မိုးမိပြီး မဖျားအောင် ဆေးကြိုသောက်လို့ရသလား

sacadmin

Article_Author

Dr. ဘုန်းစည်သူလွင်

Posted_Date

MM-Article-Category
လူမှုရေးကဏ္ဍဆောင်းပါး
လူမှုရေး-ကျန်းမာရေး

Image

မိုးမိပြီး မဖျားအောင် ဆေးကြိုသောက်လို့ရသလား

Body

ဆရာအလုပ်သွားတုန်းမိုးမိပြီးတကိုယ်လုံးရွှဲစိုနေတာ 
မဖျားအောင် ဆေးကြိုသောက်လို့ရလားဆရာ
ခုတော့မဖျားသေးဘူး

Prophylaxis

ကာကွယ်ခြင်းသည် ကုသခြင်းထက်ကောင်း၏ “Prevention is better than Cure “ ဆိုတာ တော်တော် အသုံးဝင်ပြီး လက်တွေ့ကျတဲ့ စကားရပ်ဖြစ်ပါတယ်

ဒါပေမယ့်
မဖျားရအောင် ဆေးကြိုသောက်ကြတယ် ဆိုတာကြီးကတော့ လုံးဝ မှားပါတယ်
❌ တချို့က Paracetamol ကြိုသောက်ကြတယ်
❌ တချို့ ဆရာ့ဆရာကြီးတွေက ပိုးသတ်ဆေး (Antibiotic) ကြိုသောက်ကြပါတယ်

တလွဲကြီးပါ
မိုးမိပြီး မဖျားရအောင် မဖြစ်ခင်က ကာကွယ်တယ်ဆိုတာ မိုးမမိရအောင် နေထိုင်တာကို ပြောတာပါ
မိုးမိပြီး စိုနေပြီ ဆိုရင် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကျပြီး အအေးလာနိုင်လို့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ခြောက်အောင်လုပ်တာ ကိုယ်အပူချိိန်ကို ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရအောင် ထိန်းပေးတာကမှ နည်းမှန်လမ်းမှန်ဖြစ်ပါတယ်

မိုးတွင်း မှာ မိုးမိပြီး စိုကြတာ မဆန်းပါဘူး ဒါပေမယ့် တချို့ဖျားကြရတာက ဒီရက်ပိုင်း
- ရာသီဖျား Rhino virus 
- တုပ်ကွေး Influenza virus
-ကိုဗစ် စတာတွေ ထကြွနေပြီး ကိုယ်ခံအားကျတာနဲ့ ဝင်တီးဖို့ချောင်းနေကြတာပါ

မိုးမိပြီး ရေစိုတာကို ခြောက်အောင်မသုတ်ရင် ဘာလို့ ကိုယ်ခံအားကျရတာလဲ ❓
ရေစိုနေတဲ့အခါ ကိုယ်အပူချိန်ကျတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ထိန်းဖို့ရာ အပူစွမ်းအင်ထုတ်ရပါတယ်
ရေစိုတဲ့အချိန်ကြာလေလေ အပူစွမ်းအင်အများကြီးထုတ်ရလေပါ
(ဖြစ်ဖူးကြလားတော့ မသိဘူး စိုနေတဲ့အဝတ်တွေ မလဲဖြစ်လည်း အချိန်တခုကြာရင် ရေတွေခြောက်သွားတာလေ)

အဲ့တော့ 
1. စွမ်းအင်ကို အပူထုတ်တဲ့နေရာမှာ အများကြီးထုတ်လိုက်ရလို့ ကိုယ်ခံအားနည်းသွားတယ်
2. အကြာကြီးရေစိုထဲနေလို့ ဦးနှောက်က အပူချိန်ထိန်းတဲ့နေရာ ကမောက်ကမဖြစ်သွားရင်

ဖျားပါပြီ (အအေးပတ် တယ် လို့သုံးကြပါတယ်)

ဒီဖြစ်စဉ်ကို သေချာနားလည်ရင် မိုးမိတိုင်း ဆေးတွေကြိုသောက်စရာမလိုဘူးဆိုတာ သိကြပြီထင်ပါတယ်

မိုးမိပြီး မဖျားချင်ရင်
✅ စိုနေတဲ့ အဝတ်တွေ အမြန်ဆုံးလဲပါ
✅ တကိုယ်လုံး ခြောက်နေအောင် အမြန်သုတ်ပါ
✅ ကိုယ်အပူချိန် အမြန်တက်ရအောင် ရေနွေးနွေးသောက်ပေးတာ ၊ ရေဓာတ်ပြည့်ဝနေအောင် ရေများများသောက်တာ၊ စွပ်ပြုတ်ပူပူသောက်တာ စတာတွေ လုပ်ရမှာပါ။

တချို့က နေမကောင်းချင်ပြီ ဆိုရင် Vitamin C သောက်တတ်ကြပါတယ် (ကျွန်တော်တို့လည်း ဆေးခန်းမှာပေးတတ်ပါတယ်)
Vitamin C က အထိုက်အလျောက်အကျိုးရှိနိုင်ပေမယ့် ကိုယ်ခံအားကြီးက ဆေးသောက်လိုက်တာနဲ့ ဝုန်းခနဲ တက်သွားတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သိစေချင်ပါတယ် 😊

ခြုံပြောရရင် ဘာဆေးမှကြိုမသောက်ပါနှင့်
(Photo credit; Quora)
ကျန်းမာရေးဗဟုသုတတိုးပြီး
သက်ရှည်ကျန်းမာ စိတ်ချမ်းသာကြပါစေ

မှတ်ချက် ။ Dr ဘုန်းစည်သူလွင် ၏ Facebook Page မှတစ်ဆင့် ကူးယူဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ဆက်စပ်ဆောင်းပါးများ

Abdominal Pain
Abdominal Pain
ငြုပ်သီးနဲနဲစားမိရင် ချက်ပတ်လည်က အူတွေလေထိုးသလိုထိုးပြီးအောင့်တာဘာကြောင့်ပါလဲဆရာ ❓ Abdominal Painငရုတ်သီး ထဲမှာ ပူတာ စပ်တာ အတွက် capsaicin ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပစ္စည်းပါဝင်ပါတယ်။Capsaicin နဲ့ ထိမိတဲ့ အခါ 👉 အရေပြားဆိုရင် ပူလောင်မှုခံစားရသလို👉 အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်း ကိုလည်း ထို နည်းတူတူ ခံစားရစေပါတယ်ခန္ဓာကိုယ်အရေပြားက မလှုပ်ရှားနိုင်ပေမယ့် အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်း က လှုပ်ရှားနိုင်တဲ့အတွက် သူကိုလာပြီး ပူလောင်စေတဲ့အရာကို ဖယ်ထုတ်ခါချဖို့ကြိုးစားပါတယ် (မြင်သာအောင် ပြောရရင် တီကောင် ဆား ထိသလို လူးခါနေတာပေါ့)👉 အဲ့တော့ အထဲကနေ ရစ် ရစ်ပြီးနာပါတယ် ငရုတ်သီး စားရင် ပါးစပ်ထဲ သွားရည်တွေထွက်လာသလို အူလမ်းကြောင်းကလည်း အရည်တွေထုတ်ပါတယ်👉ဝမ်းသွားတော့တာပေါ့အဲ့လောက် ဒုက္ခပေးတဲ့ ငရုတ်သီး - ပူတာ စပ်တာ ကလည်း အလွန်အကျွံ- ချွေးတွေလည်းပျံ- ဗိုက်တွေနာ-ဝမ်းသွား တာ ဘာလို့ ထပ်ထပ်စားချင်နေရတာလည်း ❓ဒီ သီချင်းလေး သိကြမှာပေါ့“ငရုတ်သီး လိုမျိုး…. ငရုတ်သီးလိုမျိုး….. မင်းရဲ့အချစ်ကို မရှောင်နိုင်တာ ခက်လှတယ်-- ကိုယ့်နှလုံးသား….. ဒီ ငရုတ်သီးလေး စားမိပြီ ရင်ထဲ ပူပြီး တကယ်စပ်တယ် ဒါပေမယ့်လို့ ရှောင်ဖို့ခက်”ငရုတ်သီး ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပိုင်းမှာ ပူလောင်စပ်နေပါပြီ ဒုက္ခရောက်နေပါပြီ ဆိုပြီး ဦးနှောက်ကို သတင်းပို့ပါတယ်ဦးနှောက်က အူထဲက နာကျင်နေတာကို ပျောက်ကင်းသက်သာအောင်လုပ်မပေးနိုင်ပါဘူး အဲ့တော့ သူ့ဆီမှာရှိတဲ့ အနာသက်သာစေတဲ့ အရာကို ထုတ်ပေးပါတယ် 👉 Endorphins ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပစ္စည်းပါEndorphins ကို Feeling Good Hormone လို့ ခေါ်တာ သိကြမယ်ထင်ပါတယ်။  ကျေနပ်သဘောကျပီတိဖြစ်ရင် ထွက်တာပါ။ သမီးရည်းစား စကြိုက်ခါစမှာ Endorphins ထွက်ပါတယ်။ ကျေနပ်သဘောကျမှုကိုဖြစ်စေပါတယ်။အဲ့တော့ ဘာဖြစ်လဲ ဆိုတော့ ငရုတ်သီးစားရင် ပူတာ စပ်တာ ဗိုက်အောင့်တာဝမ်းသွားတာဖြစ်ပေမယ့် Endorphins ကြောင့် လူကနေလို့ကောင်းတယ်လေအဲ့ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ အစပ်ကို ကြိုက်ကြတာပါ။ချစ်တယ်ဆိုတဲ့ အရာကလည်း ကိုယ့်ကို ဒုက္ခပေးမယ်မှန်းသိသိကြီးနဲ့ Endorphins ကြောင့် နာကျင်နေရပေမယ့် မဖြတ်နိုင်တာပါပဲဗျာ(Photo credit; Medindia)ကျန်းမာရေးဗဟုသုတတိုးပြီးသက်ရှည်ကျန်းမာ စိတ်ချမ်းသာကြပါစေ                                          မှတ်ချက် ။ Dr ဘုန်းစည်သူလွင် ၏ Facebook Page မှတစ်ဆင့် ကူးယူဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ 
မျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့သွားခြင်း (Facial Palsy)
မျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့သွားခြင်း (Facial Palsy)
မျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့သွားတယ်ရွဲ့သွားတဲ့တဲ့ဘက်ရဲ့ဟိုဘက်မျက်လုံးကပိတ်လို့မရဘူးသွားရည်တွေလည်းကျတယ် လေဖြတ်ပြီနဲ့တူပါတယ်Facial_Palsyမျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့သွားခြင်းပထမဆုံးပြောချင်တာက - လျှာလေးမသွားဘူး- ချာချာလည်အောင်မူးမနေဘူး- အစာကောင်းကောင်းမျိုချလို့ရတယ်- ခြေ၊လက် (ကိုယ်တစ်ခြမ်း)ကောင်းကောင်းလှုပ်ရှားနိုင်တယ်- ခြေ၊လက် (ကိုယ်တစ်ခြမ်း) ထုံကျဉ်မနေဘူး- လမ်းကောင်းကောင်းလျှောက်နိုင်တယ် (အရက်သမားလျှောက်သလို ဒယိုင်းဒရိုင်ဖြစ်မနေဘူး)မျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့သွားတာ ပဲက လေဖြတ်တာ မဟုတ်ပါဘူးFacial Nerve လို့ခေါ်တဲ့ အာရုံကြောပြဿနာ ဖြစ်တာပါ။အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခု ယူပြီး ဆေးကုတယ်၊ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တယ် ဆိုရင် ပြန်ကောင်းပါတယ်👉👉👉ကျွန်တော်တို့ ဦးနှောက်ရဲ့အနောက်ပိုင်း ဦးနှောက်အညှာကနေ အာရုံကြော စုစုပေါင်း (၁၂) စုံ (ဘယ်တစ်ခု၊ညာတစ်ခု) ထွက်ပါတယ်။- အနံခံတဲ့အာရုံကြော (Olfactory Nerve) CN-I- အမြင်အာရုံကြော (Optic Nerve) CN-II- မျက်လုံးကြွက်သားတွေကိုထိန်းတဲ့အာရုံကြော (CN-III,IV,VI)- အစားစားတဲ့ကြွက်သားတွေကိုထိန်းတဲ့အာရုံကြော(CN-V)- မျက်နှာက ကြွက်သားတွေကိုထိန်းတဲ့အာရုံကြော (Facial Nerve) CN-VII အစရှိသဖြင့် ရှိကြပါတယ်။CN-VII Cranial Nerve VII (Facial Nerve) မျက်နှာက ကြွက်သားတွေကိုထိန်းတဲ့အာရုံကြော ဟာ- နဖူးတွန့်ခြင်း- မျက်လုံးအတင်းမှိတ်ခြင်း- ပါးဖောင်းခြင်း- ပြုံးရယ်ခြင်း- နှုတ်ခမ်းစူခြင်း စသည်တို့ကို လုပ်ပေးပါတယ်။အဲ့ဒီအာရုံကြောဟာ ဦးနှောက်အညှာကနေထွက်လာပြီး ၊ နားအတွင်းဘက်ကိုဖြတ်၊ ခေါင်းရိုးထဲကနေထွက်လာပြီး ပါးချိတ်တံထွေးအိတ်နားကဖြတ်ကာ မျက်နှာကြွက်သားတွေကို ထိန်းချုပ်ပါတယ်။တကယ်လေဖြတ်တဲ့အခါ ဦးနှောက်တစ်ခြမ်းထိတဲ့ အတွက် Facial Nerve ကို ထိန်းချုပ်တဲ့နေရာပါသွားတဲ့အတွက် လေဖြတ်တဲ့လူတွေမှာလည်း မျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့ပါတယ်။လေဖြတ်တဲ့လူတွေမှာ မျက်နှာတစ်ခြမ်းရွဲ့ရတာ အာရုံကြောပြဿနာမဟုတ်ပါဘူး 👉 အာရုံကြောကို ထိန်းချုပ်တဲ့နေရာပျက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။👉👉👉အခု ကျွန်တော်ပြောနေတာကFacial Nerve မျက်နှာက ကြွက်သားတွေကိုထိန်းတဲ့အာရုံကြော ပြဿနာပါ။- နားထဲမှာပြည်တည်နာဖြစ်လို့ဖြစ်ဖြစ်- နားထဲမှာ ရေယုန်ပေါက်လို့ဖြစ်ဖြစ်- ပါးချိတ်ရောင်/ပါးချိတ်တံထွေးအိတ်အကျိတ်ပေါက်လို့ဖြစ်ဖြစ်- အအေးမိလို့ဖြစ်ဖြစ်အာရုံကြောဒဏ်ဖြစ်ပြီး ရောင်သွားတဲ့ အခါ။အာရုံကြောက ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ကြွက်သားတွေ အလုပ်မလုပ်တော့တာပါ။👉 ဖြစ်တဲ့ မျက်နှာဘက်အခြမ်းက နှာဖူးတွန့်လို့မရတော့ပါဘူး👉 ဖြစ်တဲ့ မျက်နှာဘက်အခြမ်းက မျက်လုံးက အဆုံးထိပိတ်လို့မရတော့ပါဘူး👉 နှုတ်ခမ်းကိုလည်း လုံအောင်မပိတ်နိုင်တဲ့အတွက် ပါးဖောင်းလို့မရတော့ပါဘူး၊ လေချွန်လို့မရတော့ပါဘူး👉 ပါးရွဲ့သွားတယ်ဆိုပြီး ကျွန်တော်တို့ရွှေမြန်မာတွေ ရွဲ့နေတဲ့မျက်နှာကို သံပရာသီးနဲ့ပွတ်ကြပါတယ်😅 ဒီနေရာမှာ အရေးကြီးတာက ဘက်မှားပွတ်ကြတာပါ။သံပရာသီးနဲ့ပွတ်လို့ကောင်းမယ်ဆိုရင်တောင် ဘက်မှားပြီးပွတ်နေကြပါတယ်။ဘာမှားလည်း ပြောပြပါမယ်။ သေသေချာချာဖတ်ပေးကြပါ။ဥပမာ။  ။ မျက်နှာရဲ့ ညာဘက် က အာရုံကြောမကောင်းတဲ့အခါ။မျက်နှာညာဘက် အခြမ်းက ကြွက်သားတွေ မကောင်းတော့ပါဘူး- ညာဘက်မျက်လုံးပိတ်မရဘူးပေါ့- ပါးဖောင်းလို့မရဘူးဒါပေမယ့် ပါးရွဲ့တာကျတော့ ဘယ်ဘက်ရွဲ့သွားပါတယ်၊ အဲ့တော့ သံပရာသီးနဲ့ ဘယ်ဘက်ပါးကိုလှိမ့်ကြပါရောလေ။ (အဲ့မှာလွဲတာ)ပါးကကြွက်သားတွေက ပါးစပ်ကို ဘယ်/ညာက ဆွဲထားကြတယ်လေ။အဲ့တော့ရယ်ပြတဲ့အခါ ဘယ်ဘက်ကကြွက်သားရောညာဘက်ကကြွက်သားရော ပြိုင်တူအလုပ်လုပ်တဲ့အတွက် နှုတ်ခမ်းဒေါင့်က နှစ်ဖက်လုံးဆီတက်သွားတယ်လေ (ဟုတ်တယ်မလား)အခုကျတော့မျက်နှာညာဘက် အခြမ်းက ကြွက်သားတွေ မကောင်း ပေမယ့် မျက်နှာဘယ်ဘက် အခြမ်းက ကြွက်သားတွေက ကောင်းတယ်လေ၊ကောင်းတဲ့အခြမ်းဘယ်ဘက်က ကြွက်သားတွေက ဆွဲပေမယ့် မကောင်းတဲ့အခြမ်းညာဘက်က ကြွက်သားတွေက မဆွဲနိုင်တော့ ပါးကြီးကရွဲ့သွားရော🤷‍♂️ ဘယ်ဘက်ကို ရွဲ့မလဲ ကြွက်သားတွေကောင်းလို့ဆွဲတဲ့ဘက်အခြမ်း ဘယ်ဘက်ကိုရွဲ့သွားမှာနော်။သိကြပြီနော် 😅 ဘက်မှားပြီး သံပရာသီးနဲ့ကောင်းတဲ့ဘက်ပွတ်မနေကြနဲ့ဦး။အာရုံကြောရောင်သွားတာဖြစ်တဲ့အတွက်1. အရောင်ကျဆေးတွေပေးရပါတယ်2. အာရုံကြောအားဆေးတွေပေးရပါတယ်3. ကြွက်သားတွေပြန်သန်လာအောင်လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ပေးရပါတယ်4. ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းရင်းရှိရင်ကုရပါတယ် (ဥပမာ - ရေယုန်ကြောင့်ဖြစ်ရင် Anti-Viral ပေးရပါတယ်)အရေးကြီးတာထပ်ပြောချင်ပါတယ်။ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံဟာ ကျန်းမာရေးအသိပညာနည်းကြသလို၊ လူလိမ်အရမ်းများပါတယ်။ဒီရောဂါဖြစ်တဲ့အခါ အကြောပြင်ဆရာ ဘလာ ဘလာ ဆိုတာတွေနဲ့ပြကြပါတယ်။ တစ်ပတ် ဆယ်ရက်လောက်ပြပြီး မသက်သာမှ ကျွန်တော်တို့ဆီရောက်လေ့ရှိပါတယ်။😰😰😰စိတ်ညစ်ရပါတယ်။အပေါ်မှာ ပြောထားတဲ့ အာရုံကြောအရောင်ကျတဲ့ဆေး၊ Anti-viral drugs တွေဟာ ဖြစ်ဖြစ်ချင်းပေးမှ အကျိုးရှိပါတယ်။ အချိန်ကြာသွားရင် အသုံးမဝင်တော့ပါဘူး။ဆယ်ရက်လောက်ကြာတဲ့အခါ ရောင်နေတဲ့အာရုံကြောက အရောင်လွန်ပြီးပျက်စီးသွားပါပြီ။👉 ရောဂါကြီး မဟုတ်ပဲ တစ်လ နှစ်လ လောက်နဲ့ပြန်ကောင်းနိုင်တဲ့ရောဂါကိုလပေါင်းများကြာအောင် တစ်ခါတလေ၊ နှစ်ချီပြီး ခံစားရအောင် အချိန်မဆွဲကြပါနဲ့။တကယ်တတ်ကျွမ်းတဲ့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်များနဲ့ပြသပြီး ကုသမှုခံယူကြပါ။အပ်နဲ့ထွင်းရမှာကို ပေါက်စိန်နဲ့ မပေါက်ရလေအောင်ကျန်းမာရေးဗဟုသုတ တိုးပြီးသက်ရှည်ကျန်းမာ စိတ်ချမ်းသာကြပါစေ(Original post; Dec,2020 👉 https://www.facebook.com/104993831383029/posts/143939267488485/)       (Photo credit - Caring Medical)
မိုးမိပြီး မဖျားအောင် ဆေးကြိုသောက်လို့ရသလား
မိုးမိပြီး မဖျားအောင် ဆေးကြိုသောက်လို့ရသလား
ဆရာအလုပ်သွားတုန်းမိုးမိပြီးတကိုယ်လုံးရွှဲစိုနေတာ မဖျားအောင် ဆေးကြိုသောက်လို့ရလားဆရာခုတော့မဖျားသေးဘူးProphylaxisကာကွယ်ခြင်းသည် ကုသခြင်းထက်ကောင်း၏ “Prevention is better than Cure “ ဆိုတာ တော်တော် အသုံးဝင်ပြီး လက်တွေ့ကျတဲ့ စကားရပ်ဖြစ်ပါတယ်ဒါပေမယ့်မဖျားရအောင် ဆေးကြိုသောက်ကြတယ် ဆိုတာကြီးကတော့ လုံးဝ မှားပါတယ်❌ တချို့က Paracetamol ကြိုသောက်ကြတယ်❌ တချို့ ဆရာ့ဆရာကြီးတွေက ပိုးသတ်ဆေး (Antibiotic) ကြိုသောက်ကြပါတယ်တလွဲကြီးပါမိုးမိပြီး မဖျားရအောင် မဖြစ်ခင်က ကာကွယ်တယ်ဆိုတာ မိုးမမိရအောင် နေထိုင်တာကို ပြောတာပါမိုးမိပြီး စိုနေပြီ ဆိုရင် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကျပြီး အအေးလာနိုင်လို့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ခြောက်အောင်လုပ်တာ ကိုယ်အပူချိိန်ကို ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရအောင် ထိန်းပေးတာကမှ နည်းမှန်လမ်းမှန်ဖြစ်ပါတယ်မိုးတွင်း မှာ မိုးမိပြီး စိုကြတာ မဆန်းပါဘူး ဒါပေမယ့် တချို့ဖျားကြရတာက ဒီရက်ပိုင်း- ရာသီဖျား Rhino virus - တုပ်ကွေး Influenza virus-ကိုဗစ် စတာတွေ ထကြွနေပြီး ကိုယ်ခံအားကျတာနဲ့ ဝင်တီးဖို့ချောင်းနေကြတာပါမိုးမိပြီး ရေစိုတာကို ခြောက်အောင်မသုတ်ရင် ဘာလို့ ကိုယ်ခံအားကျရတာလဲ ❓ရေစိုနေတဲ့အခါ ကိုယ်အပူချိန်ကျတဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ထိန်းဖို့ရာ အပူစွမ်းအင်ထုတ်ရပါတယ်ရေစိုတဲ့အချိန်ကြာလေလေ အပူစွမ်းအင်အများကြီးထုတ်ရလေပါ(ဖြစ်ဖူးကြလားတော့ မသိဘူး စိုနေတဲ့အဝတ်တွေ မလဲဖြစ်လည်း အချိန်တခုကြာရင် ရေတွေခြောက်သွားတာလေ)အဲ့တော့ 1. စွမ်းအင်ကို အပူထုတ်တဲ့နေရာမှာ အများကြီးထုတ်လိုက်ရလို့ ကိုယ်ခံအားနည်းသွားတယ်2. အကြာကြီးရေစိုထဲနေလို့ ဦးနှောက်က အပူချိန်ထိန်းတဲ့နေရာ ကမောက်ကမဖြစ်သွားရင်ဖျားပါပြီ (အအေးပတ် တယ် လို့သုံးကြပါတယ်)ဒီဖြစ်စဉ်ကို သေချာနားလည်ရင် မိုးမိတိုင်း ဆေးတွေကြိုသောက်စရာမလိုဘူးဆိုတာ သိကြပြီထင်ပါတယ်မိုးမိပြီး မဖျားချင်ရင်✅ စိုနေတဲ့ အဝတ်တွေ အမြန်ဆုံးလဲပါ✅ တကိုယ်လုံး ခြောက်နေအောင် အမြန်သုတ်ပါ✅ ကိုယ်အပူချိန် အမြန်တက်ရအောင် ရေနွေးနွေးသောက်ပေးတာ ၊ ရေဓာတ်ပြည့်ဝနေအောင် ရေများများသောက်တာ၊ စွပ်ပြုတ်ပူပူသောက်တာ စတာတွေ လုပ်ရမှာပါ။တချို့က နေမကောင်းချင်ပြီ ဆိုရင် Vitamin C သောက်တတ်ကြပါတယ် (ကျွန်တော်တို့လည်း ဆေးခန်းမှာပေးတတ်ပါတယ်)Vitamin C က အထိုက်အလျောက်အကျိုးရှိနိုင်ပေမယ့် ကိုယ်ခံအားကြီးက ဆေးသောက်လိုက်တာနဲ့ ဝုန်းခနဲ တက်သွားတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သိစေချင်ပါတယ် 😊ခြုံပြောရရင် ဘာဆေးမှကြိုမသောက်ပါနှင့်(Photo credit; Quora)ကျန်းမာရေးဗဟုသုတတိုးပြီးသက်ရှည်ကျန်းမာ စိတ်ချမ်းသာကြပါစေမှတ်ချက် ။ Dr ဘုန်းစည်သူလွင် ၏ Facebook Page မှတစ်ဆင့် ကူးယူဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။
Anger_Management
Anger Management
ဒေါသထွက်လိုက်တာမှ_အသားတောင်တဆတ်ဆတ်တုန်တယ်အော်ပစ်လိုက်ချင်ပေမယ့်_ထောက်ထားစရာတွေရှိနေတယ်လေAnger_Managementစိတ်ဆိုးတယ် စိတ်တိုတယ် ဒေါသထွက်တယ် ဆိုတာ စိတ်ခံစားမှု နဲ့ မကင်းနိုင်တဲ့ ကျွန်တော်တို့အတွက်ကတော့ နေ့တိုင်းတွေ့ကြုံခံစားနေရတာပါပဲဒေါသထွက်လာရင် - ရင်တွေတုန်လာတယ်- အသံတွေတုန်လာတယ်- အသံတွေကျယ်လာတယ်- ဆင်ခြင်ဥာဏ်တွေကင်းလာတယ်- သူတပါး/မိမိကိုယ်ကို ထိခိုက်နာကျင် စေချင်လာပါတယ်ခန္ဓာကိုယ်ကလည်း- နှလုံးခုန်တွေမြန်- သွေးပေါင်တွေတက်- ခေါင်းတွေကိုက်ပြီး (လေဖြတ်နိုင်ဆုံးအခြေအနေပေါ့)အဲ့လောက် ပင်ပန်းတဲ့ဟာကြီး ၊ ဖြစ်ပြီးရင် နောင်တတွေ တပွေ့တပိုက် ခံစားရတဲ့ အရာကြီးကို ဘယ်သူမှတော့ မခံစားလို မဖြစ်လိုကြပါဘူး။ဒါပေမယ့် လူ ဆိုတော့ကား  အာရုံတွေ နဲ့တွေ့တဲ့အခါ* သဘောကျရင် လိုချင်တပ်မက်စိတ် လောဘဖြစ်လာပြီး* အလိုမကျတဲ့ အခါမှာတော့ ဒေါသက ဖြစ်လာရပါတယ်။ဒေါသ ဘာလို့ဖြစ်တာလဲ ဆိုရင် စိတ်အလိုမကျလို့ပါ (Disappointed) 👉 ငါက ပြုံးပြတာကို ငါ့ကို အဖက်တောင် လုပ်မသွားဘူး👉 ငါ သူ့အပေါ် ဒီလောက်ကောင်းတာကို ငါ့ကို ဒီလိုဆက်ဆံတယ်👉 အသံတွေကဘာတွေလဲ ဆူညံနေတာပဲ👉 အနံ့တွေကလည်း နံဆော်နေတာပဲ👉 ဘယ်လိုလုပ်ပြီး ဒီအရသာနဲ့ ဆိုင်ဖွင့်ထားရတာလဲ 👉 ခေါင်းလာလျှော်တာကို အရေခွံဆွဲဆုတ်နေတာလား         စတဲ့ အာရုံ (၅) ပါး နဲ့ ခံစားရသမျှမှာ စိတ်ထဲမတွေ့ရင် အလိုမကျမှုဖြစ်လာတာပါပဲအဲ့ဒီအလိုမကျမှုကနေ- မကျေနပ်တာ- ဒေါသထွက်လာတာ- ပေါက်ကွဲတာဆိုပြီး အဆင့်တွေ ကွဲပြားပြီး တုန့်ပြန်ကြပါတယ်။1. Mildly irritated- ကိုယ့်စိတ်နဲ့သဘောမတွေ့တာပေါ့ (ကလိ ကလိ ဖြစ်လာတယ် ပြောရမှာပေါ့)အဲ့လူကြည့်မရတော့ဘူး ၊ ဒါပေမယ့် ထားလိုက်ပါ သူ့အကြောင်း နဲ့သူ ငါ့အကြောင်းနဲ့ ငါဆိုပြီး ထိန်းထားနိုင်တယ်ပေါ့2. Frustrated- စိတ်အလိုမကျမကျေမနပ်ဖြစ်ပြီငါ့ ကို ဘာလို့ ဒီလိုလုပ်ရတာလဲ စိတ်ထဲ တနုံနုံနဲ့ ခံစားနေရပြီး စိတ်ထဲကနေလုံးဝထုတ်မရသလို ဘယ်သူနဲ့တွေ့တွေ့ ဒီကိစ္စကို လုံးဝမကျေလည်ကြောင်း ထုတ်ပြောမိနေတာပေါ့3. Anger - ဒေါသဖြစ်ပြီပေါ့အသက်ရှုတွေမြန် ရင်တွေတုန် အသံတွေကျယ်လာပြီး အချိန်မရွေး နောင်တရစရာ အခြေအနေတစ်ခုကို ဖန်တီးတော့မယ့် level ပေါ့ကောင်းကောင်းမထိန်းချုပ်နိုင်ရင် ၊ ထိန်းချုပ်ပေးမယ့် မိတ်ကောင်းဆွေကောင်းမရှိရင် ပေါက်ကွဲထွက်သွားမယ့် အခြေအနေပေါ့ဗျာ4. Explosion- ပေါက်ကွဲထွက်သွားပြီပေါ့ပစ္စည်းတွေ ပစ်ပေါက်ဖျက်ဆီးတာ ၊ အော်ဟစ်ဆဲဆိုတာ သူတပါးကိုနာကျင်အောင်လုပ်တာလုပ်စရာလူမရှိရင် နံရံဖြစ်ဖြစ် မှန်ဖြစ်ဖြစ် အနားမှာရှိတာ ဆွဲထိုးလိုက်တာပေါ့အဲ့လို ဒေါသပြင်းအား(level) တွေ ရှိသလိုတစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် နောက်ခံအကြောင်းအရာခြင်းမတူလို့ ပေါက်ကွဲပုံလည်းကွာတတ်ပါတယ်- စိတ်ဖိစီးမှုများနေရင်- မိသားစုရေးရာပြဿနာရှိရင်- ငွေရေးကြေးရေး/အလုပ်အကိုင် ပြဿနာရှိရင်- စိတ်ဓာတ်ကျနေရင်- အရက်သေစာအလွန်အကျွံသုံးစွဲလျှင်- မူးယစ်ဆေးသုံးစွဲလျှင် ပေါက်ကွဲလွယ်ကြပါတယ်။ဒေါသထွက်တဲ့အဆင့်တွေက1. စိတ်အလိုမကျစရာရှိလာတယ် (Trigger)2. တဖြည်းဖြည်း တွေးလေတွေးလေ ဒေါသတွေ တိုးပွါးလေဖြစ်လာတယ် (escalation)3. မထိန်းနိုင်တဲ့အချိန်ပေါက်ကွဲတယ်4. ပေါက်ကွဲပြီးပြီးခြင်း ကျေနပ်သလိုဖြစ်သွားတယ်5. ပြီးတာနဲ့ နောင်တတွေ တပွေ့တပိုက်နဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျပြီး ပြဿနာပတ်ရှင်းရပါရောလေဘယ်လိုထိန်းချုပ်ကြမလဲ ❓- အာရုံတွေကြောင့် စိတ်ခံစားမှု ဖြစ်ပေါ်လာတော့ အာရုံတွေပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုလျှော့နိုင်လေလေ စိတ်ခံစားမှုလျော့လေလေပေါ့- မျှော်လင့်တာလေးလျှော့ရပါမယ် (ငါက ဒီလောက်လုပ်ပေးထားတယ်လေ ငါ့ကျတော့ ဒီလိုပြန်ဆက်ဆံရလား)- ငါ့ကို လုပ်ရက်လေခြင်းဆိုတဲ့ (ငါ့ကို ငါ့ကို ဆိုပြီး ငါ ငါ တွေ များလာရင် escalation ဒေါသတွေ တိုးတိုးလာပါတယ် - ငါစွဲလျှော့ပေါ့- ဒေါသရဲ့ ဆိုးကျိုးတွေ သိပြီး ပေါက်ကွဲလိုက်ရင် နောင်တ နဲ့ပဲ အဆုံးသတ်ရမှာဆိုတော့ ဒေါသရဲ့နိဂုံးကို ထပ်ခါထပ်ခါ နက်နက်နဲနဲ ပြန်တွေးနေရပါမယ် (သတိကပ်ရမယ်ပေါ့)- ဒေါသရဲ့ အဆင့်တွေသိပြီးတော့ အင်းအခုငါတော့ irritated ဖြစ်နေပြီ ထပ်ထပ်တွေးနေရင် frustrated ကနေ Anger ဖြစ်တော့မယ် လို့သာ တွေးလိုက်နိုင်ရင် (အာရုံလွှဲလိုက်တာပေါ့ ) ဒေါသက အထိုက်အလျောက်လျော့ကျသွားပါတယ်- အဲ့လိုတွေ လျော့ဖို့ လွယ်လားဆိုတော့ မလွယ်ပါဘူးဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ 👉 ထပ်ခါထပ်ခါ သတိလေးကပ်ပြီး #လေ့ကျင့်ရင်တော့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ စိတ်တိုတာကိုထိန်းချုပ်လာနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ ခု ခေတ်စားနေတဲ့ Mindfulness ပေါ့(original post; Jan, 2023 👉 https://www.facebook.com/100070317703804/posts/228621086158480/?mibextid=cr9u03) စိတ်၏အေးချမ်းခြင်းမှသည်ကိုယ်၏ကျန်းမာခြင်းဆီသို့မှတ်ချက် ။ Dr ဘုန်းစည်သူလွင် ၏ Facebook Page မှတစ်ဆင့် ကူးယူဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။Photo - Depression and Relationship 
သွေးနီဥများသောရောဂါ (သို့မဟုတ်) သွေးပျစ်ခြင်း
သွေးနီဥများသောရောဂါ (သို့မဟုတ်) သွေးပျစ်ခြင်း
သွေးပျစ်တယ်ပြောတယ်သွေးတစ်အိတ်_ဖောက်ထုတ်ရတယ်ဆေးလိပ်ဖြတ်ခိုင်းတယ်Polycythemia သွေးနီဥများသောရောဂါ (သို့မဟုတ်) သွေးပျစ်ခြင်း👉👉👉သွေးမှာ ၁။ Cells components နဲ့၂။ Plasma (သွေးရည်ကြည်) နဲ့ဆိုပြီး ရှိပါတယ်။၁။ Cells components ထဲမှာ သွေးနီဥ၊ သွေးဖြူဥ၊ သွေးဥမွှားဆိုပြီး (၃) မျိုးရှိတာမှာ- သွေးနီဥ (Red Blood Cell) က O2 နဲ့ အာဟာရသယ်ပေးတယ်- သွေးဖြူဥ (White Blood Cell )က ရောဂါကာကွယ်တယ်- သွေးဥမွှား (Platelets) က သွေးခဲစေတယ်၂။ Plasma (သွေးရည်ကြည်)သွေးရဲ့ အရည် Potion ပါ။ ဘာတွေပါလဲ ဆိုတော့- ရေ နဲ့- Plasma protein ဘာတွေလုပ်လဲဆိုတော့1.သွေးထဲကရေတွေ သွေးကြောအပြင်ထွက်မသွားအောင် ထိန်းသိမ်းတယ်။2.Hormone, Chemicals, Vitamins, နဲ့ ဆေးတွေ ကိုတစ်နေရာကနေ တစ်နေရာပို့ပေးတယ်3.သွေးထွက်တဲ့နေရာကို ပိတ်ဖို့ Platelets နဲ့ တူတူ သွေးခဲတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ကြတဲ့အပြင်4.ကိုယ်ခံအားစနစ်မှာလည်း ပါဝင်ကြပါတယ်- Electrolytes (Sodium, Potassium အစရှိတဲ့ ဓာတ်ဆားဓာတ်တွေ)ပါပါတယ်👉👉👉​(သွေးနီဥ Red Blood Cell) တွေက သွေးရဲ့ ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိတာမို့လို့ သွေးကနီနေတာပါ။#Polycythemia က သွေးနီဥတွေများတာ ဆိုတော့ အလွယ် သွေးပျစ်တယ်လို့ပြောကြတာပါ။​သွေးနီဥတွေက Oxygen နဲ့ အဟာရတွေ Cells တွေဆီပို့ပေးပြီး ၊ Carbon Dioxide နဲ့ အညစ်အကြေးတွေကို Cells တွေဆီကနေရှင်းပေးပါတယ်။အဲ့တော့ သွေးနီဥ များတာ ကောင်းတယ် မဟုတ်ဘူးလားဆိုတော့ မကောင်းပါဘူး။ဘာလို့လဲ ⁉️Cells တွေဆီကို အစာအဟာရပို့ပေးတဲ့ သွေးကြောကို Capillary = ဆံချည်မျှင်သွေးကြောလို့ခေါ်ပါတယ်သွေးထဲမှာ သွေးနီဥ အပြင်တခြားဟာတွေလည်းရှိသေးလို့ သွေးနီဥတွေသာ တရားလွန်များလာရင် အဲ့ဒီ ဆံချည်မျှင်သွေးကြောတွေထဲမှာ သွေးနီဥတွေ ပြွတ်သိပ်ပြီး ပိတ်ပါလိမ့်မယ်။သွေးကြောပိတ်သွားတော့ အဲ့ဒီသွေးကြောက ထောက်ပံ့တဲ့ Cells တွေသေပါတယ်။အဲ့ဒီသွေးကြောဟာ ဦးနှောက်ထဲက သွေးကြောဖြစ်ရင် လေဖြတ်တတ်ပါတယ်။ နှလုံးသွေးကြောဖြစ်ရင် Heart attack ရပါတယ်။  ခြေ/လက် ကသွေးကြောဖြစ်ရင် ခြေ/လက် ပုတ်ပါတယ်။အဲ့ဒါကြောင့် သွေးနီဥနည်း တဲ့ သွေးအားနည်းရောဂါ (Anaemia) ကလည်း အန္တရာယ်ရှိသလို သွေးနီဥများတဲ့ သွေးပျစ်တဲ့ရောဂါ (Polycythemia) ကလည်း အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။👉ဘာလို့ဖြစ်တာလဲ ⁉️- Polycythemia Rubra Vera ရိုးတွင်းချဉ်ဆီကိုက သွေးနီဥတွေကို တရားလွန်ထုတ်နေတဲ့ ရောဂါပါ။- Secondary Polycythemiaရောဂါအခံတစ်ခုခုကြောင့် သွေးနီဥတွေ များလာတာပါ။ဥပမာ။     ။ ဆေးလိပ်သောက်တာ၊ အဆုတ်ပွတာ နဲ့ OSA 👉 အဲ့ဒီလူတွေမှာ Cells တွေက Oxygen လုံလုံလောက်လောက်မရတော့ ခန္ဓာကိုယ်ကနေ Oxygen သယ်ပေးတဲ့ သွေးနီဥတွေကို များများထုတ်ခိုင်းလိုက်ပါတယ်။သယ်ပေးတဲ့ သွေးနီဥတွေများလာပေမယ့် ဆေးလိပ်ဆက်သောက်နေသမျှတော့ သွေးထဲ Carbon dioxide တွေများနေတော့ Cells တွေက Oxygen မရတော့ ခန္ဓာကိုယ်ကသွေးနီဥတွေကို ထပ်ခါထပ်ခါ ထုတ်ခိုင်းရင်း သွေးနီဥတွေများ သထက်များလာရတာပါ။အဆုတ်ပွတာမှာရော၊ OSA မှာရော ထိုနည်းအတိုင်းပါပဲ။👉👉👉ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ ⁉️သွေးပျစ်လွန်းရင် သွေးကြောထဲဆို့ပြီး လေဖြတ်တာ၊ နှလုံးသွေးကြောပိတ်တာ၊ ခြေပုတ်၊ လက်ပုတ်ဖြစ်မှာ စိုးတော့အမြန်ဆုံးဖြေရှင်းနည်းကတော့ 👉 သွေးနီဥတွေဖောက်ထုတ်ပစ်တာပါပဲ။အဲ့မှာပြောစရာရှိတာက သွေးအားနည်းရင် သွေးလှူလို့မရဘူးဆိုတော့ သွေးတွေသူတို့မှာပိုနေတာ ဒီတိုင်းဖောက်ပစ်မယ့်အစားလှူလိုက်ရင် အကျိုးမရှိဘူးလားဆိုတော့ မရပါဘူး သူတို့ရဲ့သွေးနီဥတွေက တက်သုတ်ရိုက်ထုတ်ထားတာဖြစိလို့ Quality မကောင်းပါဘူး၊ အလုပ်ကောင်းကောင်းလုပ်မယ့် ဟာတွေမဟုတ်ပါဘူး အဲ့ဒါကြောင့် သူတို့လည်း သွေးလှူလို့မရပါဘူး။(Edited ကိုယ့်ဟာကိုယ်ဖတ်ရင်းနဲ့ သွေးဖောက်ထုတ်ပစ်လိုက်တယ်ဆိုတာကို လန့်လာလို့ပါ 😁)သွေးလှူသလိုပါပဲ သွေးတစ်အိတ် ထုတ်တာပါ (500 ml) ရေသန့်ဘူးတစ်ဝက်စာပေါ့ သွေးချည်းထုတ်ရုံထုတ်တာမဟုတ်ပါဘူး ၊ Normal Saline/Dextrose water (500 ml) ပြန်သွင်းပေးပါတယ်👉 ခန္ဓာကိုယ်ထဲက 500 ml ထုတ်ပြီး 500 ml ပြန်ထည့်ပေးပါတယ် ကြောက်စရာ Procedure မဟုတ်ပါဘူး)Secondary_Polycythemia လူနာတွေမှာကတော့ ရောဂါအခံကို ကုလိုက်တာ၊ ဆေးလိပ်ဖြတ်လိုက်တာက တကယ့်ကုသမှုအမှန်ဖြစ်ပါတယ်။ဒါပေမယ့် Polycythemia Rubra Vera ဆိုတဲ့ရောဂါမှာတော့ ရိုးတွင်းချဉ်ဆီကိုက ထုတ်တာများနေတဲ့အတွက် သူကို အလုပ်သိပ်မလုပ်အောင် တားတဲ့ဆေး ပေးရပါတယ်။ပြစ်နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် အလွယ်ပြောရရင် ရေရောရပါတယ်👉 ရေများများသောက်ရပါတယ်👉 ရေဓာတ်ခမ်းခြောက်မယ့်ရောဂါတွေ (ပျို့တာ၊ အန်တာ၊ ချွေးထွက်တာ၊ ဝမ်းလျှောတာ) ဖြစ်ရင် ချက်ချင်းကုရပါတယ်👉 ဆေးလိပ်ဖြတ်ရပါမယ် (အပေါ်မှာပြောပြီးပေမယ့် အရေးကြီးလို့ထပ်ပြောတာပါ)👉 အရက်ဖြတ်ရပါမယ်👉 Red Meat (အမဲသား၊ ဆိတ်သား၊ ဝက်သား) ၊ ဝမ်းတွင်းသား၊ ကလီစာ မစားတာကောင်းပါတယ်👉👉👉အဲ့တော့ သွေးပျစ်တယ်ဆိုတာဘာလဲ ?ဘာလို့ဖြစ်တာလဲ ?ဘာလို့ သွေးနီဥများနေတာကို သွေးလှူလို့ မရတာလဲ ?ဘယ်လို ကုရမလဲ ?ဘာတွေ ရှောင်ရမလဲ သိကြပြီထင်ပါတယ်။👉👉👉ရောဂါရှင်အနေနဲ့ ဘာတွေခံစားရမလဲ ⁉️- ခေါင်းကိုက်တယ်၊ ခေါင်းအုံတယ်၊ ခေါင်းမကြည်ဘူး- လန်းလန်းဆန်းဆန်းမရှိဘူး- ရင်ပတ်အောင့်တတ်တယ်- ခြေနာ၊ လက်နာဖြစ်တတ်တယ်- အသည်းတို့ ဘေလုံးတို့ ကြီးတတ်တဲ့အတွက် ဗိုက်တင်းပြီး မအီမသာဖြစ်တယ်။ဘယ်လိုသိမလဲ ⁉️- သွေးစစ်တာနဲ့ သိပါတယ်- Ultrasound ရိုက်မယ်- Polycythemia Rubra Vera အတွက်ကတော့ JAK2 Gene Mutation ဆိုတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ စစ်ရပါတယ်။ကျန်းမာရေးဗဟုသုတတိုးပြီးသက်ရှည်ကျန်းမာ စိတ်ချမ်းသာကြပါစေ။Ref : Yangon City Win Hospital
ကိုဗစ် - ၁၉ ရောဂါနှင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ
ကိုဗစ် - ၁၉ ရောဂါနှင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ   ကိုဗစ်-၁၉  ရောဂါက  ကျန်းမာရေးအပါအဝင် လူနေမှုစနစ်များအပေါ်    အပြင်းအထန် သက်ရောက်မှုတွေဖြစ်စေခဲ့ပါ တယ်။ ယခင် ကမ္ဘာ့သမိုင်းတစ်လျှောက် ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးတဲ့ ကပ်ရောဂါ တွေနဲ့မတူဘဲ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအားဖြင့် ကူးလူးဆက်ဆံမှု များတဲ့ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း ခေတ်မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားခဲ့ တာကြောင့် ကူးစက်မှုနှုန်းအထူးမြန်ဆန်ခဲ့သလို ရောဂါပိုးရဲ့ အာနိသင် ကလည်းမျိုးဗီဇပြောင်းလဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့်  ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ဖို့ အလွန်ခက်ခဲခဲ့တာ ကိုလည်း မြင်တွေ့ခဲ့ကြရပါတယ်။ ခေတ်သစ်ဆေး သိပ္ပံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကိုအားကောင်းမောင်း သန်စိန်ခေါ်ခဲ့တဲ့  ကပ်ရောဂါလည်းဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။  ကျန်းမာရေးလုပ်သားမလုံလောက်မှုတွေ၊ ဆေးနဲ့ဆေး ပစ္စည်းမလုံလောက်မှုတွေနဲ့အတူ သမိုင်းတစ်လျှောက် အပြင်း ထန်ဆုံးသော ကပ်ရောဂါကြီးအဖြစ် တွေ့ကြုံခဲ့ကြရတာဖြစ်ပါတယ်။ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကို ကြံ့ကြံ့ခံခြင်းကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်နိုင်မှုတွေက ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ရဲ့သက်ရောက်မှုကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ လျော့ပါးသက်သာစေခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ သို့တိုင်အောင်ကျန်းမာရေး၊  လူမှုရေး၊  စီးပွားရေးနဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာတွေအပေါ်  ကပ်ရောဂါရဲ့   ကာလရှည်သက်ရောက်မှု တွေက လေးလေး နက်နက်ရှိ နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာလ ရဲ့ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုကနေ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်စေဖို့ တစ်ဦးချင်း အနေနဲ့လည်းကောင်း၊ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့နိုင်ငံတွေအနေနဲ့လည်းကောင်း လိုက်လျောညီ ထွေမှုရှိရှိနဲ့ ပြည့်ပြည့်ဝဝ ထိထိရောက်ရောက်ဆောင်ရွက် နိုင်ဖို့လိုပါတယ်။ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ဖို့ဆိုရင်ကျန်းမာရေးစနစ်အားကောင်းမောင်းသန်ဖြစ်ဖို့၊    လူမှုရေးနဲ့စီးပွားရေးစနစ်တွေ   တည်ငြိမ်မှုရှိဖို့နဲ့ ပြဿနာတွေကို  အလိုက်သင့်  အလျားသင့်ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းရှိဖို့လိုမှာဖြစ်ပါတယ်။အဆိုးထဲမှအကောင်းများကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအလွန်ကာလမှာ စီးပွားရေးနဲ့အလုပ်အကိုင်တွေမှာလည်း အရွေ့တွေရှိလာခဲ့ပါတယ်။ အလုပ်နေရာတွေပြောင်းလဲလာ ခြင်း၊ အွန်လိုင်းကနေ အလုပ်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း (Work from Home) တို့ကြောင့် လုပ်သားအင်အားတွေကို စွမ်းအားပြည့်အသုံးချလာနိုင်ခြင်း၊ အွန်လိုင်းဈေးရောင်းခြင်း ကဲ့သို့သောအင်တာနက်ကနေတစ်ဆင့်  ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုတွေ ထွန်းကားလာခြင်း၊ လက်လီ ရောင်းဝယ် ဖောက်ကားမှုစနစ်တွေ  ပုံစံပြောင်းလဲလာခြင်း စတာတွေကြောင့်  ငွေကြေးလည်ပတ်စီးဆင်းမှုတွေ     အရှိန်အဟုန်မြင့်လာပြီး   စီးပွားရေးပြန်လည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။လူမှုရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာပြောင်းလဲမှုတွေအနေနဲ့ ပညာသင်ကြားမှုအပိုင်းမှာ အွန်လိုင်းသင်ကြားရေးပုံစံတွေက အခြေခံပညာသာမက အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကြားရေးမှာပါ သင်ကြားမှုစံနှုန်းတစ်ခု အနေနဲ့ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါ့ပြင် လူနေထိုင်မှုပုံစံတွေပါ ပြောင်းလဲလာပါတယ်။ အာဟာရပြည့်ဝအောင် စားသုံးတာ၊ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာ၊ ရောဂါကာကွယ်ရေးကိစ္စတွေမှာ အာရုံစူးစိုက်လာတာစတဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သတိပြုနေထိုင်မှုတွေ တိုးပွားလာစေပါတယ်။အစိုးရပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာအနေနဲ့ပူးပေါင်းပြီး  အနာဂတ်ကူးစက်ရောဂါတုံ့ပြန်မှုအတွက် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ ကပ်ရောဂါဆိုင်ရာသဘောတူညီချက်ကဲ့သို့သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာမူဘောင်များကို ချမှတ်လုပ်ဆောင်လာကြပါတယ်။ အကျပ်အတည်း စီမံခန့်ခွဲမှုမူဝါဒတွေနဲ့ပတ်သက်လို့လည်း အစိုးရ အသီးသီးက အနာဂတ်ကာလမှာ တွေ့ကြုံလာနိုင်တဲ့ အရေးပေါ်အခြေအနေတွေအတွက်  အရင်းအမြစ်တွေကို  ထိထိရောက်ရောက်အသုံးချပြီး လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ဥပဒေရေးဆွဲနေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာလအတွင်း   ယုံကြည်မှုတည် ဆောက်ခြင်းကဲ့သို့သော စိန်ခေါ်မှုတွေကိုလည်း ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာလအတွင်း ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်းတွေအပေါ်    လူထုရဲ့ယုံကြည်အားကိုးမှုကို  အစမ်းသပ်ခံခဲ့ရတဲ့အတွက် ပွင့်လင်းမြင်သာတဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာစီမံ ခန့်ခွဲအုပ်ချုပ်မှုရှိဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာလအတွင်း အထင်ရှားဆုံးသဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာတိုးတက်မှုအနေနဲ့ လေထုညစ်ညမ်းမှုကို လျော့ကျစေခဲ့ကြောင်း စစ်တမ်းများအရ သိရပါတယ်။ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း ကမ္ဘာအနှံ့ Lockdown နဲ့ Stay at Home အစီအစဉ်တွေ ဆောင်ရွက်ကြခြင်းကြောင့် ခရီးသွားလာမှုတွေ  သိသိသာသာလျော့ကျပြီး  ယာဉ်တွေကနေတစ်ဆင့် ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုကျဆင်းခဲ့ခြင်းနဲ့အတူ ကမ္ဘာ့လေထုအတွင်း ကာဗွန်ဓာတ်ငွေ့ပါဝင်မှု ခေတ္တကျဆင်းသွားခြင်းက   သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် အလားအလာကို မီးမောင်းထိုးပြနေပါတယ်။ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာအရေးပါသောပြောင်းလဲမှုများကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာလအတွင်း လူစုလူဝေးတားမြစ်မှုတွေကြောင့် အွန်လိုင်းကနေတစ်ဆင့် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း (Telehealth)ကို လူကြိုက်များပြီး အလုပ်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအလွန်ကာလမှာ ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်း၊ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာစောင့် ရှောက်မှုပေးခြင်း စတာတွေမှာ  ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာဖြစ်ထွန်းမှုတွေအနေနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာလ အတွင်း ကျင့်သုံးခဲ့ကြတဲ့ အွန်လိုင်းကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစနစ်တွေ  ဆက်လက်ခိုင်မာ အားကောင်းလာခဲ့ပါတယ်။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးစနစ်တွေလည်း ပိုမိုတိုးတက် ဖြစ်ထွန်းလာခဲ့ပါတယ်။  ကပ်ရောဂါအတွက်  ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်း၊ ရောဂါစူးစမ်းလေ့လာခြင်းနဲ့  ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ခြင်းစတဲ့ကဏ္ဍတွေမှာ သိသာထင်ရှားတဲ့အားကောင်းလာမှုတွေကို မြင်တွေ့ရပါတယ်။ကပ်ရောဂါရဲ့စိန်ခေါ်မှုတွေကို   ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရင်းနဲ့   နည်းပညာဆန်းသစ်တီထွင်မှုမှာလည်း  တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေရှိလာခဲ့ပါတယ်။ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ   AI  နဲ့  ဒေတာအသုံးချခြင်းကနေ   ရောဂါကူးစက်မှုတွေကို ခြေရာခံခြင်း၊ မော်ဒယ်ပြုလုပ်ခြင်းနဲ့ လိုအပ်တဲ့အရင်း အမြစ်ခွဲဝေခြင်း စတာတွေမှာ များစွာအသုံးတည့်ခဲ့ပါတယ်။ ရောဂါစောင့် ကြပ်ခြေရာခံကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်းတွေမှာ  ဒစ်ဂျစ်တယ်ကျန်းမာရေးလက်မှတ်တွေကို အသုံးပြုခဲ့ခြင်းနဲ့  ပွဲလမ်းသဘင်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးအသိအမှတ်ပြု အက်ပလီကေးရှင်းတွေကိုအသုံးပြုနိုင်ခြင်းက ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကဏ္ဍကို တစ်‌ခေတ်ဆန်းစေခဲ့ ပါတယ်။ ကျန်းမာရေး နည်းပညာဆိုင်ရာ  အထူးခြားဆုံးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကတော့  ဇီဝနည်း ပညာတိုး တက်မှုပဲဖြစ်ပါတယ်။ မျိုးဗီဇနည်းပညာသုံး mRNA ကာကွယ် ဆေးထုတ်လုပ်ခြင်းကို   အချိန်တိုအတွင်း   လျင်လျင်မြန်မြန်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနည်းပညာအခြေခံတွေက ကင်ဆာနဲ့ HIV ကဲ့သို့သော  တခြားရောဂါတွေမှာ  အသုံးချနိုင်ဖို့အတွက်  ကြီးမားတဲ့ အကျိုးကျေးဇူး တွေရှိစေပါတယ်။ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများရှိ အစိုးရတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအင်အားစုတွေက ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်နဲ့ ကာဗွန်သုံးစွဲမှုလျှော့ချခြင်းအပါအဝင် စိမ်းလန်းတဲ့သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြန်လည်တည်ထောင်ရေးအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြဖို့တွန်းအားဖြစ်စေခဲ့တယ်။ ကပ်ရောဂါကာလမှာ  မြို့ပြရဲ့ခံနိုင်ရည်ရှိမှုက  မဖြစ်မနေစဉ်းစားရမယ့်အချက်ဖြစ်လာပါတယ်။ မြို့တွေမှာ နောင်လာမယ့်ကျန်းမာရေး အကျပ်အတည်းတွေကို ကာကွယ်နိုင်စေဖို့အတွက် လေဝင်လေထွက်ကောင်းစေဖို့နဲ့ လူစုလူဝေး နည်းပါးစေဖို့ အများပြည်သူဆိုင်ရာနေရာတွေကို ဒီဇိုင်းပြန်လည်ရေးဆွဲ နေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။သင်ခန်းစာဖော်ထုတ်မှုများကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစနစ်ရဲ့ အားသာချက်၊ အားနည်းချက်တွေကို သိသာထင်ရှားစေခဲ့တယ်။ တန်းတူ ညီမျှမှုရှိတဲ့  ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကို ဦးတည် ဆောင်ရွက်ရမယ့် အချက်ပေးခေါင်းလောင်းထိုးခဲ့တယ်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ကပ်ရောဂါတွေ အနေနဲ့ ကမ္ဘာ့ဘယ်နေရာမှာဖြစ်ဖြစ် တစ်ကမ္ဘာ လုံးကိုရိုက်ခတ်မှုရှိကြောင်းကို   လက်တွေ့ပြသခဲ့လို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအလွန်ကာလမှာ နိုင်ငံအချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့  ရောဂါကာကွယ်တားဆီးမှုရဲ့အရေးပါမှုကို  အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။  အရင်ကကျန်းမာရေးစနစ်မှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနည်းပါးမှုက ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုတွေဖြစ် စေခဲ့တာကြောင့်  အခုဆိုရင် အခြေခံကျန်းမာရေးကဏ္ဍအတွက်  ပိုမိုကြီးမားတဲ့   ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ  ပြုလုပ်လာကြပါတယ်။ဝင်ငွေနည်း လူတန်းစားတွေအတွက်ကာကွယ်ဆေးလုံလောက်မှုမရှိခြင်း၊ လက်လှမ်းမီတဲ့  ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုမရှိခြင်းစတာတွေကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်နိုင်စေဖို့အတွက် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ လိုအပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ကိုဗစ်-၁၉  ရောဂါအလွန်ကာလမှာကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အဓိကကျတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေအနေနဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာတိုးတက်မှုတွေ၊ စီးပွားရေး ဆိုင်ရာအရွေ့တွေ၊   လူမှုရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာပြောင်းလဲမှုတွေကို ထင်ထင်ရှားရှားတွေ့မြင်ခဲ့ရပါတယ်။ ဒါ့ပြင် နည်းပညာ၊ အုပ်ချုပ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းမှုဆိုင်ရာနယ်ပယ်တွေမှာ  တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ သို့တိုင် စိန်ခေါ်မှုတွေလည်းရှိနေပါတယ်။ ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲ သက်ရောက်မှုအနေနဲ့ နာတာရှည်  ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ နောက်ဆက်တွဲရောဂါလက္ခဏာခံစားရမှုတွေ၊ ကပ်ရောဂါကာလ အတွင်းစီးပွားရေးနဲ့  လူမှုရေးဆိုင်ရာမညီမျှမှုတွေ ပိုမိုဆိုးရွားလာမှု စတဲ့ရေရှည် ဖြေရှင်းရမယ့်ဆိုးကျိုးတွေလည်းရှိနေပါတယ်။ ကပ်ရောဂါ ဆိုင်ရာ သင်ခန်းစာတွေ ကနေတစ်ဆင့် ခံနိုင်ရည်ရှိမှု၊ သာတူညီမျှမှုနဲ့ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရှိတဲ့ ကျန်းမာရေးစနစ်တွေ တည်ဆောက်နိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေ ထွက်ပေါ်လာစေခဲ့ပါကြောင်း ရေးသား လိုက်ရပါတယ်။ MWD Web PortalPhoto - Bureau of Lobor Statistics
© Copyright 2024 SAC All Rights Reserved.