တရုတ်-အာဆီယံ လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် ဗားရှင်း ၃.၀ အဖြစ် အဆင့်မြှင့်တင်မှုညှိနှိုင်းပြီး တရားဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးရန် ဆောင်ရွက်

တရုတ်နှင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) အကြား ဒစ်ဂျစ်တယ် စီးပွားရေး၊ အစိမ်းရောင်စီးပွားရေး (Green economy) နှင့် အခြားခေတ်မီ စီးပွားရေးနယ်ပယ်များ၏ လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်ကို အဆင့်မြှင့်တင်ရန် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြီးဆုံးကြောင်း တရုတ် စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနက မေ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ကြေညာခဲ့သည်။ 

ASEAN အဖွဲ့တွင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံပါဝင်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများအဖွဲ့ဖြစ်ကာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ပထမ ၃ လအတွင်း နှစ်ဖက်ကုန်သွယ်ရေး တန်ဖိုးသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၃၄ ဘီလီယံအထိ ရှိခဲ့ကြောင်း တရုတ်အကောက်ခွန် အချက်အလက်များအရ သိရသည်။

လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် (၃.၀) ဗားရှင်းသည် ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးတွင် ပိုမိုတည်ငြိမ်သော အာမခံချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးပြီး နိုင်ငံများအနေဖြင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ စုပေါင်းပါဝင်မှုနှင့် နှစ်ဖက်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (win-win) များကို လွှမ်းခြုံဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ 

ထိုသဘောတူညီချက်အတွက် ညှိနှိုင်းမှုများကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ခဲ့ပြီး ဒစ်ဂျစ်တယ်စီးပွားရေး၊ အစိမ်းရောင်စီးပွားရေးနှင့် Supply Chain ချိတ်ဆက်မှု အပါအဝင် နယ်ပယ်များစွာကို လွှမ်းခြုံထားကြောင်း သိရသည်။ 

ထို့အပြင် အဆိုပါသဘောတူညီချက်၌ “နှစ်ဖက်စလုံး၏ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် Supply Chain ကို အရှိန်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်သွားမည်” ဟု ဖြည့်စွက် ဖော်ပြထားသည်။

အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်က ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နိုင်ငံများအပေါ် မြင့်မားသော သွင်းကုန်အခွန်များ သတ်မှတ်ရာတွင် အထူးသဖြင့် တရုတ် နိုင်ငံအပေါ် ပိုမိုမြင့်မားသော အခွန်များ ချမှတ်ခဲ့သည့်နောက်ပိုင်း တရုတ် နိုင်ငံသည် ASEAN နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုအလေးထား ဆောင်ရွက်လာသည်။ ယခုအခါ အဆိုပါအခွန်အချို့ကို ရွှေ့ဆိုင်းထားပြီး တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့သည် လက်ရှိကာလအတွင်း အခွန်အချို့ကို ယာယီရပ်ဆိုင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ 

ဧပြီလတွင် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံအချို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ခိုင်မြဲစေရန် အရှေ့တောင်အာရှ ၃ နိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး အာရှနိုင်ငံများအကြား ပထဝီနိုင်ငံရေး တင်းမာမှုများ၊ တစ်ဖက်သတ်ဝါဒ (တစ်နိုင်ငံတည်း ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်မှု) နှင့် ကာကွယ်ရေးဝါဒ (နိုင်ငံ့ စီးပွားရေး ကို နိုင်ငံတကာယှဉ်ပြိုင်မှုမှကာကွယ်ရန် ကုန်သွယ်ရေးအတားအဆီး၊ ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်ခြင်း) စသည့် စည်းလုံးညီညွတ်မှု ပျက်ပြား စေခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုရန် ပြောကြား ခဲ့သည်။

အဆင့်မြှင့်တင်ထားသည့် ASEAN-တရုတ် လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် ဗားရှင်း (၃.၀) ၏ တရားဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးသည့် အခမ်း အနားကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလကုန် မတိုင်မီ ကျင်းပရန် မျှော်မှန်းထားကြောင်း သိရသည်။

(ASEAN-တရုတ် လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်သည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၃၀% နှင့် GDP ၁၈% ကို ကိုယ်စားပြုသည့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ရေးအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ယခု အဆင့်မြင့် သဘောတူညီချက်သည် ဒစ်ဂျစ်တယ် စီးပွားရေး၊ အစိမ်းရောင် စီးပွားရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်ကွန်ရက်များ ပေါင်းစည်းမှုကဏ္ဍများကို ပိုမို လွှမ်းခြုံထားပြီး အာရှဒေသ၏ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုအတွက် အရေးပါသော အဆင့်တစ်ခုဖြစ်လာမည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက သုံးသပ်ထားသည်။)

ကိုးကား - Channel News Asia 

Photo: thesun.my

ဘာသာပြန်ဆိုသူ- ဒေါ်ငြိမ်းဆုသာ၊ ဦးစီးအရာရှိ၊ နစက