ICC က တာလီဘန်ခေါင်းဆောင်များကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်

နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) သည် တာလီဘန်အကြီးအကဲနှစ်ဦးအား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းသည် အာဖရိက နှင့် အာရှမှ ပုဂ္ဂိုလ်များကိုသာ အဓိက အရေးယူနေပြီး အနောက်နိုင်ငံများ၏ပြစ်မှုများကို လျစ်လျူရှုနေသည်ဟု ကာလ ရှည်ကြာစွာ စွပ်စွဲခံနေရသည်။

အဆိုပါဖမ်းဝရမ်းများတွင် တာလီဘန်၏အကြီးဆုံးခေါင်းဆောင် ဟိုင်ဘာ တူလား အခွန်ဇာဒါး (Haibatullah Akhundzada) နှင့် အာဖဂန် နစ္စတန် လက်ရှိတရားသူကြီးချုပ် အဗ္ဗဒူဟာကီမ် ဟက္ကနီ (Abdul Hakim Haqqani) တို့ပါဝင်သည်။

တာလီဘန်သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ထောက်ခံသော ကဘူးလ်အစိုးရကို တိုက်ထုတ်ပြီးနောက် အာဏာပြန်လည် ရရှိခဲ့သည်။ စီရင်ထုံးဖွဲ့ရေးအရ အဆိုပါခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးသည် လိင်နှင့် သက်ဆိုင်သော မူဝါဒများကို တင်းကျပ်စွာလိုက်နာစေရန် ဖိအားပေး ဆောင်ရွက်မှုများနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများအတွက် တာဝန်ရှိသည်ဟု စွပ်စွဲထားသည်။

အနောက်နိုင်ငံများသည် ကဘူးလ်ရှိ လက်ရှိအစ္စလာမ်အစိုးရကို အသိ အမှတ်မပြုသော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံသည် လက်ရှိအာဏာရှင်အစိုးရအား တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ယခုလအတွင်း သံအမတ်တစ်ဦး လက်ခံ ခဲ့သည်။

ICC ၏အဆိုအရ အာဖဂန်အာဏာပိုင်များသည် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု များဖြစ်သည့် လူသတ်မှု၊ ထောင်ချမှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ အဓမ္မပြုကျင့်မှု နှင့် ပျောက်ဆုံးစေမှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေကြောင်း ဖော်ပြထား သည်။ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပြန်သည့် Pre-Trial Chamber II သည် “ကျူးလွန် ခံရသူများနှင့် သက်သေများကို ကာကွယ်ရန်နှင့် အမှုစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို အာမခံရန်” လိုအပ်သည်ဟု ဆိုကာ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို လျှို့ဝှက်ထားသည်။

ICC တရားရုံးတွင် ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အာဏာမရှိဘဲ ၎င်း၏မူလ စာချုပ်ဖြစ်သော ရောမစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် နိုင်ငံများအား ဖမ်းဆီးမှုများအတွက် မှီခိုနေရသည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံသည် ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ယင်းစာချုပ်ကို အတည်ပြုခဲ့သော်လည်း တာလီဘန်အစိုးရက ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ICC ၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို တရားဝင် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

ICC သည် စွပ်စွဲပြစ်တင်ရန် ပစ်မှတ်များရွေးချယ်ရာတွင် အနောက် နိုင်ငံ များ၏ဖိအားအရ လိုက်နာလုပ်ဆောင်သည်ဟု ဝေဖန်သူများက ကာလ ရှည်ကြာကပင် စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ယင်းတရားရုံးက ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်အား ယူကရိန်းနှင့်ပဋိပက္ခအတွင်း ကလေး များကို တရားမဝင်ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်ဟုစွပ်စွဲကာ ဖမ်းဝရမ်း ထုတ်ပြန် ခဲ့သည်။ မော်စကိုက အဆိုပါလုပ်ရပ်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်ရှုတ်ချခဲ့ပြီး ကိယက်ဗ်သည် ပဋိပက္ခဇုန်မှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုများကို မှားယွင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့ပြီး ကွဲကွာနေသောမိသားစုများ၏အရေအတွက်ကို မြှင့်တင် ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ပြန်ပေးဆွဲခံရသည်ဟုစာရင်းသွင်းထားသော ကလေး များစွာကို ဂျာမနီကဲ့သို့သောနိုင်ငံများတွင် နောက်ပိုင်းတွေ့ရှိခဲ့သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည်လည်း ICC ၏ အခွင့်အာဏာကို အသိ အမှတ်မပြုဘဲ ယခင်စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများကို တရားရုံးအရာရှိများအား ဒဏ်ခတ်အရေးယူခြင်းဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ICC သည် အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိ အမေရိကန်ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၏ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့်ပတ်သက်သည့် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကို ဦးစားပေးမှု လျှော့ချခဲ့ရပြီး အဆိုပါဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဝါရှင်တန်၏ ဖိအားပေးမှု အောက်တွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။

ကိုးကား- RT

ဘာသာပြန်ဆိုသူ- ဦးဝင်းဇော်ထွန်း၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂