သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ဖက်ဒရယ်အစိုးရကို ကိုင်တွယ်ပုံသည် ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက်မှုများ ကိုသာ အလေးပေးခဲ့ခြင်းကြောင့် အစိုးရကဏ္ဍက ပါဝင်သည့် ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခု ကြုံလာသော အခါ ၎င်းအနေဖြင့် အဆိုပါလျှော့ချမှုများနှင့်ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းများကို ရှောင်လွှဲ၍မရနိုင်တော့ပေ။

၎င်း၏ ဒုတိယသက်တမ်း စတင်ပြီးစ အချိန်တွင် လေယာဉ်ပျက်ကျမှုတစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်အခါ လေကြောင်းထိန်းသိမ်းရေးဝန်ထမ်း လိုအပ်ချက်ကို ပြစ်တင်ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။

အစိုးရသည် အရေးပါသည့် ရာထူးများကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရန် ရုန်းကန်နေရပြီး အလုပ်ဖြုတ်ချမှု တချို့ကို တိတ်တဆိတ် ပြန်ရုပ်သိမ်းရသည့်အခါတွင် ယင်းကဲ့သို့ ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက်မှုများ သည် လိုအပ်သည်ထက်ပိုနေပြီဟူသော စိုးရိမ်မှုများ ပိုမိုဖြစ်ပေါ်လာမည်ဖြစ်သည်။

မျှော်လင့်မထားသည့် ရေဘေးကြီး တစ်ခုကြုံလာရသည့်အခါတွင် ထရမ့်၏ ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက် မှုများသည် အမျိုးသားမိုးလေဝသဌာနနှင့် FEMA အပေါ် သက်ရောက်ခဲ့မှုအတိုင်းအတာသည် ထောက်ပြ ဝေဖန်စရာ အချက်တစ်ခု ဖြစ်လာမည်မှာ မလွဲဧကန်ဖြစ်သည်။

ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့ အားလပ်ရက်အတွင်း တက္ကဆက်တွင် ရုတ်တရက် ရေကြီးမှုကြောင့် လူပေါင်း ၉၅ ဦးအထိ သေဆုံးခဲ့ပြီး အခြားများစွာသောသူများ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေသေးသောကြောင့် အမျိုးသားမိုးလေဝသဌာန (National Weather Service) တွင် ဝန်ထမ်းအင်အား လျှော့ချ ခံရမှုများ သို့မဟုတ် တက္ကဆက်ရှိ မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းရေးရုံးများတွင် လစ်လပ်နေသော ရာထူးများ က အဆိုပါ ရေဘေး၏အကျိုးဆက်ကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့သည်ဟု အတိအကျပြောဆိုရန် အချိန်မတန် သေးပေ။

ရှာဖွေရမည့် အချက်အလက်များ အများအပြားရှိနေပြီး ပြည့်စုံသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ရပ် ပြုလုပ်မည်မှာ အသေအချာပင်ဖြစ်သည်။

အေဂျင်စီအတွင်း ဝန်ထမ်းခန့်ထားမှုနှင့် ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက်မှုများသည် မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းရေး လုပ်ငန်းများကို မည်သို့ထိခိုက်နေစေသည်ဆိုသည့် မကြာသေးမီက အစီရင်ခံစာများကို စောစီးစွာ သတိပေးချက်တစ်ခုဟု မြင်လာရနိုင်ပါသည်။

CNN သတင်းထောက် Andrew Freedman က မေလအတွင်းတွင် “လက်ရှိနှင့် ယခင်က မိုးလေဝသပညာရှင်တွေနှင့် ပြုလုပ်သည့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုတွေအရ အမျိုးသား မိုးလေဝသ ဝန်ဆောင်မှုသည် ယခင်ကထက် ပိုဆိုးနေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရပါသည်၊ အကြောင်းက လူအင်အား လျှော့ချမှု၊ အစောပိုင်း အငြိမ်းစား ယူမှုနှင့် ရှိပြီးသား လစ်နေသည့် ရာထူးတွေကြောင့်ပါ” ဟု ပြောဆိုခဲ့ပြီး အစီရင်ခံစာ၌ အမျိုးသားမိုးလေဝသ ခန့်မှန်းရေးဌာနချုပ်များ၏ သုံးပုံတစ်ပုံတွင် အကြီးတန်း မိုးလေဝသပညာရှင် မရှိကြောင်းလည်း ဖော်ပြထားပါသည်။

CNN က ဧပြီလအတွင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သော သတင်းတွင် ထရမ့်အုပ်ချုပ်ရေးက ရာသီဥတုဆိုင်ရာ သုတေသန ဓာတ်ခွဲခန်းများနှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများကိုပိတ်ရန် အစီအစဉ်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြခဲ့ ပါသည်။ အဆိုပါလုပ်ငန်းများသည် ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာသည်နှင့်အမျှ မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းနိုင်စွမ်း ကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းဘတ်ဂျက် အဆိုပြုချက်ကို မကြာသေးမီက ကွန်ဂရက် လွှတ်တော်သို့ တင်သွင်းခဲ့ပါသည်။

Project 2025 ဟုခေါ်သည့် အစိုးရအလှည့်အပြောင်းအတွက် အခြေခံကျသည့် အစီအစဉ်တွင် မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ငွေကြေးသုံးစွဲမှုကို လျှော့ချပြီး ပုဂ္ဂလိက ကုမ္ပဏီများကို ပိုမှီခိုရန် တောင်းဆိုထားပါသည်။

တက္ကဆက်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ဘေးအန္တရာယ် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို ထရမ့်၏ လက်လွတ် စပယ် စီမံခန့်ခွဲမှုပုံစံက မည်သို့သက်ရောက်မည်ဆိုသည်ကို ယခုအချိန်၌ အတိအကျ ပြောဆို၍မရ သေးဘဲ ထရမ့်က ရေဘေးသင့်ဒေသကို အဓိက ဘေးအန္တရာယ်ဇုန်အဖြစ် အမြန်ဆုံး ကြေညာခဲ့ပါ သည်။

သို့သော် ၎င်းက ဖက်ဒရယ်အရေးပေါ်စီမံခန့်ခွဲမှုအေဂျင်စီ (FEMA) ကို ပိတ်သိမ်းလိုနေပြီး ၊ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အခန်းကဏ္ဍကို များစွာလျှော့ချလိုကြောင်း ပြောဆိုခဲ့ဖူးပါသည်။

တက္ကဆက်တွင် ဆိုးရွားသည့် ရေဘေးအန္တရာယ်ကြီး ဖြစ်ပွားမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ထရမ့်အနေဖြင့် အဆိုပါသဘောထားကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် ရှိ၊မရှိ မေးမြန်းမှုကို အိမ်ဖြူတော် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Karoline Leavitt က “ထရမ့်သမ္မတကြီးအနေဖြင့် အရေးပေါ်အခြေအနေတွေမှာ ပြည်နယ်တွေကို ပံ့ပိုးပေးဖို့ အပြည့်အဝ ကတိကဝတ်ပြုထားပါသည်” ဟုသာ ပြန်လည်ဖြေကြားခဲ့ပါသည်။

CNN ၏ Gabe Cohen မှ မကြာသေးမီက တင်ပြချက်အရ ဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက် များအား FEMA နှင့် ပြည်နယ်များ၏ အကူအညီတောင်းခံမှုလုပ်ငန်းစဉ်များကို ကျော်ဖြတ်၍ အိမ်ဖြူတော်တွင် တိုက်ရိုက်ချမှတ်နေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ 

ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်မှုများကို လျှော့ချလိုသည့် အလားအလာများသည် ထရမ့်အစိုးရ၏ အဓိကအချက်ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ၎င်း လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော မူဝါဒအသစ်ကြောင့် Medicaid နှင့် အစားအသောက်အကူအညီများအတွက် ပြည်နယ်များသည် ကိုယ်ပိုင်ဘဏ္ဍာငွေများ ပိုမို အကုန် အကျခံရန် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံသားများ အကူအညီများ ဆုံးရှုံးသွားမည့် အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

ဒေသခံများနှင့် တာဝန်ရှိသူများသည် ရုပ်မြင်သံကြားအင်တာဗျူးများတွင် အလွန်အမင်း တုန်လှုပ် နေကြပြီး ရေဘေးအတွက် လုံးဝမျှော်လင့်မထားခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

Biden အုပ်ချုပ်ရေးလက်ထက်က National Oceanic and Atmospheric Administration ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး Rick Spinrad က CNN ၏ Boris Sanchez အား “မိုးလေဝသဌာနက ၎င်းတို့၏ တာဝန်ကို ပြည့်ပြည့်ဝဝထမ်းဆောင်ခဲ့သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းသူများနှင့် အရေးပေါ်ဝန်ဆောင်မှုများအကြား ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်မှုရှိနိုင်ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။

San Antonio မိုးလေဝသရုံးတွင် အရေးပါသော ညှိနှိုင်းရေးမှူးတစ်ဦး မရှိခဲ့ခြင်းသည် အဆိုပါ ပြဿနာ၏ အဓိကအချက်ဖြစ်နိုင်ကြောင်း Spinrad က ဆိုသည်။ ထိုရာထူးသည် လွန်ခဲ့သော ဧပြီလ ကတည်းက လစ်လပ်နေခဲ့ပြီး ထရမ့်အစိုးရ၏ လျှော့ချရေးအစီအစဉ်ကြောင့် ဝန်ထမ်းဟောင်း တစ်ဦး ထွက်ခွာသွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

“ဤသည်မှာ တစ်သက်တွင် တစ်ကြိမ်သာ ကြုံတွေ့ရနိုင်သော ရေဘေးကြီးဖြစ်သည်” ဟု Texas မှ သတင်းတင်ဆက်ခဲ့သူ CNN ၏ Pamela Brown က ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။ ဒေသခံများသည် မြစ်ရေကြီးနိုင်သည်ကို သိထားကြသော်လည်း သူမနှင့်တွေ့ဆုံစကားပြောခဲ့သူများက အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်ကို “ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်” အဖြစ်သာ ရည်ညွှန်းနေကြသည်။

ကိုးကား- CNN

CNN တွင် Zachary B.Wolf ရေးသားထားသည့် “Trump’s government cuts and the catastrophe in Texas: Here’s what we know” ကို ဦးဝင်းဇော်ထွန်း၊ ဒုတိယ ညွှန်ကြားရေးမှူးက ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားပါသည်။

https://edition.cnn.com/2025/07/07/politics/noaa-nws-fema-layoffs-cuts-texas-floods?iid=cnn_buildContentRecirc_end_recirc

ယနေ့ကမ္ဘာပေါ်၌ သက်ကြီးရွယ်အိုလူဦးရေ ပမာဏသည် တိုးမြင့်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး၏ ခန့်မှန်းထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်၌ လူခြောက်ဦးလျှင် တစ်ဦးသည် အသက် ၆၀ အထက်နှုန်း ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ အရေအတွက်အားဖြင့် ၁ ဒသမ ၄ ဘီလီယံသို့ ရောက်ရှိလာမည်ဖြစ်ပါသည်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားကောင်းမွန်သော နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ဂျပန်၊ ဂျာမနီ၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုစသည့်နိုင်ငံများတွင် အသက် ၆၅ နှစ်အထက် သက်ကြီးရွယ်အိုအရေအတွက်သည် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအထက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။ ယင်းသို့သော အခြေအနေများကြောင့် ၎င်းသက်ကြီးရွယ်အိုများကို ငွေရောင်ဆူနာမီလှိုင်းများ (Silver Tsunami) ဟု ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလာခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ယင်းအသက်အရွယ်အပိုင်းအခြား ပမာဏကြီးထွားပြောင်းလဲလာမှုသည် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် အခွင့်အလမ်းကောင်းတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ သက်ကြီးရွယ်အို လူဦးရေပမာဏတိုးတက်လာသည်နှင့်အတူ ၎င်းတို့ကို ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုပေးသည့် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းသည်လည်း အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ သက်ကြီးရွယ်အိုများသည် ၎င်းတို့၏ ဘဝနေဝင်ချိန်ကို သက်သောင့်သက်သာစိတ်ချမ်းမြေ့စွာဖြင့် အပူအပင်ကင်းကင်းကုန်ဆုံးနိုင်စေရန်အတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အဆင့်အတန်းမြင့်မား၍ ကောင်းမွန်သော ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်သည့်နေရာများသို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း၊ ရာသီဥတုကောင်းမွန်သည့် ကာလတစ်ခုအတွင်း ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခြင်း (ဥပမာ- နွေရာသီအပူရှောင်ခြင်း၊ ဆောင်းရာသီတွင် နွေးထွေး၍ နေရောက်ခြည်ရရှိသော နေရာများတွင် သွားရောက်နေထိုင်ခြင်း) တို့ကို ပြုလုပ်လာကြသည်။

တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုမရှိသောဒေသများ၊ သဘာဝဘေးအပါအဝင် ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်တတ်သည့် ဒေသများမှ သက်ကြီးရွယ်အိုများသည်လည်း ၎င်းတို့၏ ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုဘဝလုံခြုံမှုတို့ကိုပေးစွမ်းနိုင်သည့် နေရာများ၊ ဂေဟာများကို ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်မှုများ ပြုလုပ်လာကြသည်။ သို့ဖြစ်ရာ Elderly Care Tourism ဟုခေါ်သော သက်ကြီးရွယ်အိုပြုစုစောင့်ရှောက်မှု ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် တဖြည်းဖြည်းတွင် ကျယ်လာခဲ့ပြီး ပီပြင်သော ခရီးသွားလုပ်ငန်းပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဈေးကွက်ရှာဖွေသူများကလည်း သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းကို စိတ်ဝင်တစား ဦးတည်ဖော်ဆောင်လာကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

သက်ကြီးရွယ်အို စောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်း (Elderly Care Tourism - ECT) သည် ဆေးပညာရပ်နှင့် နည်းပညာများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်၍ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုခံယူသည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း (Medical Tourism) နောက်တွင် နောက်ဆက်တွဲ အဖြစ်ပေါ်ထွက်လာသည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းခရီးသွားလုပ်ငန်း ပုံစံနှစ်ရပ်သည်လည်း အခြားသော ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့် နှိုင်းစာပါက တစ်နည်းတစ်ဖုံအားဖြင့် ဆက်နွှယ်လျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

စာရင်းဇယားများအရ ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၇ ထရီလီယံအထိ ရှိလာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြပြီး သက်ကြီးလူဦးရေပမာဏ တိုးတက်များပြားလာခြင်း (Silver Tsunami ဖြစ်လာခြင်း) နှင့်အတူ ဆက်လက်၍လည်း ယင်းလုပ်ငန်းသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကဏ္ဍတွင် ရှေ့တန်းသို့ ရောက်ရှိနေသော နိုင်ငံများသာမက ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖြင့် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေတိုးတက်ရရှိရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော နိုင်ငံများကပါ အလားအလာရှိသော သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှု ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အာရုံစိုက်ဖော်ဆောင်လာကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ထိုနိုင်ငံများအနက် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည်လည်း သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အာရုံစိုက်လာသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ သီရိ လင်္ကာနိုင်ငံသည် စာရင်းဇယားများအရ နှစ်စဉ်သူနာပြုဦးရေ ၆၀၀၀ ကျော် လေ့ကျင့်သင်ကြားမွေးထုတ်ပေးလျက်ရှိသည်။ သီရိလင်္ကာသူနာပြုများသည် ဗြိတိန်၊ အီတလီ စသည့်ဥရောပနိုင်ငံများနှင့် ဩစတြေးလျ၊ အာရှအရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများတွင် ငှားရမ်းခေါ်ယူမှုအများဆုံး စာရင်းဝင်သူနာပြုများ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနှင့် ဧည့်ဝန်ဆောင်မှုအတွက် လူသားအရင်းအမြစ်ပေါကြွယ်ဝသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်ဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ ယင်းအချက်သည် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွား လုပ်ငန်းဖော်ဆောင်ရန်အတွက် အရေးပါသော အချက်တစ်ချက်ဖြစ်ပါသည်။ သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှု ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖော်ဆောင်ရန်အတွက် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၌ လူသားအရင်းအမြစ်ကြွယ်ဝမှုအပြင် အခြားသော အားသာချက်များရှိကြောင်းကိုလည်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများက သုံးသပ်ပြထားသည်များလည်း ရှိပါသည်။

ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုင်ရာပညာရှင်များ၏ သုံးသပ်ချက်အရ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် မပူလွန်း၊ မအေးလွန်းသော သမမျှတသည့် ရာသီဥတုရှိသဖြင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် နေထိုင်ရန် သင့်တော်မှုရှိခြင်း၊ ကိုလိုနီခေတ်လက်ရာ အငွေ့အသက်ရှိသည့် အဆောက်အအုံ၊ ဘန်ဂလိုများ တည်ရှိနေခြင်း၊ လုပ်သားနှင့်မြေယာပေါများခြင်း၊ ရိုးရာကုထုံးများနှင့် ခေတ်မီကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးနိုင်သည့် အဆင့်အတန်းရှိခြင်း၊ တည်ငြိမ်အေးချမ်းပြီး ဧည့်ဝတ်ပျူငှာသောနိုင်ငံအဖြစ် ပုံဖော်မြှင့်တင်လာနိုင်ခြင်း၊ ဗုဒ္ဓဘာသာကို အဓိကကိုးကွယ်သော နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် တရားဘာဝနာများ ကျင့်ကြံအားထုတ်နိုင်ခြင်း (ဤတွင်သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် ဘာသာရေးခရီးသွားလုပ်ငန်း Religious Tourism, Meditation Tourism အဖြစ်လည်း ပေါင်းစပ်မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။)၊ စိမ်းလန်းသော လက်ဖက်စိုက်ခင်းများနှင့် သာယာလှပသော တောင်ကုန်းများရှိခြင်းတို့ကြောင့် အပန်းဖြေခရီးသွားလုပ်ငန်း (Leisure Tourism) ကိုသာမက သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်သည့် အားသာချက်များ ရှိနေပါသည်။

ခရီးသွားလုပ်ငန်းကျွမ်းကျင်သူများက ဖော်ပြပါအားသာချက်များ သက်သက်ဖြင့်သာ သက်ကြီး စောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းကို မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန် တွန်းအားပေးနေသည်မဟုတ်။ အခြားသော အလားအလာနှင့် အခွင့်အလမ်းများလည်းရှိနေသည်ကို လေ့လာဖော်ထုတ်တင်ပြကြသည်။ ၎င်းလေ့လာချက်များတွင် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်မှုများပြားသော ခရီးသွား ဧည့်သည်များတွင်ပါဝင်သည့် ဗြိတိန်နိုင်ငံ၌ ကြည့်ရှု စောင့်ရှောက်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိသည့် သက်ကြီးဘိုးဘွားအရေအတွက်သည် ငါးသိန်းခန့်ရှိ၍ ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ သွားရောက်နေထိုင်လည်ပတ်လိုသော ဆန္ဒရှိခြင်း၊ အခြားဥရောပနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည့် ဂျာမနီနိုင်ငံတွင် ၂၀၃၅ ခုနှစ်၌ အသက် ၆၇ နှစ်အထက် လူဦးရေသည် ငါးသန်းခန့်အထိ ရှိလာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားခြင်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်၌ လူသုံးဦးတွင် တစ်ဦးသည် ၆၅ နှစ် အထက်ရှိလာမည်ဖြစ်ခြင်း၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသများမှ ကြွယ်ဝသော သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ ပင်စင်စားများသည် ရာသီဥတုကောင်းမွန်၍ စိမ်းလန်းစိုပြည်သော ဒေသများတွင် ကာလရှည်နေထိုင်လိုခြင်း၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံအတွင်း၌ပင် လက်ရှိတွင် အသက် ၆၀ အထက် လူဦးရေသည် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၁၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး ဆက်လက်တိုးတက်လျက်ရှိခြင်းကြောင့် ကျန်းမာရေးနှင့် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်း ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ တိုးမြှင့်ချဲ့ထွင်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် အကောင်အထည်ဖော်မြှင့်တင်ရန် အခြေအနေကောင်းများ ရှိနေသည်။

သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် အားသာချက်၊ အခွင့်အလမ်းများရှိသကဲ့သို့ ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ရမည့် လိုအပ်ချက်များလည်းရှိပါသည်။ ၎င်းလိုအပ်ချက်များတွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်း၌ အဓိကလိုအပ်သော လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်သကဲ့သို့ သက်ကြီးခရီးသွားများ နေထိုင်မည့်နိုင်ငံသို့ အဆင်ပြေချောမွေ့စွာ သွားရောက်နေထိုင်နိုင်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းရပ်တစ်ခုလည်းဖြစ်သည့် ဗီဇာထုတ်ပေးခြင်းလုပ်ငန်းဖြစ်ပါသည်။ သွားရောက်မည့်နိုင်ငံသို့ အဆင်ပြေလွယ်ကူချောမွေ့စွာဝင်ရောက်၍ လိုအပ်သော ကာလအတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ နေထိုင်ခွင့်ရနိုင်မှသာ သက်ကြီးရွယ်အိုခရီးသွားများကို ဆွဲဆောင်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ပင်စင်စားခရီးသွားများ လာရောက်ရေးအတွက် ဆွဲဆောင်ခေါ်ယူသည့်အနေဖြင့် အငြိမ်းစားဗီဇာ (Retirement Visa) ကို စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်များ ရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်း၍ ထုတ်ပေးလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

အငြိမ်းစားဗီဇာထုတ်ပေးရာတွင် အသက် ၅၀ နှင့်အထက် ပုဂ္ဂိုလ်များကို ထုတ်ပေးပြီး အငြိမ်းစားဗီဇာလျှောက်ထားနိုင်ရန်အတွက် သတ်မှတ်ငွေကြေးပမာဏတစ်ရပ် (အနိမ့်ဆုံး ထိုင်းဘတ်ရှစ်သိန်း) ကို ထိုင်းဘဏ်တစ်ခုခုတွင် ဗီဇာမလျှောက်ထားမီနှစ်လကြိုတင်၍ အပ်နှံထားရမည်ဖြစ်ပြီး လစဉ်ဝင်ငွေအဖြစ် အနည်းဆုံး ဘတ် ၆၅၀၀၀ ရှိရမည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ရာ အငြိမ်းစားခရီးသွားများ ဝင်ရောက်နေထိုင်မှုမှ ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်းသို့ ငွေကြေးစီးဝင်မှုတိုးပွားလာမည်ဖြစ်သည်။ ဗီဇာသက်တမ်းမှာ ဗီဇာအမျိုးအစားနှင့် လျှောက်ထားသည့် နိုင်ငံသားများအပေါ် မူတည်၍ ဗီဇာသက်တမ်း (ခွင့်ပြုကာလ) ကွဲပြားသွားမည်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အငြိမ်းစားဗီဇာသည် ကာလရှည် (Long Stay) ဗီဇာအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။

သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည်လည်း သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန်အတွက် အကြံပြုချက်များတွင် ငါးနှစ်မှ ၁၀ နှစ်အထိ ခွင့်ပြုပေးနိုင်သည့် အကြိမ်ကြိမ်ပြည်ပြန်ဝင်ခွင့်ဗီဇာ (Multientry Visa)ကို သက်ကြီးခရီးသွားများသို့ ထုတ်ပေးနိုင်ရေးနှင့် ၎င်းတွင် နိုင်ငံအတွင်း ကာလရှည်နေထိုင်မှုအတွက် ကျန်းမာရေးအာမခံထားရှိရေး ဝင်ငွေအထောက်အထားတို့ကို ခိုင်ခိုင်မာမာတင်ပြနိုင်ရန် ထည့်သွင်းအကြံပြုတင်ပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

ထို့အပြင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတို့သည် လူသားအရင်းအမြစ် ကိုအခြေခံသော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများဖြစ်သောကြောင့် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှု ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အကောင်အထည်ဖော်မည်ဆိုပါက စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မားသော လူသားအရင်းအမြစ်များ မွေးထုတ်ပျိုးထောင်ပေးရန်မှာ အရေးပါသော လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ယင်းလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအရည်အသွေးသာမက ဧည့်ဝန်ဆောင်မှု နှင့်ပတ်သက်သောခံယူချက်နှင့် အလေ့အကျင့်တို့ကိုပါ မွေးမြူထားရှိရေးကို ပြုစုပျိုးထောင်ရန်လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ အခြားအရေးပါသော အချက်များမှာ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အပြုအမူများကို နားလည်ခြင်း၊ နိုင်ငံခြားဘာသာစကားများ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းနှင့် မသန်စွမ်းသူများအတွက် ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်းတို့ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားတတ်မြောက်ပြီးဖြစ်ရန် လိုအပ်မည် ဖြစ်ပါသည်။

အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိကနှင့် ပြည်သူတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အားပေး

ဖော်ပြပါအချက်များအပြင် ခရီးသွားလုပ်ငန်း စီမံကိန်း/မဟာဗျူဟာကဲ့သို့သော အမျိုးသားအဆင့် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်း စီမံကိန်း သို့မဟုတ် မဟာဗျူဟာ National Elderly Tourism Strategy (NETS) ကို စနစ်တကျရေးဆွဲထားရှိပြီး အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်သွားရန် ခရီးသွားလုပ်ငန်းကျွမ်းကျင်သူများက တိုက်တွန်းထားသည်။ ၎င်းမဟာဗျူဟာတွင် သက်ကြီးစောင့်ရှောက်မှုခရီးသွားလုပ်ငန်းကို ဦးဆောင်အကောင်အထည်ဖော်မည့် အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်း၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည့် ဌာန/အဖွဲ့အစည်းတို့ကို သတ်မှတ်ထားရှိရန်နှင့် အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိကနှင့် ပြည်သူတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အားပေးကြောင်း ဖော်ပြတိုက်တွန်းထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်ကြီးရွယ်အိုအရေအတွက် ပမာဏတိုးတက်များပြားလာမှုကို သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများက သတိထားတွက်ဆနေကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစရိတ်နှင့် ပင်စင်၊ လူမှုဖူလုံရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊ သက်ကြီးများ၏ ဘဝလုံခြုံစိတ်ချရရေးနှင့် အေးချမ်းစွာ နေထိုင်ဖြတ်သန်းနိုင်ရေးတို့ကို ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်နေကြသည်။ သို့သော် Silver Tsunami ဟု တင်စားခေါ်ဝေါ်သည့် သက်ကြီးရွယ်အိုအရေအတွက် တိုးပွားလာမှုသည် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာမဟုတ်ကြောင်း၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖြင့် စီးပွားရေးမြှင့်တင်ရန် ဦးတည် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော နိုင်ငံအသီးသီးတို့အတွက် အခွင့်အလမ်းကောင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။ ။

MOI

ထိုင်ဝမ်ငါးသလောက် (milkfish) ကို မီးကင်၍ဖြစ်စေ၊ ကြော်၍ဖြစ်စေ၊ အနံ့အရသာပြည့်စုံသော ဟင်းချို ထဲတွင်ဖြစ်စေ စီမံ ထားသော ဟင်းလျာသည် အင်ဒိုနီးရှားစားပွဲများတွင် အဓိက မပါမဖြစ် စားသုံးလေ့ရှိသော အစားအစာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏အသားမှာ နူးညံ့ပြီး အရသာမှာ ချိုမြိန်ပါသည်။ သို့သော် အရသာလုံးဝမရှိသည်မှာ ၎င်းငါး၏ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များ ဖြစ်ပါသည်။

လွန်ခဲ့သောနှစ်က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ဂျကာတာ ပင်လယ်အော်မှ နမူနာယူထားသော ငါးများ၏ ၉၄% နီးပါးတွင် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ပါးဟက်နှင့် အူများထဲ၌ အဆိပ်ဖြစ်စေသော မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန် အစအနများ ပါဝင်နေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထိုအမှုန်အမွှားတစ်ခုစီသည် ၅ မီလီမီတာထက် မပိုကြပေ။

“မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်တွေကို ငါးတွေက စုပ်ယူပြီး လူတွေက စားသုံးမိပြီဆိုပါက ဒါဟာ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ တဖြည်းဖြည်း စုပုံလာမည်ဆိုသည့်သဘောပါ” ဟု အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားသုတေသနနှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှု အေဂျင်စီ (BRIN) ၏ အကြီးတန်းသုတေသီ Widodo Setiyo Pranowo က သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။ 

ပလတ်စတစ်အကြီးစားများ ပြိုကွဲပျက်စီးရာမှ မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အနှံ့ ကုန်းမြေ၊ ပင်လယ်နှင့် မိမိတို့ရှူရှိုက်နေရသော လေထုထဲအထိ ထိုမမြင်ရသောအမှုန်ငယ်များ စိမ့်ဝင်နေပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားများသည် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ် အမှုန်ကို အများဆုံးထိတွေ့နေရသူများဖြစ်နေပြီး၂၀၂၃ ခုနှစ်က Cornell တက္ကသိုလ်၏ လေ့လာမှုတစ်ခုအရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားများသည် တစ်လလျှင် ၁၅ ဂရမ် (ခရက်ဒစ်ကတ် သုံးချပ်စာ) မိုက်ခရိုပလတ်စတစ် အမှုန်များစားသုံးနေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ မလေးရှားနိုင်ငံသားများသည် တစ်လလျှင် ၁၂ ဂရမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသားများမှာ ၁၁ ဂရမ် စီ စားသုံး နေကြသည်။

အရှေ့တောင်အာရှဒေသသည် ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှု အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်နေပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ သမုဒ္ဒရာထဲသို့ ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှု အများဆုံးထုတ်လွှတ်နေသော နိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံအနက် ၆ နိုင်ငံမှာ အဆိုပါ ဒေသတွင်ပါဝင်နေသည်။

“အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများစွာတွင် ပလတ်စတစ်ဖြင့်ထုပ်ပိုးထားသော အစားအစာများကို အလွန်အမင်း မှီခိုနေရပါသည်” ဟု ဖိလစ်ပိုင် တက္ကသိုလ် (Diliman) မှ ရေနက်ပိုင်းသိပ္ပံပညာရှင် Deo Florence L Onda က ရှင်းပြသည်။ “ပလတ်စတစ် အစ အကြီးများ ပျက်စီးသွားပါက မိုက်ခရို ပလတ်စတစ် အမှုန်များ အစားအစာနှင့် အချိုရည်များထဲ သို့ ရောနှောဝင်ရောက်သွားနိုင်သည်”

သို့သော် အဆိုပါပြဿနာသည် ထုပ်ပိုးမှုထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်နေပြီး Insight အစီအစဉ်က မိုက်ခရို ပလတ်စတစ်အမှုန်များ၏ နေ့စဉ်ဘဝအတွင်းသို့ စိမ့်ဝင်လာပုံ၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် ကာကွယ်နည်းများကို စုံလင်စွာ ဆန်းစစ်ထားပါသည်။

လွန်ခဲ့သည့်နှစ်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ လေ့လာမှုတစ်ခုတွင် ဝက်၊ အမဲ၊ ကြက်နှင့် ပင်လယ်စာ ကဲ့သို့သော လူသုံးများသည့် အသားဓာတ် ၁၆ မျိုးတွင် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်များ တွေ့ရှိခဲ့သည်။

သုတေသနပြုချက်များအရ ပင်လယ်စာနမူနာများတွင် အများဆုံးပမာဏ (ပျမ်းမျှနမူနာတစ်ခုလျှင် မိုက်ခရို ပလတ် စတစ် ၁၁.၆ မှုန်) တွေ့ရှိရပြီး၊ အမဲသားနှင့် ကြက်သားတို့တွင် အနည်းဆုံး (ပျမ်းမျှ ၂.၉ မှုန်) သာ တွေ့ရသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

သိပ္ပံပညာရှင်များက အဆိုပါ တွေ့ရှိချက်သည် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ် ညစ်ညမ်းမှုသည် မိမိတို့၏ အစားအစာ ကွင်းဆက်တစ်လျှောက် မည်မျှကျယ်ပြန့်စွာ ပျံ့နှံ့နေကြောင်း သက်သေပြနေသည်ဟု သတိပေးထားသည်။

ပင်လယ်စာနှင့်ပတ်သက်လျှင် ငါးများသည် ဘက်တီးရီးယားများ ဖုံးလွှမ်းနေသော မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်များကို အစာနှင့်မှားပြီး မျိုချမိကြသည်။

“ငါးသေးသေးလေးတွေကို ကြော်စားသည့်အခါ ငါးတစ်ကောင်လုံး စားမိတတ်ပါသည်” ဟု အင်ဒိုနီးရှား တက္ကသိုလ် မှ ရေနက်ပိုင်း ဇီဝဗေဒပါမောက္ခ Mufti Petala Patria က ရှင်းပြသည်။ “ထိုအချက်က ငါး၏ပါးဟက်၊ အစာခြေလမ်းကြောင်းစသည့် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတွေထဲက မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များပါ မိမိတို့အနေဖြင့် စားမိသွားသည်ဆိုသည့်သဘောပါ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

အဆိုပါအမှုန်အများစုသည် ပုံမှန်စားသုံးကုန်ပစ္စည်းများမှ ဆင်းသက်လာပြီး PET (Polyethylene Terephthalate) ဘူးများ နှင့် ပလတ်စတစ်အိတ်များ အဓိကပါဝင်သည်။

ဥပမာအားဖြင့် PET ပလတ်စတစ်သည် နေရောင်ခြည်မှ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကြောင့် ပျက်စီးယိုယွင်းပြီး သမုဒ္ဒရာလှိုင်းများ၊ ရေအက်စစ်ဓာတ်တို့နှင့် ထိတွေ့ကာ ပိုမိုသေးငယ်သောအမှုန်များအဖြစ် ကွဲထွက်သွားသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ ပတ်ဝန်းကျင်အစီအစဉ် (UNEP) အရ သမုဒ္ဒရာ ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှု၏ ၈၀% ခန့်သည် ကုန်းမြေ မှ စတင်ဖြစ်ပေါ်ပြီး တစ်ခါသုံး ပြန်လည်မသုံးစွဲနိုင်သော ပလတ်စတစ် အိတ်ငယ်များ (sachets) သည် အဓိက အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် Greenpeace ၏ အစီရင်ခံစာအရ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ပလတ်စတစ်အိတ်ငယ်ပေါင်း ဘီလီယံ ၈၅၅ ခန့် ရောင်းချခဲ့ရပြီး ၎င်းတို့၏ ထက်ဝက်ခန့်မှာ အရှေ့တောင်အာရှတွင် သုံးစွဲခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

Ecological Observation and Wetlands Conservation (Ecoton) အဖွဲ့မှ Mohammad Alaika Rahmatullah က “အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားအများအပြားသည် တစ်ခါသုံးပလတ်စတစ်ကို ဦးစားပေး သုံးစွဲကြသည်မှာ ပထမ အချက် က စျေးပေါခြင်း ဒုတိယအချက်က သယ်ဆောင်ရလွယ်ကူခြင်း ကြောင့်ဖြစ်သည်” ဟု ရှင်းပြသည်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင်လည်း နေ့စဉ် ပလတ်စတစ် အိတ်ငယ်ပေါင်း ၁၆၄ သန်း သုံးစွဲနေပြီး ၎င်းသည် နိုင်ငံ၏ ပလတ်စတစ် အမှိုက်၏ ၅၂% ခန့်ရှိသည်။

အမှိုက်စွန့်ပစ်မှုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှု အားနည်းခြင်းကလည်း အဆိုပါပြဿနာကို ပိုမိုဆိုးရွားစေပါသည်။ ဂျကာတာ မြို့ရှိ မြစ်ငယ်တစ်ခုအနီးတွင် နေထိုင်သူ အသက် ၅၄ နှစ်အရွယ် Edi က “လူတွေက မြစ်ထဲကို အမှိုက်တွေ အလွယ်တကူ ချပစ်ကြသည်။ တခြားသူက အလွယ်တကူ အမှိုက်ပစ်လိုက်သည်ကို မြင်ပြီး မိမိလည်း အတုယူကာ အဝေးကို သွားမပစ်ချင်တော့သဖြင့် အမှိုက်များကို မြစ်ထဲပဲ ပစ်လိုက်ပါသည်” ဟု ဝန်ခံပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်က Ecoton အဖွဲ့၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်အရ ၎င်းတို့စစ်ဆေးခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ မြစ် ၆၈ စင်း၏ အနီးတစ်ဝိုက်တွင် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန် ညစ်ညမ်းမှုများ ပျံ့နှံ့နေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ဘရန်တတ်မြစ်တွင် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ် ၁ လီတာလျှင် အမှုန် ၁၀၀ ကျော် ၊  ဘန်ဂါဝမ်ဆန်မြစ်တွင် ၁ လီတာလျှင် အမှုန် ၈၀၀ နီးပါး ၊ မြစ်ကျင်းမြစ်တွင် ၁ လီတာလျှင် အမှုန် ၅၀၀  ခန့် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး အဆိုပါ အချက် များသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှု အခြေအနေမည်မျှ ဆိုးရွားနေကြောင်း သက်သေပြနေသည်။

Ecoton ၏ အကြီးတန်းသုတေသီ Daru Setyorini က “မြစ်များထဲရှိ မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များသည် နောက်ဆုံးတွင် ပင်လယ်ထဲရောက်ရှိသွားပြီး ရေနေသတ္တဝါများနှင့် လူသားများအတွက် ကြီးမားသော ကျန်းမာရေး အန္တရာယ် ဖြစ်စေနိုင်သည်” ဟု သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။

ဖိလစ်ပိုင်တွင် ကုမ္ပဏီများ သို့မဟုတ် ရေသန့်စင်စက်ရုံများအား မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များကို ဖယ်ရှားရန် ဥပဒေအရ ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းမရှိကြောင်း Deo Florence L Onda က ရှင်းပြသည်။ “ရေသန့်စက်ရုံများ၏ စွမ်းဆောင်ရည်ကို မိမိတို့မသိရပါ။ အဓိကအကြောင်းမှာ ၎င်းတို့လိုက်နာရမည့် မူဝါဒမရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ကျယ်ပြန့်လာမှုသည် အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲမှု ဝန်ဆောင်မှုများထက် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ တိုးတက်နေသည်။

Greenpeace Philippines မှ ပညာရှင် Marian Frances Ledesma က “တစ်ခါတရံတွင် မိမိတို့၏ ကျေးရွာများတွင် အမှိုက်ပုံးများ၊ အမှိုက်ပြန်လည်အသုံးပြုရေးစင်တာများ မရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ကျေးရွာသားများအတွက် အမှိုက် အမျိုးအစားအလိုက် သင့်လျော်စွာ စွန့်ပစ်နိုင်မည့် နည်းလမ်း မရှိပါ” ဟု ရှင်းပြသည်။

ဂျကာတာမြို့၏ အချို့နေရာများသို့ အမှိုက်ကားများ လွယ်ကူစွာမရောက်ရှိနိုင်ခြင်းကြောင့် ဒေသခံများက အမှိုက်များကို ပတ်ဝန်းကျင်အနီးစွန့်ပစ်ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ အင်ဒိုနီးရှား တက္ကသိုလ်မှ ရေနက်ပိုင်းဇီဝဗေဒ ပါမောက္ခ Mufti က သတိပေးသည်မှာ “အမှိုက်ပုံအဖြစ်သတ်မှတ်ထားသော နေရာများတွင် ပလတ်စတစ်အမှိုက်များ စုပုံလာခြင်းသည် အလွန်အန္တရာယ်များပါသည်။ အဆိုပါ ပလတ်စတစ်များမှ ထွက်ပေါ်လာသော အဆိပ်အတောက် ဓာတ်ငွေ့ များနှင့် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များသည် မြေအောက်ရေထဲသို့ စိမ့်ဝင်ကာ ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် လူသားများ၏ ကျန်းမာရေးကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်ပါသည်” ဟု ဆိုသည်။

အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ပလတ်စတစ်များသည် အမှုန်အမွှားငယ်များအဖြစ် ပြိုကွဲပျက်စီးကာ ပလတ်စတစ် အမှိုက်များသည် တဖြည်းဖြည်းပျက်စီးလာပြီး မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များအဖြစ် မြောင်းများ၊ ချောင်းများ၊ မြစ်များ၊ ပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်ခြင်း သို့မဟုတ် မြေအောက်ရေထဲသို့ စိမ့်ဝင်နိုင်ကြောင်း မုဖ်တီက ရှင်းပြသည်။

ဂျကာတာ၏ Bantar Gebang အမှိုက်ပုံဧရိယာ၌ လက်ရှိတွင် အမှိုက်ပေါင်း တန်ချိန် ၄၅ သန်း စုပုံနေပြီး မကြာမီ ကာလအတွင်း ပြည့်လျှံလာမည် ဖြစ်သည်။

ဖိလစ်ပိုင်၊ မလေးရှားနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံများတွင် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများမှ အမှိုက်တင်သွင်းမှုများသည် ၎င်းတို့၏ ပြန်လည်အသုံးပြုရေးလုပ်ငန်းများကို ထောက်ပံ့ပေးနေသည်။ သို့သော် အမှိုက်အားလုံးကို ဒုတိယအကြိမ်ပြန်လည် အသုံးမပြုနိုင်ပေ။ အထူးသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့သည် ယခုနှစ်မှစ၍ ထိုကဲ့သို့သော အမှိုက်တင်သွင်းမှု များကို တားမြစ်ထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဖိုရမ်၏ လှုပ်ရှားမှုမန်နေဂျာ Abdul Gofar က “တင်သွင်းလာသော အမှိုက်များသည် အသုံးမကျတော့သည့် အကြွင်းအကျန်များဖြစ်ပြီး နေရာတကာတွင် စွန့်ပစ် ခံနေရသည်။ ၎င်းတို့သည် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ် ညစ်ညမ်းမှုကို တိုက်ရိုက်ဖြည့်ဆည်းပေးနေခြင်းဖြစ်သည်” ဟု ရှင်းပြသည်။

ကလာရီဇာ ဘာကူဂန်း (၃၅ နှစ်)သည် မိသားစုအတွက် မနီလာမြို့ရှိ “ဟက်ပီလန်း” (ဘီဆာယာ ဘာသာဖြင့် “အမှိုက်ပုံ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော ဆင်းရဲနွမ်းပါးရပ်ကွက်) တွင် နေထိုင်လုပ်ကိုင်နေပြီး မိသားစုအတွက် ပြန်လည် အသုံးပြုရေးလုပ်ငန်းများသို့ ရောင်းချရန် ပလတ်စတစ် အမှိုက်များ ကောက်ယူခြင်းသည် အန္တရာယ်များလှသော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းတစ်ခု ဖြစ်နေသည်ကို သူမ သိရှိသည်။ “ရုပ်မြင်သံကြားများတွင် ပလတ်စတစ်နှင့် ကစားတာ၊ ကလေးတွေစားသည့် အစားအစာထဲ ပလတ်စတစ်ပါသွားရင် ဘယ်လောက်အန္တရာယ်များတယ်ဆိုတာ မကြာခဏပြကြသည်” ဟု သူမက ရှင်းပြသည်။ “မိမိလည်း စိုးရိမ်မိတာပေါ့။ အဆိပ်သင့်ပစ္စည်းတစ်ခုဆိုရင် ဆေးရုံတက်ရသည်အထိဖြစ်သွားနိုင်သည်”ဟု သူမကဆိုသည်။ ထိုနေရာသည် မနီလာမြို့၏အကြီးမား ဆုံး အမှိုက်စွန့်ပစ်ရာ နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။

နောက်ဆုံးတွေ့ရှိချက်များအရ မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များ နေရာတကာတွင် ရှိနေကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များ သိရှိ ထားသော်လည်း၊ ယခုအခါမှသာ ၎င်းတို့၏ ကျန်းမာရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုများကို စတင်နားလည်လာကြသည်။

ဖိလစ်ပိုင် အဆိပ်သင့်မှုဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ John Paul Ner ကသွေးကြောထဲသို့ ဝင်ရောက်သော အလွန် သေးငယ်သည့် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များကို ကျောက်ကပ်မှ စစ်ထုတ်နိုင်သော်လည်း ကိုယ်ခံအားစနစ်က ထိုအမှုန်များကို စားသုံးမှုကို အပြည့်အဝမဖယ်ရှားနိုင်ဘဲ ကျန်ရှိနေသောအမှုန်များက အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း သတိပေးထားသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်က Toxicology ဂျာနယ်တွင် ပါဝင်သော လေ့လာမှုတစ်ခုအရ DNA နှင့် ဗိုင်းရပ်စ်များနှင့် အရွယ်အစား တူသော နာနိုပလတ်စတစ် များသည် ဦးနှောက်ကို အဆိပ်အတောက်များမှ ကာကွယ်ပေးသော အာရုံကြောစနစ် ကို ကာကွယ်ပေးနေသည့် သွေးဦးနှောက်စစ်ထုတ်ခြင်း (blood-brain barrier) ကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ကြောင်း၊ အဆိုပါ အတားအဆီးသည် အာဟာရဓာတ်များကိုသာ ဖြတ်သန်းခွင့်ပြုပြီး အဆိပ်အတောက်များကို တားဆီးပေးသည့် ဆဲလ်အမြှေးပါးဖြစ်သည်။

အဆိုပါ တွေ့ရှိချက်များက နာနိုပလတ်စတစ်များ၏ အန္တရာယ်သည် ယခင်ထင်မှတ်ထားသည်ထက် ပိုမို ကြီးမားနိုင်ကြောင်း ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောစနစ်ကို ရေရှည်တွင် ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်း ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော သုတေသနများ လိုအပ်နေကြောင်း ညွှန်းဆိုနေသည်။

တိရစ္ဆာန်များနှင့်ပြုလုပ်သော လေ့လာမှုများကလည်း အလားတူသတိပေးချက်များ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် က သုတေသီများသည် မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များနှင့် သုံးပတ်ကြာထိတွေ့ခံရသည့် ကြွက်များတွင် လူသားတို့၏ မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းရောဂါ (dementia) နှင့်ဆင်တူသော ဉာဏ်ရည်ကျဆင်းမှုလက္ခဏာများ စတင်ပေါ်လာကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့သည်။

နှလုံးနှင့်သွေးကြောစနစ်လည်း အန္တရာယ်မှ ကင်းလွတ်ခြင်းမရှိပေ။ လွန်ခဲ့သောနှစ်က နှလုံးရောဂါ ရှိသူများ၏ သွေးကြောအတွင်း အဆီခဲများကို လေ့လာခဲ့သော သုတေသနတစ်ခုတွင် လူနာ တစ်ဝက်ကျော်၏ အဆီခဲများထဲ၌ မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များ တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထိုလူနာများသည် သွေးကြောထဲတွင် ပလတ်စတစ် ညစ်ညမ်းမှု မရှိသူများထက် နှလုံးရုတ်တရက်ဖောက်ခြင်း သို့မဟုတ် လေဖြတ်ခြင်း ဖြစ်နိုင်ခြေ ငါးဆနီးပါးပိုများကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

ဘာကူဂန်း၏ ကလေးငယ် ငါးဦးအပါအဝင် (ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေ ၂၀,၀၀၀ မှ ၄၀,၀၀၀ အထိ နေထိုင်သည့် Happyland ရပ်ကွက်တွင်) မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်အမှုန်များမှ စိမ့်ထွက်လာသည့် ဓာတု ပစ္စည်းအချို့သည် ကလေးများ၏ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း သုတေသနများက ဖော်ပြထားသည့် အန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင် နေရသည်။

လီဒီစမာက ရှင်းပြသည်မှာ ပလတ်စတစ်အမျိုးမျိုးတွင် အသုံးပြုသည့် ဓာတုပစ္စည်း ၁၆,၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး ၎င်းတို့ အနက် ၄,၀၀၀ ကျော်မှာ လူသားများအတွက် အန္တရာယ်ရှိသည်ဟု သတ်မှတ်ထားကြောင်း ထောက်ပြသည်။

အန္တရာယ်ရှိသော်လည်း ဘာကူဂန်းက သူမ၏မိသားစုအတွက် လက်ရှိလုပ်ကိုင်နေသည့် အမှိုက်ကောက်ခြင်းသည်သာ ကလေးများ၏ မုန့်ဖိုးအပါအဝင် နေထိုင်စားသောက်စရိတ်များအတွက် တစ်ခုတည်းသော အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း လုပ်ငန်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။ 

သို့သော်လည်း သူမသည် မိမိ၏ကလေးများအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဘဝကို မျှော်လင့်နေဆဲဖြစ်ပြီး မက်ထရို မနီလာမှ နေ့စဉ်စွန့်ပစ်သည့် တန် ၁၀,၀၀၀ ကျော်သော အမှိုက်များထဲမှ ပိုမိုရရှိနိုင်မည့် ၎င်းတို့၏လက်ရှိနေရပ်မှ ဝေးဝေးသို့ ရောက်ရှိမည့် ဘဝတစ်ခုကို မျှော်မှန်းထားသည်။ “သူတို့(၎င်း၏သားသမီးများ) ပညာတတ်မြောက်ပြီး ဘဝတိုးတက်လာရင် ဒီကနေထွက်သွားကြမည်ဟု မျှော်လင့်မိပါသည်” ဟု သူမက ဆိုသည်။

ထိုပိုမိုကောင်းမွန်သောဘဝသည် မဝေးတော့ပေ။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရှိ မြို့များစွာတွင် “အမှိုက်မှ ငွေပြန်အမ်းသည့် အစီအစဉ်” (Trash to Cashback) များ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိပြီး၊ နေထိုင်သူများ အနေဖြင့် ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်သော ပလတ်စတစ်များကို အစားအစာနှင့် အခြားလိုအပ်ချက်များအတွက် အသုံး ပြုနိုင်သည့် ငွေအဖြစ် လဲလှယ်နိုင်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သော အဆိုပါ အစီအစဉ်သည် အမှိုက်ပုံများတွင် စုပုံနေသည့် တစ်ခါသုံး ပလတ်စတစ် ပမာဏကို လျှော့ချရန် ရည်ရွယ်သည်။ ယခုအခါတွင် ပလတ်စတစ်အမှိုက် ကီလိုဂရမ် ၃၀၀,၀၀၀ ကျော်ကို စုဆောင်းမိပြီဖြစ်သည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကလည်း ၎င်း၏ပြန်လည်အသုံးပြုရေးစနစ်ကို ချဲ့ထွင်လျက်ရှိပြီး ပလတ်စတစ် အမှိုက်များကို ကျေးရွာအဆင့်စုဆောင်းရေးစင်တာများတွင် အမျိုးအစားခွဲပြီး၊ စက်မှုလုပ်ငန်းများ သို့မဟုတ် ပြန်လည် အသုံးပြု နိုင်ရေးလုပ်ငန်းများက လာရောက်ကောက်ယူမည်ဖြစ်သည်။

“အဆိုပါ စနစ်ကို လျင်မြန်စွာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။ လမ်းညွှန်ချက်များ ပြီးမြောက် ပါက ကျေးရွာ ၇၅,၀၀၀ တွင် အသုံးပြုနိုင်မည်” ဟု အင်ဒိုနီးရှား သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာနမှ အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲမှုဒါရိုက်တာ နိုဗရီဇယ်တာဟာ က ရှင်းပြခဲ့သည်။

“ပလတ်စတစ်ကို ထုတ်လုပ်ပုံ သဘောသဘာဝအရ နှစ်ကြိမ်မှ သုံးကြိမ်အထိသာ ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်သည်” ဟု လီဒီစမာက ရှင်းပြသည်။ 

ပြဿနာရင်းမြစ်ကို ဖြေရှင်းရန်အာဏာပိုင်များသည် အရင်းအမြစ်ဘက်သို့ အာရုံစိုက်လာကြပြီး ပလတ်စတစ် ထုတ်လုပ်ပုံနှင့် သုံးစွဲမှုပုံစံကို ပြန်လည်သုံးသပ်လာကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၂၀၂၉ နှစ်ကုန်တွင် တစ်ခါသုံး ပလတ်စတစ်များကို အဆင့်ဆင့်ရပ်စဲနိုင်ရေးဆောင်ရွက်ရန် ကတိပြုထားသည်။ အပြုအမူ ပြောင်းလဲမှုများလည်း စတင်အရှိန်ရလာပြီး ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဂျကာတာမြို့ရှိ စျေးဝယ်စင်တာများ၊ အလွယ်တကူ ဝယ်ယူနိုင်သော ဆိုင်များနှင့် ဈေးများတွင် တစ်ခါသုံးပလတ်စတစ်အိတ်များကို တားမြစ်ပြီးနောက် တစ်နှစ်အတွင်း အိမ်ထောင်စု အဆင့် ပလတ်စတစ်အိတ်သုံးစွဲမှု ၄၂% ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။

ထိုဥပဒေများက ထုတ်ကုန်တစ်ခု၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက် (စားသုံးသူအသုံးပြုပြီးနောက် အမှိုက်ဖြစ်သည်အထိ) ကုန်ကျစရိတ်အား ထုတ်လုပ်သူများက ကျခံရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။

အွန်ဒါ၏ အဆိုအရ ပလတ်စတစ်ပြဿနာသည် ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေပြီး “လူများ ပလတ်စတစ် သုံးစွဲရခြင်းမှာ အစားအစာလိုအပ်ချက်ကြောင့်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ဝယ်ယူနိုင်သည့် အစားအစာများမှာ ပလတ်စတစ် အိတ်ငယ်များဖြင့် ထုပ်ပိုးထားသော အစားအစာများသာ ဖြစ်နေသည်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

“ထို့ကြောင့် လူမှုစီးပွားရေးဆိုင်ရာ အခြေခံပြဿနာကို မဖြေရှင်းနိုင်ပါက ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် အလွန်ခက်ခဲမည် ဖြစ်ပါသည်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်း ရှင်းပြခဲ့သည်။

ဘာသာပြန်ဆိုသူ- ဦးဝင်းဇော်ထွန်း၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂

https://www.channelnewsasia.com/cna-insider/southeast-asia-ingesting-microplastic-health-risks-pollution-indonesia-philippines-5221946

“နတ်ပြည်မိုးသူဇာ၊ ပျံကျလာသို့ရှုသာတင့်စနိုး၊ လှခေါင်မိုးလျှင်ပြစ်မျိုးမှည့်မထင်၊ နတ်ရုပ်သွင်သို့၊ ဖြူစင်ထွန်းရောင်ဝင်း၊ လှမှန်ကင်းကိုညဉ့်ခင်းဆည်းဆာတွင်၊ ကျွန်ုပ်မြင်သည်ရယ်ရွှင်ပြုံးတုံ့ မပြုံးတုံ့”

အင်းဝခေတ် ရဟန်းစာဆို ရှင်မဟာရဋ္ဌသာရ၏  ဝဏ္ဏပဘာရတုကဗျာမှ ပြစ်မျိုးမှည့်မထင်သော၊ ဖြူစင် ဝင်းပသော၊ ရှုချင်စဖွယ် တင့်တယ်လှပသော၊ ရယ်ရွှင်ပြုံးတုံ့ မပြုံးတုံ့နေတတ်သောလှမှန်ကင်းဖြစ်သော မိန်းကလေးငယ်၏ပင်ကိုအလှကို ဖွဲ့ဆိုထားသည့်အလှအဖွဲ့ဖြစ်သည်။

အလှဟူသည်

ကျွန်မတို့သည် အလှ၊ အလှအပ၊ အလှတရားဟုဆိုလိုက်ပါလျှင် ယေဘုယျအားဖြင့် မျက်နှာအလှ၊ အသားအရေအလှ၊ ကိုယ်ခန္ဓာအလှ၊ ရုပ်ဆင်းသွင်ပြင်အလှစသည်များကို   မြင်မိထင်မိတတ်ကြသည်။ စာပေထဲကအလှဘွဲ့ဟုဆိုပါလျှင်လည်း မောင်တို့မယ်တို့၏ရုပ်ဆင်းရူပကာ အလှအပအဖွဲ့အနွဲ့များကို အောက်မေ့သတိရမိတတ်ကြသည်။

“ဣတ္ထိ ရူပံ ဓနံ”- မိန်းမတို့၏ ဥစ္စာပစ္စည်းသည် အဆင်းဖြစ်သည်ဟူသော ဆိုရိုးစကားသည်လည်း ကျွန်မတို့ပစ်ပယ်၍မရသော၊  မပစ်ပယ်နိုင်သော လောကီဝါဒအလှအယူအဆဖြစ် နေသည်။ မြန်မာ စာပေကို အဖတ်အမှတ်နာလာသောအခါ၊ အလေ့အလာအဆည်းအပူးများလာသောအခါ၊ မြန်မာစာပေ ထဲမှမိန်းမလှများကိုကျွန်မသတိပြုမိလာသည်။

စာပေထဲမှယင်းမိန်းမလှများသည် ပုဂံခေတ်ကျောက်စာများထဲတွင် မြင်ရတွေ့ရထိတွေ့ခံစားရသော အလှူ့အမ ပုဂံသူမိန်းမသားများ၊ အနှစ် ၁၀၀၀ ကြာပြီဖြစ်သော မြန်မာစာပေခရီးလမ်းကြောင်းတွင် စာပေဂီတကဗျာအနုပညာပစ္စည်းများဖန်တီးခဲ့ကြသူ စာပြုစာဆိုသူမိန်းမသားများ၊ ဝတ္ထုကဗျာစသော ရသစာပေများထဲတွင်  သက်ဝင်လှုပ်ရှားနေကြသောဇာတ်ဆောင်မိန်းမသားများ  စသည်များစွာတို့၏ စာအလှ၊ စိတ်အလှ၊ သဒ္ဓါတရားအလှ၊ ကိုယ်ကျင့်တရားအလှ၊ အချစ်အလွမ်းအလှ၊ အိမ်ထောင်မှုအလှ၊ မိသားစုအလှ၊  လူနေမှုအလှစသောအနှစ်သာရပြည့်ဝသော အဖိုးထိုက်တန်သောအလှများကို ပိုင်စိုးထား သူများဖြစ်ကြသည်။

 တောင်တွင်းရှင်ငြိမ်းမယ်

“နှမလေးမယ်တို့မောင်မှာ၊   စစ်သံကြားလျှင် ရွှေဓားပိုက်ကာ၊ အိုးစားဖက်ကို လိုက်လို့ရှာသည်၊ ရိက္ခာကနည်း မိုးကသည်းသနှင့်၊ သင်းတွဲကိုမှ ကူးနိုင်ပါ့မလားတော်”

ဟူသော စစ်မှာတစ်မူ အိုင်ချင်းမှကဗျာတစ်စကို တက္ကသိုလ်ဝင်တန်း စာသင်ခန်းကို ဖြတ်သန်းဖူးသူတိုင်း စွဲခဲ့ကြသည်။

စစ်မှာတစ်မူ အိုင်ချင်းကဗျာရှင်ဖြစ်သော ရှင်ငြိမ်းမယ်သည် “ချစ်တဲ့သူငယ်လေ ....... သူငယ်ချင်း ကောင်း ယောက်မတို့လေ”

ဟူ၍ သူငယ်ချင်းအား  ရင်းနှီးချစ်ခင်စွာခေါ်ဆိုပြီး ရင်ဖွင့်ခဲ့သော ချစ်စဖွယ်အိုင်ချင်းကဗျာများကို ရေးဖွဲ့ခဲ့ သည့် ညောင်ရမ်းခေတ်ကျေးလက်သူဖြစ်သည်။

သို့ရာတွင် နာမည်ဂုဏ်သတင်းကျော်စောခြင်းမရှိသော၊ ငွေကြေးဥစ္စာပြည့်စုံကြွယ်ဝခြင်းမရှိသော၊ ရာထူးရာခံကင်းမဲ့သော၊ ကျေးတောသူတစ်ဦးမျှသာဖြစ်သော ရှင်ငြိမ်းမယ်သည် သူ့ခေတ်သူ့အခါက အမှတ်ထင်ထင်မှတ်တမ်းတင်ခံရသောစာဆိုမဖြစ်ခဲ့ရပါချေ။ မွေးဖွားရာဇာတိရွာအမည်၊ မွေးဖွားသောခုနှစ်သက္ကရာဇ်၊ မိဘမည်ရည်၊ ဘဝခရီးပုံရိပ်၊ ကွယ်လွန်သော   ခုနှစ်သက္ကရာဇ်   အစရှိသောသူမ၏ဘဝအတ္ထုပ္ပတ္တိကိုလည်းမတွေ့ရှိကြရပါချေ။ နောက်နှောင်းလူများအနေဖြင့် ရှင်ငြိမ်းမယ်ကို တောင်တွင်းကြီးနယ်သူ ညောင်ရမ်းခေတ် မြန်မာအမျိုးသမီးတစ်ဦး၊ နှစ်လိုဖွယ် အိုင်ချင်းကဗျာများကို ရေးဖွဲ့သူ ကျေးလက်စာဆိုမယ်တစ်ဦးအဖြစ်သာ တွေ့မြင်သိရှိကြရသည်။

ရှင်ငြိမ်းမယ် ရေးဖွဲ့ခဲ့သောအိုင်ချင်းကဗျာများ ၁၅ ပုဒ်ခန့်တွေ့ရှိရသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၀၀ မှ ၁၁၀၀ ဝန်းကျင်အတွင်း ပေါ်ထွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ယင်းအိုင်ချင်းများကို  “ရာပြည့်အိုင်ချင်းများ”ဟု  နှောင်းလူတို့က သတ်မှတ်ခေါ်ဆိုကြသည်။ ရှင်ငြိမ်းမယ်၏ အိုင်ချင်းကဗျာများသည် ကျေးလက် နေလုလင်ပျိုနှင့်လုံမပျိုတို့၏ချစ်ရေးချစ်ရာများကို ပြုံးချင့်စဖွယ်ကြည်နူးလွမ်းမောဖွယ် ဖွင့်အံသွန်ချ ထားသော အချစ်ရသ၊ အလွမ်းရသကျေးလက်တေးကဗျာများဖြစ်သည်။

အိုင်ချင်းကဗျာ

ပုဂံဝန်ထောက်မင်းဦးတင်က  “အိုင်”ဟူသော ဝေါဟာရသည် ကဗျာ၊ အသံ၊ ပြည့်လျှမ်းသော၊ အင်းအိုင် ဟူသော အနက်များရှိကြောင်း ဆိုခဲ့သည်။

ဆုတောင်းခန်းပျို့မှ “နေစိမ့်ကိုင်သို့၊ အိုင်အိုင်ရင့်ကျူး၊ နှလုံးနူးအောင်”ဟူသောအဖွဲ့ မဂ္ဃစိုးခန်းပျို့မှ “ထိုရပ်ပြည်ကား၊ သံကြည်ရိုက်အိုင်၊ မိုးဖြိုင်ဖြိုင်လျှင်၊ မနိုင်မကန်”ဟူသောအဖွဲ့၊ ကဝိလက္ခဏ သတ်ပုံသံပေါက်မှ “ပိုက်ပိုက်ထုပ်ထုပ်၊ ငြင်းလက်ခုပ်၊ စည်းဆုပ်တီးအိုင်အိုင်”ဟူသောသံပေါက်အဖွဲ့ များအရ “အိုင်”သည် အသံကိုဆိုလိုကြောင်း ထင်ရှားလှသည်။

ထို့ပြင် “အိုင်”ဟူသောစကားမှာ သီဆိုရာ၌ အသံတစ်မျိုးကိုဆိုလိုကြောင်း၊ ထိုအသံကို “အိုင်သံ”ဟု ခေါ်ဆိုကြောင်း၊  ဆရာကြီးဦးဖေမောင်တင်ကလည်း  “သီဆိုရန်အတွက် စိတ်နှလုံးကြည်နူး စေတတ်သော အသံမျိုးဖြင့် စီစဉ်ဖွဲ့နွဲ့အပ်သောသီချင်းဖြစ်သောကြောင့် “အိုင်ချင်းဟူ၍ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်”ဟု အနက်ဖွင့်ခဲ့သည်။

 ရှင်ငြိမ်းမယ်နှင့် အိုင်ချင်းကဗျာ

ရှင်ငြိမ်းမယ်၏ အိုင်ချင်းကဗျာများသည် ချစ်သူမောင်နှင့်ချစ်သူမယ်တို့၏ အချစ်အလွမ်း၊ မိန်းကလေး ၏ဘဝနှင့်ဘဝဝန်းကျင်ပုံရိပ်များကို ချစ်ဖွယ်၊ သနားဖွယ်၊ ကြည်နူးဖွယ်၊ လွမ်းဆွတ်ဖွယ်၊ သတိမူဖွယ်၊ ဆင်ခြင်ဖွယ်၊ ပြုံးချင်ဖွယ်၊ ရယ်မောချင်စဖွယ်ဖွဲ့ဆိုထားသော တေးကဗျာများဖြစ်သည်။

အိမ်ထောင်ပြုခြင်းကို   တစ်သက်မှာတစ်ခါဟုလက်ခံထားကြသော မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် လူရည် လူသွေးနုန့်နဲ့သော  သာမန်လုလင်ပျိုမျှကို ခင်ပွန်းအဖြစ် မရွေးချယ်ချင်ခဲ့ကြပါချေ။ ဤသဘောကို   ပန်ရ မည်ဆိုပါလျှင်လည်း  ပင်မြင့်ထက်မှသဇင်ပန်းကိုမှ ပန်လိုသူ၊ လိမ်းရမည်ဆိုလျှင်လည်း ရွှေအဆင်းလို ဝါဝင်းသော နနွင်းတက်ကိုမှ လိမ်းလိုသူ၊ “ကြင်ပါရလို၊ ကြင်ရလျှင်လည်းရေမြေ့သခင်၊ အရှင်စက် ရင်းရွှေတိုက်တော်မှာ၊ စာရင်းသွင်းသည်ခြင်းခြင်းတောက်တဲ့လူ မှသာတဲ့” ဟူ၍ ဖွဲ့ဆိုခဲ့သည်။  မစဉ်းစားမဆင်ခြင်ဘဲ ချစ်သူရည်းစားထားတတ်သူမဟုတ်ကြောင်း၊ ဘုရင်မင်းမြတ် ၏ရွှေတိုက်တော်တွင် စာရင်းဝင်သော မင်းမှုထမ်းကောင်းမျိုးကိုသာ စဉ်းစားမည်ဖြစ်ကြောင်း မိန်းကလေးငယ်၏ ချစ်စိတ်ကူးကို တွေ့မြင်ရသည်။

တကယ်တမ်းချစ်မိသွားသောအခါတွင်မူ ထွေးလေးများက တားဆီးကြသောကြောင့် မတွေ့ရတာ ကြာခဲ့ပြီဖြစ်သောချစ်သူနှင့် တွေ့ရပြန်သောအခါ မယ့်ချစ်သူ လူပုံနွဲ့က“ပဝါရက်သစ်၊ မယ်ကပေး တဲ့ပိုးသေးမဲပါ၊ ခေါင်းပေါင်းပြာလည်မှာရစ်လို့၊ ဖွင့်လှစ်ကယ်မဆိုပခုံးဘယ်တင်၊ မယ့်ကျောပြင်လက်တင် ရပ်လို့၊ မတ်တတ်ကယ်ငိုမောင့်ကိုစိမ်းကား၊ မယ်နှမကဆိုသလား”ဟု စကားနာထိုးလာသောအခါ ယောက်ျားသားဖြစ်ပါလျက် မျက်ရည်ကျနေသောလူပျော့လူနွဲ့ချစ်သူမောင်ကိုပင် စိတ်မပျက်နိုင်ဘဲ “တို့ချစ်ခြင်းကို၊ ကွင်းအောင်တစေနေ့တိုင်းမွှေတဲ့၊ သက်ကြီးဝန်တိုမြင်တိုင်းမုန်းစရာ့ ကုန်းမအိုရေလို ခန်းခြောက်ပါစေသား...” ဟု အဒေါ်များကိုသာ ရန်ထောင်စကားဆိုမိလိုက်ပါတော့သည်။

ယင်းသို့ပင် ဘကြီး ဒေါ်ကြီးများက သဘောမတူ၍  ဝိုင်းဝန်း၍ ဖျက်ကြ၊ တားကြ၊ လှေကားခုံမှာ ဂဠုန် စောင့်၊ လှေကားဦးမှာ ဘီလူးစောင့်၊ ထရံကြားမှာ ဓားသွားထားသည့်ကြားမှ ချိန်းတွေ့ကြသော အခါ.... သူခိုးအမှတ်နှင့် လူလိုက်ခံရသောအခါ ....

“ညီမအထွေး၊ ရွှေတလေးကိုပြေး၍ကြည့်ချေ၊ စေလသောခါအမယ်မမ၊ ကျွန်မခဲအို မြင်ငဲ့ငါတို့၊ ရွာလယ်ကောင်တွင်ခုတင်ကြီးမှာ၊ စောင်းတီးလို့လေး ....”

ဟူ၍  ပူပင်နေသောမိန်းကလေးကိုမှ အားမနာ၊ ရွာလယ်ကောင်ရှိ ကွပ်ပျစ်ခုတင်ပေါ်တွင် စောင်းတီးကာ အေးဆေးသာယာနေသော  ချစ်သူမောင်ကို ချစ်စိတ်ဖြင့် အပြစ်မတင်ရက်ခဲ့သူများဖြစ်သည်။             

မြန်မာမင်းများအုပ်ချုပ်စဉ်ကာလများတွင် အရေးတော်ပေါ်လေတိုင်း လုလင်တို့သည် စစ်ထွက်ကြ ရသည်။ ချစ်သူမယ်သည် တိုင်းရေးပြည်ရာအတွက် “ရွှေဓားငယ်မှပြိုးပြောင်၊ ရွှေလှံထောင်နှင့်၊ ဝေးခေါင် ရပ်မြေ၊ စစ်ချီရလေတော့သည့်”ချစ်သော စစ်သည်မောင်အတွက် ချစ်စိတ်လွမ်းစိတ်သောကစိတ်တို့ ဖြင့် ပူပန်နေမိသည်။

“စစ်မှာတစ်မူ၊ နှမလေး မယ့်ထက်ဖြူကို၊ ယူမလို့လားတော်၊ စစ်မှာယွန်းမ၊ နှမလေး မယ့်ထက်လှကို၊ ရမလို့လားတော်”ဟူ၍လည်း ထေ့ငေါ့မိသေးသည်။

“မောင်ကလေး မောင့်ကိုလွမ်းတော့၊ သောက်တော်ရေချမ်း၊ စားတော်ကွမ်းနှင့်၊ သွန်းတဲ့ညောင်ရေ၊ ပန်းသပြေနှင့်၊ မပြေ”နိုင်ဖြစ်နေရပါကြောင်း၊ အလွမ်းများကြောင့် ပိုးလောက်လမ်းကဲ့သို့ ကျွမ်းပစ်နေရပါကြောင်းကို  “သောက်တော်ရေအိုး၊ ကျွမ်းထိုးကောင်နှယ်၊ အပျိုဖြူငယ်နှမမှာမှ၊ ကြုံရတယ်ရှင်”ဟု ရင်ဖွင့်ခဲ့သည်။

ချစ်သူထံမှအောင်လေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ဆီမလူးသော ပေဖူးစာနှင့် မှာလိုက်သောအခါတွင်မူ “ဓားကိုသို့ကိုင်၊ လှံကိုသို့နုတ်၊ စစ်မြေပြင်မှာ၊  ဝင်ကာခုတ်”သော မောင်သည်  “ဗိုလ်ပေါင်းငယ်မှဝန်းရုံ၊  ရဲမက် ပုံမှာ၊ စိတ်ကုန်အောင်  မယ်ချစ်တဲ့၊ မောင်စစ်သည်”ဖြစ်ပါကြောင်း၊ ချစ်သူရဲမက်အတွက် ဂုဏ်ယူ ချစ်ခင်သူလည်းဖြစ်သည်။

ရှေးမြန်မာကြီးများသည်  “အိမ်ထောင်မှု ဘုရားတည်၊ ဆေးမင်ရည်စုတ်ထိုး၊ သည်သုံးခုချက်မပိုင်လျှင်၊ နောင်ပြင်ရန် ခက်တဲ့အမျိုး”ဟူ၍ မြန်မာ့အိမ်ထောင်မှုနှုန်းစံကို  ယင်းသို့သတ်မှတ်ကြသည်။  အမေများ၊ အဒေါ်များ၊ အစ်မများသည် သမီးများ၊ တူမများ၊ ညီမများ၏အိမ်ထောင်မှုကိစ္စများတွင် မေတ္တာစေတနာ ထားကြသည်။ ဝိုင်းဝန်းစဉ်းစားပေးတတ်ကြသည်။ မသင့်ဟုယူဆလျှင်လည်း တားမြစ်တတ်ကြသည်။

သင့်လျော်သူများတွေ့လျှင်လည်း ဝိုင်းဝန်းနားချပေးတတ်ကြသည်။ အနာဂတ်ကို မစဉ်းစားချင်သေး သော ကာယကံရှင်လူငယ်များအတွက်မူ တစ်ဖက်သတ်ခံစားမှုများ ပြင်းထန်ကြရစမြဲဖြစ်သည်။

“ကြင်ချင်းငယ်မှရည်တူရှင်လူထွက်သစ်၊ ဆယ့်ခြောက်နှစ်ကယ်ကချစ်တဲ့သူကို၊ ကလူငယ်မှကလဲ ချစ်ဖော်ကွဲရ၊ အသည်းကနာသည်အရီးအေ၊ မိထွေးအေတို့မွှေနှောက်လှာသည်”

“တောင်တစ်ပြင်မှာ ၊ အင်ခွင်ရှိသည့်ဗောဓိတကာ၊ ပိန်ပါးပါးသည်မယားကွာက၊ ရှာရှာဖွေဖွေသုံးခါ ရောက်လို့၊ သုံးခေါက်စေလျှင်မျိုးဆွေလုပ်ခွင်၊ ဝတ်ဖြူထွားနှင့် ပုဏ္ဏားမြင်ဗေဒင်အမယ်မေးမိတယ်”

“ဥစ္စာကိုမက်၊ ဘယ်အတွက်ကြောင့်သမက်ဖို့ကြံ၊ ဟိုလတွင်းကအသွင်းငယ်ခံသည်လူစံအမယ် ရွေးလှ တယ်”ဟူသောရှင်ငြိမ်းမယ်၏ “လူစံအမယ် ရွေးလှတယ်”

အိုင်ချင်းသည် မြန်မာအမျိုးသမီးတို့၏ အိမ်ရာထူထောင်မှုနယ်ပယ်နှင့်မိသားစုဝင်လူကြီးလူငယ်တို့၏ ဝိရောဓိများကို စိတ်ဝင်စားဖွယ်၊ သတိပြုမိဖွယ်၊ ပြုံးချင်ဖွယ်၊ နှစ်သက်ဖွယ် ဖွဲ့ဆိုထားသောအိုင်ချင်း ဖြစ်သည်။

 အိုင်ချင်းကဗျာများကို  ဖတ်ရှုရသောအခါ  တောင်တွင်းရှင်ငြိမ်းမယ်ဟူသော လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း လေးရာခန့်က ကျေးလက်စာဆိုတစ်ဦး၏အိုင်ချင်းကဗျာများသည် မြန်မာအမျိုးသမီးတို့၏ချစ်ခြင်း မေတ္တာကိုတန်ဖိုးထားမှု၊ အိမ်ထောင်ရေး၌ လေးနက်မှု၊ ချစ်သူခင်ပွန်းအပေါ် နက်ရှိုင်းစွာ ချစ်ခင်မှု၊ မိခင်ဖခင်များသာမက ထွေးတော်မိကြီးများကပါ  သားသမီးများအပေါ်တာဝန်ယူတတ်မှု၊ နွေးထွေး သော လူမှုဆက်ဆံရေးဝန်းကျင်ရှိမှု အစရှိသော  ညောင်ရမ်းခေတ် ကျေးလက်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ပုံရိပ်များကို ချိုသာပြေပြစ်စွာ၊ ပီပြင်ပေါ်လွင်စွာ၊ လှပစွာ၊ ရသမြောက်စွာ ဖော်ကျူးထားသော သီချင်းကဗျာအလှ များဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

အိုင်ချင်းကဗျာများဖြင့် မြန်မာအမျိုးသမီးများ၏အလှကိုစာပန်းချီခြယ်ခဲ့သော တောင်တွင်းရှင်ငြိမ်း မယ်သည်လည်း “အိုင်ချင်းကဗျာအလှ စာပေရသ”များကို ဖန်တီးနိုင်သော ချစ်ခင်နှစ်သက်ဖွယ် ချီးမြှောက်ဖွယ်ကောင်းလှသော  မိန်းမလှတစ်ဦးဖြစ်ပါကြောင်း မှတ်တမ်းတင်အပ်ပါသည်ရှင် ....။   ။

MWD Web Portal

သောက်သုံးရေရှားပါးမှု၊ ရေနံဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ သတင်းများကို မကြာခဏကြားလာရသောအခါ အနာဂတ်ကာလများတွင် “ရေ” သည်လည်း လူသားတို့ စိုးရိမ်ပူပန်ရသည့် အရေးကြီးကုန်စည် သို့မဟုတ် ရှားပါးအရင်းအမြစ် ဖြစ်လာတော့မည်၊ ရေရှားပါးမှု အခက်အခဲများ ကျယ်ပြန့် လာတော့မည်ဟု ကြိုတင်တွေးပူနေကြလိမ့်မည်။

ကမ္ဘာ့လူသားများ အသက်ရှင်သန်နေထိုင်ရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းများ ရှင်သန်လည်ပတ်နိုင်ရေးအတွက် မရှိမဖြစ် အရေးကြီးသည့် ရေသည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေတိုးပွားမှု၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်များ ပျက်သုဉ်းမှု၊ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုတို့ကြောင့် တဖြည်းဖြည်း ပိုမိုရှားပါး လာနေပြီဟု သုတေသီများက ထောက်ပြကြသည်။ ဤသို့ဆိုလျှင် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ပုံမှန်လည်ပတ်နိုင်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော လောင်စာအရင်းအမြစ် ရေနံကဲ့သို့ ယခုအခါ “ရေ”သည် ကမ္ဘာကြီးအတွက် အရေးကြီးသယံဇာတ အရင်းအမြစ်ဖြစ်လာနေပြီလော။

တဖြည်းဖြည်း တန်ဖိုးမြင့်လာသည့်ရေ

စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အရေးပါသောထုတ်လုပ်ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် အခြားသောကဏ္ဍများတွင် မရှိမဖြစ်လိုအပ်နေသည့်ရေနံကဲ့သို့ပင် “ရေ” သည် လူသားဘဝ ရှင်သန်ရေးအတွက် အရေးကြီးအရင်းအမြစ်ဖြစ်လာလျက်ရှိရာ “ရေသယံဇာတ” သည် ယခင်ကထက် တန်ဖိုးပိုမြင့်လာသည်။ ရေသယံဇာတစီမံခန့်ခွဲမှုသည်လည်း ယခင်ကာလများကထက် ပို၍အရေးပါလာ၏။ သေချာသည်မှာ အသုံးဝင်သည့် ရေသယံဇာတသည် လူသားများ၏မသိမှု အဝိဇ္ဇာတို့နှင့်အတူ ဆက်လက်၍ ရှားပါးလာနိုင်သည့် အလားအလာရှိနေခြင်းဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် အနာဂတ်ကာလများတွင် ရေ၏တန်ဖိုး သည် တဖြည်းဖြည်း ပို၍ကြီးမားလာပေလိမ့်မည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (ဒဗလျူ အိတ်ချ်အို)၏အဆိုအရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၂ ဒသမ ၂ ဘီလီယံခန့်သည် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်ပြီး ကျန်းမာရေးမထိခိုက်စေရန် ပြုပြင်စီမံထားသော သောက်ရေကို မရရှိနိုင်ကြဟုဆိုထားသည်။ အမှန်တကယ်ပင် ကမ္ဘာ့နေရာတိုင်း၌ လုံလောက်သောသောက်ရေ၊ သုံးရေထောက်ပံ့ပေးနိုင်ရန်မှာ ခက်ခဲလျက်ရှိနေသည်။ စက်မှုဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် ရေရှားပါးမှုအခြေအနေကို ပိုမိုတွေ့မြင် လာကြသည်။ လူဦးရေတိုးလာခြင်း၊ မြို့ပြချဲ့ထွင်မှု အားကောင်းလာခြင်း၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုများနှင့် အမျိုးမျိုးသော ညစ်ညမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းမှာ အဓိကအကြောင်းတရားများဖြစ်နေသည်။

ပိုမိုပီပြင်လာသော ရှားပါးမှု

ပေါပေါများများရှိနေချိန်တွင် မရှိမဖြစ်အရေးကြီးကြောင်း လေးလေးနက်နက် သတိမထားမိသည့် ရေသယံဇာတအရင်းအမြစ်သည် ယခုအချိန်တွင် ကမ္ဘာကြီး၏ နေရာအချို့၌ သိသိသာသာ လိုအပ်ချက်ကြီးမားလာနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ လူဦးရေတိုးတက်များပြားလာမှု၊ ရေအသုံးအစွဲ ပိုမိုလာမှုနှင့်အတူ ရေအရင်းအမြစ်လျော့နည်းလာမှုတို့ အကြောင်းဆုံလာသောအခါ ရေသယံဇာတရှားပါးမှုမှာ ကမ္ဘာ့လူသားများအားလုံးအတွက် အရေးတကြီးဖြေရှင်းရမည့် ပြဿနာကြီးတစ်ရပ် ဖြစ်လာနေတော့သည်။

ရေရှားပါးလာခြင်းဆိုသည်မှာ လူသားတို့ အမှန်တကယ်အသုံးပြုနိုင်သည့် ရေရရှိနိုင်မှုပမာဏ လျော့ကျလာခြင်းဖြစ်သည်။ ရေသည်ကမ္ဘာမြေကြီး၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ဖုံးလွှမ်းထားသော်လည်း ၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ သောက်သုံးနိုင်သော အခြေအနေတွင်ရှိနေသည်ဟု သိရသည်။ ထို့အပြင်ရေချိုအများစုသည် ရေခဲမြစ်များ သို့မဟုတ် မြေအောက်လွှာများတွင် ပိတ်လှောင်ထားသကဲ့သို့ ဖြစ်နေခြင်းနှင့်အချို့မှာ ညစ်ညမ်းလျက်လူသားတို့ အသုံးမပြုနိုင်သည့် အခြေအနေတွင်ဖြစ်နေခြင်းစသည့် အခြေအနေများကြောင့် လူသားတို့ ရေသယံဇာတရရှိရေးမှာ အဟန့်အတား များ ပိုမိုဖြစ်လာနေသည်ဟု လေ့လာမှုများအရ သိရသည်။

လူသားတို့ လက်ရှိဘဝအသက်ရှင် ရပ်တည်နိုင်မှုနှင့် အနာဂတ်မျိုးဆက်များ တည်မြဲနိုင်မှုအတွက်လည်းကောင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ၊ စက်မှုလုပ်ငန်း များအတွက်လည်းကောင်း မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့်ရေချိုမှာ ပို၍ရှားပါးလာပါက လူသားအနာဂတ် မည်သို့ဖြစ်လာနိုင် သနည်း။

ရေသယံဇာတ၏ အရေးပါမှုကို ယခင်ကလျှော့တွက်ခဲ့ကြ၏။ ယခုတော့ ထိုအခြေအနေ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်င်၏ စီးပွားရေးတွင် ရေသယံဇာတသည် မည်ကဲ့သို့ အသုံးဝင်သည်၊ မည်ကဲ့သို့ အသုံးပြုနေကြသည်၊ မည်မျှပါဝင်သည် စသဖြင့် ရေသယံဇာတနှင့်ပတ်သက်၍ ယခင်ကထက် ပိုမိုစိတ်ဝင်တစားရှိလာနေကြ၏။ သုတေသန စာတမ်းတစ်ခုတွင် တစ်ကမ္ဘာလုံး ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ဂျီဒီပီတွင်ရေနှင့် သက်ဆိုင်သော လုပ်ငန်းသည် ၁၀ ရာခိုင် နှုန်းရှိကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်ရေးနှင့် စက်မှုကုန်ထုတ် လုပ်ငန်းအပါအဝင် အခြားသောစီးပွား ရေးလုပ်ငန်းများစွာသည် သန့်ရှင်းသော ရေရရှိမှုအပေါ်တွင် အဓိကအားထား မှီခိုမှုပြုနေရကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

အသုံးဝင်သော ရေသယံဇာတ၏ ရှားပါးမှုအခြေအနေ ပိုမိုကြီးမားလာ သောအခါ ရေရရှိမှုအတွက် နိုင်ငံများ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းများအကြား အပြိုင်အဆိုင် အားထုတ်လာကြသည်။ အကန့်အသတ် ဖြင့်တည်ရှိပြီး ရှားပါးလာသည့် သယံဇာတဈေးနှုန်းသည် အခြေအနေအရ မြင့်တက်လာနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ဤသို့ဆိုလျှင်အနာဂတ်ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အခြေအနေအပေါ် မည်သို့သက်ရောက် လာနိုင်မည်နည်း။

အလေးထားရတော့မည့် ရေစီမံခန့်ခွဲမှု

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ လူသားများ ရေသယံဇာတ လုံလောက်စွာရရှိစေရေး၊ မျှတစွာသုံးစွဲနိုင်ရေးအတွက် ရေသယံဇာတစီမံခန့်ခွဲမှု အရေးတကြီး လိုအပ်လာသည်ကို သုတေသီများက ထောက်ပြနေကြပြီဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရေသယံဇာတကုန်ခန်းမှု ဖြစ်လာခဲ့ သည့်အချိန်၌ နိုင်ငံများအကြား “ရေ” ရရှိရေး အပြိုင်အဆိုင်အားထုတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး နိုင်ငံတကာ ပဋိပက္ခများအထိ ဦးတည်သွားနိုင်သည်ဟုလည်း သုံးသပ်ထားကြသည်။ ထို့ကြောင့် ရေသယံဇာတနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံအစိုးရများသာမက ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍကပါ စိတ်ဝင်တစား ပါဝင်လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်လာပြီဖြစ်သည်။

စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ ကုမ္ပဏီများသည်လည်း ၎င်းတို့ရရှိထားသော အောင်မြင်မှုများ ဆက်လက်ခိုင်မြဲစေရေးအတွက် ရေစီမံခန့်ခွဲမှု အလေ့အကျင့်များ၏ အရေးပါမှုကို ပိုမိုသိရှိကာ ဆက်လက်တန်ဖိုးထား လုပ်ဆောင်သင့်သည်။ ရေအရင်းအမြစ်များကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရေး၊ အခြေခံအဆောက်အအုံများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ရေသန့်စင်မှုနည်းပညာနယ်ပယ်တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပိုမိုပြုလုပ်ရေးစသည်ဖြင့် ရေသယံဇာတ စီမံခန့်ခွဲမှုကို ထိထိရောက်ရောက် လုပ်ဆောင်ကြရန် ပြင်ဆင်ရမည့်အချိန် ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။

ဦးစားပေးရေး အားပြိုင်လာသည့် ရေနှင့်ရေနံ

ရေနံသည် ကမ္ဘာ့အရေးအကြီးဆုံး ကုန်ပစ္စည်းဖြစ်ကြောင်း အားလုံးသိပြီး ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာကြီးက အကန့်အသတ်ဖြင့်သာ ထောက်ပံ့နိုင်သည့် ရေနံ၏အခြေအနေနှင့်အတူ အရေးပါမှုမြင့်တက် လာသော ရေ၏ပုံရိပ်တို့ကို နှိုင်းယှဉ် စဉ်းစားလာနေကြပြီဖြစ်သည်။ သုတေသနလေ့လာမှုများဖြင့် အကဲဖြတ်နေကြ ပြီ။ လန်ဒန်အခြေစိုက် Schroders သုတေသနအဖွဲ့၏ အကဲဖြတ်အကြံပြုချက်အရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ပိုမိုတိုးပွားလာပါက ရေသယံဇာတသည် ရေနံစိမ်းထက် ပိုမိုတန်ဖိုးရှိလာနိုင်မည်ဟု ကြိုတင် သုံးသပ်နေကြသည်။ မိုးခေါင်မှုများ၊ မိုးရွာသွန်းမှုပုံစံ ပြောင်းလဲမှုများသည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကို သက်ရောက်စေသည့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု အခြေအနေနှစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး ရေစီမံခန့်ခွဲမှု ပိုမိုစနစ်တကျနှင့် ထိထိရောက်ရောက်ပြုလုပ်ရန်လိုအပ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း မီးမောင်းထိုးပြနေပြီ ဟုလည်း ဆိုရပေမည်။

အရေးကြီးကုန်စည်တစ်ခု

စွမ်းအင်လောင်စာအတွက် ရေနံသည် အရေးကြီးကြောင်း တွင်တွင်ရေးသား၊ ဆွေးနွေးနေကြဆဲအချိန်တွင် “ရေသယံဇာတ”ကိုလည်း အလေးထားရကောင်းမှန်း ကမ္ဘာ့လူသားတို့ ပိုမိုသဘောပေါက်လာနေကြပြီ။ စီးပွားရေးရှုထောင့်မှ ကုန်စည်တစ်ခုအနေဖြင့် ဆိုရလျှင် လူသားတို့စိုးရိမ်ပူပန်ရမည့် အရေးကြီးကုန်စည်တစ်ခု တိုးလာခဲ့ပြီဟု ကောက်ချက်ချရမည်။ “ရေနှင့်ရေနံ မည်သည့်အရာကို အရေးတကြီး သဘောထား၍ ဦးစားပေးကြမည်နည်း”။

အစိုးရများသာမက၊ ကော်ပိုရေးရှင်းများ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းနှင့် ပြည်သူများသည်လည်း စဉ်ဆက်မပြတ်လုပ်ဆောင် နိုင်သည့်ရေစီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ အလေ့အကျင့်များကို ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြရန် လိုအပ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူသားတိုင်း ရေသယံဇာတအညီအမျှ ရရှိစေရေး အာမခံနိုင်ရန်အလို့ငှာ၊ ရေသယံဇာတဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပိုမိုပြုလုပ်လျက် အားလုံးပူးပေါင်းအားထုတ်လုပ်ဆောင်ကြရမည်။ သန့်ရှင်းသောရေ ရရှိနိုင်ရေးအတွက် အားလုံးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသည်သာ အလုပ်ဖြစ်မည်၊ သေချာသော ရလဒ်တစ်ခုကို ရရှိနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ။

ကိုးကား - https://www.eurasiareview.com/

MOI

၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ နယူးယောက်မြို့ရှိ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂဌာနချုပ်၌ သမိုင်းတွင်မည့် ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ နှစ်စဉ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့ကို ကမ္ဘာ့ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် (A/78/L.84/Rev2) ဖြင့် တညီတညွတ်တည်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သော လူဦးရေ ၃ ဒသမ ၄၄၆ သန်းသည် ကျေးလက်ဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသူများဖြစ်သည်။ ကျေးလက်နေပြည်သူများ၏ လူနေမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေး၊ ဥစ္စာဓနကြွယ်ဝချမ်းသာရေးနှင့် မြို့ပြနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကွာဟချက်များ ကျဉ်းမြောင်းစေရေးတို့အတွက် နိုင်ငံအသီးသီးရှိ အစိုးရအဆက်ဆက်က ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကဲ့သို့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို အသိအမှတ်ပြုရန်၊ ခွန်အားအပြည့်ဖြင့် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် ကမ္ဘာ့ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနေ့ ဖြစ်ပေါ်ရေး CIRDAP အဖွဲ့က နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခဲ့ရသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ဒါကာမြို့တွင် အခြေစိုက်သော အာရှနှင့်ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ ကျေးလက်ဒေသ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဗဟိုဌာန (Center on Integrated Rural Development for Asia and the Pacific - CIRDAP)သည် မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး နိုင်ငံအလိုက်ဆောင်ရွက်နေသော ကျေးလက်ဒေသ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရာတွင် ဝန်ဆောင်မှုပေးသည့် လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်နေသော အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ ယင်းအဖွဲ့တွင် သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာနက မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပင်မဆက်သွယ်ရာဌာနအဖြစ် တာဝန်ယူ၍ နိုင်ငံတကာမျက်နှာစာတွင် တက်ကြွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနေ့ကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် “တို့ကမ္ဘာမြေတိုးတက်ပြောင်းလဲဖို့ ကျေးလက်စွမ်းအားမြှင့်တင်စို့” ဆောင်ပုဒ်ဖြင့် ကျင်းပပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဆောင်ရွက်ချက်များ

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး ဆောင်ရွက်ချက်များကို ပြန်တွေးကြည့်ပါက ဘက်စုံကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအစီအစဉ်များကို ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲစေရေးရည်ရွယ်ပြီး ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုလျှော့ချရေး လုပ်ငန်းများကို ပင်မမဏ္ဍိုင်တစ်ရပ်အနေဖြင့် တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်မှာ မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ပင် ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံ့လူဦးရေ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်သည် ကျေးလက်ဒေသများ၌ နေထိုင်ကြသူများဖြစ်သည့်အတွက် ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဖော်ဆောင်ရာတွင် ကျေးလက်ဒေသများကိုအခြေခံထားပြီးဖော်ဆောင်ကြရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကျေးလက်ဒေသများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်မှာ ကျေးလက်ဒေသအခြေခံအဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ မိသားစုဝင်ငွေတိုးရေး၊ ကျေးလက်စီးပွားမြင့်မားရေးနည်းပညာနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်များဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရန် လိုအပ်သည်။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတော်အမျိုးသားရေးရည်မှန်းချက်များ၊ မူဝါဒများနှင့်အညီ ကျေးလက်ဒေသများ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်အတွက် သမဝါယမနှင့် ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာနအပါအဝင် ဆက်စပ်ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ဦးစီးဌာနများက ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြသည်။ ရည်မှန်းချက်များအောင်မြင်စေရန် မူဝါဒကောင်းများရှိရန် လိုအပ်သည့်အတွက် ကုလသမဂ္ဂစဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးမှုပန်းတိုင် (SDGs)၊ အာဆီယံကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုး ရေးနှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေးပင်မစီမံချက်၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘက်စုံရေရှည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစီမံကိန်း (MCSDP)များနှင့် ချိတ်ဆက်၍ တိကျခိုင်မာအားကောင်းသော ဖွံ့ဖြိုးရေးမူဝါဒများချမှတ်ကာ ပြည်သူ့အကျိုးပြု ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းများ၊ လုပ်ငန်းများကို ပြည်သူလူထုအပါအဝင် သက်ဆိုင်သူအားလုံးနှင့် လက်တွဲပူးပေါင်းကာ ဟန်ချက်ညီညီ အရှိန်အဟုန်ပြင်းပြင်းဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

အခြေခံအဆောက်အအုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်ဒေသများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်အတွက် အခြေခံအဆောက်အအုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်မှာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်လှသည်။ ကျေးလက်ဒေသအတွက် လမ်း၊ တံတား၊ သန့်ရှင်းသော သောက်သုံးရေရရှိရေး၊ လျှပ်စစ်မီးရရှိရေးတို့သည် ကျေးလက်ဒေသအတွက် အခြေခံလိုအပ်ချက်ပင်ဖြစ်သည်။ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအနေဖြင့် ကျေးလက်လမ်းမိုင်ပေါင်း ၂၀၁၉၆ ဒသမ ၂၉ မိုင်၊ ကုန်ထုတ် လမ်းမိုင်ပေါင်း ၄၀၁၂ မိုင်၊ တံတား ၂၀၉၂၉ စင်း ဆောက်လုပ်ပေးနိုင်ခဲ့သဖြင့် ကျေးရွာ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ လူဦးရေ ၅၈ ရာခိုင်နှုန်းအတွက် ရာသီမရွေးသွားလာနိုင်သော ကျေးလက်လမ်းများ ဖောက်လုပ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်ကို ဝမ်းမြောက်ဖွယ်ကြားသိရသည်။

ထို့ပြင် သန့်ရှင်းသောသောက်သုံးရေရရှိရေးအခက်အခဲများကို ဖြေရှင်းနိုင်ရန်အတွက် ရေကြည်ရေသန့်ရရှိသော စက်ရေတွင်းများ၊ သန့်စင်မှုစနစ်ပါဝင်သော စိမ့်စမ်းရေသွယ်လုပ်ငန်းများဖြင့် အိမ်တိုင်ရာရောက် ရေကောင်းရေသန့်ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ကျေးလက်နေပြည်သူများ၏ ရေရှားပါးမှုပြဿနာများကို ဖြေရှင်းနိုင်စေရန် ရေရရှိရေးလုပ်ငန်းပေါင်း ၄၄၂၁၀ အား ကျေးရွာပေါင်း ၃၂၃၂၅ ရွာတွင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့သည့်အတွက် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအနေဖြင့် ၈၄ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း လွှမ်းခြုံနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် တောင်ပေါ်၊ မြေပြန့် နယ်စပ်ဒေသပါမကျန် ဖွံ့ဖြိုးစေရေးအတွက် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနအပြင် ကျေးလက် လမ်းဦးစီးဌာနကလည်း ရာသီမရွေးသွားလာနိုင်သော ကျေးလက်လမ်းတံတားများအဖြစ် ဖော်ဆောင် ပေးလျက်ရှိသလို နယ်စပ်ဒေသနှင့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနကလည်းနယ်စပ်ဒေသရှိ ကျေးလက်နေပြည်သူများပါမကျန် ဖွံ့ဖြိုးမှုအခြေခံကောင်းများရရှိစေရေး ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်မှာ ကျေးလက်နေပြည်သူများအတွက် အားတက်ဖွယ်ဖြစ်သည်။

စွမ်းအင်ဖွံ့ဖြိုးရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်ဒေသများတွင် လျှပ်စစ်မီးရရှိရေးသည် လူနေမှုဘဝအတွက် မဖြစ်မနေလိုအပ်သည့် အခြေခံစွမ်းအင်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လျှပ်စစ်နှင့်စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနက မဟာဓာတ်အားလိုင်း (On-Grid) မီးလင်းရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပြီး ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဦးစီးဌာနမှ မဟာဓာတ်အားလိုင်းနှင့် ဝေးကွာသော ကျေးလက်ဒေသများတွင် မဟာဓာတ်အားလိုင်း ပြင်ပ (Off-Grid) မီးလင်းရေးလုပ်ငန်းများကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိရာ ယခုဆိုလျှင် ကျေးရွာပေါင်း ၄၂၇၂၃ ရွာ မီးလင်းအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် လျှပ်စစ်မီးရောင်ဖြင့် ထိန်ထိန်လင်းသည့် ကျေးရွာညများ ဖန်တီးပေးနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ မိသားစုဝင်ငွေတိုးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ကျေးလက်စီးပွားမြင့်မားရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်နေပြည်သူများ၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ကျေးလက်စီးပွားမြင့်မားရေး လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ပေးရာတွင် အလုပ်အကိုင်အခွင့် အလမ်းနှင့် မိသားစုဝင်ငွေတိုးပွားရေးကို အဓိက ဖော်ဆောင်ပေးသည့် မြစိမ်းရောင်ကျေးရွာ စီမံကိန်း၊ ခေတ်မီစံပြကျေးရွာထူထောင်ရေးစီမံကိန်း (SMART Village)၊ ကျေးလက်စီးပွားမြင့်မားရေးရန်ပုံငွေ ထူထောင်ခြင်းလုပ်ငန်းစီမံကိန်း(RBF)၊ ကျေးရွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းစီမံကိန်း(VDP)၊ လုပ်အားခပေးဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း (Cash for Work)နှင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း အထောက်အကူပြုသင်တန်းများသည် ပြည်သူများအကြား ပြည်သူ့အကျိုးပြုဖွံ့ဖြိုးမှု စီမံကိန်းများပင်ဖြစ်သည်။ ယင်းစီမံကိန်းများသည် ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဖော်ဆောင်ပေးနေသည့် ပြည်သူအခြေပြုဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းများပင်ဖြစ်သည်။

ယနေ့အထိ မြစိမ်းရောင်ကျေးရွာစီမံကိန်း ၁၅၁၇၆ ရွာ၊ ခေတ်မီစံပြကျေးရွာ ထူထောင်ရေး စီမံကိန်း ၁၂၈ ရွာ၊ ကျေးလက်စီးပွားမြင့်မားရေးရန်ပုံငွေထူထောင်ခြင်း လုပ်ငန်းစီမံကိန်း (RBF) ၁၅၆ ရွာ၊ ကျေးရွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းစီမံကိန်း (VDP) ၁၉၄၁၇ ရွာ၊ လုပ်အားခပေးဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း (Cash for Work)၂၈၂၃ ရွာနှင့် အသက်မွေးဝမ်း ကျောင်းအထောက်အကူပြုသင်တန်း ၅၉၆၆ ကြိမ်တို့ကို နိုင်ငံအနှံ့ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး ဆက်လက်၍လည်း အားမာန်အပြည့်ဖြင့် ဖော်ဆောင် လျက်ရှိသည်။

စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်ဒေသအတွင်း စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကို အဓိကအားထား ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် နိုင်ငံတော်၏မူဝါဒ၊ ဦးတည်ချက်များနှင့်အညီ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ သွင်းအားစုများပေးအပ်ခြင်း၊ ငွေကြေးအရင်းအနှီးများ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ ဆိုလာစနစ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ စိုက်ပျိုးသီးနှံများ ရေလွှမ်းမိုးမှုမှ ကာကွယ်နိုင်ရေးဆောင်ရွက်ပေးခြင်းတို့အပြင် နိုင်ငံတော်စီမံကိန်းဝင်သီးနှံများဖြစ်သော ဝါနှင့် နေကြာအပါအဝင် ဆီထွက်သီးနှံများ တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးနိုင်ရေး စိုက်ပျိုးရေအပါအဝင် ငွေကြေးနှင့် သွင်းအားစုများ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးခြင်းတို့ကို ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနအပါအဝင် ဆက်စပ်ဦးစီးဌာနများဖြစ်သည့် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၊ ဆည်မြောင်းနှင့် ရေအသုံးချမှုစီမံခန့်ခွဲရေးဦးစီးဌာန၊ မွေးမြူရေးနှင့်ကုသရေးဦးစီးဌာနနှင့် သမဝါယမဦးစီးဌာနတို့မှ အားသွန်ခွန်စိုက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသလို နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေး ရန်ပုံငွေများမှ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။

နို့စားနွားမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို သမဝါယမစနစ်၊ အစုအဖွဲ့စနစ်ဖြင့် တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနအနေဖြင့် ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှစတင်၍ မိတ္ထီလာခရိုင်နှင့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် နို့စားနွားမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသကဲ့သို့ သမဝါယမဦးစီးဌာနကလည်း သမဝါယမစနစ်ဖြင့် ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိသည့်အတွက် နို့စားနွားမွေးမြူသူများကို အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးနိုင်ခဲ့ပြီး နေ့စဉ်ဝင်ငွေများရရှိ၍ မိသားစုဝင်ငွေ တိုးပွားလျက်ရှိသည်။

ကျေးလက်ဒေသများတွင် သမဝါယမစနစ် ထွန်းကားတိုးတက်၍ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ ခိုင်မာစွာဆောင်ရွက်လာနိုင်စေရန် ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိသလို လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် တောင်သူများသီးနှံအထွက်တိုးစေရေး၊ ဈေးကွက်ခိုင်မာမှုရှိစေရေးတို့အတွက် ကုမ္ပဏီများနှင့် ချိတ်ဆက်၍လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတော်ဘဏ္ဍာ ရန်ပုံငွေမှ ပံ့ပိုးငွေရယူ၍လည်းကောင်း၊ အသင်းပိုင်ငွေဖြင့်လည်းကောင်း သမဝါယမကန်ထရိုက် လယ်ယာလုပ်ငန်း (Cooperative Contract Farm-ing)ကို သမဝါယမဦးစီးဌာနက ဖော်ဆောင်ပေး လျက်ရှိပေသည်။

စက်မှုလယ်ယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကဏ္ဍ

ယနေ့ခေတ်တွင် တောင်သူများအတွက် ထုတ်လုပ်မှုမြှင့်တင်ခြင်း၊ အလုပ်ချိန်လျှော့ချပေးခြင်း၊ အထွက်နှုန်းတိုးတက်စေခြင်းတို့သည် စက်မှုလယ်ယာဖွံ့ဖြိုးမှုအပေါ် မှီခိုလျက်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် စက်စွမ်းအားပြည့် အသုံးပြုနိုင်မည့် စနစ်ကျလယ်ယာမြေကွက်များ ပေါ်ထွန်းစေရန် စက်မှုလယ်ယာဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို စက်မှုလယ်ယာဦးစီးဌာနမှ ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိရာ ဧကပေါင်း ၁ ဒသမ ၃၁၄ သိန်းအား စက်မှုလယ်ယာ စနစ်ကျလယ်ယာမြေအဖြစ် ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပေသည်။

အသေးစား၊ အငယ်စားနှင့်အလတ်စားစီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကဏ္ဍ

ကျေးလက်နေပြည်သူများ၏ ဝင်ငွေတိုးမြှင့်စေရေးနှင့် နိုင်ငံ့စီးပွားဖွံ့ဖြိုးရေးတွင် ငွေကြေးအရင်း အနှီးနှင့်နည်းပညာများကို ပံ့ပိုးကူညီပေးခြင်း၊ MSME ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပပေးခြင်း၊ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ဈေးကွက်ရရှိရေး၊ ရောင်းချနိုင်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များအချင်းချင်း ကွန်ရက်ထူထောင်နိုင်ရေး အရောင်း ပြပွဲများ စီစဉ်ကျင်းပပေးခြင်း၊ E-market place တည်ထောင်၍ ဈေးကွက်ရရှိရေးစီစဉ်ပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည့်အပြင် ဒေသတစ်ခုထုတ်ကုန်တစ်ခု (OROP) အစီအစဉ်များကိုလည်း အားပေးမြှင့်တင်လျက်ရှိသည်။ ယခုလို MSME ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် စက်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် စစ်ဆေးရေးဦးစီးဌာန၊ အသေးစားစက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနတို့က အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေသလို ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနကလည်း တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ အားဖြည့်ကူညီဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။

လူထုအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်းကျေးရွာ ဖွံ့ဖြိုးရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်ဒေသများ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်နှင့် စီးပွားရေးပြန်လည်ဦးမော့လာစေရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနမှ လူထုအခြေပြုခရီးသွား လုပ်ငန်းကျေးရွာများကို ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိသည့်အတွက် ယနေ့အထိ Community Base Tourism ဆောင်ရွက်ပြီး ကျေးရွာ ၃၇ ရွာနှင့် ဆောင်ရွက်ဆဲကျေးရွာနှစ်ရွာ ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိသည်။

ပညာရေးနှင့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဖော်ဆောင်ရာမှာ ပညာရေးနှင့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍအနေဖြင့် မူလတန်းမှ အထက်တန်းအထိ အခြေခံပညာကျောင်းများ တည်ဆောက်ခြင်း၊ ကျောင်းများ၏ ဥပဓိရုပ်ကောင်းမွန်စေရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ဆရာ ဆရာမများနှင့် သင်ထောက်ကူပစ္စည်းများ ပြည့်စုံရေး ဆောင်ရွက်ခြင်းအပြင် ကျောင်းနေရာခိုင်နှုန်း မြင့်မားလာရေး ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိရာတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်း အတာအနေဖြင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် အထက်တန်းကျောင်း ၅၂၀၅ ကျောင်း၊ အလယ်တန်းကျောင်း ၁၆၃၇၂ ကျောင်း၊ မူလတန်းကျောင်း ၂၅၁၉၉ ကျောင်း၊ စုစုပေါင်း ၄၆၇၆၆ ကျောင်း ဖွင့်လှစ်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီး ကျောင်းသား ကျောင်းသူစုစုပေါင်း ၄၃ ဒသမ ၄၄၈ သိန်း ပညာသင်ကြားလျက်ရှိသည်။ အဆိုပါကျောင်းများတွင် သင်ကြားပေးမည့် ဆရာ ဆရာမပေါင်း ၂၃၀၀၀၀ ကျော်ကိုလည်း ခန့်အပ်ပေးနိုင်ခဲ့ပါသည်။

အခြေခံစာတတ်မြောက်ရေးကဏ္ဍတွင် စာဖတ် ရှိန်မြှင့်တင်ပေးခြင်း၊ ဝင်ငွေတိုးပွားရေးအတွက် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် အသိပညာပေးခြင်း အစီအစဉ်များကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။ ပြန်ကြားရေးနှင့်ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဦးစီးဌာန အနေဖြင့်လည်း ကျေးရွာနေပြည်သူများ စာဖတ် သည့် အလေ့အထရရှိစေရေး၊ စာပေများ အလွယ်တကူ ဖတ်ရှုလေ့လာနိုင်စေရေးအတွက် ကျေးရွာ ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးစာကြည့်တိုက် ၃၅၀၈ လုံး ဖွင့်လှစ် ပေးနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ပညာရေးနှင့် လေ့ကျင့်ရေးဦးစီးဌာနအနေဖြင့်လည်း နယ်စပ်ဒေသရှိ တိုင်းရင်း သားပြည်သူများ၏ ပညာရည်မြင့်မားရေးအတွက် နယ်စပ်ဒေသတိုင်းရင်းသားလူငယ်များ ဖွံ့ဖြိုးရေး သင်တန်းကျောင်းများ ဖွင့်လှစ်ပေးလျက်ရှိသည်။

ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာနအနေဖြင့် ကျေးလက်ကျန်းမာရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး ကျေးလက်ကျန်းမာရေးဌာန ၁၉၀၄ ခု၊ ကျေးလက်ကျန်းမာရေးဌာနခွဲ ၉၀၇၇ ခု တိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးခြင်း၊ ကျေးလက် ဒေသများတွင် ဆရာဝန် ၃၇၀၊ သားဖွားဆရာမ ၇၉၉၃ ဦးနှင့် အမျိုးသမီးကျန်းမာရေးဆရာမ ၁၂၆၉ ဦး၊ ကျန်းမာရေးမှူး ၉၃၃၀ တိုးမြှင့်ခန့်ထားပေးခြင်း၊ ကျေးလက်ကျန်းမာရေး အသိပညာပေးလုပ်ငန်း အကြိမ် ၁၄၂၃၀၆၀ နှင့် ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း အစီအစဉ်တို့ကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။

လူမှုကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးကဏ္ဍ

ကျေးလက်ဒေသများတွင် လူမှုကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးကဏ္ဍအဖြစ် လူမှုဝန်ထမ်းဦးစီးဌာနက သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ မသန်စွမ်းသူများ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးသူငယ်များကို ကူညီစောင့်ရှောက်ပေးလျက်ရှိသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ပေးရာတွင် သက်ကြီးပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် လူမှုရေးပင်စင်ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များနှင့် မွေးဖွားလာသည့် အသက်နှစ်နှစ်အောက် ကလေးသူငယ်များအား ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ မသန်စွမ်းသူများအတွက် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးခြင်း၊ အိမ်တွင်းမှုသက်မွေးလုပ်ငန်းပညာသင်ကျောင်း ၁၁ ကျောင်း ဖွင့်လှစ်ထားရှိခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။ ယနေ့အထိ သက်ကြီးပုဂ္ဂိုလ် ၁၁၃၆၈၈ ဦးအား လူမှုရေးပင်စင်ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိခင်များနှင့်မွေးဖွားလာသည့် အသက်နှစ်နှစ်အောက် ကလေးသူငယ် ၁၆၉၅၄၇ ဦးအား ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့ပါသည်။

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းကဏ္ဍ

ခေတ်မီစံပြကျေးရွာ ထူထောင်ရေးစီမံကိန်းဝင် ကျေးရွာများနှင့် အခြားကျေးရွာများတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းလုပ်ငန်းများကို ထည့်သွင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာတွင် ကျေးရွာများ၌ ကျေးရွာစွန့်ပစ်အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲရေး လုပ်ငန်းများ၊ အိမ်တွင်းလေထုညစ်ညမ်းမှုလျှော့ချရေး အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများ၊ ကျေးရွာပိုင်ထင်းစိုက်ခင်း၊ အစုအဖွဲ့ပိုင်သစ်တောများ ထူထောင်ခြင်းလုပ်ငန်းများ၊ ကျေးရွာတွင်းနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်စိမ်းလန်းစိုပြည် သာယာလှပရေးလုပ်ငန်းများ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ဘေးအန္တရာယ်ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်းလုပ်ငန်းများကို ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးဦးစီးဌာနအနေဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဦးစီးဌာန၊ သစ်တောဦးစီးဌာနတို့နှင့် ပူးပေါင်း၍ ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိပါသည်။

ဆက်လက်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်

ကျေးလက်နေပြည်သူများ၏ လူနေမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေး၊ လူ့ဘဝအရည်အသွေးမြှင့်တင်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်စေရေး ဆောင်ရွက်ရာတွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရ တစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘဲ ဒေသခံပြည်သူများ အပါ အဝင် သက်ဆိုင်သူအားလုံးပါဝင်ပြီး ဘက်စုံ၊ ကဏ္ဍစုံဖွံ့ဖြိုးရေးအစီအစဉ်များ ရေးဆွဲကာ အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှသာ ရည်မှန်းချက်များ ထိရောက်အောင်မြင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် မကြာခဏ ကျရောက်တတ်သော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကြောင့် ဆောင်ရွက်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ ပျက်စီးမှု၊ အနာဂတ်အစီအစဉ်များ နှောင့်နှေးမှုစသည့် အဟန့်အတားများကို ဖြေရှင်းမည့်အစီအစဉ်များ ရေးဆွဲဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့် ကျေးလက်နေ ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်နေသလို ဒေသခံပြည်သူ များကလည်း မိမိရပ်ရွာဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးမှသည် ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးသော နိုင်ငံတော်ဆီသို့ တက်လှမ်းဖော်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်ပါကြောင်း ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၆ ရက်နေ့တွင် ကျရောက်သော “ကမ္ဘာ့ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးရေးနေ့” ကို ဂုဏ်ပြုတင်ပြလိုက်ရပါသည်။  ။

MOI

မခူးရက် . . . မမွှေးရက်ဘူးကွဲ့ . . . ရင်ခွင်မှာပျိုးတဲ့ပန်းကို မြတ်နိုးယုယမှုနဲ့ . . . သမုဒယကြိုးတွေနှောင်တွယ်. . .   ကြွေသည်ရှိ  . . . ပွင့်သည်လည်းရှိ. . . မွှေးလွန်းတော့ရင်ဖိုမော ညှိုးကြွေမှာစိုးသည်. . .  အလှပဲကြည့်လို့နေချင်သည် . . .  ကြွေသည်  ဝေသည်ရှိပစေ. . .    နှင်းဆီ တစ်ပွင့်တည်း ဖူးပွင့်ဝေစီ . . . နေခြည်ထွေးကာနွေးစေ. . . ပင်ယံမြင့်မှာဝေ. . . နေခြည်ထိုးရင် . . .  ညှိုးသွားမှာလည်းစိုးသည်   . . . ကြွေသည်. . .  ပွင့်သည် . . .   မွှေးသည် . . .   ရင်မှာနင့်အောင်မွှေးသည် . . . တေးသံရှင် ပိုးအိစံ၏ “ရင်နင့်ပန်းလေးနှင်းဆီ”သီချင်းကိုနားထောင်ရတိုင်း  အမျိုးသမီးတို့၏ ဘဝနှင့်အလှကို  ပန်းဘဝပန်းအလှနှင့် ပမာပြုတင်စားရေးဖွဲ့ထားသည်အား အတွေးနယ်ချဲ့မိသည်။

ကျွန်မတို့အမျိုးသမီးများ၏ဘဝသည် ငယ်ရွယ်စဉ်ကလေးဘဝမှ အရွယ်ရောက်လာသည့်အခါ ဖူးရာမှငုံ ငုံရာမှပွင့် ငွားငွားစွင့်စွင့် အလှပန်းပွင့်လာသည့်အခါ ခူးချင်သူ၊ ပန်ချင်သူတွေ ဝိုင်းဝိုင်းလည်၍ လာပါတော့သည်။ မွှေးပျံ့သောရနံ့နှင့် ပန်းအလှ၏ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် အမြတ်တနိုးတန်ဖိုးထား၍ ခေါင်းပေါ်တင် ပန်ဆင်လိုသူများရှိသလို ချိုးဖဲ့ဖျက်ဆီးကျိုးကြေအောင် လုပ်မည့်သူများလည်းရှိနေသည်။ ပန်းကလေးတစ်ပွင့်သဘာဝအလျောက် ဖူးငုံရာမှစ၍ ဂရုစိုက်မှုပြုရသလို မိန်းမသားဘဝမှာလည်း ကလေးအရွယ်မှ အပျိုစင်ဘဝထိ  မိဘနှစ်ပါး၏အရိပ်တကြည့်ကြည့်ဖြင့် ကြီးပြင်းကြသည်။ အိမ်ထောင်သည်ဘဝမှာ ခင်ပွန်းသည်လင်သား၏အကာအကွယ်ပေးမှုဖြင့် အုပ်ထိန်းသူရှိသလို မိခင်အိုကြီးဘဝတွင်လည်း သားသမီးများ၏စောင့်ရှောက်ခံဘဝဖြစ်ရာ မြန်မာ့လူနေမှုစနစ်အရ အရွယ်သုံးပါးလုံး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုလိုအပ်ပေသည်။

တိုင်းရင်းသူလုံမပျိုများဖြစ်သော ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကယား၊ မွန်၊ ဗမာ၊ ရခိုင်တို့သည် ဆွေမျိုးသားချင်းသွေးရင်းညီအစ်မများသာဖြစ်သည်။ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုနှင့် တိုင်းရင်းသားယဉ်ကျေးမှုဓလေ့စရိုက်အစဉ်အလာများကို မြတ်နိုးစွာထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လျက်ရှိကြသည်။အမျိုးသမီးများနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှု၊ အမျိုးသမီးများနှင့်ပညာရေး၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ကျန်းမာရေး၊ အမျိုးသမီးများနှင့်အကြမ်းဖက်မှု၊ အမျိုးသမီးများနှင့်အရေးပေါ်အခြေအနေ၊ အမျိုးသမီးများနှင့်စီးပွားရေး၊ အမျိုးသမီးများနှင့်လူကုန်ကူးမှု၊ အမျိုးသမီးများနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာလုပ်ငန်းယန္တရား၊ အမျိုးသမီးများနှင့်အခွင့်အရေး၊ အမျိုးသမီးများနှင့်မီဒီယာ၊ အမျိုးသမီးများနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ အမျိုးသမီးများနှင့်  ငယ်ရွယ်ကဏ္ဍများပါဝင်သည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။

အမျိုးသမီးများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံအဆင့်မဟာဗျူဟာစီမံကိန်း NSPAW (1) (၂၀၁၃-၂၀၂၂)နှင့် NSPAW (2) (၂၀၂၃-၂၀၃၂)အထိ ရေးဆွဲပြီးစီးဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်သည်။ အစိုးရမဟုတ်သော အမျိုးသမီးအဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလွှမ်းခြုံနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။မူလတန်းကြိုပညာရေး၊ အခြေခံပညာရေး၊ နည်းပညာနှင့် သက်မွေးပညာရေး၊ အဆင့်မြင့်ပညာရေး တို့တွင် သင်ယူတတ်မြောက်စေရန် ကျား၊ မ မခွဲခြားဘဲ တန်းတူပညာသင်ကြားခွင့်ကို မိဘ၊ ဆရာ၊ ဆရာမများ၊ အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ရှိသူများနှင့်အတူ ဆောင်ရွက်ပေးနေသည်။ ဒေသအလိုက် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးကဏ္ဍများ ကွာခြားချက်မကြီးမားစေရေး၊ အသိပညာ၊ အတတ်ပညာမြင့်ပြီး ဗလငါးတန်ပြည့်ရန် လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ပြုစုပျိုးထောင်ရေးမှာ   အမျိုးသမီးများကဏ္ဍ  အရေးပါလျက်ရှိသည်။

မိခင်သေဆုံးမှုနှုန်း   လျော့နည်းကျဆင်းရေး၊ စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မားရေး၊ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုများ၊ လူကုန်ကူးမှုများကို ဥပဒေနှင့်အညီကာကွယ်ရေး၊ ကျူးလွန်သူကိုထိရောက်စွာအရေး ယူဆောင်ရွက်နိုင်ရေးတို့ကို ဥပဒေနှင့်အညီဆောင်ရွက်ပေးနေသည်။ အမျိုးသမီးများကိုနည်းမျိုးစုံဖြင့် ခွဲခြားနေမှုပပျောက်ရေး၊   အာဆီယံဒေသတွင်း ကတိကဝတ်များနှင့်   ကုလသမဂ္ဂကချမှတ်သောစဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုပန်းတိုင်ဖြစ်သော ကျား/မ တန်းတူညီမျှမှုရရှိရေး၊ အမျိုးသမီးများနှင့် အမျိုးသမီးငယ်ရွယ်များအားလုံး စွမ်းပကားတိုးမြင့်စေရေးတို့ကို ရည်မှန်းချက်အတိုင်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတကာအမျိုးသမီးများနှင့်တန်းတူစွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မားရန် မိမိတို့၏ အရည်အသွေးကို အစဉ်မြှင့်တင်နေရမည်ဖြစ်ပြီး အခြားတစ်ဖက်ကလည်း မြန်မာအမျိုးသမီးပီသစွာ  ရရှိသည့်အခွင့်အရေးကို တလွဲအသုံးချခြင်းမပြုဘဲ  ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာအမွေကို  နောင်လာမည့်မျိုးဆက်သစ် အမျိုးသမီးငယ်များအတွက်  ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ထိန်းသိမ်းကြရန်လိုအပ်သည်။

မြန်မာအမျိုးသမီးစစ်စစ်မှန်လျှင် မည်မျှပင်ထူးချွန်ထက်မြက်စေကာမူ မြန်မာ့ဓလေ့နှင့်အညီ မိမိတို့ထက်အသက်အရွယ်ဂုဏ်သိက္ခာအားဖြင့် ကြီးမြင့်သူများနှင့်ပတ်သက်၍ မိမိကိုယ်မိမိ နှိမ့်ချဆက်ဆံတတ်ကြသကဲ့သို့ မိမိထက်ငယ်ရွယ်သူများအပေါ်ကြင်နာသနားစိတ်၊  နားလည်ခွင့်လွှတ်မှုစသောစိတ်ယဉ်ကျေးမှုအမျိုးမျိုးကို  အလိမ္မာတိုးအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနေသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ့သမိုင်းစဉ်တစ်လျှောက် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးသမိုင်း၊ အမျိုးသားရေးသမိုင်း၊ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုသမိုင်း အစဉ်အဆက်  အမျိုးသားများနှင့်ရင်ပေါင်တန်းပြီး စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံမှု၊   ရဲဝံ့စွန့်စားမှုများနှင့်  ပါဝင်ခဲ့သည်။

၁၉၉၅ ခုနှစ် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ဘေဂျင်းမြို့တွင်ကျင်းပခဲ့သောစတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီးညီလာခံပေကျင်းကြေညာစာတမ်းအရ နိုင်ငံတိုင်းတွင် အမျိုးသမီးများဆိုင်ရာ အဓိကလုပ်ငန်းစဉ်(၂)ရပ်ဆောင်ရွက်ရန်   ချမှတ်ခဲ့သည်။အမျိုးသမီးများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာနိုင်ငံအဆင့်လုပ်ငန်းယန္တရား (National Mechanism) ဖွဲ့စည်းရန်၊ အမျိုးသမီးများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံအဆင့်မဟာဗျူဟာစီမံကိန်းရေးဆွဲရန်ဖြစ်သည်။ 

ထို့ကြောင့်မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးရေးရာကော်မတီ (Myanmar National Comittee for Women’s Affairs - MNCWA)ကို ၁၉၉၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃   ရက်နေ့တွင်  ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးများအတွက်ကာကွယ်စောင့်ရှောက်လမ်းညွှန်ပေးသည့်အဖွဲ့ကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။၂၀၀၈ခုနှစ်တွင်မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးကော်မတီဟုအမည်ပြောင်းခဲ့သည်။ 

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈ ခုနှစ်)အချက်များနှင့် ဘေဂျင်းလုပ်ငန်းစီမံချက်ကိုအခြေခံသော အမျိုးသမီးများဆိုင်ရာ အဓိကနယ်ပယ်(၁၂)ရပ်ရေးဆွဲခဲ့သည်။အမျိုးသမီးများနှင့်ကလေးငယ်များကို ထိုက်ထိုက်တန်တန် အခွင့်အရေးများ၊ အပြန်အလှန်စောင့်စည်းရမည့်ကျင့်ဝတ်များ၊ လေးစားနာယူကျင့်သုံးကြရမည့် ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့စရိုက်နှင့်အစဉ်အလာ၊ အမျိုးသမီးများ၏ဂုဏ်သိက္ခာ၊ စိတ်နေစိတ်ထားစွမ်းဆောင်မှုများကိုဖော်ညွှန်းသော စာပေ၊ ဂီတ၊ သီချင်းများ၊ ပဒေသာကပွဲများ၊ တိုင်းရင်းသူများရိုးရာဝတ်စားဆင်ယင်မှုပြပွဲများ၊ မဂ္ဂဇင်းစာစောင်များ၊ မီဒီယာများကတစ်ဆင့် ဂုဏ်ပြုရေးသားထုတ်လွှင့်ခြင်း၊ ဆောင်းပါး၊ ဝတ္ထု၊ ကဗျာပြိုင်ပွဲများကျင်းပဆုချီးမြှင့်ခြင်း၊ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းများပြသခြင်း၊ ရောင်းချခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။ ဥယျာဉ်မှူးနှင့်တူသော မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်၏ ပျိုးထောင်ပံ့ပိုးပေးမှုများပင်ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ ဆက်စပ်ယှက်နွှယ်ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်   ကြီးထွားတိုးတက်ဖြစ်ထွန်းနေသည့် နည်းပညာများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီရယူကြရာတွင် မိမိတို့ကိုယ်ပိုင်အမျိုးသားရေးလက္ခဏာနှင့် စံနှုန်းများ မပျက်မယွင်းစေရန်လည်း လိုက်နာကြရန်ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများ၏ကဏ္ဍမြင့်မားရေး၊ အမျိုးသားများနှင့် ရင်ပေါင်တန်းပြီး ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကိုအခြေခံသောပြည်ထောင်စုကြီးတည်ဆောက်ရေးအတွက်  ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင်  ပူးပေါင်းပါဝင်ရန်လိုအပ်သလို  တစ်ဦးချင်းစီမှသည် မိသားစုရပ်ရွာနိုင်ငံတော်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပါဝင်ကြပါစို့ဟုတိုက်တွန်းရင်း  ဇူလိုင်လ  ၃ ရက်နေ့တွင်ကျရောက်သည့် မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့ကို ဂုဏ်ပြုလိုက်ရပါသည်။    ။

MWD Web Portal

အစဉ်အလိုက်လော တစ်ခုမဟုတ်တစ်ခုလော

နှစ်ပေါင်းထောင်ချီဖြတ်သန်းခဲ့သော ကမ္ဘာကြီး၏သမိုင်းကြောင်းကို ပြန်လည်လေ့လာကြည့်လျှင် ရုပ်ပိုင်းဝတ္ထုဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးမှုများတိုးတက်မှုသည် ဖြည်းဖြည်းခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ လျင်မြန်သော အရှိန်အဟုန်ဖြင့်လည်းကောင်း အံ့မခန်းဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်ကို မျက်မြင်ထင်ရှားတွေ့ရှိကြရသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကို အခြေခံဖြစ်ပေါ်လာသော အနိဋ္ဌာရုံများ တစ်မျိုးပြီးတစ်မျိုး မရိုးရအောင်ပင် ဖြစ်ပျက်နေကြသည်ကိုလည်း တွေ့ကြရလိမ့်မည်။ မနာလိုဝန်တိုမှုနှင့် လွန်ကဲသော လောဘ၊ ဒေါသကို သရုပ်ဖော်နေသောအပြုအမူများ၊ စစ်ပွဲများ၊ ပဋိပက္ခများ၊ အဖြစ်အပျက်ဆိုးများသည် တစ်ခုပြီးတစ်ခု အစဉ်အလိုက်ဖြစ်နေသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ တစ်ခုမဟုတ်တစ်ခုဖြစ်နေသကဲ့သို့ လည်းကောင်း တွေ့နေရသည်။

အတိတ်သမိုင်းနှင့် ပစ္စုပ္ပန်အခြေအနေ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သဟဇာတဖြစ်မှု

မိတ်ဆွေတစ်ယောက်၏ ပြောစကားကို အမှတ်ရသည်။ အိန္ဒိယဂန္ထဝင်စာပေတွင် ရာမယဏ (Ramayana) နှင့် မဟာဘာရတ္တ (Mahabharata) ဇာတ်လမ်းများရှိပြီး မော်ကွန်းတင်ကဗျာရှည်ကြီးများအဖြစ် ဖွဲ့ဆိုထားကြသည်။ မော်ကွန်းတင် ကဗျာရှည်ကြီးများအဖြစ် ဖွဲ့ဆိုရလောက်သည့် အဆိုပါဇာတ်လမ်းများထဲ၌ ဇာတ်ကောင်များ၏ ကြမ်းတမ်းသော၊ ကျင့်ဝတ်သိက္ခာမဲ့သော၊ ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားသော စရိုက်လက္ခဏာများ၊ ငြိမ်းချမ်းလိုသည့် ဆန္ဒရှိသော၊ စိတ်ကောင်းစေတနာရှိသော စရိုက်လက္ခဏာများ၊ မြင့်မြတ်သောအပြုအမူများကို လုပ်ဆောင်သည့်အမျိုးသားများ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် သူတော်ကောင်း၊ သူတော်စင်များ၏ အပြုအမူများစသဖြင့် အကောင်းအဆိုးအခြေအနေများကို ဖော်ညွှန်းရေးသားထားသည်။

ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကွက်များသည် အတိတ်သမိုင်းယဉ်ကျေးမှုကို သရုပ်ဖော်ထင်ဟပ်နေသကဲ့သို့ အမှန်တရားနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတို့ကြား သဟဇာတဖြစ်မှု၊ လူသားတို့ ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင် ရေးအတွက် မှတ်သားလိုက်နာသင့်သည့် လမ်းညွှန်မှုတို့ကို သင်ခန်းစာယူ၊ မှတ်သားဖွယ်ရာ ဖော်ပြထား သည်။ လူသားဝါဒတို့နှင့်ဆက်စပ်သော မြင့်မြတ်သည့်အတွေးအခေါ်များ၊ ဘာသာအယူဝါဒအပေါ် သက်ဝင်ယုံကြည်မှုအပါအဝင် ကောင်းမွန်သောအကျင့်စရိုက်များ၊ အပြုအမူများကိုလည်း သရုပ်ဖော်ထား၏။ ကမ္ဘာကြီးနှင့် လူသားတို့ အပြန်အလှန်မှီခိုရှင်သန်နေနိုင်ရေး၊ လူသားများအချင်းချင်းကြား သဟဇာတဖြစ်စွာနေထိုင်နိုင်ရေးနှင့် မကောင်းမှုများသည် ကမ္ဘာကြီးနှင့်လူသားတို့ကို ပျက်စီးစေသည်ဟူသော သတိချပ်စရာ၊ မှတ်သားလိုက်နာ စရာများလည်းပါဝင်သည်။

နှောင်းခေတ်လူသားတို့မှတ်သား၊ လိုက်နာ၊ ကျင့်ကြံနိုင်ခြင်းရှိပါသလော။ ပစ္စုပ္ပန်အခြေအနေများဖြင့် သက်သေထူနိုင်ပါသည်။ ယနေ့ကမ္ဘာတွင် မကောင်းမှုများသည် အတိတ်ကာလများထက်ပင် ပို၍ဖြစ်ပေါ်လာနေတော့၏။

ထိုဇာတ်လမ်းများထဲတွင် ဖော်ပြထားသော ဇာတ်ကောင်များ၏ စရိုက်လက္ခဏာများနှင့် ယနေ့ခေတ်အခြေအနေတို့ကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်မိသည်။ လက်ရှိအချိန်ကာလတွင် နေထိုင်ကြသော လူအများစု၏ ရုပ်ပိုင်းစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာများ၊ အပြုအမူများနှင့် လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်များစွာက နေထိုင်ခဲ့သော လူတို့စရိုက်လက္ခဏာ၊ အပြုအမူများသည်များစွာ ကွာခြားမှုမရှိသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိမြင်နေရ၏။ ထိုအချိန်ထိုအခါက အခြေအနေများကို ထင်ဟပ်စေသော အကောင်းအဆိုး၊ ဇာတ်လမ်း ဇာတ်ကွက်များသည် ယနေ့ခေတ်တွင် ဖြစ်ပျက်နေသောအခြေအနေများနှင့် များစွာကွာခြားမှုမရှိပေ။ သိသာထင်ရှားသောအချက်မှာ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာများ သိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လျက်၊ ရုပ်ဝတ္ထုပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြစ်ထွန်းမှုများ အားကောင်းလာခဲ့သော်လည်း လူသားတို့၏ စိတ်သဘောထားသည် နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် အပြောင်းအလဲများစွာ ဖြစ်မလာခဲ့ကြောင်း ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့နေရခြင်းဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ လူသားများ၏ အခြေခံအမူအကျင့်များသည် ယခင်အချိန်များက လူသားများ ကဲ့သို့ပင်ရှိနေသည်။ ယဉ်ကျေးမှုရှုထောင့်မှဆိုရလျှင် ကျောက်ခေတ်ကာလများမှသည် ယနေ့အချိန် ကာလအထိ လူသားတို့၏နေထိုင်မှုများမှာ တဖြည်းဖြည်းချင်းတိုးတက်လာခဲ့သော်လည်း လူသားတို့၏ စိတ်ထားနှလုံးသားတို့သည် ကောင်းစွာမတိုးတက်သေး၊ စိတ်ပျက်ဖွယ်ကောင်းနေတော့သည်ဟု သုတေသီအချို့ကထောက်ပြသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သတ္တဝါများထဲတွင် အသိဉာဏ်အရှိဆုံး ဖြစ်သည့် လူသားများသာကြီးစိုးသော ယနေ့ကမ္ဘာကြီးသည် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သဟဇာတဖြစ်မှုကို ယခုအချိန်အထိ ပြည့်ပြည့်ဝဝမရရှိသေးသော ကြောင့်ဖြစ်သည်။

အဆိုးသင်ခန်းစာများထပ်ရနေသော ကမ္ဘာ

ကမ္ဘာကြီးတွင် အတိတ်ကာလများက စစ်ပွဲများစွာဖြစ်ပွားခဲ့၏။ ပထမကမ္ဘာစစ်နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တို့သည် အကြီးမားဆုံး၊ အပျက်စီးဆုံးနှင့် လူသန်းပေါင်းများစွာ အသက်ဆုံးရှုံးစေခဲ့သည့် အနိဋ္ဌာရုံကြီးများဖြစ်သည်။ လေးနှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့သည့် ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် အရေးကြီးကြောင်း အသိရလာခဲ့ကြပြီး ငြိမ်းချမ်းမှုကို နှလုံးသွင်းလျက် နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီးကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ တဒင်္ဂသာခံ၏။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အချိန်ကာလခြောက်နှစ်ကြာမြင့်ခဲ့၏။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးဆုံးပြီးခဲ့သောအခါ ငြိမ်းချမ်းရေးလှုပ်ရှားမှုများ တစ်ကျော့ပြန် စတင်ခဲ့ပြီး စစ်ပွဲမရှိသော ကမ္ဘာကြီးကို မျှော်လင့်ခဲ့ကြပြန်သည်။ ပို၍သေချာမှုရှိစေရန် ရည်ရွယ်လျက် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ယခု ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးပြီးခဲ့သည်မှာ ခုနစ်ဆယ့်ငါးနှစ်ပင်ကျော်ခဲ့ပြီ။ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးသည် ခံ့ခံ့ထည်ထည်ရှိနေဆဲ။ ကောင်းမွန်စွာ လည်ပတ်လုပ်ဆောင်နေဆဲမှာပင် ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုသည်ကို နိဒါန်းပင်မပျိုးနိုင်သေးပေ။ စစ်ပွဲကြီးငယ်များသည်လည်း ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေဆဲ။ ယူကရိန်းစစ်ပွဲ အဆုံးမသတ်နိုင်သေး။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ၌ အရပ်သားပြည်သူများစွာ သေကျေခဲ့ရသည့် အစ္စရေးနှင့်ဟားမာ့စ်တို့၏ စစ်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နိုင်ငံအတော်များများတွင် ဒေသတွင်းစစ်ပွဲများ၊ နယ်စပ်ပဋိပက္ခများ တစ်နေ့ တခြားတိုးလာနေ၏။ ယခု ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အီရန်-အစ္စရေး နှစ်နိုင်ငံ စစ်ပွဲမီး စတင်ခဲ့ပြန်သည်။

စစ်ပွဲဖန်တီးဖြစ်ပေါ်မှုများသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအကြီး၊ အငယ်များအပေါ် demonstration effect ဖြစ်ပေါ်လျက် အတုမြင်အတတ်သင် အဆိုးသင်ခန်းစာကို ထပ်မံပေးနေခြင်းလော။

မြင့်မြတ်သောနှလုံးသားများရှိနေသည့်တိုင်

ဤသို့ဆိုလျှင် စစ်ပွဲများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေသည့် နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ ငြိမ်းချမ်းရေးကို မည်သူကမျှ နှစ်နှစ်ကာကာ စိတ်ဝင်စားမှုမရှိခြင်း သဘောပေလော။ ထိုကဲ့သို့မဟုတ်ပေ။ အတိတ် ကာလများကတည်းက ငြိမ်းချမ်းရေးကို နှစ်သက်မြတ်နိုးလျက် ကြိုးစားအားထုတ်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သူများရှိခဲ့၏။ မဟတ္တမဂန္ဒီ၊ မာတင်လူသာကင်း၊ နယ်လ်ဆင်မင်ဒဲလားအပါအဝင် ခေါင်းဆောင်အချို့သည် စစ်ပွဲတိမ်တိုက်မည်းကြီးများ လွင့်စဉ်ပျောက်ကွယ်၍ ကောင်းကင်ပြာပြာတွင် ငြိမ်ချမ်းရေးချိုးငှက်များ လွတ်လပ်စွာ ပျံသန်းနိုင်ရေးအတွက် ၎င်းတို့၏ဘဝကိုမြှုပ်နှံ၍ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားပင်ပန်းခဲ့ကြသည်။ ထိုကဲ့သို့ စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံတတ်သော နှလုံးသားများ၏ မြင့်မြတ်သောအားထုတ်မှုများရှိခဲ့သည့်တိုင် စစ်ပွဲဖန်တီးရေး နှလုံးသားများသည် ဟန်ဆောင်မှုများကိုသာ အထင်းသားပြ၍ အတွင်းစိတ်သဘောကမူ တုတ်တုတ်မျှမလှုပ်ခဲ့ချေ။ အခြေအနေများသည် အရင်အတိုင်းရန်လိုမုန်းထားမှုများ ကြီးစိုးနေဆဲ။ ကမ္ဘာကြီးသည် ကြေကွဲနေရဆဲဖြစ်၏။

ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အထပ်ထပ်အခါခါ ကတိကဝတ်ပြုခဲ့ကြသော ကမ္ဘာ့နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ၏ နှုတ်ကတိများသည်လည်း အချည်းအနှီး။ လေထဲတွင် ချက်ချင်းပင် ပျောက်ကွယ်သွားသော၊ စာရွက်ပေါ်တွင် သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ်ပြရုံ သက်သက်စကားလုံးများသာဖြစ်သည်ကို ဖြစ်နေဆဲစစ်ပွဲများက သက်သေပြလျက်ရှိနေသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှ ခေါင်းဆောင်အများစုသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား၊ နယ်မြေချဲ့ထွင်လိုမှုလောဘ၊ အခြားနိုင်ငံများအပေါ် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးလိုစိတ် စသည့် ပါဝါများအတွက် စစ်ပွဲဖန်တီးရန် တွန့်ဆုတ်ခြင်းမရှိကြ။ ပဋိပက္ခများ၊ စစ်ပွဲများကို မသိမသာရော၊ သိသိသာသာပါ ဖန်တီးပြီးရင်း ဖန်တီးနေကြသည်။

ငြိမ်းချမ်းသည့်နှလုံးသားရှိသူများသာ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက်အဖြေရှာနိုင်

ယနေ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များထံမှ ထွက်ပေါ်လာသော “ငြိမ်းချမ်းရေး” ဆိုသော ဝေါဟာရသည် ၎င်းတို့အားလုံး၏ စိတ်ထားနှင့်ထပ်တူကျပါ၏လော။ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စေချင်သော ရယူလိုမှုများသည် စိတ်ကူးယဉ်သက်သက် ဖြစ်နေပြီလော။ ကမ္ဘာ့ဒေသများစွာတွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ကြသော ငြိမ်းချမ်းရေးဖိုရမ်များ၊ ဆွေးနွေးပွဲများ၊ အစည်းအဝေးများတွင် မည်သည့်အရာ လစ်ဟာ နေပါသနည်း။

ကမ္ဘာကြီးငြိမ်းချမ်းမှုရရှိရေးအတွက် ကြိုးစားအားထုတ်မှုများတွင် ပါဝင်နေကြသော ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးချင်းစီသည် ၎င်းတို့၏ အတွင်းစိတ်သဘော မနောတို့ကိုပြန်လည်ဆန်းစစ်ကြဖို့ လိုလာသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများတွင် ပါဝင်ဆွေးနွေးခြင်းမပြုမီ ၎င်းတို့တစ်ဦးချင်း၏စိတ်ထဲ၌ လောဘ၊ ဒေါသကိုတစ်ဖက်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးကို တစ်ဖက်ထားလျက် စိတ်တိုက်ပွဲဝင်ခိုင်းနေသင့်သည်ဟု အကြံပြုပါသည်။ အဆိုပါစိတ်တိုက်ပွဲ၌ ငြိမ်းချမ်းရေးက အနိုင်ရရှိစေရန် မိမိတို့၏စိတ်သန္တာန်ကို ပြင်ဆင်နေရမည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကသာ အမှန်တကယ်အနိုင်ရနေရမည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စေရန် စိတ်နှလုံးတွင် လောဘ၊ ဒေါသတို့ကို လျှော့ချနိုင်သလောက် လျှော့ချထားနေရမည်။ လောဘ၊ ဒေါသ လျှော့ချထားနိုင်လေလေ၊ ငြိမ်းချမ်းလိုသည့်စိတ် ပိုအားကြီးလေလေဖြစ်မည်။ ထိုသို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွင် ပါဝင်နေသည့် ခေါင်းဆောင်များ၏ အတွင်းစိတ်၌ ငြိမ်းချမ်းရေးအနိုင်ရရှိနေမှသာ (စိတ်ငြိမ်းချမ်းမှုရှိနေမှသာ) အပြင်လောကနိုင်ငံများ အချင်းချင်းကြား ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းလုပ်ဆောင်ရမည့် ငြိမ်းချမ်းရေးကိုဦးတည်သည့် ကနဦးပြင်ဆင်မှုများ အလုပ်ဖြစ်မည်ဟုဆိုသည်။ စိတ်တိုက်ပွဲ၌ ငြိမ်းချမ်းရေးအနိုင်ရရှိထားသူများဖြင့်သာ၊ မိမိကိုယ်တိုင်ငြိမ်းချမ်းသည့် နှလုံးသားရှိသူများကသာ ငြိမ်းချမ်းရေးကို လက်တွေ့ကျကျ အဖြေရှာနိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆ၏။

မျှော်လင့်ချက်မဲ့ ကမ္ဘာ

ယနေ့ ကမ္ဘာကြီးတွင် လူတို့၏မဆင်ခြင်သော အပြုအမူများနှင့် သဘာဝတရား၏ ဟန်ချက်မညီ ယို့ယွင်းမှုများကြောင့် အပူချိန်ဒီဂရီများ တိုးလာနေစဉ် ကမ္ဘာကြီးကို မှီခိုနေကြသော လူသားတို့၏ စိတ်နှလုံး သားများသည်လည်းမသိမှု၊ အဝိဇ္ဇာတိုးလျက် လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟတို့ဖြင့် ပူလောင်မြိုက် လျက်ရှိနေပါသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကမ္ဘာ့လူသားတို့ မျှော်လင့်ချက်မဲ့ရတော့မည်လား။

ကောင်းကင်ပြာတစ်ခွင်၌ လွတ်လပ်စွာပျံသန်းနေသော ငြိမ်းချမ်းရေးချိုးငှက်ကို ရှာဖွေကြည့်သည်။ တွေ့မြင်ရနိုးနိုးမျှော်လင့်မိ၏။ ယခုအချိန်အထိ အရိပ်အယောင်မျှပင်မတွေ့ရသေး။ ။

ကိုးကား - https://www.eurasiareview.com/

MOI

မြန်မာနိုင်ငံသည် ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုအခြေခိုင်ခံ့ခဲ့သောတိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။ ထိုရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုများအနက် အမျိုးသမီးများ၏ဆင်ယင်ထုံးဖွဲ့မှုသည် အရေးကြီးသောကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက်ရှိသည့်အတိုင်း ခေတ်အဆက်ဆက်မြန်မာအမျိုးသမီးတို့သည် သိက္ခာရှိရှိ ဝတ်စားဆင် ယင်ထုံးဖွဲ့လာခဲ့သည်မှာ ယနေ့တိုင်အလွန်ပင်လှပ၍ချစ်စရာကောင်းသည်။  နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ အဆင့်အတန်းကို ထိုနိုင်ငံ၏ယဉ်ကျေးမှုကိုကြည့်ပြီး သုံးသပ်ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားသောနိုင်ငံများတွင်ပါဝင်သည်။

မြန်မာတို့၏ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုမှာ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီ၍သက်တမ်းကြာမြင့်လျက်ရှိသည်ကို “မြန်မာအစ တကောင်း”၊ “မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအစ ပျူခေတ်က” သောစကားရပ်များကသက်သေပြလျက်ရှိသည်။

ပျူခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ ပုဂံခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ ပင်းယခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ အင်းဝခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ တောင်ငူခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ ညောင်ရမ်းခေတ်ယဉ်ကျေးမှု၊ အလောင်းမင်းတရားကြီး၏  ကုန်းဘောင်ခေတ်ယဉ်ကျေးမှုများမှာ သမိုင်းအစဉ်အလာကောင်းများရှိခဲ့ကြသည်။

ယဉ်ကျေးမှုဟူသောစကားရပ်တွင် အနုသုခုမပညာရပ်များလည်းပါဝင်သည်။ ပျူခေတ်သည်မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုကိုမှတ်တမ်းတင်ရာတွင်  အစောဆုံးကာလဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ မှတ်တမ်းများတွင် ခရစ်နှစ် ၈၀၂ ခုနှစ်တွင်တစ်ကြိမ်၊ ၈၀၇ ခုနှစ်တွင်တစ်ကြိမ်   ပျူနိုင်ငံမှသံအဖွဲ့သည်  တရုတ်ပြည် ချန်အန်းမြို့သို့ရောက်ဖူးကြောင်းဖော်ပြထားသည်။

ထိုအဖွဲ့တွင်အမျိုးသမီးများလည်းပါဝင်၍အနီရင့်ရောင် ပိတ်ဝတ်စုံကိုဝတ်ကြသည်။ ဒူးကိုဖုံးလွှမ်းထားသောချည်ပိတ်ပါးကို ဝတ်ဆင်ထားသည်။ချည်ပိတ်ပါးကိုပခုံးနှစ်ဖက်ပေါ်မှ ချိုင်းကြားအောက်သို့လျှိုလျက်လွှမ်းရုံထားသည်။ ကျောက်မျက်ဖြင့် စီကပ်ထားသောရွှေလက်ကောက်၊ လက်ကြပ်နှင့်ခြေကျင်းများကိုဝတ်ဆင်ထားသည်။ ရွှေဦးဗောင်းကိုလည်းဆောင်းထားသည်ဟုဆိုသည်။

ပျူခေတ်ဗိဿနိုးမြို့ဟောင်းနှင့် ပျူခေတ်သရေခေတ္တရာတို့၏ သက်တမ်းသည်နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော်သက်တမ်းရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပုဂံ၊ ပင်းယ၊ အင်းဝ၊ တောင်ငူ၊ ညောင်ရမ်း၊ ကုန်းဘောင် စသည်ဖြင့်ခေတ်များပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင်မင်း ၁၁ ဆက်အုပ်စိုးခဲ့သည်။ ယဉ်ကျေးမှုသမိုင်းအစဉ်အလာကောင်းများရှိခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်ကုန်ဆုံး၍ ကိုလိုနီခေတ်ရောက်သည့်အခါ မြန်မာအမျိုးသမီးတို့၏ မျိုးချစ်စိတ်သည်ထင်ရှားပေါ်လွင်လာသည်။ ကိုလိုနီခေတ်သည် ၁၈၈၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်မှ စတင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသူ့ကျွန်ဘဝရောက်ရှိစဉ် ၁၉၁၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်တွင် “ကုမ္မာရီအသင်း(ခေါ်) မြန်မာအမျိုးသမီးကုမ္မာရီအသင်း” ကို  မြန်မာပြည်အနှံ့ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ ၁၉၁၉-ဒါနသုခမိမ္မအသင်း(ခေါ်)ဝံသာနုကုမ္မာရီအသင်းကိုလည်း တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။

တိုင်းတစ်ပါးအုပ်စိုးမှုခံနေရချိန်တွင် အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများနည်းတူ ရဲဝံ့စွာ အသင်းအဖွဲ့ တည်ထောင်ခြင်း၊ နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးတရားများဟောခြင်းတို့ကိုဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးတရားဟောပြောမှုကြောင့် ပုလိပ်များက မြန်မာအမျိုးသမီးများကိုထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခဲ့သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးတို့သည်နိုင်ငံနှင့်လူမျိုးအတွက် အသက်ကိုပင်မငဲ့ကွက်ဘဲ နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးတိုက်ပွဲများတွင်ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ထူးချွန်စွာစွမ်းဆောင်ခဲ့သူအမျိုးသမီးများမှာများပြားလှ၍အမည်စာရင်းအသေးစိတ်မဖော်ပြတော့ပါ။နယ်ချဲ့တော်လှန်ရေး၊ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေးကြိုးပမ်းလှုပ်ရှားမှုများတွင် စွမ်းစွမ်းတမံ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ စွန့်လွှတ်စွန့်စားခဲ့ကြသောစာပေ၊ ဂီတ၊ သဘင်လောကမှအမျိုးသမီးများ၏ ဇာတိမာန်ပြင်းထန်မှုများ၊ စိတ်ထက်သန်မှုများကိုဖော်ပြရမည်ဆိုပါက ကျမ်းတစ်စောင်ပေတစ်ဖွဲ့ပင်ရနိုင်သည်။  လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ထားဝယ်သူ-သူရမချစ်ပိုကဲ့သို့ နိုင်ငံတော်အတွက် မားမားမတ်မတ်ရပ်တည်ပြီး ပြည်သူ့အကျိုးကိုစွမ်းစွမ်းတမံထမ်းရွက်ခဲ့သည့် စစ်ဘက်နယ်ဘက်မှအမျိုးသမီးများလည်း များစွာရှိခဲ့သည်။ သူတို့၏ဂုဏ်ယူဖွယ်ကောင်းလှသည့် ဆောင်ရွက်ချက်အလှများမှာ မမေ့နိုင်စရာဖြစ်ရသည်။

အမျိုးသမီးများ၏အလှစံချိန်ကို လောကနီတိကျမ်းတွင် အချက်ရှစ်ချက်ဖြင့် စံအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ အဆိုပါသဘာဝအလှရှစ်ပါးမှာ ဝင်းဝါ၍စိုပြည်သောအသားအရေရှိခြင်း၊ သမင်၏မျက်စိကဲ့သို့ ညိုနက်သောမျက်စိရှိခြင်း၊ ခါးသေးတင်ကျယ် ငယ်သောဝမ်းရှိခြင်း၊ ဆင်နှာမောင်းကဲ့သို့သွယ်ပျောင်းသောပေါင်ရှိခြင်း၊ ဖြေ၍နောက်သို့ဖြန့်သော် ဖနောင့်တိုင်အောင်သွားလျက် အဖျားကော့၍တက်သောဆံပင်ရှိခြင်း၊ ကြီးငယ်မထင် ညီညွတ်သောသွားအစဉ်ရှိခြင်း၊ နက်သောချက်ရှိခြင်း၊  ကောင်းသောအလေ့အကျင့်ရှိခြင်းဟူ၍ဖြစ်သည်။ ထိုအင်္ဂါရပ်နှင့်ပြည့်စုံသော မိန်းမပျိုကို အမျိုးအနွယ်ညံ့သော်လည်း လက်ထပ်ထိမ်းမြားရာ၏ဟူ၍ပင်   ရေးသားထားသည်။

မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် အမျိုးဂုဏ်၊ ဇာတိဂုဏ်နှင့် “ဇာတိ ပုည ဂုဏ်မာန” ရှိခဲ့ကြသည်ကို သမိုင်းတွင်ထင်ရှားစွာရှိထားပြီးဖြစ်သည်။ အမျိုးသားများနှင့်ရင်ပေါင်တန်းပြီး ရဲရဲတောက်အစွမ်းပြသတ္တိပြခဲ့ကြသည်။ ယနေ့တိုင်လည်း နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတာဝန်ထမ်းဆောင်မှုတွင်  အမျိုးသားများနှင့်ရင်ပေါင်တန်းကာ    လေယာဉ်မောင်းနှင်ခြင်း၊ စစ်ရေယာဉ်မောင်းနှင်ခြင်းများကို သက်စွန့်ဆံဖျား ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြသည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးတိုင်းက မြင့်မားသောရည်မှန်းချက်၊ ပြည့်ဝသောပညာအရည်အချင်းများရှိနေအောင် ကြိုးစားကြမည်ဆိုပါက မိမိတစ်ဦးချင်းအတွက်လည်းကောင်း၊  နိုင်ငံတော်အတွက်လည်းကောင်း အလွန်ပင်ကောင်းမွန်သောအခြေအနေများဖြစ်ပေါ်လာပေမည်။ အမျိုးသမီးများ၏ပင်ကိုအလှထက် နိုင်ငံ့တာဝန်ကိုစွန့်လွှတ်စွန့်စားထမ်းဆောင်မှုအလှများက ပို၍လှသော၊ ပို၍မွှေးသောပန်းကလေးများအသွင်ကဲ့သို့ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ နှလုံးသည်းပွတ်မှာ ယဉ်ကျေးမှုပင်ဖြစ်သည်။ မြေပေါ်မြေအောက်သယံဇာတများ လွန်စွာကြွယ်ဝသောနိုင်ငံဖြစ်လင့်ကစား မိမိတို့ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်အပ်သော ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကွယ်ပျောက်သွားခဲ့လျှင် လူမျိုးပါတိမ်ကောသွားနိုင်သည်။ အမျိုးပျောက်မှာစိုးကြောက်လှသည်ဟူသောစကားသည် နိုင်ငံအတွက်အလွန်သတိပြုရမည့်သတိပေးစကားဖြစ်သည်။ အမျိုးဂုဏ်ကိုစောင့်ထိန်းခြင်းဖြင့် မိမိမျိုးနွယ်၏ဂုဏ်တင့်တယ်စေရမည်ဖြစ်သည်။ လှပသော မြန်မာအမျိုးသမီးများမှာလှပနေရုံဖြင့်မဖြစ်သေးပေ။ အလှကိုအဆင်းဟုဆိုလျှင် အဆင်းနှင့်အတူရှိရမှာအချင်းဖြစ်သည်။

ဖြူစင်သောနှလုံးသားနှင့်ပြည့်ဝသောပညာအရည်အချင်းများရှိနေရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ရှိနေလျှင်မိမိကိုယ်ကိုယုံကြည်သည့်စိတ်ဓာတ်များကိန်းအောင်းနေမည်ဖြစ်သည်။

အဆင်းနှင့်အချင်းပြည့်စုံသူကို လှသောပန်း၊ မွှေးသောပန်းနှင့်တူသည်။ တချို့သောပန်းတို့သည်လှသည်။ ရနံ့မသင်းပါ။ အချို့ကားရနံ့သင်းသော်လည်းမလှပါ။ ထို့အတူ မြန်မာအမျိုးသမီးတို့သည်လှသောမွှေးသောပန်းများကဲ့သို့ လောကကိုအလှဆင်နိုင်ကြရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့အလှဆင်နိုင်ရေးအတွက် လှသောအမျိုးသမီးများပိုမိုလှပစေရန်၊ အရည်အချင်းပြည့်ဝသောအမျိုးသမီးများ ပိုမိုအရည်အချင်းပြည့်ဝစေရန်အတွက် ထိန်းကျောင်းပဲ့ပြင်ပေးသည့်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရှိရမည်ဖြစ်သည်။  ထိုအဖွဲ့အစည်းမှာမြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံမိခင်နှင့်ကလေးစောင့်ရှောက်ရေးအသင်းတို့ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်ကိုအောက်ပါရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်-

၁။      အေးချမ်းသာယာပြီး ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သည့် နိုင်ငံတော်ကြီးတည်ဆောက်ရာတွင်အမျိုးသမီးများ၏အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ပေးရန်။

၂။       အမျိုးသမီးများ၏   အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်။

၃။      အမျိုးသမီးများ၏ စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးစသည်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်နှင့်အမျိုးသမီးများ၏ဘဝလုံခြုံရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်။

၄။      တိုင်းရင်းသား ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးစံများကို ပိုမိုမြတ်နိုးတန်ဖိုးထားသည့် စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်ရေးအတွက်   အမျိုးသမီးများကိုလေ့ကျင့်ပျိုးထောင်ရန်။

၅။      အမျိုးသမီးများအား   အကြမ်းဖက်မှုမှကာကွယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို စနစ်တကျအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန်။

၆။      အမျိုးသမီးများနှင့်ကလေးသူငယ်များအား လူကုန်ကူးမှု လျော့နည်းပပျောက်ရေးအတွက် အမျိုးသားရေးတာဝန်တစ်ရပ်အသွင်ဖြင့်ဆောင်ရွက်ရန်။

၇။      အမျိုးသမီးများ၏  အခွင့်အရေးများကိုတိုင်းရင်းသားယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးစံနှင့်အညီ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရာတွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်တွင်းပြည်ပအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်။

မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်သည် မြန်မာအမျိုးသမီးအားလုံးအတွက် အကောင်းဆုံးသောလမ်းကြောင်းကို တည်ငြိမ်အေးချမ်းစွာလျှောက်လှမ်းနိုင်ရန် လမ်းကြောင်းလည်းပြ လက်တွဲခေါ်လျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် အမျိုးသမီးများ၏ဘဝခရီးလမ်းတွင် တွေ့ကြုံရမည့်ဆူးငြောင့်ခလုတ်များကိုလည်း ကြိုတင်သိမြင်နိုင်အောင်အသိပညာပေးလျက်ရှိပြီး လမ်းဆိုးကိုမရွေးချယ်ဘဲ လမ်းကောင်းကို လျှောက်လှမ်းနိုင်ရေးကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။ အဓိကအားဖြင့်နိုင်ငံတော်အတွက် အမျိုးသမီးများ၏အခန်းကဏ္ဍကိုမြှင့်တင်ပေးနေခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ထက်ဝက်ကျော်ကိုကိုယ်စားပြုသောမြန်မာအမျိုးသမီးများ၏အခန်းကဏ္ဍသည် ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သည့်နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရာတွင် လွန်စွာအရေးကြီးလှသည်။ အမျိုးသားများနှင့်ရင်ပေါင်တန်းကာ တိုင်းကျိုးပြည်ပြုလုပ်ငန်းများတွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်နေသည်ကိုတွေ့မြင်ရသည်မှာ အားရဖွယ်ကောင်းလှသည်။ နိုင်ငံနှင့်လူမျိုးအတွက်ထူးချွန်ထက်မြက်သော မြန်မာအမျိုးသမီးများကိုတွေ့မြင်ရသည်။ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍတွင်ပါဝင်ထမ်းရွက်နေကြသောအမျိုးသမီးများ၊ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကဏ္ဍတွင်ပါဝင်ထမ်းရွက်နေကြသောအမျိုးသမီးများ၏ ရဲဝံ့သောစိတ်ဓာတ်၊ ဇွဲသတ္တိနှင့်စွမ်းဆောင်ချက်မှာ နိုင်ငံ့အတွက် ဂုဏ်ရှိန်မြင့်မားလှသည်။ ထို့ကြောင့် နှစ်စဉ် ဇူလိုင်လ ၃ ရက် မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့ရောက်ရှိတိုင်း နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိထူးချွန်သောအမျိုးသမီးကို ဂုဏ်ပြုလျက်ရှိသည်။ သူတို့သည်ထူးချွန်ထင်ရှားသည့် မြန်မာအမျိုးသမီးများဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတာဝန်၊ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးတာဝန်၊ နိုင်ငံတော်ကျန်းမာရေးတာဝန်၊ နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးတာဝန်၊ နိုင်ငံတော်ယဉ်ကျေးမှုအနုပညာတာဝန် စသည် စသည်ဖြင့်ဘက်ပေါင်းစုံ ကဏ္ဍစုံတွင် ထူးချွန်စွာပါဝင်ဆောင်ရွက်နေကြသည့် အမျိုးသမီးများစွာရှိသည်။             

ထို့ကြောင့် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် ဇူလိုင်လ ၃ ရက်နေ့ရောက်သည်နှင့် မြန်မာအမျိုးသမီးများ နေ့ကို ကျင်းပပြီး ဂုဏ်ပြုလျက်ရှိသည်မှာချီးမြှင့်ဂုဏ်ပြုထိုက်သူကို ချီးမြှင့်ထောက်ပံ့ခြင်းသည် မင်္ဂလာ တစ်ပါး ပင်ဖြစ်သည်။

လူမျိုးတိုင်းတွင်အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးဟူ၍ရှိကြပေရာ အမျိုးသမီးတို့၏အခန်းကဏ္ဍသည် အထူးပင် အရေးပါလှသည်။ မိမိတို့၏အမျိုးအနွယ်ကိုစောင့်ထိန်းခြင်းတွင် အမျိုးသမီးများကအဓိကဖြစ်သည်။ မြန်မာ့အစဉ်အလာသားသမီးဝတ်ငါးပါးတွင် “ကျွေးမွေးမပျက်၊  ဆောင်ရွက်စီမံ၊ မွေခံထိုက်စေ၊  လှူမျှဝေ၍၊ စောင့်လေမျိုးနွယ်၊ ဝတ်ငါးသွယ်ကျင့်ဖွယ်သားတို့တာ”ဟုဖော်ပြလမ်းညွှန်ထားသည်။ မိမိ အမျိုးအနွယ် တိမ်ကောပပျောက်မသွားရအောင် အမျိုးကိုချစ်သောစိတ်မွေးမြူကာ အမျိုးကို စောင့်ရှောက်ကြရန် စောင့်လေမျိုးနွယ်ဟူသောအပိုဒ်ကသတိပေးနှိုးဆော်ထားသည်။  ဥပမာအားဖြင့် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ကျန်စစ်သားမင်းကြီး၏သမီးတော် ရွှေအိမ်စည်သည် ဘာသာမတူ၊ လူမျိုးမတူသည့် ပဋိက္ခရားနှင့် သံယောဇဉ်ရှိခဲ့သော်လည်း မိမိမျိုးနွယ်ကိုစောင့်ရှောက်သောအားဖြင့်  စောလူးမင်း၏ သားတော်စောယွန်းနှင့် လက်ဆက်ခဲ့သောသာဓကရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒီပဲယင်းဝန်ထောက်ဦး မြဲ၏စကားဖြစ်သည့် “မြေမျို၍လူမျိုးမပြုတ်၊ လူမျိုမှလူမျိုးပြုတ်မည်” ဟူသောစကားကို  ယနေ့တိုင်  အလေးအနက်ထားကြရမည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာတို့သည် မျိုးချစ်စိတ်ပြင်းထန်သူများဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးတို့သည်လည်း မိမိအမျိုး အနွယ်ချစ်သည့်စိတ်ရှိကြသည်။

မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ဆိုသည်မှာ ကိုယ့်တိုင်းပြည်၊ ကိုယ့်လူမျိုး ကိုယ့်ဘာသာ၊ စာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှု ကိုချစ်ခင်မြတ်နိုးသည့်စိတ်၊ ကိုယ့်တိုင်းပြည်နှင့်ကိုယ့်လူမျိုးကိုထိလျှင် မချိအောင်နာတတ်သည့်စိတ်၊ ကိုယ်ကျိုးမငဲ့ဘဲ ကိုယ့်တိုင်းပြည်အတွက် စွန့်လွှတ်စွန့်စားမည် ဆိုသည့်စိတ်ဓာတ်ဖြစ်သည်။ မိမိတိုင်း ပြည်ကိုမချစ်သူသည် ဘာကိုမျှချစ်မည်မဟုတ်ဟူသောအဆိုတစ်ခုရှိသည်။ မိမိအမျိုးအနွယ်ကို မစောင့် ထိန်းဘဲ တိုင်းတစ်ပါးကိုအထင်ကြီးသူများမှာ မိမိတို့၏ ဆွေစဉ်မျိုးဆက်ကို မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ဖျောက်ဖျက်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာပေါ်ရှိနိုင်ငံအများစုတွင် အမျိုးသမီးများနှင့်ပတ်သက်လာလျှင် မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့အခွင့်အရေးပြည့်ဝစွာရရှိမှုနည်းပါးသည်။ ထို့ကြောင့် အမျိုးသမီးများနှင့်ပတ်သက်၍ အခွင့်အရေးတောင်းဆိုမှုများရှိလာသည်။  နိုင်ငံတကာအမျိုးသမီးလှုပ်ရှားမှုများပြုလုပ်ပြီး အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားနှင့်တန်းတူအခွင့်အရေးများရရှိနိုင်ရန်၊ တန်းတူရည်တူဆက်ဆံခွင့်ရရှိရန်နှင့် အမျိုးသမီးများ၏စွမ်းပကားတောင်းဆိုလှုံ့ဆော်စည်းရုံးမှုများပြုလုပ်ရန် ဟူသောရည်ရွယ်ချက်သုံးရပ်ဖြင့် ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီးညီလာခံများကို ကျင်းပလျက်ရှိသည်။  အဆိုပါညီလာခံများအနက် ၁၉၉၅ ခုနှစ် တရုတ်နိုင်ငံ ဘေဂျင်းမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သော စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီးညီလာခံတွင် ဘေဂျင်းကြေညာစာတမ်း ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုကြေညာစာတမ်းတွင် “အမျိုးသမီးများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆောင်ရွက်ရာတွင် နိုင်ငံတိုင်း၌ အမျိုးသားအဆင့်ယန္တရားဖွဲ့စည်းပြီး ဆောင်ရွက်သင့်သည့်ကဏ္ဍအပါအဝင် ကဏ္ဍကြီး (၁၂)ရပ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံက လိုက်နာဆောင်ရွက်သည့်အနေဖြင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးရေးရာကော်မတီ (Myanmar National Committee on Women’s Affairs) (MNCWA)ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ  အမျိုးသမီးရေးရာကော်မတီ ယခုမြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ  အမျိုးသမီးကော်မတီစတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ဇူလိုင်လ ၃ ရက်နေ့ကို မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့ဟု ဂုဏ်ပြုသတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အနှစ်ချုပ်ဆိုရသော် မြန်မာနိုင်ငံရှိ  မြန်မာအမျိုးသမီးအားလုံး နိုင်ငံနှင့်လူမျိုးကောင်းကျိုး ပိုမိုသယ်ပိုးဆောင်ရွက်အောင်မြင်၍တိုးတက်သောလူမှုစီးပွားဘဝများကို  ပိုင်ဆိုင်နိုင်ပါစေကြောင်း ဆုတောင်းရေးသားလိုက်ရပေသည်။   ။

MWD Web Portal

ဤလူ့ဘောင်တွင် အမျိုးသားနှင့်အမျိုးသမီးဟူ၍ လူသားအမျိုးအစား ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားကြသည်။ ဤတွင် အမျိုးသမီးများကို အမျိုးသားများနှင့်တန်းတူအခွင့်အ‌ရေးမပေးဘဲ ကန့်သတ်မှုများရှိခဲ့ကြသည်။ အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများကဲ့သို့ နေရာတိုင်းနှင့် မတင့်တယ် မအပ်စပ်ဟူသောအယူဝါဒကို အမြဲအသုံးချနေကြသဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏အခွင့်အလမ်းများ၊ အခွင့်အရေးများဆုံးရှုံးလျက်ရှိသည်။ အချို့က အမျိုးသမီးဟူသည် အိမ်တွင်းမှု၊ မီးဖိုချောင်ကိစ္စတို့သာ ကောင်းမွန်စွာလုပ်ကိုင်သင့်သည်ဟု ကန့်သတ်ခွဲခြားတတ်ကြသည်။ ထိုသူတို့သည် ပုခက်လွှဲသောအမျိုးသမီးများ၏လက်သည် ကမ္ဘာကိုအုပ်စိုးနိုင်သည်အထိ စွမ်းဆောင်နိုင်ကြောင်း သတိမထားမိသူများဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ အမျိုးသမီးများစွမ်းဆောင်နိုင်မှုသည် ကဏ္ဍအသီးသီး၌   ဝင်ရောက်ထိုးဖောက်နိုင်စွမ်းရှိသည်ဖြစ်ရာ နည်းပညာထွန်းကားလာသော ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားနည်းတူ ညီမျှသောအခွင့်အရေး၊ အခွင့်အလမ်းများရရှိပြီး ဘဝမြင့်မားအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်သူများဖြစ်အောင် မြှင့်တင်ပေးကြရပေမည်။

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးရှိအမျိုးသမီးဦးရေသည် အမျိုးသားဦးရေ၏ တစ်ဝက်ကျော်ရှိနေသည်။ ကမ္ဘာ့ အဆင့်ညီလာခံများ၏ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် တည်ထောင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် အဖွဲ့အစည်းများသည် အမျိုးသားအဆင့် ယန္တရားကော်မတီများဖြစ်နေသဖြင့် အမျိုးသားကော်မတီဝင် များသာ လုပ်ဆောင် ရမည့် ကန့်သတ်ချက်များရှိနေသည်။ သို့ဖြစ်၍ အမျိုးသမီးများ၏ဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး အတွက်  ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်နှင့် ထိရောက်စွာလွှမ်းခြုံနိုင်ရန် လုပ်ငန်းသဘောထားချင်းတူညီသည့်  အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အစိုးရအဖွဲ့မဟုတ်သောအဖွဲ့အစည်း၊ NGO များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။

ရှေးမြန်မာမင်းများလက်ထက်တွင် တရားစီရင်ခွင့်ရသူ ခုနစ်ဦးရှိသည်။ ထိုခုနစ်ဦးမှာ ကလန်၊ သံပျင်၊ တရားသူကြီး၊ အမတ်ကြီး၊ မင်းညီမင်းသား၊ မိဖုရားခေါင်ကြီး၊ မင်းဧကရာဇ်ဟူ၍ဖြစ်ပြီး မိဖုရားခေါင်ကြီး ဟူသော    အမျိုးသမီးတစ်ဦးပါဝင်နေရာ ထိုစဉ်ကတည်းက အမျိုးသမီးများ၏စွမ်းဆောင်နိုင်ခွင့် အခွင့် အရေးကို မျှတစွာထည့်သွင်းပေးထားသည်မှာ ထင်ရှားလှသည်။

ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအသီးသီးတွင် အမျိုးသားဦးရေထက် အမျိုးသမီးဦးရေက ပိုမိုများပြားလာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထိုကဲ့သို့ များပြားလာသော အမျိုးသမီးများကို အမျိုးသားများနည်းတူ တန်းတူအခွင့် အရေးပေးနိုင်အောင်ဆောင်ရွက်ကြရန်လိုသည်။ အမျိုးသမီးများ၏အခန်းကဏ္ဍကိုကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့်လုပ်ဆောင်၍ အမျိုးသမီးများ၏စွမ်းရည်များ မြင့်မားလာအောင်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်ကြရမည်။

ထို့ကြောင့် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း မတ်လ ၈ ရက်ကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးများနေ့(International Women’s Day)အဖြစ်သတ်မှတ်ကာ အခမ်းအနားများကျင်းပ၍ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အမျိုးသမီးများ ၏ကဏ္ဍကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖော်ထုတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများ နေ့ ဖြစ်ပေါ်လာပုံကိုအကျဉ်းမျှတင်ပြချင်သည်။ ၁၉၁၀ ပြည့်နှစ်က ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ ကိုပင်ဟေဂင်မြို့၌ ကျင်းပသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးညီလာခံတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံမှ အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ် တစ်ဦးဖြစ်သူ မီးစ်ကလယ်ရာဇယ်ကင်းက အမျိုးသမီးများနေ့သတ်မှတ်ကျင်းပနိုင်ရေး အကြံပြုတင်ပြ ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ အကြံပြုတင်ပြချက်အရ နှစ်စဉ် မတ်လ ၈ ရက်ကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများ နေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ကျင်းပရန် တညီ တညွတ်တည်းဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်နှင့်အညီ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးသည် ၁၉၇၅ ခုနှစ်မှစတင်၍ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးများနေ့အတွက် နှစ်စဉ်ဆောင်ပုဒ်တစ်ခုသတ်မှတ်၍ ကျင်းပလာခဲ့သည်။

အမျိုးသမီးများ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် ယနေ့ ၂၁ ရာစုကာလတွင် ရှေးယခင်ကထက် လုပ်ဆောင်နိုင်မှု စွမ်းရည်များ ပို၍ပို၍တိုးတက်လာသည်မှာ အများမျက်မြင်ဖြစ်ပေသည်။ အမျိုးသမီးများသည် အိမ်တွင်း မှုတာဝန်ယူရုံလောက်သာမကတော့ဘဲ   နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင်ပါ ပါဝင်ထမ်းဆောင် လာနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများ၏ ပင်ကိုဗီဇသည်အများအားဖြင့် အားနွဲ့သူများဟု ဆိုကြသော်လည်း အမျိုးသားများနှင့်အပြိုင် ကာယစွမ်းအင်၊ ဉာဏစွမ်းအင်၊ စိတ်ဓာတ်စွမ်းအင်များ မွေးမြူထုတ်လုပ်နိုင် စွမ်းရှိသည်။ လက်ရုံးရည်၊ နှလုံးရည်နှစ်မျိုးစလုံး ထက်မြက်ကြံ့ခိုင် သူများအဖြစ် ကြိုးစားအား ထုတ်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ အရည်အချင်းပြည့်ဝပြီး စိတ်ဓာတ်ကြံ့ခိုင်သူများ ဖြစ်လာအောင် ၎င်းကိုယ်တိုင် ကြိုးစားခွင့်ရှိအောင် ဖန်တီးဖော်ဆောင်ပေးရပေမည်။ အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများနှင့်တန်းတူ စွမ်းဆောင်နိုင်သည့် စွမ်းရည်များ ပိုမိုမြင့်မားတိုးတက်လာအောင် နိုင်ငံတော်အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့ အစည်းအားလုံးက နည်းပညာခေတ်နှင့်အညီ ဆန်းသစ်သောနည်းလမ်းများဖြင့် ကြံဆပံ့ပိုးပေးကြ ပေမည်။

ယခုအခါ နိုင်ငံအသီးသီးတွင် လူသားအားလုံးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတွင်အမျိုးသမီးများ၏စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ရန် ပုံဖော်သင့်ကြောင်း တိုက်တွန်းဆောင်ရွက်လာကြပြီဖြစ်သည်။ ထိုသို့ တိုက်တွန်း ဆောင်ရွက် လာကြခြင်းသည် အမျိုးသမီးများ၏စွမ်းရည်များကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ခြင်းနှင့်အတူ နိုင်ငံနှင့် လူမျိုးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်အောင်ကြံဆောင်လုပ်ကိုင်ကြခြင်းမည်ပေသည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တိုးတက်များပြားလာချိန်တွင် ဤသို့သော ကြောင်းကျိုးဆီလျော်မှုရှိသည့် ကြိုးစားဆောင်ရွက်မှုမှန်သမျှ အဖိုးတန်လှပေသည်။

နိုင်ငံ၏ ကဏ္ဍအသီးသီးတွင် အမျိုးသမီးများပါဝင်ကြိုးစားခွင့်ရအောင်ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှု အခွင့်ရ ရန်လိုအပ်သည်။ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုဆိုသည်မှာ အမျိုးသားရော အမျိုးသမီးပါ မိမိရပိုင်ခွင့်အခွင့် အရေးများကို တန်းတူညီမျှရရှိခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးဟုဆိုရာတွင်လည်း အမျိုးသမီး ဖြစ်၍ အလေးသာ အရာပေးခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ မိမိ၏လုပ်ရည်ကိုင်ရည်နှင့်ညီမျှသော အခွင့်အရေး ကိုသာဆိုလိုသည်။ တစ်ဖန် မိန်းမသားဖြစ်၍ဟူသော ဟောင်းနွမ်းခေတ်မမီတော့သည့် ကန့်သတ်ချက် မျိုးဖြင့် အစစအရာရာ နောက်ချန်ထား၍မသင့်တော့ပေ။ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုသည် လူသားတိုင်း ရရှိသင့်သည့် အခွင့်အရေးဖြစ်၍ အမျိုးသမီးတိုင်းအတွက် ရရှိသင့်ရရှိအပ်သော အခွင့်အရေးပင် ဖြစ်သည်။

ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုရှိသည်နှင့် နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် များစွာသောအထောက်အကူများကို ရရှိမည်ဖြစ်သည်။    အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများနည်းတူ ကြိုးစားပါဝင်လုပ်ကိုင်ခွင့်ရရှိလာ သဖြင့် ဆင်းရဲမှုကိုလျှော့ချနိုင်ခြင်း၊  အမျိုးသမီးများအိမ်တွင်းအောင်းနေရသောဘဝမှ   နေအိမ်ပြင်ပ သို့ထွက်၍ အလုပ်အကိုင်များလုပ်ကိုင်လာနိုင်ခြင်းကြောင့် အသိအမြင်ဗဟုသုတများ တိုးပွားလာခြင်း၊  မျက်စိပွင့် နားပွင့်လာနိုင်ခြင်းနှင့်အတူ လူကုန်ကူးမှုခံရမှုများကို တားဆီးကာကွယ်နိုင်ခြင်း၊ လိင်ပိုင်း ဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများမှ ကာကွယ်နိုင်ခြင်းစသည့် အမျိုးသမီးကဏ္ဍဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု များရရှိ လာမည်ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများ၏ပညာရေးကို အမျိုးသားများနည်းတူ တန်းတူအခွင့်အရေးရအောင် ဖန်တီးနိုင်မှုသည်လည်း လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးကို အကျိုးဖြစ်ထွန်းအောင် စွမ်းဆောင် နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

တစ်ဖန် ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှု အခွင့်အရေးအရ အမျိုးသားနှင့်အမျိုးသမီး  လုပ်ငန်းမှန်သမျှ အပေးအယူမျှတစွာဖြင့် အကျိုးတူပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားများအနေဖြင့်လည်း အမျိုးသမီးပဲဟူသော   ဘောင်ကျဉ်းကလေးထဲ၌ ချန်လှပ်မထားခဲ့ဘဲ တန်းတူစွမ်းဆောင်နိုင်‌အောင် လက်တွဲ ခေါ်ဆောင်သင့်သည်။ ဤနည်းဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏ကိုယ်ပိုင်အစွမ်းအစများ၊ ကိုယ်ပိုင်စွမ်းရည်များပိုမိုတိုးတက်မြင့်မားလာအောင် ကြိုးစားခွင့်ရရှိမည်ဖြစ်သည်။

ယနေ့မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူဦးရေ သန်း ၆၀ ခန့်ရှိရာ ထက်ဝက်ကျော်သည် အမျိုးသမီးများဖြစ်သည်။ ထိုထက်ဝက်ကျော်ကိန်းဂဏန်းရှိသော အမျိုးသမီးဦးရေ အရေအတွက်သည် နိုင်ငံတော်နှင့် မြန်မာ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် စွမ်းဆောင်နိုင်သောအရေအတွက်ဖြစ်သည်။ စွမ်းရည်မြင့်မား သော မြန်မာအမျိုးသမီးများအဖြစ် ပြုစုပျိုးထောင်ပေးကာ ကမ္ဘာနှင့် ရင်ပေါင် တန်း နိုင်သော နိုင်ငံ တစ်ခုဖြစ်အောင် ပုံဖော်ကြိုးစားကြရာ၌ ပါဝင်အားဖြည့်နိုင်ပေသည်။ အမျိုးသမီးများကို နိုင်ငံတော်၏ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များအဖြစ်ခံယူကာ  အမျိုးသမီးတို့၏အခန်းကဏ္ဍကို နည်းပညာ၏ ဆန်းသစ် သောအကူအညီဖြင့်အားပေးကူညီရမည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာအမျိုးသမီးတို့၏ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း၊ စွမ်းရည်မြင့်မားမှုတို့ကို စုစည်းဖော်ဆောင်ပေးနိုင်စွမ်းရှိလျှင် အတိုင်းထက်အလွန် တံခွန်နှင့်ကုက္ကားဖြစ်ပေသည်။ ထိုအချက်ကို အလေးပေးစဉ်းစား၍ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီးများနှင့် ရင်ပေါင်တန်းနိုင်ရေး၊ အမျိုးသမီးထု၏စွမ်းအားစုကို နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးတွင် အပြည့်အဝ အသုံးချနိုင်ရေးတို့ကိုရည်ရွယ်၍ ၂၀၀၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီး ရေးရာအဖွဲ့ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ်က တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ပေကျင်းမြို့၌ ကျင်းပ သော စတုတ္ထအကြိမ် အမျိုးသမီးညီလာခံမှ အမျိုးသမီးများ ဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးရေးရာ ကော်မတီကိုဖွဲ့ စည်း၍ ၁၉၉၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃ ရက်ကို မြန်မာအမျိုးသမီးများနေ့အဖြစ် ဂုဏ်ယူသတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ကျွန်ုပ်တို့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်  အမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်ပေါ်ထွန်းလာခြင်းသည် မြန်မာအမျိုးသမီးများ အတွက် အားရတက်ကြွဖွယ်ဖြစ်သည်။ ယခင်က အမျိုးသမီးများ   အားကိုးအားထားပြုထိုက်သည့် အသင်းအဖွဲ့မရှိခဲ့ချေ။ ယနေ့ချိန်ခါတွင် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်သည် မြန်မာအမျိုး သမီးထုအတွက် ကျောက်စိုင်ကျောက်သားပမာ ရှေ့တန်းမှ ရပ်တည်ကြိုးစားကာကွယ်ပေးလျက်ရှိသည်။  မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးရေးရာအဖွဲ့ချုပ် Myanmar Women’s Affairs Federation(MWAF)ကို

(က)   အေးချမ်းသာယာပြီး ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သည့်နိုင်ငံတော်ကြီးတည်ဆောက်ရာတွင် အမျိုးသမီးများ၏အခန်းကဏ္ဍ မြှင့်တင်ပေးရန်။

(ခ)     အမျိုးသမီးများ၏ အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်။

(ဂ)  အမျိုးသမီးများ၏ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စီးပွားရေး စသည်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်‌စေရန်နှင့် အမျိုးသမီးများ၏ ဘဝလုံခြုံရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်။

(ဃ)   တိုင်းရင်းသားရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးစံများကိုပိုမိုမြတ်နိုးတန်ဖိုးထားသည့် စိတ်ဓာတ် မြှင့်တင်ရေးအတွက် လေ့ကျင့်ပျိုးထောင်ပေးရန်။

(င)     အမျိုးသမီးများအားအကြမ်းဖက်မှုမှ ကာကွယ်ရေးနှင့်  ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို စနစ်တကျဆောင်ရွက်ရန်။

(စ)     အမျိုးသမီးများနှင့်ကလေးသူငယ်များ လူကုန်ကူးမှုလျော့နည်းပပျောက်ရေးအတွက် အမျိုးသားရေးတာဝန်တစ်ရပ်အနေဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်။

(ဆ)   အမျိုးသမီးများ၏ အခွင့်အရေးများကို တိုင်းရင်းသားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးစံနှင့်အညီ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရာတွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အသင်းချုပ်ကြီး၏ရည်ရွယ်ချက်များမှာ တော်တည့်မှန်ကန်ပြီး အမျိုးသမီးတို့၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာ အဝဝအတွက် အားကိုးလောက်သည်။ အမျိုးသမီးထု၏ ပညာရေး၊  ကျန်းမာရေး၊  အမျိုးသမီးများ၏ အကြမ်းဖက်မှုမှအကာအကွယ်ပေးရေးတို့မှာ အမျိုးသမီးတိုင်းအတွက် လိုအပ်သောအခွင့်အရေးများ ပင်ဖြစ်သည်။

မြန်မာအမျိုးသမီးတို့သည် ကြက်ခြေနီအသင်း၊ မိခင်နှင့်ကလေးစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း စသည်တို့တွင် အင်တိုက်အားတိုက် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ပေးနေသည်။ ထိုအခွင့်အလမ်းများကို ပြည့်ပြည့်ဝဝရရှိ၍ အမျိုးသမီးများ၏ ပင်ကိုအရည်အချင်းများကို တက်ကုန်ရွက်ကုန်ပြသခွင့်ရရှိအောင် နည်းပညာကဏ္ဍကို တိုးမြှင့်ဆန်းသစ်ဖော်ဆောင်ပေးသင့်သည်။ ကွန်ပျူတာနည်းပညာသည် ကမ္ဘာနှင့်အဝန်း ရေပန်းစား အသုံးဝင်လှသည်ဖြစ်ရာ အမျိုးသမီးများ   ကွန်ပျူတာခလုတ်ပေါ်လက်တင်၍ ကဏ္ဍအသီးသီး၌ ပါဝင်စွမ်းဆောင်နိုင်ပေပြီ။  ထိုသို့စွမ်းဆောင်နိုင်အောင် နိုင်ငံတော်နှင့်အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးက အရေးပေးလုပ်ဆောင်ပေးရမည်ဖြစ်ပေသည်။

အမျိုးသမီးများ၏ဘဝလုံခြုံရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အမျိုးသမီးအားလုံးပါဝင်ခွင့်ရအောင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်  ဆောင်ရွက်ပေးသင့်ကြောင်း ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ ထောင်စုနှစ်ပန်းတိုင် (၁၇) ရပ်ချမှတ် ဆောင်ရွက်စေခဲ့သည်။  ယင်းပန်းတိုင်(၁၇) ရပ်အနက် ပန်းတိုင်(၅)   “ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှ မှုရရှိရေးနှင့် အမျိုးသမီးများအားလုံး စွမ်းပကားတိုးမြှင့်စေရေး” (Goal 5 – Achieve gender equality and  empower all women and girls.) ဟူသောအချက်အရ အမျိုးသမီးများ၏ စွမ်းဆောင်ရည် မြင့်မားရေးအတွက် အကူအညီများဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။

မြန်မာအမျိုးသမီးများသည်ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင်လည်းကောင်း၊နိုင်ငံတော်တည်‌ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင်လည်းကောင်း တိုင်းပြည်ချစ်စိတ်ဖြင့် ကြိုးစားဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည့် သမိုင်းပုံရိပ်များရှိခဲ့သည်။ ပိုးထည်ကုန်သည် ဒေါ်ဦးဇွန်းသည် အိုမင်းမစွမ်းဖြစ်နေသော ဘိုးဘွားများကို  မိမိ၏မိဘများသဖွယ်ပြုစုစောင့်ရှောက်နိုင်ရန်  မင်းကွန်း၊  သထုံ၊ပေါင်းတည်၊ ရန်ကုန်နှင်းဆီကုန်းနှင့် ပခုက္ကူတို့တွင် ဘိုးဘွားရိပ်သာများ ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။ ယခုအချိန်၌ ဒေါ်ဦးဇွန်း စတင်သန္ဓေတည်မွေးဖွားပေးခဲ့သော ဘိုးဘွားရိပ်သာများမှသည်  မြန်မာပြည်အနှံ့အပြားတွင်   ဘိုးဘွား ရိပ်သာများဆက်လက်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပေသည်။ ကျန်းမာရေးကဏ္ဍတွင်လည်း   ဖလောရင့် နိုက်တင်ဂေးဆုရှင်သူနာပြုဆရာမကြီး ဒေါ်ခင်အုန်းမြသည်   လူနာများကို  သက်စွန့်ဆံဖျား ကယ်တင် ပြုစုနိုင်ခဲ့သူအဖြစ်ထင်ရှားခဲ့သည်။   ဒေါ်ခင်အုန်းမြသည်ဗုံးများ၊ စက်သေနတ်များပစ်ခတ် ပေါက်ကွဲ နေသည့်ကြားမှပင်ဒဏ်ရာရအမျိုးသမီးငယ်ကို ဘေးကင်းရာသို့ အရကယ်တင်ပြုစုကုသပေးခဲ့သည်။ထို့ကြောင့် ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီကော်မတီက ချီးမြှင့်သည့်ဖလောရင့် နိုက်တင်ဂေးဆုကို ရန်ကုန်မြို့ အမှတ် -၂ တပ်မတော်ဆေးရုံကြီး၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော ဗိုလ်ခင်အုန်းမြ (နောင်တွင် အငြိမ်းစားဗိုလ်မှူး)က ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။ ထိုဆုသည် မြန်မာနိုင်ငံသူနာပြုများထဲမှ ပထမဆုံးရရှိခဲ့သောဆုပင်ဖြစ်သည်။

မြန်မာသူနာပြု အမျိုးသမီးများထဲမှ ဒုတိယအကြိမ်  ဖလောရင့်နိုက်တင်ဂေးဆုချီးမြှင့်ခံရသူတစ်ဦး  ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ပေါ်ထွန်းခဲ့ပြန်သည်။  ထိုသူမှာ သူနာပြုဦးစီးအရာရှိ ဒေါ်အမ်ယောနမ်ဖြစ်သည်။ ဒေါ်အမ်ယောနမ်သည်   တပ်မတော်စစ်ကြောင်းမှ ဒဏ်ရာရ ရဲဘော်များနှင့် အရပ်သူအရပ်သားများကို  မူဆယ်ဆေးရုံတွင် သက်စွန့်ဆံဖျား ပြုစုကယ်တင်ခဲ့သည်။

ဒေါ်အမ်ယောနမ်အတွက်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကြက်ခြေနီကော်မတီက ချီးမြှင့်သည့် ဖလောရင့် နိုက်တင်ဂေးဆုတံဆိပ်ကို   ၁၉၉၃  ခုနှစ်  ဇွန်လ ၂၉ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြို့ သူနာပြုတက္ကသိုလ်၌ ကျင်းပ သော  အခမ်းအနားတွင်  မြန်မာနိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအသင်းဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာတင်ဦးက ဆုရသူအားပေးအပ် ခဲ့သည်။ ဆရာမကြီး ဒေါ်အမ်ယောနမ်က“သူနာပြုတိုင်းဟာ အနစ်နာခံရမယ်။ စိတ်ထားကောင်းရမယ်။ အနစ်နာ၊  စေတနာ၊  ဝါသနာ၊  မေတ္တာ၊ ကရုဏာရှိရမယ်။ လူနာတွေအပေါ်လည်း ဆက်ဆံရေးကောင်း မွန်ရမယ်။  အခုလို ဖလောရင့်နိုက်တင်ဂေး ဆုချီးမြှင့်ခံရတာဟာ ကျွန်မတစ်ဦးတည်း စွမ်းဆောင်နိုင်လို့ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျွန်မနဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြတဲ့ ဆရာဝန်တွေ၊ သူနာပြုဆရာမတွေ၊ ဆေးတပ်သားတွေ ရဲ့ဝိုင်းဝန်းစွမ်းဆောင်မှုကြောင့်ရရှိခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့အားလုံးကိုလည်း  အထူးကျေးဇူးတင်မိပါတယ်”ဟု ပြန်လည်ဖွင့်ဟပြောဆိုခဲ့သည်။ သူသည် စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မားသော အမျိုးသမီးဖြစ်ရုံသာမက စိတ်ကောင်းစေတနာကောင်းရှိသူအဖြစ်  သူ့စကားများက ဖော်ပြနေသည်။  ဖလောရင့်နိုက်တင်ဂေး ဆုမရသော်လည်း သားဖွားဆရာမဒေါ်သိန်းရီ၏ စွမ်းဆောင်မှုကလည်း ချီးကျူးစရာဖြစ်သည်။ ဒေါ်သိန်းရီသည် ၁၉၉၅ ခုနှစ်ဖြစ်ပွားသည့်   မီးလောင်မှုတွင် အသက် ၈ နှစ်အရွယ်မိန်းကလေးတစ်ဦးကို မီးလောင်နေသော အိမ်အတွင်းမှအသက်စွန့်ကယ်တင်ခဲ့သည်။

လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးမှ လေယာဉ်မယ် ဒေါ်သွယ်သွယ်ဝင်းသည် လေယာဉ်စက်ချွတ်ယွင်း၍ သဲသောင်ပြင်သို့ ဆင်းသက်ရမည့်အချိန်တွင်     လေယာဉ်မှူးက ခါးပတ်ပတ်ရန်    ပြောဆိုသည်ကိုပင်  ဂရုမစိုက်နိုင်ဘဲခရီးသည်များအန္တရာယ်ကင်းရန်မည်သို့လုပ်ဆောင်မည်ကိုလမ်းညွှန်လျက်ကပင်    အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ သတ္တိကောင်းလှသော၊ စိတ်ထားမြင့်မြတ်လှသော လေယာဉ် မယ်ဒေါ်သွယ်သွယ်ဝင်းကို နိုင်ငံတော်က ရဲဗလဆုချီးမြှင့်ခဲ့သည်။

ယနေ့ခေတ်သည်  နည်းပညာများထွန်းကားသည်ထက်  ထွန်းကားလာသောခေတ်ဖြစ်ရာ ကမ္ဘာမှာရော မြန်မာမှာပါ အမျိုးသမီးများသည်  အမျိုးသားများနှင့်တန်းတူညီမျှ အခွင့်မရစရာအကြောင်း မရှိပေ။   နည်းပညာထွန်းကားနေသော ခေတ်တွင် အမျိုးသားတို့စွမ်းဆောင်နိုင်သမျှ လုပ်ငန်းဆောင်တာမှန်သမျှ အမျိုးသမီးများလည်း နည်းပညာအစွမ်းဖြင့် ဧကန်မလွဲတန်းတူ    စွမ်းဆောင်နိုင်ပေလိမ့်မည်။ သို့ဆိုလျှင် ကျား၊ မ မရွေးယှဉ်တွဲလုပ်ကိုင်ကာ ဖွံ့ဖြိုးသာယာသော လူ့ဘောင်ကြီးကို   တည်ဆောက်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်တင်ပြရလျှင် အမျိုးသမီးများသည်  အခွင့်အရေးရလျှင် ရသလောက်ကဏ္ဍအသီးသီးတွင် ပါဝင်စွမ်းဆောင်နိုင်ကြသည်။ ထို့ကြောင့်မိန်းကလေးငယ်များ၏ နိုင်ငံရေး၊  လူမှုရေး၊  စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာစွမ်းပကားများကို ဂုဏ်ပြုရန်နှင့်  ရှေ့ဆက်လျှောက်မည့် လူ့ဘောင်ခရီးတွင်   အမျိုးသမီးများ၏ဘဝကို   မြင့်မားတိုးတက်လာစေရန် အမျိုးသမီးများနှင့် စပ်ဆိုင်ရာကဏ္ဍများတွင်  ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ၍  ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားကြပါစို့ဟုတိုက်တွန်း နှိုးဆော်လိုက်ရ ပေသည်။     ။    

MWD Web Portal