နှစ်လကြာ ရောင်စုံ လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲတွေ မြိုင်မြိုင်ဆိုင်ဆိုင် ကျင်းပပြီးဆုံး ချိန်မှာတော့ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရဲ့ ဩဇာအကြီးဆုံး မိသားစုနှစ်ခုကြားက အာဏာလုပွဲဟာ ပြန်လည် အသက်ဝင်လာပြီဖြစ်ပါတယ်။

"ဘွန်းဘွန်း" လို့ ချစ်စနိုးခေါ်ကြတဲ့ သမ္မတ ဖာဒီနန်း မားကို့စ်ဂျူနီယာနဲ့ သူ့ရဲ့ ဒုတိယသမ္မတ ဆာရာ ဒူတာတေးတို့အကြား တင်းမာမှုတွေဟာလည်း အမြင့်ဆုံးအနေ အထားကို ရောက်ရှိ လို့နေပါပြီ။ 

၂၀၂၂ ခုနှစ်က သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမှာ သူတို့နှစ်ဦးဟာ မဟာမိတ်တွေအဖြစ် ပူးပေါင်းပြီး အောင်ပွဲခံနိုင်ခဲ့ပေမဲ့ အခုချိန်မှာတော့ ဆက်ဆံရေးတွေ အေးစက်သွားခဲ့ပါပြီ။ သူ့ကို ဆာရာက လုပ်ကြံမယ်လို့ ခြိမ်းခြောက်တယ်လို့ ဘွန်းဘွန်းက စွပ်စွဲ၊ ဆာရာကလည်း အိမ်မက် ထဲမှာ ဘွန်းဘွန်းကို ခေါင်းဖြတ်လိုက်တယ်လို့ ပြောလိုပြော… ဖြစ်နေကြတော့ ကြားဖြတ် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်တွေဟာ ဒီမိသားစုကြီးနှစ်ခုကြားက ပြိုင်ဆိုင်မှုတွေအတွက် တိုင်းတာလို့ ရမယ့် ညွှန်းကိန်းတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ 

ဒီရလဒ်တွေက မားကို့စ်အဖွဲ့အတွက်တော့ သတင်းကောင်းမဟုတ်ပါဘူး။ ဖိလစ်ပိုင်မှာ လက်ရှိသမ္မတတွေဟာ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ အများစုအနိုင်ရအောင် လုပ်နိုင်လေ့ ရှိပါတယ်။ တည်ဆဲသမ္မတတစ်ဦးဖြစ်နေခြင်းရဲ့ ဩဇာညောင်းမှုဟာ အားသာချက်ကြီးတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပေမယ့်...မားကို့စ်အတွက်တော့ မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။

အနိုင်ရဆီးနိတ်အမတ် ၁၂ ဦးအနက် ၆ ဦးသာ မားကို့စ်မဟာမိတ်အဖွဲ့က ဖြစ်ပြီး ဒီထဲက ၁ ဦးဖြစ်တဲ့ ကမီလာ ဗီလာ ဟာ မားကို့စ်ဘက်ကို အပြည့်အဝရပ်တည်သူ မဟုတ်ဘဲ ဆာရာဒူတာတေးကိုလည်း ထောက်ခံသူဖြစ်ပါတယ်။  

ဒီအခြေအနေက လက်ရှိရုံးထိုင်နေတဲ့ သမ္မတတစ်ဦးအတွက်တော့ ရလဒ်ကောင်းတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောလို့မရပါဘူး။ 

ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ လူတစ်ယောက်ကို တစ်မဲပဲ ပေးခွင့်ရှိတယ်ဆိုပေမဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ သဘောထားကိုတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထင်ဟပ်စေပါတယ်။ ဒီရွေးကောက်ပွဲရလဒ်သည် သမ္မတ မားကို့စ် အစိုးရရဲ့ လက်ကျန် သက်တမ်း ၃ နှစ်အတွက် အာဏာစက်ကို အားနည်း စေနိုင်ပြီး ဆာရာဒူတာတေးကို ဒုတိယသမ္မတရာထူးက ထုတ်ပယ်ဖို့ စွပ်စွဲပြစ်တင်နေတဲ့ ကိစ္စ အပေါ်မှာလည်း ယုံကြည်မှု လျော့နည်းစေပါတယ်။ 

လွှတ်တော်ထဲမှာ မားကို့စ်ဘက်တော်သား အမတ်တွေက ဒုတိယသမ္မတ ဆာရာ ဒူတာတေးကို ထုတ်ပယ်ဖို့အတွက် အကြောင်းပြချက်အမျိုးမျိုးနဲ့ အကြိမ်ကြိမ် စွပ်စွဲပြစ်တင် ကြဖို့ ကြိုးစားခဲ့တာဟာ ပြန်ကုစားလို့မရတဲ့ အက်ကြောင်းကြီးတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ 

အဲ့ဒီနောက် မတ်လမှာ သမ္မတ မားကို့စ်က ဆာရာရဲ့ အဖေ သမ္မတ‌ဟောင်း ရိုဒရီဂို ဒူတာတေးကို ကြမ်းတမ်းတဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးစစ်ဆင်ရေးတွေနဲ့ လူသားမျိုးနွယ် အပေါ် ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ စွဲချက်နဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး ICC ကို လေဆိပ်ကဲ့သို့ လူမြင်ကွင်းမှာ ဖမ်းပြီး ပို့လိုက်ပါတယ်။

  အဲ့ဒီအချိန်မှာတော့ အားလုံး မျက်နှာဖုံးတွေ ကွာကျကုန်ပါပြီ။ အဖေကို ဖမ်းပြီး နိုင်ငံတကာ တရားရုံးပို့တဲ့အချိန်မှာတော့ ဆာရာလည်း ထမီခါးတောင်းကျိုက်ပြီး သမ္မတ မားကိုစ့်နဲ့ ဘတစ်ပြန် ကျားတစ်ပြန်ချဖို့ ကြိုးဝိုင်းထဲကို ပေါ်တင်ဝင်လာပါတော့တယ်။ လက်ရှိ ဒုသမ္မတရာထူးကနေ အထုတ်ခံရရင် ဆာရာ့အတွက်လည်း နောက်ရွေးကောက်ပွဲမှာ မားကို့စ်ကို အစားထိုးဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့သလို အစိုးရနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ရာထူးတစ်ခုခု ပြန်ရဖို့တောင် ပိတ်ပင်တားမြစ်ခံရတာမျိုးတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

ဘာပဲပြောပြော အခု ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်တွေအရတော့ ဆာရာဟာ အခြေအနေ ကောင်းနေပြီး နောက်သုံးနှစ်အကြာမှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ သူမသာ အနိုင်ရခဲ့ ရင်တော့ မားကို့စ်မိသားစုအပေါ် လက်စားပြန်ချေတာ မြင်တွေ့ရဦးမယ်ဆိုတာ သံသယ ဖြစ်စရာ မရှိပါဘူး။ 

သို့သော် အခု ဆာရာကို လွှတ်တော်က စွပ်စွဲပြစ်တင်ထားတဲ့ကိစ္စ အောင်မြင်ဖို့အတွက် လွှတ်တော်ရဲ့ သုံးပုံနှစ်ပုံသော ထောက်ခံမဲ လိုအပ်တဲ့အတွက် အခုကျင်းပခဲ့တဲ့ ကြားဖြတ် ရွေးကောက်ပွဲတွေက အလွန်အရေးကြီးတာဖြစ်ပါတယ်။ 

အာဏာ၊ ရှင်သန်ရပ်တည်ရေးနှင့် အလဲအထပ်

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ နိုင်ငံရေးဟာ မိသားစုလုပ်ငန်းဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ချိန်က မိသားစုတစ်စု နိုင်ငံရေးအာဏာရရှိခဲ့ဖူးရင် အဲ့ဒီအာဏာကို ဆုပ်ကိုင်ထားပြီး မျိုးဆက် အဆင့်ဆင့် လက်ဆင့်ကမ်း ပေးလေ့ ရှိပါတယ်။

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရေးမှာ ဩဇာကြီးမားတဲ့ မိသားစုပေါင်း ၂၀၀ ခန့်ရှိပြီး ဒူတာတေးနဲ့ မားကို့စ်မိသားစုတွေကတော့ ထိပ်ဆုံးကဖြစ်ပါတယ်။ 

မားကို့စ်မိသားစုဆိုရင် နိုင်ငံရေးမှာ ရပ်တည်နေတာ နှစ်ပေါင်း၈၀ ကျော်ပါပြီ။ လက်ရှိ သမ္မတ မားကို့စ်ဂျူနီယာရဲ့ အဖေဖြစ်တဲ့ ဖာဒီနန်း မားကို့စ်က ၁၉၆၅ မှ ၁၉၈၆ အထိ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ အုပ်ချုပ်ခဲ့သူ၊ နိုင်ငံတော်ဘဏ္ဍာငွေကနေ ဘီလီယံနဲ့ချီ အိပ်ထဲ ထည့်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခံခဲ့ရပြီး ပြုတ်ကျခဲ့တဲ့ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘွန်းဘွန်း မားကို့စ်ရဲ့ အမေ အီမီလ်ဒါက အသက် ၉၅ နှစ်အရွယ်ရှိပါပြီ။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဘီးတပ်ကုလားပေါ် ထိုင်ပြီး မဲပေးခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ သူမဟာလည်း ရောင်စုံ တံဆိပ်စုံ နာမည်ကြီး Branded ဖိနပ်တွေ ဝယ်ယူစုဆောင်းမှုအပါအဝင် အသုံးအဖြုန်းကြီး လွန်းလှတယ်ဆိုတဲ့ နာမည်ဆိုးနဲ့ တစ်ချိန်က ကျော်ကြားသူဖြစ်ပါတယ်။ 

တကယ်တော့ လက်ရှိသမ္မတ မားကိုစ့်ရဲ့ ညီမ အိုင်မီကလည်း ဒူတာတေးအဖွဲ့ကို ပြောင်းဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာကြောင့် ဒီကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြန်အရွေးခံရတာပါ။ မဟုတ်ရင် သူလည်း ထပ်အနိုင်ရဖို့ မလွယ်ကူပါဘူး။ 

နောက်ပြီး လက်ရှိ မားကို့စ်ဂျူနီယာရဲ့ သားအကြီးဆုံး ဆန်ဒြိုက လွှတ်တော်အမတ် ဖြစ်ပြီး သူရဲ့ဝမ်းကွဲညီတော်စပ်တဲ့ မာတင် ရိုမြူရယ်ဒက်ဇ်ကလည်း အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်ကာ ၂၀၂၈ ခုနှစ်မှာ သမ္မတလောင်းတစ်ဦးဖြစ်နိုင်ခြေရှိသူဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်ကလည်း မားကိုစ့်အနေနဲ့ ဆာရာဒူတာတေးကို ဒုသမ္မတရာထူးကနေ ထုတ်ပယ်ဖို့ အထူးစိတ်အား ထက်သန်နေရတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ 

မားကို့စ်တို့ရဲ့၏မွေးရပ်မြေ အီလိုကို့စ်နော်တီပြည်နယ်မှာတော့ ဘွန်းဘွန်း အမျိုးသမီးရဲ့ ဝမ်းကွဲတစ်ယောက်က ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ်၊ တူတစ်ယောက်က ဒုတိယ ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ရွေးကောက်ခံရပြီး တခြား ဝမ်းကွဲ နှစ်ဦးက မြို့တော် ကောင်စီအမတ်တွေ အဖြစ် အရွေးခံခဲ့ကြရပါတယ်။ ဒီဒေသမှာတော့ မားကို့စ်မိသားစုတွေရဲ့ အိမ်ကွင်းလိုဖြစ်နေတော့ အမြဲနိုင်ပါတယ်။

ဒါဗောင်းမြို့မှာလည်း ဒူတာတေးမိသားစုရဲ့ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုက ထိုနည်းလည်းကောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

သည်ဟိတ်မြို့မှာရှိတဲ့ အကျဉ်းထောင်ထဲကနေ ဒါဗောင်းမြို့တော်ဝန် ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ပြိုင်တာတောင် ဒူတာတေးဟာ အလွယ်တကူပဲ အနိုင်ရခဲ့ပါတယ်။ အခု ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲဆန္ဒရှင်တွေက သူ့ကိုတောင် မမြင်ရလိုက်ကြပါဘူး။ သူ့ပုံပါတဲ့ ကတ်ထူပြားတွေ ထောင်ပြီး တော့ပဲ ပြိုင်သွား တာပါ။ နောက်ပြီး ယခင်မြို့တော်ဝန်ကလည်း သူ့သား ဆီဘတ်စ်ရှန်ဖြစ်ပြီး အခု အဖေ မြို့တော်ဝန်ဖြစ်သွားတော့ သူက ဒုတိယမြို့တော်ဝန်ရာထူးကို ဆက်ခံမှာဖြစ်ပါ တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃၇ နှစ်အတွင်းမှာ ဒူတာတေး မိသားစုတွေက ဒါဗောင်းမြို့မှာ ၃၄ နှစ်ကြာအောင် မြို့တော်ဝန်များ ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ 

မားကို့စ်ရော ဒူတာတေးရော နှစ်ဖက်လုံးမှာ ပါနေတဲ့ ဆီးနိတ်အမတ်တွေကလည်း များသောအားဖြင့် ဩဇာကြီးမားတဲ့ နိုင်ငံရေးမိသားစုတွေကနေ ဆင်းသက်လာကြတာ၊ ဒါမှမဟုတ်၊ ကိုယ်ပိုင် ကျော်ကြားမှုရှိတဲ့သူတွေ ဖြစ်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ မီဒီယာ လောက၊ ရုပ်ရှင်လောက ကနေလာကြတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေလည်း အများကြီး ပါပါတယ်။ 

သူတို့မှာလည်း ကိုယ်ပိုင်အကျိုးစီးပွားနဲ့ ရည်မှန်းချက်များကိုယ်စီရှိကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဘယ်သူ့ဘက်တော်သားလို့ ပြောနေပါစေ ဒုသမ္မတတစ်ယောက်ကို ရာထူးက ထုတ်ပယ်ရေးကိစ္စလိုမျိုးမှာ သစ္စာခံမှုအပေါ် အာမခံချက်မရှိတာကြောင့် ပြောရခက်နေပါ တယ်။

ဖိလစ်ပိုင်ဆီးနိတ်အမတ်တွေက လူထုရဲ့ ထင်မြင်ချက်တွေကို အင်မတန် အလေးထား ဂရုပြုကြတယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ကို အမြဲဖတ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေကြတယ်။ ကိုယ့်ကိုကိုယ် သမ္မတလောင်း၊ ဒုသမ္မတလောင်းလို့ ခံယူထားပြီး ပြည်သူကို ဆက်ဆံကြတာဖြစ်တဲ့အတွက် သူတို့ရဲ့ အနာဂတ်ရည်မှန်းချက်အတွက် ပြည်သူ့သဘောထားဘက်ကနေပဲ ရပ်တည်ကြလေ့ ရှိပါတယ်။ 

ဘွန်းဘွန်း မားကို့စ်သည် ဖိလစ်ပိုင်ရဲ့ အထင်ကရနိုင်ငံရေးမိသားစုတစ်ခုမှ ဆင်းသက် လာသူဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီကာလတွေကို ပြန်ကြည့်လိုက်ရင် လူထုက သူ့ဘက်မှာ မရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ သူက နိုင်ငံရေးသမားတစ်ယောက်ဆိုပေမယ့် စကားပြောကောင်းတဲ့သူလည်း မဟုတ်ပြန်ပါဘူး။ သူ့ရဲ့စီးပွားရေးစီမံခန့်ခွဲမှုအပေါ် လူထုထင်မြင်ချက် စစ်တမ်းတွေကို ကြည့်ရင်လည်း လူကြိုက်နည်းတာကို တွေ့ရပြီး သမ္မတဟောင်း ဒူတာတေးကို ဖမ်းပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံးကို ပို့တာဟာ နိုင်ငံတော်ကို သစ္စာဖောက်မှုဖြစ်တယ်လို့ ဒူတာတေး မိသားစုဘက်က သရုပ်ဖော်နေပါတယ်။ 

မနီလာ ဆိပ်ကမ်းဒေသက ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်လေးတစ်ခုမှာ ဆာရာဒူတာတေး ဟောပြောပွဲ လုပ်ခဲ့စဉ်က သူမရဲ့ အဖေကို မနီလာလေဆိပ်မှာ ဖမ်းပြီး သည်ဟိတ်မြို့ကို လေယာဉ်နဲ့ ခေါ်သွားတဲ့ ခရီးစဉ်တစ်လျှောက်ကို ဂရုဏာသက်ဖွယ်ဖြစ်အောင် ဗီဒီယို ဖြစ်အောင် ဖန်တီးပြီး ပြခဲ့ပါတယ်။ “သူတို့က ကျွန်မအဖေကို ပြန်ပေးဆွဲသွားတာပါ။ ပြန်ပေးဆွဲသွားရုံတင်မကဘူး အဖေ့ကို ကျွန်မတို့ဆီကနေ ခိုးယူသွားတာပါ” လို့ စင်ပေါ်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ သူမ အဲလို ပြောနေတဲ့ အချိန် ဘေးနားမှာ သမ္မတ မားကို့စ်ရဲ့အစ်မ အိုင်မီလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ သူမကလည်း ဒူတာတေးကို ပြန်ပေးဆွဲတာ သဘောမတူလို့ ဒူတာတေးအဖွဲ့ကို ကူးပြောင်းလာခဲ့သူပါ။ ဒါပေမဲ့ လေ့လာသူ အများစုက ဒူတာတေးအပေါ် လူကြိုက်များနေမှုကို အခွင့်ကောင်းယူဖို့အတွက် လာပေါင်းတာ ဖြစ်တယ်၊ ဒါဟာ သံသယဖြစ်ဖွယ် လှည့်ကွက်ဖြစ်တယ်လို့ မြင်နေကြတုန်း ဖြစ်ပါတယ်။  ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ရေပန်းစားမှုကျနေတဲ့သူမ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရခဲ့တယ်မဟုတ်လား။ ဒီနည်းသုံးတာ သူမအတွက်တော့ အလုပ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲလှုပ်ရှားမှုအများစုမှာ မဲအဆင့်နိမ့်နေပေမဲ့ အိုင်မီ မားကို့စ်ဟာ "မှော်ဝင်အမတ် ၁၂ ဦး" လို့ ကင်ပွန်းတပ်ကြတဲ့ အနိုင်ရဆီးနိတ်အမတ်များစာရင်းကို ကပ်ပါးဝင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အခုကနေစပြီး ရှေ့လာမယ့် အခြေအနေတွေကိုတော့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။ မားကို့စ်အဖွဲ့ဟာ ဆာရာဒူတာတေးကို ရာထူးကနေ ဖြုတ်ချဖို့ဆိုရင် ခက်ခဲတဲ့ တိုက်ပွဲကို တိုက်ရမှာ သေချာပါတယ်။ 

ဆီးနိတ်အမတ် ၂၄ ဦးရှိတဲ့အနက် အနည်းငယ်ကသာ ဖြူဖြူမဲမဲ သမ္မတမားကို့စ်ကို သစ္စာခံကြမယ့် သူတွေဖြစ်ပါတယ်။ တခြားအမတ်တွေပါ ထောက်ခံစေချင်ရင် ကိုယ့်ဘက် ပါလာအောင် စည်းရုံးသိမ်းသွင်းရမှာဖြစ်ပြီး ဒါကလည်း လုံးဝ လွယ်ကူတဲ့ ကိစ္စမဟုတ်ပါဘူး။  

အခုကျင်းပပြီးစီးခဲ့တဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ တချို့ ဒေသတွေမှာ ဒူတာတေး မိသားစုကို လူထုအားပေးမှုအလွန်ကောင်းနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပါပြီ။ မားကို့စ်ရွေးကောက်ပွဲ မဟာမိတ်အဖွဲ့က တချို့ဟာလည်း ဒုတိယသမ္မတ ဆာရာ ဒူတာတေးကို ရာထူးကနေ ထုတ်ပယ်ဖို့ သဘောမတူကြောင်း ပြောဆိုမှုတွေရှိလာတာကိုလည်း တွေ့နေရပါပြီ။ လွှတ်တော်ထဲက ရှိနှင့်ထား ပြီးသားဖြစ်တဲ့ အမတ်တွေရဲ့ သဘောထားဟာလည်း ဒီလိုမျိုးပဲ ဖြစ်ဖို့များပါတယ်။

ဒီကြားထဲမှာ ဘမ် အကီနိုနဲ့ ဖရန်စစ် ပန်ဂီလီနန်းတို့ ဆီးနိတ်အမတ် ဝင်ပြိုင်ခဲ့ပြီး အနိုင်ရ ခဲ့တာကတော့ အံ့ဩဖွယ်ရလဒ်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့နှစ်ယောက်လုံးက လစ်ဘရယ် အဖွဲ့ခွဲ တွေပါ။ ဘယ်လူထု ထင်မြင်ချက် စစ်တမ်းကမှ သူတို့နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကြိုတင်မခန့်မှန်း ခဲ့ကြပါဘူး။ ဒါကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် မားကိုစ့်-ဒူတာတေး ဒရမ်မာကို ကျော်လွန်ပြီး တခြား ရွေးချယ်စရာတွေကို လိုလားတဲ့ ပြည်သူ့ဆန္ဒကိုလည်း တွေ့ရှိရပါတယ်။ 

သူတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် မားကို့စ်မိသားစုရဲ့ မိတ်ဆွေများမဟုတ်ကြပါဘူး။ ၂၀၂၂ ရွေးကောက်ပွဲမှာ လစ်ဘရယ်တွေက မားကို့စ်-ဒူတာတေးအဖွဲ့ကို အဓိကဆန့်ကျင်ခဲ့သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် သူတို့သည် ယခင်သမ္မတ ဒူတာတေးရဲ့ အာဏာရှင်ဆန်တဲ့စတိုင် ကိုလည်း အပြင်းအထန်ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြတာဖြစ်တဲ့အတွက် ၂၀၂၈ ခုနှစ်မှာလည်း သူ့သမီး ဆာရာ သမ္မတဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်နေကြမလားလို့တော့ တွေးစရာရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီအချက်နဲ့တင် လွှတ်တော်ထဲမှာ ဆာရာကို လက်ရှိ ဒုသမ္မတရာထူးကနေ ထုတ်ပယ်ဖို့ ထောက်ခံမဲ ပေးတာမျိုး ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ 

ဆာရာကို သမ္မတရာထူးကနေ ထုတ်ပယ်ဖို့အတွက် အစီရင်ခံစာ ပြုစုနေပြီဖြစ်ပြီး မဲခွဲဆုံးဖြတ်မှုတွေက ဇူလိုင်လလောက်မှာ စတင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ ဒီကြားထဲမှာတော့  နှစ်ဖက်စလုံးအနေနဲ့ ဆီးနိတ်အမတ်တွေကို မိမိဘက်ကို ပါလာအောင် နောက်ကွယ်မှာ အပြင်းအထန်ကြိုးပမ်းသိမ်းသွင်းကြတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရဲ့ သမိုင်းမှာ ဘယ်သမ္မတ၊ ဒုတိယသမ္မတကိုမှ ရာထူးကနေ အောင်အောင် မြင်မြင်နဲ့ ထုတ်ပယ်နိုင်ခဲ့တာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။ တစ်ပြိုင်နက်ထဲမှာပဲ ဘယ်သမ္မတ၊ ဒုသမ္မတ မှလည်း ဒီလောက်ဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေနဲ့ မကြုံတွေ့ခဲ့ကြရ သေးပါဘူး။

၂၀၂၅ ခုနှစ်ဟာ ဖိလစ်ပိုင်အတွက် နိုင်ငံရေးလှိုင်းထန်တဲ့ နှစ်တစ်နှစ်သာ ဖြစ်ပါတော့တယ်။

၁၃-၅-၂၀၂၅ ရက်၊ Jonathan Head ရေးသားသည့် The Philippines has voted - now the game of thrones begins again (BBC) ဆောင်းပါးကို ဒေါ်လှမျက်ခြယ်၊ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီရုံးက ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ဓါတ်ပုံ- https://www.gzeromedia.com/viewpoint/philippine-midterms-are-next-episode-in-marcos-duterte-drama

၂၀၂၅ ခုနှစ်ဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေအတွက် ရွေးကောက်ပွဲနှစ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ နှစ်တစ်ဝက်မကျိုးသေးဘူး။ ဥရောပတိုက်က ဂျာမနီ၊ မြောက်အမေရိကတိုက်က ကနေဒါနဲ့ သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့ရဲ့ ဗဟိုအဆင့်၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။

ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး အမေရိကန်နိုင်ငံမှာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကုန်ပိုင်းက ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစောပိုင်းမှာ အနိုင်ရသူ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က အမေရိကန်သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကြီးအပြီး ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာရွေးကောက်ပွဲတွေ အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ထရမ့်လိုလားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ဒါမှမဟုတ် ထရမ့်ပုံစံနိုင်ငံရေးသမား၊ ထရမ့်ဆန့်ကျင်တဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ဒါမှမဟုတ် ထရမ့်နဲ့ ခပ်လှမ်းလှမ်းနေတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားဆိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲလေ့လာသုံးသပ်သူတွေက စိစစ်သုံးသပ်မှုတွေ ပြုလာကြပါတယ်။

အချို့ရွေးကောက်ပွဲတွေဆို ထရမ့်ဗဟိုပြုရွေးကောက်ပွဲတွေလို့တောaင် ဖြစ်နေတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ထရမ့်ရဲ့ပုံရိပ်က အတော်လွှမ်းမိုးတယ်ပေါ့။ ယေဘုယျအနောက်နိုင်ငံတွေမှာ ထရမ့်ကို မနှစ်မြို့တာကြောင့် ထရမ့်အယူအဆအချို့နဲ့ ဆင်တူရင်ကိုပဲ အချို့နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေဟာ ထရမ့်နဲ့ပေးစားခြင်းခံကြရပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းတွေ၊ လပိုင်းတွေက ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဂျာမနီ၊ ကနေဒါနဲ့ သြစတြေးလျ ရွေးကောက် ပွဲတွေမှာ ထရမ့်ကို မထောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ အောင်ပွဲခံခဲ့ကြပြီး ထရမ့်နဲ့ ပေးစားခံရတဲ့ နိုင်ငံရေး ပါတီတွေ၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေ အရှုံးနဲ့ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရပါတယ်။

Reform UK ပါတီက အပြတ်အသတ်အနိုင်ရ

ဒါပေမဲ့ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၁ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အင်္ဂလန်ရွေးကောက်ပွဲကတော့ နည်းနည်းထူးခြားပါတယ်။ ထူးခြားတယ်ဆိုတာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အင်္ဂလန် (ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း) ရဲ့ ဒေါ်နယ်ထရမ့်လို့ လူသိများပြီး ထရမ့်နဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ Nigel Farage ဦးဆောင်တဲ့ Reform UK ပါတီက အပြတ်အသတ်အနိုင်ရသွားခဲ့ပါတယ်။ အခုရွေးကောက်ပွဲက ဗဟိုအဆင့်ရွေးကောက်ပွဲတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ဒေသန္တရနဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွေပဲ ဖြစ်ကြပါတယ်။

သူတို့ဆီက ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ ဗဟိုအဆင့်ရွေးကောက်ပွဲတွေလိုပဲ အရေးပါပါတယ်။ သူတို့ဆီမှာ ရွေးကောက်ပွဲတွေက ပုံစံအမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ (ဗဟိုအဆင့်) အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ (General election)၊ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ (By-election)၊ ဒေသန္တရရွေးကောက်ပွဲ (Local government)၊ မြို့တော်ဝန်ရွေးကောက်ပွဲ (Local mayors, Mayor of London & London Assembly) စသဖြင့် ရှိပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စကော့တလန်ပါလီမန်ရွေးကောက်ပွဲ (Scottish Parliament)၊ မြောက်အိုင်ယာလန် ရွေးကောက်ပွဲ (Northern Ireland Assembly)၊ ဝေလပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲ (Welsh Parliament) စသဖြင့် ရှိပါတယ်။ သိကြတဲ့အတိုင်း ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံဆိုတာ အင်္ဂလန်(England)၊ စကော့ တလန် (Scotland)၊ ဝေလ (Wales)နှင့် အိုင်ယာလန်မြောက်ပိုင်း (Northern Ireland) စတဲ့ သီးခြားနယ်ပယ်ဒေသကြီးလေးခုနဲ့ စုဖွဲ့ထားတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ နာမည်အပြည့်အစုံက United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland ဖြစ်ပါတယ်။ ယူကေ (UK) လို့ အတိုကောက်ခေါ်ကြပါတယ်။ အခု ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ ယူကေနိုင်ငံရဲ့ အဓိကအစိတ်အပိုင်းကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ အင်္ဂလန်မှာ ပြုလုပ်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာမီဒီယာတွေက အင်္ဂလန်ဒေသန္တရနဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ (English local elections or England by-election) စသဖြင့် ဝိဂြိုဟ်ပြုကြပါတယ်။

အဓိကယှဉ်ပြိုင်ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများ

အခု ၂၀၂၅ အင်္ဂလန် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အဓိကယှဉ်ပြိုင်ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကတော့ လက်ရှိအာဏာရလေဘာပါတီ (Labour Party)၊ အတိုက်အခံ ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီ (Conservative Party)၊ ပါတီသစ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ လက်ယာအမျိုးသားရေးအယူကိုင်စွဲတဲ့ Reform UK ပါတီ၊ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Liberal Democrats) နဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပါတီ (Green Party) တို့ဖြစ်ပြီး အင်္ဂလန်တစ်ဝန်းဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ (local councils) ၂၃ ခုမှာရှိတဲ့ နေရာ ၁၆၀၀ ကျော်နဲ့ မြို့တော်ဝန် (regional mayors) ခြောက်နေရာအပြင် အောက်လွှတ်တော် (House of Commons) လစ်လပ်မဲဆန္ဒနယ်တစ်နေရာတို့မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ဆုံးရလဒ်တွေအရ Reform UK ပါတီဟာ ဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ ၆၇၇ နေရာ၊ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တွေကနေရာ ၃၇၀၊ ကွန်ဆာဗေးတစ်က ၃၁၉ နေရာ၊ လေဘာက ၉၈ နေရာ၊ ဂရင်းက ၇၉ နေရာနဲ့ ကျန်တာတွေက တစ်သီးပုဂ္ဂလိကတွေ၊ အခြားအဖွဲ့အစည်းတွေက နိုင်ပါတယ်။ မြို့တော်ဝန်ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း Reform UK ပါတီက နှစ်နေရာနိုင်ပြီး လူစိတ်အဝင်စားဆုံးဖြစ်တဲ့ အောက်လွှတ်တော်အမတ်နေရာကိုလည်း Reform UK ပါတီကပဲ နိုင်ပါတယ်။ အဲဒီအောက်လွှတ်တော် နေရာမဲရလဒ်ဟာ သိပ်နီးကပ်လွန်းလို့ နောက်တစ်ကြိမ်မဲပြန်လည်ရေတွက်ခဲ့ရပြီး Reform UK ပါတီက လေဘာပါတီကို ခြောက်မဲအကွာနဲ့ ပွတ်ကာ သီကာအနိုင်ရခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အခုဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ထိပ်ဆုံးက အနိုင်ရသွားတဲ့ Reform UK ပါတီဟာ တစ်ချိန်က ယူကေနိုင်ငံဥရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ (EU) မှ နုတ်ထွက်စေရေးဦးဆောင်ဆော်သြခဲ့တဲ့ Brexit Party အဖြစ် လူသိများပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ Brexit Party မှ Reform UK ပါတီအဖြစ် အမည်ပြောင်းလဲခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ Reform UK ပါတီဟာအာဏာရ ပါတီကြီးဖြစ်တဲ့ လေဘာပါတီနဲ့ အဓိကအတိုက်အခံပါတီကြီးဖြစ်တဲ့ ကွန်ဆာဗေးတစ်တို့ကို ကျော်လွန်ပြီး နေရာအများစု အနိုင်ရသွားခဲ့လို့ ယူကေ (အင်္ဂလန်) နိုင်ငံရေးတစ်ခုလုံး တအံ့တသြဖြစ်သွားကြပါတယ်။ ယူကေနိုင်ငံမှာ (ဗဟိုအဆင့်) အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွေကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အဲဒီ ၂၀၂၄ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတုန်းက အောက်လွှတ်တော်မှာ လေဘာပါတီက အမတ် ၄၀၀ ကျော်ရခဲ့ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ်တွေက ၁၀၀ ကျော်ပဲရခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက Reform UK ပါတီက အမတ်နေရာငါးနေရာပဲနိုင်ပါတယ်။ အခု ၂၀၂၅ ရွေးကောက်ပွဲတွေက ဗဟိုအဆင့်၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေမဟုတ်ဘူး၊ ဒေသန္တရအဆင့်သာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့တိုင် Reform UK ဟာ အစဉ်အလာကြီးမားတဲ့ လေဘာကော၊ ကွန်ဆာဗေးတစ်ကောကျော်ပြီး ပထမနေရာရောက်သွားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အင်္ဂလန် (ယူကေ) မှာ ဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ နေရာတွေဟာ ပြည်သူနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆက်ဆံရတဲ့ နေရာတွေဖြစ်လို့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်အမတ်တွေလိုပဲ အရေးပါပါတယ်။ အနိုင်ရခဲ့တဲ့ Reform UK ပါတီခေါင်းဆောင် Nigel Farage ကတော့ ယူကေနိုင်ငံရွေးကောက်ပွဲသမိုင်းမှာ လေဘာနဲ့ ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီကြီးတွေကို အလဲထိုးပြီး ရှေ့ကိုရောက်လာတဲ့ Reform UK ပါတီလို ပါတီမျိုးမရှိသေးဘူးဆိုကာ ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားစွာ ပြောပါတယ်။ အခု ရွေးကောက်ပွဲမှာ အခြားပါတီတွေဖြစ်တဲ့ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တို့၊ ဂရင်းတို့ကလည်း သိသာထင်ရှားတဲ့ အောင်မြင်မှုတွေရခဲ့တာကြောင့် ယူကေနိုင်ငံရေးလောကမှာ အရင်ကလိုပါတီကြီး နှစ်ပါတီလွှမ်းမိုးကြီးစိုးတဲ့ နှစ်ပါတီနိုင်ငံရေး (duopoly politics) အဆုံးသတ်သွားပြီ၊ ငါးပါတီခေတ်ဖြစ်လာပြီဆိုပြီး လေ့လာသူအချို့က သုံးသပ်နေကြပါတယ်။

ဥရောပအတွက်တော့ သတင်းကောင်းမဟုတ်

Reform UK ပါတီရဲ့ အောင်မြင်မှုဟာ ဥရောပအတွက်တော့ သတင်းကောင်းမဟုတ်ပါဘူး။ Reform UK ပါတီခေါင်းဆောင် Nigel Farage ဟာ ဥရောပသမဂ္ဂ (အီးယူ) နဲ့ အစေးမကပ်သူဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့ ဥရောပ ပါလီမန်မှာ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ အီးယူက တရားဝင် နုတ်ထွက်တဲ့ အခမ်းအနားကျင်းပပြု လုပ်ခဲ့ရာ ယူကေကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အား ဦးဆောင် တက်ရောက်ခဲ့သူမှာ Nigel Farage ဖြစ်ပါတယ်။ အီးယူအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၂၇ နိုင်ငံမှ လွှတ်တော် အမတ်များရှေ့ နှုတ်ဆက်မိန့်ခွန်းပြောရာမှာ Nigel Farage က အီးယူအဖွဲ့အစည်းကို အပြင်းအထန်ပြစ်တင်ဝေဖန်သွားခဲ့ပြီး ယူကေနိုင်ငံက အီးယူက အုပ်စုဖွဲ့အနိုင်ကျင့်ဖို့ သေးငယ်တဲ့နိုင်ငံမဟုတ်ကြောင်း၊ အီးယူဟာ သူလိုချင်တာကို မရရအောင် မလိမ့်တစ်ပတ်လုပ်တဲ့နေရာမှာ အင်မတန်တော်ကြောင်း၊ ယူကေနိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကို အထိပါးခံမှာ မဟုတ်ကြောင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့အနေနဲ့ ဥရောပတိုက်အား ချစ်မြတ်နိုးတယ်၊ ဒါပေမဲ့အီးယူအဖွဲ့အစည်းကို မချစ်မနှစ်သက်ပါဟု ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သူ့မိန့်ခွန်းမပြီးဆုံးမီ အီးယူပါလီမန်သဘာပတိဖြစ်သူက စကားပြောခွက်ကို ပိတ်ပစ်ခဲ့ပြီး ယူကေအလံတွေကိုယူကာ ပါလီမန်မှ ထွက်ခွာဖို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

အခုအချိန်ဟာ ဥရောပတိုက်မှာ လက်ဝဲ၊ လက်ယာ နိုင်ငံရေးသဘောထားကွဲပြားမှုတွေ အမြင့်မားဆုံးကိုရောက်ရှိနေပြီး အာဏာရလစ်ဘရယ်အသိုင်းအဝိုင်းက ဥရောပတစ်လွှား လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်မှုတွေ ပြုလုပ်နေချိန်ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့လက ပြင်သစ်မှာ ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်တဲ့ လက်ယာစွန်း National Rally ပါတီ ခေါင်းဆောင် Marine Le Pen ကို ၂၀၂၇ ခုနှစ် ပြင်သစ်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပိတ်ပင်လိုက်ပြီး ဂျာမနီမှာ ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်တဲ့ လက်ယာစွန်း AfD ပါတီကို အစွန်းရောက်ပါတီအဖြစ် တရားဝင်သတ်မှတ်လိုက်ပါတယ်။

ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံမှာလည်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ ပထမအကျော့ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပခဲ့ပြီး လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးသမား C lin Georgescu အနိုင်ရခဲ့ပေမယ့် ရိုမေးနီးယားဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံခုံရုံးက ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေရှိခဲ့တယ်ဆိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ဖျက်သိမ်း၊ C lin Georgescu ကိုလည်း နောက်ထပ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။

အခုလို ဥရောပလစ်ဘရယ်အစိုးရတွေအနေနဲ့ လက်ယာစွန်းတွေကို တစ်ဖက်သတ်ဖိနှိပ်နေချိန်မှာ ယူကေနိုင်ငံဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ဥရောပသမဂ္ဂကို အဆိုးမြင်သူ၊ လက်ယာစွန်းအဖြစ် ရှုမြင်ခြင်းခံရသူ၊ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နဲ့ အထူးရင်းနှီးသူ အင်္ဂလန်နိုင်ငံရေးသမား Nigel Farage ဦးဆောင်တဲ့ Reform UK ပါတီ အနိုင်ရမှုဟာ ဥရောပအတွက် အိပ်မက်ဆိုးတွေပဲ ဖြစ်စေပါလိမ့်မယ်။ ။

Source: MOI

ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ဂုဏ်သတင်းသည် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်း၌ ကျဆင်းနေသော်လည်း အရှေ့ ဥရောပတွင်မူ ၎င်း၏အမှတ်အသားသည် ထူးခြားစွာ ခိုင်မာနေဆဲဖြစ်သည်။ ပြီးခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်က ထရမ့်ကို နှစ်သက်သူ လက်ယာစွန်းဝါဒီ ဂျော့ဂျ် ဆီမီယွန်သည် ရိုမေးနီးယား သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ပထမအဆင့်တွင် မဲအရေအတွက် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ဖြင့် ထိပ်ဆုံးရောက် ခဲ့ပြီး သမ္မတရာထူးရရှိရန် အလားအလာကောင်းနေသည်။ ထရမ့်၏ “အမေရိကန်ကို နောက်တစ်ဖန် ကြီးကျယ်မြင့်မားလာအောင် လုပ်ဆောင်မည်” (Make America Great Again) ကတိစကားကို အတုယူကာ ဆီမီယွန်က “ရိုမေးနီးယားပြည်သူများထံမှ ယူငင်သွားသည်များကို ပြန်ပေးမည်” (Give back to the Romanian people what was taken from them) ဟု ကတိပြုထားသည်။ ထရမ့်ကို နှစ်သက်သူမှာ ၎င်းတစ်ဦးတည်းမဟုတ်ပေ။

အိမ်နီးချင်းဟန်ဂေရီနိုင်ငံတွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဗစ်တာ အော်ဘန်သည် ထရမ့်၏ ဥရောပဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ရပ်တည်နေသည်။ ဤဒေသတွင် ထရမ့်ကမ္ဘာ၏ ဩဇာ လွှမ်းမိုးမှုနယ်ပယ်သည် နိုင်ငံရေးထက်ပင် ကျော်လွန်နေသည်။ ထရမ့်၏ သားမက် ဂျရတ် ကူရှ်နာ သည် ဘဲလ်ဂရိတ် မြို့လယ်တွင် အခြေစိုက်၍ အိမ်ခြံမြေလုပ်ငန်းတစ်ခုကို ဦးဆောင်လျက်ရှိပြီးသားဖြစ်သူ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ဂျူနီယာမှာလည်း လွန်ခဲ့သော လအနည်းငယ်အတွင်း ဆားဘီးယား၊ ရိုမေးနီးယားနှင့် ဘူလ်ဂေးရီးယား နိုင်ငံများသို့ ဒုတိယအကြိမ်ခရီးစဉ်သွားရောက်ခဲ့ကာ ထရမ့် မိသားစုနှင့် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်လိုသော နိုင်ငံရေးသမားများ၊ စီးပွားရေး အထက်တန်းလွှာများနှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ရင်းရင်းနှီးနှီး ဆက်ဆံခဲ့သည်။

အရှေ့ဥရောပ၏ “အမေရိကန်သာ ပထမ” ဟူသည့် သမ္မတထရမ့်အပေါ် နှစ်ခြိုက်မှုသည် အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာကိုက်ညီမှုနှင့် ပြတ်သား၍လက်တွေ့ဆန်သောဝါဒတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ Make America Great Again (MAGA) ၏ သတင်းစကားသည် ကွန်မြူနစ်ခေတ်လွန် နိုင်ငံများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာပဲ့တင်သံထပ်နေသည်။ ၂၀၂၄ အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီက Gallup ၏ စစ်တမ်းအရ ဘူလ်ဂေးရီးယားနှင့် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံမှ ၄၉% နှင့် ဆားဘီးယားနိုင်ငံမှ ၅၉% သော စစ်တမ်းဖြေကြားသူများသည် ကင်မလာ ဟဲရစ်ထက် ထရမ့်ကို ပိုမိုနှစ်သက်ကြကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုအချက်သည် တိုက်ဆိုင်မှုသက်သက် မဟုတ်ပေ။ အရှေ့ဂျာမနီမှ Alternative for Germany (AfD) ပါတီထောက်ခံသူများမှစ၍ တဘီလီစီမြို့တော်ရှိ Georgian Dream အစိုးရပါတီ အထိ အဆိုပါဒေသတွင်းရှိ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီဆန့်ကျင်ရေးအစုအဖွဲ့များသည် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီ သဘောတူညီချက်ကို ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်။ LGBTQ အခွင့်အရေး၊ လူမျိုးရေး၊ ကျား/မတန်းတူမှု၊ ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံမှု၊ ကာကွယ်ဆေးနှင့် ယူကရိန်းအရေးကိစ္စများအပေါ် ၎င်းတို့၏ အမြင်များသည် ထရမ့်၏ အခြေခံသဘောတရားများနှင့် တူညီနေသည်။ ထရမ့်အနေဖြင့် ဗလာဒီမာ ပူတင်နှင့် ရင်းနှီးမှုသည် ဆားဘီးယားကဲ့သို့သော ရုရှားနှင့်မိတ်ဖက်နိုင်ငံများတွင် ပိုမိုဆွဲဆောင်နိုင်စေခဲ့သည်။

ထို့အပြင် နိုင်ငံတကာဆက်နွှယ်မှုရှုထောင့်လည်း ပါဝင်နေသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရှိ အရှေ့ ဥရောပမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူအများစုသည် လူမှုရေးရာရှေးရိုးစွဲဝါဒ သို့မဟုတ် အခြားလူမျိုးစုများနှင့် ယှဉ်ပြိုင် လိုမှုတို့ကြောင့် ထရမ့်ကို ပိုမိုထောက်ခံလေ့ရှိကြသည်။ အနောက်ဥရောပရှိ အလားတူ ပုဂ္ဂိုလ်များ သည်လည်း ၎င်းတို့မကြာခဏပြက်ရယ်ပြုလေ့ရှိသော နယ်စည်းမခြားမူဝါဒများမှ အကျိုးခံစားနေကြချိန်တွင် အလားတူသဘောထားမျိုးရှိကြသည်။ မကြာသေးမီက ရိုမေးနီးယား ရွေးကောက်ပွဲ တွင် ဥရောပသမဂ္ဂနှင့်ယူကေတို့တွင်နေထိုင်သော ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံသား ၆၀% သည် ဆီမီယွန်ကို မဲပေးခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ များစွာသည် ယခင်က အမေရိကန်ဒုတိယသမ္မတ ဂျေဒီ ဗန့်စ်က မြူးနစ်လုံခြုံရေးညီလာခံတွင် လူသိရှင်ကြားကာကွယ်ပေးခဲ့သော လက်ယာစွန်းဝါဒီ ကာလင်း ဂျော့ဂျက် စကူကို ထောက်ခံခဲ့ကြသူများဖြစ်သည်။

ပြည်တွင်း၌ အထက်တန်းလွှာအများစုသည် ထရမ့်အား စွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသူအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများနှင့် ဒီမိုကရေစီဆုတ်ယုတ်မှုများကို လျစ်လျူရှုပေးမည့် ဝါရှင်တန်မှ အာဏာရှိသူတစ်ဦးသည် ပြည်တွင်း၌ရော နိုင်ငံတကာတွင်ပါ အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ဖြစ်ထွန်းစေ နိုင်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသည် ထရမ့်အဖွဲ့အစည်း၏ စီးပွားရေး အစီအစဉ်နှင့် ခွဲခြားမရဖြစ်လာနိုင်သည့် အလားအလာသည် အခြေခံအဆောက်အအုံ၊ စွမ်းအင်နှင့် သတ္တုတူးဖော်ရေးကဲ့သို့သော မရေရာသည့်ကဏ္ဍများနှင့် ပြည့်နှက်နေသည့် အဆိုပါဒေသအတွက် ဆွဲဆောင်မှု ရှိနေသည်။ မကြာသေးမီက အရေးပါသည့် အမေရိကန်-ယူကရိန်း သတ္တုတူးဖော်ရေး သဘောတူညီချက်သည် လုပ်ငန်းအလိုက်ဆက်ဆံမှုကို ဦးစားပေးသည့် အိမ်ဖြူတော်နှင့် ရင်းနှီးမှု ရယူရန် နမူနာပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။

ဤဆက်ဆံရေးသည် ယခု၌ပင် အကျိုးအမြတ်များ ရရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ဧပြီလက ထရမ့် အစိုးရအဖွဲ့သည် အော်ဘန်နှင့်နီးစပ်သူ အန်တယ် ရိုဂန်အပေါ် ဘိုင်ဒင်အစိုးရလက်ထက်က Global Magnitsky အက်ဥပဒေအရ ချမှတ်ခဲ့သော ဒဏ်ခတ်မှုများကို ပယ်ဖျက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ လုပ်ရပ်သည် အခြားနေရာများတွင်လည်း မျှော်လင့်ချက်များ ဖြစ်ပေါ်လာစေခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဘူလ်ဂေးရီးယားတွင် Magnitsky ဒဏ်ခတ်မှုခံထားရသော စီးပွားရေးသူဌေးကြီးနှင့် နိုင်ငံရေးဩဇာရှိသူ ဒယ်ယန် ပိဗ်စကီးသည်လည်း အလားတူ ကင်းလွတ်ခွင့်ရရှိရန် စောင့်ကြည့်နေသည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေသည်။

သို့ရာတွင် အရှေ့ဥရောပ၏ ထရမ့်အပေါ်နှစ်ခြိုက်မှုသည် ထိခိုက်လွယ်သည့် အခြေအနေမျိုးဖြစ်သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ ထရမ့်၏ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားဝါဒသည် ၎င်းနှင့်အတွေးအခေါ်တူမိတ်ဖက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးစနစ်များကိုပင် အားနည်းသွားစေနိုင်ခြေရှိသည်။ မော်တော်ကားတင်ပို့မှု အပေါ် အလွန်အမင်းမှီခိုနေရသော ဟန်ဂေရီနှင့် ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်က ချမှတ်မည့် အကောက်ခွန်မူဝါဒကြောင့် ထိခိုက်နိုင်သည်။ ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံ၏ မော်တော်ကား လုပ်ငန်းတစ်ခုတည်းကပင် နိုင်ငံ၏တင်ပို့မှု၏ ၃၀% နီးပါးရှိပြီး အလုပ်သမား ၁၀% ကို အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးထားသည်။ ၁၀% သာရှိသော အကောက်ခွန်ကပင် ဗဟိုဥရောပဒေသ၏ စက်မှုဇုန်များရှိ အလုပ်အကိုင်များစွာကို ပြုန်းတီးသွားစေနိုင်သည်။

ထိုသို့သော စီးပွားရေးဆိုးကျိုးများသည် နိုင်ငံရေးအရ ပြင်းထန်သော သက်ရောက်မှုများဖြစ်ပေါ် စေနိုင်သည်။ ချက်သမ္မတနိုင်ငံတွင် ထရမ့်နှင့်အလားတူ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် အန်ဒရေး ဘာဘစ် သည် အစိုးရကို အားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတွင်မူ အော်ဘန် သည် လာမည့်နှစ်တွင်ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ပီတာမက်ဂျာထံမှ ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှု များကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ဆလိုဗက်ကီးယားတွင် ရောဘတ်ဖီကိုအစိုးရသည် မဲအရေအတွက် အနည်းငယ်မျှအသာဖြင့် အုပ်ချုပ်နေရပြီး ကန့်ကွက်သူများ တိုးပွားလျက်ရှိရာ ကာလကြာရှည် အုပ်ချုပ်ရန် မရေရာလှပေ။

ထရမ့်ဝါဒသည် ကနေဒါနှင့် ဩစတြေးလျနိုင်ငံတို့ရှိ လက်ယာစွန်းအင်အားစုများအတွက် ဝန်ထုတ် ဝန်ပိုးဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ အရှေ့ဥရောပသည် ဤဝါဒကို ပိုမိုလက်ခံနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ဥရောပသမဂ္ဂ၊ လစ်ဘရယ်တန်ဖိုးများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစီးပွားရေး ပေါင်းစည်းမှုတို့ကိုဆန့်ကျင်သည့်လှုပ်ရှားမှုနှင့် အလွန်အမင်းပါဝင်ပတ်သက်နေခြင်း၏ အန္တရာယ်မှ ခုခံနိုင်စွမ်း ရှိမည်မဟုတ်ပေ။

MAGA တော်လှန်ရေးသည် ဘူခါရက်စ်နှင့် ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့များရှိ အများစုကို ဆက်လက် လှုံ့ဆော်နိုင်ဦးမည်ဖြစ်သော်လည်း ယင်း၏ဝိရောဓိအခြေအနေများသည် ယင်းကိုလက်ခံသူများအား အလွယ်တကူပင် ဒုက္ခရောက်စေနိုင်မည်ဖြစ်ပေသည်။

Source - https://www.aljazeera.com/opinions/2025/5/7/eastern-europe-bets-on-trump-but-at-what-cost

Aljazeera တွင် စာရေးသူ Dimitar Bechev ရေးသားထားသည့် “Eastern Europe bets on Trump – but at what cost?” အတွေးအမြင်ဆောင်းပါးကို ဦးရဲကျော်တေဇ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက- ၂ က ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုထားပါသည်။

ယနေ့ကမ္ဘာ့အခြေအနေကိုပြန်တွေးဆကြည့်မယ်ဆိုရင်တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံကြားမှာချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုတွေကို ပိုမိုတိုးမြှင့်တည်ဆောက်လာခဲ့ကြတာတွေ့ရမှာပါ။ ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးက ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုတွေတည်ဆောက်နေကြတာတော့မဟုတ်ပါဘူး။ တစ်ဖက်က ဧက ဝင်ရိုးကိုလိုလားတဲ့နိုင်ငံတွေနဲ့    အခြားတစ်ဖက်မှာကျတော့ ဗဟုဝင်ရိုးကို လိုလားတဲ့နိုင်ငံတွေဆိုပြီး ဖြစ်တည်လာကြတာပါ။

ဒီနေရာမှာ ဧကဝင်ရိုးနဲ့ ဗဟုဝင်ရိုးဆိုတာကို အနည်းငယ်ရှင်းပြချင်ပါသေးတယ်။  ဧကဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးဆိုတာက တစ်ကမ္ဘာလုံးရဲ့ အခင်းအကျင်းအဖြစ်အပျက်အားလုံးက အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဒါမှမဟုတ် အင်အားကြီးအုပ်စုတစ်ခုရဲ့  ထိန်းချုပ်မှုအောက်ကိုရောက်ရှိသွားတာမျိုးဖြစ်ပါတယ်။

ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာဆိုတာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးက ဧကဝင်ရိုးလိုမျိုးဗဟိုထိန်းချုပ်မှုကနေလွတ်ကင်းပြီး အမှန်တကယ်လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံများအဖြစ်သို့   ဦးတည် လျှောက်လှမ်းနေတဲ့   အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတော့ ဧကဝင်ရိုးနဲ့ဗဟုဝင်ရိုးမှာဆိုရင် သွားတဲ့ပုံစံချင်းလည်းမတူသလိုရရှိလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးချင်းလည်း မတူပါဘူး။   ဧကဝင်ရိုးကနေရရှိလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးက   တစ်ဦးကောင်း၊ တစ်အုပ်စုကောင်းအတွက်သာဖြစ်ပေမယ့် ဗဟုဝင်ရိုးကနေရရှိလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးကျတော့   ကိုယ်ကြိုးစားရင်   ကြိုးစားသလောက် ကိုယ့်အတွက်ကျန်မှာဖြစ်သလို အဲဒီအကျိုးရလဒ်ကိုလည်း ဘယ်သူ့ကိုမှပြန်ခွဲပေးစရာမလိုပါဘူး။  ဒါကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများက ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကို   တည်ဆောက်ဖို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လာနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုမျိုး ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကိုတည်ဆောက်နိုင်ဖို့အတွက် ရုရှား၊ တရုတ်၊ ဘရာဇီးတို့လိုမျိုး အင်အားကြီးနိုင်ငံများကဦးဆောင်လျက်ရှိပါတယ်။ ဥပမာ BRICS ဆိုတဲ့အဖွဲ့အစည်းကို ကြည့်လိုက်ရင်တွေ့ရမှာပါ။ အဲဒီအဖွဲ့အစည်းကြီးက   သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း ရှေ့ဆောင်လမ်းပြအနေနဲ့ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေသလို    သူတို့နဲ့လက်တွဲပါဝင်လိုတဲ့ အင်အားနည်း နိုင်ငံများကိုလည်း အတူတကွဆွဲခေါ်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။

နိုင်ငံရေးဆိုတာ အင်မတန်မှပါးနပ်ဖို့လိုပါတယ်။ ဒီအရေးက ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများနဲ့ယှဉ်လာပြီဆိုရင်တော့ အလွန်ကိုကျွမ်းကျင်လိမ္မာစွာကိုင်တွယ်မှသာ   ကိုယ့်အတွက်အကျိုးကျေးဇူးများစွာရရှိစေမှာပါ။ လက်ရှိနိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈ ခုနှစ်)အရ နိုင်ငံ့တာဝန်များကိုခေတ္တတာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေရတယ်ဆိုပေမယ့်လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများနဲ့ယှဉ်ပြီး လုပ်ဆောင်ရမယ့်အရေးကိစ္စတွေမှာဆိုရင် လိမ္မာပါးနပ်လွန်းစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က အိမ်နီးချင်းအင်အားကြီးနိုင်ငံများဖြစ်တဲ့ တရုတ်၊ အိန္ဒိယတို့နဲ့     ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ပိုမိုခိုင်မာအောင် တည်ဆောက်ခဲ့ရုံသာမက ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ရုရှားနိုင်ငံနဲ့ချစ်ကြည်ရေးကို ပိုမိုခိုင်‌မာအောင်တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရက     နိုင်ငံတော်တာဝန်များကိုယူထားရတဲ့  ကာလတစ်လျှောက်လုံးမှာ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်    ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်အနေနဲ့ရုရှားနိုင်ငံကို လေးကြိမ်မြောက်ချစ်ကြည်ရေးခရီးသွားရောက်ကာ    ရုရှားသမ္မတ မစ္စတာဗလာဒီမာပူတင်နဲ့     နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။    ဒီလိုမျိုးတွေ့ဆုံမှုတွေမှာ နှစ်နိုင်ငံကြား အကျိုးရှိစေမယ့်စီမံကိန်းများကို   ပူးပေါင်းအကောင်အထည်ဖော်ရေးအတွက်သာမက   မြန်မာနိုင်ငံအတွက်   အကျိုးများမယ့်ကူညီမှုများပေးအပ်ရေးအတွက်လည်း သဘောတူညီခဲ့ကြပါတယ်။အခုဆိုရင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားနိုင်ငံကို ငါးကြိမ်မြောက် ချစ်ကြည်ရေးခရီး သွားရောက်ရာကနေ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပါပြီ။

ယခုတစ်ခေါက် ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်က ရုရှားနိုင်ငံ မော်စကိုမြို့မှာကျင်းပတဲ့ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲ   နှစ်(၈၀)ပြည့်အထိမ်းအမှတ် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားနဲ့အတူ ဆက်စပ်အခမ်းအနားတွေကိုတက်ရောက်ဖို့အတွက် သွားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီခရီးစဉ်ကိုလာဖို့ကိုလည်း ရုရှားသမ္မတ  မစ္စတာ  ဗလာဒီမာပူတင်ကိုယ်တိုင်က    ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ခေါက်တွေ့ဆုံမှုမှာ   ဖိတ်ကြားလိုက်တာပါ။  ထူးခြားတာက ဒီတစ်ခေါက်ခရီးစဉ်မှာ  နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်၏  ဇနီးကိုယ်တိုင်ကလည်း   နိုင်ငံတကာနဲ့မြန်မာနိုင်ငံတို့ကြား ဆက်ဆံရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေ  လုပ်ဆောင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။    အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးရေးရာကိစ္စတွေမှာပါ။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်၏ဇနီးက မေလ၈ ရက် နံနက်ပိုင်းမှာ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဗယ်လက်တီနာမတ်ဗီယန်ကိုနဲ့တွေ့ဆုံပြီး ရုရှားနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတို့ကြား ပညာရေး၊ စီးပွားရေးကဏ္ဍတို့မှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စ၊ BRICS အမျိုးသမီးစီးပွားရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့ရဲ့   ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာဥက္ကဋ္ဌ အန်နာနက်စတီရိုဗာနဲ့ တွေ့ဆုံပြီး အမျိုးသမီးရေးရာအခန်းကဏ္ဍအားပေးမြှင့်တင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးတွေဆွေးနွေးနိုင်ခြင်းဟာ သိပ်ကိုကောင်းမွန်တဲ့လက္ခဏာတစ်ခုလို့ ပြောရပါလိမ့်မယ်။

ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကျား၊ မ ခွဲခြားခြင်းမရှိတဲ့ အားလုံးကိုတစ်ပြေးညီဆက်ဆံနေတဲ့နိုင်ငံဖြစ်တာကြောင့်   မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာသာမက  ကမ္ဘာမှာပါ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ပါဝင်ပတ်သက်မှုကိုအားပေးမြှင့်တင်နိုင်မယ့်အခွင့်အလမ်းတွေ ပေါ်ထွန်းလာလို့ဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်  ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ရဲ့      အခုသွားခဲ့တဲ့ရုရှားခရီးစဉ်မှာ  နောက်ထပ်ထူးခြားမှုတစ်ခုရှိပါသေးတယ်။   အထက်မှာဆိုခဲ့တဲ့အတိုင်း နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ  ရုရှားနိုင်ငံကကျင်းပတဲ့ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲ နှစ်(၈၀)ပြည့်အထိမ်းအမှတ်    စစ်ရေးပြ အခမ်းအနားနဲ့ဆက်စပ်အခမ်းအနားတွေကိုတက်ရောက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထူးခြားမှုကတော့  အဲဒီစစ်ရေးပြအခမ်းအနားမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်ကိုယ်စားပြု  စစ်ရေးပြတပ်ခွဲက ရင်ပြင်နီမှာ  ပါဝင်တက်ရောက်စစ်ရေးပြခွင့်ရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီလိုမျိုးပါဝင်ခွင့်ရခြင်းဟာ သမိုင်းတစ်လျှောက်မှာပထမဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ့တပ်မတော်ကိုယ်စားပြုစစ်ရေးပြတပ်ခွဲက တရုတ်၊ ဗီယက်နမ်၊ လာအို အစရှိတဲ့နိုင်ငံပေါင်း ၁၃ နိုင်ငံနဲ့အတူ စစ်ရေးပြခွင့်ရရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးပါဝင်စစ်ရေးပြခွင့်ရရှိခြင်းက      မြန်မာ့တပ်မတော်ကို  ကမ္ဘာ့အသိုင်းအဝိုင်းမှာပိုမိုထင်ရှားလာစေပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်  ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကတော့      နိုင်ငံအကျိုးအတွက် ဖော်ဆောင်ရတဲ့ ပြည်ပခရီးစဉ်တွေမှာ အမြဲတမ်းတက်တက်ကြွကြွရှိလှတဲ့ပုံစံအတိုင်းပဲ   အခုတစ်ခေါက်မှာလည်း နိုင်ငံအတွက် အကျိုးရှိမယ့်တွေ့ဆုံမှုတွေကို  တက်ကြွစွာဆောင်ရွက်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။                    

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားနိုင်ငံကိုရောက်ရှိပြီး နောက်တစ်ရက် နံနက်ပိုင်းမှာပဲ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ နာမည်ကျော်သတင်းဌာနတွေဖြစ်တဲ့ RT TV Channel နဲ့ Krasnaya Zvezda သတင်းစာတို့ရဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုတွေကို စိတ်ရှည်လက်ရှည်နဲ့ပြည့်ပြည့်စုံစုံဖြေကြားပေးပါတယ်။ ဒီသတင်းဌာနတွေရဲ့တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုနဲ့ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ ပြန်လည်ဖြေကြားမှုတွေက မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံတို့ကြား ချစ်ကြည်ရေးကို   ခိုင်မာစေရုံသာမက  မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ပကတိအခြေအနေမှန်များကိုလည်း     ကမ္ဘာကသိရှိခွင့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ မေလ ၈ ရက်ညနေပိုင်းမှာတော့   ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ သမ္မတနဲ့တွေ့ဆုံပြီး    နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကိုမြှင့်တင်နိုင်ဖို့အတွက် ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် ရုရှားသမ္မတ မစ္စတာဗလာဒီမာပူတင်က တည်ခင်းဧည့်ခံတဲ့     ညစာစားပွဲအခမ်းအနားသို့ အခြားသောနိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များနဲ့ အတူတက်ရောက်ပြီး  ရုရှားသမ္မတနဲ့တွေ့ဆုံကာရင်းရင်းနှီးနှီးနှုတ်ဆက်ခဲ့တာလည်း တွေ့ရပါတယ်။     မေလ ၉ ရက် နံနက်ပိုင်းမှာတော့ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ ရင်ပြင်နီမှာကျင်းပတဲ့မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲနှစ်(၈၀)ပြည့်အထိမ်းအမှတ် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်ပါတယ်။ ပြီးတဲ့အခါ အခြားနိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များနဲ့အတူ အညတရစစ်သည်ဗိမာန်သို့သွားရောက်၍ ပန်းခွေချအလေးပြုပါတယ်။ပြီးနောက် ရုရှားသမ္မတ မစ္စတာဗလာဒီမာပူတင်ရဲ့ရုံးခန်းမှာ နေ့လယ်စာသုံးဆောင်ပါတယ်။

တကယ်တော့   မေလ ၉ ရက်ဆိုတာ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အတွက်  အလုပ်အများဆုံးသောနေ့တစ်နေ့ဖြစ်သလို အကျိုးအများဆုံးသော နေ့တစ်နေ့ဆိုရင်လည်းမမှားပါဘူး။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ ဒီအခမ်းအနားကိုတက်ရောက်ခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာမှ ခေါင်းဆောင်များနဲ့တွေ့ဆုံပြီး နှစ်နိုင်ငံကြား    ဆက်ဆံရေးနဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတိုးမြှင့်ရေးတို့အတွက်ကို ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားနိုင်ငံကိုရောက်ရှိနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ မစ္စတာရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ မေလ ၉ ရက် ညနေပိုင်းမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်ခဲ့ပါတယ်။    

ဒီလိုတွေ့ဆုံစဉ်မှာနှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံမှုတိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ရေး၊ ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမြှင့်တင်နိုင်ရေး၊ ဆွေမျိုးပေါက်ဖော်ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် အေးအတူပူအမျှ   အသိုက်အဝန်းတည်ဆောက်ရေး၊ ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များတွင်  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့နဲ့ပတ်သက်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးစွာအမြင်ချင်းဖလှယ်ဆွေးနွေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့တရုတ်နိုင်ငံတို့ကြားနှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးက ဒီနှစ်မှာစိန်ရတုတိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကာလအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့   မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကူညီမှုတွေပေးခဲ့သလို    မြန်မာနိုင်ငံကလည်း တရုတ်နိုင်ငံအတွက် အိမ်နီးချင်းကောင်း မိတ်ဆွေကောင်းနိုင်ငံအဖြစ်  ရပ်တည်ပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။     နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များနဲ့တွေ့ဆုံစဉ်မှာ အမြဲမပြတ်ပြောနေကျစကားတစ်ခုရှိပါတယ်။ ဒါကတော့မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီအထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းနဲ့        အဲဒီရွေးကောက်ပွဲကိုလည်း  နိုင်ငံတကာမှ လေ့လာရေးအဖွဲ့များကို ဖိတ်ကြားသွားမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က အခုလိုတရုတ်နိုင်ငံသမ္မတနဲ့တွေ့ဆုံစဉ်မှာ ဒီအကြောင်းကိုလည်း ထပ်လောင်းပြောခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။  ဒါဟာ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲတစ်ဦးအနေနဲ့  ကမ္ဘာသိ အသိပေးခြင်းဖြစ်တာကြောင့် နိုင်ငံတကာမျက်နှာစာမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ပုံရိပ်ကိုတိုးတက်စေပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဖော်ဆောင်နေတဲ့ ခါးပတ်တစ်ကွင်း၊လမ်းတစ်ကြောင်းဆိုတဲ့ စီမံကိန်းကြီး အပေါ် ခိုင်ခိုင်မာမာရပ်တည်ပြီး တက်ကြွစွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း၊တရုတ်-မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စီးပွားရေးစင်္ကြံအကောင်အထည်ဖော်မြှင့်တင်ရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့အကြောင်းတွေကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ပြောဆိုဆွေးနွေးခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုဆွေးနွေးမှုတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အရေးပါတဲ့ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုတွေကိုဖြစ်ပေါ်လာစေမှာပါ။

နောက်တစ်ခုက တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတမစ္စတာရှီကျင့်ဖျင်က တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို  ဆက်လက်ထောက်ခံကြောင်း၊   နိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေးနဲ့   အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ဆောင်ရွက်ချက်များကို ထောက်ခံကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာကျင်းပမယ့်   ပါတီစုံဒီမို ကရေစီအထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အစိုးရရဲ့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို အားပေးထောက်ခံတဲ့အကြောင်းတွေ ပြောခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးပြောဆိုမှုတွေက  တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကတိပြုမှုတွေလို့ပြောရင်လည်းမမှားပါဘူး။ 

မေလ ၁၀ ရက်မှာတော့   နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဦးဆောင်တဲ့     အဆင့်မြင့်ချစ်ကြည်ရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို   အောင်မြင်ချောမွေ့စွာ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပါပြီ။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ အခုတစ်ခေါက်ခရီးစဉ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် များလှစွာသောအကျိုးကျေးဇူးများကို ပြန်လည်သယ်ဆောင်လာခဲ့တယ်လို့ဆိုရပါမယ်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့နှိုင်းယှဉ်ရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းသစ်မှာ အုတ်တစ်ချပ် သဲတစ်ပွင့်အဖြစ်ပါဝင်နိုင်မယ့်အခြေအနေသာမက ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများနဲ့ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို တိုးမြှင့်နိုင်တဲ့အခွင့်အရေးရရှိခဲ့ပါတယ်။ နောက်ထပ်မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရရှိတဲ့အကျိုးကျေးဇူးတွေကတော့ အမျိုးသမီးရေးရာအခန်းကဏ္ဍကို နိုင်ငံတကာအထိ  ထိုးဖောက်နိုင်မယ့် အခွင့်အရေး၊ မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများရဲ့ တပ်မတော်များနဲ့ ရင်ပေါင်တန်းနိုင်မယ့်အခွင့်အရေး၊   မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အနာဂတ် ပိုမိုတောက်ပလာမယ့်အခွင့်အရေးတွေကိုဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ယနေ့ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတချို့ဟာ ဧကဝင်ရိုးနဲ့အသားကျနေကြတာများပါတယ်။ အဓိကကတော့ ဧကဝင်ရိုးကနေ အကျိုးအမြတ်ကြီးစွာရရှိနေတဲ့ လက်တစ်ဆုပ်မျှသောနိုင်ငံများက    ဒီအခြေအနေကနေ တခြား အခြေအနေတစ်ခုကို ပြောင်းလဲသွားမှာမလိုလားကြပါဘူး။  ဒါကြောင့်လည်း ဧကဝင်ရိုး ကမ္ဘာကြီးကိုဆက်လက်လည်ပတ်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်လာကြချိန်မှာ ကျန်ရှိတဲ့နိုင်ငံတွေကတော့နိုင်ငံများအတွက် ကိုယ်စီအကျိုးကျေးဇူးရရှိစေမယ့်     ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကိုအကောင်အထည်ဖော်လာနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်နည်းပြောရမယ်ဆိုရင် ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကို  အကောင်အထည်ဖော်နေကြသူများ မှာတူညီသောအကျိုးစီးပွားပန်းတိုင်ရှိပါတယ်။ အဲဒီပန်းတိုင်ကတော့ မျှဝေသောအနာဂတ်နဲ့ အေးအတူ ပူအမျှရှိတဲ့ အသိုက်အဝန်းကိုတည်ထောင်သွားဖို့ဖြစ်ပါတယ်။  ဒါကြောင့်လည်း အခုနိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့  ရုရှားနိုင်ငံချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်ဟာ အကျိုးစီးပွားချင်းထပ်လို့ ကောင်းမြတ်တဲ့ ခရီးစဉ်တစ်ခု ဖြစ်လာပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါတယ်။       ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

နေ့ကား ၁၉၄၅ ခုနှစ် မေလ ၉ ရက် ဖြစ်သည်။ ဒီလိုနေ့ ဒီလိုရက်ကိုပင် အလက်ဇန်းဒါးနဲ့ဆိုဖီယာတို့က မျှော်တလင့်လင့်ဖြင့်  စောင့်စားနေခဲ့ကြသည်မှာ နှစ်အနည်းငယ်ပင်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ အတိအကျဆိုလျှင် ၁၉၃၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်ကတည်းကဟုပင် ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ အဲဒီနေ့က ဂျာမနီက ပိုလန်ကို ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ခြင်းဖြင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး စတင်ခဲ့ရသည့်နေ့ ဖြစ်သည်။

အလက်ဇန်းဒါးနှင့်ဆိုဖီယာတို့မှာ သား တစ်ဦးနှင့်သမီးတစ်ဦးရှိသည်။   သူတို့လက်ထပ်ပြီးသုံးနှစ်အကြာတွင် သမီးငယ်မာ ရီယာကိုမွေးဖွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မာရီယာ ကိုမွေးဖွားပြီးနောက် သူတို့မိသားစုကစတာလင်ဂရတ်သို့ပြောင်းလာခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ သူတို့ပြောင်းပြီးမကြာမီ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်မီးကြီး  စတင်တောက်လောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဂျာမနီကပိုလန်ကိုကျူးကျော်စဉ်က ထိုစစ်မီးသည်ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုသို့ ကူးစက်လာမည်ဟုမထင်ခဲ့ရိုးအမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့ပေမယ့်လည်း သူတို့ထင်မြင်သည့်အတိုင်း မဖြစ်လာခဲ့ပေ။

၁၉၄၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၂ ရက်တွင် တိုက်တိုင်းအောင်နေသည့်နာဇီဂျာမနီ၏တပ်တော်က ဘာဘာရော့ဆာစစ်ဆင်ရေးဖြင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုသို့ဝင်ရောက်လာသည်။ ထိုစစ်ဆင်ရေးသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင်လူသေဆုံးမှုအများဆုံး၊နယ်မြေအကျယ်ဝန်းဆုံးသော စစ်နယ်ဝန်းဖြစ်ပေါ်လာခြင်း၏  အစပင်ဖြစ်သည်။

ထိုစစ်ဆင်ရေးစတင်သည်နှင့် နာဇီဂျာမနီတို့က တစ်ဟုန်ထိုးဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက နယ်မြေအများအပြားကို လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။

ထိုအချိန်တွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကရှိသမျှသော စစ်သည်အင်အားတို့ဖြင့် ရန်သူ၏တိုက်ခိုက်မှုကို အလူးအလဲရင်ဆိုင်နေရချိန်ဖြစ်သည်။ နာဇီဂျာမနီတို့၏ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အသက်ပေးခဲ့ရသည့်စစ်သည်များနှင့် အရပ်သားပြည်သူ လွန်စွာများပြားလှသည်။ နာဇီဂျာမနီတို့ ကလည်း ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုအတွင်း ပိုင်းထဲအထိပင် လျင်မြန်စွာထိုးဖောက်ဝင် ရောက်လာနေပြီဖြစ်သည်။ ဒီအချိန်တွင် နာဇီဂျာမနီတို့ကို တွန်းလှန်နိုင်ခြင်းမရှိပါက နောက်ဆုံးတွင်ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကြီးတစ်ခုလုံးမှာ ၎င်းတို့၏လက်တွင်း သို့သာကျဆင်းဖွယ်သာရှိတော့သည်။  နာဇီဂျာမနီတို့ကလည်း မဟာဗျူဟာအရအရေးပါသော စတာလင်ဂရတ်ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ရန် အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းအားထုတ်လာသည်။ မကြာသေးမီကမှ စတာလင်ဂရတ်ကိုပြောင်းရွှေ့လာသော အလက်ဇန်းဒါးတို့မိသားစုမှာလည်း စစ်ကြီး၏ဆိုးကျိုးကိုမလွဲမသွေရင်ဆိုင်လာရတော့သည်။

အလက်ဇန်းဒါးနှင့်ဆိုဖီယာတို့က သားသမီးများကို ရင်အုပ်မကွာစောင့်ရှောက်ရင်း အိမ်ထဲမှာပင် နေဝင်မီးငြိမ်းပုံစံဖြင့်နေနေရသည်။ ထိုအခြေအနေမျိုးကို မည်သူမျှမလိုချင်။ သို့သော်လည်း သူတို့အနေဖြင့် မည်သို့မျှမတတ်နိုင်ဖြစ်နေရသည်။ ဒီလိုနဲ့နေလာရင်းတစ်နေ့မှာ အလက်ဇန်းဒါး တစ်ယောက် ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကိုပိုင် ပိုင်နိုင်နိုင်ချမှတ်လိုက်သည်။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကား သူ့အနေဖြင့်  ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏တပ်နီတော်သို့ဝင်ရောက်ပြီး နယ်ချဲ့ကျူးကျော်သူများဖြစ်သည့် နာဇီဂျာမနီများကို တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်ရန်ပင် ဖြစ်သည်။ ဆိုဖီယာကလည်း အလက်ဇန်းဒါး ၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကို တစ်စက်ကလေးမျှ တားမြစ်ခြင်းမရှိပေ။ သူ၏ပုံစံက “မောင်ကြီးသာ တိုင်းပြည်ရဲ့ရန်သူတွေကို ရွပ်ရွပ်ချွံချွံနဲ့ချေမှုန်းခဲ့ပါ။  တကယ်လို့တိုက်ပွဲ မှာကျဆုံးသွားခဲ့သည့်တိုင်အောင် နှမမှာ မငိုဘဲ ထာဝရဂုဏ်ယူနေပါမယ်” လို့ပြော နေသယောင်ပင်ဖြစ်သည်။

၁၉၄၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် စတာလင် ဂရတ်မြို့တွင်းနှင့် အနီးပတ်ဝန်းကျင်၌တပ်နီတော်နှင့်နာဇီဂျာမနီတို့ကြားတိုက်ပွဲများ   ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားလာသည်။ စတာလင်ဂရတ်တိုက်ပွဲက ဒုတိယကမ္ဘာ စစ်ကာလတွင် လူသေဆုံးမှုအများဆုံးနှင့် အလှည့်အပြောင်းအဖြစ်ဆုံးသော တိုက်ပွဲစဉ်တစ်ခုဖြစ်လာသည်။ တစ်ဖက်နှင့် တစ်ဖက်တိုက်ခိုက်မှုကလည်း အင်မတန် မှပြင်းထန်လှသည်။ နှစ်ဖက်စလုံးမှာဒဏ် ရာရရှိသူနှင့်သေဆုံးသူများပြားလှသည်။ သမိုင်းမှတ်တမ်းများအရဆိုလျှင် သေဆုံး သူနှင့်ဒဏ်ရာရရှိသူစုစုပေါင်း သန်းနှင့်ချီ ရှိသည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ ဒီလိုနှင့်နှစ်ဖက်တပ်များက စတာလင်ဂရတ်တိုက်ပွဲတွင်တိုက်ခိုက်လာရင်း ၁၉၄၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဂျာမနီ၏အမှတ် (၆)တပ်တော်ကတပ်နီတော်၏ ဝိုင်းပတ်ပိတ်ဆို့ခြင်းကိုခံလိုက်ရသည်။ ထို့ကြောင့် အမှတ်(၆)တပ်တော်က တပ်နီတော်ထံသို့ လက်နက်ချအညံ့ခံလိုက်ရသည်။

အမှတ်(၆)တပ်တော်က လက်နက်ချ အညံ့ခံလိုက်ပြီဆိုသော သတင်းကြောင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုအနေဖြင့် ရဲစိတ် ရဲမာန်များပိုမိုတက်ကြွလာပြီး နာဇီဂျာမနီ တို့ကို တိုက်စစ်ဖွင့်ရင်ဆိုင်လာနိုင်ပြီဖြစ် သည်။ ထိုအချိန်တွင် ခံစစ်ဖြင့်သာခုခံနေ ရသော နာဇီဂျာမနီတို့ကို ယူကရိန်းဒေသ၊ ရုရှားဒေသနှင့် အရှေ့ဘယ်လာရုစ်ဒေသ တို့မှ မြန်မြန်ဆန်ဆန်ပင်မောင်းထုတ်လာ နိုင်သည်။ စတာလင်ဂရတ်တိုက်ပွဲ၌စစ်ရှုံး သွားသော နာဇီဂျာမနီတို့အနေဖြင့်ဝရုန်း သုန်းကားမပြေးရုံတမယ် ခွာစစ်ဆင်သွား ရကာ နောက်ဆုံးတွင်ဘာလင်မြို့အထိ သို့ပင်ဆုတ်ခွာသွားရသည်အထိ တပ်နီ တော်ကလက်စွမ်းပြနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ်မှစတင်၍ စစ်မျက်နှာအစုံတွင်တိုက် စစ်များဖွင့်ကာ ဥရောပဒေသအရှေ့ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းတို့ကို နာဇီဂျာမနီတို့၏သိမ်းပိုက်မှုအောက်မှလွတ်မြောက်စေအောင် တပ်နီတော်က ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဆိုဖီယာတစ်ယောက် တပ်နီတော်၏ အောင်ပွဲများကိုနေ့စဉ်နှင့်အမျှ ကြားသိနေရသည့်အတွက် ဝမ်းသာမဆုံးရှိနေသည်။ သို့သော် သူ၏ချစ်လှစွာသောအလက်ဇန်းဒါးထံမှ စာတစ်လွှာပေတစ်ရွက်မျှရောက် မလာသေးပေ။ သို့သော်လည်း ဆိုဖီယာ ၏မျက်နှာမှာတော့ ဝမ်းနည်းသည့်အရိပ် အယောင်တစိုးတစိမျှမရှိ။ လူမှန်းသိတတ် နေပြီဖြစ်သော သူ၏သားနှင့်သမီးတို့ကိုလည်း “သားတို့သမီးတို့ဖေဖေကလေ အခု နာဇီဂျာမနီတွေအပေါ် အောင်ပွဲဆင်နေတဲ့ တပ်နီတော်ကြီးနဲ့အတူ တိုက်ပွဲဝင်နေတာ ကွဲ့” ဟုညအိပ်ရာဝင်တိုင်း ဂုဏ်ယူမဆုံး ပြောလေ့ရှိသည်။

အချိန်ကား ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလသို့တိုင် ရောက်ရှိလာသည်။ ထိုအချိန်တွင် တပ်နီတော်၏အောင်မြင်မှုက ဂျာမနီနိုင်ငံ၏ ဘာလင်မြို့အထိပင် ရောက်ရှိလာပြီဖြစ်သည်။ သမိုင်းတွင်နာမည်ကျော်သောဘာလင်တိုက်ပွဲကြီးကို ဆင်နွှဲနေခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုတိုက်ပွဲကြီးက နာဇီဂျာမနီတို့၏ဘဝကံကြမ္မာကိုအဆုံးသတ်ပေးမည့်တိုက်ပွဲကြီးလည်းဖြစ်သည်။စစ်သည်အင်အား နှစ်သန်းခွဲ၊ တင့်အစီးရေ ၆၂၅၀၊ လေယာဉ်အစင်းရေ ၇၅၀၀ ပါဝင်သည့် တပ်နီတော် က ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၆ ရက်တွင် အခိုင် အမာခံစစ်ဆင်ထားသော ဂျာမနီတို့၏ ခံစစ်စည်းကိုချိုးဖျက်နိုင်မည့် စစ်ဆင်ရေး စတင်လိုက်သည်။ ထိုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက် တွင်မူ ဂျာမနီတို့၏လွှတ်တော်အဆောက် အအုံကို ဆိုဗီယက်တပ်ဖွဲ့များကသိမ်းပိုက် လိုက်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ၁၉၄၅ ခုနှစ် မေလ ၈ ရက်ညပိုင်းတွင် နာဇီဂျာမနီတို့က လက်နက်ချအညံ့ခံကြောင်း သဘောတူစာချုပ်ကို လက်မှတ်ထိုးလိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကားဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုအဆုံး သတ်စေမည့်နိဂုံး၏နိဒါန်းပင်ဖြစ်သည်။ တစ်ဖက်တွင် ပစိဖိတ်စစ်မျက်နှာ၌ မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၏တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့်ထိုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်တွင် လက်နက်ချအညံ့ခံကြောင်း ဂျပန်အင်ပါယာက လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်ရသည်။ ထိုအချိန် ကား ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အဆုံးသတ်သောနေ့ပင်ဖြစ်သည်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက နာဇီဂျာမနီ တို့ကိုလက်နက်ချစေနိုင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ ခုနှစ် မေလ ၈ ရက်ညပိုင်းပြီးနောက် မေလ ၉ ရက်ကို မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲအောင်ပွဲနေ့ အဖြစ်သတ်မှတ်လိုက်သည်။ ထိုသို့သတ်မှတ်ရသည့်အကြောင်းရင်းများစွာရှိမည် ဖြစ်သော်လည်း ထင်ရှားလှသည့်တစ်ခုတည်းသောအကြောင်းရင်းမှာမူ အလက်ဇန်းဒါးကဲ့သို့သော သာမန်ပြည်သူများကပင် တိုင်းပြည်၏လွတ်လပ်ရေးအတွက် ရဲဝံ့စွန့်စားစွာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၌ မှီတင်းနေထိုင်လျက်ရှိသော ပြည်သူအပေါင်း၏   စည်းလုံးညီညွတ်မှု အားကိုပြသနိုင်ခဲ့သည်။သူမတူသည့်ရဲစွမ်းသတ္တိကိုပြသနိုင်ခဲ့သည်။ ဘယ်သူပင် ကျင့်သုံးသုံး ဘယ်သူမှအကျိုးမရှိနိုင်သည့် အကြမ်းဖက်နယ်ချဲ့ဝါဒကိုအပြီးတိုင်ရိုက်ချိုးနိုင်ခဲ့သည်။

တစ်ဖက်တွင်လည်း ဒီလိုမျိုးသမိုင်းဝင် လာစေမယ့်စစ်ပွဲကြီးအတွက် ပေးဆပ်မှုများစွာရှိသည်။ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု တစ်ခုတည်းမှာပင် သေဆုံးသူစုစုပေါင်း ၂၇ သန်းခန့်ရှိသည်။ စစ်ပွဲအတွင်းပျောက် ဆုံးသွားခဲ့ရသည့် အရပ်သားများ၊ ကလေးငယ်များ၏အရေအတွက်မှာ မရေမတွက်နိုင်အောင်ပင်ဖြစ်သည်။ ဘေးလွတ်ရာကို တိမ်းရှောင်ရသူကလည်း ဒုနှင့်ဒေးပင်။ ထိုသို့ဘေးလွတ်ရာသို့   တိမ်းရှောင်ရသူများထဲတွင် ဆိုဖီယာတို့မိသားစုလည်းပါဝင်သည်။ ဆိုဖီယာအနေဖြင့် နေရာတွေမည်မျှပင်ပြောင်းရွှေ့ရစေကာမူ  သူ၏အမျိုးသားအလက်ဇန်းဒါး၏ သတင်းကိုကား စောင့်မျှော်နေဆဲဖြစ်သည်။ တစ်ရက်တွင်မူ သူ့ထံသို့သတင်းစကားတစ်ခုရောက်ရှိလာသည်။ ထိုသတင်းစကားမှာ အလက်ဇန်းဒါးတစ်ယောက် ဘာလင်တိုက်ပွဲတွင် ရွပ်ရွပ်ချွံချွံတိုက်ပွဲဝင်ရင်း တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုးအတွက်  အသက်ပေးလှူသွားရပြီ ဟူသောသတင်းပင်ဖြစ်သည်။

ထိုသတင်းကိုကြားရသောနေ့က ဆိုဖီယာတစ်ယောက် သူ၏ကမ္ဘာပြိုလဲသွားပြီ ဟုပင်ယူဆလိုက်သည်။ သို့သော် ပြန်တွေး ကြည့်လိုက်တော့ သူ၏ချစ်လှစွာသော အလက်ဇန်းဒါးမှာ သူနှင့်သားသမီးများ သာမက တိုင်းပြည်တစ်ခုလုံးသူ့ကျွန်ဘဝ မကျရောက်စေရေးအတွက် အုတ်တစ်ချပ် သဲတစ်ပွင့်အဖြစ် သူ့ကိုယ်သူပေးဆပ်သွား သည်ဟူသောအသိက ဆိုဖီယာ၏မျက်ဝန်း တို့ကို အရောင်တောက်လာစေခြင်းဖြစ် သည်။ တစ်နေ့နေ့တစ်ချိန်ချိန် ဒီစစ်ပွဲပြီး ဆုံးသွားပါက မိသားစုတွေပျော်ပျော်ရွှင် ရွှင်ပြန်ဆုံကြမယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးအိပ်မက်သည်လည်း ပျက်ပြားသွားခဲ့ရသည်။ ဆိုဖီယာ့လိုပင်မိသားစုတကွဲတပြားဖြစ်သွားရသူ သန်းနှင့်ချီရှိသည်။ သူတို့၏စိတ်ထဲမှာလည်း သူတို့အမျိုးသားများ၊ မောင်များ၊ ဆွေမျိုးများမှာ သူတို့တိုင်းပြည် အတွက်   အသက်ကိုစွန့်လွှတ်ခဲ့သူများဖြစ်သည်ဟု    ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားရှိနေမည်မှာအမှန်ပင်ဖြစ်သည်။    ၁၉၄၅   ခုနှစ်မေလ  ၉  ရက်မှာတော့   အလက်ဇန်းဒါးတစ်ယောက်ဆိုဖီယာ့ဘေးမှာရှိနေရင်းပျော်ရွှင်နေမည်မည်ဟုပင်ယုံကြည်မိသည်။

အခုတော့ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးပြီးဆုံး ခဲ့သည်မှာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၉ ရက်တွင် နှစ်(၈၀)တင်းတင်းပြည့်ပြီဖြစ်သည်။ ထို သို့သောနှစ်ပေါင်း ၈၀ ကာလတွင်  ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုမှသည်   ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဟူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသည့်တိုင် ရုရှားအစိုးရအဆက်ဆက်၊ တစ်နည်းဆိုရလျှင် မဟာမျိုးချစ်စစ်သည်များချန်ရစ် ထားခဲ့သော မျိုးဆက်အဆက်ဆက်ကကမ္ဘာကြီးတွင် နာဇီဝါဒနှင့်ဖက်ဆစ်ဝါဒတစ်ဖန်ပြန်လည်ထွန်းကားလာခြင်းမရှိရလေအောင် ဘိုးဘေးဘီဘင်များ၏သမိုင်းပေးတာဝန်ကို  ကျေပွန်စွာထမ်းဆောင်နေဆဲဖြစ်သည်။ နောင်တွင်လည်း နောင်မျိုးဆက်များက ထိုတာဝန်ကိုဆက်လက် ထမ်းဆောင်သွားနေဦးမည်ဟုယုံကြည်သည်။ အကြောင်းရင်းမှာမူကား နာဇီဝါဒနှင့်ဖက်ဆစ်ဝါဒတို့ကို နိဂုံးချုပ်စေခဲ့သော မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးကို မျိုးချစ်သူရဲကောင်းကြီးများ၏ နှလုံးသွေးဖြင့်ကမ္ပည်း ထိုးပြီး အောင်ပန်းဆင်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်ပေတော့သည်။     ။

Ref: Online

Source: https://myawady.net.mm/stories

ရာသီဥတုက တော်တော်လေးကို သာယာသည်ဟုဆိုရမည်။ ဘယ်နေရာမှာလဲဆိုရင် ရုရှားနိုင်ငံ မော်စကိုမြို့၊ နေရာအတိအကျဆိုရရင်တော့ ရင်ပြင်နီမှာဖြစ်သည်။ ရင်ပြင်နီဆိုတာ သမိုင်းမှတ်တမ်းကောင်းများစွာ ကိုစိုက်ထူထားခဲ့တဲ့နေရာတစ်ခုဖြစ်သလို ကမ္ဘာတည်သရွေ့ ထာဝရတည်ရှိနေမယ့် နေရာလို့ပြောမည်ဆိုပါကလည်း ပြောနိုင်သည့်နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။  ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဘာအတွက်ကြောင့် ရုရှားနိုင်ငံမော်စကိုမြို့ရဲ့ အထင်ကရနေရာရင်ပြင်နီကို ရောက်နေရသလဲလို့မေးလာမယ်ဆိုရင်တော့ အဖြေကတစ်ခုတည်းရှိသည်။

မေလ ၉ ရက်တွင်ကျရောက်သည့် နှစ်(၈၀)ပြည့် မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲနေ့အထိမ်းအမှတ် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်ခွင့်ရလာခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။

တကယ်တမ်းပြောရလျှင် ဒီနေ့လိုနေ့ ရက်ရောက်လာမည်ကို စောင့်မျှော်နေခဲ့ ခြင်းဖြစ်သည်။ ကျွန်တော့်အနေဖြင့် စစ် ရေးပြအခမ်းအနားများစွာကို မြင်တွေ့ခဲ့ဖူးပြီးဖြစ်သည်။  သို့သော် ယခုကဲ့သို့နိုင်ငံ ပေါင်းစုံပါဝင်ဆင်နွှဲသည့် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားကိုတော့ အခုမှသာမျက်ဝါးထင်ထင်မြင်တွေ့ခွင့်ရခြင်းဖြစ်သည်။ ဒီလိုအတွေ့အကြုံကိုပေးစွမ်းသည့်အတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများကို ကျေးဇူးတင်ရသည်။ အခုလိုစစ်ရေးပြအခမ်းအနား မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့်ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုရှိပြီး စစ်ရေးပြအခမ်းအနားတွင် ပါဝင်နိုင်စွမ်းရှိသည့်နိုင်ငံများမှ တပ်မတော်သားများ ကသာ ပါဝင်စစ်ရေးပြခွင့်ရခြင်းဖြစ်သည်။အရေအတွက်အားဖြင့် နိုင်ငံပေါင်း ၁၃နိုင်ငံရှိသည်။

အချိန်အားဖြင့် ဒေသစံတော်ချိန်နံနက် ၉ နာရီမိနစ် ၅၀ ခန့်တွင် စစ်ရေးပြမည့် စစ်ကြောင်းများက ရင်ပြင်နီ၌နေရာယူထား ကြပြီးဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာမှ ဧည့်သည်တော်ကြီးများနှင့်  ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတ  ဗလာဒီမာပူတင်တို့ကလည်း သတ်မှတ်နေရာအသီးသီးတွင် နေရာယူထားကြပြီးဖြစ်သည်။  သိပ်မကြာမီတွင် ကရင်မလင်နန်းတော်ရှိ နာရီစင်ကြီးဆီမှ နံနက် ၁၀ နာရီထိုးသည့် အချက်ပေးသံထွက် ဩပေါ်လာသည်။ အချက်ပေးသံဆုံးသွားပြီး နောက် စစ်ရေးပြမှူးဖြစ်သည့် ရုရှားကြည်း တပ်ဦးစီးချုပ်ထံမှ စစ်မိန့်သံထွက်ပေါ်လာ ဩသည်။ အဲဒီစစ်မိန့်သံအဆုံးမှာ ရုရှားဖက် ဒရေးရှင်းနိုင်ငံအလံနှင့် အောင်ပွဲရအလံကို သယ်ဆောင်လာသည့် အလံတော်အဖွဲ့က စစ်သည်များ၏အလေးပြုမှုကိုခံယူသည်။

စစ်သည်များ၏အလေးပြုမှုပြီးနောက် စစ်ရေးပြမှူးထံမှထွက်လာသော နောက်ထပ်အမိန့်သံတစ်ခုအဆုံးတွင်     ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက စစ်ရေးပြကွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသည်။ ထို့နောက်စစ်ရေးပြမှူးက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအားတပ်အပ် ခြင်းနှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက တပ်ကို စစ်ဆေးခြင်းတို့လုပ်ဆောင်သည်။ ယင်းနောက်တွင် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက ရုရှား ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင် ထံသို့သွားရောက်သတင်းပို့သည်။ သမ္မတ ကသတင်းပို့မှုကိုခံယူပြီးနောက် မိန့်ခွန်းပြောသည်။ ၎င်း၏မိန့်ခွန်းအနက်အချို့ကို ကောက်နုတ်ပြရလျှင်    မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲနေ့သည်  ရုရှားနိုင်ငံ၏အထင်ရှားဆုံးသောအားလပ်ရက်များအနက်    တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယနေ့လို လွတ်လပ်မှုနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးကို ရရှိစေဖို့ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက အသက်သွေးချွေးသန်းပေါင်းများစွာကို  စွန့်လွှတ်ခဲ့ရကြောင်း၊  ရုရှားနိုင်ငံသည် နာဇီဝါဒကိုဆန့်ကျင်သည့် မချိုးဖျက်နိုင်သောအတားအဆီးတစ်ခုဖြစ်သည့်အပြင်   နာဇီဝါဒကိုကျင့်သုံးနေသည့်ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သူများကိုလည်း တိုက်ခိုက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိလုပ်ဆောင်နေသည့် ရုရှား၏အထူးစစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်တိုက်ခိုက်နေသူများအားလုံးကိုတစ်နိုင်ငံလုံးကထောက်ခံပြီး ၎င်းတို့၏ခိုင်မာသောစိတ်ဓာတ်ကို ဂုဏ်ယူရကြောင်း၊ ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့်နာဇီဝါဒကို အမှန်တကယ်အောင်နိုင်ခဲ့သူများ အပေါ်အသရေဖျက်ခြင်းကို ခွင့်လွှတ်သွားမည်မဟုတ်ကြောင်း၊ နာဇီဝါဒအပေါ်အလုံးစုံအောင်နိုင်ခြင်းသည်နိုင်ငံများစွာ၏ပူးပေါင်းကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုကြောင့်ဖြစ်သည့်အတွက် ရုရှားနိုင်ငံက ထိုနိုင်ငံများ ၏စွန့်လွှတ်စွန့်စားမှုအပေါ် လေးစားရ ကြောင်း၊ရုရှားပြည်သူများအနေဖြင့် စစ်မှုထမ်းဟောင်းကြီးများနှင့် ၎င်းတို့၏အမိမြေကိုကာကွယ်လိုသော ခိုင်မာသည့်စိတ်ဓာတ်တို့ကို လေးစားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောသွားခြင်းဖြစ်သည်။

သမ္မတ၏မိန့်ခွန်းအပြီးတွင်အမြောက်တပ်ဖွဲ့က အမြောက်များပစ်ဖောက်ကာ ဂုဏ်ပြုသည်။ ယင်းနောက် စစ်ကြောင်းကြီးများက သမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်အား ချီတက်အလေးပြုကြသည်။ ဒီအထိက စစ်ရေးပြအခမ်းအနားတစ်ခု၏ သမားရိုးကျလုပ်ရိုးလုပ်စဉ်များသာဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခုနောက်ပိုင်းတွင်   ဆက်လက်ရေးသားဖော်ပြမည့်အရာများက ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် နှစ်(၈၀)ပြည့်မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲနေ့စစ်ရေးပြအခမ်းအနားအတွက် ဘယ်လောက်အထိ  ကြိုးပမ်းအားထုတ်ထားသည်ကိုမြင်တွေ့နိုင်သည်။    ယခု စစ်ရေးပြချီတက်အလေးပြုခြင်းတွင် ရုရှား နိုင်ငံ၏ ၈၅ နှစ်ကြာ ရိုးရာအစဉ်အလာတစ်ခုဖြစ်သည့် မော်စကိုစစ်ဘက်ဆိုင်ရာဂီတသင်တန်းကျောင်းမှ လူငယ်စစ်တီးဝိုင်းအဖွဲ့ကရှေ့ဆုံးမှဦးဆောင်ခြင်းဖြင့် စတင်လာခြင်းဖြစ်သည်။   ၎င်း၏နောက်တွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသောတပ်ဖွဲ့များကိုကိုယ်စားပြုသည့်စစ်ရေးပြတပ်ခွဲက ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ခေတ်ယူနီဖောင်းများ၊စစ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်ကာ ချီတက်အလေးပြုကြသည်။  ထို့နောက် သတ်မှတ်ထားသည့် ခြေလျင်စစ်သည်တပ်ဖွဲ့များက   ချီတက်အလေးပြုပြီးချိန်တွင်နိုင်ငံတကာမှကိုယ်စားပြု   စစ်ရေးပြတပ်ခွဲများက ဆက်လက်ချီတက်အလေးပြုခြင်းဖြစ်သည်။

၎င်းတို့၏နောက်တွင်ရုရှားနိုင်ငံမှသက်ဆိုင်ရာတပ်ဖွဲ့များက ဆက်လက်ချီတက်အလေးပြုသည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။စစ်သည်များ၏ချီတက်အလေးပြုမှုပြီးနောက် စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ ဖြင့်ချီတက်မှုအခန်းကဏ္ဍက တစ်ဆက်တည်း လိုက်ပါလာသည်။ ထိုအခန်းကဏ္ဍကို ဦးဆောင်လာသူက T-34 တင့်များဖြစ် သည်။ ထိုတင့်များမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ကာလအတွင်း ရန်သူများအပေါ်လက်စွမ်း ပြခဲ့သည့် ဂန္ထဝင်တင့်များဖြစ်သည်။ ထိုဂန္ထဝင်တင့်များ၏နောက်တွင် အဆင့်မြင့် T-90 M တင့်များ၊ Iskander-M ဒုံးကျည်စနစ်များ၊ S-400 Triumph လေကြောင်း ရန်ကာကွယ်ရေးစနစ်များ၊ Yars တိုက်ချင်း ပစ်ဒုံးကျည်စနစ်များနှင့် ဒရုန်းတင်ယာဉ် များကအစဉ်လိုက်လိုက်ပါလာသည်။ ဒီနှစ် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားတွင် ထူးခြားမှုတစ်ခုမှာ ဒရုန်းများကို စစ်ရေးပြအခမ်းအနား၌ ပထမဆုံးအကြိမ်   ပွဲထုတ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ အဓိကအသုံးပြုသွားသည့် ဒရုန်း များမှာ Lancet နှင့် Orlan ဒရုန်းများဖြစ်သည်။

မြေပြင်တွင် စစ်သည်များနှင့်စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတပ်ဖွဲ့များက ချီတက်အလေးပြုပြီးနောက် ကောင်းကင်ယံတွင်ရုရှား သူရဲကောင်းနှင့် ပျံလွှားငှက်များဟုအမည် ပေးထားသော လေသူရဲအုပ်များက Su-30နှင့် MiG-29 လေယာဉ်များကိုမောင်းနှင် လျက် လေကြောင်းစွမ်းရည်မျိုးစုံကိုပြသ ကြသည်။စစ်ရေးပြအခမ်းအနား၏နောက် ဆုံးပိတ်အနေဖြင့် Su-25 တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်များက ကောင်းကင်ယံတွင် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံအလံကို  ပုံဖော်ပြသသွားသည်။ စစ်ရေးပြအခမ်းအနား အဆုံးသတ်အဖြစ် ရုရှားနိုင်ငံ၏နိုင်ငံတော် သီချင်းနှင့် အောင်ပွဲနေ့ဟူသောသီချင်းတို့ကိုသီဆိုကာ အခမ်းအနားကိုပိတ်သိမ်းလိုက်သည်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက နာဇီဂျာမနီ များ၏ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်မှုများကို ကြံ့ကြံ့ခံရင်ဆိုင်ခဲ့သည့်အပြင်   ၎င်းတို့ကိုဘာလင်မြို့အထိရောက်အောင်ပင် တွန်းလှန် တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုမှညီအစ်ကိုမောင်နှမများ၏  ခိုင်မာသောဇွဲလုံ့လ၊ ရဲဝံ့ပြောင်မြောက်သောသတ္တိတို့ဖြင့်ရေးထိုးနိုင်ခဲ့သည့်သမိုင်းမှတ်တမ်းကြီးမှာ ၁၉၄၅ ခုနှစ် မေလ ၈ ရက် ညပိုင်းတွင် နာဇီဂျာမနီတို့၏လက်နက်ချပါသည်ဟူသော သဘောတူစာချုပ်ပင်ဖြစ် သည်ဟုဆိုရပေမည်။ အဆိုပါသဘောတူစာချုပ်ကြောင့်ပင် မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီး အောင်မြင်ခဲ့သည့်အပြင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုလည်း အပြီးသတ်စေရန် တွန်းအားတစ်ရပ်ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အဆိုပါတွန်းအားကို   ယနေ့အချိန်အထိတိုင် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပြီး ရုရှားနိုင်ငံနှင့်တကွ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများက အကြမ်းဖက်ဝါဒကိုဆက်လက်တွန်းလှန်သွားနေဦးမည်မှာ   သေချာနေကြောင်း   အတွေးတစ်စအဖြစ် ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

Ref: Sputnik

“ကိုယ့်ဂုဏ် ကိုယ်ဖော် မသူတော်” ဟု ကမ္ဘာက သတ်မှတ်ထားသည့် အမေရိကန်ကို အဓိက ခြိမ်းခြောက်နေသူမှာ မည်သူနည်း။ မိမိကိုယ်ကို စစ်ရေးမဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံ၊ စီးပွားရေး မဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံ ဟု သတ်မှတ်ကြွေးကြော်ထားသူ ဝါရှင်တန်အတွက် အဓိက ပြိုင်ဘက်က ရုရှားလား ဒါမှမဟုတ် တရုတ်လား။ လေ့လာကြည့်ကြပါစို့။

မကြာသေးမီက အမေရိကန်သမ္မတ၏ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Pete Hegseth က “ပေကျင်း သည် မိမိတို့အတွက် တစ်ခုတည်းသော ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားထား ခြင်းရှိပါသည်။ ဇန်နဝါရီက တက်လာသည့် ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ အစိုးရအဖွဲ့ကလည်း မိမိတို့ သည် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက် ပထမဦးစားပေး စဉ်းစားရသည်မှာ ပေကျင်းဖြစ်ကြောင်း မကြာခဏဆိုသလို ပြောဆိုကြပါသည်။ အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဌာန၏ အရင်းအမြစ်များ အဓိက အာရုံစိုက်ခံရမှုမှာ တရုတ်ဟု အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်အချို့က ဂုဏ်ယူစွာ ပြောဆိုသံများ ထွက်ပေါ်လာဖူးပါသည်။ တရုတ်ကို ပြိုင်ဆိုင်ရမှုမှာ ၎င်းတို့ အတွက် ဂုဏ်သတင်းတည်ဆောက်သလို တစ်ဖက်တွင်လည်း ယခုကဲ့သို့ အင်အားကြီး နိုင်ငံများ ပြိုင်ဆိုင်နေသည့်ခေတ်တွင် ဥရောပသည် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရမည်ဟု မြူးနစ် ညီလာခံတွင် ငြင်းခုန်ရန်စောင်ဖူးကြပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွင် "တရုတ်ကို ဦးစားပေးခြင်း" မှာ ယခုမှ မဟုတ်ပါ။  အနီးစပ်ဆုံးဆိုရလျှင် အိုဘားမားအစိုးရလက်ထက်ကတည်းကပင်   တရုတ်သည် အမေရိကန်အတွက် အကြီးမားဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်သည်ဟု ငြင်းခုံသူများမှာ ဝါရှင်တန် တွင် ဩဇာကြီးထွားခဲ့ကြပါသည်။ ယင်းအချက်မှာ သူတို့မှားနေပါသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ဤသို့ဖြစ်ပါသည်။

မည်သည့်ခြိမ်းခြောက်မှုကိုမဆို အကဲဖြတ်ရာတွင် အမေရိကန်သည် မိမိ၏ အဓိက အကျိုး စီးပွားများအား စိန်ခေါ်မှုများကို အကဲဖြတ်ခြင်းဖြင့် စတင်ရပါမည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရသော် အမေရိကန်မူဝါဒချမှတ်သူများသည် နိုင်ငံ၏ တည်နေရာ၊ လူဦးရေ၊ နယ်မြေ၊ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများကို တိုက်ရိုက်ခြိမ်းခြောက်နေသော ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ဦးစွာ ကြည့်သင့်ပါသည်။  ဤသို့ တွက်ချက်ပါက ရုရှားသည် ပထမ နေရာတွင်  ရှိနေပါသည်။

နျူကလီးယားထိပ်ဖူး  ၅,၅၈၀ ခု ပိုင်ဆိုင်ထားသော  ရုရှားက တရုတ်ပိုင်ဆိုင်ထားသည့်  ၆၀၀ ခန့်ထက် များစွာ သာလွန်နေပါသည်။ စွမ်းအင်နှင့် စိုက်ပျိုးရေးတွင် ကိုယ်ပိုင်လုံလောက်မှုရှိနေသည့် ရုရှားသည် ပြည်ပဈေးကွက်သစ်များကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး လွန်ခဲ့သော နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း၌ ပြင်းထန်သော နိုင်ငံတကာအရေးယူပိတ်ဆို့မှု ဒဏ်ကို ခံရသော် လည်း  စီးပွားရေးတိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ရုရှားသည် အမေရိကန်သမ္မတနှင့် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲများကို လွှမ်းမိုးရန် သတင်းမှားများ ဖြန့်ချိခဲ့ပြီး အမေရိကန်အဖွဲ့အစည်းများအပေါ် တိုက်ရိုက်ခြိမ်းခြောက်မှု ဖန်တီးပေးခဲ့ပါသည်။ ၁၉၇၉ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နှင့် နယ်စပ်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း စစ်မက်ဖြစ်ပွားခြင်း မရှိတော့သည့် တရုတ်နှင့်မတူဘဲ ရုရှားစစ်တပ်သည် ဂျော်ဂျီယာ၊ ဆီးရီးယားနှင့် ယူကရိန်းတို့တွင် တိုက်ပွဲအတွေ့အကြုံများ ရှိလာခဲ့ပါသည်။ တရုတ်က ဓားသွေးနေစဉ်တွင် ရုရှားသည် ၁၉၄၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အကြီးမားဆုံးသော စစ်မြေပြင် ကို ဥရောပမြေမှာ ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ခဲ့ပြီး လူပေါင်းများစွာ  သေဆုံးဒဏ်ရာရကာ မြို့တစ်မြို့လုံး  ပျက်စီးစေခဲ့ပါသည်။

ဥရောပသည် အမေရိကန်အတွက် အရေးပါသော နေရာဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂ(EU)နှင့် EU အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော NATO မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် နော်ဝေနှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းတို့၏ စုစုပေါင်းဂျီဒီပီသည် ၂၂.၅ ထရီလီယံဒေါ်လာရှိပါသည်။ ထိုပမာဏမှာ တရုတ်၏ ၁၈.၅ ထရီလီယံထက်  သာလွန်နေပါသည်။ အမေရိကန်-ဥရောပ စီးပွားရေး မိတ်ဖက်ပြုမှုမှာ ကမ္ဘာ့ဂျီဒီပီ၏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်မှုဆက်ဆံရေးလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်-ဥရောပကုန်သွယ်မှုပမာဏသည် ခန့်မှန်းခြေ ၁.၂ ထရီလီယံဒေါ်လာရှိပြီး အမေရိကန်၏ တရုတ်နှင့်ကုန်သွယ်မှုထက် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုများပြားပါသည်။ အမေရိကန်၏ ဥရောပရှိ တိုက်ရိုက်နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုမှာ အာရှ-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများထက် လေးဆနီးပါး ပိုမိုများပြားပါသည်။ အမေရိကန်ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများအသင်းကြီးက "ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မည်သည့်ဒေသ ၂ ခုမဆို  အမေရိကန်နှင့် ဥရောပလောက်  နက်ရှိုင်းစွာ ပေါင်းစည်းမှုမရှိပါ" ဟုဆိုထားပါသည်။  သို့ဖြစ်ရာ ယခုလို ကုန်သွယ်မှုဆက်ဆံရေးမျိုး  ပျက်ပြားသွားပါက အမေရိကန်နှင့် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေးအပေါ် ချက်ချင်းလက်ငင်း ဧရာမ အကျိုးသက်ရောက်မှု ဖြစ်ပေါ်လာမည်မှာ မလွဲ ဧကန်ပင် ဖြစ်ပါသည်။

ဥရောပသည် အမေရိကန်၏ စာချုပ်စာတမ်းများအရ မဟာမိတ် ၃၀ ခု ခန့်ကို ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေသလို ကုလသမဂ္ဂကဲ့သို့သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စစ်မြေပြင်တွင် ဝါရှင်တန်ကို  ထောက်ခံပေးနေပါသည်။ အီရတ်နှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်တို့တွင် ဥရောပစစ်သားထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးဒဏ်ရာရသွားခြင်းက သက်သေပြနေပါသည်။ အမေရိကန်သည် ဤမဟာမိတ်များနှင့်အတူ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် သံတမန်ရေးအရ ပိုမိုအားကောင်းလာရန် လုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။ ဥရောပရှိ သမိုင်းဝင် မဟာမိတ်များကို စွန့်လွှတ်မည်ဆိုပါက အမေရိကန်စာချုပ်အရ ပစိဖိတ်ရှိ မဟာမိတ်များလည်း မလွယ်ကူ  နိုင်ပါ။ 

အမေရိကန်ရှေးရိုးစွဲများ၏ ဝေဖန်မှုများကြားထဲကပင် အမေရိကန်နှင့် နေတိုးမဟာမိတ် များသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ကာကွယ်ရေးအတွက် ဒေါ်လာ ၄၈၅ ဘီလီယံ သုံးစွဲခဲ့ကြပါသည်။ ထိုပမာဏမှာ ရုရှား၏ သုံးစွဲမှုထက် လေးဆကျော်ပိုမိုကာ ၎င်းတို့၏ ဂျီဒီပီ၏ ၂ ရာခိုင်နှုန်း ထက် ကျော်လွန်ခဲ့ပါသည်။ ထိုစစ်သုံးစရိတ်များမှာ နောက်ပိုင်းတွင်  ဆက်လက် တိုးတက်လာရန်သာ ရှိပါသည်။ သတိပြုရမည့်အချက်မှာ ထိုကိစ္စကို ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သော အဆင်သင့်ဖြစ်မှုနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်ကွာဟမှုများ ရှိနေသေးပါသည်။ မဟာမိတ်နိုင်ငံများစွာ၏ ကာကွယ်ရေးမူဝါဒများနှင့် စံနှုန်းများကို စေ့စပ်ညှိနှိုင်းခြင်းမှာ အမေရိကန် အတွက်  ပစိဖိတ်ဒေသတွင် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်လာပါသည်။ သို့သော် ဥရောပသည် F-35 တိုက်လေယာဉ်၊ Patriot လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစနစ်၊ M1-series တိုက်ပွဲဝင်တင့်ကားများနှင့် အခြားကာကွယ်ရေးပစ္စည်းများ ရောင်းအားမြင့်တက်လာမှုကြောင့် အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ကြီးမားစွာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားကြပါသည်။

တဖန် အမေရိကန်၏ ဆက်လက်ထောက်ခံခြင်းနှင့် ဦးဆောင်မှုဖြင့် ဥရောပသည် ရုရှား၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကိုရင်ဆိုင်နိုင်ပြီး ဥရောပတွင် စစ်ပွဲကျယ်ပြန့်မှုကိုတားဆီးကာကွယ်ရန် လိုအပ်သော လူအင်အား၊ ငွေကြေးနှင့် စစ်ရေးယန္တရားများ၏ အဓိကအရင်းအမြစ်ကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်ပါသည်။ သို့သော် ထိုအင်အားသည်ခိုင်မာသော အတ္တလန္တိတ် ချိတ်ဆက်မှု အထူးသဖြင့် အမေရိကန်၏ နျူကလီးယား ခြိမ်းခြောက်မှုအပေါ် မှီခိုနေပါသည်။ အမေရိကန် ပါဝင်ပတ်သက်မှုလျော့နည်းသွားပါက ဥရောပတွင် စစ်ပွဲကျယ်ပြန့်လာနိုင်ခြေမှာ ဖြစ်နိုင်သည်သာမက ဖြစ်လာနိုင်ခြေလည်း များပါသည်။ ထိုအချက်က  အမေရိကန်၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို တိုက်ရိုက်လာခြိမ်းခြောက်ကာ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာစနစ်၏ တည်ငြိမ်မှုကိုထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။
ရုရှားစစ်တပ်သည် ပြင်းထန်သော ဆုံးရှုံးမှုများရှိခဲ့သော်လည်း အလျင်အမြန် ပြန်လည် တည်ဆောက်နိုင်ပြီး တိုင်းတာချက်များအရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ယူကရိန်းကို စစ်ပွဲမဆင်နွှဲမီကာလထက် ၎င်းစစ်အင်အားမှာ ပိုမိုကြီးမားလာခဲ့ပါသည်။ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်သည် ဤပဋိပက္ခကို ယူကရိန်းတစ်ခုတည်းနှင့်သာမက နေတိုးအဖွဲ့၊ အနောက်နိုင်ငံများနှင့်ဖြစ်ပွားနေသည့်စစ်ပွဲဟု အပြည့်အဝ ရှုမြင်ထားပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ကတည်းက ဥရောပတွင် ရုရှား၏ ဖျက်ဆီးမှုနှင့် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများလည်း သိသိ သာသာမြင့်တက်လာခဲ့သည်မှာ  ထိုအချက်ကို သက်သေပြနေပါသည်။ 

၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုက ဂျော်ဂျီယာကို ကျူးကျော်ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ခရိုင်းမီးယားကို သိမ်းပိုက်ကာ ဒွန်ဘတ်စ်တွင် စစ်ပွဲစတင်ခဲ့သည့်တိုင်အောင်ဥရောပတွင် ရုရှား၏ အကြီးစားစစ်ပွဲတစ်ခု ဖန်တီးလာနိုင်မှု ဖြစ်နိုင်ခြေကို နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးကျွမ်းကျင်သူ များက နှစ်ကာလများစွာ လျှော့တွက်ခဲ့ကြပါသည်။ ယူကရိန်းကိစ္စပေါ်လာမှ ထိုအချိန်က ၎င်းတို့၏ အမြင်မှားယွင်းကြောင်း နောက်ပိုင်းတွင် အပြင်းအထန် ဝေဖန်ခံခဲ့ရပါသည်။  ပူတင်အနေဖြင့် အားနည်းချက်တွေ့ရှိပါက ပြတ်ပြတ်သားသား လုပ်ဆောင်သွားမည် ဆိုသည်ကို  ထပ်ခါထပ်ခါ ပြသသွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အမေရိကန်၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးလိုအပ်ချက်များကို ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်ရာတွင် တရုတ် ခြိမ်းခြောက်မှုအား  ပိုမိုကြီးကျယ်အောင် မပြောဆိုမိရန် အရေးကြီးလှပါသည်။ တရုတ်၏ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် ရေတပ်တွင် စစ်သင်္ဘောအရေအတွက် ပိုမိုများပြားကြောင်း အမေရိကန်ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ မကြာခဏပြောဆိုနေကြသော်လည်း အမေရိကန် ရေတပ်မှာ သာလွန်အားကောင်းနေဆဲဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်ရေတပ်တွင်တရုတ်ရေတပ် ထက် ခေတ်မီဆန်းပြားသော မစ်ဆိုင်းများ၊ ပိုမိုအရွယ်အစားကြီးသော ဖျက်သင်္ဘော၊ ကရူဆာ သင်္ဘောနှင့် ဖရီဂိတ်သင်္ဘော  အများအပြား ပိုမိုပိုင်ဆိုင်ထားပါသည် (တရုတ်ရေတပ်၏ အများစုဖြစ်သော ကမ်းရိုးတန်းစောင့်ကြပ်ရေး သင်္ဘောငယ်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်)။ ထို့ပြင် အမေရိကန်၏ နျူကလီးယားတပ်ဆင်ထားသော လေယာဉ်တင်သင်္ဘောများနှင့် နျူကလီးယား တိုက်ခိုက်ရေး ရေငုပ်သင်္ဘောများသည် တရုတ်ပိုင် အရေအတွက်ထက် များစွာသာလွန်ပြီး အမေရိကန်၏ ရေတပ်နည်းပညာများသည်လည်း   ပိုမိုအဆင့်မြင့်မားပါသည်။

ဂျပန်၊ ဩစတြေးလျ၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်တို့၏ မဟာမိတ်ရေတပ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက အမေရိကန်ရေတပ် အားသာချက်သည်တရုတ်ထက် ပိုမိုကြီးမားလာပါသည်။ အမေရိကန်၏ လေတပ်အင်အားသည်လည်း အလားတူသာလွန်မှုရှိပြီး စတုတ္ထ မျိုးဆက်နှင့် ပဉ္စမမျိုးဆက်တိုက်လေယာဉ် အများအပြားရှိသည့်အပြင် C4ISR (စစ်တပ်၏  "အာရုံကြောစနစ်" ဟုခေါ်ဆိုလေ့ရှိသော ကွပ်ကဲမှု၊ ထိန်းချုပ်မှု၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ ကွန်ပျူတာ၊ ထောက်လှမ်းရေးနှင့် စောင့်ကြည့်ရေး) တွင်လည်း အလွန်အမင်း သာလွန်နေ ပါသည်။ အမေရိကန်အတွက် မိမိသာလွန်မှုကို  မဟာမိတ်များက  ထပ်မံအားဖြည့်ပေးထား ပါသည်။ ကမ်းခြေဒုံးပစ်စနစ်များ၏ အကွာအဝေးအတွင်းတွင် တရုတ်သည် အန္တရာယ်ရှိသော ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သော်လည်း ပင်လယ်ပြင်တွင် အမေရိကန်နှင့်၎င်း၏မဟာမိတ်များသည် ပိုမိုစွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းရှိပါသည်။

ထို့အပြင် တရုတ်သည် မိမိအိမ်နီးချင်းမှာတွင်  ခိုင်မာသော မဟာမိတ်များ ကင်းမဲ့ခြင်း၊ မိမိ၏ စီးပွားရေးရှင်သန်ရေးအတွက် ရေကြောင်းကုန်သွယ်ရေးအပေါ် မှီခိုနေရခြင်းကြောင့် အားနည်းချက်ရှိနေပါသည်။ ထိုကုန်သွယ်ရေးလိုင်းများသည် စစ်ဖြစ်ပါက အလျင်အမြန် ပိတ်ဆို့ခံရနိုင်ပါသည်။ အမှန်စင်စစ်တရုတ်၏ ရေနံသွင်းကုန် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် မလက္ကာ ရေလက်ကြားမှတစ်ဆင့် ဖြတ်သန်းနေပြီး ထိုနေရာသည် တရုတ်ရေတပ်၏ လက်လှမ်း မမှီသောအကွာအဝေးတွင် တည်ရှိပါသည်။ ထို့ထက်ပို၍ အမေရိကန်၏ လေတပ်နှင့် ရေတပ်အင်အားဖြင့် အားဖြည့်ထားသော အင်အားကြီးစစ်တပ်များရှိသည့်နိုင်ငံများက တရုတ်ကို ဝန်းရံထားပါသည်။ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှေးကွေးပြီး ပြင်းထန်သော ပြည်တွင်း ပြဿနာများရှိနေသည့် တရုတ်သည် အကြီးစားဒေသတွင်းပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားပါက ထိထိ ရောက်ရောက်  တွန်းလှန်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ 

သေချာသည်မှာ တရုတ်သည် ယနေ့အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များနှင့် မိတ်ဖက်များအတွက် အရေးကြီးသော စိန်ခေါ်မှုများကို ဖန်တီးနေပါသည်။ဤပြဿနာများကို လျစ်လျူရှုထားရန် မသင့်ပါ။ ထို့အပြင် တိုးတက်လာသော အဓိကအင်အားကြီးနိုင်ငံ ဖြစ်သည့် တရုတ်၏ ခြိမ်းခြောက်နိုင်စွမ်းနှင့် လိုအင်ဆန္ဒမှာ အနာဂတ်တွင် ပိုမိုမြင့်တက်လာဖွယ်ရှိ ပါသည်။ ပေကျင်းသည် ၎င်း၏အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ နိုင်ငံများအပေါ်  နိုင်ရင်နိုင်သလို နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့်စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုများဖြင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးရန် ကြိုးပမ်းပါလိမ့်မည်။ သို့သော် အကြီးစားစစ်ပွဲတစ်ခုက တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အသက်ရှင်ရပ်တည်ရေးကို ပြင်းထန်သော ခြိမ်းခြောက်မှုကို  ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။

အမေရိကန်သည် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တစ်ခုတည်းသော စီးပွားရေးနှင့်စစ်ရေးမဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် မဟာဗျူဟာမြောက် အားလုံးကို တစ်နေရာတည်းတွင် စုစည်းထားပါက မလိုလားအပ်သည့်  မဆင်ခြင်မှုမျိုး ဖြစ်လာစေနိုင်ပါသည်။ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသကို အလွန်အမင်းအလေးပေးပြီး ဥရောပကို သီးသန့်ထားခြင်းမှာ ကျရှုံးမည့် အန္တရာယ်ရှိပြီး လက်မခံနိုင်သော အကျိုးဆက်များကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ပါသည်။ ဥရောပနှင့် အာရှ-ပစိဖိတ်နှစ်ခုလုံးမှာ  ဝါရှင်တန်အတွက် အထူး အရေးကြီးလှပါသည်။ ထိုနှစ်ခုစလုံးမှာ  ဝါရှင်တန်၏ စစ်မှန်သော အလေးထားမှုနှင့် ကတိ ကဝတ်တို့နှင့်  ထိုက်တန်နေပါသည်။         ။

“ကြိုဆိုပါတယ် ဟူသီတွေရေ”။ အနောက်နိုင်ငံများမှ ကုန်စည်သင်္ဘောများသည် အစ္စရေးသို့ သွားလာနေကြသည်ဆိုသည့် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ပင်လယ်နီတွင် ဒရုန်းနှင့် ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုများ ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် တရုတ်လူမှုကွန်ယက်များတွင် ယခုကဲ့သို့ ကြွေးကြော်သံများ ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တရုတ်အမှတ်အသားပါ သင်္ဘောများသည် ထိုရေပိုင်နက်တွင် ဖြတ်သန်းခုတ်မောင်းလျက်ရှိသည်။ ထိုအချင်းအရာသည် တိုက်ဆိုင်မှုသက်သက်မဟုတ်ပေ။ ဟူသီ အာဏာပိုင်များက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းဖော်ပြခဲ့သောအချက်များကို ရေကြောင်းခြေရာခံဒေတာများက အတည်ပြုခဲ့သည်။ ယင်းမှာ အမေရိကန်တို့၏အကျိုးစီးပွားကို ရန်လိုနေသည့် ပဋိပက္ခဇုန်အတွင်း၌ တရုတ်သင်္ဘောများသည် အထူးအလေးပေးဆက်ဆံမှုခံနေရခြင်းဖြစ်သည်။

ဤအလေးပေးဆက်ဆံမှုသည် တိုက်ဆိုင်မှုမဟုတ်ဘဲ တရုတ်တို့၏ အထူးဂရုပြုစီစဉ် ဖန်တီးတတ်သည့် သံတမန်ရေးရာအတတ်ပညာ၏ ရလဒ်သာဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေး ဌာန၏ မကြာသေးမီက ပိတ်ဆို့မှုများက ယီမင် နိုင်ငံရေးဦးသျှောင်ကောင်စီရုံးမှ မိုဟာမတ် အလီ အယ်လ်ဟူသီ အပါအဝင် ဟူသီခေါင်းဆောင်များသည် တရုတ်အာဏာပိုင်များနှင့် တိုက်ရိုက် ညှိနှိုင်းကာ ၎င်းတို့၏ သင်္ဘောများ ပစ်မှတ်မဖြစ်စေရန် အာမခံချက်ရယူခဲ့ကြောင်း ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။ ဤလျှို့ဝှက်သဘောတူညီချက်မှာ အိုမန်နိုင်ငံတွင်ကျင်းပသော နိုင်ငံတကာဆွေးနွေးပွဲများအတွင်း တရားဝင် ပေါ်ထွက်ပြီး အမေရိကန်နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ သင်္ဘောများကို ဒရုန်းနှင့်ဒုံးကျည် တိုက်ခိုက်မှုများမြင့်တက်နေချိန်တွင် တရုတ်သင်္ဘောများအတွက် လုံခြုံစွာဖြတ်သန်းခွင့် အာမခံချက် ရရှိခဲ့သည်။ ဟူသီအာဏာပိုင်များက အနောက်နိုင်ငံသင်္ဘောများနှင့် တရုတ်သင်္ဘောများကို ခွဲခြား ထားသည်ဟု အများသိအောင် ပြောဆိုနေသော်လည်း ၎င်းတို့၏ ပစ်မှတ်ချိန်တွယ်နည်းပညာမှာ အခြေခံအဆင့်တွင်သာရှိပြီး အမှားအယွင်းများဖြစ်တတ်ကာ ဘာဘ် အန် မန်ဒက်ရေလက်ကြားမှ ဖြတ်သန်းနေသော တရုတ်သင်္ဘောများကို အခါအားလျော်စွာ မှားယွင်းပစ်ခတ်မိသည့်ဖြစ်စဉ်မျိုး ရှိခဲ့သော်လည်း တရုတ်၏နည်းပညာထောက်ပံ့မှုကြောင့် ပစ်မှတ်တိကျမှုအပိုင်းတွင် တိုးတက် လာသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ပေကျင်းအစိုးရအတွက်မူ တိုက်ပွဲအစစ်အမှန်သည် အစ္စလာမ်မစ်ကမ္ဘာ၏ ကွန်ရက်များမှ တစ်ဆင့် အသက်သွေးကြောသဖွယ် ရေလမ်းကြောင်းများကို ထိန်းချုပ်ခြင်းသည် မည်သည့် ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်ထက်မဆို ပိုမိုကြီးမားသော အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိစေနိုင်သည့် စီးပွားရေးရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာပြင်မှ စတင်မည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်၏ ဤမဟာဗျူဟာမြောက်တွက်ချက်မှုသည် ၎င်း၏တရားဝင်သတင်းထုတ်ပြန်ချက် များတွင် ထင်ဟပ်နေသည်။ ဆင်ဟွာသတင်းဌာနက ဤအကျပ်အတည်းကို “ဟူသီကဲ့သို့သော အစဉ်အလာမဟုတ်သည့် ဆန့်ကျင်ဘက်အဖွဲ့များအပေါ် အမေရိကန်မှ ထိရောက်စွာမကိုင်တွယ် နိုင်မှု” အဖြစ်ရှုမြင်ပြီး အမေရိကန်၏ စစ်ရေးအရဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုသည် “ပိုမိုကြီးထွားသော ခုခံမှုကိုသာ ဖြစ်စေခဲ့ပြီး အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးဩဇာလျော့နည်းမှုနှင့် မဟာမိတ်စနစ်ပြိုကွဲမှုကို ထင်ရှားစေခဲ့သည်” ဟုဆိုသည်။ ဤကြွေးကြော်သံ၏နောက်ကွယ်တွင် “ပင်လယ်နီကို ဖြတ်သန်း နိုင်ရန်” ဆိုသည့် ရှင်းလင်းသော စီးပွားရေးအရ အရေးပါမှုတစ်ခုရှိနေသည်။ ပေကျင်းအတွက် ဤရေလမ်းကြောင်းတွင် လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ကို ထိန်းသိမ်းခြင်းသည် အငြင်းပွားဖွယ် မရှိသော အရေးကြီးကိစ္စရပ်ဖြစ်သည်။ တိုက်ခိုက်မှုများစတင်သည့်အချိန်မှစ၍ ပင်လယ်နီကို ဖြတ်သန်းသော သင်္ဘောအရေအတွက် ၇၀% နီးပါးကျဆင်းသွားသော်လည်း တရုတ်သင်္ဘောများ၏ ကုန်တန်ချိန်ပမာဏမှာ သိသိသာသာတိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သဘောတူညီမှု၏ ထိရောက်မှုကို အသံတိတ်သက်သေပြနေခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုဖြစ်စဉ်သည် ဥရောပစီးပွားရေးဈေးကွက်အပေါ်တွင်လည်း ပြင်းထန်စွာသက်ရောက် ခဲ့သည်။ ဥရောပ၏အဓိကရေကြောင်းကုမ္ပဏီကြီးများသည် ၎င်းတို့၏သင်္ဘောများကို ဂွတ်ဟုပ်အငူကို ပတ်၍ လမ်းကြောင်းပြောင်းလဲရန် တွန်းအားပေးခံခဲ့ရသည်။ ဤအခြေအနေသည် တရုတ် ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် လူလုပ်ယှဉ်ပြိုင်မှုအားသာချက်တစ်ရပ်အဖြစ် ဖန်တီးပေးလိုက်ပြီး ဥရောပ ပြိုင်ဘက်များအနေဖြင့် နှောင့်နှေးမှုနှင့် ကုန်ကျစရိတ်တိုးလာမှုတို့ ကြုံတွေ့နေရစဉ် တရုတ်ကုန်စည် များမှာ ပင်လယ်နီရေလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် အဟန့်အတားမရှိ ဆက်လက်စီးဆင်းနေဆဲဖြစ်သည်။ ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်ထုတ်လုပ်သူများသည် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်ပြတ်တောက်မှုများနှင့် တရုတ် ပြိုင်ဘက်များထံ ဈေးကွက်ဝေစုဆုံးရှုံးမှုများ ကြုံတွေ့နေရပြီး ဤသည်မှာ အမေရိကန်နှင့် တိုက်ရိုက်ကုန်သွယ်ရေးယှဉ်ပြိုင်မှုထက် ကြားခံပဋိပက္ခ (Proxy Conflict) မှတစ်ဆင့် ရရှိခဲ့သော ပေကျင်းအတွက် သိသာထင်ရှားသည့် စီးပွားရေးအောင်ပွဲတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။

ဤသဘောတူညီချက်သည် ဗျူဟာမြောက် ရေတိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုထက် ပိုမိုနက်ရှိုင်း သည်။ တရုတ်ဂြိုလ်တုနှင့်ရေကြောင်းကုမ္ပဏီများအပေါ် အမေရိကန်၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများက ပေကျင်း၏နည်းပညာနှင့် ထောက်ပံ့ရေးအကူအညီများသည် ဟူသီတို့၏စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေး ခဲ့ပြီး တရုတ်၏ ပင်လယ်ပြင်အကျိုးစီးပွားများအတွက် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးကြောင်း သက်သေပြနေသည်။ ဟူသီတို့၏ ဒုံးကျည်နှင့်ဒရုန်းစွမ်းရည်များကို မြှင့်တင်ပေးသည့် အရပ်ဘက်၊ စစ်ဘက် နှစ်မျိုးသုံးပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့နေသည်ဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ရှန်ကျန်း ဘိုယူ သွင်းကုန်ထုတ်ကုန်ကုမ္ပဏီအပါအဝင် တရုတ်ကုမ္ပဏီများစွာသည် ပိတ်ဆို့အရေးယူခံထားရသည်။ ပေကျင်းသည် ဒုံးကျည်များမပစ်ခတ်သော်လည်း ပစ်မှတ်ထိမှန်အောင်ကူညီပေးသည့် အစိတ် အပိုင်းများ၊ ဆော့ဖ်ဝဲများနှင့် ဂြိုလ်တုထောက်လှမ်းရေးစနစ်များကို ထောက်ပံ့ပေးနေသည်။ 

တရုတ်၏ နည်းပညာနှင့် သံတမန်ရေးထောက်ပံ့မှုကွန်ရက်

ယီမင်ရှိဟူသီများအား ပင်လယ်နီရှိ အမေရိကန်ရေတပ်အင်အားစုများအပေါ် တိကျသော တိုက်ခိုက်မှုများပြုလုပ်နိုင်သည့် ဂြိုလ်တုပုံရိပ်များထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်ဟူသော အကြောင်းပြ ချက်ဖြင့် အမေရိကန်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ချန်ဂန်ဂြိုလ်တုနည်းပညာကုမ္ပဏီ (CGSTL) ကို ပိတ်ဆို့အရေးယူခဲ့သည်။ CGSTL ကုမ္ပဏီသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်ကလည်း ယူကရိန်းစစ်မြေပြင်တွင် တိုက်ပွဲဆိုင်ရာထောက်လှမ်းရေးအချက်အလက်များ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် ပိတ်ဆို့ခံခဲ့ရဖူးပြီး အမေရိကန်၏ရန်သူတော်များအတွက် တရားဝင်မဟုတ်သော ထောက်လှမ်းရေး အရင်းအမြစ်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေကြောင်း သက်သေပြနေသည်။ သို့သော် CGSTL သည် သာမန်ကုမ္ပဏီတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ တရုတ်သိပ္ပံအကယ်ဒမီအတွင်း အခြေစိုက်ကာ ဂျီလင်ပြည်နယ်အစိုးရ၏ နောက်ခံထောက်ပံ့မှုဖြင့် လည်ပတ်နေသော အဆိုပါကုမ္ပဏီသည် တရုတ်၏ “စစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ပေါင်းစပ်မှု မူဝါဒ” (Military-Civil Fusion Policy) ၏ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လွတ်လပ်သောစီးပွားရေးလုပ်ငန်းထက် ပေကျင်း၏ထောက်လှမ်းရေးယန္တရား၏ တိုးချဲ့အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်နေသည်။ ဝါရှင်တန်၏ အကြိမ်ကြိမ်သတိပေးမှုများကို လျစ်လျူရှုလျက် ပေကျင်းသည် စစ်ရေးအထောက်အပံ့များကို ဆက်လက်ပေးပို့၍ ကြားနေဟန်ဆောင်ကာ မည်သည့် ထင်ရှားသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကိုမျှ မဆောင်ရွက်သည့် “နိုင်ငံရေးအရငြင်းဆိုမှု” (Strategic Denial) ဟူသော ခံယူချက်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းလျက်ရှိသည်။

တရုတ်မှ ဟူသီတပ်ဖွဲ့များသို့ နည်းပညာစီးဆင်းမှုသည် ကြားခံစစ်ပွဲ (Proxy Warfare) ဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့်ဗျူဟာတစ်ရပ်ကို ကိုယ်စားပြုနေသည်။ ပင်လယ်နီတွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဟူသီတို့၏ဒရုန်းများမှ ပြန်လည်ရရှိခဲ့သော တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ဟိုက်ဒရိုဂျင် လောင်စာဆဲလ်များ (ဒရုန်းများ၏ ပျံသန်းအကွာအဝေးကို တိုးမြှင့်ပေးခြင်း၊ ထောက်လှမ်းနိုင်မှုကို လျှော့ချပေးခြင်း စသည်တို့ကို လုပ်ဆောင်နိုင်သည်) ကို နယူးယောက်တိုင်းမ်သတင်းဌာနက မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အိုမန်နယ်စပ်တွင် သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ဒရုန်းပန်ကာ ၈၀၀ သည် ဟူသီတပ်ဖွဲ့များ၊ အီရန်မှထောက်ခံသော အီရတ်ရှိ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များနှင့် ရုရှားထောက်ခံသော ယူကရိန်းရှိတပ်ဖွဲ့များ အသုံးပြုနေသည့်ဒရုန်းများတွင် တွေ့ရှိရသည့် မျိုးတူစက်ပစ္စည်းများဖြစ်သည်။ တရုတ်သည် လက်နက်စနစ်အပြည့်အစုံကို တင်ပို့ခြင်းထက် လမ်းညွှန်စနစ်များ၊ မောင်းနှင်စနစ်များ၊ စွမ်းအင်ထောက်ပံ့မှုစနစ်များကို အွန်လိုင်းရောင်းချသူများ ကဲ့သို့သော ကြားခံများမှတစ်ဆင့်ရောင်းချခြင်းဖြင့် တရားဝင်မဟုတ်သောငြင်းဆိုနိုင်မှုကို ထိန်းသိမ်း ထားသည်။

တန်ခိုးထွားလာသည့် အီရန်၊ ပိုမိုလွှမ်းခြုံနိုင်လာသည့် တရုတ်

တရုတ်၏ အီရန်အား ဗျူဟာမြောက်ထောက်ပံ့မှုသည် ပေကျင်းအားတိုက်ရိုက်ပါဝင်မှု မရှိစေဘဲ ၎င်း၏ရည်မှန်းချက်များကို အောင်မြင်စေသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် အီရန် သင်္ဘောနှစ်စီးသည် အီရန်ရှိ ဘန်ဒါအဘားစ်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဒုံးလောင်စာထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အဓိက ကုန်ကြမ်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ဆိုဒီယမ်ပါကလိုရိတ် တန်ချိန် ၁,၀၀၀ ကျော်ကို တရုတ်မှ သယ်ဆောင် လာခဲ့သည်။ ယင်းသည် တာလတ်ပစ်ဒုံးကျည် ၂၆၀ ခန့် ထုတ်လုပ်ရန်လုံလောက်သည့် ပမာဏ ဖြစ်သည်။ တရုတ်သည် အီရန်အား ဒုံးကျည်နည်းပညာများကို ဆယ်စုနှစ်များစွာကတည်းက ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ယခုကဲ့သို့ ပမာဏများစွာပို့ဆောင်မှုအပေါ် တရုတ်က ၎င်းပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိကြောင်းငြင်းဆိုနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ဗျူဟာမြောက် မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးတိုးချဲ့မှုအဖြစ် ပေါ်လွင်ထင်ရှားသည်။

ဤအခြေအနေသည် ဒေသတစ်ခုလုံးကို လှိုင်းထန်စေသည်။ အီရန်၏ ဒုံးကျည်အစီအစဉ် တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ယီမင်ရှိ ဟူသီကဲ့သို့သော ကြားခံအုပ်စုများအား လက်နက်ကိုင်တွယ် နိုင်စွမ်းနှင့် ထိန်းသိမ်းနိုင်စွမ်းလည်း တိုးတက်လာသည်။ ယင်းအုပ်စုများအတွက် တာဝေးပစ် ဒုံးကျည်များ မလိုအပ်ဘဲ အဆင့်မြှင့်တင်ထားသောဒရုန်းများ၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သော ပစ်မှတ်ချိန်တွယ် စနစ်များနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များသာလိုအပ်ပြီး ထိုအရာအားလုံး သိသာစွာတိုးတက်လာသည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။ တရုတ်သည် ဟူသီတို့အား လက်နက် တိုက်ရိုက် ထောက်ပံ့ရန် မလိုအပ်ပါ။ အီရန်အား အားဖြည့်ပေးခြင်းဖြင့် အမေရိကန်အား ကုန်ကျစရိတ် များပြားပြီး အကျိုးအမြတ်နည်းပါးသော ပဋိပက္ခနွံထဲတွင် သံသရာလည်နေစေပြီး တရုတ်၏ အကျိုးစီးပွားကို တိတ်တဆိတ်ဖြည့်ဆည်းပေးသည့် ဒေသတွင်းကွန်ရက်တစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

ပေကျင်းနှင့် တီဟီရန်ကြား တိတ်တဆိတ်ပူးပေါင်းမှုသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၆ ရက်က ဘန်ဒါအဘားစ်ဆိပ်ကမ်း၌ ပေါက်ကွဲမှုကြီးဖြစ်ပွားချိန်တွင် ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ ပေါ်လွင်လာ ခဲ့သည်။ အီရန်အာဏာပိုင်များက ဒုံးလောင်စာတင်သွင်းခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သော်လည်း ပုဂ္ဂလိကလုံခြုံရေးကုမ္ပဏီဖြစ်သည့် အမ်ဘရေးကုမ္ပဏီက အဆိုပါဓာတုပစ္စည်းများကို မတ်လ အတွင်းက တရုတ်နိုင်ငံမှ ရရှိခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဂြိုလ်တုကုမ္ပဏီများကို ပိတ်ဆို့ အရေးယူခဲ့သည့် တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဝါရှင်တန်သည် အီရန်မှ လောင်စာဆီများကို တရုတ်သို့ လျှို့ဝှက်သယ်ဆောင်ပေးနေသည့် ပနားမားအလံတင် တီနို့စ်-၁ ဆီတွဲသင်္ဘောနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ကုမ္ပဏီများကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည်။ ယင်းဆောင်ရွက်မှုကို အီရန်တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်မှ ပံ့ပိုးပေးထားခြင်းဖြစ်ပြီး အီရန်အတွက် လောင်စာဆီရောင်းချမှုမှ ငွေကြေးရရှိပြီး တရုတ်အတွက် လောင်စာဆီနှင့် ဒေသဆိုင်ရာဩဇာလွှမ်းမိုးမှု နှစ်မျိုးလုံးရရှိသည့် နှစ်ဖက်အကျိုးရှိသော ဆောင်ရွက်မှု တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။

တရုတ်၏ ဗျူဟာမြောက် ဝိဝါဒနှင့် နှစ်လမ်းသွားဇာတ်ကြောင်း

ပေကျင်းသည် ပင်လယ်နီအကျပ်အတည်းကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် လမ်းနှစ်သွယ်ချဉ်းကပ်မှုကို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်စွာ အသုံးချလျက်ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာအလယ်တွင် တရုတ်အာဏာပိုင်များသည် ဟူသီတို့၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို အစောပိုင်းတွင် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းမရှုတ်ချဘဲ “ဆက်စပ်နိုင်ငံများ အနေဖြင့် တည်ငြိမ်မှုကိုထိန်းသိမ်းရာတွင် အပြုသဘောဆောင်သော အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ရန်” ဟူသော ဝေဝါးသည့် ဖော်ပြချက်များဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာဖိအားများ မြင့်တက်လာမှသာ တရုတ်၏ ကုလသမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်များက ဟူသီတို့၏ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာနှောင့်ယှက်မှုများကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့သော်လည်း တရုတ်သင်္ဘောများသည် ဟူသီတို့ထိန်းချုပ်ထားသည့် ပင်လယ်ပြင်တွင် ဦးစားပေး အဆင့်အတန်းဖြင့် ဆက်လက်ဖြတ်သန်းခွင့် ရရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

တရုတ်တို့၏ ကြိုတင်တွက်ချက်ထားသော ဝိဝါဒသည် လူမှုကွန်ယက်မီဒီယာများသို့ပါ ကျယ်ပြန့်စွာသက်ရောက်နေပြီး တရုတ်မှ လူမှုကွန်ယက်အသုံးပြုသူများက အနောက်နိုင်ငံများ၏ အကျိုးစီးပွားများကို ဟူသီတို့၏တိုက်ခိုက်မှုများအား ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း အားပေးနေကြသည်။ လူမှုကွန်ယက်အသုံးပြုသူတစ်ဦးက “အမေရိကန်နှင့်ဗြိတိသျှစစ်သင်္ဘောများ ပေါက်ကွဲပျက်စီးသည့် သတင်းများမြင်တွေ့လိုသည်” ဟု ရဲရဲတင်းတင်း ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထိုကဲ့သို့ သဘောထားအမြင်များသည် ယူကရိန်းနှင့် ဂါဇာတို့တွင် အနောက်အုပ်စု၏အကျိုးစီးပွားကို ဆန့်ကျင်သည့်အဖွဲ့များအား အစောပိုင်းကာလများက ထောက်ခံအားပေးမှုများကို ထင်ဟပ်စေသည်။

တရုတ်၏ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံမှာ မဟာဗျူဟာမြောက် တိကျသေသပ်သည်။ ပေကျင်းသည် ဟူသီတပ်ဖွဲ့များ အပြီးအပိုင်အောင်ပွဲခံရန်လည်း မလိုလားသလို လုံးဝပြိုလဲသွားရန်လည်း မလိုလားပါ။ အမေရိကန်၏ရေတပ်အင်အားစုများ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အလုပ်ရှုပ်နေချိန်တွင် တရုတ်သင်္ဘောများကို အတားအဆီးနည်းနည်းဖြင့် ဖြတ်သန်းသွားလာနိုင်ရန် နှောင့်ယှက်မှုများကို တက်တက်ကြွကြွ ပြုလုပ်နေစေရန်သာ လိုအပ်သည်။ တရုတ်သင်္ဘောများကို ပစ်မှတ်မထားသော ဟူသီတို့၏ ဒုံးကျည်တိုင်းသည် အမေရိကန်၏တည်ရှိနေမှုအပေါ် ပေးဆောင်ရသော အခွန်တစ်ခု၊ ကမ္ဘာ့သင်္ဘောခရီးစဉ်များအတွက် ဖိအားစမ်းသပ်မှုတစ်ရပ်၊ အနောက်နိုင်ငံများ ဆုတ်ခွာခြင်း သို့မဟုတ် အရှိန်တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ခြင်းမပြုမီ ၎င်းတို့အနေဖြင့် နှောင့်ယှက်မှုဒဏ်ကို မည်မျှအထိ ခံနိုင်ရည်ရှိသည်ကို သရုပ်ပြသည့် သာဓကတစ်ခု ဖြစ်လာသည်။

ရုရှား-တရုတ်-အီရန် မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေး

ဤမဟာမိတ်အင်အားစုသည် ယခုအခါ ဗျူဟာမြောက်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုများဖြင့် စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီဖြစ်သည်။ အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အဘတ်စ် အရာ့ချီသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလအတွင်း အမေရိကန်နှင့်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုမတိုင်မီ မော်စကိုနှင့်ပေကျင်းသို့ ဗျူဟာမြောက် ခရီးစဉ်များသွားရောက်ခဲ့ခြင်းမှာ ၎င်းတို့၏သံတမန်ရေးရာသဘောထားများကို အချိန်ကိုက်ထုတ်ဖော် ပြသလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ပေကျင်း၌ကျင်းပခဲ့သော သုံးနိုင်ငံဆွေးနွေးပွဲတွင်အနောက်အုပ်စု၏ဖိအားကို ပူးပေါင်းတုံ့ပြန်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် တရုတ်က အမေရိကန်၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို တိုက်ရိုက်စိန်ခေါ်မည့် အခြားရွေးချယ်စရာများကို တင်ပြခဲ့သည်။

သံတမန်ရေးရာနောက်တွင် ရုရှားသည် အနာဂတ်သဘောတူညီချက်များ၌ အီရန်၏ အမြင့်ဆုံးသန့်စင်ထားသော ယူရေနီယမ်ကို လက်ဝယ်ထိန်းသိမ်းရန် အလားအလာရှိပြီး အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်အတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာအကာအကွယ်တစ်ခုအဖြစ် ဆောင်ရွက်လာနိုင်သည်။ တစ်ဖက်တွင်မူ တရုတ်ကုမ္ပဏီများက ဟူသီများအပါအဝင် အီရန်၏ ကြားခံအဖွဲ့များအား စွမ်းအားမြှင့်တင်ပေးသည့် စစ်ဘက်၊ အရပ်ဘက် နှစ်မျိုးသုံး နည်းပညာများကို ထောက်ပံ့ပေးလျက် ရှိသည်။ ယူကရိန်းတွင်တွေ့ရှိရသည့် ဒရုန်းအစိတ်အပိုင်းများနှင့် အတိအကျတူညီသောပစ္စည်း များကို ဟူသီလက်နက်သိုလှောင်ရုံများတွင် တွေ့ရှိရကြောင်း မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သည်။

ဤမဟာမိတ်အင်အားစုသည် ယခင်ကထက်ပိုမိုခိုင်မြဲလာပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က အီရန်နှင့် နှစ်(၂၀) ဗျူဟာမြောက်မိတ်ဖက်စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ခြင်းသည် ထင်ရှားသော သက်သေပင်ဖြစ်သည်။

တရုတ်က နည်းပညာထောက်ပံ့ပြီး အီရန်က ကြားခံတပ်ဖွဲ့များကို စီမံခန့်ခွဲနေစဉ်တွင် ရုရှားက သံတမန်ရေးအကာအကွယ်နှင့် နိုင်ငံတကာ တရားဝင်မှုကို ဖန်တီးပေးလျက်ရှိသည်။ ၎င်းသည် တိုက်ရိုက်ရင်ဆိုင်မှုမရှိဘဲ ဒေသတွင်းအင်အားချိန်ခွင်လျှာကို ပြန်လည်ပုံဖော်ရန် အဆင့်မြင့် စနစ်တစ်ရပ်အဖြစ် ဖန်တီးထားပြီး တစ်ချိန်တည်းတွင် တရုတ်သင်္ဘောများအတွက် ရေကြောင်း ဖြတ်သန်းခွင့် အထူးအခွင့်အရေးကိုလည်း အာမခံချက်ရရှိထားသည်။

စီးပွားရေးပြီးလျှင် ဩဇာလွှမ်းမိုးရေး

ပေကျင်း၏ ဟူသီအရေးအပေါ် ချဉ်းကပ်မှုသည် အခွင့်အရေးကို အရယူမှုသက်သက်မျှ မဟုတ်ဘဲ စနစ်တကျတွက်ချက်ထားသော နိုင်ငံရေးပရိယာယ်တစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ ဟူသီတပ်ဖွဲ့ သည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းမရှိသည့်အတွက် တရုတ်၏ဂြိုလ်တုနည်းပညာများ ဖြင့်သာ လုပ်ဆောင်နေရပြီး တရုတ်နိုင်ငံထုတ် လမ်းညွှန်စနစ်ပါ အီလက်ထရွန်းနစ်ပစ္စည်းများဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့် တရုတ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုချင်းစီကို ပိတ်ဆို့ အရေးယူနိုင်သော်လည်း တရုတ်၊ အီရန်နှင့် ဒေသတွင်းကြားခံအဖွဲ့များအကြား သုံးပွင့်ဆိုင် ဆက်ဆံရေးကို တိုက်ရိုက်ရင်ဆိုင်ခြင်းမပြုသရွေ့ တရုတ်သင်္ဘောများသည် အငြင်းပွားဖွယ် ရေပြင်တွင် အတန်အသင့်လုံခြုံစွာ ဖြတ်သန်းနေဦးမည်သာဖြစ်ပြီး အမေရိကန်အနေဖြင့် အမြဲလိုလို နောက်ကျကျန်ရစ်မည်သာဖြစ်သည်။

ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် တရုတ်နှင့်စီးပွားရေးပြိုင်ပွဲတွင် အမှန်တကယ်အနိုင်ရရှိလိုပါကအကောက်ခွန်ကိစ္စထက် နယ်မြေအရေးကိစ္စများတွင် ပို၍အာရုံစိုက်သင့်သည်။ ဗျူဟာမြောက် အရေးပါသော ပင်လယ်နီကဲ့သို့ဒေသမျိုးမှ တရုတ်ကိုဖယ်ရှားပစ်ရန်လိုအပ်ပြီး စျေးကွက်၏ အနာဂတ်ကို စာရွက်ပေါ်ကကန့်သတ်ချက်များက ဆုံးဖြတ်မည်မဟုတ်ဘဲ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာတည်ရှိမှု ကသာ အဆုံးအဖြတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်အနေဖြင့် ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ တစ်နွယ်ငင်တစ်စင်ပါဖြစ်နေသော၊ ယခုအကျပ်အတည်း၏ စီးပွားရေးအကျိုးဆက်များကို ခံစားနေ ရသော၊ အရေးပါသော ရေလမ်းကြောင်းများမှတစ်ဆင့် လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ရရှိရေး အကျိုးတူ ဖြစ်သော ဥရောပမဟာမိတ်များနှင့် ပိုမိုခိုင်မာသော ဗျူဟာမြောက်ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

အလားတူအရေးကြီးသည်မှာ အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ လက်ပါးစေအဖြစ် အသုံးချခံရ ခြင်းကို စိတ်ပျက်နေပြီး မိမိတို့နိုင်ငံ၏အနာဂတ်ဆွေးနွေးပွဲများတွင် လျစ်လျူရှုခံနေရသည်ဟုခံစားနေရသော ယီမင်ပြည်သူများနှင့် တိုက်ရိုက်အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရန်ဖြစ်သည်။ မည်သည့် ရေရှည်တည်တံ့သောဖြေရှင်းနည်းနှင့်မဆို ၎င်းတို့၏ သဘာဝကျသော မကျေနပ်ချက်များကို ဖြေရှင်းပေးရမည်ဖြစ်ပြီး ယီမင်ကို အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ပြိုင်ကွင်းသက်သက်အဖြစ် သဘော ထားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်သည်။

နိဂုံးချုပ်ရလျှင် ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် ယီမင်အရေးသည် အရေးမပါသောပဋိပက္ခတစ်ခုမျှ မဟုတ်ကြောင်း နားလည်ရမည်။ ယခုအခါ ယီမင်အရေးသည် တရုတ်၏ စီးပွားရေးဝင်ဆံ့ရန် အတွက် ဗျူဟာမြောက်အသာစီးရအောင် မည်သို့ပြောင်းလဲခဲ့ပုံ၊ ပဋိပက္ခ ဖန်တီးခဲ့ပုံ၊ တာဝန်ယူမှု ရှောင်လွှဲခဲ့ပုံနှင့် အမေရိကန်၏အင်အားကို ကြားခံအဖွဲ့များစွာဖြင့် မည်သို့ဖြိုခွင်းခဲ့ပုံ စသည်တို့၏ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်နေပြီဖြစ်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားများအနေဖြင့် ဟူသီအရေးသည် စိုးရိမ် စရာလိုအပ်ချင်မှ လိုအပ်မည်ဟု ငြင်းခုံနေကြစဉ် ပေကျင်းသည် ၎င်း၏သင်္ဘောများအတွက် လုံခြုံသောရေလမ်းကြောင်းများဖောက်လုပ်ရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးတွင် အသာစီးရယူရန် အတွက် မတည်ငြိမ်မှုကို လက်နက်အဖြစ်အသုံးချရန် အလုပ်များနေသည်။ ထို့အပြင် တရုတ် အင်တာနက်အလွန်အကျွံသုံးစွဲသူများသည် ဟူသီများကို အွန်လိုင်းတွင် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ကြိုဆို နေကြသည့်အတိုင်း ပင်လယ်နီရှိ ပေကျင်း၏ တွက်ချက်ထားသော ကစားကွက်သည် မည်သည့် ကုန်သွယ်ရေးညှိနှိုင်းမှုမျိုးကမျှမပေးနိုင်သည့် အကျိုးအမြတ်များကို ဆက်လက်ရရှိနေဦးမည် ဖြစ်ပေသည်။

Atlantic Council Website တွင် စာရေးသူ Fatima Abo Alasrar ရေးသားထားသည့် “How China turned the Red Sea into a strategic trap for the US” ဆောင်းပါးကို ဦးရဲကျော်တေဇ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂ က ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုထားပါသည်။

Source : https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/how-china-turned-the-red-sea-into-a-strategic-trap-for-the-us/

ဒီနှစ်က လက်ရှိရုရှားနိုင်ငံရဲ့ ယခင်ပြည်ထောင်စုကြီးဖြစ်တဲ့ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ၁၉၄၁-၁၉၄၅ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီး အနှစ်(၈၀)ပြည့် အောင်ပွဲအထိမ်းအမှတ်နှစ်ဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်စဉ် မေလ ၉ ရက်မှာ ကျင်းပလေ့ရှိတဲ့ အောင်ပွဲနေ့အခမ်းအနားက ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံရှိ ပြည်သူများအတွက် အလွန်နက်ရှိုင်းလေးနက်ပြီး အဓိပ္ပာယ်ရှိလှပါတယ်။ ဒီစစ်ပွဲကြီးရဲ့အမှတ်တရက နိုင်ငံရဲ့သမိုင်းကြောင်းမှာ ရဲစွမ်းသတ္တိရှိမှုနဲ့ ဝမ်းနည်းစရာကောင်းမှုဆိုတဲ့ အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စိတ်ထဲ၊ နှလုံးသားထဲမှာ တည်ရှိနေပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း နာဇီဂျာမနီနဲ့ သူတို့ရဲ့ဥရောပ အဆွယ်အပွားတွေကို ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့တဲ့ ဒီစစ်ပွဲကြီးမှာ လူသားမျိုးနွယ်စုတစ်ခုလုံးကို ခြိမ်းခြောက်လာ တဲ့ရန်သူတွေကို တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြင့် အသက်ပေးလှူခဲ့ကြရသူ ဆိုဗီယက်စစ်သည်နဲ့ အရပ်သားစုစုပေါင်း ၂၆ သန်းကျော်ရှိပါတယ်။ နှစ်ကာလတွေ မည်မျှပင်ကြာမြင့်လာသည်ဖြစ်စေ မေလ ၉ ရက်ကတော့ ရုရှားပြည်သူများအတွက် အောင်မြင်မှု၊ အမှန်တရားအတိုင်း အောင်နိုင်မှုနဲ့ ခံနိုင်ရည်ဇွဲ၊ လုံ့လတို့ကိုဖော်ကျူးနေတဲ့ အရေးအကြီးဆုံးနဲ့ တန်ဖိုးအရှိဆုံးသော နေ့ရက်တစ်ရက်အဖြစ် ထာဝရတည်ရှိနေမှာပါ။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက ဟစ်တလာရဲ့ အစိုးရနဲ့သူ့ဥရောပအဆွယ်အပွားတွေရဲ့ စစ်အင်အားကို အလုံးစုံပျက်သုဉ်းအောင် ချေမှုန်းနိုင်ဖို့အတွက် တိကျပြတ်သားပြီးအခြေခံကျတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲရဲ့ ပထမသုံးနှစ်တာကာလအတွင်းမှာ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုက နာဇီဂျာမနီတို့ကို တစ်ကိုယ်တည်း ကြံ့ကြံ့ခံရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး အဲဒီအချိန်တုန်းက သိမ်းပိုက်ခံထားရတဲ့ ဥရောပဒေသတစ်ခွင်လုံးဟာ နာဇီတပ်တော်ကြီးအတွက်သာ အလုပ်တွေလုပ်ခဲ့ရတာပါ။ ဂျာမနီတို့က လက်နက်ချအညံ့ခံသွားပြီးနောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုက မဟာမိတ်များအပေါ် ပေးထားတဲ့ သူ့ရဲ့ကတိပြုမှုများကို လိုက်နာတဲ့အနေနဲ့ စစ်သွေး စစ်မာန်တက်ကြွနေတဲ့ ဂျပန်တို့ကိုလည်း တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခဲ့ပါတယ်။ ဂျပန်တို့ရဲ့တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် တရုတ်၊ ကိုရီးယားနဲ့ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများဟာ ဘေးဒုက္ခပေါင်းများစွာသင့်ခဲ့ရတာပါ။

မိမိတို့အနေနဲ့ ဝင်ရိုးတန်းတပ်ဖွဲ့များဖြစ်တဲ့ နာဇီဂျာမနီ၊ ဖက်ဆစ်အီတလီနဲ့ ဂျပန်အင်ပါယာ တို့ကို တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့တဲ့ မဟာမိတ်တပ်မတော်များ၊ ခုခံတိုက်ခိုက်ရေးသမားများ၊ တရုတ်နိုင်ငံမှစစ်သည်များနဲ့ ထောက်ခံသူများအားလုံးကို လေးစားဂုဏ်ယူလျက်ရှိပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး စုပေါင်းစွမ်းအားတွေကြောင့်ပဲ ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်မှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးကို အဆုံးသတ်စေခဲ့တာပါ။ ဒါကြောင့် မိမိတို့က ဘုံရန်သူနဲ့ပတ်သက်ပြီး မိမိတို့ရဲ့ အတူတကွလက်တွဲ လှုပ်ရှားမှုများနဲ့ မဟာမိတ်များရဲ့ အစဉ်အလာများကို ထာဝရအမှတ်ရနေမှာဖြစ်ပါတယ်။

မဟာအောင်ပွဲကြီးက အမျိုးသားလွတ်လပ်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ကြီးမားစွာ အားပေးမြှင့်တင်နိုင်ခဲ့ပြီး နယ်ချဲ့ကိုလိုနီအမြစ်ပြတ်ချေမှုန်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကိုလည်း စတင်လုပ်ဆောင်နိုင်စေခဲ့ပါတယ်။ ဥရောပစစ်မြေပြင်မှာ ဆိုဗီယက်တပ်တော်ကြီးရဲ့ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများက ဝင်ရိုးတန်းအင်အားစုနိုင်ငံများကိုချည့်နဲ့စေပြီး ၁၉၄၄ ခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ (ယခင်ဗမာ)အတွင်း ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ်(ဖဆပလ) တည်ထောင်မှုအတွက် အုတ်မြစ်ချစေနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဖဆပလ အဖွဲ့ချုပ်ဆိုတာ ၁၉၄၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်မှာ ဂျပန်နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံကို ရွှေရည်စိမ်လွတ်လပ် ရေးပေးခဲ့တဲ့အတွက် ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ အုပ်ချုပ်မှု အောက်ကနေလွတ်မြောက်ဖို့ ရည်မှန်းလုပ်ဆောင် တဲ့လှုပ်ရှားမှုမှာ မျိုးချစ်တပ်ဖွဲ့တွေကို စုစည်းခဲ့တဲ့ အဖွဲ့ကြီးဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် မတ်လမှာ ဗမာ့အမျိုးသားတပ်မတော်ဦးဆောင်တဲ့ လူထုအုံကြွ တော်လှန်မှုကြီးက မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းကနေ ဂျပန်တပ်ဖွဲ့တွေကို မလွဲမသွေထွက်ခွာသွားစေပါတယ်။ အဲဒီနောက် ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်မှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ဗြိတိသျှကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအောက်ကနေ လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ် ကြေညာနိုင်စေခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ပကတိအခြေအနေအသစ်များဆီသို့လည်း ရွေ့လျားဆင်းသက်လာစေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အရေးအကြီးဆုံးသော ရလဒ်

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးကနေ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ အရေးအကြီးဆုံးသော ရလဒ်များအနက်တစ်ခုမှာ ကုလသမဂ္ဂကိုမဏ္ဍိုင်ပြုတဲ့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ပုံစံအသစ်ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အောင်နိုင်သူအင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ရုရှားနိုင်ငံက ဒီနှစ်မှာပဲ နှစ်(၈၀)ပြည့်မြောက်မယ့် အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းကြီး ပေါ်ပေါက်လာဖို့နဲ့ ကောင်းစွာရပ်တည်နိုင်စေဖို့ ကြီးမားသော ကူညီထောက်ပံ့မှုတွေပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အခုဆိုရင် ရုရှားနိုင်ငံက ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်နေရာတစ်ခုကို မှန်ကန်စွာ ရယူ ထားနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။

ရုရှားနိုင်ငံက နောက်ထပ်ကမ္ဘာစစ်ပွဲကြီးတွေ ဖြစ်ပွားစေမယ့် ကပ်ဆိုးကနေ ကမ္ဘာကြီးကို ဘေးကင်းအောင် ကာကွယ်နိုင်စေဖို့အတွက် ရည်ရွယ်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးအတွက် သမိုင်းကြောင်းအရရယူရမယ့် တာဝန်ဝတ္တရားကို နားလည်သိရှိထားပါတယ်။ မိမိတို့ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ သဘောတရားက လက်ရှိထွန်းသစ်စ ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းမှာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများရဲ့ အကျိုးစီးပွားနဲ့ စုပေါင်းဆုံးဖြတ်ချက်ချမှု ဗဟိုပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုယန္တရားအဖြစ် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ် ထိန်းသိမ်းရေးအပေါ် ဦးစားပေးထားပါတယ်။ ဒီရည်မှန်းချက်ဆီ ဦးတည်သွားရာမှာ ရုရှားနိုင်ငံက တစ်ကမ္ဘာလုံးကိုအများစုအဖြစ် ကိုယ်စားပြုတဲ့ စိတ်တူကိုယ်တူမိတ်ဖက်နိုင်ငံများနဲ့အတူ အနီးကပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးက လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၈၀ မှာ ပြီးဆုံးခဲ့ပေမယ့်လည်း လက်ရှိကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခကြီးတွေမှာ သူ့ရဲ့ပဲ့တင်ထပ်သံ ကို ကြားယောင်နေရဆဲဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီပဋိပက္ခတွေကို ဖန်တီးသူတွေက Das Dritte Reich ရဲ့ ဘာလင်စာအုပ်ထဲမှာ ဖော်ပြထားသလိုမျိုး မတူကွဲပြားသောဝါဒနဲ့ သာလွန်မှုကို ကြိုက်နှစ်သက်ပါတယ်ဆိုသောသူများဖြစ်ပါတယ်။ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့မူဝါဒကို လိမ်လည်လှည့်စားမှုနဲ့ လှည့်ဖြားမှုတို့ဖြင့် ဖုံးကွယ်ထားတဲ့ အနောက်အုပ်စုအင်အားကြီး နိုင်ငံများကြောင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ဆိုတဲ့အကြောင်းရင်းများ၊ အကျိုးရလဒ်များနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သမိုင်းအချက်အလက်အမှားတွေကို မိမိတို့အနေနဲ့ သိမြင်ခဲ့ကြရပါတယ်။ သူတို့က မျိုးနွယ်စုများကြား၊ ဘာသာရေးအသိုက်အဝန်းများကြား ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားအောင် မီးထိုးပေးခြင်းအားဖြင့် ရောမအင်ပါယာရဲ့ အဆိုအမိန့်ဖြစ်တဲ့ “သွေးခွဲအုပ်ချုပ်” ဆိုတဲ့ဆိုရိုးစကားနဲ့အညီ တစ်ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဗဟိုချက်တွေကနေ အချုပ် အခြာအာဏာနဲ့ လွတ်လပ်သောနိုင်ငံများကို အခြားနိုင်ငံများနဲ့ခွဲထုတ်ဖို့ လုပ်ဆောင်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဥရောပဒေသအနှံ့အပြားမှာ နာဇီဝါဒကို အမွှမ်းတင်ဖို့လုပ်ဆောင်တဲ့ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ထင်ထင်ရှားရှားမြင်တွေ့လာရပါတယ်။ ဘောတစ်ဒေသနိုင်ငံများနဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံတို့မှာ ပြည်တွင်းနာဇီ ရာဇဝတ်သမားများနဲ့ ကြံရာပါပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ ပြန်လည်နိုးထလာခြင်းဟာ ဥရောပသမဂ္ဂရဲ့တရားဝင်မူဝါဒနဲ့အညီဆိုသလိုဖြစ်လာပြီး ဒါဟာနိုင်ငံရေးနဲ့ စိတ်ဓာတ်ရေးရာမှာ နိမ့်ကျခြင်းတို့ရဲ့ ထင်သာမြင်သာရှိသော ဥပမာများကို မျက်စိစုံမှိတ် ထားသလိုဖြစ်နေပါတယ်။

ထိုသို့ဆိုးလာသည့်တိုင်အောင် ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွင်းရှိ နာဇီကိုလိုလားတဲ့ အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးအင်အားစုများကို အနောက်အုပ်စုမှ ခေါင်းဆောင်များက မသိမသာ အတည်ပြုထောက်ခံ ပေးနေခြင်းကြောင့် ယူကရိန်းအစိုးရကိုယ်တိုင်က ရုရှားနိုင်ငံသားများ အများဆုံး နေထိုင်လျက်ရှိတဲ့ ဒေသများရှိ သာမန်ပြည်သူများနဲ့ နိုင်ငံရေးအတိုက် အခံအင်အားစုများအပေါ် ကြမ်းကြုတ်ရက်စက်မှုများစွာ ကျူးလွန်လာနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာဖြစ်ပွားတဲ့ သွေးမြေကျအာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ယူကရိန်းအစိုးရက ဒွန်းဘက်ဒေသမှာ ဆိုးရွားပြင်းထန်လှတဲ့ စစ်ဆင်ရေးတစ်ရပ်ကိုဆင်နွှဲကာ မြို့ကြီးပြကြီးတွေမှာ မဆင်မခြင် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများနဲ့အတူ အရပ်သားပြည်သူထောင်ပေါင်းများစွာရဲ့ အသက်ဇီဝိန်များကို ခြွေယူခဲ့ပါတယ်။

အခုဆိုရင် ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်များက သူတို့ကိုယ်သူတို့ NATO တပ်ဖွဲ့အတွက် မြို့တံခါး ဖျက်သစ်တုံးအဖြစ်ကို ရွေးချယ်ခဲ့တာကြောင့် ဒါဟာရုရှားနိုင်ငံအတွက် စစ်ရေးအရ တိုက်ရိုက် ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ပဋိပက္ခက မလွဲမသွေဖြစ်လာရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ယူကရိန်းအထူး စစ်ဆင်ရေးဆင်နွှဲနေတဲ့ စစ်သည်တွေကို မိန့်ခွန်း ပြောကြားရာမှာ “ဒီကနေ့အချိန်အခါမှာ ရဲဘော်တို့က အတိတ်မှာဆိုရင်လည်း အမိမြေရဲ့လုံခြုံရေး နဲ့အနာဂတ်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ရသလို ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီးကပေးတဲ့ သင်ခန်းစာကိုလည်း ဘယ်သူ မှမေ့ပျောက်လို့မရအောင် စွမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာကြီးမှာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းသူများ၊ လူသတ်သမားများနဲ့ နာဇီများအတွက် နေစရာနေရာမရှိအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့တာရှိပါတယ်။

အာရှနဲ့ပစိဖိတ်ဒေသမှာဆိုရင် ဂျပန်အာဏာပိုင်များက အင်ပါယာစနစ်ဆိုးကြီးရဲ့ အမှားများကို ဘယ်တုန်းကမှ နောင်တမရခဲ့ဘဲ တရုတ်နိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်ရန်နဲ့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ရန် လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်နဲ့ စစ်ပုံပြုခြင်းလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်လည်လျှောက်လှမ်းပြီး မဟာမိတ်ဖွဲ့စည်း တည်ထောင်မှုများကို လုပ်ဆောင်လာလျက်ရှိပါတယ်။

မျှတမှုရှိသော ကမ္ဘာကြီးဆီသို့

နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ အငြင်းပွားမှုများစွာ ရှိသော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံကတော့ တူညီမှုရှိပြီး ခွဲခြား လို့မရနိုင်တဲ့ လုံခြုံရေးစနစ်တည်ဆောက်မှုကိုသာ အမြဲတမ်းထောက်ခံအားပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလုံခြုံရေး စနစ်ဆိုတာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကြီးတစ်ခုလုံးအတွက် မရှိမဖြစ် အရေးကြီးတဲ့စနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံက ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့နဲ့ BRICS အဖွဲ့တို့မှာရှိတဲ့ စိတ်တူသဘောတူရှိသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနဲ့အတူ မဟာယူရေးရှား ဒေသနဲ့နောက်ပိုင်းမှာ လုံခြုံရေးပုံစံအသစ်ထွက်ပေါ်လာရေးကို အားကြိုးမာန်တက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဘုံရန်သူကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ တွေ့ကြုံခဲ့ရတဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အတွေ့အကြုံတို့အပေါ် ယုံကြည်မှုက နိုင်ငံအားလုံးရဲ့ လွတ်လပ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်သတ်မှတ်ချက်ရှိတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု တစ်ခုအတွက် တူညီသောအခွင့်အလမ်း မူဝါဒများအပေါ် အခြေခံတဲ့မျှတမှုရှိသော ကမ္ဘာကြီးဆီသို့ လျှောက်လှမ်းရာမှာ အခြေခိုင်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။

မိမိတို့အနေဖြင့် အနိုင်မခံအရှုံးမပေးသော အောင်နိုင်သူမျိုးဆက်များအဖြစ် ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားရပါတယ်။ သူတို့ရဲ့အရိုက်အရာကိုဆက်ခံတဲ့ မိမိတို့အနေနဲ့ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မှကြမ်းတမ်းတဲ့ သင်ခန်းစာများကို မှတ်သားလေ့လာပြီး ဒီအမှားများကို နောက်တစ်ကြိမ်မကျူးလွန်စေဖို့နဲ့ နာဇီဝါဒကို အောင်နိုင်ခဲ့သူများရဲ့အမှတ်တရများကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ဖို့အတွက် တာဝန်ရှိပါတယ်။ သူတို့က မိမိတို့ကို တာဝန်ဝတ္တရားနဲ့ နိုးကြားမှုရှိကာ နောက်ထပ်ကမ္ဘာစစ်ကြီးဖြစ်ပွားမှုကို ရှောင်လွှဲနိုင်ဖို့အတွက် အရာအားလုံးကို လုပ်ဆောင်မယ့်သူများအဖြစ် ယုံကြည်ကိုးစားခဲ့ကြတာဖြစ်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါတယ်။ ။

Source: https://myawady.net.mm/stories
 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၉ ရက်တွင် ရုရှားနိုင်ငံ၊ မော်စကိုမြို့၌  ၁၉၄၁-၁၉၄၅ မဟာမျိုးချစ် စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲ နှစ်(၈၀) ပြည့်အခမ်းအနားကို ခမ်းနားထည်ဝါစွာ ကျင်းပပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ V-Day ဟု လူအများ က အတိုကောက်ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် မေလ ၉ ရက်တွင် မော်စကို၌ ကျင်းပမည့် ပွဲတော်ကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက အထူးအာရုံစိုက်နေကြပါသည်။ ဥရောပအခင်းအကျင်းများအရ အဆိုပါအခမ်းအနားမှာ ယခင်နှစ်များထက် ပိုမိုစိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းနေပါသည်။ အကြောင်းအရင်းမှာ အမေရိကန်တွင် ဒေါ်နယ်ထရမ့် တက်လာ ပြီးနောက် ယူကရိန်းအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများ၏ ရုရှားအပေါ်  အရေးယူဖိအားပေးမှုမှာပြောင်ကျကျတိုးမြှင့်လာမှုအပေါ် မီးမောင်းထိုးပြနေခြင်းကြောင့်ဟု ဆိုရပေမည်။ ရက်နီးကပ်လာသည် နှင့်အမျှ  မေ ၉ အခမ်းအနားကို တက်ရောက်ခြင်းမပြုကြရန်ကိုလည်း ဥရောပနိုင်ငံများက ဥရောပနိုင်ငံငယ် များကို ချော့တစ်လှည့်၊ ခြောက်တစ်ဖုံ   ပြောဆိုနေကြပါသည်။

ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးထောက်လှမ်းရေး ဝန်ဆောင်မှု (SVR) ကလည်း မေလ ၉ ရက် တွင် ပြုလုပ်မည့် နာဇီဂျာမနီကို အောင်ပွဲခံသည့် နှစ် (၈၀) ပြည့်မြောက်သော ယခုအခမ်းအနားနှင့် ပတ်သက်၍ ဥရောပခေါင်းဆောင်များ၏ အဓိပ္ပာယ်မရှိသော သဘောထားနှင့်လုပ်ရပ်များကို အပြင်းအထန် ဝေဖန်လိုက်ကာ ထုတ်ပြန်ချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားပါသည်။ 

SVR ထုတ်ပြန်ချက်အရ အချို့သော ဥရောပခေါင်းဆောင်များသည် ယူကရိန်းသမ္မတ ဇီလန်စကီး၏ ဖိတ်ကြားချက်ကို လက်ခံကာ မေလ ၉ ရက်တွင် ကိယက်မြို့သို့ သွားရောက်ကြမည်ဟု သိရပါသည်။ ယင်းသို့ သွားရောက်ခြင်းမှာ မော်စကိုရှိ V-Day အခမ်းအနားကို ပြိုင်ဆိုင်ခြင်းဟု ရုရှားက ရှုမြင်ထားပြီး ဥရောပ၏ စိတ်ခြောက်ခြားသည့် လှည့်ကွက်များဟု SVR က ရှုတ်ချပြောကြားလိုက်ပါသည်။

တစ်ဖန် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ရာထူးအမြင့်ဆုံး နိုင်ငံခြားရေးကိုယ်စားလှယ် Kaja Kallas  က မေလ ၉ ရက် V-Day အခမ်းအနားတက်ရောက်မည့် ဥရောပခေါင်းဆောင်များအား အရေးယူမည်ဟု သတိပေးခဲ့ပါသည်။သို့သော် မည်သို့အရေးယူမည်ဆိုသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောကြားထားခြင်းမရှိချေ။ ထို့ပြင် ဥရောပ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ယူကရိန်းသို့ မကြာခဏ သွားရောက်ပေးကြရန်၊ လိုအပ်သည့် စစ်ရေး အကူအညီ အထောက်အပံ့များ ဖြည့်ဆည်းပေးကြရန်   Kallas က တိုက်တွန်းထားပါသည်။  ဂျာမနီအစိုးရကလည်း ရုရှားနှင့် ဘယ်လာရုစ်သံတမန်များအား နာဇီဆန့်ကျင်ရေးအခမ်းအနားများသို့ တက်ရောက်ခွင့်ကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း တားမြစ်ပိတ်ပင်သတိပေးထားပါသည်။

ယူကရိန်းသမ္မတဇီလန်စကီးကလည်း “V-Day အခမ်းအနားတက်ရောက်သူ ငါ့ရန်သူ” ဟု ကြွေးကြော် ထားပြီး ပွဲတော်ရက်နီးကပ်လာသည်နှင့်အမျှ ရုရှားဒေသများကို အရှိန်မြှင့်တင် တိုက်ခိုက်နေရုံသာမက မြို့တော် မော်စကိုရှိ လေဆိပ်များ၊ အဆောက်အအုံများကို မောင်းသူမဲ့ဒရုန်းများဖြင့် တိုက်ခိုက်ကာ အသည်းအသန် ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိနေပါသည်။

တစ်ဖက်တွင်လည်း ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၉ ရက် တွင် မော်စကိုရှိ ရင်ပြင်နီ၌ ကျင်းပမည့် Victory Day အခမ်းအနားသို့ နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များအား ဖိတ်ကြားထား ပါသည်။ ဘယ်လာရုစ်၊ မွန်ဂိုးလီးယားနှင့် မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ စစ်ရေးပြတပ်ဖွဲ့များလည်း ပါဝင် ဆင်နွှဲမည်ဖြစ်ပါသည်။ မိမိနိုင်ငံ၏ ကြီးမြတ်လှသော အောင်ပွဲနေ့အထိမ်းအမှတ် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ကတည်း ဖြစ်ပွားနေသော ယူကရိန်းနှင့် စစ်ပွဲကိုလည်း ၃ ရက် (၇၂) နာရီ ယာယီ အပစ်အခတ်ရပ်စဲ ထားမည်ဟု ဗလာဒီမာပူတင်က ကမ္ဘာသိ ကြေညာထားပါသည်။

ကရင်မလင်၏ လက်ရှိအတည်ပြုချက်အရ အဆိုပါ မေ ၉ Victory Day အခမ်း အနားသို့ BRICS အဖွဲ့ဝင် တရုတ်၊ ဘရာဇီးခေါင်းဆောင်များအပါအဝင် ရုရှားမဟာမိတ်နိုင်ငံ အများအပြားမှ ခေါင်းဆောင်များ၊ အစိုးရအကြီးအကဲများ လာရောက်တက်ရောက်ကြမည်ဖြစ်ပါသည်။ 

မေလ ၉ ရက်သည် ဆိုဗီယက်ယူနီယံ၏ နာဇီဂျာမနီအား ၁၉၄၅ တွင် အောင်နိုင်ခဲ့သည့် နှစ်ပတ်လည် နေ့ဖြစ်ပါသည်။ ထိုနေ့မှာ ရုရှားနှင့် ယခင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဝင်နိုင်ငံများအတွက် အထူး အရေးကြီး သော အမျိုးသားနေ့အဖြစ် ကျင်းပလေ့ရှိပါသည်။ ဥရောပနိုင်ငံအများစုက မေလ ၈ ရက်တွင် VE Day (Victory in Europe Day) ကို ကျင်းပသော်လည်း ရုရှားနှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များက မေလ ၉ ရက်တွင် ကျင်းပ လေ့ရှိပါသည်။

အချုပ်ဆိုရသော် လာမည့် မေ ၉ ရက်တွင် ပြုလုပ်မည့် Victory Day အခမ်းအနားနှင့် တိုက်ဆိုင်ကာ ယူကရိန်းတွင် ဥရောပခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံကြမည့်ကိစ္စမှာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ရုရှားနှင့် အနောက်နိုင်ငံများအကြား အားပြိုင်မှု အစိတ်အပိုင်း ရှုမြင်နိုင်ပြီး ယူကရိန်းစစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ဥရောပ၏ နိုင်ငံရေးအရှုပ်အထွေးများကို ထင်ဟပ်ပေါ်လွင်နေပါသည်။    ။