မြန်မာလူမျိုးတို့၏ သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့သည်  နေ့ထူးနေ့မြတ်ဖြစ်သလို အဘိဓမ္မာအခါတော်နေ့လည်း ဖြစ်ပါသည်။ သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့တွင် ရဟန်းသံဃာတော်တို့ သည်  ပဝါရဏာပြုပွဲများ  ကျင်းပကြသည်။ မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဓလေ့အတိုင်း မွန်မြတ်သော စိတ်နေသဘောထားဖြင့်  ဂါရဝေါစ၊ နိဝါတောစ တရားကြီးမားပုံကို ပြသသောအနေဖြင့် ဘိုးဘွား၊ မိဘ၊ ဆရာသမားများကို ပူဇော်ဂါရဝပြုလေ့ရှိကြသည်။

 လွန်းပိုးအိမ်

အားကစားမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းသည် နိုင်ငံတော်ကိုကာကွယ်စောင့်ရှောက်နေခြင်းနှင့်လူငယ်များ၏စိတ်ဓာတ် (Mind Set) ကို ပြုပြင်ပေးခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတနိုင်ငံနှင့် အာဖရိကတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ ၌ Mpox (မျောက်ကျောက်ရောဂါ) ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှု အရှိန်မြင့်တက်လာပြီး ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ   အရှေ့ပိုင်းတွင် ရောဂါမျိုးကွဲအသစ် (clade Ib) လျင်မြန်စွာကူးစက်လာခဲ့သည်။ နယ်စပ်ဖြတ် ကျော်နှင့်  နိုင်ငံတကာကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုများ ရှိနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ်  ဩဂုတ်လ  ၁၄  ရက်တွင် မျောက်ကျောက်ရောဂါကူးစက်မှုအား နိုင်ငံတကာပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အရေးပေါ်အခြေ အနေအဖြစ်  ကြေညာခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ကူးစက်ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေနည်းပါးသော်လည်း အိမ်နီးချင်းနှင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများတွင် ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှုများရှိနေသဖြင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ မျောက်ကျောက်ရောဂါ ကာကွယ်ရေးအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်၊ ဆိပ်ကမ်းနှင့်    နယ်စပ် ဝင်/ထွက်ပေါက်များတွင် ရောဂါစောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုမှုအား နှီးနွှယ်ဝန်ကြီးဌာနများနှင့်    ပူးပေါင်းဆောင် ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် လူနာတွေ့ရှိပါက ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ် ကုသရေးအတွက် သီးခြားလူနာ ဆောင်များထားရှိရန်၊ လိုအပ်သောဆေးနှင့် ဆေးပစ္စည်းများ အသင့်ပြင်ဆင်ထားရှိရန်နှင့် ပြည်သူ လူထုအတွင်း ရောဂါကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများ ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးခြင်းတို့အား အရှိန်အဟုန် မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မျောက်ကျောက်ရောဂါသည် Mon-key pox virus ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့် ဖြစ်ပွား သောရောဂါဖြစ်ပြီး ကျောက်ကြီး small pox   ဗိုင်းရပ်စ်မိသားစုအတွင်း  ပါဝင်ပါသည်။ ကလေးသူငယ်များနှင့် လူငယ်များ တွင်   မကြာခဏဖြစ်တတ်သော   ရေကျောက်  (chicken   pox)    နှင့်မတူပါ။ တိရစ္ဆာန်မှ  ကူးစက်သော ရောဂါဖြစ်ပြီး နို့တိုက်သတ္တဝါများ၊ မျောက်များ၊ ကြွက် များမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ဖြစ်ပွားရပါသည်။ မူလက    မျောက်များတွင်ဖြစ်ပွားသော ရောဂါဖြစ်သောကြောင့် မျောက်ကျောက် ရောဂါဟု သတ်မှတ်ကြ ခြင်းဖြစ်သည်။ အမှန်အားဖြင့် မျောက်ကျောက်ဗိုင်းရပ်စ် ပိုးကို  ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင်  စတင်တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်တွင်  ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတနိုင်ငံ၌    မျောက်ကျောက်ရောဂါဝေဒနာရှင်တစ်ဦးကို     စတင်သတိပြုမိခဲ့ကြသည်။  ၂၀၂၂  ခုနှစ်တွင် အာဖရိက အလယ်ပိုင်းနှင့် အနောက်ပိုင်းနိုင်ငံများ၌ ရောဂါ ပြန့်ပွားခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတချို့၌ပါ  ကူးစက်ခံစားခဲ့ရသည်။ ယခု ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ နိုင်ငံပေါင်း ၁၀၆ နိုင်ငံသို့  ပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး  ရောဂါဖြစ်ပွားသူ တစ်သိန်းနီးပါးရှိကာ သေဆုံးသူ  ၂၀၀  ကျော်ရှိခဲ့သည်။

ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား နှစ်မျိုးရှိပြီး အာဖရိကအလယ်ပိုင်းတွင် ပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွား နေသည့် clade I အမျိုးအစား မှာ ရောဂါ ဝေဒနာပြင်းထန်၍ သေဆုံးမှုနှုန်းလည်း၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်အထိရှိသည်။  cladeII အမျိုးအစား မှာ     အနောက်အာဖရိကတွင်   ပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး   ၂၀၂၂  ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများသို့ပါ      ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။   ရောဂါဝေဒနာ မပြင်းထန်ဘဲ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း သက်သာပျောက်ကင်းကြပါသည်။ မျောက်ကျောက် ရောဂါကို  ကလေးငယ်များ၊   ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များ၊ HIV ရောဂါနှင့် ကိုယ်ခံစွမ်းအား လျော့နည်းသည့် သူများတွင် ရောဂါဝေဒနာပိုမိုပြင်းထန်စွာ ခံစားရနိုင်သည်။

မျောက်ကျောက်ရောဂါသည် ရောဂါပိုး ကူးစက်ခံရသော တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များနှင့် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ခြင်း၊ ရောဂါပိုး ရှိသူနှင့် လိင်ဆက်ဆံခြင်း၊ အရေပြားချင်း ထိတွေ့ခြင်း၊ မျက်နှာချင်းဆိုင် အနီးကပ် အချိန်အတော်ကြာတွေ့ဆုံခြင်း၊ လူ၏ အနာများ၊ အညစ်အကြေးများနှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်း၊  ရောဂါပိုး ကပ်ငြိနေသော အရာဝတ္ထုများ၊ အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများကို လက်ဖြင့်ကိုင်တွယ်မိရာမှ တစ်ဆင့်   ရောဂါပိုး ကူးစက်ခံစားရနိုင်ပါသည်။ ရောဂါပိုးစတင်ဝင်ရောက်ပြီး ၁ ရက်မှ  ၂၁ ရက်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာ များ  စတင်ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ ရောဂါ လက္ခဏာများအနေဖြင့် ဖျား၍ မျက်နှာ၊ လက်၊ ခြေထောက်၊ ပါးစပ်နှင့် လိင်အင်္ဂါ များတွင် အနီကွက်များနှင့်အတူ အရည် ကြည်ဖုများပေါက်ခြင်း၊     ပြန်ရည်အိတ် (lymph node) များ ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ကြွက်သားများ နာကျင် ကိုက်ခဲခြင်း၊       မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ အားအင်ကုန်ခန်းခြင်း စသောလက္ခဏာ များ ခံစားရတတ်သည်။

ရောဂါဝေဒနာ ခံစားနေရသူများတွင် အများစုမှာ ဝေဒနာသက်သာစေသော အဖျားကျဆေး၊     အကိုက်အခဲပျောက် ဆေးများနှင့်ကုသခြင်း၊ ရေများများ သောက်ခြင်းဖြင့် အပြည့်အဝ ပြန်လည် ကျန်းမာနိုင်သည်။    တချို့လူများတွင် ပြင်းထန်သောဝေဒနာ    ခံစားရသဖြင့် ဗက်တီးရီးယား၊   ဗိုင်းရပ်စ် ပိုးသတ်ဆေး များပေး၍ကုသရသည်။ ဦးနှောက်ရောင်၊ မျက်ကြည်လွှာရောင်၊ အဆုတ်ရောင်နှင့် အရေပြားအနာများ ပိုးဝင်ခြင်းတို့ပါ ခံစားရတတ်သည့်အပြင် အမာရွတ်များကျန်ခဲ့ သဖြင့် ကြည့်ရ ဆိုးခြင်း၊ မျက်ကြည်လွှာ ပျက်စီးသွားခြင်းများ တွေ့ကြုံရနိုင်သည်။ ရောဂါရှိ၊ မရှိကို ရောဂါလက္ခဏာ များသာမက အရည်ကြည်များမှ  PCR နည်းပညာသုံး၍ ဗိုင်းရပ်စ်   DNA  ကို ရှာဖွေရသည်။

ရောဂါလက္ခဏာ ခံစားနေရသူများအနေဖြင့် တခြားသူများအား မကူးစက် စေရန်  အရေပြားအနာများ  ကောင်းစွာ မကျက်ခင်အထိ မိမိတစ်ယောက်တည်း သီးသန့်နေထိုင်ခြင်း၊ အစားအသောက်၊ အသုံး အဆောင်များ သီးသန့်သုံးစွဲခြင်း၊ ကိုယ်ခံစွမ်းအား ကျနေသောသူများနှင့် ထိတွေ့မှုရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊    အပြင်ခဏ ထွက်ရန်လိုအပ်ပါက ပါးစပ်နှင့်နှာခေါင်း စည်းတပ်ဆင်ခြင်း၊ ခြေလက်များကို အဝတ်များဖြင့် ဖုံးထားရန် လက်ရှည်၊ ဘောင်းဘီရှည်ဝတ်ဆင်ခြင်း၊ နှာစေး၊ ချောင်းဆိုးခြင်းကို အကာအကွယ်မဲ့ မပြုလုပ်ခြင်း၊ လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှ ရှောင် ကြဉ်ခြင်းတို့   လိုက်နာဆောင်ရွက်သင့်သည်။ အထူးသဖြင့် ရောဂါပိုးတွေ့ရှိရာ နိုင်ငံများမှ လွန်ခဲ့သော ၂၁ ရက်အတွင်း ပြန်လာသူများ၊ ရောဂါလက္ခဏာခံစား နေရသူများ၊ ထိုသူများနှင့် ထိတွေ့မိသူများ အနေဖြင့် နိုင်ငံတကာနှင့် ပြည်တွင်းသွား လာမှုများ ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ နီးစပ်ရာ ကျန်းမာရေးဌာနသို့ အမြန်ဆုံးသတင်းပို့ ကုသမှုခံယူသင့်သည်။

 မျောက်ကျောက်ရောဂါခံစားရခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်ရန် သံသယလက္ခဏာခံစား ရသူများနှင့် အနီးကပ် တွေ့ဆုံမှုကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ လိင်ဆက်ဆံထိတွေ့ခြင်းအပါအဝင်၊ အရေပြားချင်း ထိတွေ့ခြင်း၊ မျက်နှာချင်းဆိုင် အနီးကပ် တွေ့ဆုံခြင်းနှင့် ပါးစပ်မှတစ်ဆင့် အရေပြားသို့ထိတွေ့ခြင်းများကို ရှောင်ကြဉ် ရပါမည်။ အနီးကပ်ထိတွေ့မှုကို ရှောင်လွှဲ၍ မရပါက လက်အိတ်ဝတ်ဆင်ခြင်း၊ ပါးစပ်နှင့် နှာခေါင်းစည်း  (mask)   တပ်ဆင်ခြင်း၊   လက်ကို ဆပ်ပြာနှင့်ရေ သို့မဟုတ် လက်သန့်ဆေးရည်အသုံးပြု၍     စနစ်တကျ ဆေးကြောသင့်သည်။ သံသယရောဂါ လက္ခဏာခံစားနေရသူ၏ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် လက်အိတ်ဝတ်ဆင်ခြင်း၊ ပါးစပ်နှင့်နှာခေါင်းစည်း တပ်ဆင်ခြင်းတို့ဖြင့် ရောဂါ ကူးစက်မှုမှ ကာကွယ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ပြည်သူလူထုအနေဖြင့် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ခပ်ခွာခွာ နေထိုင်ခြင်း၊ နှာချေ၊ ချောင်းဆိုးသည့်အခါတွင် လက်ကိုင်ပဝါ သို့မဟုတ် တံတောင်ကွေးဖြင့်   လုံခြုံစွာ ဖုံးအုပ်ခြင်း၊    ပါးစပ်နှင့်နှာခေါင်းစည်းကို    စနစ်တကျတပ်ဆင်ခြင်း၊   လက်ကိုဆပ်ပြာနှင့်ရေ သို့မဟုတ် ရေမလို လက်သန့်ဆေးရည်အသုံးပြု၍ စနစ်တကျဆေးကြောခြင်း၊ လက်မဆေးဘဲ ပါးစပ်၊    နှာခေါင်းနှင့် မျက်လုံးများ ကိုင်တွယ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းများကို လိုက်နာဆောင်ရွက်သင့်သည်။

အသားစိမ်းများကို ကျက်အောင်ချက် စားရမည်ဖြစ်သကဲ့သို့ အရာဝတ္ထု၊ အိပ်ရာ ခင်း၊ မျက်နှာသုတ်ပဝါ၊ အဝတ်အစားများကို သန့်ရှင်းရေးပုံမှန်ပြုလုပ်ရမည်။ လိင်ဆက်ဆံချိန်တွင် ကွန်ဒုံးအသုံးပြုခြင်းသည်   မျောက်ကျောက်ရောဂါ  ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုကို မကာကွယ်နိုင်သော်လည်း လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်သော ရောဂါတချို့ကို  ကာကွယ်နိုင်သည်။  တစ်ကိုယ်‌ရေသန့်ရှင်းရေးနှင့် မိမိ၏ပတ်ဝန်းကျင် သန့်ရှင်းရေး    ကောင်းမွန်စေရန်လည်း ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။  မျောက်ကျောက်ရောဂါကာကွယ်ဆေး (JYNN-EOS) သည် ကျောက်ကြီးကာကွယ်ဆေး အမျိုးအစားမှ ဆင့်ပွားဖြစ်လာသည့် ကာကွယ်ဆေးဖြစ်ပြီး လေးပတ်ခြားကာ နှစ်ကြိမ်ထိုးရန်လိုအပ်သည်။ ဒုတိယဆေးထိုးပြီး နှစ်ပတ်အကြာတွင် ကာကွယ် မှုရနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ရောဂါ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေရှိသူများ၊ လိင်ဆက်ဆံဖက်များသူများ၊ ရောဂါရှိသူ များနှင့် ထိတွေ့ခဲ့သူများ၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၊ ဓာတ်ခွဲခန်းဝန်ထမ်းများကို ဦးစားပေး ထိုးနှံရန် လိုအပ်သည်။

မည်သူမဆို မျောက်ကျောက်ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်သကဲ့သို့ တခြားသူကိုလည်း ကူးစက်နိုင်သဖြင့် ကျန်းမာရေး သတိဖြင့် ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများကို စနစ်တကျ လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။    ရောဂါဝေဒနာများခံစားရပါက သက်ဆိုင်ရာကျန်းမာရေးဌာနသို့ သတင်းပို့ ကုသမှုခံယူပြီး တခြား သူများကို  မိမိထံမှတစ်ဆင့် မကူးစက်စေရန်  သတိထား ဆောင်ရွက်ကြရမည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေ ဖြင့်လည်း    ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၏   ဦးဆောင်မှုအောက်တွင်     ပြည်သူလူထု တစ်ရပ်လုံး ပူးပေါင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်မှုများဖြင့် မျောက်ကျောက်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ကာကွယ်တားဆီးတိုက်ထုတ်ကြရ မည်ဖြစ်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက် ရပါသည်။    ။

ဒေါက်တာ ဥမ္မာစော

လူငယ်ဆိုတာ နိုင်ငံတော်အတွက် အလွန်တန်ဖိုးကြီးမားတဲ့ လူသားအရင်းအမြစ်ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလူငယ်အရေအတွက် အလွန်ပဲ များပြားလှပါတယ်။ ဒီလိုများပြားလှတဲ့ လူငယ်တွေဟာ စွမ်းရည်အပြည့်အဝ ထုတ်သုံးနိုင်တဲ့ အင်အားရှိသူတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလူငယ်တစ်ဦးစီရဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှုတွေဟာ သူ့အတွက်သာ အကျိုးရှိတာမဟုတ်ဘဲ သူ့မိသားစုအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ နိုင်ငံတော်အထိ အကျိုးရှိစေနိုင်ပါတယ်။ လူငယ်တွေကြိုးစားမှုကြောင့်  မြင့်မားတဲ့အနာဂတ်ကိုရရှိပိုင်ဆိုင်နိုင်ရင် ရေမြင့်တော့ကြာမြင့်လာသလို  နိုင်ငံတော်လည်း  တိုးတက်လာမှာပါပဲ။ ဒါ့ကြောင့် လူငယ်တွေရဲ့ အနာဂတ်ကောင်းမွန်ဖို့ အထူးပဲ ကြိုးစားကြဖို့ အရေးကြီးကြောင်း အသိပေးချင်ပါတယ်။

လူငယ်တွေအနာဂတ်အတွက် ဗလငါးတန်ပြည့်စုံအောင် ကြိုးစားသင့်ပါတယ်။ ဗလငါးတန်ရဲ့အခြေခံက “စာရိတ္တဗလ” ဆိုတဲ့ ကိုယ်ကျင့်သီလနဲ့ ပြည့်စုံခြင်းပါ။ စာရိတ္တဗလဆိုတဲ့ ကိုယ်ကျင့်သီလနဲ့ ပြည့်စုံတဲ့သူကို လူတွေက ချစ်ခင်လေးစားကြပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် “မိတ္တဗလ” ဆိုတဲ့ မိတ်ဆွေသင်္ဂဟကောင်းတွေနဲ့ ပြည့်စုံခြင်းကိုရပါမယ်။ မိတ်ကောင်းဆွေကောင်းတွေနဲ့ ပြည့်စုံတဲ့သူ တွေမှာ စီးပွားဥစ္စာရှာဖွေရလွယ်ကူတဲ့အတွက် “ဘောဂဗလ” ဆိုတဲ့  စီးပွားဥစ္စာနဲ့ပြည့်စုံခြင်းကိုရရှိပါမယ်။ စီးပွားရေးနဲ့ပြည့်စုံရင် ပညာသင်တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စာအုပ်စာစောင်တွေ ဝယ်ဖတ်တာပဲဖြစ်ဖြစ် လုပ်နိုင်သွားပြီဆိုတော့ “ဉာဏဗလ” ဉာဏ်ပညာနဲ့ ပြည့်စုံခြင်း ကိုရပြီပေါ့။ ဉာဏ်ပညာနဲ့ယှဉ်ပြီး နေထိုင်စားသောက်နိုင်ပြီဆိုရင် “ကာယဗလ” ကိုယ်ခန္ဓာကျန်းမာကြံ့ခိုင်ခြင်းနဲ့ ပြည့်စုံပါပြီ။ အဲဒီလို ဗလငါးတန်နဲ့ပြည့်စုံပြီဆိုရင် လောကမှာ အောင်မြင်တဲ့သူဖြစ်နိုင်ပါပြီ။

လူငယ်တွေ ဘဝနှောင့်နှေးရတဲ့ပြဿနာတစ်ခုကတော့ ငွေရေးကြေးရေးပါပဲ။ တချို့က ငွေကြေးမတတ်နိုင်တဲ့အတွက် ပညာတစ်ပိုင်း တစ်စနဲ့ရပ်တန့်ရတယ်။ တချို့ကတော့ ငွေကြေးကိုအလျှံပယ်သုံးပြီး ပျက်စီးကြတယ်။ မိဘကပေးတဲ့ငွေကို စနစ်တကျမသုံးဘဲ အကြွေးတင်ကြတယ်။ လောင်းကစားလုပ်ပြီး ကြွေးတင်နေတဲ့ လူငယ်တွေလည်းရှိတယ်။ ငွေကြေးကိစ္စဟာ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ကြီးကြီးမားမား ထိခိုက်နိုင်တာကြောင့် လူငယ်တွေသတိထား ထိန်းသိမ်းသင့်ပါတယ်။  ကိုယ်မသုံးသင့်တဲ့ငွေကို မသုံးပါနဲ့။ ဘာကြောင့်မှ ကြွေးတင်မခံပါနဲ့။ ခြိုးခြံချွေတာပါ။ ငွေကြေးအရှုပ်အရှင်းကင်းတာဟာ စိတ်ဓာတ်ခွန်အားကို တိုးပွားစေ တာမို့ အနာဂတ်မှာအောင်မြင်ချင်တဲ့ လူငယ်တစ်ယောက်ဖြစ်ချင်ရင် ငွေကြေးကို အမြဲသတိထားဆင်ခြင်သုံးစွဲရမှာဖြစ်ပါတယ်။

အချိန်ဆိုတာ ငွေနဲ့ဆက်ပြီးဝယ်ရတာမဟုတ်တဲ့အတွက် အချိန်ကိုတန်ဖိုးမထားမိကြပါဘူး။ ကိုယ့်အချိန်ကိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ သူများအချိန် ကိုပဲဖြစ်ဖြစ် အလွယ်တကူဖြုန်းတီးလေ့ရှိကြပါတယ်။ “အချိန်နဲ့ဒီရေသည် လူကိုမစောင့်” လို့ အချိန်ကိုမဖြုန်းဖို့ ပြောတတ်ကြသလို၊ “လသာတုန်းဗိုင်းငင်” ဆိုပြီးလည်း အချိန်ကိုအကျိုးရှိရှိ သုံးတတ်အောင် သတိပေးလေ့ရှိကြပါတယ်။ တကယ်တော့ ငွေရှိရင်ရွှေကို ကြိုက်သလောက် ဝယ်လို့ရနိုင်ပေမယ့် ကုန်သွားတဲ့အချိန်တွေကိုတော့ ဘယ်တော့မှ ပြန်ဝယ်လို့မရနိုင်တာ လူငယ်တွေ သိစေချင် ပါတယ်။ ဘဝအတွက်တန်ဖိုးရှိတဲ့ အချိန်တွေကို ဖြုန်းတီးရင်း ကုန်ဆုံးစေမယ့်အစား တန်ဖိုးရှိရှိသုံးစွဲစေချင်ပါတယ်။

အိပ်ချိန်၊ စားချိန်၊ စာဖတ်ချိန်၊ အလုပ်လုပ်ချိန်၊ စာသင်ချိန်ဆိုပြီး ၂၄ နာရီကို သေချာစနစ်ချပြီး သုံးစေချင်ပါတယ်။ ကိုယ်ပိုင်အချိန်ကို စနစ်တကျ သုံးစွဲတတ်မှ အလုပ်လုပ်တဲ့အခါ စနစ်ကျပြီးအောင်မြင်မှုရနိုင်မှာပါ။ အချိန်ကိုတန်ဖိုးမထားတဲ့သူက ဘယ်တော့မှ မအောင်မြင်နိုင်ပါဘူး။

အလုပ်ကိုနောက်ကျမှသွားတာ၊ အချိန်မတန်ခင်စောပြန်တာတွေက အချိန်ကိုခိုးတာဖြစ်တဲ့အတွက် အဒိန္နဒါန ကံမြောက်တယ်လို့  ဆရာတော်ကြီးတွေ ဟောကြပါတယ်။ အကြီးအကဲက အရေးယူ၊ မယူထက် အကုသိုလ်ကံကိုတော့ ကျူးလွန်ပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အချိန်သူခိုးမဖြစ်စေဖို့လည်း သတိထားသင့်ပါတယ်။

လူငယ်တွေအနာဂတ်မှာ အောင်မြင်စေဖို့ ပြောပြချင်တဲ့ နောက်တစ်ချက်ကတော့ မိမိကိုယ်ကိုစီမံခန့်ခွဲဖို့ပါ။ မနက်ဘယ်နှနာရီ အိပ်ရာထမယ်။ ရေဘယ်အချိန်ချိုးမယ်။ မနက်စာဘယ်လိုစားမယ်။ ကျောင်းကိုဘယ်အချိန်တက်ရမယ်။ အိမ်က ဘယ်အချိန်ထွက် မယ်။ ဘယ်အချိန်အိမ်ပြန်မယ်။ သူငယ်ချင်းနဲ့ ဘယ်အချိန်တွေ့မယ်ကစပြီး စနစ်ချရပါမယ်။ အိပ်ချင်တဲ့အချိန်အိပ်ပြီး ထချင်တဲ့ အချိန်ထ၊ သွားချင်မှသွားဆိုရင်တော့ အောင်မြင်မှုနဲ့ဝေးကွာနေဦးမှာပါပဲ။

စီမံခန့်ခွဲမှုတွေဆိုတာ အလုပ်ခွင်ရောက်မှသင်ရမှာမဟုတ်ဘဲ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စီမံခန့်ခွဲတာနဲ့စကြရမှာပါပဲ။ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် တောင် စနစ်တကျ စီမံချက်ချပြီး  အလုပ်မလုပ်တတ်ရင်  လူငယ်တစ်ယောက်ရဲ့အနာဂတ်အောင်မြင်မှုဆိုတာ ဝေးကွာနေဦးမှာပါလို့ ပြောပြချင်ပါတယ်။

လူငယ်တွေအနေနဲ့ နိုင်ငံ့သမိုင်းနဲ့ဆိုင်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို သိရပါမယ်။ ကိုယ့်အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ထိပါးနှောင့်ယှက် နိုင်တဲ့အကြောင်းအရာတွေကိုလည်း သိထားရပါမယ်။ ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ရေမြေတောတောင် ပထဝီဝင်ကိုလည်း သိရပါမယ်။ နိုင်ငံအတွက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေဖို့ ဘာတွေလုပ်ဆောင်ရမလဲ။ ဘာတွေလုပ်ရင် နိုင်ငံအတွက်အကျိုးမဲ့သလဲ။ ဒါတွေကို သိထားမှသာ နိုင်ငံ တည်ဆောက်ရေးမှာ  ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့အခါ အထောက်အကူပြုပါမယ်။ ဗဟုသုတနည်းရင် တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်ပြီး နိုင်ငံအကျိုး ဖျက်ဆီးသူဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။

ကိုယ်ဘယ်နေရာမှာရပ်တည်သင့်တယ်ဆိုတာကို သေသေချာချာသိနေစေဖို့ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးတွေ အားလုံးကို သိရှိနေသင့်ပါတယ်။ အနာဂတ်မှာ ခေါင်းဆောင်ရမယ့်လူငယ်တစ်ယောက်အနေနဲ့ ရှိထားတဲ့ ဗဟုသုတ တွေကို အခြေခံစဉ်းစားမှလုပ်သင့်တာ၊ မလုပ်သင့်တာတွေကို ခွဲခြားဆုံးဖြတ်နိုင်ပါမယ်။ ကိုယ်ပြုလုပ်လိုက်တဲ့အပြုအမူက အပြုသဘော ဆောင်သလား၊  အပျက်သဘော ဆောင်သလားဆိုတာကို သေသေချာချာသုံးသပ်နိုင်ဖို့ ပညာဗဟုသုတနဲ့ ပြည့်စုံမှသာ ဖြစ်နိုင်ပါမယ်။

ဗဟုသုတတွေကို ဘယ်လိုရှာမှီးကြမလဲ။ အကောင်းဆုံးကတော့စာဖတ်ခြင်းနဲ့ရှာနိုင်ပါတယ်။  တစ်အုပ်ထဲဖတ်ပြီး   တရားသေမှတ်လို့ တော့မရဘူးနော်။ ဘယ်ဆရာက ဘယ်လိုရေးခဲ့သလဲဆိုတာကို နှိုင်းယှဉ်ပြီးဖတ်ရပါမယ်။ ပြီးရင် မှန်မမှန်ပြန်သုံးသပ်ပြီး ဆုံးဖြတ် ရပါမယ်။ စာစုံဖတ်ရမယ်။ ခရီးထွက်ရမယ်။ ခရီးတွေသွားရင် ဖုန်းသုံးရင်းသွားတာထက် ပတ်ဝန်းကျင်ကိုလေ့လာရမယ်။ ရေမြေတော တောင်၊ ရာသီဥတု၊ မြေပြင်အနေအထား၊ စိုက်ပျိုးတဲ့သီးနှံ၊ ပြောလေ့ရှိတဲ့စကား၊ လေယူလေသိမ်းနဲ့ စားသောက်တဲ့ဓလေ့ထုံးစံတွေက သိပ်စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းပါတယ်။ တစ်နိုင်ငံတည်းနေကြတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေအကြောင်းကိုလည်း သိဖို့လိုပါတယ်။ ဒါတွေသိ ထားရင် တစ်နေရာရာမှာတော့ အထောက်အကူပြုမှာပါပဲ။

ပညာဗဟုသုတမပြည့်ဝဘဲ ခံစားချက်ကိုရှေ့တန်းတင်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချရင် မှားတတ်တယ်ဆိုတာ လက်ရှိအခြေအနေတွေက သာဓကပြနေပါတယ်။ လူငယ်တစ်ယောက်ချင်းစီ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အရေးပါတယ်လို့ တွေးစေချင်ပါတယ်။ တစ်ယောက်ချင်းစီ လွဲမှားမှုတွေကနေ နိုင်ငံနဲ့ချီတဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေဖြစ်တတ်တယ်လို့သတိထားစေချင်ပါတယ်။

လူငယ်တွေရဲ့ အနာဂတ်ရည်မှန်းချက်တွေ ပျက်စီးစေနိုင်တဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးဆိုတဲ့အရာကို လုံးဝရှောင်ရှားကြဖို့လည်း အလေးအနက် ထားပြီးပြောချင်ပါတယ်။

ဒီနှစ်တွေအတွင်းမှာ ဆေးလိပ်သောက်တဲ့လူငယ်တွေ ပိုများလာတာတွေ့ရပါတယ်။ “မူးယစ်ဆေးဝါးအစ ဆေးလိပ်က” မို့ ဆေးလိပ်ကို လုံးဝရှောင်ကြဉ်ရပါမယ်။ ဆေးလိပ်ကတစ်ဆင့် မူးယစ်ထုံထိုင်းစေတဲ့ ဆေးဝါးတွေသုံးစွဲကြရင် လူငယ်ဘဝ အညွန့်ကျိုး တာပါပဲ။ မူးယစ်သားကောင်ဖြစ်သွားရင် ရုန်းထွက်ဖို့အလွန်ခက်ပါတယ်။ စိတ်ကိုနိုင်နင်းလို့ ဆေးဖြတ်နိုင်ရင်တောင် “ဆေးသမား” ဆိုတဲ့ဂုဏ်ပုဒ်က ကျန်နေခဲ့တာကြောင့် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းထဲ  ပြန်လည်ဝင်ဆံ့ဖို့ခက်ပါတယ်။

“အာရောဂျံ ပရမံလာဘံ” ကျန်းမာရေး ဟာလာဘ်ကြီးတစ်ပါးလို့ ပြောကြပါတယ်။ ကျန်းမာရင် ဘယ်သွားသွား ဘာလုပ်လုပ် အဆင်ပြေပါတယ်။ လူငယ်တွေ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်အောင် ဂရုစိုက်နေထိုင်မယ်ဆိုရင် စိတ်သွားတိုင်းကိုယ်ပါပြီး လိုရာဆန္ဒတွေနဲ့ ပြည့်စုံမှာပါပဲ။ ကျန်းမာရေးထိခိုက်စေတဲ့ ညအိပ်ချိန်မမှန်တာ၊ အစားမမှန်တာတွေ မဖြစ်သင့်ပါဘူး။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစားကို လည်း ဝါသနာပါရာရွေးချယ်ပြီး လုပ်သင့်ပါတယ်။ ဒီခေတ်လူငယ်တွေ တယ်လီဖုန်းအသုံးများတဲ့အတွက် အမြင်အာရုံ ထိခိုက်တာကလည်း ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ခုပါပဲ။

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်အောင် အာဟာရပြည့်ဝတဲ့ အစားအစာတွေ စားရပါမယ်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုကိုလည်း ပုံမှန်လုပ်သင့်ပါတယ်။ မခက်ခဲဘဲ လူတိုင်းလုပ်နိုင်တဲ့ အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်းကိုလည်း မေ့ထားလို့မရပါဘူး။ အသက်ရှူ လေ့ကျင့်ခန်းဟာ ရုပ်ပိုင်းအတွက်ကောင်းမွန်သလို စိတ်ဖိစီးမှုတွေ၊ သောကတွေ၊ ဒေါသတွေကိုလည်း သက်သာစေတာကြောင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအတွက်လည်း အထူးသင့်တော်ပါတယ်။

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်နေဖို့ကိုလည်း အထူးဂရုစိုက်ရပါမယ်။ ကိုယ်မတတ်နိုင်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို လိုချင်တာ၊ အကောင်းမြင်စိတ် မရှိတာတွေကလည်း စိတ်ကျန်းမာရေးထိခိုက်စေပါတယ်။ တခြားသူတွေကို တန်ဖိုးထားသလို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် လည်း တန်ဖိုးထားရပါမယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်တန်ဖိုးထားတတ်မှ ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာထိန်းသိမ်းဖို့ သတိရှိပါမယ်။ မလုပ်သင့်တာကို မလုပ်ဖြစ်အောင် ထိန်းချုပ်နိုင်တာကလည်း ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တန်ဖိုးထားလို့ပါပဲ။

အကောင်းမြင်စိတ်ရှိသူကို  လူတွေချစ်ခင်ကြပြီး သူတို့ဟာ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်သူတွေ ဖြစ်ကြပါတယ်။  ပေါင်းသင်း ဆက်ဆံရေးကောင်းတဲ့သူဟာ အများကိုလည်းစိတ်ချမ်းသာစေပြီး ကိုယ်တိုင်လည်း စိတ်ကြည်လင်တော့ လုပ်ကိုင်သမျှအောင်မြင်တဲ့ ဆုကိုရနိုင်ပါတယ်။ လူငယ်များအနေဖြင့် နေ့စဉ်နဲ့အမျှ အတတ်ပညာ၊ အသိပညာတွေကိုသင်ကြားနေတာဟာ လူငယ်တစ်ယောက်ရဲ့ တာဝန်ကို ကျေပွန်စွာထမ်းဆောင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အကောင်းဆုံးဖြစ်လာအောင် လေ့ကျင့်ကြိုးစားနေတာ ကလည်း နိုင်ငံတော်ကို ကျေးဇူးပြုနေခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။  အတွေးမှန်၊ အမြင်မှန်၊ အသိတွေမှန်ပြီး မိမိရဲ့အနာဂတ်အောင်မြင်ရေးဟာ နိုင်ငံတော်အတွက်လည်း အထောက်အကူပြု ရမယ်ဆိုတဲ့စိတ်ထားတွေနဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်ကြစေချင်ပါကြောင်း မေတ္တာရှေ့ ထားပြီး တိုက်တွန်းလိုက်ပါရစေ။   ။

သက်သက်နွယ်(ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်)

မြန်မာတို့သည် ရှေးပဝေသဏီဘိုးဘေးဘီဘင်လက်ထက် ကတည်းက ကိုယ့်ထီး၊ ကိုယ့်နန်း၊ ကိုယ့်ကြငှန်း၊ ကိုယ့်အမျိုး၊ ကိုယ့်ဘာသာ၊ ကိုယ့်စာပေ၊ ကိုယ့်ယဉ်ကျေးမှု၊ ကိုယ့်အနုပညာနှင့် အမှီအခိုကင်းစွာ ရပ်တည်လာနိုင်ခဲ့ကြလေသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားတောင်းဆိုမှုကြောင့် မြဝတီမင်းကြီးဦးစက စောင်းကြိုးကို ခုနစ်ကြိုးမှ ၁၃ ကြိုးအထိ တီထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဗုံ ၂၁ လုံးကို ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်စီကာ ပတ်စာဖြင့်အသံညှိ၍တီးရသော မြန်မာ့ဆိုင်းဝိုင်းသည် မြဝတီမင်းကြီး ဦးစလက်ထက်မှ အစပြုခဲ့သည်ဟု ရှေးပညာရှိများက ယူဆခဲ့ကြလေသည်။ ထိုကဲ့သို့ ဘိုးဘေးများ ခက်ခက်ခဲခဲတီထွင်ဖန်တီးခဲ့ရသော ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုအနုပညာအမွေများကို ထာဝစဉ်ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်သွားကြရန် နိုင်ငံသားတိုင်းတွင် တာဝန်ရှိပါသည်။

ခေတ်မီနည်းပညာများ တိုးတက်နေသောကမ္ဘာကြီးတွင် တိုးတက်မှုမြန်သကဲ့သို့ ဆုတ်ယုတ်မှုလည်း မြန်ဆန်လွန်းလှပါသည်။ နိုင်ငံတော်၏ သယံဇာတနှင့် ပထဝီအနေအထားကို မျက်စိကျနေသော အနောက်နိုင်ငံများ၏ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုများကြောင့် ဒေါ်လာကိုသာ ချစ်သော ပြည်ဖျက်မီဒီယာများသည် နိုင်ငံ၏စည်းလုံးညီညွတ်မှု ပြိုကွဲစေရန် နည်းမျိုးစုံသုံးပြီး လုပ်ကြံဖန်တီးနေသည်ကို အများသိရှိပြီးဖြစ်ပါသည်။ ဆူလွယ်နပ်လွယ် ယုံလွယ်သော ဆယ်ကျော်သက် လူငယ်လေးများကို နိုင်ငံရေးလုပ်ဇာတ်ခင်းကာ PDF (ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့) ဟူ၍ အမည်နာမပေးပြီး ဗီလိန်ဇာတ်ရုပ်မှ ကခိုင်းနေကြသည်။ ဗီလိန်ဇာတ်ကောင်များကလည်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုပြိုကွဲစေရန် ဖျက်ဆီးမှုနည်းမျိုးစုံကို ပြုလုပ်ကြလေသည်။ ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်များ မဖြစ်မြောက်စေရန် အွန်လိုင်းပေါ်မှ ခြောက်လှန့်ကြသည်။ ဘုရားပွဲတော်များသို့ လူအများ စည်စည်ကားကားမသွားနိုင်ရန် အနှောင့်အယှက်ပြုကြလေသည်။ ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်များကို မကျင်းပနိုင်ရန် တားဆီးခြင်းသည် ယဉ်ကျေးမှုအမွေ အနှစ်၏တန်ဖိုးကို မသိခြင်းကြောင့်ပင်ဖြစ်ပေသည်။ ကိုယ့်ယဉ်ကျေးမှုကို လေးစားတန်ဖိုးထားခြင်းမရှိဘဲ ဖျက်ဆီးနေသောသူများသည် တိုင်းပြည်ကိုဖျက်ဆီးနေခြင်းနှင့် အတူတူပင်ဖြစ်ပါသည်။

တန်ဖိုးသိမှ တန်ဖိုးရှိမည်ဖြစ်သည်။ သီတင်းကျွတ်မီးထွန်းပွဲတော်သို့ သွားသောသူသည် သီတင်းကျွတ်မီးထွန်းပွဲပြုလုပ်ရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်ကိုသိရန်လိုအပ်ပါသည်။ ကထိန်ပွဲဆင်နွှဲသောသူသည် ကထိန်ခင်းရခြင်း၏ရည်ရွယ်ချက်ကို သိရန်လိုပါသည်။ ရရှိနိုင်သော ကောင်းကျိုးချမ်းသာများကိုလည်း သိရန်လိုပါသည်။ ထိုသို့သိမြင် တန်ဖိုးထားတတ်စေရန် မိဘနှင့် ဆရာသမားများက သွန်သင်ဆုံးမ ပြောပြရန်လိုအပ်ပါသည်။ အခြေခံအုတ်မြစ် ကောင်းကောင်းချနိုင်မှသာ ရာသီဥတုဒဏ်ခံနိုင်သော အဆောက်အအုံကောင်းဖြစ်နိုင်သလို မိမိတို့ရင်သွေးငယ်များ၏ နှလုံးသားထဲတွင် ဘာသာတရားနှင့် အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုအမွေကို တန်ဖိုးထားသောစိတ်ဓာတ်များ အုတ်မြစ်ချပေးကြရန်အတွက် မိဘနှင့်ဆရာသမားများတွင် အထူးတာဝန်ရှိသည်ဟု ထင်မှတ်မိပါသည်။

လူမျိုးရှိလျှင် ကိုးကွယ်ယုံကြည်သော ဘာသာတရားရှိကြလေ သည်။ ဘာသာပျောက်လျှင် လူမျိုးပါပျောက်ကွယ်နိုင်သဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ထာဝစဉ်တည်တံ့စေရန် မိမိတို့၏ရင်သွေးငယ်များကို ဘာသာရေးနှင့် ဆက်နွှယ်သောအဆုံးအမများ၊ ငါးရာ့ငါးဆယ်နိပါတ်တော်လာပုံပြင် များဖြင့် အခြေခံအုတ်မြစ်ကောင်းအောင် တည်ဆောက်ပေးသင့်ပါသည်။ နိုင်ငံတော်အစိုးရကလည်း ယဉ်ကျေးလိမ္မာသောလူငယ်များဖြစ်လာ စေရန်ရည်ရွယ်၍ နွေရာသီကျောင်းပိတ်ရက်တွင် ယဉ်ကျေးလိမ္မာ သင်တန်းများကို ဖွင့်လှစ်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ နိုင်ငံတော်၏စေတနာကို လေးစားသောအားဖြင့် နွေရာသီကျောင်းပိတ်ရက်များတွင် မိမိတို့၏ ရင်သွေးငယ်များကို ယဉ်ကျေးလိမ္မာသင်တန်းများသို့ ပို့ဆောင်ပေးခြင်းဖြင့် ဘာသာတရားအခြေခံအုတ်မြစ် ခိုင်မာစေခြင်းအကျိုးထူးများ ရရှိနိုင်ပါလိမ့်မည်။ ယဉ်ကျေးသောလူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်း ထားသော နိုင်ငံ၏အနာဂတ်လမ်းသည်လည်း ဖြောင့်ဖြူးသာယာစွာရှိနေပေလိမ့်မည်။

လမင်းဟံသာ(ပဲခူး)

နိုင်ငံတစ်ခု ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပညာရေးကဏ္ဍသည် အရေးကြီးပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပညာရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကျောင်းနေအရွယ်ကလေးအားလုံး ပညာ သင်ကြားနိုင်ရေး၊ KG+9 အထိ မသင်မနေရသင်ကြားနိုင်ရေးတို့အတွက် သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါသည်။ KG+9 ပြီးမြောက်ပါက KG+10 မှ KG+12 အထိ ၃ နှစ်တာ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေး၊ စက်မှုဘာသာရပ်များ ဆက်လက်သင်ကြားနိုင်ပါက အခြေခံအလုပ်အကိုင်ကို ရရှိစေမည်ဖြစ်သကဲ့သို့ ဆက်လက်ပညာသင်နိုင်ရင်ကိုက်ညီသည့် ဒီပလိုမာ/ဘွဲ့များ ရရှိမည်ဖြစ်သည့်အတွက် ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ကျွမ်းကျင်သော လူသားအရင်းအမြစ်များ ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ စနစ်သစ်ပညာရေးအရ KG+12 အတန်းကို ရောက်ပါက အသက်အရွယ်အားဖြင့် အသက် ၁၇ နှစ်၊ ၁၈ နှစ်ဝန်းကျင်ရောက်ရှိသည့် အရွယ်ဖြစ်ပါသည်။ ၁၈ နှစ်ဆိုပါက ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသည့် အရွယ်ဖြစ်ပါသည်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်မည် ဆိုပါက ဥပဒေကိုနားလည်ရန်လိုပါသည်။ ထို့ကြောင့်အဆိုပါအတန်း၊ အဆိုပါအရွယ်ကတည်းက ဥပဒေ ဗဟုသုတများကြွယ်ဝနေအောင် ဆွေးနွေးသင်ကြားဆောင်ရွက်ရန်လိုပါသည်။

ယခုပညာသင်နှစ်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ အခြေခံပညာကျောင်းများကို တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာ ဖြင့် ပျမ်းမျှ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။အခြေခံပညာအဆင့် ကျောင်းတက်ရောက်မှုအနေဖြင့် မူလစာရင်းသွင်းထားသူများအနက်မှ ၉၂ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ရှိသည့်အတွက် ရာနှုန်းပြည့်ကျောင်းတက် နိုင်ရေးနှင့် ကျောင်းများဖွင့်လှစ်နိုင်ရေး တာဝန်ရှိသူများနှင့်လက်တွဲပြီး ဆက်လက်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ မိမိတို့နိုင်ငံ၏ လူဦးရေအသက်ပိုင်းခြားအရ ယခုထက်ပိုပြီး ကျောင်းတက်ရောက် သူဦးရေများရန် လိုအပ်မှုများရှိနေသေးပါသည်။ စာသင်ကျောင်းများဖွင့်လှစ်သည့် ဒေသများအားလုံးတွင် ကျောင်းနေအရွယ်ကလေးများ ကျောင်းတက်နိုင်ရေးနှင့် ပညာရေးလမ်းကြောင်းပေါ်ကိုရောက်ရှိရေး ဦးစားပေးဆောင်ရွက်သွားရန် လိုအပ်ပါသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်မှစပြီး ပညာရေးညီလာခံကိုကျင်းပခဲ့ကြောင်း၊ ယခုနှစ်တွင်လည်း ပြီးခဲ့သည့်လက ကျင်းပခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ ပညာရေးညီလာခံများမှရရှိသည့် ဖော်ထုတ်ချက်များကို မြန်မာနိုင်ငံပညာရေး ကဏ္ဍမြင့်မားရေးအတွက် အလေးထားဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ အနာဂတ်သည် ပညာရေးအပေါ်တွင်အခြေခံခြင်းကြောင့် ပညာရေးအဆင့်တိုးတက်လာရန် ပညာရေးဝန်ထမ်းများအပြင် ကျောင်းသား/ ကျောင်းသူများ၊ မိဘများနှင့်အုပ်ချုပ်သူအဖွဲ့အစည်းများကပါ ဝိုင်းဝန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက် ကြရန်လိုပါသည်။ “အမျိုးသားစည်းကမ်းအစ စာသင်ကျောင်းက” လို့ဆိုသည့်အတိုင်း ကျောင်းစည်း ကမ်းလိုက်နာခြင်းမှစပြီး ဥပဒေစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို လေးစားလိုက်နာတတ်သည့်၊ နိုင်ငံကြီးသား ကောင်းပီသသည့် အလေ့အကျင့်ကောင်းများ ကိန်းအောင်းလာအောင် သင်ကြားလေ့ကျင့်ပေးရန် လိုပါသည်။