ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းဖြင့် တို့ဘိုးဘွားအမွေအနှစ်တွေကို ချစ်မြတ်နိုးကြပါစို့

“တို့ဘိုးဘွားအမွေစစ်မို့ ချစ်မြတ်နိုးပေ” နိုင်ငံတော်သီချင်းပါစာသားက မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တွေ အတွက် သတိပြုစရာဖြစ်ပါတယ်။   ဘိုးဘွားတွေအမွေပေးခဲ့လို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုတဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းကြီး တစ်ခု မပျက်မစီးဘဲတည်ရှိနေခြင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရမှာ မျိုးဆက်သစ်တွေရဲ့တာဝန်ပါပဲ။  ထိန်းသိမ်းရမယ့် အမွေတွေထဲမှာ မြေပေါ်မြေအောက်၊ ရေပေါ်ရေအောက်မှာ ဖန်တီးတည်ဆောက်ထားခဲ့တဲ့ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်တွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ သမိုင်းကြောင်းရှည်လျားခဲ့တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် တွေဟာဖော်ပြလို့ မကုန်နိုင်အောင် များပြားလှပါတယ်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီး မှာ လူ့ယဉ်ကျေးမှုတွေထွန်းကားလာချိန်ကစလို့ နိုင်ငံနဲ့လူမျိုးအလိုက် သမိုင်းဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်တွေ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံတိုင်းဟာ မိမိတို့ရဲ့ အမွေအနှစ်တွေကို အစဉ်တစိုက်ထိန်းသိမ်းခဲ့ကြရာမှာ သိပ္ပံနည်းကျ ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရပ်ထွန်းကားလာချိန်ဖြစ်လို့ နိုင်ငံအသီးသီးရှိအမွေအနှစ်တွေကို မြေပေါ်မြေအောက် ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပြီး ပိုမိုထိန်းသိမ်း လာနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ  နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် သည် ဩဂုတ်လ ၂၃ ရက်နေ့မှာ တောင်ငူမြို့ ကေတုမတီမြို့ဟောင်းမြို့ရိုးနဲ့ပတ်သက်လို့  တူးဖော် သုတေသန ပြုလုပ်ငန်းများကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ ဩဂုတ်လ ၂၅ ရက်နေ့မှာ မန္တလေးမြို့ရှိ  ရှေးဟောင်း သမိုင်းဝင် သာသနိကယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းထားရှိမှုအခြေအနေများအား သွားရောက် ကြည့်ရှု စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ မန္တလေးနန်းမြို့အနောက်ဘက်ရှိ မြို့ရိုးထိန်းသိမ်းထားမှုနှင့် စည်ရှည်တံတားအား ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်နေမှုအခြေအနေတွေကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ပါ တယ်။  ဒါ့အပြင် မြနန်းစံကျော်ရွှေနန်းတော်ကြီးကိုလည်း ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။

ဩဂုတ်လ ၃၀  ရက်မှာတော့ ပဲခူးမြို့ ကမ္ဘောဇသာဒီရွှေနန်းတော်သို့ရောက်ရှိပြီး ရွှေနန်းတော်အတွင်း  ယခင် မြေနန်းပြာသာဒ်ဆောင်နေရာမှ တူးဖော်ရရှိတဲ့ ကျွန်းတိုင်များပြသထားရှိမှု၊  နန်းတော်အတွင်း ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်းလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိမှု အခြေအနေများနှင့် နန်းတော်အတွင်း   လှည့်လည် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်ဟံသာ၀တီနေပြည်တော် သာယာ၀တီတံခါးအနီးရှိ ဟံသာ၀တီမြို့ဟောင်း၊ ကျုံးနှင့်မြို့ရိုးနေရာများကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါတွေကတော့  နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲကိုယ်တိုင် ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ်ဆိုင်ရာနေရာတွေကို သွားရောက် ကြည့်ရှုစစ် ဆေး၊ ထိန်းသိမ်းရေး ဆောင်ရွက်စေခဲ့တဲ့ ခရီးစဉ်များဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီခရီးစဉ်များမှ နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် ထိန်းသိမ်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး " ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် အဆင့်ဆင့် အသေးစိတ်ပြင် ဆင်ဆောင်ရွက်သွားရန်လိုကြောင်း၊ ရေဝပ်ဧရိယာများ မရှိစေရေး ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ရေနုတ်မြောင်းများ တူးဖော်ခြင်း လုပ်ငန်းများကို  ဆောင်ရွက်သွားရန်လိုကြောင်း၊  နန်းတော်ကြီး ရေရှည်တည်တံ့ နေစေရေး ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်း လုပ်ငန်းများကို စနစ်တကျဖြင့် ဆောင်ရွက်သွားရန်လိုကြောင်း၊ ရှေးခေတ် အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများအား ပျက်စီးမှုမရှိစေရေး ထိန်းသိမ်းပြသထားရန်လိုကြောင်း၊ ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် လက်ရာများဖြစ်သည့်အတွက် အထူးဂရုပြု ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သွားရန် လိုကြောင်း၊ သတ်မှတ်ထားသည့် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်နေရာများကို ဥပဒေနှင့်အညီ စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်း ဆောင်ရွက်သွားရန်လိုကြောင်း၊ မြို့ရိုးနှင့်ပတ်သက်၍ တူးဖော်သုတေသနပြု လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက် ရာတွင်  ကျွမ်းကျင်သူများဖြင့် စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်ရန်လိုကြောင်း၊   မြို့ရိုးများ၊ မြို့ရိုးဝင်ပေါက်များနှင့်  တံတားများကို ပြန်လည်ပြုပြင် ထိန်းသိမ်းတည်ဆောက်မှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရာ အချက် အလက်များနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်သွားရန် လိုကြောင်း" လမ်းညွှန်မှာကြားခဲ့ပါတယ်။ ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ်ဆိုတာ တန်ဖိုးဖြတ်လို့မရနိုင်တဲ့ အရာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်ပစ္စည်းများမှာ ဒြပ်ရှိနဲ့ဒြပ်မဲ့လို့နှစ်မျိုးရှိရာမှာ ဒြပ်ရှိယဉ်ကျေးမှုပစ္စည်းတွေဟာ  အိုးခြမ်းကွဲမှသည် အဆောက်အအုံများအထိ ကိုင်တွယ်ထိတွေ့နိုင်တဲ့ ရုပ်ဝတ္ထုတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒြပ်မဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ပစ္စည်းတွေက ဘာသာစကား၊ အနုပညာ၊ ရိုးရာထုံးတမ်းစတဲ့ ကိုင်တွယ်ထိတွေ့ မရနိုင်တဲ့ အရာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပျူခေတ်ကာလမှစတင်လို့  မြန်မာနိုင်ငံ နေရာဒေသ အသီးသီးမှာ   မြို့ပြအိမ်ရာများကို တည်ထောင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီရှေးဟောင်းမြို့ပြများအနက် အချို့မှာ ယနေ့တိုင် ကျန်ရှိနေသလို အချို့မှာလည်း ပျောက်ကွယ်ခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ မြို့ပြတွေကို ထိန်းသိမ်း နေသလို ပျောက်ကွယ်နေတဲ့ မြို့ပြတွေကိုလည်း ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရှေးခေတ် အဆက်ဆက်က မြန်မာကြီး  များတည်ထောင်ခဲ့တဲ့ အမွေအနှစ်တွေကို လက်ရှိမြန်မာတွေက ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာသမိုင်းပေး တာဝန်တစ်ခုပါပဲ။ အမျိုးဂုဏ် ဇာတိ ဂုဏ်မြင့်မားရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်များ၊ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာများ မပျောက်ပျက်အောင် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရေးဆိုတာ ခေတ်အဆက်ဆက် မျိုးဆက်တွေ မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ရမယ့် တာဝန်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမှသာ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် အမြဲရှင်သန်ထက်မြက်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သမိုင်း ရေစီးကြောင်းမှာ နိုင်ငံတော်ကြီး သုံးရပ်ပေါ်ထွန်းခဲ့တာကို မြန်မာတိုင်း ဂုဏ်ယူကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အနော်ရထာမင်းကြီးရဲ့ ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ ဘုရင့်နောင်မင်းတရားကြီးရဲ့ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော်နဲ့ အလောင်းမင်းတရား ဦးအောင်ဇေယျရဲ့ တတိယ မြန်မာနိုင်ငံတော်တို့ဟာ ထင်ရှားတဲ့သမိုင်း       မော်ကွန်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် မင်းမြတ်သုံးပါးနန်းစိုက်ခဲ့တဲ့ နန်းတော်ရာတွေကို ရှာဖွေဖော် ထုတ်ပြီး ပညာရှင်များရဲ့အကူအညီနဲ့ ပုဂံ၊ ရွှေဘိုနဲ့ဟံသာ၀တီတို့မှာ မူလနန်းတော်ကြီးတွေလို နန်းတော် တွေ ပြန်လည်တည်ဆောက် ပေးထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကုန်းဘောင်ခေတ်နှောင်းပိုင်းမှာ ရတနာ ပုံမြို့တည် နန်းတည် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးရဲ့ မြနန်းစံကျော် ရွှေနန်းတော်ကြီးကိုလည်း ပြန်လည် တည်ဆောက် ပေးထားပါတယ်။ ဒါဟာဘိုးဘွားတွေရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေကို သားစဉ် မြေးဆက်က ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှုမရှိရင် တစ်စတစ်စနဲ့ ပျက်စီးယိုယွင်းသွားမှာဖြစ်လို့ နောင်လာမယ့်မျိုးဆက်တွေ ကောင်းမွန်တဲ့ အမွေမကျန်ခဲ့ဘူးဆိုရင် လက်ရှိမျိုးဆက်တွေ တာဝန်မကျေရာ ရောက်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီကနေ့မျိုးဆက်တွေက ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ်တွေ ဖော်ထုတ်ထိန်းသိမ်းနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာနောင်လာမယ့် မျိုးဆက်သစ် တွေကိုရည်ရွယ်ပြီး ဖော်ထုတ်ထိန်းသိမ်း နေခြင်းလည်းဖြစ်လို့ မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ရမယ့် တာဝန် ဝတ္တရားလို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။

မြန်မာတို့ရဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်တာကြောင့် ယူနက်စကိုကနေ ကမ္ဘာ့ အမွေအနှစ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့ အခြေအနေအထိ ရောက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပထမမြန်မာ နိုင်ငံတော်ပုဂံခေတ်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေဟာလည်း အလွန်ပဲ များပြားလှသလို လက်ရာတွေကလည်း ဆန်းပြားတာမို့ ပုဂံရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု နယ်မြေဟာ မြန်မာတွေအတွက်တော့ တကယ့်ကို ဂုဏ်ယူစရာ ကောင်းလှပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရောက်ရှိပါလျက်   ပုဂံကိုမရောက်ခဲ့ရင် မြန်မာနိုင်ငံကို မရောက်သေးဘူးလို့ နိုင်ငံခြားသားတွေ ပြောကြပါတယ်။ ဒါဟာ ပုဂံရဲ့ အံ့ဖွယ်ရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ရဲ့ တန်ဖိုးကို ဖော်ပြတာပါပဲ။

“ပုဂံကိုသိချင်လျှင် တစ်ခေါက်နှင့်လည်းမပြီးနိုင်၊ နှစ်ခေါက်နှင့်လည်းမပြီးနိုင်။ အခေါက်ခေါက်အခါခါ သွားရင်တောင်မှ လေ့လာစရာ မကုန်နိုင်အောင်ပါပဲ။  ကျွန်တော်တို့၏ ဘိုးဘွားများသည် တစ်ခါတစ် ခေတ်ကသော် နိုင်ငံထူထောင်ရေး၌ အလွန်စိတ်ထက်သန်ခဲ့ကြပါပေသည်။ သာသနာတော် ထွန်းကား ပြန့်ပွားရေးအတွက်လည်း အလွန်စိတ်ထက်သန်ခဲ့ကြပါပေသည်။ ဒါ့ကြောင့် နောင်လာနောက်သားတို့ အတွက် အလွန်အလုပ်လုပ်ခဲ့ကြပါပေသည်။  ကျောက်အုတ် ၊မြေအုတ်တို့ ဖြင့်ပြီးသော အထုကြီး၊ အထည်ကြီးတို့ကို ကိုင်တတ်ကြပါပေသည်။ ကျွန်တော်သည် ဤသို့ မြည်တမ်းလျက်သာ သာဓု ခေါ်၍ပုဂံမြို့ဟောင်းမှ ခွာခဲ့သည်”ဟုဆရာဇော်ဂျီက  “ပုဂံမြို့ဟောင်းနှင့် ကျွန်တော်” ဆောင်းပါးတွင် ရေးသားထားပါတယ်။

ပုဂံမြို့ဟောင်းမှာ ကြည်ညိုစရာ၊ ကြည်နူးစရာများ ပေါလှပါတယ်။ ကြည်ညိုစရာဆိုသည်မှာ သပ္ပါယ် လှသော ရှေးဟောင်းဘုရားစေတီများဖြစ်ပြီး ကြည်နူးစရာဆိုသည်မှာ နိုင်ငံသစ်တည်ခဲ့သော ရှေးခေတ် ပုဂံသားတို့ဖြစ်ပါတယ်။ ကြည်ညိုစရာကိုဖူး၍ ကြည်နူးစရာကိုတွေ့ရသည်မှာ ဖူး၍တွေး၍ ကုန်နိုင်တော့ မည်မဟုတ်ပေ။   

ယဉ်ကျေးမှုအစစ်မှာ လူ့အနှစ်အမြုတေရတနာပင်ဖြစ်ပါတယ်။   ပထဝီအနေအထား၊   လူနေမှုစနစ်၊    ဓလေ့ထုံးစံ၊ဆင်ယင်ထုံးဖွဲ့မှု၊ ပန်းချီ၊ ပန်းပု၊ အဆို၊ အတီး၊ အက၊ အပြများ၊ ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာ အယူဝါဒ၊ အရေးအသား၊ အတွေးအခေါ် စသည်တို့ကို မှီတွယ်၍ ယဉ်ကျေးမှု သဘောတရားများ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

မြန်မာသက္ကရာဇ် ၈၇၂ ခု တန်ဆောင်မုန်းလပြည့် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့(အေဒီ ၁၅၁၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်)မှာ တောင်ငူဘုရင်မင်းကြီးညိုက ကေတုမတီ တောင်ငူနေပြည်တော်ကို ယနေ့တောင်ငူ မြို့နေရာတွင်တည်ထားခဲ့ပါတယ်။  မင်းကြီးညိုဟာ ရဟန်းပညာရှိ၊ လူပညာရှိများ အကြံပြုတဲ့အတိုင်း    မြို့တော်သစ်ကို ကေတုမတီလို့အမည်ခေါ်တွင်စေပါတယ်။ အခုဆိုရင် ကေတုမတီမြို့ရဲ့သက်တမ်းဟာ  နှစ်ပေါင်း  ၅၁၄  နှစ်ရှိပြီဖြစ်ပါတယ်။ ကေတုမတီမြို့ဟောင်းမှာ  ထင်ရှားတဲ့နေရာသုံးခုရှိပါတယ်။

ကေတုမတီမြို့ဟောင်းရဲ့ ထင်ရှားတဲ့နေရာတစ်ခုကတော့ ယိုးဒယားပေါက်ဖြစ်ပါတယ်။ တောင်ငူမြို့ရဲ့ အရှေ့မြောက်ထောင့်ရှိ ကျုံးပေါက်ဖြစ်ကာ ကျုံးရေကို စစ်တောင်းမြစ်သို့ ဖောက်ထုတ်တဲ့ နေရာဖြစ် ပါတယ်။ ယိုးဒယားပေါက်မှာ ၁၀၈ ပေရှည်လျား၍ ရန်ကုန်-မန္တလေးမော်တော်ကားလမ်းဟောင်းမှာ တည်ရှိပါတယ်။ အေဒီ ၁၈၆၄ ခုနှစ်မှာ ကျောက်ရင်းတံခါးကိုဖြိုဖျက်ပြီး   အင်္ဂလိပ်တို့တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့   မြို့လေးခံတပ်ဟာလည်း ကေတုမတီမြို့ဟောင်းရဲ့ သမိုင်းဝင် အဆောက်အအုံတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

မန္တလေးမှာပြန်လည် တည်ဆောက်မယ်ဆိုတဲ့ တံတားဟာ“စည်ရှည် တံခါးကို ဆက်သွယ်ထားတဲ့ ကျုံးကူးတံတား ဖြစ်ပါတယ်။ မန္တလေးရွှေမြို့တော် စတုရန်းပုံအုတ်မြို့ရိုးကြီးရဲ့ အလယ်မင်းလမ်း တံခါးနဲ့ ကျုံးကူးတံတားပါ။ အရှေ့ဘက်ဦးထိပ်တံခါးနဲ့ အနောက်ဘက်ကစည်ရှည်တံခါး၊ တောင်ဘက်က ကျော်မိုးတံခါးနဲ့ မြောက်ဘက်က လေးသိန်းတံခါးတွေဟာတစ်ဖြောင့်တည်းရှိနေတဲ့ ဓာတ်တံခါး၊ မင်းလမ်းတံခါးကြီးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။  အဲဒီဓာတ်တံခါးလေးပေါက်တို့ရဲ့ တစ်ဖြောင့်တည်း ဖြတ်သွားတဲ့ နေရာကတော့ မြနန်းစံကျော် ရွှေနန်းတော်ကြီးပေါ်က ဘုရင်ကြီးရဲ့ အဆောင်တော် မှန်နန်းဆောင် ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ကိုအလယ်ဗဟိုနဲ့ချိန်မှတ်ဆွဲပြီး ရတနာပုံရွှေမြို့တော်ကြီးကို တည်ဆောက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတံခါးတွေရဲ့  ပြအိုးပြာသာဒ်တွေမှာဓာတ်နံသင့် စည်တော်ကြီးတွေချိတ်ဆွဲထားပြီး နန်းတော်ကပဟိုရ်စည်သံအတိုင်း နောက်ဆက်တွဲတီးခတ်ရတဲ့ ဓာတ်တံခါးကြီးတွေဖြစ်ပါတယ်။

“ရွှေပဟိုရ်စည်သံများကိုလ   မကြားရတာကြာလေပြီ”တေးသီချင်းဟာဒီစည်သံတွေကို ရည်ညွှန်းတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာမြန်မာတို့ရဲ့ ကိုယ့်ထီးကိုယ့်နန်းကိုယ့်ကြငှန်းနဲ့ တင့်တင့်တယ်တယ် နေထိုင် ခဲ့ရတဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာရဲ့သင်္ကေတ၊ အထိမ်းအမှတ်ဖြစ်ပါတယ်။  ရှေးဟောင်းအမွေ အနှစ်တွေ မပျောက်ပျက်အောင် ထိန်းသိမ်းတဲ့အနေနဲ့ မူလပုံစံအတိုင်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တံတားနဲ့ ဆက်စပ်လျက်ရှိတဲ့ လမ်းတွေကိုလည်း စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်ပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲရဲ့  မန္တလေးရှိရှေးဟောင်းသမိုင်းဝင်  သာသနိက ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းထားရှိမှုများအား ကြည့်ရှုစစ်ဆေးတဲ့ခရီးစဉ်မှာ ရွှေနန်းတော်ကျောင်း (ရွှေကျောင်း)ကြီးကို လည်းရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ကျောင်းတော်ကြီး အတွင်းအပြင်မှာတော့ မြန်မာမှု သစ်သား ပန်းပုအခြေခံ ခြူးပန်းခြူးနွယ် အပြောက်အမွမ်းတွေ၊ ရုပ်လုံးရုပ်ကြွတွေ၊ ကျေးငှက် တိရစ္ဆာန်ရုပ်တွေ၊ နံရံကပ်ရုပ်ကြွတွေ၊ အတွင်းမာရဘင်  အရှေ့ပိုင်း   ကွန်းစင်တိုင် အခြေမှာ ထုဆစ်ပူဇော် ထားတဲ့ ဇာတ်ကြီးဆယ်ဘွဲ့၊ တောထွက်ခန်း၊ မဟာပဒုမဇာတ်၊ ဥတေန ဇာတ်တော်တွေကို အနုစိတ် ထုဆစ်ပူဇော်ထားပါတယ်။ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ ရှေးဟောင်းသမိုင်းဝင် အမွေအနှစ် လက်ရာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။  တစ်ခေတ်တစ်ခါက ရွှေကျောင်းတော်ကြီး မည်မျှကြီးကျယ် ခမ်းနားဂုဏ်မြင့်မား ကြောင်း ကို  ဖွဲ့ဆိုထားတဲ့ မဟာဂီတကြိုး သီချင်းတစ်ပုဒ်ရှိ ပါတယ်။

ကျောင်းတော်ကြီးကြိုးလို့ ခေါ်ပါတယ်။ (ဝေဇယန်နှင့် နှုန်းငြား၊ မထူးခြား)၊ (ရွှေကျောင်းတော်ကြီး ဘုံဆောင်၊ ကျူးတည့် ကျူးလွန်အောင်)၊ (ဆောင်တကာလေဆန်း၊ ထွေတလာလေပန်း)၊  (နေအရောင် လိုပင်၊ လအရောင်လိုပင်)၊  (စိမ်းရရိမ်း၊ နီရရီ၊ ပြာရရာ၊ ဝါအဝါ၊ ရွှေအရွှေ၊ ရွှေတည့်ရွှေအရွှေ)၊ (သယ်လေ-ကျောင်းတော်၊  ကျောင်းတော်၊ ကြူးကျော်ယဉ်လေဟန်)၊   (ဖန်မှန်ရှိန်၊  မြနှယ်စိန်၊ နေခြည်ရောင်လင်း သောခါ၊ ဘယ်သူပင် ရှုဝံ့ဘူး) (မြင့်လှ ဖြူးဖြူး၊ တိမ်ဆီ အံ့ဩ ဩမည်၊ အံ့ဩမည်)၊ သံသရာလေဝဋ်နှင့်၊ ကင်းအောင်ရှင်းအောင်၊ သံသရာလေဝဋ်နှင့်၊ (ကင်းကြောင်း ရှင်းကြောင်း)၊ ချမ်းမြမြကြည်စွာ၊  သာယာ ရွှင်ပြုံး၊ တေဇာ တုန်ရိုက်ချုန်းပါလို့၊ မိုးလုံးတိမ်တိုက် ဖြာလေတည့်မှ မိုးလုံးတိမ်တိုက်ဖြာ။ သီချင်းမှာပါတဲ့   “သယ်လေ”ဆိုတဲ့စကားရပ်က (အာမေဍိတ်စကား) အံ့မခန်းဖွယ်လို့ဆိုလိုတာပါ။ ဂီတလိုက်စားသူ တိုင်းနှစ်ခြိုက် သဘောကျတဲ့ သီချင်းတစ်ပုဒ်ဖြစ်ပြီး ရွှေကျောင်းတော်ကြီးနဲ့တိုက်ရိုက် သက်ဆိုင်လို့   ဖော်ပြလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့ခေတ်မှာ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီရဲ့ ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ဒက္ခိဏသီရိမြို့နယ်ရှိ ဗုဒ္ဓဥယျာဉ်ဝတ္ထုကံတော်မှာ တည်ထားပူဇော်အောင်မြင်ခဲ့တဲ့ မာရဝိဇယဗုဒ္ဓရုပ်ပွား တော်မြတ်ကြီးအား ဗုဒ္ဓါဘိသေက အနေကဇာတင်၍  ဗုဒ္ဓါဘိသိက်သွန်းလောင်းပူဇော်ခြင်း၊ ကျောက်စာရုံ စေတီတော်များအား  ရွှေထီးတော်တင်လှူပူဇော်ခြင်းနဲ့ ရေစက်ချအောင်ပွဲ မင်္ဂလာကုသိုလ်တော် မဟာ မင်္ဂလာအခမ်းအနားများကို ၁၃၈၅ ခုနှစ်၊ ဒုတိယဝါဆိုလပြည့်နေ့ (၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ  ၁ ရက်) နံနက် ပိုင်းမှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ကြည်နူးဖွယ်မြင်ကွင်းလိုပါပဲ။ သူ့ခေတ် သူ့အခါက မင်းနဲ့ပြည်သူတို့ရဲ့ ခမ်းနားသိုက်မြိုက်စွာ ကုသိုလ်ယူဒါနပွဲတော်၊ ရွှေကျောင်းတော်ကြီး အကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။ ၁၈၅၇ ခုနှစ်က တည်းက တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ရွှေကျောင်းတော်ကြီးဟာ အခုဆိုရင် သက်တမ်း ၁၆၇  နှစ်ရှိပြီဖြစ် ပါတယ်။

ကမ္ဘောဇသာဒီနန်းတော်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘုရင့်နောင်မင်းတရားသည်သက္ကရာဇ် ၉၂၈ ခုနှစ်၊ တန်ဆောင် မုန်းလဆန်း ၁၀ ရက်မှစ၍ မြို့သစ်ကိုတည်ခဲ့ကြောင်း ဦးကုလား မဟာရာဇဝင်က ပြဆိုပါတယ်။  နန်းမြို့သစ်ကို တည်ခဲ့စဉ်က အရှေ့ဘက်မှ တောင်ဘက်ကိုတူး၍ အနောက်ဘက်တွင်ဖို့ခဲ့ရကာ   မြို့တည်ထောင်ချိန်မှာ ငါးနှစ်ကြာမြင့်ခဲ့ပါတယ်။ ဘုရင့်နောင်မင်းတရားသည်သက္ကရာဇ် ၉၂၉ ခုနှစ်၊ တန်ခူးလဆန်း ၄ ရက်တွင်နန်းတက်ခဲ့ကြောင်း၊ မြို့ကို ကမ္ဘောဇသာဒီဟုမှည့်ကြောင်း တွင်းသင်း မဟာ ရာဇဝင်သစ်တွင်  ဖော်ပြထားပါတယ်။ အခုဆိုရင် ကမ္ဘောဇသာဒီ နန်းတော်ဟာ  သက်တမ်းအားဖြင့်  ၄၅၈ နှစ် ရှိခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။

ရှေးဟောင်း အဆောက်အအုံဆိုသည်မှာ “မြေပေါ်တွင်ဖြစ်စေ၊ မြေအောက်တွင်ဖြစ်စေ၊ ရေပေါ် တွင်ဖြစ်စေ၊ ရေအောက်တွင်ဖြစ်စေ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ နှင့်အထက် သက်တမ်းရှိသည့် ကျောက်ဖြစ် ရုပ်ကြွင်းများတွေ့ရှိရာ ဘူမိသဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်နေရာများအပါအဝင် လူသားတို့နေထိုင်ပြုလုပ်သုံးစွဲ   တည်ဆောက်ခဲ့သည့် အဆောက်အအုံများ” ကို ဆိုသည်လို့ ရှေးဟောင်းအဆောက်အအုံများ ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းရေးဥပဒေနှင့် နည်းဥပဒေများစာအုပ်တွင် အမည်နဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။

ရှေးဟောင်းအဆောက်အအုံအဖြစ် သတ်မှတ်တဲ့နေရာမှာ စေတီ၊ ပုထိုး၊ ဂူဘုရား၊ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ အုတ်ကျောင်း၊ ဇရပ်၊ သိမ်အပါအဝင် သာသနိကဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများ၊ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှု ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများ၊ အုတ်ကုန်းများ၊ ပြိုကျပျက်စီးသွားပြီဖြစ်သည့် အပျက်အစီးများ၊ ရှေးမြို့ ဟောင်း၊ နန်းတော်၊ မြို့ရိုး၊ ကျုံး၊ မြေကတုတ်၊ တံခါး၊ မုခ်၀၊  မြို့ဝင်ပေါက်၊ ခံတပ်များ၊ လူနေ အဆောက်အအုံများ၊   လူနေရာဌာန၊ ဥယျာဉ်၊   အလုပ်လုပ်ရာဌာနနှင့် ရှေးဟောင်းလူများနေထိုင်ခဲ့သည့်  ကုန်းဟောင်းများ၊ ယင်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါ့ပြင်သဘာ၀ အလျောက် တည်ရှိ သည့် သို့မဟုတ် လူတို့ဖန်တီးသည့်  ခိုအောင်းနေထိုင်ခဲ့သော ဂူ၊ သဘာ၀လိုဏ်ဂူ၊ ရှေးဟောင်း ကျောက်ဂူ၊ အခြားနေထိုင်ရာနေရာနှင့် ရှေးဟောင်းလူများ သွားလာနေထိုင်ခဲ့သည့် ကုန်း၊ ရိုး၊  ချိုင့်၊ ကျင်း၊ လျှိုမြောင်၊ မြစ်ကမ်းဆင့်နှင့်ပရိုင်းမိတ်များ၊ အခြားကျောက်ဖြစ် ရုပ်ကြွင်းများ တွေ့ရှိရာနေရာများ အပါအဝင် ဘူမိသဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင်နေရာများလည်း ပါဝင်ပါတယ်။

ဒါတွေဟာ ကျွန်တော်တို့မြန်မာတွေရဲ့ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေဖြစ်လို့ မျိုးဆက်သစ် အဆက်ဆက်၊ ခေတ်အဆက်ဆက်မှာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ တို့ဟာ ရှေးနှစ်ပေါင်းထောင်ချီတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခဲ့လို့ ယနေ့တိုင် မြင်တွေ့နေရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်မြင့်မားရေး၊ နိုင်ငံတော်တည်တံ့ ခိုင်မြဲရေး တွေကို ဘိုးဘွားတွေကဆောင်ရွက်ခဲ့သလို မျိုးဆက်သစ်တွေကလည်း  ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

တိုင်းရင်းသား လူမျိုးပေါင်းစုံ စုစည်းနေထိုင်ကြသော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ယနေ့ထက် တိုင်အောင် အဓွန့်ရှည်   တည်တံ့ခိုင်မြဲနေစေတဲ့ အချက်တွေမှာ မြန်မာတို့ဟာ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု အစဉ်အလာများကို တန်ဖိုးထားထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်နေခြင်းဟာလည်း တစ်ချက် အပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်) တွင်အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ကို   ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ခြင်း ဆိုတာကိုလည်း ထည့်သွင်းပြဋ္ဌာန်းထားပြီး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိနေပါတယ်။

လာမယ့်နောင်အနာဂတ် မျိုးဆက်သစ်ကလေးတွေဟာ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေရဲ့ အနှစ်သာရကို သိရှိပြီးတော့မှ သမိုင်းအမွေအနှစ်တွေ မပျောက်ပျက်အောင်၊ အမျိုးသားရေး ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာတွေ မပျောက်ပျက်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။   

ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော် ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အနေနဲ့ အခုလိုရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်နေရာတွေကို မပျောက်ပျက်၊ မပျက်စီးစေဖို့ အလေးအနက်ထား သွားရောက်ကာ လိုအပ်တာတွေလမ်းညွှန်ခြင်း၊ ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်း တွေကို  ဆောင်ရွက်ပေးနေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။  အနှစ်ချုပ်ဆိုရသော် ယဉ်ကျေးမှုပျောက်ရင်  လူမျိုး ပျောက်မယ်ဆိုတဲ့ စကားအတိုင်း    မြန်မာတို့ရဲ့ အမျိုးဂုဏ်၊ဇာတိဂုဏ်နဲ့   အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှု   စရိုက် လက္ခဏာများကို  ဖော်ညွှန်းပြသနေတဲ့ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေမတိမ်ကော၊ မပပျောက် အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမည်မှာ ရဟန်းရှင်လူ ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးရဲ့ တာဝန်ဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားလိုက်ပါတယ်။       ။

Source-www.moi.gov.mm