လုံးဝလွတ်လပ်သည့် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ပေါ်ထွန်းခြင်းသည် အစ္စရေးကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်သည်ဟု နေတန်ယာဟု ပြော

“လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များသည် အပြည့်အဝလွတ်လပ်သော ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံကို လုံခြုံရေးကို ချိုးဖောက်ရန်အတွက် အသုံးပြုလိမ့်မည်” ဟု အစ္စရေး ဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟု က အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် နှင့် တွေ့ဆုံစဉ်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

တနင်္လာနေ့ (ဇူလိုင် ၇) က နေတန်ယာဟုနှင့် ညစာစားပွဲတွင် သတင်း ထောက်တစ်ဦးက လွတ်လပ်သော ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံဖြစ်နိုင်ခြေရှိ၊မရှိ ထရမ့်အား မေးမြန်းခဲ့သည်။ “မိမိ မသိပါ” ဟု ထရမ့်က ပြန်ဖြေကာ မေးခွန်းကို အစ္စရေးခေါင်းဆောင်ထံ လွှဲခဲ့သည်။

“ပါလက်စတိုင်းလူမျိုးများတွင် မိမိကိုယ်ကို အုပ်ချုပ်နိုင်သည့် အခွင့်အာဏာ အားလုံး ရှိသင့်သော်လည်း၊ မိမိတို့ကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်သည့် အာဏာ တစ်စုံတစ်ရာ မရှိစေရ။ ဆိုလိုသည်မှာ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့်ဆိုင်သော လုံခြုံရေးကဲ့သို့သော အရာများကို အစ္စရေး၏ လက်ထဲတွင် အမြဲထားရှိမည်” ဟု နေတန်ယာဟုက ဆိုသည်။

ထို့နောက် ၎င်းက ဟားမက်သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၇ ရက်က အစ္စရေးကို တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ဂါဇာထိန်းချုပ်ခွင့်ကို အသုံးပြုခဲ့သည် ဟု ဆက်လက်ရှင်းပြခဲ့သည်။ “ထို့ကြောင့် လူတွေက ‘၎င်းတို့ကို နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ထပ်ပေးလိုက်ကြစို့’ ဟု ပြောမည်မထင်ပါ။ အဲဒါက အစ္စရေးကို ဖျက်ဆီးဖို့ ခြေကုပ်တစ်ခုဖြစ်လာလိမ့်မည်” ဟု နေတန်ယာဟုက ပြောကြားခဲ့သည်။

“လူတွေက ‘ဒါဟာ အပြည့်အဝနိုင်ငံတစ်ခုမဟုတ်သလို၊ လွတ်လပ်သည့် နိုင်ငံမဟုတ်ပါ’ ဆိုပြီး ပြောလာကြမည့်အပေါ် မိမိတို့အနေဖြင့် ဂရုမစိုက်ပါ၊ နောက်တစ်ခါ ဘယ်တော့မှမဖြစ်စေရပါ ဟု ကတိပြုထားပါသည်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂနှင့် အမေရိကန်တို့သည် ဆယ်စုနှစ်များစွာကတည်းက “နိုင်ငံနှစ်နိုင်ငံဖြေရှင်းနည်း" (two-state solution) ကို ထောက်ခံခဲ့ သော်လည်း၊ အချို့သော အစ္စရေးနိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ဝါရှင်တန်ရှိ ရီပတ်ပလီကန်ပါတီဝင်များက ယင်းသည် လက်တွေ့မကျဟု ဝေဖန် ပြောဆို လာကြသည်။

ပြီးခဲ့သည့်လက အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက အခြားနိုင်ငံများ အား ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်းမပြုရန် သတိပေး ခဲ့သည်ဟု Reuters သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် Al Jazeera ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပါလက်စတိုင်းကို ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် ၇၅% ခန့် ဖြစ်သော နိုင်ငံပေါင်း ၁၄၀ ကျော်က အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။

မတ်လတွင် နှစ်လကြာ စစ်ရပ်စဲမှု ပျက်ပြယ်ပြီးနောက် အစ္စရေးသည် ဂါဇာရှိ ဟားမက်အပေါ် စစ်ဆင်ရေးပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်။ အကြောင်း မှာ နှစ်ဖက်အကြား ထပ်မံသဘောတူညီမှုရရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ နေတန်ယာဟုက အကျဉ်းသားများ အားလုံးလွတ်မြောက်ပြီး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ဖျက်သိမ်းသည်အထိ အဆိုပါ စစ်ဆင်ရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ် သည် “ဂါဇာရှိ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကျပ်အတည်း ပိုမိုဆိုးရွားလာမှုကို စိုးရိမ်နေကြောင်း” ၎င်း၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောကြားခဲ့သည်။ အစားအစာနှင့် အခြားအကူအညီများ မရရှိမှုကြောင့် အခြေအနေမှာ ပိုမို ဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလမှစတင်၍ ဂါဇာတွင် ပါလက်စတိုင်းလူမျိုး အနည်းဆုံး ၅၇,၅၂၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီဟု ဒေသခံ အာဏာပိုင်များက ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ကိုးကား- RT

ဘာသာပြန်ဆိုသူ- ဦးဝင်းဇော်ထွန်း၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂