါင်းများက ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သည့် ဇီဝဖြစ်စဉ်များကို အားပေးနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ အရေခွံနှင့်အတူ ကြက်သားကိုစားပါက ကိုလက်စထရောနှင့် ပြည့်ဝဆီများ ပိုမိုရရှိနိုင်သည်။ အချို့သောကြက်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင် ပိုးသတ်ဆေး၊ ဟော်မုန်းများ အသုံးပြုမှုကြောင့် ကြက်သားတွင် အန္တရာယ်ရှိသော ဓာတ်ပစ္စည်းများ ပါဝင်နိုင်သည်။

ကြက်သားစားသုံးရာတွင် တစ်ပတ်လျှင် ၃၀၀ ဂရမ်ထက် မပိုစားပါနှင့်။ ကြော်ခြင်းထက် ပြုတ်ခြင်း၊ ဖုတ်ခြင်း၊ မီးကင်ခြင်းကို ဦးစားပေးပါ။ ဟော်မုန်းနှင့် ပိုးသတ်ဆေးများ မသုံးထားသော ကြက်သားမျိုးကို ရွေးဝယ်ပါ။ ကြက်သားအစား ငါး (ဆယ်လ်မွန်၊ တူနာ) ၊ ပဲအမျိုးမျိုး (ပဲနီလေး၊ တိုဖူး)၊ ဥများ၊ နို့ထွက်ပစ္စည်း များ (ဒိန်ချဉ်၊ ချိစ်)တို့ကို ပရိုတင်းရရှိရန် စားသုံးနိုင်ပါသည်။ 

ကြက်သားကို သင့်တင့်မျှတစွာစားသုံးပါက ကျန်းမာရေးအတွက်ကောင်းမွန်သော်လည်း အလွန်အကျွံစားသုံးပါက ကင်ဆာအန္တရာယ်နှင့် အခြားကျန်းမာရေးပြဿနာများ ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း သုတေသနများက သတိပေးထားပါသည်။

“အစားအစာဆိုသည်မှာ ဆေးဖြစ်သကဲ့သို့ အဆိပ်လည်းဖြစ်နိုင်သည်၊ ပမာဏနှင့် စားသောက်မှုပုံစံက အရေးကြီးဆုံးဖြစ်သည်။”

ကိုးကား-VN Express

Photo: Free Press Journal

ကွမ်းယာစားခြင်း၊ဝါးခြင်းသည် ရှေးမြန်မာမင်းများ လက်ထက်ကပင် ဆေးဝါးအဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ ခံတွင်းချဉ် ခြင်းကြောင့်သော်လည်းကောင်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် အမျိုးသားများသာမက အမျိုးသမီးများပါ စားသုံးလာကြသော ရိုးရာဓလေ့တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း ကွမ်းယာကို နိုင်ငံ့လူဦးရေ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့် စားသုံးလျက် ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့စားသုံးနေသော ကွမ်းရွက်သည် မည်မျှထိ ဆေးဖက်ဝင်သည်ကိုမူ လူတိုင်း မသိကြချေ။ ထို့ကြောင့် မိမိတို့စားသုံးနေကြသော ကွမ်းယာတွင်ပါဝင်သည့် ကွမ်းရွက်၏ ဆေးဖက်ဝင်ပုံများကို ဖော်ပြ ပေးလိုက်ရပါသည်။

မျက်လုံးရေတိမ်ဖြစ်သူများ ကွမ်းရွက်ကို မျက်စိနှင့် နှာတံအကြား ကပ်‌ပေးခြင်းဖြင့် ရေတိမ်ကင်းဝေးပြီး မျက်မှန်လွတ်စေ နိုင်သည်။ နားလေး၊ နားထိုင်းခြင်း မဖြစ်စေရန် ကွမ်းရွက်ကို နားထဲသို့လိပ်ထည့်ထားခြင်းဖြင့် သက်သာ ပျောက်ကင်း စေနိုင်သည်။ ခေါင်းကိုက်၊ ခေါင်းမူးဝေဒနာများ ခံစားရပါက နားထင်တွင် ကွမ်းရွက်ကပ်ပေးခြင်းဖြင့် ပျောက်ကင်း စေနိုင်သည်။

သွားဖုံးနာခြင်း၊ ပါးစပ်ထဲတွင် အပူဖုများထွက်ခြင်းများအတွက် ကွမ်းရွက်ကပ်ခြင်း၊ ကွမ်းရွက်ငုံပေးခြင်းဖြင့် သက်သာ ပျောက်ကင်းစေနိုင်သည်။ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းခြင်း၊ နှလုံးသွေးကြောပိတ်ခြင်း (Heart Attack) ဖြစ်ဖူးသူများ ထပ်မံ မဖြစ်ပွား‌စေရန် ရင်ဘတ် သို့မဟုတ် နှလုံးနေရာကို ကွမ်းရွက် ကပ်အိပ်ခြင်းဖြင့် သက်သာစေနိုင်သည်။ အဆုတ် မကောင်းသူများ၊ ချောင်းဆိုးသူများ ကွမ်းရွက်ကို ရင်ဘတ်၊ ကြောဘက်နှင့် အဆုတ်နေရာ နှစ်ဘက်စလုံးကို ကပ်ပေးခြင်းဖြင့် သက်သာစေသည်။ 

ရေချိုးမှား၍ ဖျားခြင်းအတွက် ကွမ်းရွက်ထဲ လျက်ဆားထည့်၍ ဝါးစားပေးခြင်းဖြင့် သက်သာ ပျောက်ကင်းစေသည်။ မျက်နှာတွင် တင်းတိပ်၊ ဝက်ခြံများပျောက်ကင်းစေရန် ကွမ်းရွက်ကို မီးပြ၍ ကပ်ပေးခြင်း၊ ချေ၍လိမ်းပေးခြင်းဖြင့် ပျောက်ကင်းစေသည်။ အမျိုးသမီးများ သားအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်ပွားလျှင် သားအိမ်နားတစ်ဝိုက် ကွမ်းရွက် ကပ်ပေးခြင်းဖြင့် သက်သာစေသည်။ နို့တိုက်မိခင်များ နို့ချောင်းပိတ်၊ နို့ကျိတ်ရောင်ပါက နှမ်းဆီ၊ အုန်းဆီ၊ မုန်ညင်းဆီ တစ်ခုခုတို့ဖြင့် သုတ်၍ ကွမ်းရွက် ကပ်ပေးလျှင် ပျောက်ကင်းစေသည်။

ကလေးငယ်များ နှာစေး၊ နှာပိတ်၊ အသက်ရှူကျပ်၍ အနေခက်ပါက နှမ်းဆီ၊ အုန်းဆီ၊ မုန်ညင်းဆီ တစ်ခုခုဖြင့် သုတ်၍ ကွမ်းရွက် အလယ် အပေါက်ဖောက်ကာ ငယ်ထိပ်၌ ကပ်ပေးလျှင် ချက်ချင်း သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။ ကလေးငယ်များ ချောင်းဆိုးပါက ကွမ်းရွက်စိမ်း သတ္တုရည်တွင် ဆားအနည်းငယ်ထည့်၍ တစ်နေ့လျှင် ၁၀ စက်မှ အစက် ၃၀ ခန့်၊ အသက် အရွယ်ကိုလိုက်၍ တိုက်ကျွေးပေးပါက သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။

ပေးပို့သူ- ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မီဒီယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန

Photo: MOI

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် အရွယ်ရောက်ပြီးလူငယ်များတွင် လေဖြတ်နိုင်ခြေ နှစ်ဆပိုများလာကြောင်း လေ့လာမှုအသစ်တစ်ခုက သတိပေးထားပါသည်။ ဆေးလိပ်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းက လေဖြတ်နိုင်ခြေ ကို ပိုဆိုးစေပြီး နေ့စဉ် စီးကရက်တစ်ဘူးထက် ပိုသောက်သည့် လူငယ်များသည် နှစ်၂၀ကြာပြီးနောက် ဆေးလိပ်မသောက်သူများထက် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၄ ဆ ပိုများကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့သည်ဟု သုတေသီများက ဆိုပါသည်။ 

လေ့လာမှုအတွက် သုတေသီများသည် Cryptogenic Stroke ဟု ခေါ်သော လေဖြတ်ခြင်းတစ်မျိုးကို အထူးပြုလေ့လာခဲ့ပြီး အဆိုပါ ဖြစ်စဉ်များသည် သွေးစီးဆင်းမှုပိတ်ဆို့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော်လည်း မည်သည့်အရာက ပိတ်ဆို့စေသည်ကို မသိရသေးဟု ဆိုသည်။

“ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် Ischemic Stroke နှင့်ဆက်စပ်နေသော်လည်း အထူးသဖြင့် အသက် ၅၀ နှစ်အောက် လူများအား ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းက မည်ကဲ့သို့ အကျိုးသက်ရောက်သည်ကို မသိရပါ” ဟု သုတေသီများက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

သုတေသီများက အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၄၉ နှစ်အကြား လေဖြတ်ခြင်းခံရသော လူပေါင်း ၅၄၆ ဦး၏ ဆေးမှတ်တမ်းများကို လေဖြတ်ခြင်း မရှိသောသူများနှင့် နှိင်းယှဉ်လေ့လာခဲ့ပြီး ဆေးလိပ်သောက်သူ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် ဆေးလိပ်မသောက်သူ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက မရှင်းပြနိုင်သော လေဖြတ်ခြင်းကို ခံစားခဲ့ရကြောင်း သုတေသီများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။

လိင်အမျိုးအစား၊ အသက်အရွယ်နှင့် ဆေးလိပ်သောက်သုံးမှု များပြားခြင်းများက အရွယ်ရောက်ပြီးသူများအတွက် လေဖြတ်နိုင်ခြေပေါ်တွင် လွှမ်းမိုးနေသောအချက်များဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

အမျိုးသားဆေးလိပ်သောက်သူများသည် ဆေးလိပ်မသောက်သူများထက် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၃ ဆ နှင့် အသက် ၄၅ နှစ်မှ ၄၉ နှစ်ကြား ရှိသူများတွင် ဖြစ်နိုင်ခြေ ၅ ဆနီးပါးရှိသည်။ အနှစ် ၂၀ ပတ်လုံး တစ်နေ့လျှင် တစ်ဘူး ထက် ပိုသောက်သော အမျိုးသားများသည် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၇ ဆနီးပါး ရှိပြီး အသက် ၄၅နှစ် မှ ၄၉ နှစ် တွင် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၅ ဆ နီးပါး ရှိကြောင်း သုတေသီများက ဆိုသည်။ 

ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်အရ တစ်နေ့လျှင် စီးကရက် ၁၁ လိပ် မှ ၂၀ အထိ ဆေးလိပ်သောက်သူများသည် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၆၄ % တိုးလာကာ တစ်နေ့လျှင် ဆေးလိပ်အလိပ်ရေ ၄၀ ကျော်သောက်သူများက ၎င်းတို့ထက် ၅ ဆကျော် လေဖြတ်နိုင်ခြေပိုများသည်ဟု လေ့လာတွေ့ရှိရကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ကိုးကား-Myanmar National Post

နေပြည်တော် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ပါမောက္ခဒေါက်တာသက်ခိုင်ဝင်းသည် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့ လူမှုရေးရာဝန်ကြီး၊ တာဝန်ရှိသူများနှင့်အတူ ယမန်နေ့နံနက်ပိုင်းတွင် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး ပန်းတနော်မြို့နယ်၊ မအူပင်မြို့နယ်ရှိ ပြည်သူ့ဆေးရုံများနှင့် ငှက်ဖျားရောဂါ ကာကွယ်နှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ကို သွားရောက်ကြည့်ရှုစစ်ဆေးသည်။

ပိုမိုကြိုးစားအားထုတ်

ဦးစွာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့်အဖွဲ့သည် ပန်းတနော်မြို့နယ် ပြည်သူ့ဆေးရုံ အစည်းအဝေးခန်းမ၌ မြို့နယ်ပြည်သူ့ဆေးရုံမှ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန ဝန်ထမ်းများနှင့်တွေ့ဆုံ၍ ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်ပွားမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေး လုပ်ငန်းများ စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်ရန်၊ ပုံမှန်ကာကွယ်ဆေးထိုး လုပ်ငန်းများအပါအဝင် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးလုပ်ငန်းများနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမိုကြိုးစားအားထုတ်ဆောင်ရွက်ရန် မှာကြားသည်။

ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ပေး

ဆက်လက်၍ ပန်းတနော် မြို့နယ်ကုသရေးဦးစီးဌာနမှူးက ဆေးရုံလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုအခြေအနေနှင့် လိုအပ်ချက်များ၊ ဒုတိယတိုင်းဒေသကြီး ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာနမှူး (ရောဂါကာကွယ်နှိမ်နင်းရေး)မှ ငှက်ဖျားရောဂါကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ထားရှိမှုတို့ကို ရှင်းလင်းတင်ပြရာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက လိုအပ်ချက်များကို အသေးစိတ်ဖြည့်ဆည်း ဆောင်ရွက်ပေးပြီး ပန်းတနော်မြို့နယ် ပြည်သူ့ဆေးရုံအတွင်းသို့ လှည့်လှည်ကြည့်ရှုကာ တာဝန်ကျဆရာဝန်များ၊ ဆေးရုံတက်ရောက်ကုသမှုခံယူနေသော လူနာများနှင့် တွေ့ဆုံနှုတ်ဆက်အားပေးစကား ပြောကြားသည်။

 လှည့်လည်ကြည့်ရှုစစ်ဆေး

ယင်းနောက် ပန်းတနော်မြို့နယ်အတွင်း မြို့ကွက်သစ်အရှေ့ပိုင်းရပ်ကွက် (၁) နှင့် ဆက်စပ်ကျေးရွာများမှ ပြည်သူများကို တာရှည်ခံဆေးစိမ်ခြင်ထောင်များ ဖြန့်ဝေပေးပြီး မြို့နယ်ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာနရုံးနှင့် လေးခန်းတွဲလေးထပ်အဆောက်အအုံ ဝန်ထမ်းအိမ်ရာ ဆောက်လုပ်နေမှုအခြေအနေများကို လှည့်လည်ကြည့်ရှုစစ်ဆေးသည်။

အားပေးစကားပြောကြား

ထို့နောက် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့်အဖွဲ့သည် ပန်းတနော်မြို့မှ မအူပင်မြို့သို့ ဆက်လက်ထွက်ခွာပြီး ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး မအူပင်မြို့မှ ဆေးရုံအုပ်ကြီး၊ အထူးကုဆရာဝန်ကြီးများ၊ သူနာပြုများ၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနှင့်တွေ့ဆုံ၍ လိုအပ်သောဆေးဝါးနှင့် ဆေးရုံသုံးပစ္စည်းကိရိယာများ ပြတ်လပ်မှုမရှိစေရေး ဖြည့်ဆည်းပေးရန်၊ ပြည်သူများအကျိုးအတွက် ဆေးကုသရေးလုပ်ငန်းများ ယခုထက်ပိုမိုတိုးတက်စေရေး ဆောင်ရွက်ပေးရန်တို့ကိုမှာကြားပြီး ဆေးရုံအတွင်း လှည့်လှည်ကြည့်ရှု၍ ဆေးရုံတက်ရောက် ကုသနေသောလူနာများကို အားပေးစကားပြောကြားသည်။

ပံ့ပိုးကူညီနိုင်ရေးမှာကြား

ညနေပိုင်းတွင် မအူပင်ခရိုင်အစားအသောက်နှင့် ဆေးဝါးကွပ်ကဲရေးဦးစီးဌာနသို့ သွားရောက်၍ တာဝန်ရှိသူများနှင့်တွေ့ဆုံကာ ဓာတ်ခွဲခန်းအဆင့်မြှင့်တင်မှုများ ပြုလုပ်ရန်အတွက် လိုအပ်သော လူအင်အားနှင့် စက်ပစ္စည်းကိရိယာများကို ဦးစီးဌာနမှ ပံ့ပိုးကူညီနိုင်ရေး မှာကြားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

Source: Myanmar National Portal

သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ နာတာရှည်ရောဂါသည်များအတွက် ပုံမှန်စားနေကျ အစားအစာများအပြင် ခန္ဓာကိုယ်၏ လိုအပ်ချက်အပေါ်လိုက်၍ မဖြစ်မနေ ဖြည့်စွက်စာများ သုံးစွဲပေးရန် လိုအပ်လာသည်။ ထိုသို့ လိုအပ်လာသည့်အခါ ဖြည့်စွက်စာများ ဝယ်မသောက်နိုင်လျှင်သော်လည်းကောင်း၊ ကျောက်ကပ်ထိမည်စိုး၍ ဆေးအများကြီးမသောက်ချင်လျှင်သော်လည်းကောင်း (To A Better Health) မှ ဆရာမကြီး ဒေါက်တာ ဒေါ်ခင်နွယ်ဝင်းက မျှဝေထားသည့် သဘာဝ နည်းများကို ပြန်လည်မျှဝေ တင်ပြပေးပါမည်။

ဗီတာမင်-ဒီရရှိစေရန် မနက်ခင်းနေရောင်ခြည်ခံပေးရမည်။ နေပူထဲတွင် နာရီဝက်ခန့် နေပူစာလှုံပေးရမည်။ နေရောင်ခြည်ခံရင်း တစ်လက်စတည်း ဖိနပ်မစီးဘဲ မြေကြီးဓာတ်ကိုပါ ယူရမည်ဖြစ်သည်။ မြေကြီးတွင် ဝါယောဓာတ်များ ပါဝင်သည်။ စိုနေသောမြက်ခင်းဆိုလျှင် ပို၍ သင့်တော်သည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်ယောင်ကိုင်းခြင်းကို သက်သာစေနိုင်သည်။ အင်ဒီအောက်စီဒင့်များ ပါဝင်သောကြောင့် သွေးကျဲစေပြီး လေဖြတ်ထားသူများ၊ နှလုံးသွေးကြော ပိတ်သူများအတွက်အလွန် သင့်တော်သည်။

ဗီတာမင် ဒီ-၃ နှင့် အတူတွဲဖက်သောက်သုံးရသည့် ဗီတာမင်ဒီ ကေ-၂ ကို သဘာဝနည်းဖြင့် ရယူနိုင်သည်။ ရှမ်းတို့ဖူး၊ ကလီစာဟင်း၊ ကြက်ဥအနှစ်၊ မုန်ညှင်းချဉ်၊ ဒိန်ချဉ်တို့တွင် ဗီတာမင်ဒီ ကေ-၂ များစွာပါဝင်သည်။ မကြာခဏ နနွင်းဖျော်ရည် သောက်သုံးပေးသင့်သည်။ နနွင်းဖျော်ရည် သောက်သုံးခြင်းဖြင့် ညဘက်တွင် နှစ်ခြိုက်စွာ အိပ်ပျော်စေသည်။ သို့သော် ပမာဏများများ သောက်သုံးမိပါက ဝမ်းချုပ်စေနိုင်သည်။

အသီးအနှံနှင့် အစိမ်းရောင်အရွက်များများစားပေးရမည်။ ဤသို့စားပေးခြင်းဖြင့် ဝမ်းပျော့စေပြီး အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများကို ဟန့်တားပေးနိုင်သည်။ အရိုးပြုတ်ရည် သောက်ပေးသင့်သည်။ ဥပမာ - ကြက်ရိုး၊ အမဲရိုး၊ ဆိတ်ရိုးတို့ကို စွပ်ပြုတ်လုပ်သောက်ခြင်းဖြင့် ဗီတာမင်ဓာတ်များစွာရရှိစေနိုင်သည့်ပြင် အအေးမိနှာစေးရောဂါကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ အုန်းရည်သောက်ခြင်းဖြင့်လည်း သတ္တုဓာတ်မျိုးစုံ ရရှိစေသည်။ နွယ်ချိုကို ဆေးဝါးအဖြစ် ပုံမှန် စားပေးခြင်းဖြင့် အူလမ်းကြောင်းကျန်းမာရေးအတွက် အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ရရှိစေနိုင်သည်။ ခြေထောက်ကို ဆားရေစိမ်ပေးခြင်းဖြင့် ညောင်းညာကိုက်ခဲခြင်းများကို သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။ သစ်ကြားသီးနှင့် အဆီများသော “ငါး” တို့ကိုလည်း မကြာခဏ စားပေးသင့်သည်။ ၎င်းတို့တွင် အိုမီဂါ-၃ ပါဝင်သည်။ ဗီတာမင်-စီ ရရှိစေရန် ငရုတ်ပွသီး၊ သံပုရာသီး၊ ရှောက်သီး၊ ဆီးဖြူသီး၊ လိမ္မော်သီး၊ ကျွဲကောသီး၊ မာလကာသီး၊ ကီဝီသီး၊ ဘယ်ရီသီးအမျိုးမျိုး၊ ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်း၊ ကင်ပွန်းချဉ်၊ ချဉ်ပေါင်ရွက်၊ အာလူး၊ ကန်စွန်းဥ အစရှိသည်တို့ကို စားသုံးပေးသင့်သည်။ ဇင့် ဓာတ်ရရှိစေရန် ပင်လယ်စာ၊ အနီရောင်အသားများ၊ ကြက်ဥ၊ နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများ၊ အုတ်ဂျုံ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ မှို၊ ကညွတ်၊ ကိုက်လန်၊ ရုံးပတီသီး၊ ပန်းပွင့်စိမ်း၊ ဟင်းနုနယ်၊ ပြောင်းဖူး စသည့် ဟင်းသီးအရွက်များအပြင် ကွာစေ့၊ ဖရုံစေ့ကဲ့သို့သော အစေ့အဆံများကိုလည်း စားသုံးပေးသင့် သည်။ အင်တီဘိုင်အိုတစ်ရရှိစေရန် ဂျင်း၊ ကြက်သွန်နီ၊ ကြက်သွန်ဖြူ၊ နနွင်း၊ သစ်ကြံပိုး ခေါက်များ စားသုံးပေးနိုင်သည့်ပြင် ရေနွေးကြမ်းလည်း သောက်ပေးသင့်သည်။

အထက်ပါနည်းလမ်းများအပြင် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား လေ့ကျင့်ခန်းများ နေ့စဉ် အနည်းဆုံး (၁၅) မိနစ် ခန့် ပုံမှန်ပြုလုပ်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။

ကိုးကား - To A Better Health 

ပေးပို့သူ- ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မီဒီယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန

Photo: MyFood Myanmar

• ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါဆိုတာ ဓာတ်မတည့်မှုကြောင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောင်ရမ်းမှု နာတာရှည်ဖြစ် နေတာကို ခေါ်ပါတယ်။ ကလေးတွေရဲ့ ၁၀-၁၅% ဟာ ပန်းနာရင်ကျပ်ခြင်းကို ခံစားနေကြရပြီး ဖြစ်တဲ့ အရေအတွက်ဟာလည်း တိုးတက်လျက်ရှိပါတယ်။
• ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါသည်တွေဟာ ဖြစ်နေတဲ့ ရောဂါရဲ့ အတိမ်အနက်နဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိတ်ဆို့မှု ဘာကြောင့်ဖြစ်ရတာလဲ ဆိုတဲ့ အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေဖို့ သူတို့ရဲ့ အဆုတ် အလုပ်လုပ်နေပုံကို  စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
• ရင်ကျပ်နေပြီဆိုရင် ဆေးရုံကို အမြန်ခေါ်သွားပြီး လိုအပ်တဲ့ ကုသမှုတွေ ချက်ချင်းပေးနိုင်ဖို့ အလွန် အရေးကြီး ပါတယ်။ ရင်ကျပ်ခြင်းရဲ့ နောက်ဆက်တွဲဟာ အသက်အန္တရာယ်အထိ ဖြစ်သွားနိုင်တဲ့ ရောဂါဝေဒနာတစ်ခု ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါဆိုတာ ဓာတ်မတည့်မှုကြောင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောင်ရမ်းမှု နာတာရှည်ဖြစ်နေတာကို ခေါ်ပါတယ်။ ပန်းနာရင်ကျပ်ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းရင်းတွေထဲမှာ bronchial hyperresponsiveness (အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းကိုကျဉ်းသွားအောင်လှုံ့ဆော်တဲ့ အာရုံခံနိုင်စွမ်းတွေ မြင့်နေတာ)၊ bronchospasms (ပြင်ပက လှုံ့ဆော်မှု တစ်ခုခုကြောင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းက ကြွက်သားတွေ အလိုလို ကျဉ်းသွားတာ)၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကိုက ကျဉ်းနေတာ စတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ ရင်ကျပ်တာဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲမှာရှိတဲ့ နူးညံ့တဲ့ ကြွက်သားတွေ ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း ကျုံ့နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဝေဒနာရှင်ဟာ တစ်ခါတစ်လေ သူရင်ကျပ်နေမှန်း အသက်ရှူမဝဖြစ်နေမှန်းတောင် မသိနိုင်ဘဲ သာမန်လူတွေလိုပဲ နေ့စဉ် လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို လုပ်နိုင်နေပါတယ်။ ဒီလို လက္ခဏာမပြတဲ့ ဝေဒနာရှင်တွေမှာ ရင်ကျပ်တဲ့ရောဂါ ရှိ/မရှိ ဆရာဝန်တွေတာင် မစမ်းသပ်ဘဲ တပ်အပ် မပြောနိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ရောဂါအခြေအနေ အမှန်ကို သိနိုင်စေဖို့ လူနာရဲ့ ရောဂါရာဇဝင်ကို သေသေချာချာ ဆန်းစစ်ဖို့နဲ့ လူနာကို သေသေချာချာ စစ်ဆေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ပန်းနာရင်ကျပ်ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းရင်းတွေ

• မျိုးရိုး – မိဘတွေနဲ့ မောင်နှမတွေမှာ ရင်ကျပ်ရောဂါရှိလို့ရှိရင် ကလေးတွေမှာလည်း ရင်ကျပ်ရောဂါ ပါလာနိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်း ပိုများပါတယ်။
• ပတ်ဝန်းကျင် – ရင်ကျပ်သွားစေနိုင်တဲ့ အကြောင်းရင်းတွေဖြစ်တဲ့ အိမ်မှာ ဖုန်ထူတာ၊ ခွေးတွေ ကြောင်တွေရဲ့ အမွေးတွေ၊ ပိုးဟပ်၊ အိမ်ထဲမှာ ဆေးလိပ်သောက်တာ စတဲ့ မိမိရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကြောင့်လဲ ရင်ကြပ်တတ်ပါတယ်။

ရင်ကျပ်နေတဲ့လူမှာ တွေ့ရတဲ့ လက္ခဏာတွေ

• ချောင်းခြောက် မကြာခဏဆိုးပြီး သလိပ် ဖြူဖြူတွေ ဟပ် ထုတ်တတ်ပါတယ်။
• ကျပ်နေတဲ့အချိန်မှာ အသက်ရှူသံ တရွှီရွှီကို ကြားနေရပါတယ်။
• ရင်ထဲမှာ တင်းကျပ် နေတတ်ပါတယ်။
• အသက်ရှူလို့မရခြင်း၊ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းနဲ့ အသက်ကို အငမ်းမရရှူနေရခြင်းတို့ ဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။

ဖော်ပြပါ လက္ခဏာတွေဟာ ညပိုင်းနဲ့ နံနက်အစောပိုင်းတွေမှာ အဖြစ်များတတ်ပါတယ်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါတွေ ဖြစ်နေတဲ့အခါ၊ ကူးစက်ခံရတဲ့အခါမျိုးမှာလည်း ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။

ပန်းနာထလာဖို့ သူများထက်ပိုပြီး လွယ်ကူတဲ့ ရင်ကျပ်ဝေဒနာရှင်တွေဟာ သူတို့ အလာဂျီဖြစ်တဲ့ဟာ တစ်ခုခုနဲ့ တွေ့လိုက်ရပြီဆိုတာနဲ့  အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဟာ တင်းပြီး ကျုံ့သွားတဲ့အတွက် ကျဉ်းမြောင်းလာပါတယ်။ အဲဒီနောက် ချောင်းတွေဆိုးလာတာ၊ အသက်ရှူကျပ်လာတာနဲ့ အသက်ရှူရင် တရွှီရွှီ မြည်လာတော့တာပါပဲ။

အသက်ရှူမရ၊ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်း နဲ့ အသက်ရှူစဉ် ရွှီး ရွှီး မြည်ခြင်းတို့ဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ရောင်ရမ်းခြင်း ကြောင့် ဖြစ်လာရတဲ့ အကျိုးဆက်များပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်က ကြွက်သားတွေ မကြာခဏ ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်ရတာကနေ အသက်ရှူပေါက်ပိတ်ခြင်းကို ဦးတည်နေပါတယ်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း တစ်လျှောက်မှာရှိတဲ့ တစ်သျှူးတွေဟာ ရောင်ရမ်းပြီး စေးကပ်လာကြတာကြောင့် အဆုတ်ဟာ သူ့ရဲ့ လုပ်ငန်းကို အပြည့်အဝ မဆောင်ရွက်နိုင်တော့တဲ့အတွက် ပန်းနာဝေဒနာရှင်ဟာ ပုံမှန်လူတွေထက်ပိုပြီး လေကို ငတ်ပြီး အသက်ကို အငမ်းမရ ရှူကြရရှာပါတယ်။

တစ်ချို့လူနာတွေမှာ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းနဲ့ တရွှီးရွှီး မြည်ခြင်းတို့ဟာ အလိုအလျောက် ပြန်ကောင်းသွားတဲ့အခါမျိုး ရှိသလို အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ချဲ့ပေးတဲ့ ဆေးမျိုး ပေးလိုက်ရတဲ့အခါမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ လေရှူလမ်းကြောင်း တအားပိတ်သွားတဲ့အခါမျိုးမှာ လူနာဟာ အသက်ရှူကြပ်တဲ့ ဝေဒနာကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခံစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ လေရှူရှိုက်နိုင်မှုဟာ အကန့်အသတ်နဲ့ဖြစ်သွားခြင်း၊ အသက်ရှူနိုင်စွမ်းမရှိတော့ခြင်း၊ အောက်ဆီဂျင် ပြတ်သွားခြင်း စတာတွေ ဖြစ်လာတဲ့အတွက် ဆေးရုံတင်ထားရခြင်း၊ အရေးပေါ်အခန်းမှာကုသပေးရခြင်း စတဲ့ ထိရောက်တဲ့ ကုသမှုကို အချိန်မီ မခံယူရင် အသက်အန္တရာယ်ကို ထိခိုက်တဲ့အထိ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။

ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိတဲ့ ကလေး ၃ ယောက်မှာ ၂ ယောက်ဟာ အခြားဓာတ်မတည့်မှုများကြောင့်လည်း ဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။ ဒီလိုကလေးမှာ နှာခေါင်းလမ်းကြောင်းနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ လက္ခဏာတွေနဲ့ ကြုံတွေ့နေရပြီဆိုရင် အသက်ရှူရ ခက်ခဲတဲ့ ပြဿနာဟာလည်း ပိုဖြစ်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုဆိုရင်တော့ အဲဒီ နှာခေါင်းလမ်းကြောင်းပြဿနာကို သေသေချာချာ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ရင် သူတို့မှာ ပန်းနာရင်ကျပ်ကြောင့်ဖြစ်ရတဲ့ အသက်ရှူရခက်ခဲမှုကိုလည်း အများကြီး လျှော့ချနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပန်းနာရင်ကျပ် ဘယ်ကစ

• ဖုန်ရှူမိခြင်း၊ ခွေးတွေ ကြောင်တွေရဲ့ အမွေးတွေ၊ ပိုးဟပ်၊ ပန်းဝန်မှုန် စတာတွေနဲ့ ဓာတ်မတည့်မှုများ
• အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများ ကူးစက်ခြင်း
• အေးတဲ့ ရာသီဥတု၊ ခြောက်သွေ့တဲ့လေ စတဲ့ ရာသီအပြောင်းအလဲများကြောင့်
• လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်း၊ အလွန်အမင်း ရယ်မောမိခြင်း
• စိတ်ခံစားမှု ခဏခဏပြောင်းလဲတတ်ခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုများခြင်း
• အက်စပရင်၊ NSAID (စတီးရွိုက်မပါသော အဆစ်ရောင်ကုသဆေးများ)၊ beta-blockers စတဲ့ သွေးတိုးကျဆေးများ စတာတွေ သောက်နေရသူများ

ကလေးငယ် ရင်ကျပ်တာကို စမ်းသပ်ဖို့ အရင်က မရှိခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းတွေ

ပန်းနာရင်ကျပ် ဖြစ်ပွားမှုဟာ ကလေးတွေမှာ ဆက်တိုက်တိုးပွားလျက်ရှိနေပါတယ်။ ချောင်းဆိုခြင်း၊ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်း၊ တရွှီရွှီ အသံမြည်နေခြင်း၊ ရင်ထဲမှာ တင်းကျပ်နေခြင်း စတာတွေကို ခံစားနေကြရပါတယ်။ ဆရာဝန်တွေဟာ ရောဂါရှာတဲ့နေရာမှာ လူနာရဲ့ ရောဂါရာဇဝင်အပေါ်မှာပဲ မူတည်ပြီး ရှာနေကြရပါတယ်။ တစ်ကိုယ်လုံးကို စစ်ဆေးတာ၊ ဓာတ်မတည့်မှု စစ်ဆေးတာ၊ အဆုတ်ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို စစ်ကြည့်တာ စတာတွေ ကိုလည်း လုပ်ကြပါတယ်။ peak flow meter လို့ ခေါ်တဲ့ အဆုတ်ရဲ့ လေမှုတ်အားကို စမ်းတဲ့ ကိရိယာလေးနဲ့ မှုတ်ကြည့် ခိုင်းပြီး စမ်းသပ်တာမျိုးလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီနည်းလမ်းတွေအားလုံးဟာ လူနာက လိုက်လုပ်နိုင်စွမ်းရှိမှ လုပ်လို့ရတာဖြစ်တဲ့အတွက် အငယ်ဆုံး ၆ နှစ်နဲ့ အထက်ကို မှ လုပ်လို့ အဆင်ပြေပါတယ်။ ကလေးပေါက်စလေးတွေမှာ ကျတော့ spirometry လို peak flow meter  လိုဟာမျိုးနဲ့ မှုတ်ခိုင်းပြီး တိုင်းကြည့်လို့ မရနိုင်တဲ့အတွက် အောက်ပါ အခြားစမ်းသပ်မှုနည်းလမ်းများကို ရှာဖွေ ဖော်ထုတ်ထားရပါတယ်။

၁. Forced oscillation technique (FOT) နည်းလမ်းဖြင့် လေမှုတ်နိုင်စွမ်းကို စစ်ဆေးခြင်း

ဒီနည်းကတော့ လေလမ်းကြောင်းရဲ့ ခုခံနိုင်စွမ်းအားကို စစ်ဆေးတဲ့နည်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိသူတွေရဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းခုခံနိုင်အားဟာ ရိုးရိုးသာမန်လူတွေထက် အထက်ပိုင်းနဲ့ အောက်ပိုင်းမှာ ပိုမြင့်မားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ကလေးကို ပုံမှန်အသက်ရှူသွင်းခိုင်းပြီး ကိရိယာလေးတစ်ခုထဲကို အားပြင်းပြင်းနဲ့ မှုတ်ထည့်ခိုင်းတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုတစ်ကြိမ် အပြည့်အစုံလုပ်နိုင်ဖို့ စက္ကန့် ၂၀ သာ ကြာမြင့်ပြီး ရိုးရှင်းကာ အဆင်ပြေပါတယ်။  အသက် ၃ နှစ်နဲ့ အထက် ကလေးတွေမှာ စတင် လုပ်ဆောင်နိုင်ပြီး ရင်ကျပ်ရောဂါ ရှိမရှိ သံသယ ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကလေးများအတွက် ရောဂါလက္ခဏာကနဦးစမ်းသပ်မှုအဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း မှတ်တမ်းများအရ သိရှိရပါတယ်။

၁. လေမှုတ်ထုတ်ရာတွင် နိုက်ထရစ်အောက်ဆိုက် ပါဝင်မှုကို စစ်ဆေးခြင်း

ဒါကတော့ လူကြီးရော ကလေးများမှာပါ အသက်ရှူထုတ်လိုက်ရာမှာ ပါဝင်လာတဲ့ နိုင်ထရစ်အောက်ဆိုက် ပြင်းအားကို တိုင်းတာတဲ့ ကိရိယာနဲ့ စစ်ဆေးတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။  ဓာတ်မတည့်မှု နဲ့ ရင်ကျပ်နေတဲ့ လူနာတွေ ရှူထုတ်လိုက်တဲ့ လေထဲမှာ နိုက်ထရစ်အောက်ဆိုက် ပါဝင်မှုနှုန်းကို တိုင်းတာခြင်းဖြင့် အတွင်းက အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမျာ ရောင်ရမ်းနေတဲ့ အတိုင်းအတာကို သိရှိနိုင်ပါတယ်။ ကလေးဘဝအစောပိုင်း ရင်ကျပ်ရောဂါရှာဖွေမှုနဲ့ ကော်တီကိုစတီးရွိုက်စတဲ့ ရှူဆေးများနဲ့ ကုသမှုအပြီး ရောဂါကို စောင့်ကြည့်ရာမှာ အထောက်အကူပြုဖို့ သုံးတဲ့ နည်းလမ်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းကလည်း ရိုးရှင်းပြီး အဆင်ပြေတဲ့နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်တဲ့အတွက် အသက် ၃ နှစ်နဲ့ အထက်ကလေးငယ်များအတွက် အသုံးပြုဖို့ သင့်တော်ပါတယ်။

ရင်ကျပ်ရောဂါရှာဖွေခြင်း

• ချောင်းဆိုးခြင်း၊ အသက်ရှူနှုန်း၊ တရွှီရွှီမြည်မှု စတာတွေ ဖြစ်လိုက် ပျောက်လိုက် ဖြစ်နေသလား၊ ညဘက်အိပ်ချိန်မှာ ချောင်းပိုဆိုးသလား၊ တခြားအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါတွေများ ကူးစက်ထားသေးလား စတဲ့ ရောဂါရာဇဝင်ကို စစ်မေးခြင်း၊
• အသက်ရှူသံကို နားထောင်ခြင်း၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းတောင့်တင်းနေမှု၊ အဆုတ်နှစ်ဖက်စလုံးက တရွှီရွှီမြည်သံကို နားထောင်ကြည့်ခြင်း စတဲ့ လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ကြည့်ခြင်း။
• ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်မှု
  • လူနာဟာ ဘယ်အရာတွေနဲ့ ဓာတ်မတည့်တာလဲ။ ဘယ်လိုဟာတွေကြောင့် ရင်ကျပ်လာတာလဲ စတာတွေကို ဓာတ်မတည့်မှုစမ်းသပ်ခြင်း နဲ့ ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပေးခြင်းဖြင့် ကိုယ်နဲ့ ဓာတ်မတည့်တဲ့ အရာဝတ္ထုတွေကို သိရှိပြီး ရှောင်ရှားနိုင်ပါတယ်။
  • ၆ နှစ် နဲ့ အထက်ကလေးတွေက စပြီး အသက်ရှူတဲ့ ပမာဏ နဲ့ ပြင်းအားကို တိုင်းတာနိုင်ပါတယ်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဟာ တင်းပြီး ကျပ်နေမယ်ဆိုရင် ရှူထုတ်လိုက်တဲ့ ပြင်းအားမှာ အားနည်းနေနိုင်ပါတယ်။ အသက်ရှူမှုဆိုင်ရာမှာ အဟန့်အတားတစ်ခုခု ရှိနေပြီ ဒါမှမဟုတ် အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းဟာ ကျပ်နေပြီဆိုရင် အသက်ရှူရပိုမိုလွယ်ကူစေပြီး အဆုတ်ထဲက ကြွက်သားတွေကို ပြေလျော့စေကာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကိုချဲ့ပေးနိုင်တဲ့ bronchodilator inhaler ရှူဆေးမျိုးကို ပေးထားပြီး ရှူထုတ်လိုက်တဲ့ လေရဲ့ ပြင်းအားကို စောင့်ကြည့်ခြင်း လုပ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ တိုင်းတာလို့ ရရှိတဲ့ ပြင်းအားဟာ ၁၂%  တိုးတက်လာတယ်ဆိုရင် ဒီလူနာမှာ ရင်ကျပ်ရောဂါ ရှိနေပြီလို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။

(ပန်းနာရင်ကျပ်ဝေဒနာရှင်တိုင်း အသက်ရှူပြင်းအားတိုင်းတာခြင်းကို ပြုလုပ်သင့်ကြပါတယ်။ ဒါမှ ရင်ကျပ်ရောဂါ တစ်ကယ်ရှိမရှိ သိနိုင်မှု ဖြစ်တဲ့အပြင် ရှိနေပြီဆိုရင်လည်း ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ ကျပ်နေတာလဲဆိုတာကို သတ်မှတ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။)

– အဆုတ်ရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတဲ့ Peak Flow Meter ဆိုရင် ရိုးရှင်းလွယ်ကူပြီး လူနာကိုယ်တိုင် အိမ်မှာ တိုင်းကြည့်နိုင်ပါတယ်။ လေကို ဘယ်လောက်အားနဲ့ မှုတ်ထုတ်နိုင်သလဲဆိုတာကို တိုင်းတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ရင် ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ ကျပ် နေသလဲဆိုတာကိုပါ အမြန်သိနိုင်တဲ့ နည်းကလေးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

– အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရဲ့ တုန့်ပြန်နိုင်စွမ်းကိုတော့ Bronchial Provocation Test နဲ့ တိုင်းတာရပါတယ်။ ဒါကတော့ ရင်ကျပ်နေပေမယ့် အဆုတ်ရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းကြည့်တဲ့အခါမှာ ပုံမှန်ဖြစ်နေတဲ့ လူနာမျိုးအတွက် သုံးပါတယ်။

ဒီစမ်းသပ်နည်းနဲ့ စမ်းမယ်ဆိုရင် အသက်ရှူအားစမ်းတဲ့ Spirometry test ကို အရင်တိုင်းရပါမယ်။ အဲဒီနောက်  Methacholine ကဲ့သို့သော လှုံ့ဆော်ပေးတဲ့ ဆေးတစ်မျိုးကိ ရှူသွင်းခိုင်းပြီး  Spirometry ပြန်တိုင်းရပါမယ်။ တကယ်လို့ ရှူထုတ်တဲ့အားဟာ ၂၀% အောက်အထိ ကျမသွားဘူးဆိုရင် Methacholine ကို နောက်တစ်ဆင့် တက် ပေးရပါတယ်။ ၂၀% ကျသွားတဲ့အထိ ထပ်ခါထပ်ခါ လုပ်ရပါမယ်။ ဆရာဝန်က တိုင်းတာရရှိမှုကို ဂရပ်ဖ်ဆွဲပြပါလိမ့်မယ်။

– ရင်ကျပ်ခြင်းနဲ့ အလားတူ အခြားရောဂါများ ရှိမရှိ ဆိုတာကတော့ ဓာတ်မှန်ရိုက်ကြည့်ခြင်းဖြင့် သိနိုင်ပါတယ်။

ရင်ကျပ်ရောဂါကို ကုသခြင်း

အရင်တုန်းကတော့ ဓာတ်မတည့်မှုဖြစ်တဲ့ အကြောင်းရင်းတွေဘာတွေကို မဖော်ထုတ်နိုင်သေးတဲ့အတွက် ပန်းနာရင်ကျပ်ကို ပေျာက်အောင် ကုမပေးနိုင်ခဲ့ကြပါဘူး။ အသက်ရှူရလွယ်ကူစေတဲ့ ဆေးလေးပဲ ပေးထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ခုတော့ ရင်ကျပ်ပန်းနာနဲ့ပတ်သက်ပြီးလေ့လာတွေ့ရှိမှုတွေ အများကြီးလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီး ကုသမှုပေးတဲ့ ကုထုံး တွေဟာလည်း အရင်ကထက်အများကြီး အဆင့်မြင့်လာပြီး အမြစ်ပြတ်သွားတဲ့အထိတောင် ကုပေးနိုင်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ချို့ နည်းလမ်းတွေကို ဖော်ပြလိုက်ရပါတယ်။

1. လူနာရော လူနာကို ပြုစုစောင့်ရှောက်မယ့်သူအားလုံးပါ ဒီ ရင်ကျပ်ပန်းနာရောဂါနဲ့ သူ့ ဆေးတွေရဲ့ သဘောသဘာဝကို နားလည် သဘောပေါက်အောင် လုပ်ထားရပါမယ်။ ကုသတဲ့နေရာမှာလည်း နားလည်တတ်ကျွမ်းတဲ့ ဆရာဝန်သမားတော်နဲ့ အတူတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရပါမယ်။
2. လူနာဟာ ပန်းနာထစေတဲ့ ဓာတ်မတည့်မှုများဖြစ်တဲ့ ဖုန်မှုန့်တွေရှူမိခြင်း၊ အိမ်မွေးခွေးလေး ကြောင်လေးတွေရဲ့ အမွေးတွေ၊ အိမ်ထဲမှာ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်ငွေ့ရှူနေရခြင်း စတာတွေကို ရှောင်ရှားရပါမယ်။
3. လူနာဟာ ရင်ကျပ်ပန်းနာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ရောဂါဆိုင်ရာအကဲဖြတ်မှုတွေဖြစ်တဲ့ အဆုတ်ရဲ့လုပ်ဆောင်မှတွေကို စစ်ဆေးခြင်း စတဲ့ အလုပ်တွေကိုလည်း သဘောပေါက်ထားရမှာဖြစ်ပြီး ဆက်တိုက် စစ်ဆေးနေဖို့ လိုတယ် ဆိုတာကိုလည်း သိထားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အိမ်မှာ peak flow meter ဆောင်ထားတယ် ရှိတယ် ဆိုရင်လဲ ကိုယ့်အခြေအနေကို ကိုယ့်ဟာကိုယ် တိုင်းကြည့်နေလို့ရပါတယ်။
4. ရင်ကျပ်ပန်းနာဆေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ၂ မျိုး ရှိပါတယ်။

• ရင်ကျပ်ကျပ် မကျပ်ကျပ် အစဉ်အမြဲ စွဲ သောက်နေရမယ့် ထိန်းချုပ်ဆေးမျိုး – သူက ရင်ကျပ်မလာအောင် ထိန်းထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကော်တီကိုစတီးရွိုက်ပါတဲ့ ရှူဆေး (အင်ဟေလာ) ဟာ ရင်ကျပ်ရောဂါကို ကုသတဲ့ အဓိက ဆေးတစ်မျိုးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပမာဏနည်းနည်းကိုပဲ အသုံးပြုဖို့ လိုတဲ့အတွက် ဘေးအန္တရာယ် အကင်းဆုံးလို့လည်း သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ လည်ချောင်းတွေ ခြောက်သွေ့တာ၊ ပါးစပ်နဲ့လျှာတွေမှာ မှိုတက်သလိုမျိုး ဖြူဖြူအဖတ်တွေ ကပ်နေတာ၊ အသံ ပြာတာတာဖြစ်လာတာ စတဲ့ ဘေးထွက် ဆိုးကျိုးလေး တွေတော့ ရှိတတ်ပါတယ်။  ရှူဆေးရှူပြီးရင် ပါးစပ်ကို ရေသန့်သန့်နဲ့ ဆေးပစ်တာ၊ အာလုပ်ကျင်းပစ်တာ စတာတွေ လုပ်ပေးလိုက်ရင် ရပါတယ်။ ဆေးရှူတာဟာ ဖော်ပြပါ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ ရှိပေမယ့် ဆေးသောက်တာ ဆေးထိုးထားထက်စာရင် ပိုမို ဘေးကင်းတာမို့ ဒီနည်းကို အများဆုံးဦးစားပေး ကုသကြပါတယ်။
• သက်သာစေတဲ့ဆေးတွေကတော့ ကျပ်လာမှ သောက်ရတာ အကောင်းဆုံးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကတော့ ကတုန်ကရင်ဖြစ်ခြင်းနဲ့ ခြေတွေ လက်တွေ တုန်ခြင်းတို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ရှူဆေး ရှူသွင်းခြင်းကတော့ အထိရောက်ဆုံး ကုထုံးဖြစ်ပြီး ဖြစ်နေတဲ့နေရာကို တိုက်ရိုက် ရောက်ရှိပါတယ်။ ပမာဏ နည်းနည်းလေးနဲ့တင် ထိရောက်မှု ကောင်းမွန်ပါတယ်။ သောက်ဆေးထက်ပိုပြီး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး နည်းပါတယ်။ ခုခုနလာလာဆယ်တော့ ပန်းနာရင်ကျပ်ကုရာမှာ ဖော်ပြခဲ့တဲ့ ရှူဆေး အင်ဟေလာ တွေကိုပဲ အဓိက အများဆုံး သုံးပြီး ကုသပေးနေကြပါတယ်။

ဒါတွေကတော့ ရင်ကျပ်ပန်းနာ၊ ကလေးရင်ကျပ်ပန်းနာဆိုင်ရာ ဗဟုသုတ သိကောင်းစရာများနဲ့ ဆစ်မီတဝေ့ဆေးရုံကြီးရဲ့ ကလေးရင်ကျပ်ပန်းနာ ကုသမှုများဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက်နေမှုများကို သိရှိစေဖို့ ရေးသားဖော်ပြလိုက်ရခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

(SAMITIVEJ  မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။)

ရင်ကျပ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမို ဖတ်ရှုရန်
https://sacministry.gov.mm/my/article/2121

“ညက အမေ အမောဖောက်လာလို့ဆေးရုံတင်လိုက်ရတယ်။”

“ဘာဖြစ်တာတဲ့လဲ”

“အရင်ထဲကတော့ရင်ကျပ်ရှိတာပဲ။

အခုကျ သွေးတိုး ဆီးချိုပါ ပါနေတယ်ပြောတယ်။

ရင်ကျပ်အတွက် စပ်ဆေးတွေသောက်လို့ဖြစ်တယ်ပြောတာပဲ”

“ဆရာဝန်တွေ က တော့အရင်ဆေးရုံအခေါက်တွေ ဆေးရုံတက်ကတည်းက ရှူဆေးသုံးဖို့ပြောနေတာ၊ အမေက ကြောက်လို့မရှူတာ၊ ရှူဆေးတွေက နောက်ဆုံးအဆင့်ဆိုပြီးတော့လေ”

“ရှူဆေးက အဲ့လောက်ဆိုးကျိုးမရှိဘူးတဲ့၊ အခုဆေးရုံကဆင်းရင်တော့ရှူခိုင်းမှရမယ်။”

“ဟုတ်တယ်၊ အမေ့တုန်းကလည်း အစက မရှူဘဲနေတာ၊ နောက်ပိုင်း ဆရာဝန်က အတင်းတိုက်တွန်းလို့ရှူဖြစ်သွားတာ၊ အခုတော့လည်း အဆင်ပြေတယ်။ ကြားက ပြောင်းလေးတော့ခံရှူရတယ်။ အမေက ဒီတိုင်းမရှူနိုင်တော့လေ။”

ရင်ကျပ်ရောဂါသည်၏ လူနာစောင့်များ ပြောနေကြခြင်းဖြစ်သည်။

ရင်ကျပ်ရောဂါ

ရင်ကျပ်ရောဂါ များဟုလူသိထားကြသော ရောဂါများထဲတွင် ပန်းနာရင်ကျပ်(Brochial asthma) နှင့်လေပြွန်ရောင်ရင်ကျပ်ရောဂါ (COPD) ဟူ၍ အဓိက နှစ်မျိုးရှိပါသည်။

ပန်းနာရင်ကျပ်သည်အများအားဖြင့်အသက်ငယ်ငယ်ကတည်းက စဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသည်။ ဓါတ်မတည့်ခြင်း၊ မျိုးရိုးရှိခြင်းတို့နှင့်သက်ဆိုင်တတ်သည်။ ဓါတ်မတည့်ခြင်းဟုဆိုရာတွင် အနံ့ထူးထူးဆန်းဆန်းများ (အမွှေးနံ့သို့မဟုတ်အနံ့ဆိုး)၊ ဆေးလိပ်ငွေ့၊ အမွှေးတိုင်၊ ခြင်ဆေးခွေမှထွက်သော အငွေ့များ၊ စက်ရုံအလုပ်ရုံများမှထွက်သော အငွေ့နှင့်အနံ့များ၊ အမှုန်အမွှားများ၊ ပန်းဝတ်မှုန်များ၊ တိရစ္ဆာန်အမွှေးအမျှင်များ စသဖြင့်ရင်ကျပ်ခြင်းကို ပိုဆိုးစေသော အရာများစွာ ရှိပါသည်။

လူနာတစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက်ဓါတ်မတည့်ပုံခြင်း မတူတတ်ကြသဖြင့်လူနာများအနေဖြင့် မိမိဓါတ်မတည့်ဖြစ်ပြီး ရင်ကျပ်ဖူးသော အရာများကိုမှတ်သားရှောင်ကြဉ်ကြရပါမည်။ တချို့ဆိုလျှင်အစားအသောက်တစ်ခုခုနှင့်မတည့်ဘဲကျပ်သူများလည်း ရှိသည်။ ထို့သို့ဆိုလျှင်လည်း လူနာအနေနှင့်မိမိမတည့်သော အစားကိုသတိထားဆင်ခြင်ကြရပါမည်။ ဆရာဝန်များအနေဖြင့်အများနှင့် ခြုံငုံ၍သာအကြံပေးနိုင်သည်ဖြစ်ရာ တစ်ဦးချင်း မတည့်သည်ကိုလူနာကိုယ်တိုင်ကသာ ပိုမိုသိရှိနိုင်မည်ဖြစ်သဖြင့်မိမိမတည့်တတ်သည့်အရာများ အစားအစာများကိုလူနာကိုယ်တိုင်က မှတ်သားထားသင့်ပါသည်။

လေပြွန်ရောင် ရင်ကျပ်ရောဂါ အမျိုးအစားသည် အများအားဖြင့်အသက်၄၀နောက်ပိုင်းမှသာဖြစ်လာတတ်သည်။ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းနှင့်အများအားဖြင့်သက်ဆိုင်သည်။ သို့သော်တစ်ခါတစ်ရံဆေးလိပ်လုံးဝမသောက်သော်လည်း မီးသွေး ထင်းမီးဖိုများ၊ စက်ရုံ ခြင်ဆေးခွေစသည်မှထွက်သော အငွေ့များကို ရှူရပါများလာလျှင်လည်း ဖြစ်လာတတ်ပါသည်။ တစ်ချို့အမေကြီးများဆိုလျှင်ဆေးလိပ်လုံးဝမသောက်ပါဘဲနှင့်လည်း မီးသွေးထင်းစသည်နှင့်ထမင်းဟင်းချက်တာ ကြာလာပြီးဖြစ်ပွားကြခြင်းများလည်းရှိပါသည်။ ရင်ကျပ်ဖြစ်လာပြီဆိုလျှင်ပန်းနာရင်ကျပ်အမျိုးအစားသည်အများအားဖြင့်လူနာနှင့်ဓါတ်မတည့်သော အရာများကို ရှူမိထိတွေ့မိသော အချိန်တွင်ထဖောက်တတ်သည်။ သိပ်မဆိုးဘဲ ဆေးရှူလိုက်ရုံနှင့်သက်သာသွားတတ်သလိုတစ်ခါတစ်ရံအလွန်အမင်းပြင်းထန်ပြီး ဆေးရုံတက်ရခြင်း အသက်အန္ကရာယ်စိုးရိမ်ရခြင်းများပါဖြစ်တတ်ပါသည်။ ကြားထဲ ဓါတ်မတည့်သော အရာနှင့်ထိတွေ့ခြင်းမရှိချိန်တွင်မူပုံမှန်ကောင်းနေတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်ဓါတ်မတည့်တတ်သော အရာကိုရှောင်ရန်အလွန်အရေးကြီးပါသည်။

လေပြွန်ရောင်ရင်ကျပ်ရောဂါမှာမူထိုသို့မဟုတ်ချေ။ နာတာရှည်ချောင်းဆိုးနေတတ်ပြီးအနည်းငယ်လှုပ်ရှားရုံဖြင့်မောပန်းလွယ်နေတတ်သည်။ ရောဂါရင့်လာသည်နှင့်အမျှအဆုတ်သွေးကြောဖိအားများလာခြင်း၊ နှလုံးထိခိုက်လာခြင်းများဖြစ်လာပြီးကိုယ်လက်ဖောရောင်လာခြင်းများအထိဖြစ်လာတတ်သည်။ တခြားတွဲဖက်ဖြစ်တတ်သော ရောဂါများအနေဖြင့်နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းခြင်း၊ အရိုးပါးခြင်း၊ စိတ်ဓါတ်ကျခြင်း၊ အဆုတ်ကင်ဆာရောဂါများအထိဖြစ်တတ်ပါသည်။ ရင်ကျပ်ရောဂါနှစ်မျိုးလုံးတွင်အသည်းအသန်ရောဂါဖောက်သော အဆင့်ဟူ၍ ရှိတတ်ပြီးထိုအဆင့်တွင်စက်ဖြင့်ဆေးရှူရခြင်း၊ ထိုးဆေးထိုးရခြင်း၊ အသက်ရှူစက်တင်ရခြင်း စသည်တို့အထိပြုလုပ်ရတတ်ပြီး အသက်အန္ကရာယ်ပင်စိုးရိမ်ရတတ်ပါသည်။

ရင်ကျပ်ရောဂါဘယ်လိုကုရမလဲ

ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါသည်များအနေဖြင့်အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သလို မိမိမတည့်သော အရာများကိုသတိထားမှတ်သားပြီး ရှောင်ကြဉ်ကြရန်လိုအပ်ပါသည်။ ထိုသို့လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အမြဲတမ်းတော့လွယ်ကူမည်မဟုတ်ပါချေ။ မိသားစုဝင်များ အပေါင်းအဖော်များ၏ ကူညီဖေးမမှုလိုအပ်ပါသည်။ အိမ်တွင်လေကောင်းလေသန့်ရရန်၊ မီးဖို ခြင်ဆေး အမွှေးတိုင်စသည်တို့မှအငွေ့များ အိမ်တွင်းတွင်မပြန့်နေစေရန်၊အမွှေးပွပါသော စောင်၊ အရုပ်စသည်တို့ကိုရှောင်ကြဉ်ရန်၊ ဖုန်ထူမည့်နေရာများကိုရှောင်ကြဉ်ရန်၊ အိမ်တွင်တိရစ္ဆာန်များဖြစ်နိုင်ပါက မမွေးရန်လိုအပ်ပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံအလုပ်ထဲရှိအနံ့၊ အငွေ့စသည်တို့နှင့်မတည့်ဘဲ ရင်ကြပ်တတ်သူများဆိုလျှင်အလုပ်ပြောင်းရသည်အထိပင်ဖြစ်တတ်ကြပါသည်။

လေပြွှန်ရောင်ရင်ကျပ်ရောဂါသည် ပန်းနာရင်ကျပ်ကဲ့သို့ ဓါတ်မတည့်သည် မဖြစ်တတ်သော်လည်းအနံ့များ မီးခိုးများစသည်တို့နှင့်ထိတွေ့ရလျှင်ပိုကြပ်တတ်ခြင်းများရှိတတ်ပါသည်။ ထို့အပြင်ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းဖြစ်သည့်ဆေးလိပ်များ၊ မီးခိုး အငွေ့စသည်များကိုလုံးဝအပြည့်အဝမရှောင်ကြဉ်နိုင်ပါက ရောဂါပိုဆိုးလာခြင်းကိုမတားဆီးနိုင်ချေ။ ထို့ကြောင့်ဆေးလိပ်သောက်တတ်သူများအနေဖြင့်ဆေးလိပ်ကိုလုံးဝဖြတ်ရန်လိုအပ်ပါသည်။ လျှော့သောက်ရုံနှင့်ရောဂါပိုဆိုးခြင်းကိုမကာကွယ်နိုင်ပါ။ တခြား မီးခိုးနှင့်ထိတွေ့ရသော အကြောင်းများဖြစ်သည့်မီးသွေးမီးဖို၊ ခြင်ဆေးခွေ၊ အမွှေးတိုင်တို့ကိုလည်း လုံးဝရှောင်ကြဉ်ကြရပါမည်။

ကုသရာတွင်အသုံးပြုသော ဆေးဝါးများအနေဖြင့်ပြောရလျှင်ရှူရသောဆေးဂေါက်ဟုခေါ်လေ့ရှိသော Inhaler ရှူဆေးများသည်ပထမအဆင့်သုံးရသောဆေးများဖြစ်သည်။

သောက်ဆေး ထိုးဆေးများထက်ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးပိုနည်းပါသည်။ ထိုသည်ကိုလူနာတချို့က ရှူဆေးသည်နောက်ဆုံးအဆင့်ဟုအထင်မှားကာ မသုံးစွဲကြဘဲ သောက်ဆေးများကိုသာ ဦးစားပေးသောက်နေကြသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။ တချို့ဆိုလျှင်သောက်ဆေးများကိုစပ်ဆေးရောင်းသူများက ညွှန်သည့်အတိုင်းသောက်ရင်းမှ Prednisolone, Dexamethasone စသည့်ဆေးများကိုရေရှည်စွဲသောက်နေမိတတ်သည်။

ထိုဆေးများသည် ရင်ကျပ်လက္ခဏာများကိုအမြန်သက်သာသွားစေနိုင်သည်မှာ မှန်သော်လည်း ရေရှည်စွဲသောက်မိလျှင်သွေးတိုးခြင်း၊ ဆီးချိုဝင်လာခြင်း၊ အရေပြားပါးလာခြင်း၊ အရိုးပါးကာ အရိုးကျိုးလွယ်ခြင်းများဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည့်အတွက်ရေရှည်မသုံးစွဲသင့်ချေ။Inhaler ရှူဆေးများသည်သောက်ဆေးထက်စာလျှင်ဆေးတန်ဖိုးပိုမိုများပြားတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း တချို့အနေနှင့်ငွေကြေးအခက်အခဲကြောင့်မရှူနိုင်ဘဲ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ သို့သော်ဆေးပုံမှန်မသုံးစွဲခြင်းကြောင့်ရောဂါထဖောက်ကာ ဆေးရုံတက်ရခြင်းများဖြစ်လျှင်ကုန်ကျမည့်စရိတ်များနှင့်နှိုင်းယှဉ်တွက်ဆကြည့်ပါက ဆေးပုံမှန်သုံးစွဲခြင်းက တွက်ခြေပိုကိုက်ပါမည်။ Prednisolone

လိုသောက်ဆေးကလည်း ဈေးနှုန်းအားဖြင့်သက်သာသည်မှာ မှန်သော်လည်း သူ့ကြောင့်ဖြစ်လာသည့်ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကိုလိုက်ကုရမည့်ကုန်ကျစရိတ်က ရေရှည်တွင်ပိုများသွားပါလိမ့်မည်။

တချို့မှာ Inhaler ရှူဆေးသုံးစွဲနေကြသော်လည်း ရင်ကျပ်ချိန်မှရှူရမည့်ရှူဆေးနှင့်ပုံမှန်ရှူရမည့်ရှူဆေးကို မကွဲဘဲ စနစ်တကျသုံးစွဲခြင်း မရှိသည့်အတွက်ရောဂါမသက်သာသည်များရှိတတ်ပါသည်။ တချို့ကမူရှူဆေး ရှူပုံမမှန်သောကြောင့်မသက်သာခြင်းများလည်းရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်းဆရာဝန်ညွှန်ကြားသည့်အတိုင်းစနစ်တကျ လိုက်နာသုံးစွဲရန်လိုအပ်ပါသည်။ တချို့ဆေးမရှူတတ်သူများအတွက်ပြောင်းဟုအလွယ်ခေါ်ကြသော Spacer များတဆင့်ခံသုံးစွဲရန်ရှိပါသည်။ တချို့မှာမူInhaler အဆင့်နှင့်မရတော့သောကြောင့်သောက်ဆေးသောက်သုံးရသည်များ ရှိတတ်ပါသည်။ မကြာခဏဆေးသွားထိုးခြင်းသည်လည်း အခန့်မသင့်လျှင်ထိုးဆေးတချို့ကြောင့်Prednisolone ၏ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးကဲ့သို့ဆိုးကျိုးများဖြစ်ပေါ်တတ်ရာ မလိုအပ်ဘဲ ဆေးထိုးမိအစား ကျွမ်းကျင်သောဆရာဝန်နှင့်စနစ်တကျ ကုသမှုခံယူသင့်ပါသည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော်ရင်ကျပ်ရောဂါများသည်ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်များကိုစနစ်တကျမရှောင်ကြဉ်ပါက ရောဂါသက်သာမည်မဟုတ်သလို ဆေးများကိုလည်း စနစ်တကျ မသုံးစွဲပါက ရောဂါမသက်သာခြင်း၊ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါသည်။

Inhaler ခေါ် ရှူဆေးသည်လည်းနောက်ဆုံးအဆင့်ဆေးမဟုတ်ဘဲ စသုံးသင့်သော ဆေးဖြစ်သည်။ ရှူဆေးများတွင်လည်းအမျိုးအစားပေါ်မူတည်ပြီး ရင်ကြပ်မှရှူရန်လိုသော ဆေးနှင့်ပုံမှန်ရှူရမည့်ဆေးစသည်ဖြင့်ရှိရာဆရာဝန်ညွှန်ကြားမှုကို သေချာ မမှတ်သား မလိုက်နာဘဲ ပုံမှန်ရှူသင့်သည်ကို ပုံမှန်မရှူ၊ ကြပ်မှရှူသင့်သည်ကိုပုံမှန်ရှူနေပါကလည်း ထိရောက်မည်မဟုတ်ပါချေ။ ထို့ကြောင့်လည်း ဆရာဝန်၏ ညွှန်ကြားချက်ကိုသေချာစွာ လိုက်နာကုသသွားကြပါရန်အသိပေးလိုက်ရပါသည်။

(Hello ဆရာဝန်မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။)

ရင်ကျပ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမို ဖတ်ရှုရန်
https://sacministry.gov.mm/my/article/2121

ပန်းနာရင်ကျပ်ဆိုသည်မှာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ရောင်ရမ်းပြီး ကျဉ်းစေသော နာတာရှည် အဆုတ်ရောင်ရမ်း ခြင်းဖြစ်သည်။ ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိသူများသည် နေ့စဉ်ဘဝတွင် ပြဿနာမျိုးစုံကို ရင်ဆိုင်ရသည်။ သူငယ်ချင်းများနှင့် ပျော်ပွဲ စားထွက်သည်မှစပြီး အားကစားလုပ်သည်အထိ ပြဿနာများ နှင့် ရင်ဆိုင်ရသည်။ ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိသူများ မလုပ်သင့်သော အလုပ် ၅ ခုကို အောက်တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်း

ကျွန်တော်တို့ နေ့စဉ်ဘဝတွင် အသက်ရှူရန် နှာခေါင်းကို သုံးကြသည်။ လေသည် နှာခေါင်းလမ်းကြောင်းထဲ ဖြတ်သွား သောအခါ ပူနွေးပြီး စိုစွတ်လာသည်။ သို့သော်လည်း ဘောလုံး သမား ကဲ့သို့ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရသော လူများသည် ပါးစပ် ဖြင့် လေရှူသွင်းသည်။ ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိသူများ၏ အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းသည် စိုထိုင်းမှုနှင့် အပူချိန်ကို တုံ့ပြန်မှုအလွန် များသည်။ ရုတ်တရက် ပြောင်းလဲပါက အသက်ရှူ လမ်းကြောင်း ကျဉ်းပြီး ပန်းနာရင်ကျပ်လက္ခဏာများ အစပျိုး လာသည်။

သို့သော်လည်း အားကစားအားလုံးသည် ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိသူများကို ဆိုးစေသည်ဟု မဆိုလိုပါ။ ကြာရှည်စွာ ဆော့ရသော အားကစားများနှင့် အေးသောနေရာများတွင် ဆော့ရသော အားကစားများကို သာ ရှောင်သင့်ပါသည်။

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် မည်သူအတွက်မဆို ကောင်းသော အပန်းဖြေခြင်းတစ်ခု မဟုတ်ပါ။ ပန်းနာရင်ကျပ်ရှိသူများအတွက် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် အလွန်အမင်း အဆိပ်ဖြစ်စေပါသည်။ စီးကရက် အငွေ့တွင် ဓါတုဗေဒ ပစ္စည်းများ၊ အန္တရာယ်ရှိသော အငွေ့များ များစွာပါဝင်သည်။ ထိုအငွေ့များသည် အဆုတ်များကို ရောင်ရမ်းစေနိုင်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် မွေးကင်းစ ကလေးငယ်များတွင် ပန်းနာရင်ကျပ်ဖြစ်စေသည်ဟု သုတေသနပညာရှင်များက တွေ့ရှိခဲ့သည်။

အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များ မွေးခြင်း

တိရစ္ဆာန်များသည် ချစ်ဖို့ကောင်းပြီး သူတို့ကို ဖက်ရသည် မှာ ခေါင်းအုံးကို ဖက်ရသကဲ့သို့ ခံစားရသည်။ သဘောကောင်း ပြီး အန္တရာယ်မရှိသော်လည်း အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များ၏ အရေပြား၊ အမွေး၊ တံတွေးနှင့် အညစ်အကြေးများသည် ပန်းနာရင်ကျပ်ကို ဆိုးရွားစေသော စာရင်းတွင်ပါဝင်သည်။ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းစေရန် တိရစ္ဆာန်များနှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်း ကို ကြိုးစားရှောင်ပါ။

အိမ်တွင်း ဥယျာဉ် စိုက်ပျိုးခြင်း

သစ်ပင်များသည် အောက်စီဂျင်ထုတ်ပြီး လေကို သန့်စင်ပေးသည်ကို ကျွန်တော်တို့အားလုံး သိပါသည်။ အိမ်အတွင်းတွင် အပင်များစိုက်ခြင်းသည် သင့်တော်သော ရွေးချယ်မှု တစ်ခုဖြစ်ပုံပေါ်သည်။ အမှန်တော့မဟုတ်ပါ။ အချို့ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါရှိသူများသည် ပန်းများမှ ဝတ်ဆံမှုန်ကို ဓါတ်မတည့်ကြပါ။ ဝတ်ဆံမှုန်ကို ရှုမိပါက ဆိုးရွားသော ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါ ဖောက်မှု ဖြစ်စေသည်။ ထို့အပြင် လူအများစုသည် အပင်များကို အမှန်တကယ် ဂရုစိုက်ရန် အချိန်မရှိပါ။ ရေကို အလွန်လောင်းနိုင်သည်။ နေရောင်တိုက်ရိုက်မရဘဲ ထားကာ သစ်ရွက်ဟောင်းများကို ချက်ချင်း လွှတ်ပစ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် မှိုများပေါက်စေပြီး လူတိုင်း၏ ကျန်းမာရေး အခြေအနေအတွက် မကောင်းပါ။

ပြင်းထန်သော စိတ်ခံစားမှုများရှိခြင်း

ငိုခြင်း၊ အော်ဟစ်ခြင်း၊ စိတ်ဆိုး ဒေါသထွက်ခြင်း၊ ကြောက်လန့်ခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ဖိစီးခြင်းသည် ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါ ဖောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို ပြင်းထန်သော စိတ်ခံစားမှုများသည် သင်၏ နှလုံးခုန်သံကို ပိုမြန်စေသည်။ အသက်ရှူ ပိုမြန်စေပြီး အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ကျုံ့စေသည်။ ငိုခြင်း၊ အော်ဟစ်ခြင်းသာမက အလွန်အမင်း ရယ်မောခြင်းသည်လည်း အလားတူ တုံ့ပြန်ခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

နိဂုံးချုပ်ဆိုရသော် ပန်းနာရင်ကျပ် ရောဂါ ဖြစ်ပါက သင်သည် အခြားလူများထက် ပတ်ဝန်းကျင်အချက်များကို ပိုပြီး ထိခိုက်လွယ်စေသည်။ သင်သည် သင့်ခန္ဓါကိုယ်ကို ပိုပြီး ဂရုစိုက်ရန် လိုအပ်သည်။ ရောဂါလက္ခဏာများ အားလုံးကို စောင့်ကြည့်ပြီး သောက်ရန် ညွှန်ကြားထားသော ဆေးများကို သောက်ပါ။ အကောင်းမြင်စိတ် ထားပါ။ ပန်းနာရင်ကျပ်သည် သင်၏ အပြင်ထွက်ခြင်း၊ သူငယ်ချင်းများနှင့် ပျော်ပါးခြင်း၊ သက်တမ်းစေ့ နေခြင်းကို မတားဆီးနိုင်ပါ။

(Hello ဆရာဝန်မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။)

ရင်ကျပ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမို ဖတ်ရှုရန်
https://sacministry.gov.mm/my/article/2121

အဆုတ်ကျန်းမာရေးဟာ လူတိုင်းအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ အဆုတ်ကျန်းမာရေးကောင်းမှသာ body အတွက်လိုအပ်သော အောက်စီဂျင်ဓါတ်ကို သွေးမှတစ်ဆင့် ပြည့်ပြည့်ဝဝရရှိမှာပဲဖြစ်ပါတယ် ။ချောင်းဆိုးခြင်းအပြင် တစ်ခြားလက္ခဏာများဟာ အဆုတ်အတွက် အရေးကြီးတာကြောင့် သိထားသင့်ပါတယ်။ အောက်ပါလက္ခဏာ ၇ ချက်ဟာ အဆုတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာကို ရည်ညွှန်းနိုင်တဲ့အတွက် သတိပြုထားသင့်တဲ့ အချက်တွေပဲဖြစ်ပါတယ်။  

၁။ မောပန်းနေခြင်း

အဆုတ်တွင်း ဘက်တီးရီးယား သို့မဟုတ် ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါပိုးဝင်ခြင်းဟာ အဆုတ်ရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာကို များစွာထိခိုက်စေပါတယ်။ တုတ်ကွေး၊ ဖျားနာရောဂါဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာကို ဒုက္ခပေးတဲ့ရောဂါတွေပါ။ စိတ်ဖိစီးမှုများခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားနည်းခြင်းတို့က တုတ်ကွေးဖျားနာကို ပိုဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ အဆုတ်ရဲ့ အောက်စီဂျင်နှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် လဲလှယ်တဲ့လုပ်ငန်းကို ထိခိုက်စေတဲ့အတွက် မောပန်းလွယ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မောပန်းလွယ်ခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်းရှိလာပြီဆိုလျှင် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ရောဂါဖြစ်တဲ့အတွက် လိုအပ်သော ပဋိဇီဝဆေးဝါးများကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ 

၂။ အသက်ရှူမဝခြင်း

သင့်ရဲ့ ပုံမှန်နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာ ပြုလုပ်နေစဉ်တောင် အသက်ရှူမဝဖြစ်နေလျှင်၊ ပင်ပန်းစွာ အသက်ရှူနေရသည့်အပြင် ချောင်းဆိုးခြင်းပါ ခံစားရလျှင် သင့်မှာ အဆုတ်ရောဂါတစ်ခုခုရှိနေတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အသက်ရှူမဝခြင်းခံစားရပြီး တစ်နေ့တာလုပ်ငန်းဆောင်တာများ ကောင်းစွာမလုပ်ဆောင်နိုင်ပါက ဆရာဝန်နှင့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ 

၃။ အသက်ရှူထုတ်သံ တရွှီရွှီကြားရခြင်း

 အသက်ရှူသံတွေမှာ တရွှီရွှီမြည်သံကြားနေရပါက လေပြွန်သို့မဟုတ် အဆုတ်တွင်းလေအိတ်များ ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ နာတာရှည်အဆုတ်ရောင်ရောဂါကဲ့သို့သော အဆုတ်ရောဂါများက တရွှီရွှီမြည်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါဟာလည်း တရွှီရွှီမြည်သံကြားရသည့်အပြင် ချောင်းဆိုးခြင်း၊ မောပန်းခြင်းများခံစားရနိုင်ပါတယ်။ 

၄။ ချောင်းဆိုးသွေးပါခြင်း

 ချောင်းဆိုးသွေးပါခြင်းဟာ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ လက္ခဏာပဲဖြစ်ပါတယ်။ သွေးအရောင်မှာ အနီရဲရဲ၊ အညိုရောင် သို့မဟုတ် သံချေးရောင် အစရှိသည့်အရောင်များဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ချောင်းဆိုးသွေးပါခြင်းဟာ တီဘီရောဂါ၊ နာတာရှည်လေပြွန်ရောင်ရောဂါ၊ အဆုတ်ပွရောဂါနှင့် အရေးအကြီးဆုံး အဆုတ်ကင်ဆာရောဂါများ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလက္ခဏာဟာ အရေးကြီးတာကြောင့် ဆရာဝန်နှင့် မဖြစ်မနေသွားပြရမယ့် လက္ခဏာတစ်ရပ်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

၅။ ရုတ်ရက် ခြေထောက်မှနာကျင်ခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်း

 စစချင်း ဒီလက္ခဏာဟာ အဆုတ်နှင့် ဘာမှမသက်ဆိုင်ဘူးလို့ ထင်ကောင်းထင်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါဟာ သွေးပြန်ကြောအတွင်း သွေးခဲခြင်း၊ ခြေထောက်တွင်း သွေးပြန်ကြောသွေးခဲခြင်း လက္ခဏာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ နာတာရှည်အိပ်ယာတွင်း လဲသူများ၊ လှုပ်ရှားမှုအားနည်းသူများ အစရှိသူများမှာ ခြေထောက်တွင်း သွေးခဲမှုဖြစ်လာလျှင် ခြေသလုံးရုတ်တရက်နာကျင်ခြင်း၊ ရောင်ရမ်းလာခြင်း၊ လမ်းလျှောက်စဉ်ခြေသလုံးကြွက်သားမှ အောင့်ခြင်းဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ ဒီသွေးခဲဟာ လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်စဉ် ပြုတ်ထွက်သွားနိုင်ပြီး သွေးပြန်ကြောမှတစ်ဆင့် အဆုတ်အတွင်း ဝင်ရောက်ပိတ်ဆို့နိုင်ပါတယ်။ အဆုတ်တွင်းသွေးခဲပိတ်ခြင်းရောဂါဟာ အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ တခြားလက္ခဏာများအနေနဲ့ ရုတ်တရက်မောပန်းခြင်း၊ အသက်ရှူမဝခြင်း၊ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း ခံစားရတတ်ပါတယ်။ 

အဆုတ်ကျန်းမာရေး ဂရုစိုက်စို့ 

 အရေးအကြီးဆုံးနှင့် ကိုယ်ကိုကိုယ်လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့အချက်က ဆေးလိပ်ကို ရှောင်ကြဉ်ဖို့ပါ။ အဆုတ်ဟာ သင့် body ကို အောက်စီဂျင်ပေးတဲ့အပြင် မကောင်းသောအဆိပ်အတောက်များကိုလည်း ဖယ်ရှားပေးတဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အင်္ဂါပါ။ ဆေးလိပ်အပြင် ထိခိုက်စေသော ဖုန်မှုန့်များ၊ မီးခိုးငွေ့များကိုလည်း ရှောင်ကြဉ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ 

Credit: ဒေါက်တာကောင်း

Ref-https://www.rd.com/health/wellness/signs-of-lung-disease/

(Healthcare.com.mm မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။)

ရင်ကျပ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမို ဖတ်ရှုရန်
https://sacministry.gov.mm/my/article/2121

ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါရှိတဲ့သူတွေက ကိုယ့်နဲ့မတည့်တဲ့ ပန်းဝတ်မှုန်၊ မှို၊ ဖုန် စတဲ့အရာတွေ၊ အေးတဲ့ရာသီဥတုတွေဆိုရင် ပန်းနာရင်ကျပ် ထပြီးတော့ အရေးပေါ်ကုသမှု ခံယူကြရပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ဆောင်းရာသီလိုမျိုး အေးတဲ့ရာသီတွေမှာ ရောဂါပိုထတတ်လို့ ဒီရာသီတွေမှာ ကိုယ့်ရဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကို သေချာစစ်ဆေးဖို့ လိုပါတယ်။ ပြီးတော့ ဒီအချက်လေးတွေကိုလည်း သတိထားဖို့ လိုပါတယ်။

 ကိုယ့်အတွက် ဆရာဝန်ညွှန်ထားတဲ့ ရှူဆေး (inhaler) ကို အနားမှာ အမြဲဆောင်ထားပါ။
 ပန်းနာရင်ကျပ်က မမျှော်လင့်တဲ့အချိန်မှာလည်း ရုတ်တရက်ကြီး ရောဂါထဖောက်နိုင်တဲ့အတွက် အမြဲပြင်ထားဖို့ လိုပါတယ်၊ ကိုယ့်ရဲ့ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါက ကောင်းကောင်းထိန်းချုပ်နိုင်နေပြီ (သို့) ရောဂါမပေါ်တာ နည်းနည်းကြာပြီဆိုရင်တောင်မှ ကိုယ့်လက်လှမ်းမှီနိုင်မယ့်နေရာမှာ inhaler ကို အမြဲဆောင်ထားပါ။ ဒါမှအရေးပေါ်လာရင် ချက်ချင်းရှူလို့ရမှာပါ။

စတီးရွိုက် ရှူဆေး (Steroid inhaler) ကို ဘယ်အချိန်မှာထည့်ရှူဖို့လိုလဲဆိုတာကိုသိဖို့လိုပါတယ်။
ပန်းနာရင်ကျပ်လူနာတိုင်းမှာ ရောဂါထလာရင် ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတာကို ဆရာဝန်က ညွှန်ကြားထားတာ ရှိပါတယ်။ ရှူဆေးမှာ ကိုယ်အမြဲတမ်း ရှူရတဲ့ ရှူဆေး နဲ့ စတီးရွိုက် ရှူဆေး (Steroid inhaler) ဆိုပြီးရှိပါတယ်။ စတီးရွိုက် ရှူဆေး (Steroid inhaler) ကို ဘယ်အချိန်မှာ ရှူရမယ်ဆိုတာကို သိထားဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။

တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေး ထိုးထားပါ။
ပန်းနာရင်ကျပ်သမားတွေအနေနဲ့ တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေး နှစ်စဉ်ထိုးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကလေးတွေနဲ့ လူကြီးတွေမှာ တုပ်ကွေးကြောင့် ဆေးရုံတက်ရတဲ့ အကြောင်းအရင်းထဲမှာ ပန်းနာရင်ကျပ်က အတွေ့ရအများဆုံးဖြစ်လို့ပါ။ တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးထိုးထားရင် ပန်းနာရင်ကျပ်ထတာ၊ အဆုတ်ရောင်တာတွေကို ကာကွယ်ပေးပြီးတော့ ဆေးရုံတက်ရတာကို လျော့ကျစေတဲ့အပြင် တခြားသူတွေကို တုပ်ကွေးကူးတာကိုလည်း လျော့ကျစေပါတယ်။

ဘယ်အချိန်မှာဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းသွားပြဖို့ လိုပြီလဲဆိုတာကိုလည်း သိထားရပါမယ်။
 ပန်းနာရင်ကျပ်ထရင်ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်ကို လိုက်နာပြီး လုပ်ခဲ့ပေမယ့်လည်း ရောဂါလက္ခဏာတွေဖြစ်တဲ့ ချောင်းဆိုး၊ အသက်ရှူရင် တရွှီရွှီမြည်၊ ကိုယ်ပူ စတာတွေ ရှိနေသေးတယ် ဆိုရင်တော့ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်း ချက်ချင်းသွားပြဖို့ လိုပါတယ်။ အသက်ရှူရခက်ခြင်း၊ မူးဝေထိုင်းမှိုင်းခြင်း၊ မိုက်ခနဲဖြစ်ခြင်းစတဲ့ အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ လက္ခဏာတွေ ခံစားရရင်တော့ နီးစပ်ရာဆေးရုံကို ချက်ချင်းသွားပြီး အရေးပေါ် ကုသမှုခံယူပါ။

Dr. Mya Myo Myo Swe 

(www.drmyanmar.com)  မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။

ရင်ကျပ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမို ဖတ်ရှုရန်
https://sacministry.gov.mm/my/article/2121