အမေရိကန်-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ ယာယီဖြေလျှော့မှုအပေါ် ရှုမြင်ခြင်း

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့က အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို နှစ်ဦးနှစ်ဖက်လျှော့ချမှုများပြုလုပ်ရန် ကြေညာခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် အမေရိကန်က အကောက်ခွန်နှုန်းထားများကို ၁၄၅% မှ ၃၀% အထိ လျှော့ချခြင်း (ကဏ္ဍ အလိုက်နှင့် Section 301 အကောက်ခွန်များအပါအဝင်) နှင့် တရုတ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် ၁၂၅% မှ ၁၀% အထိ လျှော့ချခြင်း တို့သာမက ထရမ့်က “လွတ်မြောက်ရေးနေ့” ဟု ကြေညာအပြီး တရုတ်နိုင်ငံက ချမှတ်ထားသော အရေးကြီးသတ္တုတင်ပို့မှု ကန့်သတ်ချက်များကိုပါ ဖြေလျှော့ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

အသေးစိတ်ကိစ္စများစွာ မဖြေရှင်းရသေးသော်လည်း ဤအကောက်ခွန်လျှော့ချမှုသည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို သက်သာစေရန်နှင့် စီးပွားရေးအလားအလာများကို မြှင့်တင်ရန် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် ကြိုဆိုဖွယ်ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် မြင့်မားနေဆဲကုန်ကျစရိတ်များ၊ ပျက်ယွင်းနေသော ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များ၊ မြင့်တက်လာသည့် မရေရာမှုများနှင့် မဟာမိတ်နိုင်ငံများအပေါ် အမေရိကန်၏ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ကျဆင်းလာမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ပြင်းထန်သော အကျိုးဆက်များကို ဤအစီအမံက ပြန်လည်ကုစားနိုင်မှုမရှိသေးပါ။ ယာယီဖြေရှင်းချက်များ၊ ဗျူဟာလွဲချော်မှုများနှင့် အဆက်မပြတ်မတည်ငြိမ်မှုများဖြင့် အရောင်းအဝယ်မူဝါဒအပေါ် ဆက်လက် မှီခိုနေရခြင်းသည် ရေရှည်စီးပွားရေးခံနိုင်ရည်နှင့် အမေရိကန်၏ ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍတို့အပေါ် ဆက်လက်ထိခိုက်စေပြီး စားသုံးသူများနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအပေါ် ကုန်ကျစရိတ် များစွာ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေစေသည်။

ဦးတည်ချက်မှန်ကန်သည့် ခြေလှမ်းတစ်ရပ်…..

ပထမဆုံးအချက်မှာ ယနေ့အကောက်ခွန်နှုန်းထားများသည် မနေ့ကထက် လျော့နည်းနေပြီး ဤအချက်မှာ ငြင်းဆန်၍မရသော အပြုသဘောဆောင်သည့် ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ရေလတ်ကာလတွင် ဤလျှော့ချမှုသည် အမေရိကန်၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုဖိအားကို သက်သာ စေရန်၊ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုမဖြစ်အောင်တားဆီးနိုင်ခြေမြှင့်တင်ရန်နှင့် တရုတ်နှင့် နည်းဗျူဟာ ကျကျယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်သောမတည်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို အားဖြည့်ရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေမည်။ လွန်ခဲ့သည့် ၂၄ နာရီအတွင်းရှိခဲ့သည့်အခြေအနေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဤသည်မှာ အမှန်တကယ်တိုးတက်မှုတစ်ရပ်ဟုဆိုရမည်။

….သို့သော် ထိခိုက်မှုများ ရှိနှင့်ပြီ

အကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချမှုကို ကြိုဆိုသော်လည်း တစ်လကျော်ကြာ အကောက်ခွန်ဒဏ် သင့်ခဲ့ရသည်။ တင်သွင်းကုန်များအပေါ်မှီခိုနေရသည့် အမေရိကန်လုပ်ငန်းစုများသည် ဤမြင့်မားသောကုန်ကျစရိတ်များကို ခံစားရခြင်း (သို့မဟုတ်) ဝယ်ယူမှုနှောင့်နှေးခြင်းတို့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဤအခြေအနေသည် လုပ်ငန်းစုများနှင့် စားသုံးသူများအတွက် ချက်ချင်းအထိနာစေခဲ့ပြီး အနာဂတ် ကာလတွင် ဈေးနှုန်းမြင့်မားမှုများနှင့် ကုန်ပစ္စည်းရှားပါးမှုများ ဖြစ်နိုင်ခြေအတွက် အခြေခံဖြစ်စေ ခဲ့ကာရေရှည်တွင် အလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှုနှင့် ထုတ်လုပ်မှုကျဆင်းမှုများကို ဦးတည်စေခဲ့သည်။ လတ်တလောသုတေသနများက ဤအချက်ကိုထောက်ခံထားပြီး အထူးသဖြင့် “လွတ်မြောက်ရေးနေ့”တွင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် အမေရိကန်အကောက်ခွန်များသည် ၂၀၂၈ ခုနှစ်မတိုင်မီ တစ်နှစ်လျှင် အမေရိကန်၏ အမှန်ဝင်ငွေကို ဒေါ်လာ ၃၀၀ ဘီလီယံအထိ လျော့ကျစေမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။

မြင့်မားနေဆဲ အကောက်ခွန်နှုန်းထား

ယာယီလျှော့ချမှုအပြီးတွင်ပင် အမေရိကန်အကောက်ခွန်နှုန်းထားများသည် လူမှုဖူလုံရေး အမြင့်ဆုံးအဆင့်ထက် သိသိသာသာမြင့်မားနေဆဲဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးပညာရှင်အများစုက သုံးသပ်ကြသည်။ အမျိုးသားစီးပွားရေးသုတေသနဌာန (NBER) မှ လတ်တလောထုတ်ဝေသည့် အစီရင်ခံစာတွင် အကောင်းဆုံးအကောက်ခွန်ပုံစံသည် ယခုထက် နည်းပါးသောနှုန်းထားနှင့် အလယ်အလတ်တန်းကုန်ပစ္စည်းများနှင့်ဝေးရာသို့ ပြန်လည်သတ်မှတ်ခြင်းတို့ ပါဝင်သင့်ကြောင်း တိုက်တွန်းထားသည်။ ထိုသို့သောပုံစံသည် ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်သူများ၏ ကုန်ကျစရိတ်ကိုလျှော့ချ ပေးနိုင်ခြင်း၊ အမေရိကန်ထုတ်ကုန်များ၏ ကမ္ဘာ့စျေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ခြင်း၊ ပြည်တွင်း၌ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည်နှင့် ဝင်ငွေတိုးတက်စေခြင်း စသည့် အလားအလာကောင်းများစွာ ရရှိစေမည်။ လက်ရှိအကောက်ခွန်ပုံစံရှိ ဤထိရောက်မှုမရှိသော အချက်တစ်ခုတည်းကိုပင်ပြုပြင်ပါက ဝင်ငွေများ သိသာစွာတိုးမြင့်လာစေနိုင်ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြနေသည်။

လက်ရှိအခြေအနေအရ ထရမ့်လက်ထက် အကောက်ခွန်၏ ၆၀% နီးပါးသည် ဗျူဟာမြောက်ပြိုင်ဘက်များ၏ ကုန်ချောပစ္စည်းများထက် အမေရိကန်လုပ်ငန်းစုများတွင် အသုံးပြုသော ကုန်ကြမ်းများကိုဦးတည်နေသည်။ ဤအခြေအနေသည် ပြည်တွင်းထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို ထိခိုက်စေပြီး ဗျူဟာမြောက်အကျိုးကျေးဇူးမှာမူ အနည်းငယ်သာရှိသည်။ အကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချပြီး နောက်ပိုင်းတွင်ပင် အများအပြား ဆက်လက်ထိခိုက်နေဆဲဖြစ်သည်။

စီးပွားရေးအပေါ် မရေရာမှုဒဏ် သက်ရောက်မှု

အရေးကြီးသည်မှာ ယခုအကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချမှုသည် အမြဲတမ်းအတွက်မဟုတ်ပါ။ ကုန်သွယ်ရေးအဟန့်အတားများကို လျှော့ချရန်အတွက် “ဘုံအကျိုးစီးပွား”အကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်များရှိသော်လည်း နှစ်ဖက်စလုံးသည် ရက် ၉၀ တိုးမြှင့်ရန် သဘောတူညီမှုသာရရှိခဲ့သည်။ လုပ်ငန်းစုများသည် ကုန်ကြမ်းရေရှည်ရရှိရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာအစီအမံများ ချမှတ်ရန် ကြိုးစားနေစဉ် မရေရာသည့်အခြေအနေတွင် ဆိုင်းငံ့နေရဆဲဖြစ်သည်။ ဤ “ရပ်လိုက်-ပြန်စလိုက်” ချဉ်းကပ်မှုသည် မတည်ငြိမ်မှုနှင့် မရေရာမှုများကို ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်စေကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးသဖွယ် သက်ရောက်နေသည်။ အကောက်ခွန်မူဝါဒ၏ မတည်ငြိမ်သော အပြောင်းအလဲများအပေါ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၏အခြေခံအကျိုးအမြတ်များ မူတည်နေပါက လုပ်ငန်းစု များသည် အမေရိကန် သို့မဟုတ် တရုတ်တွင် ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ယခင်ကထက် စိတ်အား ထက်သန်မှု နည်းပါးလာမည်ဖြစ်သည်။

ဤအလွန်ရှင်းလင်းသောအချက်ကို Handley နှင့် Limão (၂၀၁၇) အပါအဝင် ပညာရပ် ဆိုင်ရာလေ့လာချက်များက အတည်ပြုထားသည်။ ၎င်းတို့၏သုတေသနအရ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒ မတည်ငြိမ်မှုသည် အကောက်ခွန်နှုန်းထားများကဲ့သို့ပင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကိုဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေ နိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် မော်တော်ယာဉ်၊ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းနှင့် အဆင့်မြင့်ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းကဲ့သို့သော အရင်းအနှီးများပြားသည့် စက်မှုကဏ္ဍများတွင် မတည်ငြိမ်မှုသည် စီမံကိန်းရေးဆွဲခြင်း အတွက် အပိုအခွန်သဖွယ် သက်ရောက်မှုရှိသည်။

ယုံကြည်အားထားရမှု ယုတ်လျော့လာခြင်းသည် အန္တရာယ်ရှိသည်

အစိုးရအဖွဲ့က ကုန်သွယ်ရေးလက်တုံ့ပြန်မှုများနောက်တွင် အကျိုးဆက်များရှိလာမည်ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ သို့သော် တရုတ်၏ တန်ပြန်မှုနောက်ပိုင်းတွင် ဧပြီလ ၂ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းက မြင်တွေ့ခဲ့ရသည့် အကောက်ခွန်နှုန်းထက် ပိုမိုနိမ့်ကျသောနှုန်းဖြင့် ပေါ်ထွက်လာသည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ သဘောထားဖြစ်သည့် “ကုန်သွယ်ရေးအငြင်းပွားမှုများတွင် အဆင့်မြှင့် တုံ့ပြန်မှုဖြင့် အမြဲနိုင်ရမည်” ဆိုသည့် ချဉ်းကပ်မှုကို အားနည်းစေခဲ့သည်။ ယခုအခါ ထိုအချက်သည် မှားယွင်းကြောင်း ထင်ရှားခဲ့ပြီး အမေရိကန်၏ ယုံကြည်အားထားရမှုသည်လည်း ပိုမိုအားနည်းလာ ခဲ့သည်။

အစိုးရအဖွဲ့၏ရည်မှန်းချက်များကို ထိခိုက်စေပြီး သာမန်အမေရိကန်ပြည်သူများအတွက် အန္တရာယ်ရှိစေသည့် စံမမှီ၊ လက်တွေ့အကောင်အထည်မဖော်နိုင်သော ခြိမ်းခြောက်မှုအခြေခံ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒသည် အကျိုးမရှိရုံသာမက ပြောင်းပြန်အကျိုးဆက်ကိုပါ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အကယ်၍ အစိုးရအဖွဲ့သည် နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များကို ပဓာနမထားဘဲ ခြိမ်းခြောက်မှု တစ်ရပ်ကိုလိုက်နာခြင်းဖြင့် မိမိတို့၏ယုံကြည်အားထားရမှုကို ပြန်လည်ရယူရန်လိုအပ်သည်ဟု ခံစားမိပါက မည်သို့ဖြစ်လာနိုင်သနည်း။

ပြိုင်ဘက်များကို အခွင့်အရေးပေး၍ မိတ်ဘက်များနှင့် ကင်းကွာလာ

ယုံကြည်အားထားရမှုနောက်တွင် အစိုးရအဖွဲ့သည် ကာလရှည်မိတ်ဘက်များ၏ ယုံကြည်မှုများကိုပါ ကုန်ခမ်းစေခဲ့သည်။ ဗြိတိန်နှင့်သဘောတူညီမှုအရ အမေရိကန်သုံးစွဲသူများအတွက် Land Rover နှင့် Jaguar ကားများ၏စျေးနှုန်းကို လျှော့ချပေးခဲ့သော်လည်း များပြားသောအလုပ်သမား လူတန်းစားအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စရာသည် မရှိသလောက်ပင်ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အခြားမိတ်ဘက်နိုင်ငံများက “ငါတို့နှင့်ဆက်ဆံ၊ မဟုတ်လျှင်ဒုက္ခခံ” ဆိုသည့် စီးပွားရေး ဖိအားပေးမှုနည်းလမ်းကို ပိုမိုမြင်တွေ့လာရသည်နှင့်အမျှ စိတ်ပျက်လာကြသည်။

ဤချဉ်းကပ်မှုသည် အမေရိကန်၏ဂုဏ်သတင်းကို ထိခိုက်စေပြီး ရေရှည်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ယုတ်လျော့စေသည်။ Freund, Mattoo, Mulabdic နှင့် Ruta (၂၀၂၃) ၏ လေ့လာမှုအရ အမေရိကန်နှင့်တရုတ်တို့အနေဖြင့် ကုန်သွယ်ရေးကို လက်နက်အဖြစ်အသုံးပြုလာသည်နှင့်အမျှ တတိယနိုင်ငံများက ကိုယ်ပိုင်ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများ စတင်ကျင့်သုံးလာကြသည်။ ၂၀၁၈ နောက်ပိုင်း ကုန်သွယ်ရေးစီးဆင်းမှုများကို ၎င်းတို့၏ဆန်းစစ်ချက်အရ “မူဝါဒဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများ” တိုးပွားလာသည်ကိုတွေ့ရပြီး ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို စွမ်းဆောင်ရည်ထက် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုအပေါ်အခြေခံ၍ ပြောင်းလဲလာကြသည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့သည် အမေရိကန်ပါဝင်မှု မရှိသည့် ဒေသတွင်းကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်များကို တိုးချဲ့လာကြသည်။ အမေရိကန်သည် မိမိ၏မိတ်ဘက်များကို ပြိုင်ဘက်များထက် ပိုမိုကြမ်းတမ်းစွာ ဆက်လက်ဆက်ဆံနေပါက ဤအလားအလာသည် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ဖြစ်ပေါ်လာမည်သာဖြစ်သည်။

အမှန်တရားနှစ်ခု တစ်ပြိုင်တည်း

အစိုးရအဖွဲ့၏ အခြားသောကပြောင်းကပြန်ဆောင်ရွက်မှုများကဲ့သို့ပင် ယခုအကောက်ခွန်နှုန်း လျှော့ချခြင်းသည် အမှန်တရားနှစ်ခုကို တစ်ပြိုင်တည်းလက်ခံရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပထမအချက်မှာ ယင်းသည် ပျက်စီးစေသောမူဝါဒအတွက် လိုအပ်ပြီး နောက်ကျနေသည့် ပြုပြင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဒုတိယအချက်မှာ ဤကပြောင်းကပြန်ဆောင်ရွက်မှုများ၏ အကျိုးဆက်များအနေဖြင့် ပိုမိုမြင့်မား သောငွေကြေးဖောင်းပွမှု၊ အားနည်းသောရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် တင်းမာလာသော မိတ်ဘက်ဆက်ဆံရေး တို့သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေဆဲဖြစ်သည်။

တဖြည်းဖြည်းပေါ်ထွက်လာသော အထောက်အထားများက ပုံစံတူဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို ဖော်ပြနေသည်။ နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်ချမှတ်သော အကောက်ခွန်နှုန်းမြှင့်တင်မှုများသည် ရေတိုရည်မှန်းချက်များအတွက် အသုံးဝင်ကောင်းဝင်နိုင်သော်လည်း ၎င်းတို့သည် ရေရှည်စီးပွားရေး ခံနိုင်ရည်ကို အားနည်းစေပြီး အဖွဲ့အစည်းများကို ထိခိုက်စေကာ အမေရိကန်၏ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍကို ယုတ်လျော့စေသည်။ မတည်ငြိမ်မှု၏တန်ဖိုးသည် မြင့်မားပြီး ဆက်လက်တိုးမြင့် နေဆဲဖြစ်သည်။

စားသုံးသူကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါ

မျှော်လင့်ရသည်မှာ ဤအကောက်ခွန်လျှော့ချမှုသည် အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် အမေရိကန် စားသုံးသူများ၏အရေးပါမှုကို ပြန်လည်သတိရလာနိုင်ခြေရှိသည်ဆိုသည့် အရေးကြီးသောအချက်ကို ညွှန်ပြနေပါသည်။ ဧပြီ ၂ ရက်နေ့မှစ၍ အမေရိကန်ပြည်သူများကို ကုန်ထုတ်လုပ်သူများအဖြစ်သာ တစ်ဖက်သတ်ဖော်ပြသည့် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာကြေညာချက်များ အဆက်မပြတ်ထွက်ပေါ်နေခဲ့သည်။ ထိုသို့ဆိုလျှင် ဤကုန်ပစ္စည်းများကို မည်သူစားသုံးနိုင်မည်ကို စိုးရိမ်စရာမလိုဟု ဆိုလိုနေပါသည်။

ဤသတင်းစကားသည် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ ရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်ကာလက ကတိပေးခဲ့သည့် အာမခံချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိပါ။ သို့သော် ဤမူဝါဒပြောင်းလဲမှုသည် အခြေခံသဘောတရား တစ်ရပ်ကို ပြန်လည်အတည်ပြုရန် အခွင့်အလမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ အစိုးရ၏တာဝန်မှာ ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားအခြေအနေကို မြှင့်တင်ပေးရန်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်ပြီး နိမ့်ကျစေရန် မဟုတ်ပါ။

ထို့ကြောင့် အနည်းငယ်မျှော်လင့်ချက်ရှိသည့်အချက်ဖြင့် အဆုံးသတ်ရပါလျှင် ကုန်သွယ်ရေး ပဋိပက္ခများ ယခုခေတ္တရပ်နားထားသည့်အချိန်တွင် အစိုးရအဖွဲ့သည် နဂိုမူလအလုပ်အကိုင်များ ပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် အမေရိကန်စားသုံးသူများကို ဒုက္ခပေးသည့်နည်းလမ်းမှာ အကောင်းဆုံး ရွေးချယ်မှုမဟုတ်ကြောင်း ပိုမိုလက်ခံလာဟန်ရှိပါသည်။ ဤသည်မှာ ကောင်းမွန်သောအချက်တစ်ခုပင် ဖြစ်ပေသည်။

Center for Strategic and International Studies (CSIS) တွင် စာရေးသူ Philip Luck ရေးသား ထားသည့် “Understanding the Temporary De-Escalation of the US-China Trade War” ဆောင်းပါးကို ဦးရဲကျော်တေဇ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂ က ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုထား ပါသည်။