၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလက စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲမှာ ယခုအခါ နှစ်နှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ထိုကာလအတွင်း စစ်ပွဲရေချိန်မှာလည်း အနိမ့်အမြင့်၊ အတက်အကျ၊ အပြောင်းအလဲများစွာရှိခဲ့လေသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း ဝင်ရောက်လာသောအခါ၌မူ ရေရှည်၌ ခံနိုင်ရည်ရှိသူက အကဲသာစမြဲ ဖြစ်သည့်အတိုင်း ရုရှားဘက်မှ အသာစီးရလာခဲ့သည်။ ဒနီပရိုမြစ်၏ အရှေ့ဘက်ကမ်းမှ ရုရှားနွယ်ဖွားဒေသများကို သိမ်းသွင်းထားနိုင်ခဲ့သော ရုရှားနိုင်ငံသည် ပထမကမ္ဘာစစ်ပုံစံ ခံစစ်တူးမြောင်းများဖြင့် ခံစစ်သေဆင်နွှဲနေရာမှ GPS ပဲ့ထိန်းစနစ်တပ် ဧရာမပေါက်ကွဲ အားပြင်း ဗုံးကြီးများ၊ စစ်သည်တစ်ဦးချင်း ထိန်းချုပ်သည့် အသေခံ FPV ဒရုန်းဗုံးများကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်အသုံးပြုကာ ယူကရိန်းတပ်များကို အထိနာအောင် တိုက်ခိုက်၍ ရှေ့သို့တိုးကာ ထိုးစစ်ဆင်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုကာလတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံမှ ယူကရိန်းကိုပေးအပ်မည့် အကူအညီများမှာလည်း နိုင်ငံရေးအဟန့်အတားများကြောင့် မရောက်လာ နိုင်သေးသည့် အချိန်ဖြစ်၍ ယူကရိန်းတို့ များစွာအကျပ်အတည်း ဆိုက်ခဲ့ရသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ လေ့လာသူများကလည်း ယူကရိန်း၏ နောက်ဆုံးနေ့များမှာ မဝေးတော့ပြီဟု ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။ ယူကရိန်းသမ္မတ ဇဲလန်းစကီးကိုယ်တိုင်ပင်လျှင် G7အစည်းအဝေး၊ စင်ကာပူရှန်ဂရီလာ ကာကွယ်ရေးနှီးနှောဖလှယ်ပွဲ စသည့်နိုင်ငံတကာအစည်းအဝေးများသို့ သွားရောက်ကာ နိုင်ငံတကာအကူအညီများ ရှာဖွေခဲ့ရသလို ယူကရိန်းငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်ကို အပြေးအလွှားစီစဉ်ခဲ့သော်လည်း တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် နိုင်ငံကြီးအများအပြားက တက်ရောက်ရန် စိတ်ဝင်စားခဲ့ခြင်းမရှိသဖြင့် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။

ဤသို့ ယူကရိန်းတို့ အခြေယိုင်နဲ့နေချိန်တွင် ဩဂုတ်လ ၆ ရက်နေ့က ယူကရိန်းတင့်နှင့် သံချပ်ကာတပ်ဖွဲ့များ ရုရှားနယ်စပ်မျဉ်းကို ဖြတ်ကျော်၍ မမျှော်လင့်ဘဲရုရှားနိုင်ငံကတ်စ်ဒေသအတွင်း ဝင်ရောက်ကာ နယ်မြေအနည်းငယ်ကို သိမ်းပိုက်လိုက်သောအခါ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက် အံ့အားသင့်ဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ ယူကရိန်းတို့က နယ်မြေ သိမ်းပိုက်နိုင်ရုံမျှမက အငိုက်မိကာ ကြက်သေသေသွားကြသော ရုရှားတပ်ဖွဲ့ဝင်အချို့ကိုပင် အရှင်ဖမ်းကာ ဗီဒီယိုရိုက်ကူး၍ ထုတ်လွှင့်ပြသလိုက်သောအခါ အနောက်မီဒီယာအများအပြားက “ကိုးလိယက်လူ့ဘီလူးကြီး” ရုရှားကို “နွားကျောင်းသားဒေဗစ်” ယူကရိန်းက လေးခွဖြင့်ထု၍ အနိုင်ယူလိုက်လေပြီဟု သောင်းသောင်းဖြဖြ ဩဘာပေးခဲ့ကြသည်။

အမှန်တကယ်တွင်မူ ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များက ရုရှားနိုင်ငံအတွင်းသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်သော အကွာအဝေးမှာ မိုင် ၂၀ ခန့်သာဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း သိမ်းပိုက်ထားနိုင်သောနယ်မြေမှာလည်း စတုရန်းကီလိုမီတာ ၁၂၅၀ (စတုရန်းမိုင် ၄၈၀ ခန့်)သာဖြစ်၏။ ရုရှားနိုင်ငံတစ်ခုလုံး၏ ဧရိယာ စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၁၇ သန်းနှင့်ဆိုပါက ၀ ဒသမ ၀၀၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာရှိ၏။ သို့သော်လည်း ထိုသို့ စာမဖွဲ့လောက်သော သိမ်းပိုက်မှုသည်ပင်လျှင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး၌ အဓိပ္ပာယ်များစွာ ဖော်ဆောင်နေသော ကိစ္စတစ်ရပ်ဖြစ်လာသည်။

ပထမဦးစွာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသော အချက်တစ်ရပ်မှာ ရုရှားနှင့် နှိုင်းစာလျှင် စစ်အင်အားအဆမတန်ကွာဟနေပါလျက်၊ ဒနီပရိုမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက် ရှည်လျားသော စစ်မျက်နှာတွင်လည်း အရေးမလှဖြစ်နေပါလျက် အဘယ်ကြောင့် ယူကရိန်းကအရဲကိုးကာ အလျော်အစားကြီးမား လှသည့်တန်ပြန်တိုက်စစ်ကို ဆင်နွှဲရပါသနည်းဟူသော မေးခွန်းဖြစ်၏။ 

ယူကရိန်းသမ္မတ ဇဲလန်းစကီးကကတ်စ်ဒေသမှ နေ၍ ရုရှားအမြောက်များက ယူကရိန်းဘက်သို့ အဆက်မပြတ် ပစ်ခတ်နေသောကြောင့် (မိမိ ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်သည့်သဘောဖြင့်) ဝင်ရောက်ထိုးဖောက်တိုက်ခိုက်ရပါသည်ဟု ပထမပိုင်းတွင် ပြောကြားခဲ့၏။ နောက်ပိုင်းတွင်မူ ရုရှားပိုင်နယ်တွင် ကြားခံနယ်မြေတစ်ခု တည်ထောင်လိုသောကြောင့် ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ရသည်ဆိုသည်။

ရုရှားသမ္မတ ပူတင်ကမူယူကရိန်းအနေဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွင် တန်းတူရည်တူ အပေးအယူပြုလုပ်နိုင်ရန်အတွက် နယ်မြေအလဲအထပ်လုပ်နိုင်မည့် သိမ်းပိုက်နယ်မြေတစ်ခု ဖန်တီးရယူလိုခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

ထိုကဲ့သို့ နှစ်ဖက်ခေါင်းဆောင်များ ဖော်ထုတ်လာသည့် အချက်အားလုံးမှာ သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် အမြင်အရမှန်ကန်နေကြသည်ဟု ဆိုနိုင်သော်လည်း နောက်ကွယ်၌ ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော အကြောင်းရင်းများ ရှိနိုင်သည်ဟု မှန်းဆမိပါသည်။

ထင်သာမြင်သာရှိသော ပထမအကြောင်းရင်းမှာ ယူကရိန်းသမ္မတ ဇဲလန်းစကီးအတွက် သူစတင်ခဲ့သော ဇာတ်လမ်းကို ဆုံးခန်းတိုင်ကနိုင်ရန်မှာ ပြည်သူလူထု၏ စစ်ပွဲအပေါ် ထောက်ခံမှု၊ သူ့အပေါ် ထောက်ခံမှု မြှင့်တင်ပေးရန် အရေးတကြီး လိုအပ် လာမှုဖြစ်၏။ ရုရှားနိုင်ငံက ၂၀၂၂ ခုနှစ် စစ်ပွဲအစတွင် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာချိန်၌ အနောက်အင်အားကြီးနိုင်ငံများက ဇဲလန်းစကီးကို အင်အားမမျှသည့်အတွက် နိုင်ငံမှထွက်ခွာ ရှောင်တိမ်းကာ ဥရောပတွင် အဝေးရောက် အစိုးရဖွဲ့ရန် တိုက်တွန်းခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဇဲလန်းစကီးက ခေါင်းမာစွာ ဆန့်ကျင်ရပ်တည်ကာ ယူကရိန်းမှလုံးဝထွက်ခွာ အရှုံးပေးမည်မဟုတ်ကြောင်း ရဲရဲတောက်ကြေညာခဲ့သည်။ ယူကရိန်းပြည်သူ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကလည်း မျိုးချစ်စိတ်ဖြင့် ဇဲလန်းစကီးကို အပြည့်အဝထောက်ခံခဲ့ကြပြီး စစ်သုံးတီရှပ်လက်တိုကို ဝတ်ဆင်၍ စစ်ပွဲကို ကွပ်ကဲနေသော ဇဲလန်းစကီး၏စတိုင်မှာ ကမ္ဘာသိအမှတ်တံဆိပ် တစ်ခုသဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ရသည်။

စစ်ပွဲကာလကြာရှည်၍ စစ်အီစစ်ပန်းလာသော အခါ ယူကရိန်းပြည်သူလူထု၏ သဘောထားမှာလည်း ပြောင်း၍လာခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဇဲလန်းစကီးကို အပြည့်အဝထောက်ခံသူမှာ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းသာ ကျန်ရှိတော့သည်။ ယူကရိန်းပြည်သူအများစုက အသက်အိုးအိမ်ပိုင်ဆိုင်မှုများ စစ်ကြောင့် ပျက်စီးရမှု၊ မိသားစုများ သေကွဲသို့မဟုတ် ရှင်ကွဲကွဲရမှုတို့ ကြုံရဖန်များလာသောအခါ၊ နိုင်ပွဲထက်ရှုံးနိမ့်ရမှုများက များလာသောအခါ မျှော်လင့်ချက်တို့ မှေးမှိန်လာကာ “ဆုံးရှုံးထားသောနယ်မြေအားလုံး ပြန်မရမချင်းစစ်ဆက်တိုက်မည်”ဟု ကြွေးကြော်ထားသော ဇဲလန်းစကီးအပေါ် ထောက်ခံမှုသိသိသာသာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ယူကရိန်းတပ်မတော်အတွင်း ၌လည်းလူ၊ လက်နက်ပစ္စည်းများ ထည့်မလောက်၊ ဖြည့်မလောက် အဆုံးအရှုံးများနေသောအခါ တိုက်ပွဲ ဝင်စိတ်ဓာတ်များ ပျက်ပြားလာနေသည်။ ဇဲလန်းစကီး၏ သမ္မတသက်တမ်းမှာလည်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလတွင်ကုန်ဆုံးသွားခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် စစ်ပွဲကာလတွင် ရွေးကောက်ပွဲအသစ် မကျင်းပဘဲ သမ္မတဆက်လုပ်နေရခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်သူလူထု၏ထောက်ခံမှုနှင့် တစ်နိုင်ငံလုံး စိတ်ဓာတ်ပြန်လည် မြှင့်တင်နိုင်မှုတို့အတွက် သေးငယ်သော ကန့်သတ်အောင်မြင်မှုဖြစ်စေ အောင်ပွဲတစ်ခုကိုတော့ မဖြစ်မနေရယူရန် အခြေအနေက တွန်းအားပေးနေခြင်း ဖြစ်လေသည်။ 

အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများက လက်နက်ခဲယမ်းနှင့် ငွေကြေးမှအစ ကူညီထောက်ပံ့နေရခြင်းဖြစ် ထိုသို့ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အကြောင်းတရားအပြင် ယူကရိန်းအတွက် ပြည်ပအကြောင်းတရားကလည်း အရေးပါသည်။ ယူကရိန်းတို့၏ စစ်ဆက်တိုက်နိုင်စေရန် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများက လက်နက်ခဲယမ်းနှင့် ငွေကြေးမှအစ ကူညီထောက်ပံ့ နေရခြင်းဖြစ်ပြီး အဓိကအားဖြင့် ကမ္ဘာ့မဟာအင်အားကြီး အမေရိကန်၏ ထောက်ပံ့အားပေးမှုက အရေးအပါဆုံးဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ရာ အမေရိကန်တို့၏ ထောက်ပံ့အားပေးမှု ရပ်ဆိုင်းမသွားစေရန်မှာ ယူကရိန်းအတွက် အသက်တမျှအရေးကြီးသော အကျိုးစီးပွားဖြစ်လာသည်။ 

ပြဿနာမှာ လာမည့် နိုဝင်ဘာလ၌ကျင်းပမည့် အမေရိကန်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၌ ရီပတ်ဘလစ် ကန်ပါတီမှ ဒေါ်နယ်ထရမ့်သာနိုင်ပါက ယူကရိန်းကို ထောက်ပံ့မှုများ ရပ်ဆိုင်းပစ်မည်ဟု ကြွေးကြော် ထားခြင်းဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို ဆက်လက်ထောက်ခံအားပေးမည့် ဒီမိုကရက်ပါတီ အနိုင်ရရှိရေးမှာလည်း ယူကရိန်းအတွက် မဖြစ်မနေလိုအပ်လာပြန်သည်။ ဤတွင် နောက်ထပ်ပြဿနာ တစ်ခုမှာဒီမိုကရက်ဘက်မှ လက်ရှိသမ္မတ ဘိုင်ဒင်သည် ဇူလိုင်လ စကားစစ်ထိုးပွဲ၌ အခြေမလှဖြစ်သွားခဲ့မှုနှင့် မရှေးမနှောင်း၌ ရီပတ်ဘလစ်ကန်ဘက်မှ သမ္မတလောင်းထရမ့် လုပ်ကြံခံရမှုမှ သီသီကလေး လွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး လူထုထောက်ခံမှု တစ်ဟုန်ထိုးတက်သွားမှုတို့ တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင် ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်လေသည်။ ဤတွင် ဒီမိုကရက်တစ် ကြိုးကိုင်များက ဘိုင်ဒင်ကို ဇူလိုင်လနှောင်းပိုင်း၌ ရွေးကောက်ပွဲယှဉ်ပြိုင်မှုမှ အတင်းအကျပ် ဖိအားပေးထွက်ခွာစေခဲ့ပြီး ယင်းအစားဒုတိယသမ္မတ ကာမလာဟဲရစ်ကို ရွေးချယ်လျာထားခဲ့သည်။ နောက်တစ်ဖန် စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုမှာ ဒုတိယသမ္မတ ကာမလာဟဲရစ်အနေဖြင့် ဥပဒေပညာရှင်ဖြစ်၍ တရားဥပဒေဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သော်လည်း နိုင်ငံရေးနှင့် နိုင်ငံတကာရေးရာကိစ္စများ၌ ကျွမ်းကျင်မှု လိုအပ်နေသေးသည်ဟု လူအများက ရှုမြင်နေကြခြင်းဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ကာမလာဟဲရစ်ကို ရွေးကောက်ပွဲစင်မြင့်ထက်တွင် ဆွဲတင်ပေးနိုင်ရန် ဒီမိုကရက်တို့ဘက်မှ အခြေအနေကောင်းများကို ဖန်တီးပေးရန် လိုအပ်လာပြန်သည်။ ဤတွင် ဒီမိုကရက်တစ်တို့၏ အရေးပါသောနိုင်ငံရေးမူဝါဒ သဘောထားဖြစ်သည့် ယူကရိန်းတို့ ခြေကုပ်ရစပြုချိန်၌ အမေရိကန်တွင် ဒီမိုကရက် ပြည်လုံးကျွတ်

ညီလာခံ၌ ကာမလာဟဲရစ်ကို သမ္မတဟောင်း အိုဘားမား၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း ဟီလာရီကလင်တန်တို့က ချီးမွမ်းထောမနာပြုကာ ဒီမိုကရက်ပါတီ သမ္မတလောင်းအဖြစ် စင်တင်ပေး နေခြင်းမှာ ရှေ့ထွက်မင်းသမီးကို ခေါင်းဆောင် မင်းသမီးအဖြစ် ပွဲထုတ်နိုင်ရန် သမ္ဘာရင့် မင်းသမီး၊ လူရွှင်တော်ကြီးများက ပရိသတ်အား မိတ်ဆက်ပေးနေခြင်းနှင့် တူလှသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲအခြေအနေကောင်းလျှင် ဒီမိုကရက်ပါတီလည်း ရွေးကောက်ပွဲ၌ အခြေအနေကောင်းမည်။ ဒီမိုကရက်ပါတီ အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲနိုင်မှလည်း ဇဲလန်းစကီးက ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို ရှေ့ဆက်တိုက်နိုင်မည်။ ဤသို့လျှင် အပြန်အလှန်မှီခိုလျက်ရှိကြသည်။

ဤသို့ဖြင့် အမေရိကန်က ယူကရိန်းကို ဒေါ်လာဘီလီယံ ၆၀ ထောက်ပံ့ကူညီရန် ဧပြီလတွင် လွှတ်တော်က သဘောတူခဲ့ပြီးနောက် ပထမဆုံးအသုတ်အဖြစ် အက်ဖ် ၁၆ တိုက်လေယာဉ်များနှင့် အခြားလက်နက်ခဲယမ်းများ ယူကရိန်းသို့ ရောက်ရှိလာချိန်တွင် တန်ပြန်တိုက်စစ်စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဤလက်နက်ခဲယမ်းပစ္စည်းများသည် စစ်ပွဲအတွက် အလှည့်အပြောင်းဖြစ်နိုင်မည်လောဟု စဉ်းစားဖွယ်ဖြစ်လာပြန်သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သုံးသပ်ကြည့်ပါမူ ရုရှားနိုင်ငံက ယူကရိန်းစစ်မျက်နှာ၌ပင် ကြည်းတပ်အင်အား၌ ယူကရိန်းထက် နှစ်ဆသာသည်။ လေတပ်အင်အား၌ ဆယ်ဆသာသည်။ တင့်နှင့်သံချပ်ကာ အင်အား၌ ငါးဆသာသည်။ အဏုမြူမဟာဗျူဟာလက်နက်အင်အား၌ လုံးလုံးလျားလျား သာသည်။ ထို့ကြောင့် မည်သို့ပင် တွက်စေကာမူ ယူကရိန်းဘက်က အခြေမလှနိုင်ဟူသော အဖြေကထွက်နေမည်ဖြစ်၏။

သို့ရာတွင် ဤသေးငယ်သော နေရာကလေးသည်ပင် ဂရိဒဏ္ဍာရီမှ လူစွမ်းကောင်း အာခိလီစ်၏ ခြေဖနောင့်ကဲ့သို့ အထိမခံနိုင်သော မြှုပ်ကွက်များရှိနေလေသလောဟု ဆန်းစစ်ကြည့်ပါက စိတ်ဝင်စားဖွယ်အချက်အချို့ကို တွေ့ရနိုင်ပေသည်။ 

ပထမအချက်မှာ စစ်ရေးနှင့် ပတ်သက်သည်။ ကတ်စ်ဒေသသည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ မြို့တော်မော်စကိုမှ မိုင် ၃၀၀ ကျော်မျှသာ ကွာဝေးသည်။ အမေရိကန် နှင့် မဟာမိတ်တို့က လောလောလတ်လတ် ပေးပို့ ခဲ့သော အက်ဖ် ၁၆ တိုက်လေယာဉ်တွင် တပ်ဆင်နိုင်ဖွယ်ရှိသည့် JASSM ပဲ့ထိန်းတပ်ဝေဟင်မှ မြေပြင်ပစ်ဒုံးပျံသည် ပေါင် ၁၀၀၀ ထိပ်ဖူးကို သယ်ဆောင်ပြီး မိုင် ၃၃၀ အထိ ပစ်ခတ်နိုင်စွမ်းရှိရာ ကတ်စ်ဒေသ ဝေဟင်ပေါ်မှနေ၍ မော်စကိုအထိ ရောက်ရှိအောင် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်နိုင်စွမ်း ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ 

ဒုတိယအချက်မှာ ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းနှင့် ပတ်သက်သည်။ ယူကရိန်းတို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည့် နယ်မြေတွင် ရုရှားမှ ယူကရိန်းနိုင်ငံကို ဖြတ်၍ ဩစတြီးယားနှင့် အရှေ့ဥရောပနိုင်ငံများသို့ ဓာတ်ငွေ့တင်ပို့သည့်ပိုက်လိုင်းမှ ဓာတ်ငွေ့ပို့လွှတ်မှု ပမာဏတိုင်းတာသည့် စခန်းရှိသည်။ ထိုစခန်းမှာ ရေနံနှင့် ဓာတ်ငွေ့တင်ပို့မှုမှ ရသည့်ဝင်ငွေကို အားပြုနေရသည့် ရုရှားစီးပွားရေးအတွက် အရေးပါ ပြီး ယခုသော် ယူကရိန်းတို့က တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီး ပစ်လိုက်ပြီ ဖြစ်သည်။

တတိယအချက်မှာ အဏုမြူဓာတ်အားပေး စက်ရုံများတွင်ဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းသိမ်းပိုက်နယ်မြေနှင့် မလှမ်းမကမ်းတွင် ရုရှားနိုင်ငံ၌ အကြီးဆုံးနျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံ ရှိနေရာ ထိုစက်ရုံကို ယူကရိန်းတို့က အချိန်မရွေး ဒုက္ခပေးနိုင်သည်။ ထိုစက်ရုံ၌ နျူကလီးယားယိုစိမ့်မှု ဖြစ်ခဲ့လျှင် အနီးပတ်ဝန်းကျင်တစ်ဝိုက်ရေဒီယိုသတ္တိကြွမှုအဆိပ်သင့်၍ လူသတ္တဝါနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပါ ဒုက္ခများကာ ချာနိုဘိုင်းကပ်ဘေးသဖွယ်ဖြစ်သွားနိုင်သည်။ များမကြာမီကပင် ဒနီပရိုမြစ်ကမ်းရှိ ရုရှားသိမ်းပိုက်နယ်မြေမှ ဇာပိုရစ်ဇီးယားမြို့ရှိ နျူကလီးယားစက်ရုံ၏ အအေးခံတာဝါတစ်ခုကို ယူကရိန်းတို့က ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုကြောင့် ပြဿနာဖြစ်စပြုနေသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ဤကိစ္စမှာ ရုရှားအတွက် အထူးသတိထားရမည့် နျူကလီးယားအကျပ်ကိုင်မှု၊ Nuclear Blackmail ဖြစ်လာ နိုင်ခြေရှိနေသည်။

နှစ်ဖက်စစ်ရေးတင်းမာမှုများမှာ တိုးမြင့်သည်ထက် တိုးမြင့်လာ

သို့ဖြစ်ရာ ပူတင်အနေဖြင့် ကတ်စ်ဒေသတန်ပြန်ထိုးစစ်ကို အတန်ပင်စဉ်းစားချိန်ဆ နေရဟန်ရှိသည်။ သို့ရာတွင် အခြားတစ်ဖက်မှ ဖိအားပေးသည့်အနေဖြင့် ဒွန်နက်စ်ဒေသမှ ရုရှားတပ်ဖွဲ့များကို ရှေ့တိုးချီတက်၍ ယူကရိန်းစခန်းများအား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်စေခဲ့သလို ကိဗ်မြို့တော်ကိုလည်း ဒုံးပျံများဖြင့် အပြင်းအထန်ပစ်ခတ်စေခဲ့သည်။ ယူကရိန်းဘက်ကလည်း ဒရုန်းများကို အုပ်လိုက်အသုံးပြုကာ မော်စကိုတစ်ဝိုက်အထိ သွားရောက်တိုက်ခိုက်စေခြင်းများ တွေ့ရသကဲ့သို့ ရုရှားတောင်ပိုင်း ကရိုင်းမီးယားကျွန်းဆွယ်အနီးရှိ ကရာစနိုဒါဆိပ်ကမ်းတွင် လောင်စာဆီတင်ကူးတို့ သင်္ဘောတစ်စင်းကို ဒုံးပျံဖြင့် ပစ်ခတ်ဖျက်ဆီးမှု စသည်ဖြင့် ရုရှားနယ်မြေအတွင်းပိုင်းသို့ ဦးတည် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်ကို တွေ့မြင်လာရသည်။ ဤသို့ဖြင့် နှစ်ဖက်စစ်ရေးတင်းမာမှုများမှာ တိုးမြင့်သည်ထက်တိုးမြင့်လာသည်ကို တွေ့မြင်ရသည်။

ထိုသို့ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာသည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံငယ်ကလေးဖြစ်သော ယူကရိန်းအတွက် မဟာဗျူဟာ ကျောထောက်နောက်ခံပိုမိုလိုအပ်လာသည်။ အနီးကပ်ဆုံး ကျောထောက်နောက်ခံမှာ အမေရိကန်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများပါဝင်သော နေတိုးစစ်စာချုပ်အဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ဇူလိုင်လဆန်းပိုင်းက ကျင်းပခဲ့သော နေတိုးထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် ယူကရိန်းကို အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်လက်ခံမည့် ကတိကဝတ်ကို ပေးခဲ့သည်။ သို့သော် ရုရှားနှင့် ဖြစ်ပွားနေသည့် စစ်ပွဲပြီးသည့်အချိန်ကျမှ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုမည်ဟုဆိုသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ယခုအချိန်ယူကရိန်းကို နေတိုးအဖွဲ့တွင်းသို့ ဝင်ခွင့်ပြုလိုက်လျှင် နေတိုးစာချုပ် ပုဒ်မ ၅ အရ ၃၂ နိုင်ငံပါဝင်သော နေတိုးအဖွဲ့နှင့် ရုရှားတို့ တရားဝင်စစ်ပွဲဆင်နွှဲကြကာ ကမ္ဘာစစ်အမှန်တကယ်ဖြစ်ပွားရလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ မည်သည့်နေတိုးနိုင်ငံကမျှ နျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ရှင် ရုရှားနှင့် စစ်မဖြစ်ပွားလိုကြပေ။

ထို့ကြောင့် ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် တိုက်ရိုက်ပါဝင်မှုအစား အခြားနည်းလမ်းများဖြင့် ပါဝင်ကူညီကြသည်။ လက်နက်ခဲယမ်းများ ထောက်ပံ့သည်။ စစ်သင်တန်းများပေးသည်။ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းများပေးသည်။ ယူကရိန်းတွင် နေတိုးကိုယ်စားလှယ်ရုံး ထူထောင်၍ စစ်ရေးစီမံမှုနှင့် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုများကို ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ ထရမ့်သမ္မတဖြစ်လာစေဦးတော့ ယူကရိန်းတို့ ငွေကြေးမပြတ်လပ်စေရန် ရုရှားဘဏ်အပ်ငွေ သိမ်းဆည်းထားသည့် ယူရိုဘီလီယံ ၃၀၀ ကို အပေါင်ထား၍ ယူကရိန်းကို ရေရှည်ချေးငွေ ယူရိုဘီလီယံ ၁၀၀ ထုတ်ပေးနိုင်ရေးလည်း လုံးပန်းနေ ကြသည်။

သို့ရာတွင် အမှန်တကယ်လက်တွေ့၌ နေတိုးနိုင်ငံများ အားလုံးလိုလိုက ယူကရိန်းစစ်တွင် နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ပါဝင်လိုမှုမရှိသကဲ့သို့ မိမိအိတ်က စိုက်၍ ထိထိရောက်ရောက် ကူညီပေးဖွယ်လည်း မရှိပေ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ယင်းတို့၏ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေ ရှုပ်ထွေးနေသည့် ပြဿနာများကို ရင်ဆိုင်နေကြရသောကြောင့်ဖြစ်၏။ အမေရိကန်တွင် သမိုင်းတစ်လျှောက် အပြင်းထန်ဆုံးသမ္မတနေရာ ယှဉ်ပြိုင်ရမှု ဖြစ်ပွားနေသည်။ ဗြိတိန်၌ ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်နေပြီဟုပင် ဝေဖန်ခံရလောက်အောင် လူအုပ်စုပဋိပက္ခ အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်နေသည်။ ပြင်သစ်အပါအဝင် ဥရောပနိုင်ငံများ၌ ယူကရိန်းစစ်ကိုထောက်ခံသည့် လစ်ဘရယ်ပါတီများနေရာတွင် မိမိနိုင်ငံရေးကိုသာ ပိုမိုဦးစားပေးမည့် အမျိုးသားရေးဝါဒီများက ပိုမိုအားကောင်းလာမှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။ ထို့ထက် ပို၍အရေးကြီးသည်မှာ ယူကရိန်းကို မပြီးနိုင်မစီးနိုင် ဝိုင်းဝန်းထောက်ပံ့ပေးရမှုကြောင့် ဥရောပနိုင်ငံများသည် ခြေကုန်လက်ပန်းကျလာခြင်းဖြစ်၏။ ဂျာမနီ နိုင်ငံဆိုလျှင် ဘတ်ဂျက်အခက်အခဲကြောင့်လည်းကောင်း၊ ဂျာမနီသို့ ပေးပို့သည့် ရုရှားပိုင် နော့စထရင်းမ် ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းကို ယူကရိန်းတို့ဖောက်ခွဲခဲ့မှု ပေါ်ပေါက်လာသောကြောင့် လည်းကောင်းလာမည့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ယူကရိန်း အား ထောက်ပံ့မှုများကို ရပ်ဆိုင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ 

ဤသို့ဖြင့် ဇဲလန်းစကီးကိုယ်တိုင်လည်း ဤအကျပ်အတည်းမှ အေးချမ်းစွာ ညှိနှိုင်းဖြေရှင်း နိုင်မည့်နည်းကို ရှာဖွေလာရတော့သည့် လက္ခဏာများ တွေ့လာရသည်။ မကြာမီကမှ ရုရှားသို့သွား၍ ရုရှားသမ္မတပူတင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သော အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်မိုဒီသည် ယခုအခါ ယူကရိန်းသို့ရောက်ရှိကာ သမ္မတဇဲလန်းစကီးနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနေခြင်းမှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းလှသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ယူကရိန်းစစ်ပွဲ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အဆိုပြုချက် ၁၂ ချက်ကို ဖော်ထုတ်တင်ပြခဲ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဝန်ကြီးချုပ်လီကျင်းကလည်း ရုရှားသို့ သွားရောက်၍ သမ္မတပူတင်နှင့် တွေ့ဆုံနေသည်မှာ ထူးခြားနေပြန်သည်။ ဤအနေအထား အရ ရုရှား-ယူကရိန်း အရေးအခင်းတွင် တတိယအုပ်စုအဖြစ် ထွန်းသစ်စအင်အားကြီးနိုင်ငံများဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့က ကြားဝင်စေ့စပ်သူများအဖြစ် ပါဝင်လာနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း သုံးသပ်ရပေသည်။

မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ခြုံ၍သုံးသပ်ကြည့်ပါက ရုရှားနိုင်ငံသည်လည်း ယူကရိန်းတစ်နိုင်ငံလုံးကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိပုံမရ။ ထိုသို့ သိမ်းပိုက်ရန်သမားရိုးကျ စစ်အင်အား၊ ဓနအင်အားတို့ကိုလည်း အစွမ်းကုန် ထုတ်သုံးရမည့်အရေးကိုလည်း တတ်နိုင်ဖွယ်မရှိ။ ထို့ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သမျှ အနိုင်နှင့်ပိုင်း၍ ဤစစ်ကို ဖြတ်လိုသည့်ပုံပေါ်သည်။ အမေရိကန်နှင့် အနောက်အုပ်စု၏ ရုရှားကို စစ်နွံတွင် နစ်စေပြီး စီးပွားပါပျက်ကာ နာလန်မထူအောင်လုပ်မည့် စီမံကိန်းမှာလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်မရှိကြောင်း ထင်ရှားပေါ်လွင်လာပြီဖြစ်သည်။ ဥရောပအနေဖြင့် လည်း ယူကရိန်းပြီးလျှင် သူတို့အလှည့် လာလိမ့်မည်ဟူသော စိုးရိမ်မှုဖြင့် ကြိုကာရန် ယူကရိန်းကို ဝိုင်းစုထောက်ပံ့နေလိုသည့် နိုင်ငံရေးအုပ်စုနှင့် စစ်ပန်းနေသည့် လူထုတို့အကြား ကွာဟမှုကြီးမားလာနေသည့် အသွင်များကို တွေ့နေရသည်။ ဤအခြေအနေတွင် သမ္မတဇဲလန်းစကီး၏ စွန့်စားမှုကြီးမားသောကစားပွဲသည် မည်သည့်အကျိုးဆက်များ ဆောင်ကြဉ်းလာမည်ကို စိတ်ဝင်စားဖွယ် စောင့်ကြည့်ရန်သာရှိပါကြောင်း သုံးသပ်တင်ပြအပ်ပါသည်။ ။

Source-Myawady Webportal

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဖြေရှင်းရခက်နေတဲ့ အရှုပ်အထွေးတစ်ခုအပေါ်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်က အပြုသဘောဆောင်တဲ့ မှတ်ချက်တွေကြောင့် အမှန်အတိုင်း ရှိနေတဲ့ ပကတိအခြေအနေမှန်တစ်ခုကို ကမ္ဘာ့ပြည်သူတွေ သိခွင့်၊ မြင်ခွင့်ရခဲ့ပါပြီ။ မြန်မာ့သမိုင်းမှာ ဘယ်တုန်းကမှ မရှိခဲ့ဖူးတဲ့လူမျိုးတစ်ခုရဲ့ အရေးအရာဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရေးသမိုင်းမှာ အမြဲတမ်း ကစားနေကျ နိုင်ငံရေးခွင်တစ်ခုအဖြစ် အမြဲအသုံးချခံခဲ့ရပါတယ်။ အထူးသဖြင့် BNP လို့ခေါ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အတိုက်အခံပါတီဟာ မြန်မာလူမျိုးတွေ လက်မခံတဲ့ ရိုဟင်ဂျာအမည်ကို အမြဲသုံးပြီး ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း နိုင်ငံရေးလုပ်စားခဲ့ကြဖူးပါတယ်။ ယခုလက်ရှိအာဏာရ ရှိတ်ဟာစီနာ ခေါင်းဆောင်တဲ့ အဝါမီလိဂ်ပါတီကတော့ BNP နဲ့စာရင် ဆန့်ကျင်ဘက် အပြုသဘောဆန်တဲ့ဘက်မှာ ရပ်တည်လာနေတယ်လို့ ဆိုရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ယခင်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး လက်ရှိလွှတ်တော်ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ၏ အမြင် 

ဆိုရရင် နှစ်နိုင်ငံအကြား အချေအတင်ဖြစ်နေရတဲ့ ဘင်္ဂါလီအရေးမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဒုက္ခသည် စခန်းက ဒုက္ခသည်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံဘက်သို့ ပြန်ခေါ်ရေးဟာ ယခင်ကတည်းက နှစ်နိုင်ငံအကြား သဘောတူညီထားပြီး ကိစ္စရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ခေါ်ရေးမှာ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရဘက်က စိတ်အားထက်သန်မှု အမှတ်လက္ခဏာတွေကို အကြိမ်ကြိမ်ပြသခဲ့ပြီးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အကောင်အထည် မပေါ်နိုင်သေးတဲ့ အချက်တွေရှိရာမှာ ဘယ်လိုအချက်တွေကြောင့်လဲဆိုတာ ယခု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 
ရခိုင်ပြည်နယ်မှ နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့သူတွေကို မြန်မာနိုင်ငံက ပြန်လည်လက်ခံရေးကိစ္စနဲ့ စပ်လျဉ်းပြီး အခြေအနေမှန်ကို ပြောကြားခဲ့သူက ယခင်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာအေကေအဗ္ဗဒူမိုမန် (Mr.A K Abdul Moman) ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ လက်ရှိမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လွှတ်တော် နိုင်ငံခြားရေးဆိုင်ရာကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သတင်းဌာနတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Daily Jugantor နဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ ယခုလို ဖြေကြားပြောဆိုခဲ့တာပဲဖြစ်ပါတယ်။
သူတို့ဘက်ကတော့ ထုံးစံအတိုင်း ဘင်္ဂါလီကို ရိုဟင်ဂျာ အသုံးအနှုန်းပဲ သုံးစွဲပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဘက်ကတော့ မြန်မာတိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုးထဲမှာ မပါတဲ့အတွက် ဘင်္ဂါလီလူမျိုးကို ဘင်္ဂါလီလို့ပဲ သုံးနှုန်းပါရ‌စေ။ ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ အနေနဲ့က ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်မပြန်ရခြင်း အကြောင်းကို သူ့နိုင်ငံအတွင်းမှာ အမြစ်တွယ်လှိုက်စားနေတဲ့ နာတာရှည်ကင်ဆာဆဲလ်များအဖြစ် တင်စားသွားခဲ့ပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံက ပြန်ခေါ်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိကြောင်းကို သူ့အနေနဲ့ အသိအမှတ်ပြုသွားခဲ့ပါပြီ။ အဓိကအဟန့်အတားနဲ့ လက်သည်တရားခံက ကုလသမဂ္ဂမဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR)၊ နိုင်ငံအချို့နဲ့ မီဒီယာများ၊ နိုင်ငံအချို့လို့ဆိုရာမှာ အဓိကက အမေရိကန် ဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြသွားပါတယ်။ 

အဓိကလက်သည်တရားခံများဟု ဘာကြောင့်ဆိုရပါသလဲ

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွှတ်တော်ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ဖြေကြားချက်အရ UNHCR ၊ အမေရိကန်နဲ့ အပေါင်းပါ မီဒီယာတွေဟာ ဒုက္ခသည်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံသို့မပြန်ကြဘဲ လက်ရှိဒုက္ခသည်စခန်းတွေ မှာပဲ နေထိုင်ကြဖို့၊ လိုအပ်တဲ့ စားနပ်ရိက္ခာတွေကိုလည်း ထောက်ပံ့ပေးမှာဖြစ်တဲ့အကြောင်း စည်းရုံး ပြောဆိုနေခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ယခင် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များမှာ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဒုက္ခသည်တွေကို အောင်အောင်မြင်မြင် ပြန်လည်ခေါ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ သမိုင်းကြောင်း ရှိခဲ့ကြောင်းကိုလည်း အသိအမှတ်ပြု ပြောကြားခဲ့တဲ့အပြင် ဒီအချက်ဟာ အဲဒီကာလက အရေအတွက် နည်းပါးလှတဲ့ မီဒီယာတွေကြောင့် အခြေအနေမှန်ကို အမှန်အတိုင်း သိခွင့်ရခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ယခုအချိန်မှာတော့ မှိုလိုပေါက် လာတဲ့ မီဒီယာတွေကြောင့်ဖြစ်ပြီး ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်မပြန်ကြဖို့သာ အလေးပေးဖော်ပြကြတဲ့၊ မရိုးသားလိမ်လည်လှည့်ဖျားတဲ့ မီဒီယာတွေကြောင့်ဆိုတဲ့ အခြေအနေမှန်ကို ယခုလို ဖော်ထုတ်ပြောဆိုခဲ့ခြင်းဖြင့် အနာဂတ်မှာ ဒုက္ခသည်တွေအရေးဟာ အားရစရာ တိုးတက်မှုများ ရှိလာမှာဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
လက်ရှိသူတို့နိုင်ငံက ဒုက္ခသည်တွေအရေး ယခုလိုကြန့်ကြာနေရတာဟာ UNHCR လို နိုင်ငံတကာအဖွဲ့တွေရဲ့ လက်ချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ စီးပွားရေးအရ အသုံးချနေကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းတင်မက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက ဒုက္ခသည် စခန်းအားလုံးမှာလည်း စီးပွားရေးအရ ဒီလိုလုပ်ကွက်တွေရှိနေတာ အစဉ်အလာတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း အတိအလင်းထောက်ပြခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေမရှိရင် ဒီအဖွဲ့တွေအ‌နေနဲ့ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်သွားမယ့်အရေး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံယခင်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက မှတ်ချက်ပြုသွားခဲ့ပြီဆိုတော့ အခြေအနေမှန်ကို နားလည်လက်ခံလာတဲ့ သဘောလို့ ယူဆရပါမယ်။ 
ဒုက္ခသည်တွေအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကိုပြန်ဖို့ အခြေအနေကောင်းတွေ မရှိသေးကြောင်း၊ ပြန်လည်နေရာချထားရေးအတွက် အစီအစဉ်ကောင်းတွေလည်းမရှိသေးကြောင်း စသည်ဖြင့် ထိုအဖွဲ့ အစည်းတွေရဲ့ ဝါဒဖြန့်မှုတွေကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံယခင်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြန်လည်အသိပေး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ၎င်းရဲ့ပြောကြားချက်တွေထဲမှာ ဒုက္ခသည်တွေနေဖို့ အဲဒီဒေသမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံတို့က နေအိမ်တွေကောင်းကောင်းဆောက်ပေးထားတဲ့ အချက်ကို ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်ကော အမေရိကန်ကပါ အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံဘက် မပြန်ခိုင်းဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံကို ခေါ်ယူမယ်ဆိုပြီး မက်လုံးပေးကြပြန်တယ်လို့ ဥက္ကဋ္ဌက ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဒုက္ခသည်အရေးကို နှစ်နိုင်ငံချင်းသာ ညှိနှိုင်း ဖြေရှင်းသင့်တယ်လို့ ဥက္ကဋ္ဌ ဘက်က ပိုယုံကြည်သွားပါတယ်။ အခြားတတိယနိုင်ငံ၊ တတိယအဖွဲ့အစည်း ဘယ်လို Third party မျိုးကိုမှ မလိုအပ်ဘဲ ထိုအဖွဲ့အစည်းနဲ့ နိုင်ငံတွေအပေါ် ယုံကြည်မှု ကင်းမဲ့ သွားတဲ့သဘောကို ယခုလိုပြောဆိုလိုက်ခြင်းအားဖြင့် နှစ်နိုင်ငံနဲ့ပဲဆိုင်တဲ့ နှစ်နိုင်ငံကြား ပြဿနာဖြစ်ကြောင်းကို ပိုပြီး အလေးအနက်ထားလာခြင်း ဖြစ်တယ်လို့ သုံးသပ်မိပါတယ်။

ဒုက္ခသည်စခန်းရဲ့အနိဋ္ဌာရုံတွေမှာ ဘယ်သူတွေတာဝန်ရှိသလဲ ပြောပြီ

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လွှတ်တော်ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌရဲ့ နောက်ထပ်ပြောကြားချက်တွေ ရှိပါသေးတယ်။ ဒုက္ခသည် သိန်းဂဏန်းရှိတဲ့ ကော့ဘဇား ဒုက္ခသည်စခန်းအ‌ကြောင်းပါ။ အနည်းငယ် ပြန်ကောက်ရရင် ထိုစခန်းတွေမှာ အနိဋ္ဌာရုံတွေများလှပါတယ်၊ မကြာခဏမီးရှို့ခံရတယ်၊ ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းပေါင်းစုံတွေအကြား အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်မှုတွေနဲ့ ဘင်္ဂါလီခေါင်းဆောင်တွေ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုတွေရှိတယ်။ လုပ်ကြံခံရသူတွေဟာ မြန်မာဘက်ပြန်လိုတဲ့ ဘင်္ဂါလီတွေဖြစ်ပြီး လုပ်ကြံမှုတွေဟာ အာဆာအဖွဲ့နဲ့ ပတ်သက်မှုရှိတယ်လို့လည်း သိရပြန်တယ်။ ဒါ့အပြင် စိတ်ကြွမူးယစ်ဆေး ဖမ်းမိတဲ့သတင်းတွေကိုလည်း မကြာခဏကြားသိနေရတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေဟာ တဲအိမ်တွေနဲ့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် နေရတာဖြစ်တယ်။ သဘာဝဘေးဒဏ်၊ လူလုပ်ဘေးဒဏ်များ ခံစားရသလို ဘေးကင်းလုံခြုံမှုမရှိ ဂုဏ်သိက္ခာမဲ့စွာ နေရတယ်လို့ ဒုက္ခသည်တွေက ညည်းညူကြပါတယ်။ 
ဒါကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံထဲမှာ ရောက်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေဟာ သူတို့နေရပ် သူတို့ ပြန်ချင်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့သူတို့ကို ပြန်ခွင့်မပေးတာက ဒီစခန်းမှာ အဓိကတာဝန်ယူ လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ အမေရိကန်တို့ပဲဆိုတာ ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌက ပြောသွားပါတယ်။ ဒုက္ခသည်စခန်းတစ်ခုဆိုတာ နိုင်ငံတကာအလှူငွေကို လက်ခံရရှိစမြဲပါ၊ ဘယ်လောက် ပမာဏနဲ့ ဘယ်လိုရရှိနေသလဲ၊ ထိုစခန်းတွေက နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေက လက်ခံရရှိတဲ့ အလှူ ငွေတွေကို ဘယ်လိုသုံးစွဲနေကြသလဲ၊ အသေအချာမသိရပါဘူးတဲ့၊ ဒီလိုမသိရတဲ့အတွက် သူတို့အစိုးရအနေနဲ့ကြပ်ကြပ်မတ်မတ်ဆောင်ရွက်နေရကြောင်းနဲ့စခန်းတွေကို ပိတ်သိမ်းသင့်ကြောင်း ပြောကြားသွားပါတယ်။ 
ဒီလိုဖြစ်နေတာဟာ INGO အဖွဲ့တွေနဲ့ UNHCR လိုအဖွဲ့တွေ၊ အမေရိကန်လို နိုင်ငံတွေမှာပဲ တာဝန်ရှိတဲ့သ‌ဘောကို ဆိုလိုဟန်ရှိပါတယ်။ တစ်ချိန်တစ်ခါတုန်းကတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အပါအဝင် အနောက်အုပ်စုဟာ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ယခုလိုပြင်ဆင်ထားရှိမှု အခြေအနေတွေကို အနှစ်မပါတဲ့လုပ်ရပ်အဖြစ် စွပ်စွဲခဲ့ကြဖူးကြောင်း ဒီနေရာမှာ ကြုံတုန်းထောက်ပြလိုပါတယ်။ 
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က လက်ရှိနေထိုင်နေရတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှာတော့ ယခင်ကတည်းကပင် ပြန်လည်လက်ခံရေးစခန်းတွေကို အဆင်သင့်နေထိုင်နိုင်အောင် ဆောက်လုပ်ပေးထားပြီးဖြစ်တယ်ဆိုတာ ပြန်အမှတ်ရဖို့လိုပါတယ်။ တောင်ပြိုလက်ဝဲ၊ ငါးခူရစခန်းနဲ့ လှဖိုးခေါင်ကြားစခန်းတွေဟာ ပြန်လာမယ့်သူတွေအတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ပတ်ဝန်းကျင်တွေ ဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်၊၊ ကုန်းလမ်းကလာလာ၊ ရေလမ်းကလာလာ နေဖို့ရွာတွေ အသင့်ပြင်ထားပေးခဲ့တယ်။ ပြင်ဆင်ထားရှိမှုအခြေအနေကို ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တာဝန်ရှိသူတွေကိုယ်တိုင် လာရောက် လေ့လာဖူးပါတယ်။ ဒုက္ခသည် ၃၄၅၀ ပြန်လာဖို့ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လအတွင်း သဘောတူညီမှု တစ်ခု ရပြီးခဲ့တာတောင် သူတို့ပြန်မလာခဲ့ကြပါဘူး။ တင်ပြခဲ့သလို အဟန့်အတားတွေကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ မိမိဘက်က ဘယ်လိုပဲပြင်ဆင်ထားရှိကာမူ ပြန်လည်လက်ခံရေးဟာ တစ်ဖက်က ပြန်ပို့နိုင်မယ့်အခြေအနေအပေါ် မူတည်ခဲ့ကြောင်း ယခင်ထားရှိခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သ‌ဘောထားကို ယနေ့ မှာတော့ ပြန်လည်လက်ခံပြီလို့ပဲ ယူဆရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ပြည်ပပယောဂအစုံနဲ့ထိုးကျွေးခံဘဝတွေအကြောင်း ပြောနေပြီ

သမိုင်းကြောင်းကို ပြန်ကြည့်ရင် ဘင်္ဂါလီတွေမှာ အကွဲကွဲအပြားပြားဖြစ်နေတဲ့ သဘောရှိတယ်။ ရိုးရိုးသားသား ဒုက္ခသည်တွေရှိကြသလို ARU အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးရဲ့ အရိပ်အောက်မှာ ထိုးကျွေးခံဘဝတွေအဖြစ်နဲ့ ရပ်တည်နေကြရတယ်။ နိုင်ငံရပ်ခြား ပယောဂအပြည့်ပါတဲ့ အထဲမှာ OIC က ပိုပြီး ထင်ရှားတယ်။ US နဲ့ EU လည်းပါသလို ICJ နဲ့ HRW တို့ကလည်း ဝင်စွက်ခဲ့ကြတယ်။ ARSA လို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေလည်း ပါတာပဲ။ 
ဘေးတီးတဲ့အထဲမှာ BBC ၊ VOA ၊ RFA၊ DVB နိုင်ငံခြားသတင်းဌာန အစုံလည်းပါတယ်။ သူတို့ အားလုံးရဲ့ ကိုယ်စီရည်မှန်းချက်မှာ ဘင်္ဂါလီနိုင်ငံအိပ်မက်ထူထောင်ဖို့အထိ ရည်မှန်းထားတယ်။ ပြင်ပ ပယောဂအစုံအောက်မှာ ကပ်ဘေးသင့်တဲ့အထဲ ဘင်္ဂါလီတွေသာမက ရခိုင်လူမျိုးတွေလည်း ပါခဲ့တာကို‌တော့ မျက်ကွယ်ပြုထားကြတယ်။ ဘင်္ဂါလီတွေသာမက ရခိုင်လူမျိုးတွေလည်း နေရပ်စွန့်ခွာကြ ရတာပါ။ မတူတာကဘင်္ဂါလီတွေက INGO တွေရဲ့အထောက်အပံ့နဲ့ စားရေရိက္ခာရကြတယ်။ ဘင်္ဂါလီတွေအတွက် ဒုက္ခသည်စခန်းတွေဟာ နိုင်ငံရပ်ခြား INGO တွေနဲ့ စွက်ဖက်လိုသူ ပြင်ပ အင်အားစုတွေအတွက်တော့ ဆုလာဘ်ကြီးဖြစ်သလို ဘင်္ဂါလီကို ဗန်းပြပြီး ဘင်္ဂါလီတွေကို သတ်ဖြတ်တယ်၊ အဓမ္မပြုကျင့်တယ် စသဖြင့် ဇာတ်နာအောင် လုပ်တာလည်း သူတို့ပါပဲ။ 
ဒါကြောင့်လည်း ဒုက္ခသည်တွေဟာ နေရပ်ပြန်ဖို့ ကြောက်လန့်ခဲ့ကြတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေအကြားဒေသခံရခိုင်လူမျိုးတွေနဲ့ဒုက္ခသည်တွေအကြားမှာ ရန်တိုက်ပေးခဲ့တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံကို ကမ္ဘာ့အလယ်မှာ အကောင်းမမြင်၊ လူဆိုးဖြစ်အောင် ဖန်တီးပြီးသား ဖြစ်သွားသလို သူတို့ရဲ့ မကောင်းတဲ့လုပ်ရပ်အမှား‌တွေကို ဖုံးကွယ်ပြီးသားလည်း ဖြစ်သွားပါတယ်။ လုပ်ရပ် အမှားတွေဆိုတာက စီးပွားရေးအရ ဂွင်တစ်မျိုး၊ နိုင်ငံရေးအရ မြန်မာနိုင်ငံကို မတည်မငြိမ် ဖြစ်အောင်လုပ်၊ မြန်မာ့တပ်မတော်ကို သိက္ခာချ၊ Genocide နဲ့ ထောင်ချောက်ဆင်၊ ဒုက္ခသည်အရေး ဗန်းပြပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို မတော်မတရားစွပ်စွဲ၊ အခွင့်အရေးရရင် နယ်မြေလူမျိုးအပါခွဲထွက်ပြီး နိုင်ငံ ထူ‌ထောင်ဖို့အထိ အစီအစဉ်တွေရှိနေတာ ကို ဆိုလိုတာပါ။ 
အဲဒီအဖွဲ့တွေရဲ့ ဖန်တီးချက်တွေဟာ ဒေသတွင်းမတည်မငြိမ်ဖြစ်စေမှု အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားထိခိုက်သည်အထိရည်ရွယ်ပါတယ်။ဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ပြောကြားချက်တွေအရအမေရိကန်ဟာ မြန်မာကို အပုပ်ချနေပြီး ဒုက္ခသည်တွေကို အမေရိကန်က စာနာပေးသယောင် လုပ်ပြနေခြင်းဟာ ကျွန်တော့်အနေနဲ့တော့ သူတို့ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး ဂွင်အတွက်သာ လုပ်စားနေခြင်း တစ်မျိုးဟု မှတ်ယူမိပါတယ်။
နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်းရဲ့ အမှန်တကယ် ယခုလို ဖြေကြားပြောဆိုချက်တွေဟာ ယခင် ဆက်ဆက်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံဘက်က အကြိမ်ကြိမ်ဖြေကြား ဖြေရှင်းခဲ့မှုတွေနဲ့ တစ်ထပ်တည်း ကျနေကြောင်းသတိထားမိပါတယ်။ ယခုအချိန်မှာဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်ကအခြေအနေမှန်ကို နားလည် လက်ခံလာပြီဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို အသိအမှတ် ပြုလာတဲ့ သဘောဆောင်တယ်လို့လည်း ယူဆပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံအကြား ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနဲ့ အပြုသဘော ချဉ်းကပ်မှုတွေဟာ ယခုထက်ပိုပြီး အပေါင်းလက္ခဏာ ဆောင်လာမယ့် သဘောများ ရှိလာပြီလို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ 
အခြားဘယ်အဖွဲ့အစည်း ဘယ်နိုင်ငံမှမလိုပါ။ နှစ်နိုင်ငံအကြားကိစ္စရပ်ကို အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းခြင်းအားဖြင့် ပိုပြီးထိရောက် အောင်မြင်မှုရှိလာမယ်လို့ ခံယူထားပါတယ်။ ပြဿနာတစ်ရပ်ကို အဖြေရှာရာမှာ ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းတဲ့နည်းလမ်းက ဖိအားပေးနည်းလမ်းနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်ပါတယ်။ ပြဿနာရဲ့ အရင်းအမြစ်က ဘာလဲဆိုတာ ယနေ့ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွှတ်တော်ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ ရဲ့ ပြောဆိုချက်တွေမှာ ထင်ဟပ်နေပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် ထိုထောက်ပြချက်တွေကို ဘယ်လိုမှ မျက်ကွယ်ပြုလို့မရပါဘူး။ 
အရင်းအမြစ်ကို ဖြေရှင်းနိုင်ပြီဆိုမှသာ လက်တွေ့ကျ၊ မျှတပြီး ရေရှည်တည်မြဲတဲ့ ငြိမ်းချမ်း တည်ငြိမ်မှု တစ်ခုကို မလွဲမသွေရရှိနိုင်မှာဖြစ်ပါ‌ကြောင်း ဤနေရာကနေ တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။

Source- www.moi.gov.mm