ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ အထက်လွှတ်တော် (The Upper House) ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပပြုလုပ်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ အထက်လွှတ်တော်မှာ ကိုယ်စားလှယ် ဦးရေ ၂၄၈ ဦးရှိပြီး သက်တမ်းက ခြောက်နှစ်ဖြစ်ပါ တယ်။ အဲဒီ ကိုယ်စားလှယ်ဦးရေ ၂၄၈ ဦးထဲကနေ တစ်ဝက်ဖြစ်တဲ့ ၁၂၄ ဦးဟာ သုံးနှစ်တစ်ကြိမ် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ကြရတာဖြစ်ပါတယ်။ အခုရွေးကောက်ပွဲမှာ လစ်လပ်မဲဆန္ဒနယ်တစ်ခုအပါအဝင် နေရာ ၂၄၅ နေရာအတွက် ကိုယ်စားလှယ်ပေါင်း ၅၂၂ ဦး ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်သွားကြဖို့ရှိပြီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေရဲ့ မဲဆွယ်စည်းရုံးဟောပြောမှုတွေကို ဇူလိုင်လ ၃ ရက်နေ့က စတင်ပြုလုပ်နေကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

အခုရွေးကောက်ပွဲအချိန်မှာ ပြည်သူလူထုအကြား စိတ်ဝင်စားနေကြတဲ့ အဓိကအကြောင်း အရာတွေကတော့ နိုင်ငံတွင်းမှာ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ မြင့်တက်နေပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွနေတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေ၊ ဆန်ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်တဲ့ကိစ္စရပ်တွေဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီကိစ္စရပ်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အာဏာရလစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (အယ်လ်ဒီပီ) နဲ့ မဟာမိတ်ကိုမေးတိုးပါတီတို့က ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေအနေနဲ့ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသွားကြမယ်ဆိုတာ ဟောပြောမဲဆွယ်ကြမယ့်အပေါ် ပြည်သူလူထုက စိတ်ဝင်စားနေကြပါတယ်။

 ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပပြုလုပ်မယ့် အထက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲမှာ အာဏာရ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (အယ်လ်ဒီပီ) နဲ့ မဟာမိတ်ကိုမေးတိုးပါတီတို့အနေနဲ့ ဘယ်လောက်စွမ်းဆောင်ရည်ရှိမလဲဆိုတဲ့ ထွက်ပေါ်လာမယ့် ရလဒ်တွေအပေါ်မူတည်ပြီး ဝန်ကြီးချုပ်ရှီဂဲရုအီရှီဘနဲ့ အယ်လ်ဒီပီပါတီတို့မှာအပြင် ဂျပန်နိုင်ငံရေးမှာလည်း အလှည့်အပြောင်းတွေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ နောက်ခံအခြေအနေ

၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့မှာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့တဲ့ အယ်လ်ဒီပီပါတီရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ရှီဂဲရုအီရှီဘဟာ အောက်လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အောက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲတွေကို အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့က ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ရာမှာ အာဏာရအယ်လ်ဒီပီပါတီနဲ့ မဟာမိတ်ကိုမေးတိုးပါတီတို့ဟာ ကိုယ်စားလှယ်အများစု နေရာမရရှိခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံရေးအရ အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရပါတယ်။ ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်အတွက် ဘတ်ဂျက်ကို အတည်ပြုနိုင်ဖို့အပါအဝင် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်ဖို့အတွက် အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ အကြိတ်အနယ်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေပြုလုပ်ခဲ့ရပြီး အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးပါတီတွေရဲ့ တောင်းဆိုမှုအချို့ကို လိုက်လျောသဘောတူညီခဲ့ရတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီလိုအလျှော့ပေးခဲ့ရာမှာလည်း ဝန်ကြီးချုပ်ရှီဂဲရုအီရှီဘဟာ အယ်လ်ဒီပီပါတီဝင်တွေကို အသိပေးညှိနှိုင်းမှုမလုပ်ခဲ့တာတွေ ရှိခဲ့တဲ့အပေါ် ပါတီတွင်း မကျေနပ်မှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အခုလာမယ့်အထက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲဟာ အယ်လ်ဒီပီပါတီအတွက် အချိန်ကောင်းတစ်ခုမဟုတ်ဘူးလို့လည်း ပြောနိုင်ပါတယ်။ ဒါကတော့ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က ဂျပန်နိုင်ငံက သွင်းကုန်တွေအပေါ် တန်ပြန်အကောက်ခွန် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံမယ့်အပေါ် နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေမှာ တိုးတက်မှုတွေ လုံးဝမရရှိသေးတဲ့ အခြေအနေမှာရှိနေခြင်းပဲဖြစ်ပါ တယ်။

ဂျပန်ကနေ အမေရိကန်ကို တင်ပို့နေတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ မော်တော်ကားကဏ္ဍမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ သဘောတူညီချက်မရရှိခဲ့ဘူးဆိုရင် ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးအပေါ် ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ အခုလက်ရှိမှာ နှစ်ဖက်ကိုယ်စားလှယ်တွေ အပြန်အလှန်ခရီးစဉ်တွေ သွားရောက်ပြီး ဆွေးနွေးနေကြတဲ့အပေါ် စောင့်ကြည့်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲ၏ အရေးပါမှု

အထက်မှာဖော်ပြခဲ့တဲ့ အကျပ်အတည်း အခက်အခဲတွေကြောင့် အခုပြုလုပ်မယ့်အထက် လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲဟာ အယ်လ်ဒီပီပါတီအပေါ် ပြည်သူလူထုထောက်ခံမှု ဘယ်လောက်ရှိနေတယ်ဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပြသသွားနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ အကယ်၍များ အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ အထက်လွှတ်တော်မှာလည်း အများစုပြန်လည်အနိုင်မရရှိခဲ့ဘူးဆိုရင် လွှတ်တော်တွင်းမှာ ဥပဒေပြုရေးကိစ္စတွေဟာ ပိုမိုခက်ခဲလာပြီးအချိန် ပိုမိုယူလာရဖို့ရှိလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုခက်ခဲလာမယ့် အခြေအနေမျိုးမှာ အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ ရေရှည်ဆက်လက်တောင့်ခံနိုင်မလား ဆိုတာဟာလည်း စောင့်ကြည့်ကြရမယ့်ကိစ္စ ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။

အဲဒီအခြေအနေမှာ အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ သဘောထားချင်းနီးစပ်မယ်လို့ယူဆရတဲ့ အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးပါတီအချို့နဲ့ ညှိနှိုင်းမိတ်ဖွဲ့လာရဖို့ရှိပါမယ်။ ဒါ့အပြင် ဥပဒေတစ်ခုချင်းအလိုက် လိုအပ်လာချိန်မှာ အဓိကအတိုက်အခံ နိုင်ငံရေးပါတီကြီးတွေရဲ့ ထောက်ခံမှုကိုတောင် ရရှိနိုင်ဖို့လည်း ကြိုးပမ်းလာရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းမှုကိစ္စတွေဟာ အောက်လွှတ်တော်မှာရော၊ အထက်လွှတ်တော်မှာပါ အများစုထောက်ခံမှုကို ရရှိဖို့လိုအပ်တာဖြစ်ပါတယ်။ အယ်လ်ဒီပီပါတီအနေနဲ့ လွှတ်တော်မှာ အမတ်နေရာအများစု မရှိသော်လည်းဘဲ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံတွေအများကြီးရှိပါတယ်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ အောက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲမှာ နိုင်ငံရေးရန်ပုံငွေအလွဲသုံးမှု ပြဿနာတွေကြောင့် ပြည်သူလူထုရဲ့ ဝေဖန်မှုတွေကို ခံနေရတဲ့ အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ အများစုနေရာကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်။ အကျိုးဆက်အနေနဲ့ အယ်လ်ဒီပီပါတီနဲ့ မဟာမိတ်ကိုမေးတိုးပါတီတို့ဟာ Nippon Ishin no Kai လို့ခေါ်တဲ့ အတိုက်အခံ Japan Innovation Party နဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း မဟာမိတ်ဖွဲ့စည်းပြီး ဘတ်ဂျက်ကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အကယ်၍များ အထက်လွှတ်တော်မှာ အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ အများစုနေရာကို ထပ်မံလက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရမယ်ဆိုရင်တောင် အစိုးရဖွဲ့စည်းပြီး တိုင်းပြည်ကို ဆက်လက်အုပ်ချုပ်သွား နိုင်မယ့်အလားအလာတွေ ရှိနေပါတယ်။ သို့ပေမယ့် အခက်အခဲတွေ၊ ရှုပ်ထွေးမှုတွေတော့ အများကြီးရှိလာမှာပါ။ သေချာတာတစ်ခုကတော့ ဝန်ကြီးချုပ် ရှီဂဲရုအီရှီဘဟာ သူ့ရဲ့ ဦးဆောင်မှုအောက်မှာ အောက်လွှတ်တော်မှာရော၊ အထက်လွှတ်တော်မှာပါ အများစုနေရာဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့အတွက် အယ်လ်ဒီပီပါတီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ကရော၊ ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကပါ ဖယ်ပေးရဖို့ရှိနေပြီး ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်တစ်ဦး ပေါ်ထွက်လာဖို့ရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲမှာ အဓိကအာရုံစိုက်ခံနေရတဲ့ကိစ္စရပ်များ

အခုလုပ်မယ့် အထက်လွှတ်တော်ရွေးကောက် ပွဲမတိုင်မီဂျပန်ပြည်သူလူထု စိတ်အပူပင်အဖြစ်ရဆုံး ကိစ္စရပ်ကတော့ နိုင်ငံတွင်းမှာ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ကြီးမြင့်လာနေတဲ့ကိစ္စပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ အဓိကစားသုံးသူ ဈေးနှုန်းအညွှန်းကိန်းတွေဟာ မေလအတွင်းမှာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ၃ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်လာခဲ့တာဖြစ်သလို ခြောက်လဆက်တိုက် သုံးရာခိုင်နှုန်းအထက်မှာ ရှိနေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဂျပန်ပြည်သူတွေအတွက် အဓိကအစားအစာဖြစ်တဲ့ ဆန်ဈေးနှုန်းတွေဟာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် နှစ်ဆနီးပါးမြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။

၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလမှာ စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး ဖြစ်လာခဲ့တဲ့ Junichiro Koizumi ဟာ သိုလှောင်ထားတဲ့ အရန်ဆန်တွေကို ဈေးကွက်ထဲကို အများအပြားထုတ်ရောင်းခဲ့ပြီး ဆန်ဈေးနှုန်းတွေ ကျဆင်းစေဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုဆောင်ရွက်မှုတွေကြောင့် ဆန်ဈေးနှုန်းတွေဟာ ငါးပတ်ဆက်တိုက်ကျဆင်းလာခဲ့ပြီး ဇွန်လအတွင်းမှာ ငါးကီလိုဆန် အိတ်တစ်အိတ်ရဲ့ ဈေးနှုန်းဟာ ယန်း ၃၈၀၀ ခန့်အထိ ကျဆင်းလာခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အယ်လ်ဒီပီပါတီဟာ ကုန်ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုတွေကို ကာမိနိုင်စေဖို့ လူတစ်ဦးချင်းစီတိုင်းကို ငွေသား ယန်း ၂၀၀၀၀ ထုတ်ပေးသွားမယ်လို့လည်း ကတိပြုထားပါတယ်။

အတိုက်အခံ Constitutional Democratic Party ပါတီကလည်း အလားတူငွေသားထုတ်ပေးသွားဖို့ ကတိပြုထားသလိုနိုင်ငံရဲ့ ဆန်ဈေးကွက်မူဝါဒကိုလည်း ပြန်လည်လေ့လာသွားမယ်လို့ ပြောကြားထားပါတယ်။ ဒါတင်မက အစားအသောက်တွေအပေါ်မှာ ကောက်ခံနေတဲ့ စားသုံးခွန်ကိုလည်း ပယ်ဖျက်ပေးသွားမှာဖြစ်သလို ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဇယ်ဆီတွေအပေါ်မှာ ကောက်ခံနေတဲ့ အခွန်တွေကိုလည်း လျှော့ချပေးသွားမယ်လို့ ပြောကြားထားပါတယ်။

ဝန်ကြီးချုပ် ရှီဂဲရုအီရှီဘကတော့ နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးပြန်လည်အားကောင်းလာစေရေးဟာ သူ့အဓိက အလေးပေးဆောင်ရွက်သွားမယ့်ကိစ္စလို့ ပြောကြားထားပေမယ့် စားသုံးခွန်တွေ ပယ်ဖျက်ပေးရေးကိုတော့ လုံးဝငြင်းဆိုထားပါတယ်။ သူကတော့ လူတစ်ဦးချင်းစီတိုင်းကို ငွေသားထောက်ပံ့ပေးသွားရေးဟာ ပိုမိုထိရောက်ပြီး အချိန်တိုအတွင်းမှာ ဆောင်ရွက်ပေးသွားနိုင်တဲ့ကိစ္စဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားထားပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲနှင့် အဓိကနိုင်ငံရေးပါတီများ

အထက်လွှတ်တော်အမတ်တစ်ဦးရဲ့ သက်တမ်းဟာ ခြောက်နှစ်ဖြစ်ပါတယ်။ အောက်လွှတ်တော်ကိုတော့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ အချိန်မရွေးဖျက်သိမ်းနိုင်ပေမယ့် အထက်လွှတ်တော်ကိုတော့ ဖျက်သိမ်းနိုင်ခြင်း မရှိပါဘူး။ အမတ်ဦးရေ ၂၄၈ ဦးရဲ့ ထက်ဝက်ဖြစ်တဲ့ ၁၂၄ ဦးအတွက် သုံးနှစ်တစ်ကြိမ်ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပပြုလုပ်ပါတယ်။ အခုလာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ လစ်လပ်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးရှိတဲ့အတွက် စုစုပေါင်း ၁၂၅ နေရာအတွက် ရွေးချယ်သွားဖို့ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီအထဲကမှ ၇၅ ဦးကို မဲဆန္ဒနယ်တွေကနေ ရွေးချယ်သွားဖို့ရှိပြီး ကျန် ၅၀ ကတော့ အချိုးကျကိုယ်စားပြုစနစ်အရ ရွေးချယ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အခုရွေးကောက်ပွဲကို ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်နေ့ (တနင်္ဂနွေနေ့) မှာ ကျင်းပပြုလုပ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်နေ့ (တနင်္လာနေ့) ဟာလည်း ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ တရားဝင်ရုံးပိတ်ရက်ဖြစ်တဲ့အတွက် ရုံးပိတ်ရက်သုံးရက်ဆက်တိုက်ဖြစ်နေတော့ ခရီးထွက်သူတွေများပြားပြီး မဲလာပေးသူဦးရေ (Voter turnout) နည်းပါးမှာကိုလည်း စိုးရိမ်မှုတွေရှိနေပါတယ်။ အစိုးရစာရင်းဇယားတွေအရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တုန်းက ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အထက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲပေးသူဦးရေဟာ မဲပေးနိုင်သူ ဦးရေရဲ့ ၅၂ ဒသမ ၀၅ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိခဲ့ပါတယ်။

အာဏာရအယ်လ်ဒီပီပါတီနဲ့ မဟာမိတ်ကိုမေးတိုးပါတီတို့အနေနဲ့ ပြည်သူလူထုထောက်ခံမှုနှုန်း ကျဆင်းနေချိန်မှာ ပြုလုပ်တဲ့ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်တဲ့အတွက် အာဏာရပါတီအတွက် စိတ်ပူပင်စရာဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော်လည်း တစ်ဖက်မှာ အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးပါတီတွေအကြား စုစည်းညီညွတ်စွာ လက်တွဲဆောင်နိုင်ခြင်းမရှိတဲ့အချက်က အာဏာရပါတီအတွက် အခွင့်အလမ်းကောင်းကို ဖြစ်စေပါတယ်။ အဓိကအတိုက်အခံပါတီကြီးတွေကတော့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Yoshihiko Noda ဦးဆောင်တဲ့ (Constitutional Democratic Party-CDP)၊ Democratic Party for the People (DPP)၊ Nippon Ishin (Japan Innovation Party) နဲ့ ဂျပန်ကွန်မြူနစ်ပါတီတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အာဏာရအယ်ဒီပီပါတီနဲ့ မဟာမိတ်ကိုမေးတိုးပါတီတို့အနေနဲ့ ယခုရွေးကောက်ပွဲမှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရခြင်းအတွက် အကျုံးမဝင်ဘဲဆက်လက်ရှိနေမယ့် အမတ်ဦးရေ က ၇၅ ဦးရှိတဲ့အတွက် ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်နေ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အမတ်ဦးရေ ၅၀ အနိုင်ရရှိခဲ့မယ်ဆိုရင် သူတို့ဟာ အထက်လွှတ်တော်မှာ အများစုနေရာကို ဆက်လက်ကိုင်စွဲထားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)

MOI

“သနပ်ခါး၏     အေးမြသင်းပျံ့သော မွှေးရနံ့မှသည် ဆယ့်နှစ်ရာသီပန်းများ၏   ရောင်စုံဝင့်လွင်သော ပွင့်ချပ်များအထိ. . .

ဧရာဝတီ၏ ငြိမ်းချမ်းသော စီးဆင်းမှုမှသည်  စိမ်းလန်းသော  ရိုးမတောင်တန်းများအထိ. . .

မြန်မာတို့၏အင်အားသည်    မြန်မာ့အမွေအနှစ်များ၊ မြန်မာ့တန်ဖိုးများတွင်  နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေပါသည်. . .”

မြန်မာနိုင်ငံသည် ခိုင်မာသောသမိုင်းကြောင်း၊ ကြွယ်ဝသောယဉ်ကျေးမှုအစဉ်အလာများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ရွှေတိဂုံစေတီတော်၏ ကြီးမြတ်သော သာသနာ့ရွှေရောင်ထွန်းပြောင်မှုမှသည် ဧရာဝတီမြစ်၏ အေးချမ်းသာယာသောစီးဆင်းမှုအထိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာကို ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာတည်ရှိခဲ့သည့် ရိုးရာဓလေ့များ၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ၏ ကြံ့ခိုင်မှုများဖြင့် စုစည်းပုံဖော်ထားသည်။ စင်စစ်အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာသည် နိုင်ငံ၏အမည်အတွင်း၌ပင် အထင်အရှားပေါ်လွင်နေသည်။ “မြန်မာ”ဟူသောစကားလုံးသည် ကျွန်ုပ်တို့လူမျိုး၏   သန်မာမှုနှင့်လျင်မြန်မှုကို ရောင်ပြန်ဟပ်စေသည်။ “မြန်” (Swift)သည်လျင်မြန်မှုနှင့်လိုက်လျောညီထွေဖြစ်မှုကိုကိုယ်စားပြုပြီး “မာ”(Resilience)သည်သန်မာမှုနှင့်ခံနိုင်ရည်ရှိမှုကိုကိုယ်စားပြုသည်။ ဤပေါင်းစပ်မှုသည်   ကျွန်ုပ်တို့နိုင်ငံ၏ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်သောစိတ်ဓာတ်ကို  ပေါ်လွင်စေသည်။

မြန်မာ့သနပ်ခါးသည် အသားအရေလှပတင့်တယ်စေသည့် အလှကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုထက်ပိုသည်။ ၎င်းသည် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်မှု၊ နေရောင်ခြည်ဒဏ်ကိုကာကွယ်နိုင်မှုနှင့် မျိုးဆက်တစ်ခုပြီးတစ်ခု လက်ဆင့်ကမ်းလာသောရိုးရာဓလေ့ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ထိုကဲ့သို့ပင် မြန်မာတို့၏ယဉ်ကျေးမှုမြင့်မားခြင်း၊ စည်းလုံးညီညွတ်ခြင်းနှင့် ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ခြင်းတို့သည် မြန်မာ့တန်ဖိုးများဖြစ်ပြီး ထိုတန်ဖိုးများကို မျိုးဆက်တစ်ခုပြီးတစ်ခုလက်ဆင့်ကမ်း၍ စွမ်းအားအဖြစ်   စုစည်းပွေ့ပိုက်ကာ ခေတ်အဆက်ဆက်  စိန်ခေါ်မှုများကို လျင်မြန်စွာနှင့်သန်မာစွာ ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားခဲ့ခြင်းသည် မြန်မာ့လမ်းစဉ်(Myanmar’s Way)များ အတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့နည်း  မြန်မာ့ဟန် (Myanmar-Owned and Myanmar-Led) ဖြင့်ပင် မြန်မာနိုင်ငံသည် သမိုင်းတစ်လျှောက်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော ကိုလိုနီခေတ်၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ပေါ်ပေါက်လာသော ရောင်စုံသူပုန်ခေတ်၊ ခေတ်အဆက်ဆက် ရှင်ကြီးဝမ်းနှင့် ရှင်ငယ်ဝမ်း အသီးသီးတွင် ဖြတ်သန်းရင်း နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခအဖုံဖုံတို့ကို ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့ကာ မုန်တိုင်းအပြီးထွက်ပေါ်လာသည့် ရောင်စုံသက်တံ့ပမာ တစ်ဖန်ထွန်းလင်းတောက်ပခဲ့သည့် သာဓကသမိုင်းများရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

သမိုင်းကြောင်းတန်ဖိုး

မြန်မာနိုင်ငံသည် ရှေးကျသောယဉ်ကျေးမှု၊ ထူးခြားသည့်သမိုင်းအမွေအနှစ်နှင့် လှပသောသဘာဝတရားတို့ဖြင့် ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် အထူးခြားဆုံးနေရာတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ မြေသည် ပုဂံခေတ်မှစတင်၍ ကိုလိုနီခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုနှင့်  ယနေ့ခေတ်အထိ ရှည်လျားသောသမိုင်းကြောင်းများကိုပိုင်ဆိုင်ထားပြီး ထိုအမွေအနှစ်များသည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ ဂုဏ်ရည်နှင့် စိတ်ဓာတ်ကို ထင်ဟပ်စေသည်။ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီရှိသော သမိုင်းကြောင်းတွင်   ကျောက်ခေတ်၊ ကြေးခေတ်၊ သံခေတ်၊  မြို့ပြခေတ် ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်ဆင့်ထွန်းကားလာမှုကို ပုဂံပြည်ကြီးက သက်သေထူလျက်ရှိသည်။ “တကောင်းအဘိရာဇာ၊ တို့မြန်မာ သာကီမျိုးဟာမို့” ဟု စာဖွဲ့ခဲ့ရသော တကောင်းမှစ၍ သရေခေတ္တရာ၊ ပုဂံ၊ ပင်းယ၊ စစ်ကိုင်း၊ အင်းဝ၊ တောင်ငူ၊ ညောင်ရမ်း၊ ကုန်းဘောင် စသည့်ခေတ်စဉ်များတစ်လျှောက် မြန်မာတို့သည် ကိုယ့်ထီး ကိုယ့်နန်း ကိုယ့်ကြငှန်းဖြင့် ခံ့ညားထည်ဝါစွာနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။

အဓွန့်ရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲလာခဲ့သော မြန်မာ့သမိုင်းစဉ်တစ်လျှောက်တွင်  နိုင်ငံတော်ကြီးတည်တံ့ခိုင်မာရေးအတွက် ဘိုးဘွားဘီဘင်များ  သွေးနှင့်ရေးထိုးခဲ့သော သမိုင်းမှတ်တမ်းကောင်းများ၊ လွတ်လပ်ရေးနှင့် အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအတွက်   အသက်၊ သွေး၊ ချွေးပေးဆပ်ပြီး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခဲ့သော သမိုင်းမှတ်တမ်းကောင်းများသည် ယနေ့ထက်တိုင် မော်ကွန်းတင်ထားဆဲဖြစ်သည်။ မြန်မာ့သမိုင်း၏တန်ဖိုးသည် အတိတ်ကိုမှတ်တမ်းတင်ရုံသာမက သင်ခန်းစာယူ၍  အနာဂတ်ကိုပုံဖော်ဖန်တီးရန်ဖြစ်သည်။ သင်ခန်းစာယူရန် အခြေခံဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ မျိုးဆက်သစ်များအနေဖြင့် ဤသမိုင်းအမွေကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းသော၊ဖွံ့ဖြိုးသောနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ဆောက်ရန် တာဝန်ရှိသည်။

ပထဝီဗဟိုချက်တန်ဖိုး

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီအနေအထားအရ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်အား ပိုင်းခြားထားပြီး အရှေ့ဘက်တွင် အာဆီယံအပါအဝင် အာရှဒေသတစ်ခုလုံးနှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ၊ အနောက်ဘက်တွင် တောင်အာရှဒေသအပါအဝင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ  စသည့်သမုဒ္ဒရာနှစ်စင်းနှင့် ဒေသတစ်ခုကို ပိုင်းခြားထားသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့်   ၎င်းဒေသနှစ်ခုနှင့် သမုဒ္ဒရာနှစ်စင်းတို့အား  ဆက်စပ်ပေးရာ Land Bridge တစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိနေသည်။     

မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်နှင့်ဆက်စပ်လျက်ရှိသော အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာသည် အာရှတိုက်၊ အာဖရိကတိုက်နှင့် ဩစတြေးလျတိုက်တို့၏ ဆက်သွယ်ရာ ဗဟိုတွင်တည်ရှိပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးနှင့်  စီးပွားရေးအရ အချက်အချာကျသည်သာမက    ပထဝီနိုင်ငံရေး(Geopolitics)နှင့်ပထဝီစီးပွားရေး (Geoeconomics) အရ အလွန်အရေးပါသောနေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ 

တောင်အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှအကြား ဆုံမှတ်တွင်တည်ရှိသော မြန်မာနိုင်ငံသည် ကုန်သွယ်ရေး၊ သံတမန်ရေးနှင့်  ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်ရေးတို့၏ဗဟိုချက်ဖြစ်ခဲ့ပြီး   မြန်မာတို့၏ပထဝီနိုင်ငံရေး တန်ဖိုးတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ ဘုရားစေတီပုထိုးများစွာတည်ရှိသော ရှေးဟောင်းမြို့တော် ပုဂံသည် တစ်ချိန်က အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့်   အရှေ့တောင်အာရှကြားသမိုင်းနှင့်ယဉ်ကျေးမှုတံတားအဖြစ်တည်ရှိခဲ့ပြီး ဒေသတစ်ဝန်းမှ ပညာရှင်များနှင့် ကုန်သည်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ရာ အာရှတိုက်အရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်ကြီး၏ အနောက်ပိုင်းတွင် မဟာဗျူဟာကျကျတည်ရှိနေခြင်းနှင့်အတူ နိုင်ငံအတွင်းသဘာဝသယံဇာတများပေါကြွယ်ဝမှုများ၊ ကမ်းရိုးတန်းတည်ရှိမှုအနေအထား၊ သဘာဝနှင့်ဖန်တီးဆိပ်ကမ်းများရရှိနိုင်မှု  အနေအထား၊ မြစ်ချောင်းများ၏တည်ရှိမှုအနေအထား၊ မြေဆီဩဇာပြည့်ဝမှု၊ အဓိကကုန်သွယ်ရေကြောင်း ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများနှင့် နီးကပ်မှု၊ သမုဒ္ဒရာများအတွင်းသို့    အလွယ်တကူဝင်ရောက်နိုင်သည့် ပင်လယ်ပြင်ထွက်ပေါက်ရှိခြင်းစသည့်ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အနေအထားများသည် မြန်မာပထဝီတန်ဖိုးများဖြစ်သည်။

၎င်းပထဝီဗဟိုချက်တန်ဖိုးများကို မြန်မာနိုင်ငံသားအားလုံး အစဉ်ထိန်းသိမ်းကာကွယ် စောင့်ရှောက်ပြီး မိမိနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားအတွက် ထိရောက်စွာအသုံးချဖန်တီးအကောင်အထည်ဖော်ရန်လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

စီးပွားရေးတန်ဖိုး

စီးပွားရေးသည်လည်း မြန်မာတို့၏ အဓိကတန်ဖိုးတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် တစ်ချိန်က ကမ္ဘာ့ဆန်အများဆုံးတင်ပို့သည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ “အာရှတိုက်၏ ဆန်အိုး” အဖြစ် လူသိများခဲ့သည်။ ပုဂံခေတ် (အေဒီ ၉၄၉-၁၂၉၇) တွင် ငွေကြေးစနစ်ကို ငွေဒင်္ဂါး၊ ငွေခဲများဖြင့်အသုံးပြုခဲ့ပြီး အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်မှုပြုခဲ့သည်။ အင်းဝ၊ ဟံသာဝတီ၊ ကုန်းဘောင်ခေတ်များ (၁၄–၁၉ ရာစု) တွင် ဆား၊ ကျွန်းသစ်၊ သစ်မာတို့သည် အရေးပါသောကုန်သွယ်မှုပစ္စည်းများဖြစ်ခဲ့ပြီး ဥရောပ (ပေါ်တူဂီ၊ ဒတ်ချ်) အိန္ဒိယ၊ တရုတ်တို့နှင့် ကုန်သွယ်မှုများတိုးတက်ခဲ့သည်။ ကျောက်စိမ်းနှင့် ပတ္တမြားမှသည် ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့အထိ မြန်မာ့သယံဇာတကြွယ်ဝမှုသည် မြန်မာနိုင်ငံကိုအာရှတွင် ကြွယ်ဝသောနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်းခံခဲ့ရသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ယနေ့မြန်မာ့စီးပွားရေးတန်ဖိုးများ    ပြန်လည်မြှင့်တင်နိုင်ရေးတွင် GDP တိုးတက်ရေး၊ ထုတ်ကုန်တိုးမြှင့်ရေး၊ စက်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ MSME လုပ်ငန်းများ၊ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတိုးမြှင့်ရေးနှင့် ခရီးသွားကဏ္ဍတိုးမြှင့်ရေးများအား အရှိန်အဟုန်ဖြင့် အဆင့်လိုက် အကောင်အထည်ဖော်  ဆောင်ရွက်သွားကြရမည်ဖြစ်သည်။    

ဘာသာ၊ သာသနာ ယဉ်ကျေးမှုတန်ဖိုးမြန်မာနိုင်ငံသည် ဘာသာ၊ သာသနာ ယဉ်ကျေးမှုအစဉ်အလာများ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီထွန်းကားတည်ရှိခဲ့သော  နိုင်ငံဖြစ်သည်။ မြန်မာတို့၏ လူ့ဘောင်လောကနယ်ပယ်တွင် ဘာသာတရားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအစဉ်အလာများကို အစဉ်အဆက်ထိန်းသိမ်းရှင်သန်ရပ်တည်နေထိုင်ခဲ့ကြပေသည်။

မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများပေါ်တွင်အခြေခံပြီး ကရုဏာ၊ မေတ္တာ၊ စေတနာ၊ သဒ္ဓါတရားတို့ဖြင့် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကို စည်းလုံးညီညွတ်စေသည်။ ရိုးရာပွဲတော်များ၊ ဘာသာရေးအခမ်းအနားများတွင် ပြည်သူများစုပေါင်းပါဝင်ခြင်းသည် ဤစည်းလုံးမှုကိုထင်ဟပ်စေသည်။  မြန်မာလူမျိုးတို့၏ ရိုးသားမှု၊ သစ္စာရှိမှု၊ ကျေးဇူးသိတတ်မှုတို့သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏သီလနှင့် ဝါရိတ္တသမာဓိများမှပေါက်ဖွားလာသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သည့် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းနိုင်ငံဖြစ်သကဲ့သို့ ဘာသာမျိုးစုံ  လွတ်လပ်စွာကိုးကွယ်ခွင့်ရှိသောနိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသည် မိမိဘာသာကို တန်ဖိုးထားမြတ်နိုးကြသလို သူတစ်ပါးဘာသာကိုလည်း လေးစားတန်ဖိုးထားသူများဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍လည်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)တွင် နိုင်ငံရေးအရ  လွတ်လပ်ခွင့်နှင့်  ဘာသာရေးအရ လွတ်လပ်ခွင့်များကို ထည့်သွင်းပြဋ္ဌာန်းထားရှိခြင်းဖြစ်သည်။

ဟန်လင်းမြို့ဟောင်း၊ဗိဿနိုးမြို့ဟောင်း၊ သရေခေတ္တရာမြို့ဟောင်းနှင့်ပုဂံရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုဒေသများအား UNESCO ၏ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်စာရင်းအဖြစ် ထည့်သွင်းမှတ်တမ်းတင်ခြင်းကလည်း မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုတန်ဖိုးများကို ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုလိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ထို့အတူ မြန်မာ့ရိုးရာ အတာသင်္ကြန်ပွဲတော်သည် UNESCO ၏ ကမ္ဘာ့ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်စာရင်းဝင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြန်မာ့ရိုးရာသနပ်ခါးသည်လည်း မကြာခင် အချိန်ကာလတစ်ခုတွင် UNESCO ၏ အမွေအနှစ်စာရင်းတွင် ပါဝင်လာနိုင်တော့မည်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်  နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရအနေဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ထိုင်တော်မူကျောက်ဆစ်ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်မြတ်များအနက် ဉာဏ်တော်အမြင့်ဆုံးဖြစ်တော်မူသည့် မာရဝိဇယဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်မြတ်ကြီးကို မြန်မာနိုင်ငံမှာထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာတော်ကြီး ခိုင်မာစွာထွန်းလင်းတောက်ပလျက်ရှိမှုအား ကမ္ဘာကိုပြသရန်၊ မြန်မာနိုင်ငံသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓ ဘာသာကိုးကွယ်မှု၏ ဗဟိုချက်ဖြစ်စေရန်၊ နိုင်ငံတော်ကြီးသာယာဝပြောမှုရှိစေရန်နှင့် ကမ္ဘာကြီးငြိမ်းချမ်းသာယာမှုဖြစ်စေရန်ဆိုသည့် မွန်မြတ်သောရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် မိမိတို့၏ ကိုယ်ပိုင်သမိုင်းယဉ်ကျေးမှုများဖြင့် နှစ်ပေါင်းထောင်ချီ ခိုင်မာစွာတည်ရှိလာခြင်းနှင့်အတူ အနာဂတ်တွင်လည်း မိမိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ မြှင့်တင်ရေး၊  ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာများတိုးမြှင့်ရေးနှင့် မြန်မာ့ Identity (မြန်မာ့ဝိသေသ)များ   မြှင့်တင်နိုင်ရေးသည် နိုင်ငံသားအားလုံး၏ အဓိကသမိုင်းပေး တာဝန်တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာတို့၏ ဘာသာ၊ သာသနာ ယဉ်ကျေးမှုအစဉ်အလာသည် လူမှုအသိုက်အဝန်းစည်းလုံးညီညွတ်မှု၊ အနုပညာဖွံ့ဖြိုးမှု၊ ကိုယ်ကျင့်တရားမြင့်မားမှုနှင့် သမိုင်းအမွေအနှစ်တို့ကို ပေါင်းစပ်ထားသောမြန်မာ့အသက်သွေးကြောပင်ဖြစ်သည်။ ဤတန်ဖိုးများကို ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် ကိုယ့်ထီးကိုယ့်နန်းကိုယ့်ကြငှန်းဖြင့်  နှစ်ပေါင်းထောင်ချီသော ယဉ်ကျေးမှုတို့ အခြေတည်လာသည့် သမိုင်းကြောင်းကို ထင်ဟပ်ပြသနေမည်ဖြစ်သည်။

လူမှုရေးတန်ဖိုး

မြန်မာ့ရိုးရာ “ထမင်းဝိုင်း” သည်လည်း အစားအစာထက်ပိုသည့်မိသားစု၏ စည်းလုံးမှု၊ ရိုးရာဓလေ့နှင့် လူမှုရေးတန်ဖိုးများဖော်ဆောင်သောယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ထမင်းဝိုင်းတွင် မိသားစုဝင်အားလုံးစုဝေးပြီး တစ်ဝိုင်းတည်းထိုင်ကာ ထမင်း၊ ဟင်းများကို အတူတကွ မျှဝေစားသောက်ခြင်း၊ လူကြီး၊ လူငယ်၊ ကလေးအားလုံး အဆင့်အတန်းမခွဲခြားဘဲ တန်းတူညီမျှပါဝင်ခြင်းတို့ကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ထမင်းဝိုင်းသည် စည်းလုံးမှု၏ သင်္ကေတဖြစ်သည်။ မိသားစုအတွင်း ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၊ ပြောဆိုဆက်ဆံမှုများကို မြှင့်တင်ပေးသည်။ ဧည့်သည်များကို ထမင်းဝိုင်းသို့ ဖိတ်ခေါ်ခြင်းဖြင့် ရိုးရာဓလေ့ ဧည့်ဝတ်ကျေပွန်မှုကိုပြသသည်။ မိသားစုအခြေပြု ကျေးလက်စည်းလုံးမှု၊ရိုးရာဓလေ့နှင့် ဘာသာတရားအပေါ် လေးစားမှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ ကရုဏာနှင့် ရိုးသားမှု၊ မေတ္တာ၊ ဒါန၊ သဘာဝနှင့် ဟန်ချက်ညီစွာနေထိုင်မှုတို့သည် မြန်မာ့လူမှုရေးတန်ဖိုးများပင်ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလှူအတန်းနှင့် ပေးကမ်းစွန့်ကြဲမှု အထက်သန်ဆုံးနိုင်ငံများတွင် ကမ္ဘာထိပ်ဆုံးအဆင့်၌ ရပ်တည်လျက်ရှိခြင်းကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ စိတ်နေစိတ်ထား လူမှုဆက်ဆံရေးဓလေ့တန်ဖိုးများကို တွေ့ရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံ၊ ပဋိပက္ခများပြည့်နှက်နေသည့်နိုင်ငံဟု မည်သို့ပင် သမုတ်စေကာမူ မြန်မာတို့၏ “အလှူရေစက် လက်နှင့်မကွာ” ဓလေ့ရိုးရာတန်ဖိုးများသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သဒ္ဓါတရားပြည့်ဝသော လူမျိုးများအဖြစ် နွံမနစ်သော ပတ္တမြားကဲ့သို့ပင်တည်ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။

ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်…

၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့သည် (၇၈) နှစ်မြောက် အာဇာနည်နေ့ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုသမိုင်းတွင် အများအကျိုးအတွက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါသော  အာဇာနည်ဟု သတ်မှတ်ခံထိုက်သည့် ခေါင်းဆောင်ကြီးများကျဆုံးခဲ့သောနေ့ကို အာဇာနည်နေ့အဖြစ်သတ်မှတ်ခြင်းဖြစ်သည်။

အာဇာနည်ဟူသောဝေါဟာရသည် အာဇာနေယျ ဟူသောပါဠိစကားမှ  ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး (က) ကိုယ်ကျိုးကိုမကြည့်သူ၊ (ခ) အကြောင်းဟုတ်၊ မဟုတ်ကို ကောင်းစွာသိမြင်သူ၊ (ဂ) သာမန်ထက် လက်ရုံးရည်၊ နှလုံးရည် ထူးကဲသာလွန်ပြီး အများအကျိုးအတွက်  အသက်စွန့်ဖို့ ဝန်မလေးသူဟု မြန်မာ့အဘိဓာန်တွင် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ ဓမ္မပဒပါဠိတော်ကလည်း ယောက်ျားအာဇာနည်ဟူသည် နေရာဒေသတိုင်း၌ အခါခပ်သိမ်းမပေါ်ပေါက်တတ်ချေ။ အကြင်အရပ်၊  အကြင်ဒေသ၌   မတစ်ထောင်တစ်ကောင်ဖွား ယောက်ျားအာဇာနည်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော် ထိုအရပ်၊ ထိုဒေသ၊ ထိုလူမျိုးအားလုံးတို့အတွက်  အဖိုးအနဂ္ဃနှင့် အကျိုးအနန္တပင်ဖြစ်သတည်းဟူ၍ ဆိုထားသည်။အာဇာနည်စိတ်ဓာတ်ဆိုသည်မှာ အမှန်တရားဘက်က  မေတ္တာနှင့်သတ္တိတို့ဖြင့်  ရပ်တည်သော စိတ်နေသဘောထားဖြစ်သည်။ တစ်နည်းဆိုသော် ငါတို့လုပ်တာအောင်မြင်သွားရင် ငါတို့အတွက် ဘာရရမယ်ဆိုတာ သူမတွေး။ တိုင်းပြည်အတွက် ဘာရစေ့မယ်ဆိုသည့် စိတ်ပဲရှိသူ။  တိုင်းပြည်ကောင်းစားဖို့ပဲတွေးသူကို အာဇာနည်စိတ်ဓာတ်ရှိသူဟုခေါ်သည်။

ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း (၁၉၁၅-၁၉၄၇)

အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းလောင်းလျာဖြစ်မည့် ငယ်နာမည် မောင်ထိန်လင်းခေါ်    မောင်အောင်ဆန်းသည် မကွေးတိုင်း နတ်မောက်နယ်ဇာတိဖြစ်ပြီး ရှေ့နေဦးဖာ၊ ဒေါ်စုတို့၏ အထွေးဆုံးသားဖြစ်သည်။ သူ၏အဘိုးဖြစ်သူ ရွှေလရောင်ဘွဲ့ခံ ဦးမင်းရောင်သည်  ဗြိတိသျှတို့ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ခဲ့သည့်   မျိုးချစ်သူရဲကောင်းတစ်ဦးဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်သည့်    မြန်မာနိုင်ငံတော်ဖြစ်ရေးကို မြော်တွေးပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၇ ရက်မှာ  အောင်ဆန်း-အက်တလီစာချုပ်ကို လန်ဒန်သို့သွားရောက် ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို မြော်တွေးပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ သမိုင်းဝင် ပင်လုံစာချုပ်ကိုချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကျဆုံးချိန်မှာ ဇနီးဒေါ်ခင်ကြည်နှင့် သားသမီးနှစ်ဦးကျန်ရစ်ခဲ့သည်။

လေးစားအပ်သော စိတ်နေစိတ်ထား

ဗိုလ်ချုပ်၏အရည်အချင်းနှင့်ပတ်သက်၍  ရေးပြစရာ စာဖွဲ့၍မကုန်နိုင်ပါ။ ၎င်းတို့အနက်အချက်အလက်အနည်းငယ်မျှအားရွေးထုတ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်က မန္တလေးမြို့တွင် သခင်အောင်ဆန်းနှင့်အဖွဲ့က တို့ဗမာအစည်းအရုံးကကျင်းပတဲ့ အမှုဆောင်အစည်းအဝေးလုပ်ကြရာ ထိုအစည်းအဝေးသို့ ဗြိတိသျှလေဘာပါတီခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဆာစတက်ဖို့ခရစ်ပ်တက်ရောက်သည်။ ခရစ်ပ်က ခင်ဗျားတို့  အခု  အင်္ဂလိပ်လက်အောက်ခံဘဝက လွတ်မြောက်အောင် ကြိုးပမ်းနေကြတယ်၊ လွတ်လပ်ရေးကို ဘယ်လိုနည်းနဲ့ရအောင်လုပ်ကြမှာလဲ မေးရာ သခင်အောင်ဆန်းက  ကျွန်တော်တို့ တရားတယ်ထင်တဲ့နည်းနဲ့ ရအောင်ယူရမှာပဲ ဖြေသည်။

ခရစ်ပ်က  ကျုပ်နားမလည်သေးပါဘူး၊  ထပ်ရှင်းပြစမ်းပါဦးဆိုတော့ဒီလိုလုပ်မှာပေါ့ဆိုပြီး သခင်အောင်ဆန်းက ခရစ်ပ်၏အင်္ကျီအိတ်ထဲက ဖောင်တိန်ကိုဆတ်ခနဲဆွဲလှမ်းယူရာ အင်္ကျီစအနည်းငယ် စုတ်ပြဲသွားသည်။  (ကျုပ်တို့လိုချင်တဲ့  လွတ်လပ်ရေးကို အနုနည်းနဲ့မရရင် အကြမ်းနည်းနဲ့ယူမယ်ဆိုသည့် သဘောဖြေသည်) ထိုအခါ ခရစ်ပ်က တဟားဟားရယ်မောကာ သခင်အောင်ဆန်း၏  ရိုးသားမှုကို ခရစ်ပ်ကအထူးသဘောကျပြီး  ချစ်စရာကောင်းတဲ့အောင်ဆန်းလို့ နှစ်ကြိမ်တိတိရေရွတ်သည်။

ဗိုလ်ချုပ်မကျဆုံးခင် နှစ်နှစ်ခန့်အလို ၁၉၄၅ ခုနှစ်က  ဗြိတိသျှဗိုလ်ချုပ်ကြီးဝီလီယံစလင်းဟာ မိတ္ထီလာဘက်ကိုရောက်နေပြီးဂျပန်တွေကို တိုက်ထုတ်နေသည်။  ဗိုလ်ချုပ်ကလည်း ဂျပန်တွေကို တိုက်ထုတ်နေပြီး ဗြိတိသျှတွေနဲ့ မဟာမိတ်အဖြစ် ပူးပေါင်းချင်ကြောင်း ခွင့်ပြုပေးပါရန် စလင်းထံသွားတွေ့သည်။ ထိုအခါ စလင်းမေးသည်။ “အောင်ဆန်း ငါတို့ဂျပန်ကိုစစ်နိုင်တာတွေ့လို့မင်းငါတို့နဲ့ လာပူးပေါင်းတာမလား”ဟုမေးမြန်းရာ“ခင်ဗျားတို့ စစ်ရှုံးနေတုန်းလာလို့ ကျုပ်အတွက် ဘာအကျိုးထူးမှာလဲ” ဟု  ဗိုလ်ချုပ်က ခပ်ဆတ်ဆတ်ဖြေသည်။ စလင်းက တဟားဟားနှင့်သဘောကျပြီး ရယ်ပြန်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ ရိုးသားမှုကိုစလင်းကအထူးသဘောကျပြီး တောင်းဆိုချက်များအားလုံးကိုသဘောတူကာ အထက်ကို အားလုံးတင်ပြပေးခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။

ဦးဘဝင်း (၁၉၀၁-၁၉၄၇)

ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏အစ်ကိုဖြစ်သည်။ ဦးဘဝင်းက ဗိုလ်ချုပ်ထက် အသက် ၁၅ နှစ်ကြီးသည်။ မွေးချင်း ကိုးဦးမှာ ဦးဘဝင်းက တတိယမြောက်သားဖြစ်သည်။ ကောလိပ်ကျောင်းတက်စဉ် ဦးနုနှင့်ကျောင်းနေဖက်သူငယ်ချင်းဖြစ်သည်။ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၏အကြံပေးမှုဖြင့် ဦးဘဝင်းသည် ရေနံချောင်းကနေ အမတ်အဖြစ်အရွေးခံခဲ့သည်။ဖဆပလအဖွဲ့ချုပ် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ သခင်နုနှင့် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်ငြိမ်းတို့၏ မေတ္တာရပ်ခံမှုဖြင့် ဦးဘဝင်းသည်  ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့်ထောက်ပံ့ရေးဝန်ကြီးတာဝန်ကိုထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးရာထူးလက်ခံပြီး နှစ်လခန့်အကြာ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ ကျဆုံးခဲ့ရသည်။

လေးစားအပ်သော စိတ်နေစိတ်ထား

အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ်မှာ ကိုးတန်းအောင်သည်။  ညီငယ်မောင်အောင်သန်းနှင့်  မောင်အောင်ဆန်းတို့ကို စောင့်ရှောက်ချင်စိတ်ကြောင့် ကိုးတန်းအောင်ပြီး ကျောင်းဆက်မတက်နိုင်သေးဘဲ မူလတန်းကျောင်းဆရာလုပ်သည်။ ပြီးနောက် ဘီအိုစီရေနံကုမ္ပဏီမှာ စာရေးအဖြစ် ဝင်လုပ်သည်။ လခ ၁၀၀ ကျပ်ရရာ လစာတစ်ဝက်တိတိကို မိဘထံပြန်လည်ထောက်ပံ့ပေးသည်။ ဦးဘဝင်းသည် မိသားစုနှင့်  လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအပေါ် အင်မတန်တာဝန်သိတတ်သူ၊ တာဝန်ယူမှု၊   တာဝန်ခံမှုရှိသူအဖြစ်   အများ၏အားကိုးကြည်ညိုခံရသူဖြစ်သည်။

မန်းဘခိုင် (၁၉၀၃-၁၉၄၇)

မန်းဘခိုင်စကားပြောသည့်အခါ ထွက်လာသည့် အသံ၊ လေယူလေသိမ်း၊ ပြောပုံဆိုပုံ၊ စကားလုံး ပြောင်မြောက်ကောင်းမွန်လှသည်။ မန်းဘခိုင်သည် ရိုးသားဖြောင့်မတ်သူ၊ တည်ကြည်သူ၊ မှန်သည်ထင်က  မည်သူ့ကိုမျှ  အားမနာတတ်သူ၊ တိုင်းရင်းသားသွေးစည်းညီညွတ်ရေးကို ကြိုးပမ်းအားထုတ်သူ၊ ဖဆပလအမှုဆောင် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လုံးက  အားကိုးခံရသူလည်းဖြစ်သည်။ ရွေးကောက်ပွဲပြီး၍ အစိုးရဖွဲ့နိုင်လျှင် မန်းဘခိုင်ကို ဒုတိယနန်းရင်းဝန်(ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်) ခန့်မည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်က မကြာခဏပြောလေ့ရှိသည်။   မန်းဘခိုင် မကွယ်လွန်ခင်အထိ အလုပ်သမားဝန်ကြီးအဖြစ်  တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။

လေးစားအပ်သော စိတ်နေစိတ်ထား မန်းဘခိုင်၏ သစ္စာရှိမှု၊ ရိုးသားမှု၊ သတ္တိရှိမှုတွေအတွက် ဗိုလ်ချုပ်က သူ့ကိုနိုင်ငံရေးလုပ်ဖို့တိုက်တွန်းရာက ပုသိမ်မြို့မှ ဖဆပလအမတ်အဖြစ်အရွေးခံပြီး  နိုင်ငံရေးနယ်ထဲ ခြေစုံပစ်ဝင်ခဲ့သည်။ သူက မည်သူ့ကိုမျှအားနာခြင်း၊ ကြောက်လန့်ခြင်းမရှိပေ။ စကားပြောဆိုရာတွင်လည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းသာပြောတတ်သဖြင့်  ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပဲကြိုက်သော  ဗိုလ်ချုပ်နှင့်အလွန်အဆင်ပြေကြသည်။ဗိုလ်ချုပ်က  သူ့ကိုလွန်စွာ အားထားသောကြောင့် အစည်းအဝေးလုပ်စဉ် မန်းဘခိုင်က  ဗိုလ်ချုပ်၏ ညာဘက်မှာ အမြဲထိုင်ရသည်။ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက် လုပ်ကြံခံရစဉ်  ဗိုလ်ချုပ်ကကျည်ဆန်  ၁၃  ချက်၊ ဗိုလ်ချုပ်အနီးဆုံးမှာထိုင်နေသည့်    မန်းဘခိုင်ကကျည်ဆန် ၁၅ ချက် ထိမှန်ခံရသည်။ မန်းဘခိုင် အသက် ၄၄ နှစ်အရွယ်မှာ ကျဆုံးခဲ့သည်။

မိုင်းပွန်စော်ဘွား စဝ်စံထွန်း (၁၉၀၇-၁၉၄၇)

မိုင်းပွန်စော်ဘွားစဝ်စံထွန်းသည် နယ်စပ်ဒေသအမတ်အားလုံး၏ အားထားရာဖြစ်သည်။ သူ့ဖခင်ဖြစ်သူ စော်ဘွားကြီး စဝ်ခွန်ထီးသည် အသက် ခုနစ်နှစ် အရွယ်ကပင် မင်းတုန်းမင်း၏ မွေးစားသားအဖြစ် နန်းတော်ထဲတွင်  ကြီးပြင်းခဲ့သည်။  သီပေါမင်း ပါတော်မူချိန်မှာလည်း စဝ်ခွန်ထီးသည် ဗြိတိသျှတို့ကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ခဲ့သူ၊  သတ္တိအမြော်အမြင်ပြည့်စုံ၍   လင်းပင်မင်းသားအုပ်စု၏ ဦးနှောက်နှင့်ဓားဟု  တင်စားခံရသည်။  မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးသည်  တိုင်းရင်းသားညီညွတ်ရေးအတွက်  ဗိုလ်ချုပ်နှင့်အတူ နေ့မအားညမအားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။  ပထမပင်လုံညီလာခံတုန်းက သူကိုယ်တိုင် ဦးစီးဦးဆောင်အဖွဲ့ထဲပါခဲ့သည်။  ဒုတိယပင်လုံညီလာခံအတွက်ကိုလည်း စည်းရုံးရေးများလုပ်ခဲ့ရပြီး ပင်လုံစာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးသူတစ်ဦးအဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သည်။  လုပ်ကြံခံရသောနေ့ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်မှာ မဆုံးသေးဘဲ ၂၀ ရက်  မွန်းတည့် ၁၂ နာရီတွင် ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးတွင် ကွယ်လွန်သည်။

လေးစားအပ်သောစိတ်နေစိတ်ထား

စော်ဘွားကြီး၏ စိတ်ထားကောင်းခြင်း၊ တည်ကြည်ဖြောင့်မတ်ခြင်းတို့ကြောင့် နယ်ထဲသွားလာရာတွင် နယ်သူနယ်သားများက ထိုင်ပြီးဦးညွှတ်ရသောဓလေ့ရှိသည်။  မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီးက  ထိုဓလေ့ကို  လုံးဝလက်မခံ၊ လုပ်ခွင့်လည်းမပြုပေ။  ဘာသာရေးလွန်စွာကိုင်းရှိုင်းပြီး  ကွမ်း၊  ဆေးလိပ်၊  အရက်သေစာ ရှောင်ကြဉ်သည်။ ဇနီးသည်မှာ မဟာဒေဝီဖြစ်သည်။  ဂျပန်တို့  မြန်မာပြည်က ဆုတ်ခွာချိန် ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် မဟာဒေဝီသည် မိုင်းပွန်တောထဲ၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။မဟာဒေဝီကွယ်လွန်ပြီးနောက်  စော်ဘွားကြီးကဒုတိယဇနီးမထားဘဲ သားသမီးလေးဦးကိုလည်း စော်ဘွားကြီးက သူမကွယ်လွန်ခင်ထိ   ဂရုတစိုက်စောင့်ရှောက်ခဲ့သည်။  စော်ဘွားကြီးအသက်  ၄၀ အရွယ်တွင် ကျဆုံးသည်။

 ဦးရာဇတ် (၁၈၉၈-၁၉၄၇)

မိတ္ထီလာသား ဦးရာဇတ်ခေါ်  မစ္စတာအပ္ပဒူရာဇတ်သည် တော်လှန်ရေးတွင် လက်နက်ကိုင်၍ ကိုယ်တိုင် မပါဝင်ခဲ့သော်လည်း အထက်မြန်မာပြည်တော်လှန်ရေးဆင်နွှဲသည့် လူငယ်များအတွက် လမ်းညွှန်မှုများ ပေးနိုင်ခဲ့သည့် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဖခင်က အစ္စလမ်ဘာသာဝင်၊ မိခင်က ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ဖြစ်သည်။

ဦးရာဇတ်သည်  ဗုဒ္ဓဘာသာအပေါ် အလွန်လေးစားပြီး ကိုရင်တွေကို စာသင်ပေးသည်။ နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်ကို ဆန့်ကျင်ဖို့အတွက် လူငယ်တွေ အင်္ဂလိပ်စာတတ်သင့်တယ်ဆိုသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကျောင်းအုပ်ကြီးအဖြစ်  တာဝန်ယူသည့်  သူ့ကိုယ်ပိုင်အမျိုးသားကျောင်းမှာ အင်္ဂလိပ်စာသင်ပေးသည်။  သူ့ကျောင်းက ကျောင်းသားများဟာ လက်ရုံးရည်၊  နှလုံးရည်၊ အားကစား၊  ဂီတဘက်စုံတတ်မြောက်စေရုံမျှမက လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင်သားကောင်းများစွာ မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

မန္တလေးတက္ကသိုလ်ဖြစ်မြောက်အောင်လည်းတည်ထောင်ပေးခဲ့သူဖြစ်သည်။  ဖဆပလအပေါ် သစ္စာရှိသူ၊ စိတ်ဝမ်းမကွဲသူ၊ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုပြဿနာကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်သူ၊ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်းရိုသေသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ဖိတ်ခေါ်ချက်အရ ဦးရာဇတ်သည် ပညာရေးဝန်ကြီးအဖြစ် သူမကွယ်လွန်ခင်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ အသက် ၄၉ နှစ်အရွယ်မှာ ကျဆုံးခဲ့ပြီး သူကွယ်လွန်ချိန်မှာ ဇနီး ဒေါ်ခင်ခင်နှင့် သားသမီးသုံးဦး ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ 

လေးစားအပ်သောစိတ်နေစိတ်ထား

 ဦးရာဇတ်သည်လူတွေကိုကူညီချင်စိတ်ကြီးမားသူဖြစ်ပြီး ဝိဇ္ဇာပထမနှစ် စာမေးပွဲဖြေနေစဉ် အခြားကျောင်းသားများကို အဖြေကူညီရေးပေးမိ၍ စာမေးပွဲဖြေဆိုခွင့်နှစ်နှစ်ပိတ်ခံရသည်။ အင်္ဂလိပ်စာအရေးအသားအလွန်ကောင်းပြီး စစ်မဖြစ်ခင်ကာလ သူရိယသတင်းစာမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ဆောင်းပါးများရေးခဲ့သည်။   စာရေးဆရာမကြီး လူထုဒေါ်အမာသည် ဦးရာဇတ်၏တပည့်ဖြစ်သည်။  ရွှေဘိုထောင်မှာ အကျဉ်းချထားခံရစဉ် ဆရာကြီး၏တပည့်တွေက ထောင်မှူးနှင့်ညှိပြီးခိုးထုတ်ရန်စီစဉ်သည်ကို သူလက်မခံဘဲ အတူအဖမ်းခံရသူများကို ချန်မထားနိုင်ဟု ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဖက်ဆစ်အကျဉ်းသားအဖြစ် ရက်ပေါင်း  ၁၉၁ ရက်တိတိ ခံစားခဲ့ရသည်။          

 ဒီးဒုတ်ဦးဘချို (၁၈၉၃-၁၉၄၇)

 ဧရာဝတီတိုင်း မြောင်းမြမြို့သား ဦးဘချိုသည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုတွင် ကလောင်ဖြင့် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည့် ဒီးဒုတ်ဂျာနယ်၊ ဒီးဒုတ်သတင်းစာ ထုတ်ဝေသူ၊  အယ်ဒီတာ၊  စာရေးဆရာအဖြစ် ထင်ရှားသည်။ ဒီးဒုတ်၊ တောက်တဲ့၊ စပယ်၊  ဥက္ကလာ မခင်စိန် စသည့်  ကလောင်အမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် စာပေများစွာရေးသားခဲ့သည်။ ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံစာရေးဆရာအသင်းဥက္ကဋ္ဌ  တာဝန်ယူခဲ့သည်။  စာပေနှင့် ဂီတလောကတွင် နှစ်ယောက်မရှိသူ၊ စာပေဗဟုသုတဘက်တွင် စာအုပ်လှန်စရာမလိုဘဲ စာကိုအလွတ်ရွတ်ပြနိုင်သူ၊ ဂီတဘက်တွင် ပညာဗဟုသုတ ဖြန့်ဝေပေးသူ၊ နက္ခတ်၊ ဆေးဝါး၊ မန္တရား၊ အင်းအိုင်ဘက်တွင် ကျွမ်းကျင်သူ၊ ပန်းချီဘက်တွင်လည်း ဝါရင့်ပန်းချီဆရာများကိုပင် လမ်းညွှန်နိုင်သူ၊  လုပ်ငန်းမှန်သမျှ သူမပါလျှင်မပြီး ခရီးရောက်သည့်သူ၊ အဘက်ဘက်မှ စွယ်စုံပညာရှင်ဆရာကြီးဖြစ်သည်။

ထူးခြားချက်တစ်ခုက ဦးဘချိုသည် ၁၃၀၂ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ စာရေးဆရာအသင်းကြီး၏ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်ပြီး   မြန်မာနိုင်ငံ  သတင်းစာဆရာအသင်းကြီးကိုလည်း တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဒီးဒုတ်ဦးဘချိုမှာ အနုပညာဘက်မှာလည်း အလွန်နှံ့စပ်သဖြင့် တစ်နေ့တွင် ဦးရာဇတ်ကဒီးဒုတ်ဦးဘချိုထံသို့ နန်းတော်ရှေ့ဆရာတင်ကို အပ်နှံသည့် စာတစ်စောင်ရေးပေးလိုက်သည်။  ထို့ကြောင့်  နန်းတော်ရှေ့ဆရာတင်၏အောင်မြင်မှုသည်  ဒီးဒုတ်ဦးဘချိုဟူသော ဆရာသမားကောင်းနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပေသည်။ ၁၃၀၀ ပြည့် အရေးတော်ပုံကြီးတွင် ရန်ကုန်မြို့လုံးကျွတ်ကျောင်းသားသပိတ်ကြီး ဆင်နွှဲချိန် သဘာပတိအဖြစ်ဆောင်ရွက်နေသော ဒီးဒုတ်ဦးဘချိုကို ပုလိပ်များက လာရောက်ဖမ်းဆီးသည့်အခါ ဦးဘချိုတို့အဖွဲ့က အပြုံးမပျက်ဘဲ ဒို့ဗမာသီချင်းကို သံပြိုင်ဆိုခဲ့သည်။ ဦးဘချို မကွယ်လွန်ခင်အထိ သတင်းဖြန့်ချိရေးနှင့် ဝါဒဖြန့်ဖြူးရေးဝန်ကြီး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။

လေးစားအပ်သောစိတ်နေစိတ်ထား

ဦးနုအပါအဝင်နိုင်ငံရေးသမားများကသူ့ကိုအလွန်လေးစားကြ၍  ဆရာချိုဟုခေါ်ကြသည်။ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်  ဦးသန့်က   ယခုလိုမှတ်ချက်ပေးသည်။ အင်္ဂလိပ်လူမျိုးထဲမှာတော့အယ်လ်ဒပ်စ်ဟတ်စလေဆိုတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက် ရှိပါတယ်။ ဘယ်ဘက်ကစမ်းစမ်းရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ပါ။သို့သော် ဦးဘချိုလောက်တော့ စုံမယ်မထင်ပါဟုဆိုထားသည်။

သခင်မြ (၁၈၉၇-၁၉၄၇)

ပြည်ခရိုင် ထုံးဘိုမြို့သားဖြစ်သည်။ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်မှစ၍ ကွယ်လွန်ချိန်အထိ ခေတ်အဆက်ဆက် နိုင်ငံရေးရာအသင်းအဖွဲ့များမှာ ဦးစီးဦးဆောင်သူဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းဦးဆောင်သော ကြားဖြတ်ယာယီအမျိုးသားအစိုးရအဖွဲ့မှာလည်း သခင်မြကပြည်ထဲရေးနှင့်တရားရေးဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ဖူးသည်။ သခင်မြမကွယ်လွန်ခင်အထိ ဘဏ္ဍာရေးနှင့်အခွန်ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။သခင်မြကဖြစ်ပေါ်လာသော ကိစ္စမှန်သမျှကိုခပ်အေးအေး စဉ်းစားဝေဖန်ဆုံးဖြတ်လေ့ရှိသည်။ အရေးကြီးသောဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုခုကိုလုပ်စရာရှိလျှင် ဗိုလ်ချုပ်တို့ကအစ သခင်မြ၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုစောင့်ရသည်။ သခင်မြခေါင်းညိတ်လိုက်မှလည်း  ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ပြီးစီးသည်။ အသက် ၅၀ အရွယ်မှာကျဆုံးခဲ့ပြီး သူကွယ်လွန်ချိန်တွင်  ဇနီးဒေါ်ခင်ညွန့် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။  သခင်မြတွင်  သားသမီးမထွန်းကားပါ။

လေးစားအပ်သောစိတ်နေစိတ်ထား

သခင်မြသည်  စိတ်အေးသူ၊   စိတ်သဘောထားကောင်း၍ ချင့်ချိန်နိုင်စွမ်းရှိသူ၊ အေးအေးဆေးဆေးစဉ်းစားတတ်သူ၊   စွမ်းဆောင်ရည်ရှိသူဖြစ်ကာ အကြောင်းရပ်တိုင်း၌ ပြတ်ပြတ်သားသား ရှင်းလင်းနိုင်သည့်သတ္တိရှင်ဖြစ်သည်။ အေးချမ်းပြီး အမြဲပြုံးနေတတ်သည်။ အောက်လက်ငယ်သားတွေအပေါ်မှာ အလွန်ရည်မွန်သူဖြစ်ပြီး ကျောသားရင်သား မခွဲခြားတတ်ပေ။ တပည့်တပန်းများနှင့်   ပျော်ပျော်နေတတ်သည်။  ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးချုပ် ဆာပေါ်ထွန်းက သခင်မြသည်   အလွန်အကျိုးအကြောင်းမျှတစွာ ဆက်ဆံတတ်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်၊ သခင်မြလိုသခင်မျိုးကိုတော့ ကျွန်တော်တို့က ကန်တော့ပွဲနဲ့တောင် ထားချင်ပါတယ်ဟုဆိုသည်။ သခင်မြ၏ဆိုရှယ်လစ်ပါတီဥက္ကဋ္ဌရာထူးကိုဆက်ခံသော    ဦးကိုကိုကြီးကလည်း သခင်မြက ငါတို့ခေတ်မှာ  ဂုဏ်သရေရှိ လူကြီးလူကောင်းအားလုံးရဲ့  အထက်မှာရှိတယ်ဟု  မှတ်ချက်ချသည်။

အတွင်းဝန် ဦးအုန်းမောင် (၁၉၁၃-၁၉၄၇)

မင်းဘူးမြို့နယ် ထောက်ရှာပင်ရွာသားဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားဘဝ၌  တပ်ရင်းတပ်ခွဲမှူးတစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး  သေနတ်ပစ်ထူးချွန်သည်။  ဝန်ထောက်စာမေးပွဲအပြင်  အိန္ဒိယပဋိညာဉ် အိုင်စီအက်စ်စာမေးပွဲနှစ်ရပ်လုံး အောင်မြင်သော ခေတ်ပညာတတ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။  အင်္ဂလန်အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ် ဂျီးဆပ်ကောလိပ် (Jesus College) ၌ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းအုပ်ချုပ်ရေးပညာသင်ခဲ့သည်။ ပင်လုံညီလာခံတွင် ကချင်ပြည်နယ်က ဒူးဝါးဆင်ဝါးနောင်တို့နှင့် ပင်လုံညီလာခံမှာလက်မှတ်ထိုးရန်အတွက် ဦးအုန်းမောင်ကကချင်လူမျိုးများနှင့်အဆင်ပြေအောင် တာဝန်ယူနိုင်ခဲ့သည်။

၁၉၄၇ ခုနှစ်  ဇူလိုင်လ ၁၉  ရက်နေ့ နံနက် ၁၀ နာရီတွင်  ရန်ကုန်မြို့အတွင်းဝန်များရုံး ဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးမှာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့်လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီး စောစံဖိုးသင် ခရီးလွန်နေသဖြင့် သူ့ကိုယ်စား ဒုတိယအတွင်းဝန် ဦးအုန်းမောင်က အစည်းအဝေးတက်ရသည်။  ထိုအစည်းအဝေး၌ ၎င်းတို့ဝန်ကြီးဌာန၏ လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များတင်ပြနေစဉ်   မသမာသူ   သေနတ်သမားများ၏လုပ်ကြံမှုဖြင့်ဦးအုန်းမောင်လည်း အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီးများနှင့်အတူ ကျဆုံးခဲ့ရသည်။

လေးစားအပ်သောစိတ်နေစိတ်ထား

အင်္ဂလန်တွင် ပညာသင်နေစဉ်  မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ထက်သန်၍ တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးကိုထိလျှင် နည်းနည်းမျှ သည်းမခံနိုင်သူ၊  ထို့ကြောင့် သူ့ကိုအင်္ဂလန်ရှိ အငြိမ်းစား အိုင်စီအက်စ်အရာရှိကြီးတချို့က တိုက်ကြက်ကလေးဟု   ကွယ်ရာတွင်ခေါ်လေ့ရှိကြောင်း   ပညာသင်ဖော်  ဆရာမင်းသုဝဏ်က မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ 

သူ့ဇနီးက တစ်ညမှာ အငယ်ဆုံးသားလေး ကျန်းမာရေးမကောင်းဘူး၊စိုးရိမ်ရတဲ့အခြေအနေပါ၊ ဦးအုန်းမောင်က ကလေးချီပြီး လမ်းလျှောက်နေတုန်း ဗိုလ်လကျ်ာနဲ့ ဗိုလ်လှထွန်းတို့က အိမ်လာခေါ်တယ်။

ဗိုလ်ချုပ်က ကချင်ပြည်လွှတ်မလို့တဲ့၊ ကလေးနေမကောင်းလို့သူကမသွားချင်ပေမယ့်တိုင်းပြည်အရေးကိစ္စအတွက် ည ၂ နာရီလောက်မှာ ကချင်ပြည်ကို ထွက်သွားရတယ်၊ တိုင်းပြည်အရေးကို အဲလိုအလေးထားတာပါဟုဆိုသည်။

ရဲဘော်ကိုထွေး (၁၉၂၉-၁၉၄၇)ရဲဘော်ကိုထွေးမိသားစုသည်   မန္တလေးတွင်နေကြပြီး ဖခင်က အစ္စလမ်ဘာသာဝင်၊ မိခင်က ပိုးကရင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်ဖြစ်သည်။ လက်ဝှေ့ကျော်စောဘာဘာ၏ညီအငယ်ဆုံးဖြစ်သည်။မန္တလေးတွင် ဦးရာဇတ်အိမ်နှင့် ဘေးချင်းကပ်လျက်နေကြသည်။ဦးရာဇတ်က ကိုထွေးကို အလွန်ချစ်သဖြင့် သူဝန်ကြီးဖြစ်ချိန်မှာ သက်တော်စောင့်အဖြစ် ကိုထွေးအား ခေါ်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကိုထွေးသည်  ဦးရာဇတ်တာဝန်နှင့် အမြဲလိုက်ပါသွားရသည်။ သူလုပ်ကြံမခံရခင် ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်က သူဆုရခဲ့တဲ့ဘူးလေး အိမ်နံရံမှာချိတ်ထားရာကနေသူ့အလိုလိုပြုတ်ကျနိမိတ်ပြခဲ့တယ်ဟုကျန်ရစ်သူမိသားစုကဆိုသည်။ 

ဗိုလ်ချုပ်တို့ အသက်စွန့် ကြိုးပမ်းရယူပေးခဲ့သည့် လွတ်လပ်ရေး၏တန်ဖိုးရှိပုံနှင့်  ဒီမိုကရေစီ၏  အနက်အဓိပ္ပာယ်ကိုကောင်းစွာနားလည်သဘောပေါက်ဖို့လိုသည်၊  စည်းကမ်းရှိဖို့လိုသည်၊ တာဝန်သိဖို့ လိုသည်၊ အမျိုးဘာသာသာသနာကို ချစ်မြတ်နိုးတန်ဖိုးထားဖို့လိုသည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များသိထားသင့်သည်မှာအာဇာနည်ဆိုသော အဓိပ္ပာယ်သည်  သူ့ဘဝတစ်လျှောက်လုံး  သူသေဆုံးသည့်တိုင် နိုင်ငံ့အကျိုး၊ လူမျိုးအကျိုး၊ လူသားအကျိုးတို့ကို ထူးထူးခြားခြား    စွမ်းစွမ်းတမံဆောင်ရွက်ကာ အာဇာနည်စိတ်ဓာတ်ရှိသူကို အာဇာနည်ဟုခေါ်သည်။

ထို့ကြောင့်  ကျွန်မတို့အားလုံးကိုယ်ကျိုးမဖက်ဘဲ ကိုယ့်နိုင်ငံတိုးတက်ရာတိုးတက်ကြောင်းကို မြန်မာနိုင်ငံသားပီပီလုပ်ဆောင်ကြရင်း အာဇာနည်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ အရယူပေးခဲ့သော လွတ်လပ်သည့်နိုင်ငံတော်ကို  ပြည်ချစ်စိတ်ဖြင့်  စောင့်ရှောက်ကြရပါမည်ဖြစ်ပါသတည်း။      ။

MWD Web Portal
 

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Ehud Olmert က ဂါဇာတွင် “လူသားချင်း စာနာမှုဆိုင်ရာ မြို့” တည်ဆောက်မည့် အစီအစဉ်သည် ထောင်ပေါင်း များစွာသော ပါလက်စတိုင်းများကို ထိန်းသိမ်း ထားမည့် “အကျဉ်းထောင်” ဖြစ်လာလိမ့်မည်ဟု သတိပေး ပြောကြားလိုက်ကြောင်း ဇူလိုင်လ ၁၄ ရက်နေ့ CNN သတင်းတွင် ဖော်ပြပါသည်။

ယခင် ရက်သတ္တပတ်အတွင်း အစ္စရေးကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Katz က  ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည့် လူအားလုံးအတွက် ဇုံတစ်ခုတည်ဆောက်ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရန် စစ်တပ်ကို ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ယင်းအစီအစဉ် တည်ဆောက်မည့်နေရာသည် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ တောင်ဖက် ပိုင်း ရာဖာမြို့၏(Rafah) အပျက်အစီးများအပေါ်တွင် ဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ပါလက်စတိုင်းများ  အဆိုပါ ဇုံအတွင်း သို့ဝင်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ပြန်ထွက်ခွင့်မရှိနိုင်ပေ။ Katz က ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသမှ ပါလက်စတိုင်း များ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရေး အစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ကတိပြုခဲ့သည်။

တနင်္ဂနွေနေ့  Olmert က The Guardian သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားရာတွင် “ဒါဟာ အကျဉ်းထောင်ပဲ၊ မိမိ စိတ်မကောင်းပါဘူး” “အကယ်၍ ၎င်းတို့ (ပါလက်စတိုင်းများ) “လူသားချင်း စာနာမှု ဆိုင်ရာ မြို့” နေရာအသစ်သို့  ပြောင်းရွှေ့ခံရလျှင်  ဒါဟာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ဟု ပြောနိုင်ပါ သည်” ဟု ပြောကြား ခဲ့ပါသည်။ 

ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးက Olmert ၏ ပြောကြားချက်ကို တုန့်ပြန်ရာတွင် “CNN သတင်းဌာနတွင် အစ္စရေး အား အရှက်ရစေသော ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သူ” အဖြစ် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။  ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ယင်းဌာနမှ “မိမိတို့ အရပ်သားများကို ဘေးလွတ်ရာ ပို့ပေးခြင်းသာဖြစ်ပါသည်၊ ဟားမက်တို့က ၎င်းတို့ကို ပိတ်ဆို့ထားသည်၊  ဒါဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှုပဲ” ဟု ပြောပါသည်။   

Olmert သည် လာဘ်စားမှုဖြင့် ထောင် ၁၆ လ ကျခံခဲ့ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ထောင်မှ လွတ်မြောက် လာခဲ့သူ ဖြစ်ပါသည်။

Olmert သည် ယခင်က ဂါဇာကမ်းမြောင်တွင် အစ္စရေးစစ်တပ်၏ အပြုအမူနှင့် နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်များကို ပြစ်တင်ဝေဖန်ခဲ့သည်။  မေလအတွင်းက မိမိအနေဖြင့် အစ္စရေးကို စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်များအပေါ် တုန့်ပြန်သွားမည် မဟုတ်ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့ ပါသည်။  “စစ်ရာဇဝတ်မှု မဟုတ်ရင် ဘာဖြစ်မလဲ” ဟု  စကားလုံးအသုံးအနှုန်းနှင့်ပတ်သက်၍ CNN သတင်းဌာနနှင့်တွေ့ဆုံ မေးမြန်းခန်း၌ မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ပါသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျာမင် နေတန်ယာဟု နှင့် ၎င်း၏ လက်ယာစွန်း အစိုးရအဖွဲ့သည် “မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ အဓိပ္ပာယ် မဖော်ပြနိုင်သည့် အလုပ် တွေကို လုပ်နေကြကြောင်း” ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

စစ်ပွဲစတင်ချိန်မှစ၍ ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် လူပေါင်း ၅၈,၀၀၀ ကျော် သေကြေခဲ့ရသည်ဟု ပါလက်စတိုင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆိုပါသည်။

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၉ ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော Olmert ၏ နောက်ဆုံးပြောကြားချက်၌ ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ ရည်ရွယ်ပြုမူချက်များသည်   ဝေဖန်စရာများဖြစ်နေပြီး၊ အထူးသဖြင့် အစ္စရေးရှိ နာဇီအကျဉ်းစခန်းများနှင့်ပင် နှိုင်းယှဉ်ပါက  မည်သို့မျှ စဉ်းစား၍ မရကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင် Olmert က အဆိုပါ အစီအစဉ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ “မလွှဲမရှောင်သာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်း”ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားပါသည်။

“၎င်းတို့ စခန်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရင် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ ထက်ဝက်ခန့်က “သန့်စင်” သွားလိမ့်မည်၊ထို့နောက် ၎င်းတို့ (ပါလက်စတိုင်း) အနေဖြင့် အဆိုပါမဟာဗျူဟာက ၎င်းတို့အတွက် မလုံခြုံဘူး ဆိုသည်ကို နားလည်ရမှာဖြစ်ပါသည်၊ ဒါဟာ ၎င်းတို့ကို အဝေးကိုနှင်ထုတ်လိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်” ဟု Olmert က The Guardian သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားပါသည်။

Katz ၏ “လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ မြို့” ဟု အမည်ပေးထားသည့် စီမံကိန်းသည် တနင်္ဂနွေနေ့ (ဇူလိုင် ၁၃) တွင် နေတန်ယာဟုနှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု အဆိုပါကိစ္စနှင့် နီးစပ်သည့် သတင်းရင်းမြစ်က ဆိုပါသည်။ သို့ရာတွင် အဆိုပါ ဇုံစီမံကိန်းတည်ဆောက်ရန်အတွက် လပေါင်း များစွာကြာမြင့်နိုင်ပြီး၊ ဒေါ်လာ ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ကုန်ကျမည်ဖြစ်ကြောင်း အစ္စရေး သတင်းဌာန က ဖော်ပြထားသော်လည်း၊ နေတန်ယာဟုက အချိန်တိုတိုနှင့် ကုန်ကျစရိတ်နည်းနည်းဖြင့် တည်ဆောက်ရန် ပြောကြားခဲ့ကြောင်း နီးစပ်သည့် သတင်းရင်းမြစ်တစ်ခုက ဆိုပါသည်။ 

အစ္စရေးအတိုက်အခံခေါင်းဆောင် Yair Lapid က အဆိုပါ စီမံကိန်းမှာ နာတန်ယာဟု၏ လက်ယာ စွန်း အစိုးရအပေါင်းအပါများကို   “၎င်း၏ မိတ်ဖက်များကို ကာကွယ်ရန်အတွက် အလွန်စိတ်ကူးယဉ် ဆန်သည့်ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း” ရှုတ်ချပြောကြားခဲ့ပြီး၊ “စစ်ပွဲပြီးဆုံး၍ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသူများ ကို ပြန်ခေါ်ရန်” လိုသည်ဟု လူမှုကွန်ယက်တွင် ရေးသားခဲ့ပါသည်။ 

အစ္စရေး လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ရှေ့နေ Michael Sfard က Katz ၏ အစီအစဉ်သည် ပြည်သူများကို အတင်းအကျပ်  ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးရန် ပြင်ဆင်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ နှစ်ဘက်စလုံးမှာ စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သူများဖြစ်ကြောင်း၊ “အကယ်၍ ထုနှင့်ထည်နှင့် အသိုက်အဝန်းများအားလုံးကို ထိုသို့ ဆောင်ရွက်ပါက လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုဖြစ်သည်” ဟုပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသမှ မည်သည့်ထွက်ခွာမှုမျိုးကိုမဆို မိမိဆန္ဒအလျောက် ပြုလုပ်နိုင်သည်ဆိုသည့် အယူအဆကို ပယ်ချလိုက်ပါသည်။ 

ကိုးကား- CNN

CNNတွင် ဆောင်းပါးရှင် Eugenia Yosef နှင့် Oren Liebermann တို့ရေးသားသည့် “Former Israeli leader says planned ‘humanitarian city’ in Gaza would be a ‘concentration camp’ ကို ဦးခိုင်ထွဋ်လှ၊ နစက-၂ က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုပါသည်။

ဇူလိုင် ၇

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်သည် လူထုရှေ့မှောက်သို့မထွက်သည်မှာ တစ်လနီးပါးရှိပြီ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ၎င်း၏ အာဏာဆုပ်ကိုင်ထားနိုင်မှုအပေါ် မေးခွန်းများဖြစ်ပေါ်လာစေခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့မှစ၍ တရားဝင်ဗီဒီယိုများတွင် ၎င်းအား နှစ်ကြိမ်သာတွေ့မြင်ခဲ့ရပြီး စစ်တပ်အတွင်း ဖြုတ်ထုတ် ရှင်းလင်းမှု များနှင့် စီးပွားရေးအခက်အခဲများကြုံနေရချိန်တွင် စိုးရိမ်မှုများကို မြင့်တက်လာနေပါသည်

ရှီကျင့်ဖျင်သည် ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်နှစ်ကျော်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် မကြာသေးမီကကျင်းပခဲ့သော BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။ ၎င်းအစား ဝန်ကြီးချုပ် လီကျန်းကသာ တရုတ်နိုင်ငံကိုယ်စားပြု တက်ရောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ရှီကျင့်ဖျင်သည် နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများတွင် မကြာခဏ တွေ့မြင်ရလေ့ရှိပြီး အဓိကသံတမန်ရေးရာအခမ်းအနားနှင့်ပွဲများကို လက်လွတ်လေ့မရှိသောကြောင့် ဤသို့ပျက်ကွက်ခြင်းသည် ပုံမှန်မဟုတ်သည့်အခြေအနေအဖြစ် သုံးသပ် ရပါသည်။

နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာသည် ရှီကျင့်ဖျင်၏ မကြာသေးမီက ဗီဒီယိုနှစ်ခုကို ထုတ်ပြန်ခဲ့မှုရှိသော်လည်း တစ်ခုမှာ ဇွန်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် နယူးဇီလန်ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် တွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်ပြီး အခြား တစ်ခုမှာ ဇွန်လ ၂၄ ရက်နေ့ တွင် စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့မတွေ့ဆုံမီ ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့က ဘယ်လာရုစ် သမ္မတနှင့် တွေ့ဆုံပြီးနောက်ပိုင်း ရှီကျင့်ဖျင်ကို လူမြင်ကွင်း၌ မြင်တွေ့ရခြင်းမရှိတော့ပါ။ 

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တရုတ်စစ်တပ်သည် အကြီးအကျယ်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိပြီး ထိပ်တန်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအများအပြားသည် ရာထူးမှဖယ်ရှားခံရခြင်း သို့မဟုတ် ပျောက်ဆုံးနေခြင်း များဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိပါသည်။ သတင်းများတွင်မူ ရှီကျင့်ဖျင်သည် အာဏာကိုပြန်လည်ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးစားနေခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်း၏ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ကျဆင်းနေခြင်းဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုထားပါသည်။ ထို့အပြင် သမ္မတဟောင်း ဟူကျင်းတောင်နှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကျန်းယိုရှားနှင့် ဝမ်ယန်ကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်များသည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်း အာဏာပြန်လည်ရရှိလာပုံ ရပါသည်။

ရှီကျင့်ဖျင်၏ လူထုရှေ့မှောက်သို့ထွက်ပေါ်လာမှုနည်းပါးလာခြင်းနှင့်အတူ နိုင်ငံတကာ၏ စိုးရိမ်မှုကို ဖြစ်ပေါ် လာလျက်ရှိပြီး ပေကျင်းအစိုးရကမူ သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်သည် “အချိန်ဇယား ညှိနှိုင်းမရမှုများကြောင့်” BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို မတက်ရောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဟု ဆိုသော်လည်း အများစုကမူ အဆိုပါ အကြောင်း ပြချက်ကို သံသယရှိနေကြပါသည်။

၎င်းအပြင် လေ့လာသူများက ရှီကျင့်ဖျင်၏ခေါင်းဆောင်မှုပုံရိပ်သည် အားနည်းလာနေသည် ဟု သုံးသပ် ထားကြပြီး ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် အာဏာရလာပြီးနောက်ပိုင်း ရှီကျင့်ဖျင်သည် နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများတွင် အမြဲတစေအသားပေးဖော်ပြခံခဲ့ရသူဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ဇွန်လအတွင်း ၂၂ ရက် ကြာမျှ ၎င်းအမည်သည် People's Daily သတင်းစာ၏ ရှေ့မျက်နှာဖုံးတွင်ပါဝင်လာခြင်း မရှိသည့်အပြင် ပုံမှန်မြင်တွေ့နေကျ အခြေအနေမှ ရှားရှားပါးပါးကင်းကွာနေခြင်းလည်းဖြစ်ပါသည်။

ဤကာလအတွင်း ဝန်ကြီးချုပ် လီကျန်းနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဟဲလီဖုန်းကဲ့သို့သော အခြား အဆင့် ခေါင်းဆောင်များကသာ အဓိကအစည်းအဝေးများကို တာဝန်ယူခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရှိရပါ သည်။ ရှီကျင့်ဖျင် ၏ ဘယ်လာရုစ်သမ္မတနှင့် တွေ့ဆုံမှုတွင်လည်း ၎င်းသည် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေပုံရပြီး အာရုံစူးစိုက်နိုင်ပုံ မရသည့်အပြင် ပုံမှန်ထက်နည်းပါးသည့် လုံခြုံရေးအဖွဲ့ငယ်ဖြင့်သာ တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။ ထို့အပြင် ပုံမှန် မဟုတ်သော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအဖြစ် နိုင်ငံပိုင်ရုပ်မြင်သံကြားတစ်ခု၏ ထုတ်လွှင့်မှုတစ်ခုတွင် ရှီကျင့်ဖျင်၏ တရားဝင်ရာထူးများကို ခေတ္တချန်လှပ်ထားခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ် တစ်ခုရှိခဲ့ပြီး ထုတ်လွှင့်မှုအတွင်း အဆိုပါ အမှားကို လျင်မြန်စွာပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သော်လည်း သတိပြုမိခဲ့ကြပါသည်။ ဤကဲ့သို့ သေးငယ်သော်လည်း ပုံမှန်မဟုတ်သော အသေးစိတ်အချက်အလက်များသည် ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်း တစ်စုံတစ်ရာ မှားယွင်း နေသည် ဟူသော ယူဆချက်ကို ပိုမိုအားကောင်းစေပါသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်အစောပိုင်းမှစ၍ တရုတ်စစ်တပ်အတွင်း အဓိကပြောင်းလဲမှုများကို တွေ့မြင်ခဲ့ရ ပါသည်။ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဟဲဝေတုန်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြောင်ဟွာနှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး လင်ရှန်းယန် ကဲ့သို့သော အဆင့်မြင့် အရာရှိများကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်ဟု သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး ဒုံးတပ်ဖွဲ့နှင့် အနောက်ပိုင်း စစ်ဒေသတို့တွင် လည်း ခေါင်းဆောင်အသစ်များ ခန့်အပ်ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ရှီကျင့်ဖျင်၏မဟာမိတ်ဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်သူ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကျန်းယိုရှားသည် ယခုအခါ စစ်တပ်အတွင်း အဓိကပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်လာပုံရပါသည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ဟူကျင်းတောင် အပါအဝင် ၎င်းနှင့် ဆက်နွှယ် နေသူများထံမှ ထောက်ခံမှုများရရှိနေပြီး အာဏာချိန်ခွင်လျှာပြောင်းလဲမှု တစ်ရပ်ကို အရိပ်အမြွက် ပြနေသည်ဟု ယူဆရပါသည်။

ရှီကျင့်ဖျင်၏ စစ်တပ်အပေါ်ချုပ်ကိုင်မှုသည် ၎င်း၏ခေါင်းဆောင်မှုနှင့်အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် အဓိကကျခဲ့ပြီး ၎င်း၏သမ္မတသက်တမ်းအစောပိုင်းတွင် သစ္စာစောင့်သိမှုကိုသေချာစေရန် ဗိုလ်ချုပ်များစွာကို ဖြုတ်ထုတ် ရှင်းလင်းခဲ့မှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ယခုလက်ရှိ “စည်းကမ်းပိုင်းဆိုင်ရာ ချိုးဖောက်မှုများ” ဟု မရေရာသော စွပ်စွဲချက်များဖြင့် ရာထူးမှထုတ်ပယ်ခြင်းများသည် သမ္မတရှီ အနေဖြင့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ဖယ်ရှားရန်ကြိုးစားနေဆဲ သို့မဟုတ် ထိန်းချုပ်မှုဆုံးရှုံးနေသည်ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်နိုင်ပါသည်။

ဟူကျင်းတောင်၏ နိုင်ငံရေးမဟာမိတ်အုပ်စုသည် ဩဇာအာဏာပြန်လည်ရရှိလာနေသည့် လက္ခဏာများ တိုးပွားလာနေပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပါတီညီလာခံတွင် ဟူကျင်းတောင်ကို မျှော်လင့်မထားဘဲ အပြင်သို့ ခေါ်ထုတ်သွားခဲ့ခြင်းကို ရှီကျင့်ဖျင်က ၎င်း၏အသာစီးရမှုကို ပြသခြင်းဟု အများကယူဆခဲ့ကြပါသည်။ သို့သော် ဟူကျင်းတောင်၏ မဟာမိတ်များဖြစ်သော ဝမ်ယန် ကဲ့သို့သောသူများ ပြန်လည် ပေါ်ထွက် လာခြင်းသည် ဟူကျင်းတောင်အနေဖြင့် အာဏာပြန်လည် ရရှိလာမှုကို ညွှန်ပြနေပါသည်။

ဟူကျင်းတောင်၏အုပ်စုမှ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလိုလားသူခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဝမ်ယန်ကို အနာဂတ် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် ပြုစုပျိုးထောင်ပေးနေသည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေပြီး ဝမ်ယန်သည် ရှီကျင့်ဖျင်၏ တင်းကျပ်သောထိန်းချုပ်မှုနှင့်မတူဘဲ ပိုမိုပွင့်လင်းပြီး ဈေးကွက်ကိုဦးစားပေးသည့် ချဉ်းကပ်မှု ကို ထောက်ခံလိုလားသူဖြစ်ကြောင်း သိရပါသည်။

တရုတ်ပြည်တွင်းရေးပြဿနာများသည် ပိုမိုဆိုးရွားလာနေပုံရပြီး လူငယ်အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းသည် ၁၅% ကျော်ရှိနေခြင်းနှင့်အတူ အိမ်ခြံမြေကဏ္ဍသည် ရုန်းကန်နေရကာ နိုင်ငံတော်ကြွေးမြီ ပမာဏသည် ဒေါ်လာ ထရီလီယံ ၅၀ ကျော်လွန်နေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရပါသည်။ ဆန္ဒပြမှုများနှင့် မငြိမ်သက်မှုများ တိုးပွား လာနေပြီး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသည် အမေရိကန်နှင့် တင်းမာမှု များကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းလာလျက်ရှိပါသည်။

အဆိုပါပြဿနာများသည် ရှီကျင့်ဖျင်ကို ၎င်း၏နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုတွင်ပြောင်းလဲရန် တွန်းအား ဖြစ်လာ စေပြီး အချို့လေ့လာသုံးသပ်သူများက ရှီကျင့်ဖျင်၏ လူထုရှေ့မှောက်တွင် မြင်တွေ့ရမှု နည်းပါးခြင်းသည် ၎င်းအနေဖြင့် ပြည်တွင်းမှဆန့်ကျင်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရခြင်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ကြပါသည်။ အခြားသူများကမူ သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်အနေဖြင့် နောက်ကွယ်မှနေ၍ နိုင်ငံရေး ဦးဆောင်မှုအဖွဲ့ကို ဂရုတစိုက်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းနေသည်ဟု ယူဆကြပါသည်။

သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိသော နိုင်ငံရေးစနစ်တွင် ရှီကျင့်ဖျင်သည် အာဏာကို အပြည့်အဝချုပ်ကိုင်ထားဆဲလော သို့မဟုတ် ဘေးဖယ်ခံနေရသလောဆိုသည်ကို သိရှိနိုင်ရန် ခက်ခဲနေဆဲ ဖြစ်ပြီး ယခုအချိန်တွင် ၎င်း၏အချိန်ကြာမြင့်စွာပျောက်ကွယ်နေမှုနှင့် ဟူကျင်းတောင်၏မဟာမိတ်များ ရုတ်တရက်ပေါ်ထွက်လာမှုသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်ပိုင်းတွင် အပြောင်းအလဲတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟူသော ထင်ကြေးပေးမှုများကို အားကောင်းလာစေလျက်ရှိပါသည်။ 

ကိုးကား- India Today

ပေးပို့သူ- သတင်းနှင့်လုံခြုံရေးဆိုင်ရာဌာနကြီး

Source:https://www.indiatoday.in/world/story/brics-summit-2025-xi-jinping-absence-speculations-power-shift-chinese-president-military-purge-2751294-2025-07-07

ဥစ္စာမကြွယ် ဂျင်ဂလယ်နိုင်ငံငယ်လေးများ မှတ်မှတ်သားသားရှိကြပါကုန်။

နယူးယောက် ဆင်စွယ်နန်းတော်ကြီးထိပ်မှာထိုင်နေတဲ့ ထွေချုပ်ကြီးဆိုသူဟာ အန်ကယ်ဆမ်ကြီးက ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တာကြောင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ကြီးကြီးမားမား (အားလုံးတံခါးပိတ်လက်သိပ်ထိုးဗျို့) လုပ်နေပါတယ်ဆိုရင်းနဲ့ သူ့လူတွေ(သောက်ဖော်သောက်ဖက် အပေါင်းအသင်းရိုးရင်းတွေ)ကို ရာထူးတိုးပေးနေတယ်ဆိုတာ လူတွေကြားမှာ ပေါ်တင်ကြီးပေါ်ပေါ်ထင်ထင်ဖြစ်လာနေပါပြီ။ ဒီရာထူးတိုးပေးတာတွေ အားလုံးကလည်း ရာထူးနေရာလစ်လပ်ကြောင်း တရားဝင်ကြေညာတာမျိုးမရှိဘဲ လုပ်နေတာပါ။ “ပွင့်လင်းမြင်သာမှု”၊ “ဒီမိုကရေစီလုပ်ထုံးလုပ်နည်း”ဆိုတာတွေကို တွင်တွင် ဟောပြောနေတဲ့သူတွေ သူတို့အကျိုးစီးပွားနဲ့ယှဉ်လာတော့ ဘာလုပ်ထုံးလုပ်နည်းမှမရှိတော့ပါဘူး။

ဒီရာထူးတိုးကိစ္စတွေအားလုံးကို အန်ကယ်ကြီးသတိပြုမိပါစေလို့ပဲ မျှော်လင့်ကြပါစို့ရဲ့။ ဒီရာထူးတိုး ဆိုတာတွေမှာ ငွေရေးကြေးရေးတွေ ပါဝင်နေတာလေ။ ဟိုနေရာ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြတ်၊ ဒီနေရာ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြတ်လုပ်နေတယ်ဆိုပြီး ပြောနေချိန်မှာပဲ သူ့လူရင်းတွေကတော့စားလို့ဝါးလို့ပေါ့။ ဘာမှမပြောင်းလဲသေးဘူးဆိုတာကို အန်ကယ်ကြီးသတိထားမိပါစေလို့ ဆုတောင်းရမှာပါပဲ။ “ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး”ဆိုပြီး ပြောနေသမျှဟာတွေက ပုံပျက်ပန်းပျက်နိုင်တဲ့ ပြက်လုံးတွေသက်သက်ပါပဲ။

ဒေသတွင်းကို ပြန်ကြည့်။

“ထွေချုပ်ကြီး”ကို လက်တို့သတိပေးကြစို့ရဲ့။ အရှေ့တောင်အာရှမှာ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းသာမက ရှိနေတယ်ဆိုတာ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူနဲ့သူ့နောက်မြီးဆွဲတွေက မြန်မာလို့ခေါ်တဲ့ သူတို့ထိုးနေကျဖွဲအိတ် နိုင်ငံလေးတစ်နိုင်ငံတည်းနဲ့ပဲ အမြဲအလုပ်ရှုပ်နေကြလို့ပါ။ ဒေသတွင်းတခြားနေရာတွေမှာ အခြေအနေတွေကမကောင်းပါဘူး။ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ပဋိပက္ခတွေဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိနေပြီး ပိုပြီးဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေလည်းရှိလာနိုင်ပါတယ်။ နယ်စပ်တွေပိတ်ထားတယ်။ တင်းမာမှုတွေမြင့်တက်နေတယ်။ ဒေသတွင်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံမှာလည်း အခြေအနေတွေမကောင်းပါဘူး။ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခတွေ၊ အချင်းချင်းအာဏာလုပွဲတွေ (Game of Thrones!!!) ပိုပြီးဆိုးလာတယ်။ ဒီဒေသတွင်းက လတ်တလာဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထွေချုပ်ကြီးနဲ့ သူ့ရဲ့နောက်မြီးဆွဲတွေဆီက ဘာများကြားမိကြလဲ။ “နိုး” ပါ။

သူတို့စိတ်ထဲမှာ မြန်မာတစ်နိုင်ငံတည်းကိုပဲ ပုံမှန်အတိုင်းအာရုံစိုက်နေကြတာလား။ သူတို့က စက်တင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့မှာလုပ်မယ့် မြန်မာ့အရေးအသုံးမကျတဲ့ လေပန်းပွဲအတွက် ပြင်ဆင်နေတာများလား။ အချိန်ကုန်တဲ့ဆွေးနွေးပွဲလား။ လေကြီးမိုးကြီးရွာနေပြီး ဘာမှအကျိုးထွက်မလာနိုင်ဘူး။ ဒီလူတွေ ကပေါက်တိ ကပေါက်ချာနိုင်လိုက်တာ။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းကလူတွေ၊ အထူးသဖြင့် အခွင့်အရေးမဲ့သူတွေနဲ့ ထိခိုက်လွယ်သူတွေရဲ့ကောင်းကျိုးကို လုပ်ပေးနေတယ်လို့ထင်ရတဲ့ ဒီလူတွေဒီလိုဖြစ် နေတာဝမ်းနည်းစရာပဲ။ မျှော်လင့်စရာမရှိတော့ပါဘူး။

သူ့ရဲ့သက်တမ်း ၉ နှစ်မြောက်မှာ ထွေချုပ်ကြီးရဲ့ ကော့စ်ဘဇားကို ဓာတ်ပုံရိုက်ဖို့ သက်သက်သွားခဲ့တဲ့ ခရီးစဉ်ကို ပြန်သတိရကြဦးမလား။ အဲဒီတုန်းက ဘယ်လောက်တောင် ဂရုစိုက်သယောင်ယောင်၊ သနားသယောင်ယောင်လုပ်သွားခဲ့လဲနော်။

အရှေ့အလယ်ပိုင်းက ပဋိပက္ခတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ထွေချုပ်ကြီးက ကမ္ဘာကြီးရဲ့ကောင်းကင်အောက်မှာရှိတဲ့ အရာအားလုံးကို “အမိန့်ပေးတောင်းဆို” နေတာပဲ။ သူ့ရဲ့မိန့်ခွန်းတွေမှာလည်း “လုပ်ရမယ်”ဆိုတဲ့ စကားလုံးတွေနဲ့အပြည့်ပဲ။ ဒါလုပ်ရမယ်၊ ဟိုဟာလုပ်ရမယ်နဲ့။ မြတ်-စွာ-ဘုရား။ သူ့စကားကိုနားထောင်တဲ့သူရှိလို့လား။ ထွေချုပ်ကြီးက တန်းတူညီမျှရေးကို ဟောပြောရတာကြိုက်တယ်။ အဲဒီရှုထောင့်ကနေကြည့်ရင်ကြီးတဲ့ သူတွေကသူ့စကားကို နားမထောင်ဘူးဆိုရင် သေးတဲ့သူတွေအရေးမှာလည်း သူပါဝင်စွက်ဖက်ခွင့်မရှိပါစေနဲ့ပေါ့။ သူ့ကိုရော သူ့ရဲ့ နောက်မြီးဆွဲတွေကိုရော အဝေးမှာပဲခေါက်ထားလိုက်ပါ။

ထွေချုပ်ကြီးက လာမယ့်နှစ်မှာ ရာထူးကထွက်တော့မယ်။ သူ့ရဲ့နေရာကို ဆက်ခံမယ့်သူက ဟန်ဆောင်မှုများတဲ့သူ၊ ကိုယ့်အကျိုးစီးပွားကြည့်တဲ့သူ၊ အကျင့်သိက္ခာမရှိဘဲ ရှိဟန်ဆောင်သူ၊ သူတော်ကောင်းယောင်ဆောင်တဲ့သူမဖြစ်ပါစေနဲ့လို့ မျှော်လင့်ကြရတော့မှာပဲ။ စစ်မှန်တဲ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲ မှုတွေကို ပိုအာရုံစိုက်မယ့်သူဖြစ်ပါစေလို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။

ကမ္ဘာကြီးမှာ ပိုမိုတောက်ပတဲ့ အနာဂတ်အတွက်အခွင့်အရေးရှိနိုင်ကောင်းပါရဲ့။ ။

(၁ - ၇ -၂၀၂၅ ရက်နေ့ထုတ် The Global New Light of Myanmar သတင်းစာပါ Kyaw Myint Htoon (Paris) ၏ The Rot ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားပါသည်။)

ဇူလိုင် ၆

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်သည် အကြီးမားဆုံးသော နိုင်ငံရေးခြိမ်းခြောက်မှုကို ရင်ဆိုင်နေရ ဖွယ်ရှိသည်ဟု လက်ရှိတွင် သတင်းများ ထွက်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်များသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကို အပြောင်းအလဲပြုလုပ်ရန် တိတ်တဆိတ် ကြိုးပမ်းနေကြသည်ဟု သတင်းများထွက်ပေါ်လာလျက်ရှိပါသည်။

သတင်းများအရ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ကျန်းမာရေးသည် ဆိုးရွားလာနေသည်ဟု သိရပါသည်။ အချို့က သမ္မတ ရှီအနေဖြင့် ရာထူးမှဆင်းပေးခြင်း သို့မဟုတ် ဂုဏ်ထူးဆောင်ရာထူးတစ်ခုကိုသာ ရယူခြင်း ပြုလုပ်ကောင်းပြုလုပ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု ဆိုကြပါသည်။ သို့သော် လတ်တလော လူမြင်ကွင်း မှ ပျောက်ကွယ်နေခြင်းသည် အာဏာလွှဲပြောင်းမှုဖြစ်နိုင်ခြေနှင့် ပတ်သက်သည့် ထင်ကြေးပေးမှု များကို ပိုမိုအားကောင်းလာစေလျက်ရှိပါသည်။

ရှီကျင့်ဖျင်သည် အာဏာချုပ်ကိုင်မှု ဆုံးရှုံးနေခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း New York Post သတင်းစာမှ ဖော်ပြထားပါသည်။ သမ္မတဟောင်း ဟူကျင်းတောင်နှင့် အခြားထိပ်တန်းခေါင်းဆောင် များသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းအပြောင်းအလဲနှင့်စပ်လျဉ်း၍ နောက်ကွယ်မှ ကြိုးပမ်း မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်ဟု ယူဆမှုများရှိနေပါသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီညီလာခံ၌ သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်သည် သမ္မတဟောင်း ဖြစ်သူ ဟူကျင်းတောင်အား လူအများရှေ့တွင် ညီလာခံအတွင်းမှ ဆွဲထုတ်၍ အရှက်ရစေအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းရှိပါသည်။ ယခုအခါ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ကျန်းမာရေးချို့ယွင်းမှုနှင့် လာမည့် သြဂုတ်လတွင် ကျင်းပမည့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီစုံညီအစည်းအဝေးတွင် ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိသော အပြောင်းအလဲများက ၎င်း၏အနာဂတ်နှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းထုတ်စရာ များ ဖြစ်လာစေပါသည်။

မကြာသေးမီက ရှီကျင့်ဖျင်နှင့် ရင်းနှီးသော သစ္စာခံစစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအချို့သည် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရခြင်း သို့မဟုတ် ရှင်းလင်းမှုမရှိသည့် အခြေအနေများအောက်တွင် သေဆုံးခဲ့သည်များ ရှိခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ၏ နေရာတွင် အစားထိုးခန့်အပ်ခံရသည့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်အသစ်များအနေဖြင့်မူ ရှီကျင့်ဖျင်အပေါ် သစ္စာစောင့်သိသူများဟု ယူဆ၍မရပါ။

အဓိကကျသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ကျန်းယိုရှား (Zhang Youxia) သည် ယခင်က ရှီကျင့်ဖျင်နှင့် ရင်းနှီးသူတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ဆက်ဆံရေး ပျက်ပြားသွားခဲ့သည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိတွင် ကျန်းယိုရှားသည် တရုတ်တပ်မတော်ကို ဦးဆောင်လျက်ရှိပြီး ယင်းက အာဏာချိန်ခွင်လျှာပြောင်းလဲမှု၏ အရိပ်အယောင်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ပြီးခဲ့သည့် လအတွင်း၌ ရှီကျင့်ဖျင်၏ သမ္မတ လုံခြုံရေးအဖွဲ့ဝင်အင်အားကိုလည်း တစ်ဝက်အထိ လျှော့ချခဲ့ ကြောင်း သိရပါသည်။

ရှီကျင့်ဖျင်သည် မေလနှောင်းပိုင်းနှင့် ဇွန်လအစောပိုင်းကြားတွင် နှစ်ပတ်နီးပါး လူမြင်ကွင်းမှ ပျောက်ကွယ်နေခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုကာလအတွင်း နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များ ပေကျင်းသို့ လာရောက်လည်ပတ်မှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း ရှီကျင့်ဖျင်အနေဖြင့် တွေ့ဆုံခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ အခြားသော ပါတီခေါင်းဆောင်များကသာ ဧည့်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ပြီးခဲ့သည့် ဇွန်လအစောပိုင်း တွင် ရှီကျင့်ဖျင်သည် ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ လူကာရှန်ကိုနှင့် တွေ့ဆုံရန် ပြန်လည်ပေါ်ထွက်လာခဲ့ သော်လည်း ၎င်း၏ အသွင်အပြင်မှာ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ပြီး စိတ်ဝင်စားမှုမရှိသည့်ပုံစံအဖြစ် မြင်တွေ့ခဲ့ ရပါသည်။

အချို့သတင်းများအရ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအကြီးအကဲများနှင့် ကျန်းယိုရှားတို့သည် ရှီကျင့်ဖျင်၏နေရာကို ဆက်ခံရန်အတွက် ဝမ်ယန် (Wang Yang) ကို ထောက်ခံနိုင်သည်ဟု သိရ ပါသည်။ ဝမ်ယန်သည် ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်ပိုင်းတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီမှအငြိမ်းစားယူခဲ့သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလိုလားသူတစ်ဦး ဖြစ်ပါသည်။ ဝမ်ယန်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ခေတ်မီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို ဖော်ဆောင်ခဲ့သူ တိန့်ရှောင်ဖိန် (Deng Xiaoping) မှ မြှောက်စားခြင်းခံခဲ့ရသူဖြစ်ပြီး နည်းပညာတတ်အရာရှိ (technocrat) တစ်ဦး အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် စကားပြောဆိုရာတွင် နူးညံ့သိမ်မွေ့မှုရှိပြီး လွတ်လပ်သောဈေးကွက်ကို ထောက်ခံအားပေးသည့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားတစ်ဦးအဖြစ် ရှုမြင်ခံရလည်းဖြစ်ပါသည်။ ၎င်း၏မူဝါဒများတွင် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချခြင်းနှင့် နိုင်ငံခြားရေးရာများတွင် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုနည်းသော ချဉ်းကပ်မှုကို ဦးစားပေး သူဖြစ်ကြောင်း သိရပါသည်။ ဝမ်ယန်သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ရာထူးမှ အနားယူရန် ဖိအားပေးခံခဲ့ ရသည်ဟု သတင်းများရှိပါသည်။

ပေးပို့သူ- သတင်းနှင့်လုံခြုံရေးဆိုင်ရာဌာနကြီး

Source: Where Is Xi Jinping? Reports Of Mysterious Disappearance, Health Scare, Power Struggle Spark Leadership Crisis in China

မြန်မာဆိုရိုးစကားတစ်ခုရှိသည်။ “လိုလျှင်ကြံဆ နည်းလမ်းရ” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တော်တော်များများလည်း ကြားဖူးကြပေမည်။ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်သူတော့ နည်းလိမ့်မည်ဟုထင်သည်။ ဆိုရိုးစကား၏အဓိပ္ပာယ်က ကိုယ်သည် ရည်မှန်းချက်တစ်ခုကို ဖော်ဆောင်ဖို့ အမှန်တကယ် ဆန္ဒရှိသည်ဆိုလျှင် ထိုရည်မှန်းချက်ဆီအရောက်သွားနိုင်မည့် နည်းလမ်းကို ရှာဖွေကြံဆခြင်းဖြင့် လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်းကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။ 

အလားတူ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံရှိ ဆလာဗစ်လူမျိုးများတွင်လည်း ဆိုရိုးတစ်ခုရှိသည်။ “Sun will look in our window too” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ မြန်မာလိုဆိုရလျှင် “ဖန်ဝါနေမင်းဆိုက်ရောက်လာမည် ကိုယ့်ရဲ့ပြတင်းပေါက်ဆီ” ဟုဆိုနိုင်သည်။ သူ၏အဓိပ္ပာယ်ကား တစ်နေ့နေ့တစ်ချိန်ချိန်တွင် ကောင်းကျိုးများစွာက ကိုယ့်ဆီကို ဆိုက်ရောက်လာလေမည်ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤနေရာတွင် ကိုယ့်ရဲ့ပြတင်းပေါက်ဆီ ဖန်ဝါနေမင်း ဆိုက်ရောက်လာသည်ကိုမြင်တွေ့နိုင်စေဖို့အတွက် ပြတင်းတံခါးကိုတော့ ဖွင့်ထားဖို့လိုအပ်မည် မဟုတ်ပါလား။

ထို့ကြောင့် မြန်မာဆိုရိုးနှင့် ဘယ်လာရုစ်ဆိုရိုးကို ချိတ်ဆက်ကြည့်လျှင် ကောင်းကျိုးများစွာရရှိစေဖို့ နည်းလမ်းရှာဖွေရမည်ဖြစ်သကဲ့သို့ ရရှိလာသောနည်းလမ်းအတိုင်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ပါက ကောင်းခြင်း မင်္ဂလာများက ကိုယ့်ဆီသို့ဆိုက်ရောက်လာလေမည်မှာ မလွဲဧကန်ပင်ဖြစ်မည်ဟုဆိုနိုင်ပေသည်။ 

ကျွန်တော်တို့မြန်မာနိုင်ငံသည် အတိတ်ကာလတွင် အချို့သောပြည်တွင်း သစ္စာဖောက်များနှင့် ပြည်ပအင်အားကြီးနိုင်ငံအချို့၏ ကြားဝင်စွက်ဖက်မှု၊ အဘက်ဘက်မှပိတ်ဆို့မှုတို့ကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှောင့်နှေးခဲ့ရသည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှ ုနှောင့်နှေးခြင်းကြောင့် နိုင်ငံအတွက် ကောင်းကျိုးများစွာ ယုတ်လျော့ခဲ့ရသည်မှာလည်း မငြင်းနိုင်သည့်အမှန်တရားပင်ဖြစ်သည်။ 

ထိုအချိန်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့က မြန်မာနိုင်ငံကို လျင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန် စစ်မှန်သောစေတနာဖြင့် နည်းလမ်းများစွာကိုရှာဖွေပြီး အောင်မြင်မှုရရှိသည်အထိ ဆောင်ရွက်နေသည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။ 

တစ်နည်းဆိုရလျှင် နိုင်ငံအတွက်၊ နိုင်ငံသားများအတွက် ကောင်းကျိုးများစွာကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနေခြင်းဖြစ်သည်။

 နည်းလမ်းရှာဖွေရာတွင်လည်း ပြည်တွင်း၌သာမက ပြည်ပနိုင်ငံများတွင် ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည့် အောင်မြင်မှုများစွာအတွက် နည်းနိဿယများကို နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲကိုယ်တိုင်သွား၍ လေ့လာခြင်း၊ တတ်သိပညာရှင်များစေလွှတ်၍ နိုင်ငံအတွင်းအကောင်အထည်ဖော်စေခြင်း စသည်တို့ကိုဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မကြာသေးခင်ကပင် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ ဘယ်လာရုစ်ခရီးစဉ်က စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ဥရောပ-အာရှစီးပွားရေးဖိုရမ်သို့ တက်ရန်ဖြစ်သည်။ 

သို့သော် ထို့ထက်ပိုသည့်အလုပ်များကိုလည်း လုပ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ လုပ်ဆောင်မှုများကား မြန်မာနိုင်ငံ၏ကောင်းကျိုးအတွက်ကိုသာ ရှေးရှုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ ခရီးစဉ်က ဇွန်လ ၂၅ ရက်မှစသည်။ ဇွန်လ ၂၉ ရက်တွင်ပြန်ရောက်သည်။ ထိုခရီးစဉ်အတွင်း လေကြောင်းခရီး၊ ရဟတ်ယာဉ်ခရီး၊ ကုန်းလမ်းခရီး စသည်တို့၏ ကြာမြင့်ချိန်မှာ ၃၂ နာရီနှင့် ၄၃ မိနစ်အထိရှိသည်။ 

သွားရောက်ခဲ့သည့် ခရီးအကွာအဝေးစုစုပေါင်းမှာ ကီလိုမီတာအားဖြင့် ၁၇၅၉၅ ဒသမ ၆ ကီလိုမီတာရှိသည်။ သာမန်အားဖြင့် ဥရောပ-အာရှစီးပွားရေးဖိုရမ်တက်ရုံမျှဆိုလျှင် ထိုမျှလောက်အထိ ခရီးအကွာအဝေးကို သွားရောက်မည်မဟုတ်ပေ။ ယခုကဲ့သို့ သွားရောက်သည့်ခရီးအကွာအဝေး များပြားရခြင်းမှာ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံများကို သွားရောက်လေ့လာခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့် လေ့လာရသည်ဆိုလျှင် နိုင်ငံတော်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ကောင်းကျိုးများကို ဆောင်ကြဉ်းနိုင်စေရန်ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သွားရောက်လေ့လာသည့် ခရီးတစ်ခုချင်းစီအတွက်လည်း သီးခြားရည်ရွယ်ချက်များရှိသည်။ 

နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲအနေဖြင့် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ မင့်စ်မြို့သို့ရောက်ရှိနေစဉ် ပထမဆုံးသွားရောက်လေ့လာသည့်နေရာက Belmedpreparaty ဆေးဝါးစက်ရုံဖြစ်သည်။ 

ထိုဆေးဝါးစက်ရုံက ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးသော ဆေးဝါးစက်ရုံလည်းဖြစ်သကဲ့သို့ အမျိုးမျိုးသော ဆေးဝါးများကို ထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးပေးနေသည့် နေရာလည်းဖြစ်သည်။ 

ယင်းဆေးဝါးစက်ရုံသည် နာမည်ကြီးသည့်အထဲတွင် ပါသည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် အင်ဆူလင်ဆေးဝါး၊ အင်ဇိုင်းဆေးဝါးအပြင် ကင်ဆာနှင့်တီဘီရောဂါတို့အတွက် ဆေးဝါးများကဲ့သို့ အရည်အသွေးမြင့်မားသည့် ဆေးဝါးများကို ထုတ်လုပ်ပေးနေခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ 

နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ထိုဆေးဝါးစက်ရုံသို့ သွားရောက်လေ့လာ၍ ဘယ်လာရုစ် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးအပါအဝင် စက်ရုံတာဝန်ရှိသူများနှင့် ဆွေးနွေးမှုများလုပ်ဆောင်သည်။ နိုင်ငံ တော်အကြီးအကဲအနေဖြင့် ထိုဆေးဝါးစက်ရုံသို့ သွားရောက်၍ လေ့လာဆွေးနွေးမှုများ လုပ်ဆောင်ရခြင်းအတွက်ရည်ရွယ်ချက်က မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီဆေးဝါးများကို အသုံးပြုနိုင်ရေးနှင့် နောင်တစ်ချိန်တွင် ထိုသို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မီဆေးဝါးများကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်ပါထုတ်လုပ်နိုင်စေရေးကို မျှော်မှန်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ 

ဆေးဝါးဆိုသည်မှာ မွေးကင်းစကလေးမှသည် သက်ကြီးရွယ်အိုများအထိ မည်သည့်အရွယ်မဆို လိုအပ်သောအရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆေးဝါးများကိုထုတ်လုပ်ရသည့် ရည်ရွယ်ချက်က လူ့အသက်များကို ကယ်တင်နိုင်ရန်ဖြစ်သော်လည်း အရည်အသွေးနိမ့်ကျသော ဆေးဝါးများကြောင့် လူ့အသက်များစွာ ဆုံးရှုံးသွားရသည်များလည်း ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အရည်အသွေးမြင့်မားသည့် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီဆေးဝါးများကို သက်သာသောဈေးနှုန်းဖြင့် အသုံးပြုခွင့်ရရှိရေးမှာ အလွန်အရေးကြီးလှပေသည်။ 

ထိုမှတစ်ဆင့်တက်၍ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီဆေးဝါးများကို ကိုယ့်နိုင်ငံအတွင်း ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဆိုလျှင် နိုင်ငံတော်၏ လူသားအရင်းအမြစ်အတွက်သာမက စီးပွားရေးအတွက်ပါ ကောင်းကျိုးများစွာကို ရရှိစေမည်ဖြစ်သည်။ ထိုအရေးများကိုကြိုတင်မြော်တွေးနိုင်စွမ်းရှိသည့် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအတွင်း ပထမဆုံးလေ့လာရေးနေရာအဖြစ် Belmedpreparaty ဆေးဝါးစက်ရုံကို ရွေးချယ်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ကျွန်တော်ကတော့မြင်မိသည်။ ဤကား မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကောင်းကျိုးများစွာဆိုက်ရောက်နိုင်စေမည့် ပထမဆုံးသောပြတင်းတံခါးတစ်ချပ်ကို ဖွင့်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ 

နောက်တစ်ရက်တွင် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲသွားရောက်လေ့လာသည့်နေရာမှာMinsk Tractor Works အမည်ရှိ ထွန်စက်စက်ရုံဖြစ်သည်။

 ဒီစက်ရုံကြီးပေါ်ထွန်းလာစေရေးအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခဲ့သည့်နေရာက ရထားတစ်စင်းပေါ်တွင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်မှစ၍ လည်ပတ်ခဲ့သည့် အဆိုပါထွန်စက်စက်ရုံက ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအတွက်လိုအပ်သည့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းသုံး   ထွန်စက်များကိုသာမက စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း    ဆောင်ရွက်ရာတွင်  အရေးပါသောယာဉ်များကို   ထုတ်လုပ်ပေးနေသည့် စက်ရုံဖြစ်သည်။ စက်ရုံမှထုတ်လုပ်သည့် ထွန်စက်များက ပြည်တွင်းအသုံးပြုမှုအတွက်သာမက ပြည်ပဆိုလျှင် အနောက်ဥရောပဒေသနှင့် အာဆီယံဒေသတို့ကိုပါ ဖြန့်ဖြူးပေးနေသည့် စက်ရုံကြီးဖြစ်သည်။

ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံဆိုသည်မှာ ကျွန်တော်တို့  မြန်မာနိုင်ငံလိုမျိုးပင် စိုက်ပျိုးရေးကို ဦးစားပေးသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။ သူတို့၏ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍက ပြည်တွင်းစားသုံးမှုအတွက် ဖူလုံသည်သာမက ပြည်ပသို့ပါ တင်ပို့ရောင်းချခြင်းအားဖြင့် နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးကို များစွာအထောက်အကူပြုနေသည့်ကဏ္ဍဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကသာမက မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကလည်း ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ၏ အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုကဲ့သို့ဖြစ်နေသည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ၏လူဦးရေမှာ ကိုးသန်းကျော်  ၁၀ သန်းမျှသာရှိသည်။ ထို့ပြင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံက ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။

သို့သော် ထိုမျှလောက်သောလူဦးရေဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို နိုင်ငံ့စီးပွားရေးအတွက် အဓိကလုပ်ငန်းအဖြစ်လုပ်ကိုင်နေခြင်းက အားကျအတုယူစရာကောင်းလှသည်။ သူတို့အနေဖြင့်   မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ထိုကဲ့သို့ရပ်တည်နေနိုင်သနည်းဟုဆိုရလျှင်    စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးကို  သမားရိုးကျနည်းလမ်းမှသည် ခေတ်မီနည်းလမ်းများသို့ ပြောင်းလဲအသုံးပြုခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ ခေတ်မီနည်းလမ်းများတွင် လယ်ယာသုံးစက်ကိရိယာများကို အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်း၊ ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ် အသုံးပြုခြင်းတို့သည်လည်း   မရှိမဖြစ် လိုအပ်ချက်များဖြစ်သည်။ အဆိုပါလိုအပ်ချက်ကို ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံက  ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးပြီး ဖြည့်ဆည်းထားနိုင်ခြင်းကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးကို   နိုင်ငံ၏ပင်မ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖြစ်   ဆောင်ရွက် လာနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

မိမိတို့မြန်မာနိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေးကိုအခြေခံသည့်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူဦးရေအားဖြင့် သန်း ၅၀ ကျော်ရှိသည်။ နိုင်ငံအတွင်းထုတ်လုပ်မှုက   နိုင်ငံသားများအတွက် လုံလောက်မှုရှိသည်။ ပိုလျှံသည်ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့နိုင်သည်။ သို့သော်  နိုင်ငံ့စီးပွားအတွက် ပင်မအရင်းအမြစ်ကြီးတစ်ခုဖြစ်မလာသေးပေ။     မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်သည့်မြေဧကအမြောက်အမြားကျန်ရှိနေဆဲပင်ဖြစ်သည်။ ထိုမြေများကို အကျိုးရှိစွာ   အသုံးချနိုင်ဖို့သာလိုအပ်သည်။ ထိုမြေများကို   အသုံးချရာတွင်လည်း   လယ်ယာသုံးစက်ကိရိယာများကို အကောင်းဆုံးအသုံးပြုနိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်     လယ်ယာသုံးစက်ကိရိယာများကို  ယခင်ကတည်းက အသုံးပြုနှင့်နေပြီးဖြစ်သည်။  သို့သော် ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ် နိုင်ရေးအတွက် နည်းပညာ အားနည်းချက်များရှိသည်။

လက်ရှိအသုံးပြုနေသော   ထွန်စက်၊ ရိတ်သိမ်းခြွေလှေ့စက်      အစရှိသည့် အကြီးစားလယ်ယာသုံး    စက်ကိရိယာများကို ပြည်ပမှတင်သွင်းမှုအပေါ် အဓိကအားထားနေရခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းကြောင့်ပင် မြန်မာနိုင်ငံ၌  စိုက်ပျိုးနိုင်သည့်မြေများ သော်လည်း စိုက်ပျိုးနေသည့်မြေနည်းပါးနေခြင်းဖြစ်သည်။ တကယ်လို့များ စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေမှန်သမျှကို စက်ကိရိယာများစွာအသုံးပြုပြီး ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက ကျွန်တော်တို့မြန်မာနိုင်ငံအတွက်  စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းက အဓိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဖြစ်လာမည်မှာအမှန်ပင်ဖြစ်သည်။

ထိုအခြေအနေကို နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲကသိသည်။ သိသည့်အတိုင်းပင် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေးအတွက် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ်   နိုင်ငံအတွင်းအကြီးစား လယ်ယာသုံးစက်ကိရိယာများကို ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသို့ရောက်ရှိစဉ် Minsk Tractor Works သို့သွား၍ လေ့လာမှုများ လုပ်သည့်အပြင် ဆွေးနွေးမှုများစွာကိုလည်း  လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကား နိုင်ငံအတွက် ကောင်းကျိုးဟူသော နေရောင်ခြည်ဝင်ရောက်လာနိုင်စေရန် ဒုတိယမြောက် ပြတင်းတံခါးတစ်ချပ်ကို ဖွင့်လှစ်လိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။

နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ထွန်စက်စက်ရုံကိုလေ့လာပြီးနောက် မော်တော်ယာဉ်ဖြင့် ၇၈ မိနစ်ကြာမောင်းနှင်သွားလာရသည့် Slutsk Cheese Factory နို့မှုန့်စက်ရုံသို့သွားရောက်၍ လေ့လာမှုများပြုလုပ်သည်။

နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲအနေဖြင့်     ယင်းစက်ရုံသို့သွားရောက် လေ့လာခြင်းက အကြောင်းမဲ့သက်သက်မဟုတ်ပေ။ နိုင်ငံတော်၏ ကောင်းကျိုးအတွက် ရည်ရွယ်ချက်ကြီးတစ်ခုဖြင့် သွားရောက်ခဲ့ခြင်းသာဖြစ်သည်။ ထိုရည်ရွယ်ချက်သည်ကား နိုင်ငံတော်၏စီးပွားရေးအတွက်သာမက နိုင်ငံသားများ၏ကာယ၊ ဉာဏဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက်ကိုပါ မျှော်ကိုးထားခြင်းဖြစ်သည်။

Slutsk Cheese Factory နို့မှုန့်စက်ရုံ ဆိုသည်မှာ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးသော နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းစက်ရုံဖြစ်သည်။

တစ်ရက်လျှင် နွားနို့တန်ချိန် ၂၅၀၊ နို့မှုန့်တန်ချိန် ၁၅၀၊ ထောပတ်တန်ချိန် ၁၀၀၊ ဒိန်ခဲတန်ချိန် ၁၀၀ နှင့် အခြားနို့ထွက်ပစ္စည်းတန်ချိန် ၃၀၀၀ အထိ ထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးပေးနေသည့်  စက်ရုံဖြစ်သည်။  ထိုသို့ထုတ်လုပ်နိုင်ရေးအတွက်  ထုတ်လုပ်ရေးစက်ရုံငါးရုံ၊   စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးခြံကြီး သုံးခြံတို့ဖြင့်လည်ပတ်နေခြင်းဖြစ်သည်။

သူ၏သက်တမ်းကား နှစ်ပေါင်း ၄၀ ကျော်ပြီဖြစ်သည်။ နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများသည် လူတို့အတွက်  အင်မတန်မှအကျိုးကျေးဇူးများသော စားသောက်ကုန်များဖြစ်သည်။

သူ့တွင် ကယ်လဆီယမ်ဓာတ်၊ အသားဓာတ်၊ ဗီတာမင်ဒီသာမက အခြားသော ဗီတာမင်နှင့်သတ္တုဓာတ်များစွာပါဝင်သည်။ ပါဝင်သည့်အရာအားလုံးကလည်း လူသားတို့၏ ဘက်စုံကျန်းမာရေးအတွက်   အထောက်အကူပြုသည့် အရာများသာဖြစ်သည်။

အဆိုပါနို့်နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများကို ပြည်တွင်းစားသုံးမှု အတွက်ဖူလုံပါက  ပြည်ပသို့ပါ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။  စီးပွားရေးအရ တွက်ကြည့်လျှင်   အင်မတန်ကိုက်သည်ဟု ပြောရမည့်    စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းဈေးကွက်တန်ဖိုးက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၉၁ ဒသမ ၅ ဘီလီယံရှိသည်။ ၂၀၃၃ ခုနှစ်တွင် ဈေးကွက်ဝေစုတန်ဖိုးက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၅ ထရီလီယံအထိရှိမည်ဟု မျှော်မှန်းရသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းဈေးကွက် ဝေစုအရဆိုလျှင် အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသက အများဆုံးဖြစ်ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ၄၁ ဒသမ ၀၂ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ထို့ကြောင့် နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းက နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသားများအတွက် ဘက်စုံကျန်းမာရေးကိုထောက်ပံ့ပေးနိုင်သည်သာမက   ပြည်ပဈေးကွက်သို့ တင်ပို့ရောင်းချပါကလည်း ခိုင်မာသောဈေးကွက်က ရှိပြီးသားဖြစ်သည့်အတွက်  နိုင်ငံ့စီးပွားရေးကိုများစွာအထောက်အကူပြုစေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းနှင့်အတူ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကိုပါ တွဲဖက်လုပ်ကိုင်နေခြင်းဖြစ်သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံနှင့် အတူတူပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် စီးပွားဖြစ်လုပ်ဆောင်မှုကနည်းပါးသည်။ တစ်နိုင်တစ်ပိုင်သာ လုပ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။ နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းစက်ရုံဆိုသည်မှာလည်း ယခုနောက်ပိုင်းမှသာ တည်ထောင်လာသည့် တစ်ခုစ၊ နှစ်ခုစမျှသာရှိသည်။ နိုင်ငံသားတစ်ဦးအနေဖြင့်ကြည့်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်း ဈေးကွက်သို့ဝင်နိုင်ပါက စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများစွာရရှိမည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။ သာမန်နိုင်ငံသားတစ်ဦးအနေဖြင့် ထိုသို့ရှုမြင်နိုင်သည်ဆိုပါက နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲတစ်ဦးအနေဖြင့် ထို့ထက်မကမြော်တွေးနိုင်မည်မှာ ယုံမှားဖွယ်ရာမရှိပေ။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသို့ရောက်ရှိနေစဉ် နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများကို နေ့စဉ်တန်ချိန်များစွာထုတ်လုပ်နေရကာ နိုင်ငံပေါင်း ၂၄ နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ရောင်းချနေရသည့် Slutsk Cheese Factory နို့မှုန့်စက်ရုံသို့ သွားရောက်လေ့လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့လေ့လာမှုနှင့်အတူ ဆက်လက်အကောင်အထည်ဖော်ရမည့် အခြေအနေများကို နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက  ကောင်းစွာသုံးသပ်ကာ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သွားရောက်လေ့လာခြင်းက နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ မျှော်မှန်းချက်တစ်ခုဖြစ်သည့် နိုင်ငံတော်၏စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံသားများ၏ကာယ၊ ဉာဏဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဟုဆိုသော အကျိုးစီးပွားအတွက် နောက်ထပ်ပြတင်းတံခါးတစ်ချပ်ကိုဖွင့်လှစ်လိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲသည် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှပြန်လာစဉ် လမ်းခရီးတစ်ထောက်၌ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ Buryatia ပြည်နယ်ရှိ Ulan-Ude မြို့သို့ဝင်ရောက်ခဲ့သေးသည်။

Buryatia ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ ဝင်ရောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲတစ်ဦးအနေဖြင့် သက်သောင့်သက်သာဖြင့် နားနေရန်စဉ်းစားခြင်းမရှိဘဲ Ulan-Ude LVRZ မီးရထားစက်ခေါင်းနှင့် ရထားတွဲပြုပြင်ရေးစက်ရုံသို့သွားရောက်လေ့လာခဲ့သေးသည်။

ထိုသို့လေ့လာမှုကလည်း နိုင်ငံတော်၏အကျိုးအတွက်ပင်ဖြစ်သည်။Ulan-Ude LVRZ မီးရထားစက်ရုံကို ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုထားခြင်းအတွက် ယခုအခါစက်ရုံ၏ သက်တမ်းမှာ နှစ်ပေါင်း ၉၀ ကျော်လာပြီဖြစ်သည်။ စက်ရုံတစ်ရုံအနေဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၉၀ ကျော်ကြာဖြတ်သန်းလာပြီးနောက် ရရှိထားသည့် အတွေ့အကြုံများက တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်ပေ။ ထိုအတွေ့အကြုံများကို လက်တွေ့တွင်   အကျိုးရှိရှိအသုံးချလိုက်သည့်အခါ    တန်ဖိုးရှိသောအရာများထွက်ပေါ်လာပေမည်ဖြစ်သည်။ စက်ရုံ၏အဓိက လုပ်ငန်းက  မီးရထားဆက်စပ် ပစ္စည်းများပြုပြင်ခြင်းနှင့် အပိုပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ခြင်းတို့ကို တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် မီးရထားကဏ္ဍကို တဖြည်းဖြည်းနှင့် အဆင့်မြှင့်တင်လာသည်ကို  မျက်ဝါးထင်ထင်မြင်တွေ့နေရသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့ငယ်စဉ်က မီးရထားစီးခရီးသွားလျှင် အချိန်တော်တော်ပေးရသည်။ 

ယခုမူကား DEMU ရထားများကြောင့် ခရီးတစ်ခုကို အချိန်တိုအတွင်း စိတ်လက်ချမ်းသာစွာ   ရောက်ရှိနိုင်နေပြီဖြစ်သည်။ မီးရထားဆိုသည်မှာ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး အတွက်သာမက ခရီးသည်ပို့ဆောင်ရေးအတွက် များစွာအထောက်အကူပြုသော ပို့ဆောင်ရေးစနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတိုင်းတွင် တွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုလျက်ရှိသလို မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း မီးရထားအသုံးပြုမှု ယခုထက်ပိုမိုတွင်ကျယ်လာစေရေး ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်ကိုမြင်တွေ့နေရသည်။

ယခင်က မီးရထားစက်ခေါင်းများကို ပြည်ပမှသာမှာယူတင်သွင်းရသည်။ ယခုမူ ထိုသို့သောစက်ခေါင်းများကို ပြည်တွင်းမှာပင်ကိုယ်တိုင် ထုတ်လုပ်တပ်ဆင်မှုများနှင့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှုများ လုပ်ဆောင်နိုင်နေပြီဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အတွေ့အကြုံနှင့်ပညာဟူသည်ကား မည်သည့်အခါမျှရယူ၍ မကုန်နိုင်သကဲ့သို့ ကိုယ့်တွင်ရှိပြီးဖြစ်သည့်    နည်းပညာများနှင့် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီစက်ရုံများ၏ နည်းပညာများကြား   ကွာဟမှုများကို လေ့လာကာ ကောင်းသည့်အချက်များကို   ရယူ၍ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်တန်ဖိုး မြှင့်တင်နိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲအနေဖြင့် UlanUde LVRZ မီးရထားစက်ရုံသို့ သွားရောက်လေ့လာခြင်းသည် ကိုယ့်နိုင်ငံအတွင်း၌သာမက ကမ္ဘာမှာပါအရေးပါသည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စနစ်အတွက် လိုအပ်လာမည့်နည်းပညာများကို ပြည်ပပညာရှင်များနှင့် ပူးပေါင်း၍ အဆင့်မြှင့်တင်နိုင်စေရန်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့နည်းပညာအဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းမှတစ်ဆင့် ရရှိမည့်ကောင်းကျိုးများမှာ ပိုမိုလုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် ပျက်စီးမှုအနည်းဆုံးဖြစ်သည့် မီးရထားစက်ခေါင်းများကို ထုတ်လုပ်နိုင်မည်သာမက ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေး အတွက်လည်း ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးနိုင်မည်ဖြစ်သောကြောင့် နိုင်ငံတော်၏ အရေးပါသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစနစ်တွင် များစွာသောဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုများကို ရရှိနိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲအနေဖြင့် UlanUde LVRZ မီးရထားစက်ရုံသို့ သွားရောက်လေ့လာခြင်းက နိုင်ငံတော်အတွက် အရေးကြီးသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတစ်ခုအတွက် နောက်ထပ်ပြတင်းတံခါးတစ်ချပ်ကို လှစ်ဟလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု   ဆိုရမည်ဖြစ်ပေသည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ       နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော မြန်မာအဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့သည် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသို့ စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ဥရောပ-အာရှစီးပွားရေးဖိုရမ်တက်ရန် သွားရောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ခေါင်းဆောင်ကောင်းတစ်ဦး ပီသစွာ အမြော်အမြင်ရှိရှိဖြင့်   နိုင်ငံတော်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကိုသာ ဦးစားပေးပြီး လေ့လာမှုများစွာ    လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ ထိုလုပ်ဆောင်မှုများ အားလုံးအတွက် တစ်ခုတည်းသော    မျှော်မှန်းချက်က နိုင်ငံ့ကောင်းကျိုးအတွက်သာဖြစ်သည်မှာ    မငြင်းနိုင်သော  အမှန်တရားဖြစ်သည်။

“လိုလျှင်ကြံဆ နည်းလမ်းရ” ဆိုသည့် မြန်မာဆိုရိုးစကားနှင့်အညီ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက နိုင်ငံ့ကောင်းကျိုးကိုလိုချင်သည့်အတွက် နည်းလမ်းများကိုရှာဖွေဖော်ထုတ်ပေးခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ တစ်နည်းဆိုရလျှင် ဘယ်လာရုစ်ဆိုရိုးဖြစ်သည့် “ဖန်ဝါနေမင်း   ဆိုက်ရောက်လာမည် ကိုယ့်ရဲ့ပြတင်းပေါက်ဆီ” ဆိုသည့်အတိုင်း တစ်နေ့မှာကောင်းခြင်းတွေကိုပိုင်ဆိုင်ရစေဖို့အတွက် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ပြတင်းပေါက်များစွာကို   ကိုယ်တိုင်ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိနေသည့်ကျွန်တော်တို့ကလည်း      နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပေးသည့် နည်းလမ်းများကို အကောင်းဆုံး အသုံးချခြင်းအားဖြင့် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲဖွင့်ပေးခဲ့သော ပြတင်းပေါက်များမှ တစ်ဆင့် ဝင်ရောက်လာမည့် နေရောင်ခြည်နွေးနွေးကို ခံစားရတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။   

အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ အတုယူစရာကောင်းတဲ့ အချက်တစ်ချက်ရှိတယ်။ အရေးအကြောင်းဆို သူတို့အားလုံး ညီညွတ်ကြပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပအတူတူပဲ။ ဥရောပနဲ့ ကနေဒါအတူတူပဲ။ ကနေဒါနဲ့ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်အတူတူပဲ။ ဆိုလိုတာ သူတို့အားလုံးဟာ မဟာမိတ်တွေဖြစ်ပါတယ်။ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်တွေ၊ ဥ‌ရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်တွေဖြစ်တယ်။ အချင်းချင်းမဟာမိတ်စာချုပ်တွေရှိတယ်။ သူတို့ မတည့်ဘူးဆိုလည်း ယာယီသာဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံအချင်းချင်းအကျိုးစီးပွားတွေကတော့ ပြိုင်ဆိုင်မှုရှိမယ်။ သို့သော် အရေးအကြောင်း ဆိုသွေးနီးတယ်။

တစုတဝေးတည်း ရပ်တည်

အဲဒီမဟာမိတ်တွေထဲကမှ အမေရိကန်၊ ယူနိုက်တက်ကင်းမ်ဒမ်း (UK)၊ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်ဆိုရင်သမိုင်း၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေတူညီကြတယ်။ အင်္ဂလိပ်စကားပြောနိုင်ငံတွေဖြစ်ပြီး တစ်ချိန်က UK အုပ်ချုပ်ခဲ့တဲ့နိုင်ငံတွေလည်းဖြစ်တယ်။ သူတို့တွေက အရင်းဆုံးပဲ။ အင်္ဂလိပ်လိုတော့ Anglosphere လို့သုံးတယ်။ ကမ္ဘာ့စစ်ပွဲကြီး တိုင်းမှာ Anglosphere တွေဟာ အတူတကွ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ကြတယ်။ အနောက်နိုင်ငံတွေဟာ နိုင်ငံတကာအရေးအခင်း တစ်ခုခုဖြစ်လာရင် အစပိုင်းမှာ သူတစ်ခွန်း၊ ငါတစ်ခွန်းနဲ့ စကားများကြပြီး သဘောမညီကြပေမယ့် တကယ့်အရေးအကြောင်း စစ်ပွဲဖြစ်ပြီဆိုရင် အားလုံးတစုတဝေးတည်း ရပ်တည်ကြတယ်။

အပြင်က လေ့လာသူတွေကတော့ သူတို့အချင်းချင်းကွဲနေပြီပေါ့။ သူတို့အချင်းချင်း ချကြတော့မယ်ပေါ့။ ကွဲချင်ကွဲမယ်။ ချသလို ဖြစ်ချင် ဖြစ်မယ်၊ သို့သော် သူတို့ကွဲတာ၊ သူတို့ချတာ၊ သူတို့စည်းအတွင်းကပဲ ဖြစ်တယ်။ စစ်ဖြစ်တာမဟုတ်ဘူး။ အသေအကျေအပြတ်ရှင်းကြတာမဟုတ်ဘူး။ အပြန်အလှန်ငြင်းခုံတယ်။ သူနိုင်ကိုယ်နိုင်ပြောတယ် ဆိုတာ သူတို့ဓလေ့ပဲ။ အားမနာတာ သူတို့ဓလေ့ပဲ။ အခု ထရမ့်ခေတ်မှာ ပိုဆိုးတာပေါ့။ လူရှေ့သူရှေ့လည်း ဆတ်ခနဲ ပြောလိုက်တာပဲ။ ချိန်းပြီးဖျက်ချင်ဖျက်တာပဲ။ နည်းနည်းရိုင်းတယ်ဆိုပေမယ့် အဲဒီရိုင်းတာက ခေတ်စားလာနေတယ်။ သို့သော် သူတို့အချင်းချင်းက နားလည်မှုရှိတယ်။ အချိန်တန်ရင်ပြီးသွားတယ်။ အဲဒီလို အချင်းချင်းစကားများကြ၊ ရန်ဖြစ်ကြ၊ သဘောမတူကြရင်း တစ်ချိန်က အီရတ်လည်း ဒီလိုပဲဝင်တိုက်တာပဲ။ အမေရိကန်တိုက်တော့ အားလုံးတစ်တွဲကြီးပါတာပဲ။ လစ်ဗျားလည်း တိုက်တာပဲ။ ဆီးရီးယားလည်းတိုက်တာပဲ။ အာဖဂန်လည်း တိုက်တာပဲ။

အခုဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အစ္စရေးနဲ့ အီရန်ပဋိပက္ခကို လေ့လာကြည့်တယ်။ အစ္စရေးနဲ့ အီရန်တင်းမာမှုက အခုမှမဟုတ်ဘူး။ တောက်လျှောက်ရှိနေခဲ့တယ်။ ဟိုး ၁၉၇၉ ခုနှစ် အီရန်တော်လှန်ရေး (Iranian Revolution) ကာလလောက်ကတည်းက ခြေရာ ကောက်လို့ရတယ်။ အခု ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇွန်လထဲမှာ နှစ်နိုင်ငံစစ်ဖြစ်တဲ့အထိ ပေါက်ကွဲထွက်လာတယ်။ အရင်ကလည်း သူတို့ အပြန်အလှန်တိုက်ခိုက်တာ ရှိပေမယ့် အခုလောက်မပြင်းထန်ဘူးပေါ့။

 ဒီနေရာမှာ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ တုံ့ပြန်ပုံကို ဆွေးနွေးလိုတယ်။ အခုအစ္စရေး-အီရန်အရေးအခင်းမတိုင်မီ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ အစ္စရေးနိုင်ငံ အကြမ်းဖက်ခံရတဲ့နောက်ပိုင်း ဂါဇာမှာ အစ္စရေးနဲ့ ဟားမတ်စ်အပြန်အလှန်တိုက်ကြတယ်။ ဖြစ်စဉ်တွေတော့ အသေးစိတ်မရေးတော့ဘူး။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လကစလို့ အစ္စရေးကဂါဇာကို လူသားချင်းကူညီမှုတွေ ပိတ်ဆို့တယ်။ သူတို့နဲ့ အဆင်ပြေတဲ့ INGO တစ်ခုကနေ လူသားချင်းစာနာမှုတွေထောက်ပံ့တယ်။ ဂါဇာကို ထိုးစစ်အသစ်ဆင်နွှဲပြီး ဟားမတ်စ်တွေကို တိုက်တယ်ပေါ့။

အမေရိကန်က အစ္စရေးဘက်က တောက်လျှောက်ထောက်ခံတယ်။ ဥရောပနဲ့ ကနေဒါက လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကို အကြောင်းပြပြီး အစ္စရေးကို ဝေဖန်တယ်။ သတင်းတွေဖတ်ရင် အမေရိကန်က အစ္စ‌ရေးဘက်၊ ဥ‌ရောပက ပါလက်စတိုင်းတွေဘက်က အဲဒီလိုမြင်တွေ့ရတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ (UN) နဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း အစ္စရေးရဲ့ ဂါဇာက လုပ်ရပ်တွေကို ရှုတ်ချတယ်။ ဆိုတော့ ကြည့်ရင် အစ္စရေးဘက်မှာ အမေရိကန်ပဲ ရှိတဲ့ပုံစံပေါက်တယ်။ ကျန်တဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ပါလက်စတိုင်းပြည်သူတွေဘက်က ရပ်တည်တဲ့သဘောမြင်ရတယ်။ အစ္စရေးကို ဥရောပ၊ UN နဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေက တောက်လျှောက်ဝေဖန်တယ်။ အထူးသဖြင့် UN အဖွဲ့အစည်းတွေက အစ္စရေးကို စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်တယ်၊ လူမျိုးတုံးသတ်တယ် စသဖြင့် စွပ်စွဲကြတယ်။ လူအများစုအမြင်မှာကတော့ UN က ပါလက်စတိုင်းတွေဘက်က မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်နေတယ်ပေါ့။

အားလုံးက လေသံပြောင်းသွား

၂၀၂၅ ခုနှစ်မှာ အစ္စရေးနဲ့ အီရန်တင်းမာမှုတွေ ဖြစ်တဲ့အခါ အမေရိကန်က အစ္စရေးဘက်ကရှိပေမယ့် ဥရောပနဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေက အီရန်ကိုမတိုက်ဖို့ အစ္စရေးကိုသတိပေးတယ်။ သံတမန်နည်းနဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းဖို့ တိုက်တွန်းတယ်။ အခုဇွန်လထဲမှာ အစ္စရေးက အီရန်ကို တကယ်လည်းတိုက်ရောအားလုံးက လေသံပြောင်းသွားတယ်။ အီရန်ကို အပြစ်တင်ကြတယ်။ အစ္စရေးဘက်ရပ်တည်ကြတယ်။

အစ္စရေးက ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်ဆိုတဲ့အောက်မှာ ဥရောပအင်အားကြီး တွေဖြစ်တဲ့ ယူနိုက်တက်ကင်းမ်ဒမ်းတို့၊ ပြင်သစ်တို့၊ ဂျာမနီတို့ဟာ အစ္စရေးနဲ့ သွေးစည်းညီညွတ်ကြောင်း ပြခဲ့ကြတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ပြင်သစ်သတင်းစာကြီးတစ်စောင်ဖြစ်တဲ့ Le Mode က ဥရောပခေါင်းဆောင်တွေက ဂါဇာကိစ္စမှာတော့ အစ္စရေးကို ဝေဖန်တယ်။ အခုအီရန်ကိစ္စမှာတော့ အစ္စရေးကို ထောက်ခံတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ခုခံပိုင်ခွင့်သာသုံးမယ်ဆိုရင် ဘယ်သူမဆို တိုက်လို့ ရတယ်ဆိုပြီး ဥရောပရဲ့ နှစ်ဖက်ခွမပြတ်သားတဲ့ မူဝါဒတွေကို ခနဲ့တယ်။

အတိုင်အဖောက်ညီညီနဲ့ သံစုံထွက်လာ

အီရန်ကိုတိုက်တဲ့ကိစ္စမှာ အမေရိကန်ကော၊ ဥရောပကော တစ်သံတည်းထွက်လာပြီဆိုတဲ့အခါကျတော့ UN အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဏုမြူစွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA) ကလည်း အရင်က စုံစမ်းမှုတွေမပြတ်သေးသလို ဖြစ်နေရာကနေချက်ချင်းပဲ အီရန်ဟာ နျူကလီးယားနဲ့ပတ်သက်ပြီး လိုက်နာရမယ့် တာဝန်တွေပျက်ကွက်တယ်ဆိုကာ အသံထွက်လာတယ်။ အီရန်က နျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ဆိုင်မယ့် အခြေအနေရှိတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်ကို ထောက်ခံချက်ပေးလိုက်တယ်။ တီးဝိုင်းက အတိုင်အဖောက်ညီညီနဲ့ သံစုံထွက်လာတယ်။ အစကတော့ သူတော်ကောင်းတွေလိုလို၊ အားနည်းတဲ့သူဘက် ရပ်တည်သလိုနဲ့ တကယ်လည်းဖြစ်ကော သွေးကစကားပြောဘိသကဲ့သို့ ညီညာဖြဖြ အစ္စရေးဘက်က ရပ်ကြတာပါပဲ။ အစ္စရေးမှားတယ်၊ အီရန်မှန်တယ်ရေးနေတာမဟုတ်ပါဘူး။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးရဲ့ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ လှည့်ကွက်အပြောင်းအလဲတွေကို ထောက်ပြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ အီရန်က ပါလက်စတိုင်းမဟုတ်ဘူးလေလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ အီရန်က ဂါဇာမဟုတ်ဘူးလေလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ UN နဲ့ နိုင်ငံတကာက အစ္စရေးကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်နေပါတယ်လို့ အကြိမ်ကြိမ်စွပ်စွဲနေတဲ့အချိန်မှာ အစွပ်စွဲခံရသူက နောက်ထပ်စစ်ပွဲတစ်ပွဲသာ ဖန်တီးမယ်ဆိုရင် အကယ်လို့ အခြားနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသာဆို အခြေအနေက တစ်မျိုးဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး အန္တရာယ်ပြုတယ်ဆိုပြီး NATO ကော၊ UN တပ်တွေကော ဝင်ကြပါလိမ့်မယ်။ အစပိုင်းမှာ အီရန်ဘက်ကပဲ ကာပေးသလိုလို၊ အစ္စရေးကိုပဲ တားဆီးသလိုလို၊ သံတမန်ရေးလမ်းကြောင်းပဲ အားပေးသလိုလိုနာမည်ကောင်းတွေယူပါတယ်။ စစ်မဖြစ်ခဲ့ရင်တော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားသူတွေပေါ့။ အီရန်ရဲ့ ကျေးဇူးရှင်တွေတောင်ဖြစ်ပါလိမ့်ဦးမယ်။

တားလို့မရဘဲ စစ်လည်းဖြစ်ကော ကြားနေလို့ ရတာတောင်မနေကြပါဘူး။ တကယ်စစ်ဖြစ်ရင် အနောက်နိုင်ငံ မဟာမိတ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ကြားနေတယ်ဆိုတာမရှိပါဘူး။ ကြားနေတယ်ဆိုတာ အချောင်သမားဝါဒဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ တကယ့်အရေးအကြောင်းဆိုတော့ အနောက်မဟာမိတ်အားလုံးက အစ္စရေးဘက်ရပ်တည်ကြပါတယ်။ စစ်ကိုအားမပေးပေမယ့် အစ္စရေးရဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ကို ထောက်ခံတယ်ပေါ့။ အချို့နိုင်ငံတကာအရေးအခင်းတွေက မျက်နှာဖုံးတွေကို ကွာကျစေပါတယ်။

အခုလို ပထမပိုင်းမှာ သူတော်ကောင်းယောင်ဆောင်ကြပေမယ့် သူတို့ နာမည်ပျက်စာရင်းသွင်းထားတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို တကယ်တိုက်တဲ့အခါ တက်ညီလက်ညီ ကူညီပံ့ပိုးကြတာ အခုအစ္စရေး-အီရန် ပဋိပက္ခမှမဟုတ်ပါဘူး။ အရင်နိုင်ငံတကာအရေးအခင်းတွေမှာလည်း အလားတူပုံစံတွေ မသိမသာကော၊ သိသိသာသာကော မြင်တွေ့ရပါတယ်။ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ သမိုင်းဆိုတာ သူတို့အမြင်နဲ့ အတိအကျမှတ်တမ်းတင်တာဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ယောက်က မှတ်တမ်းတင်တာလည်း နောက်တစ်ယောက်က ထပ်ဆင့်မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။ ဆက်လက်အသုံးပြုပါတယ်။

ဆိုလိုတာက လူတစ်ယောက်ကို၊ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို မကောင်းမှတ်တမ်းတင်ထားပြီဆိုရင် အစဉ်အဆက်ပါပဲ။ အစီရင်ခံစာတစ်ခုမှာ အဲဒီနိုင်ငံကို မကောင်းရေးထားတယ်ဆိုရင် မှားသည်ဖြစ်စေ၊ မှန်သည်ဖြစ်စေ၊ အဲဒီအစီရင်ခံစာကိုပဲ အကိုးအကားပြုကြပါတယ်။ တစ်ဖက်ကပြင်ဆင်တယ်၊ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် နေတယ်ဆိုရင်‌တောင် သူတို့လူမဟုတ်မချင်း တစ်နည်းမဟုတ်ပြဿနာရှာ၊ အပြောင်းအလဲဖြစ်အောင် လုပ်တာပါပဲ။ အခုလည်း အီရန်ဟာ အစ္စရေးနဲ့ တစ်နိုင်ငံချင်းစစ်ဖြစ်တယ်ဆိုပေမယ့် အနောက်အုပ်စုရဲ့ ခဲထားခြင်းကို ခံလိုက်ရပါပြီ။

သူ့ရှေ့မှာ အီရတ်ဆိုလည်း ဒီလိုပဲ နိုင်ငံတကာက လက်မခံပေမယ့် အမေရိကန်က အီရတ်ကို နျူကလီးယားလက်နက်ထုတ်ပါတယ် အကြောင်းပြပြီး စစ်ဝင်တိုက်တဲ့အခါ အနောက်နိုင်ငံမဟာမိတ်တွေတစ်တွဲကြီးပါတာပါပဲ။

 ဒီလိုပဲ လစ်ဗျား၊ ဆီးရီးယား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်ပုံစံတွေ အတိအကျမတူပေမယ့် လူဆိုးစာရင်းသွင်းပြီး ဝင်တိုက်ကြတာပါပဲ။ အခုက ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်၊ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွေ မဟုတ်တော့ပါဘူး ဆိုသည့်တိုင်အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးအတွေးအခေါ်က မပြောင်းလဲပါဘူး။ ပိတ်ဆို့မယ်။ ပိတ်ဆို့တဲ့ကြားက ဆက်ပြီးကြီးထွားလာရင် တားဆီးမယ်။ တားဆီးတဲ့ကြားက ကြီးထွားလာရင် အခွင့်သင့်ရင် ကိုယ်ထိလက်ရောက် တိုက်ခိုက်မှာပါပဲ။ သူတို့အချင်းချင်း နိုင်ငံရေးမှာ ဘယ်လောက်အထိ သဘောထားကွဲပြားနေပါစေ။ အရေးအကြောင်း စစ်ဆိုတဲ့အထိဖြစ်ပြီဆိုရင် တစည်းတလုံးရပ်တည်ကြပါတယ်။ လစ်ဗျား၊ ဆီးရီးယား၊ အာဖဂန်နစ္စတန် သူတို့ စစ်ဝင်တိုက်ပြီး အစိုးရတွေ အပြောင်းအလဲဖြစ်ပေမယ့် အခုထိ အဲဒီနိုင်ငံတွေ တစ်နိုင်ငံမှ မငြိမ်းချမ်းသေးပါဘူး။

သာမန် ကမ္ဘာ့ပြည်သူတွေဆိုတာ မေ့မေ့ပျောက်ပျောက်ပါပဲ။ သူတို့က နိုင်ငံရေးနဲ့ ဝေးပါတယ်။ ဆူဆူညံညံဖြစ်ပြီဆိုမှ ထကြည့်ကြတာများပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအရေးအခင်းတစ်ခုဆိုတာ အစအဆုံး နှစ်နဲ့ချီပြီးကြာတတ်ပါတယ်။ အချို့ဆို ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီပြီး ကြာပါတယ်။ မျက်ခြည်မပြတ် လေ့လာနေသူတွေသာ မြင်လိုက်တဲ့ကိစ္စတွေရှိပါတယ်။ သတင်းတွေမှာ ညှိနှိုင်းလိုက်၊ ဆွဲဆောင်လိုက်၊ ခြိမ်းခြောက်လိုက်နဲ့ ပြဇာတ်တစ်ပုဒ်ကြည့်နေရသလိုပါပဲ။ နိုင်ငံအများစုကလည်း ကိုယ့်ကို မထိမချင်းငြိမ်ငြိမ်သက်သက်ပဲ နေကြပါတယ်။ အုပ်စုဖွဲ့အနိုင်ကျင့်နေမှန်းသိတဲ့တိုင် တစ်ဖက် နိုင်ငံတွေကလည်း လူဆိုးစာရင်းအသွင်းခံထားရတော့ သနားစရာကောင်းမနေဘူးပေါ့။

ဒီလိုနဲ့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးဆိုတဲ့ ဟန်ဆောင်ပြဇာတ်ကြီးထဲမှာ စီးမျောရင်းအရေးအခင်းတွေ တစ်ခုပြီးတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တာ အခုကတော့ အီရန်အလှည့်ပေါ့။

အခုနောက်ဆုံး ကနေဒါနိုင်ငံမှာ လုပ်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ထိပ်သီး စက်မှုခုနစ်နိုင်ငံ အစည်းအဝေးမှာလည်း အီရန်နဲ့ပတ်သက်လို့ ထုတ်ပြန်ချက်က အစ္စရေးဘက်ကပဲ ပြတ်ပြတ်သားသားရပ်တည်ပြီး အီရန်ကို အပြစ်တင်ထားပါတယ်။ အစကတော့ ဥရောပမဟာမိတ်တွေက ထရမ့်နဲ့လည်း အဆင်မပြေ၊ အစ္စရေးကိုလည်း ဂါဇာကိစ္စမှာ မကျေလည်၊ အမေရိကန်နဲ့ အီရန်ကြားပဲ ဝင်ပေးတော့မလို၊ အစ္စရေးနဲ့ အီရန်ကြားပဲ ဝင်ပေးတော့မလိုနဲ့ အမှန်တကယ်စစ်လည်းဖြစ်ကော အားလုံးက အမေရိကန်ဘက်၊ အစ္စရေးဘက်ပဲ ပါသွားကြတာပါပဲ။ နောက်ဆုံးတော့ သူတို့အားလုံး အတူတူပါပဲ။ ။

MOI

ဝန်ကြီးချုပ် နာရင်ဒရာမိုဒီသည် ဇူလိုင်လ ၅ ရက်နေ့မှ ၈ ရက်နေ့အထိ ၁၇ ကြိမ်မြောက် BRICSထိပ်သီး အစည်းအဝေး တက်ရောက်ရန်အတွက် ဘရာဇီးသို့ တရားဝင်အလည်အပတ် ခရီးသွားရောက်မည် ဖြစ်ပြီး၊ အဆိုပါအစည်းအဝေးသည် ရီယိုဒီဂျနေရိုမြို့တွင် ဇူလိုင်လ ၆ ရက် နေ့ ၇ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပ သွားမည်ဖြစ်သည်။  အဆိုပါ ကမ္ဘာ့ အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများ တွေ့ဆုံပွဲသည် ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ ငါးနိုင်ငံ ခရီးစဉ်၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ကာ ဂါနာ၊ ထရီနီဒက်နှင့်တိုဘာဂို၊ အာဂျင်တီးနားနှင့် နမီးဘီးယား တို့သို့လည်း သွားရောက်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းခရီးစဉ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေး နှင့် ကဏ္ဍစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့တွင် ပိုမိုအားကောင်းလာစေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။

ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအစီအစဉ်

ထိပ်သီးအစည်းအဝေး ကာလအတွင်း ကမ္ဘာ၏ထိန်းကြောင်းမှုစနစ် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး နှင့် လုံခြုံရေး၊ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာသုံးစွဲရာတွင် တာဝန်ခံမှု ရှိစေရေး၊ ရာသီ ဥတုပြောင်းလဲမှု အပေါ် အလေးထားရေး၊ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးနှင့် စီးပွားရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍ စသည့် အဓိကကျသည့် ကမ္ဘာ့ရေးရာကိစ္စရပ်များကို အမြင်ချင်းဖလှယ် ဆွေးနွေးသွားဖွယ် ရှိပါသည်။ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၏ ဘေးဘန်းဆွေးနွေးပွဲအဖြစ် ဘရာဇီး သမ္မတ Luiz Inácio Lula da Silvaနှင့် မိုဒီတို့ တွေ့ဆုံ၍ အိန္ဒိယနှင့် ဘရာဇီးတို့ အကြား ကုန်သွယ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ စွမ်းအင်၊ အာကာသ၊ နည်းပညာ၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍများတွင် မဟာဗျူဟာ မိတ်ဖက်အဖြစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားရေး ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် ဆွေးနွေးသွားရန် မျှော်မှန်းထားပါသည်။

ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ ငါးနိုင်ငံ ခရီးစဉ်

ဝန်ကြီးချုပ် နာရင်ဒရာမိုဒီသည် မကြာမီသွားရောက်မည့် ခရီးစဉ်အတွင်း ၎င်း၏ ပထမဆုံး နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်အဖြစ် အာဂျင်တီနားနိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည်ဖြစ်ပြီး၊ သမ္မတ Javier Gerardo Milei နှင့် တွေ့ဆုံမည်ဖြစ်ပါသည်။ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးသည် ယခင် တက်ရောက်ခဲ့သည့် ဖိုရမ်များ၏ ဘေးဘန်းဆွေးနွေးပွဲများတွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြဖူးသော်လည်း၊ ယခု တွေ့ဆုံမှုသည် ပထဆုံးအကြိမ် နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု၏ စံပြတွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်ပါသည်။ 

ထိုသို့ တွေ့ဆုံရာ၌ ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု၊ မြေရှားဓာတ်သတ္တုများ၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် သမားရိုးကျနှင့် ပြန်လည် ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် ကဏ္ဍတို့၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအတွက် ဆွေးနွေးကြမည်ဖြစ်သည်။   

BRICSဆွေးနွေးပွဲများအတွင်း အိန္ဒိယသည် ၎င်း၏ကာလရှည်ကြာစွာတည်ရှိနေသည့် နယ်စပ် ဖြတ်ကျော် အကြမ်းဖက်မှုအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို ဘရာဇီးနှင့် အာဂျင်တီးနားတို့နှင့်အတူဖော်ပြသွားဖွယ်ရှိသည်။

လေးနိုင်ငံခရီးစဉ်ကို ဂါနာမှစမည်

ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ ခရီးစဉ်သည် ဂါနာနိုင်ငံသို့ ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နှင့် ၃ ရက် အတွင်း အသစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည့် သမ္မတ John Dramani Mahama ၏ ဖိတ်ကြားချက် အရ သွားရောက်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ခရီးစဉ်သည် ဂါနာ၏ စီးပွားရေး ပြန်လည်တည်ဆောက်မှုအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်စေမည်ဖြစ်ကာ၊ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၊ အနောက် အာဖရိကတွင် ကာကွယ်ဆေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ဗဟိုချက်တစ်ခု ထူထောင်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဖလှယ်ရေး စသည့် အရေးပါသော အစီအမံများကို ဆွေးနွေးသွားဖွယ်ရှိကြောင်း ပြည်ပရေးရာဝန်ကြီး Mr. Ravi က ပြောကြားပါသည်။

ထရီနီဒက်နှင့် တိုဘဂို ခရီးစဉ်

ဇူလိုင်လ ၃ ရက်မှ ၄ ရက်အတွင်း ဝန်ကြီးချုပ်သည် ထရီနီဒက်နှင့် တိုဘဂိုသို့ သွားရောက် လည်ပတ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းသည် ၁၉၉၉ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အိန္ဒိယ ဝန်ကြီးချုပ်၏ ပထမ ဆုံးသော ကာရေဘီယမ် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ခရီးစဉ်သည် သမိုင်းကြောင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဆက်ဆံရေးကို နက်ရှိုင်းစေရန်နှင့် အပြန်အလှန် အကျိုး ရှိစေမည့် ကဏ္ဍများတွင် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ကို ချဲ့ထွင်သွားရန် ဖြစ်ပါသည်။

နမီးဘီးယားသို့ - နောက်ဆုံးခရီးစဉ်

နောက်ဆုံးအနေဖြင့် နမီးဘီးယားနိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည်ဖြစ်ပြီး ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့ က ကွယ်လွန် သွားခဲ့သည့် ကိုလိုနီစနစ်ဆန့်ကျင်ရေး ဦးဆောင်သူ Sam Nujoma အား သွားရောက် ဂါရဝပြုမည် ဖြစ်ပါသည်။  အဆိုပါခရီးစဉ်အတွင်း ငွေပေးချေမှုစနစ် စံသတ်မှတ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍတွင် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက် ရေးတို့အတွက် သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို အိန္ဒိယနှင့် နမီးဘီးယား နိုင်ငံတို့ အကြား လက်မှတ်ရေးထိုးကြရန်ရှိပါသည်။

၁၇ ကြိမ်မြောက် BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့် ပတ်သက်သည့် သိထားသင့်သည့် အချက်များ

၂၀၂၅ BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသည် ယင်းအုပ်စု အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည့် ဘရာဇီး၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ တောင်အာဖရိကနှင့် အဖွဲ့ဝင်အသစ်အဖြစ် ပါဝင်လာသည့် အင်ဒိုနီးရှား၊ အီဂျစ်၊ အီသီယိုပီးယား၊ အီရန်နှင့် အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုကဲ့သို့သော အုပ်စုတွင်း နိုင်ငံများ၏အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌရာထူးကို ဘရာဇီးနိုင်ငံမှ ရယူ၍ ကျင်းပခဲ့သည့် အချိန်ကာလ ဖြစ်ပါသည်။  ယင်းအုပ်စု၏ ဩဇာသက်ရောက်မှု ချဲ့ထွင်ရန် ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံကိုလည်း ဖိတ်ကြားထား ပါသည်။

အဆိုပါ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို ရေယိုဒီဂျနေရိုမြို့ရှိ Museum of Modern Art ၌ ကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းမှ ခေါင်းဆောင်များ အတူတကွ စုဝေးရောက်ရှိ၍ ကမ္ဘာ့ စိန်ခေါ်မှုများကို ၊ ယခင် BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအစီအစဉ်များနှင့်အညီ အဖြေရှာကြမည် ဖြစ်ပါသည်။

အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည့် ဘရာဇီးနိုင်ငံက ဦးစားပေးရမည့် အချက်များကို “Strengthening Global South Cooperation for More Inclusive and Sustainable Governance” ခေါင်းစဉ် အောက်မှ အောက်ပါအတိုင်း တင်ပြသွားရန်ရှိပါသည်-

• ဆေးဝါးကုသမှုခွင့်ကို သာတူညီမျှ လက်လှမ်းမီသည့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးစနစ် တိုးတက်စေရန်။

• လျစ်လျူရှုထားသော အပူပိုင်းဒေသရောဂါများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း။

• ဒေသသုံး ငွေကြေးများနှင့် အခြားငွေပေးချေမှုစနစ်များဖြင့် ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို မြှင့်တင်ရန်။

• ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကို BRICS ၏ ဦးဆောင်မှု အစီအစဉ်ဖြင့် လုပ်ဆောင်ရန်တို့ ဖြစ်ပါသည်။

ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် AIနည်းပညာ ထိန်းချုပ်မှုကို တာဝန်သိစွာ ဆောင်ရွက်ရေး၊  ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးစနစ်များ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် BRICS ၏ အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဖွဲ့စည်းပုံကို ပိုမိုထိရောက်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်များ အားကောင်းလာစေရန် အာရုံစိုက် ဆောင်ရွက် သွားမည်ဖြစ်သည်။   

၂၀၂၅ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးသည် ပြောင်းလဲနေသော ကမ္ဘာ့ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းနှင့် BRICS ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်နှင့် စီးပွားရေး ထွန်းသစ်စနိုင်ငံများ အတွက် အခြား ရွေးချယ် စရာ အခင်းအကျင်းတစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်လာရန်အတွက်  ကျင်းပခြင်း ဖြစ်ပါသည်။  အဆိုပါအုပ်စုသည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေး စံချိန်စံနှုန်းများတွင် အားလုံး ပါဝင်သည့် အုပ်ချုပ်မှုစနစ်ပုံစံကို အလေးပေးဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ပိုမိုထင်ရှားသည့် အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာနိုင်ရန် ရည်မှန်းထားပါသည်။ 

ဘာသာပြန်ဆိုသူ- ဦးခိုင်ထွဋ်လှ