လက်တင်အမေရိကအပေါ် တရုတ်စီးပွားရေးမူဝါဒ အပြောင်းအလဲလား

တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်သည် ယခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်က ပီရူးနိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါခရီးစဉ်တွင်  ပီရူးနိုင်ငံရှိ တရုတ်အစိုးရပိုင် သင်္ဘောကုမ္ပဏီ Cosco က ပိုင်ဆိုင်သည့် ဒေါ်လာ ၃.၅ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိ  ဧရာမဆိပ်ကမ်းတစ်ခုကို  ခမ်းနား ထည်ဝါစွာ ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သည်။  ထိုအချက်က ရှန်ဟိုင်းနှင့်ပီရူးအကြား တိုက်ရိုက် ပင်လယ် ရေကြောင်းလမ်းသစ်တစ်ခု  ဖော်ဆောင်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

အမှန်တကယ်တွင်  တရုတ်သည် ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှေးကွေးနေသည် ကို ဘေဂျင်းအစိုးရ ကောင်းစွာသိနေသည်။ ထိုကိစ္စကို ပြန်လည်မြှင့်တင်ရန် ဘေဂျင်း အစိုးရအနေဖြင့် ပြည်ပနိုင်ငံများ၏ လိုအပ်ချက်များကို အာရုံစိုက်နေသည်မှာလည်း ကြာလှပြီဖြစ်သည်။ ၎င်းအတွက် လက်တင်အမေရိကသည် ကျယ်ပြန့်စွာ မထိုးဖောက် ရသေးသည့် ကမ္ဘာ့အစိတ်အပိုင်းနေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်နေသည်။ အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းတွင် တရုတ်အနေဖြင့် လိုအပ်နေသည့် ကုန်ပစ္စည်းများ၊ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်များ၊ သတ္တု ဓာတ်များ ပေါကြွယ်ဝကြောင်း သိရှိထားသည်မှာ ကြာလှပါပြီ။ 

Belt and Road ၏ ပဏာမခြေလှမ်းတစ်ခုဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာအခြေခံအဆောက်အအုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး မဟာဗျူဟာအရ ပီရူးဆိပ်ကမ်းသည် လက်တင်အမေရိကမှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ချိန်ကို ၂၃ ရက်အထိ အချိန် လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးကုန်ကျစရိတ်ကိုလည်း အနည်းဆုံး၂၀ ရာခိုင်နှုန်း လျှော့ချနိုင်မည်ဟု တွက်ဆထားပါသည်။ ချန်ကေဆိပ်ကမ်း တည်ဆောက်ပြီးစီးမှုက အာရှနှင့် လက်တင်အမေရိကအကြား သင်္ဘောလမ်းကြောင်းများကို ချိတ်ဆက်ပေး နိုင်သည့်  ဂိတ်ပေါက်တစ်ခုဖြစ်လာတော့မည်ဖြစ်သည်။ ထိုအချက်ကြောင့် ပီရူးသည် လက်တင်အမေရိက၌ တရုတ်၏ကုန်သွယ်ရေးမိတ်ဖက်ဖြစ်လာမှု အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း   တိုးတက်ခိုင်မာလာစေမည် ဖြစ်သည်။ 

ချန်ကေဆိပ်ကမ်းက လက်တင်အမေရိက၏ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးအပိုင်းတွင် ပြိုင်ပွဲတစ်ခုဖြစ်လာဖွယ်ရှိနေပါသည်။ တရုတ်အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏စီးပွားရေးသည် လက်ရှိတွင် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့တွင် စုစည်းနေသဖြင့် တောင်အမေရိကသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက် နိုင်ရေး တံခါးဖွင့်ရန် ကြိုးစားလာကြခြင်းဖြစ်သည်။ 

ယခုဖွင့်လှစ်လိုက်သည့် ချန်ကေဆိပ်ကမ်းက ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်မည့်နိုင်ငံများတွင်  ဘရာဇီးနိုင်ငံလည်း ပါဝင်နေပေသည်။ ဘရာဇီးက တရုတ်ကုန်ထုတ်များကို အများအပြား ဝယ်ယူသည့်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏လယ်ယာထွက်ကုန်နှင့် သံရိုင်းသံထည်များကို ထိပ်တန်း တင်ပို့ပေးနေသည့်နိုင်ငံလည်းဖြစ်ပေသည်။ ဆိပ်ကမ်းသစ်ဖွင့်လှစ်ခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးကို ဒေသအနှံ့အပြားက စိတ်ဝင်စားနေကြပါသည်။ ပီးရူး၏ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် ဘရာဇီး၏ အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းကြားရှိ ရထားလမ်းချိတ်ဆက်မည့် ဇီဝသမုဒ္ဒရာစင်္ကြံ တည်ဆောက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ကာလကြာရှည်ဆွေးနွေးမှုများကို ပြန်လည်စတင်နေကြပြီ ဖြစ်သည်။ 

သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်အနေဖြင့် ချန်ကေဆိပ်ကမ်းဖွင့်လှစ်ရန် ပီးရူးသို့ သွားရောက်ခြင်းမှာ ၎င်းတာဝန်ယူသည့်သက်တမ်းတွင် ဒုတိယအကြိမ်ဖြစ်ပါသည်။ သွားရောက်ရသည့် ရည်ရွယ်ချက်သည်  နိုဝင်ဘာလလယ်တွင် ဘရာဇီးတွင် ကျင်းပပြုလုပ်မည့် G 20 အစည်းအဝေးပွဲ မတိုင်ခင် ကျင်းပသည့် အာရှ-ပစိဖိတ်စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ခေါင်းဆောင်များအစည်းအဝေး တက်ရောက်ရန်ဖြစ်သည်။ တရုတ်သမ္မတ၏ လက်တင် အမေရိကခရီးစဉ်က ပီရူးနှင့်ဘရာဇီးကြား  စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုပိုမိုအားကောင်းလာချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ပီရူးနှင့်ဘရားဇီးနှစ်နိုင်ငံတို့နှင့် ကုန်သွယ်မှုချဲ့ထွင်လာခဲ့သည်ဟု  ဘေဂျင်း သတင်းအရင်းအမြစ်များက  ပြောကြားထားပါသည်။ 

တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ အမျိုးမျိုးသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက် များမှတစ်ဆင့် လက်တင်အမေရိကနှင့် ကာရေဘီယံနိုင်ငံ အနည်းဆုံး ၂၂ နိုင်ငံနှင့်အတူ Belt and Road ပဏာမခြေလှမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီးလည်းဖြစ်သည်။ ထိုနိုင်ငံ များထဲတွင်  ပီရူးသည်  အကြီးဆုံးကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ 

ဘရာဇီးသည် BRI တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း တရုတ် နိုင်ငံနှင့်အကြီးဆုံးကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံနှင့် ပို့ကုန်အများဆုံးနိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လာသည်မှာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော်လာပြီ ဖြစ်ပေသည်။ ဘရာဇီးသည် လက်တင်အမေရိကတွင်  တရုတ်၏ထိပ်တန်းကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။

Global South ဟု အမည်ခေါ်ကြသည့် လက်တင်အမေရိကတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၃၃ နိုင်ငံရှိပါသည်။ တရုတ်အနေဖြင့် ၎င်းတို့နှင့် ကုန်သွယ်မှု၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများမှတစ်ဆင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ချဲ့ထွင်ရန် အားသန်နေပါသည်။ တရုတ်အနေဖြင့် ယင်းဒေသတွင် ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးဆောင်ရွက်လာသကဲ့သို့ ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး စသည့်နယ်ပယ်များကို မဟာဗျူဟာကျကျ ပိုမိုလုပ်ဆောင် လာကြပါသည်။ တရုတ်၏ရေရှည်မဟာရည်မှန်းချက်သည် လက်တင်အမေရိကတွင် အမေရိကန်ကို အစားထိုးရန် ဖြစ်ပါသည်။

ပီရူးနိုင်ငံတွင် ဧရာမရေကြောင်းဂိတ်တစ်ခုဖြစ်သည့် ချန်ကေဆိပ်ကမ်းနှင့်အတူ အခြားအခြေခံအဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်လိုက်ခြင်းက တရုတ်၏ အခန်းကဏ္ဍ တိုးမြှင့်လာမှုဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်က စိုးရိမ်စဝင်လာကြပါသည်။ ချန်ကေဆိပ်ကမ်းကို တရုတ်၏ရေတပ်က အသုံးပြုလာနိုင်ကြောင်းကိုလည်း အမေရိကန်ရေတပ်အရာရှိများက ပြောဆိုနေကြသည်။

 ရွေးကောက်ခံအမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်၏ အနီးကပ်အကြံပေးတစ်ဦး ကလည်း  ယခုဖွင့်လှစ်လိုက်သည့် ချန်ကေဆိပ်ကမ်းသစ်နှင့် အခြားတရုတ်ပိုင် သို့မဟုတ် တရုတ်ထိန်းချုပ်ထားသော ဆိပ်ကမ်းကတစ်ဆင့် ဖြတ်သန်းလာသည့် ကုန်ပစ္စည်းများ အပေါ် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း အခွန်စည်းကြပ်ကောက်ခံရန် အဆိုပြုထားပါသည်။ လက်ရှိအချိန် တွင်လည်း ရွေးကောက်ခံသမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်က ၎င်းတာဝန်ယူချိန်တွင် အခွန်စည်း ကြပ်မည့်ခြိမ်းခြောက်မှုစကားကို မကြာခဏဆိုသလို ပြောဆိုနေပါသည်။ အမေရိကန်သည် တရုတ်ကို ပစ်မှတ်ထားသော်လည်း ယင်း၏အနားက အိမ်နီးချင်းများအပေါ် တရုတ်က လွှမ်းမိုးလာနိုင်သည်ကို တွက်ဆထားပုံရပါသည်။ အမေရိကန်သည် အိမ်နီးချင်း ကနေဒါ၊ မက္ကဆီကိုတို့နှင့် ထရန့်လက်ထက်တွင် မည်သို့ဖြစ်လာနိုင်မည်နည်း ဆိုသည့်အချက်ကို  တရုတ်က စိတ်ဝင်စားနေပါသည်။  

အမှန်တကယ်တွင် လက်တင်အမေရိက၌ တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ပိုမိုလက်ခံလာခြင်းမှာ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများအတွက် ထူးဆန်းသည့်ကိစ္စတစ်ခု မဟုတ်တော့ပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကမ္ဘာ့နံပါတ်တစ် မဟာအင်အားနိုင်ငံအဖြစ် ခံယူထားသည့် အမေရိကန်သည် ယင်း၏အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအပေါ် မဟာဗျူဟာမြောက်စွာ လျစ်လျူရှု ထားသည်မှာ ကြာမြင့်နေပါပြီ။ ထိုအားနည်းချက်သည် အမေရိကန်၏ စီးပွားရေး ထိုးနှက် လာမည့်ကာလတွင် တရုတ်နိုင်ငံက အိမ်နီးချင်းစီးပွားရေးဂိတ်များဖြင့် ပြန်လည်တုံ့ပြန်ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်နေသည်မှာ  နှစ်အတော်တန်ကြာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ 

အမေရိကန်အနေဖြင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအပေါ် လျစ်လျူရှုထားခြင်းကြောင့် တစ်ချိန်ချိန်တွင် ကြုံတွေ့လာနိုင်သည့်အနေအထားကိုလည်း လက်ခံရမည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းအနေဖြင့်လည်း တာဝန်ယူသင့်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက  မကြာခဏဆိုသလို ပြောကြားဖူးပါသည်။ ပြောပြဆဲလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကိစ္စက အမျိုးသားလုံခြုံရေးပြဿနာ တစ်ခုမဟုတ်သော်လည်း  စီးပွားရေးနှင့် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အမှားတစ်ခုဖြစ်နေပါသည်။  အမေရိကန်က လက်တင်အမေရိကကို ကာလရှည်ကြာ လျစ်လျူရှုထားခြင်းသည်  မကြာမီတွင်  နောက်ဆုံးအချိန် ဖြစ်လာမလား  စောင့်ကြည့်နေမိတော့သည်။

Ref: Dylan Butts/ china is doubling down on Latin America ties to bolster influence and trade, experts say (CNBC)