ကုလသမဂ္ဂက အမေရိကန်နှင့် အစ္စရေး၏ကန့်ကွက်မှုများကိုကျော်လွန်၍ ဂါဇာစစ်ပွဲ ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန် ပြတ်သားစွာတောင်းဆို
News Image
ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံသည် ကြာသပတေးနေ့ (ဇွန် ၁၂) တွင် အမေရိကန်က လွန်ခဲ့သော သီတင်းပတ်က လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် အလားတူ ကြိုးပမ်းမှုကို ဗီတိုအာဏာသုံး၍ ပယ်ချပြီးနောက် ဂါဇာ စစ်ပွဲတွင် ချက်ချင်း၊ ကန့်သတ်ချက်မရှိ၊ အမြဲတမ်း စစ်ပြေငြိမ်းရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီများရရှိရန် တောင်းဆိုမှုကို အတည်ပြု ခဲ့သည်။
အဖွဲ့ဝင် ၁၉၃ နိုင်ငံပါဝင်သော အထွေထွေညီလာခံက အတည်ပြုလိုက်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် ဟားမက်မှ ဂါဇာတွင် ထိန်းသိမ်းထားသည့် ဓားစာခံများ လွှတ်ပေးရန်၊ အစ္စရေးမှ ဖမ်းဆီးထားသည့် ပါလက်စတိုင်း အကျဉ်းသားများ ပြန်လည်လွှတ်ပေးရန်နှင့် အစ္စရေးတပ်များ ဂါဇာမှ အပြည့်အဝ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုထားသည်။
အဆိုပါ ဆုံးဖြတ်ချက်အတွက် မဲပေးရာတွင် ၁၄၉ နိုင်ငံက ထောက်ခံ မဲပေးခဲ့ပြီး ၁၉ နိုင်ငံက မဲပေးခဲ့ကြခြင်းမရှိဘဲ အမေရိကန်၊ အစ္စရေးနှင့် အခြားနိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံက ကန့်ကွက်မဲပေးခဲ့သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် “စစ်ဆင်ရေးနည်းဗျူဟာအဖြစ် အရပ်သားများကို အစာငတ်ခံစေခြင်းကို အပြင်းအထန် ရှုတ်ချပြီး၊ လူသားချင်း စာနာမှု ဆိုင်ရာ အကူအညီများရရှိရန်တားဆီးခြင်းနှင့် အရပ်သားများ၏ အသက်ရှင်ရန် အရေးကြီးသောအရာများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖြတ်တောက်ခြင်း အပါအဝင် ဥပဒေမဲ့ ငြင်းဆန်ခြင်းကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချသည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။
အစ္စရေး၏ ကုလသမဂ္ဂသံတမန် ဒန်နီ ဒန်နွန် က အထွေထွေ ညီလာခံတွင် အဆိုပါဆုံးဖြတ်ချက်သည် အချည်းနှီးသော စွပ်စွဲချက်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြား ခဲ့သည်။ ၎င်းက နိုင်ငံများအား ဓားစာခံဆွေးနွေးပွဲများကို အနှောင့် အယှက် ဖြစ်စေပြီး ဟားမက်ကို ရှုတ်ချခြင်းမပါဝင်သည့် ထိုကဲ့သို့သော လေးနက်မှုမရှိသည့်အစီအစဉ်တွင် ပါဝင်မှုမပြုရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
“ဓားစာခံများ လွှတ်ပေးရန်ဆိုသည့် စည်းမျဉ်းမပါဘဲ စစ်ပြေငြိမ်းရေးကိုသာ တောင်းဆိုခြင်းဖြင့် အရပ်သားများကို ပြန်ပေးဆွဲခြင်းသည်အောင်မြင်နိုင်သည်ဟု အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အားလုံးကို သင်တို့အနေဖြင့် အသိအမှတ်ပြုလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် တရားဝင် အာဏာမရှိသော်လည်း ကမ္ဘာ့အမြင်ကို ထင်ဟပ်စေသည့်အနေဖြင့် အလေးထားမှုရှိသည်။ ယခင်က အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်း အကြမ်းဖက် အဖွဲ့ ဟားမက်တို့အကြား စစ်ပွဲရပ်စဲရန် အထွေထွေညီလာခံ၏ တောင်းဆို ချက်များကို လျစ်လျူရှုခဲ့ကြသည်။ လုံခြုံရေးကောင်စီနှင့်မတူဘဲ အထွေထွေ ညီလာခံတွင် မည်သည့်နိုင်ငံမျှ ဗီတိုအာဏာ မရှိပေ။
မဲပေးမှုမတိုင်မီ လစ်ဗျား၏ ကုလသမဂ္ဂသံတမန် တာဟာ အယ်လ်ဆွန်နီ က “ယနေ့ ဤဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကန့်ကွက်ရန် အနီရောင်ခလုတ်ကို နှိပ် သူများသည် ၎င်းတို့၏လက်ချောင်းများပေါ်တွင် သွေးစက်အဖြစ် ကျန်ရစ်မည်” ဟု အထွေထွေညီလာခံသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
အမေရိကန်သည် လွန်ခဲ့သော တစ်ပတ်က ချက်ချင်း၊ ကန့်သတ်ချက်မရှိ၊ အမြဲတမ်း စစ်ပြေငြိမ်းရေးနှင့် ဂါဇာတွင် အဟန့်အတားမရှိ အကူအညီ ရရှိရန် တောင်းဆိုသည့် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက် မူကြမ်းကို ဗီတိုအာဏာသုံး၍ ပယ်ချခဲ့ပြီး ယင်းက အမေရိကန် ဦးဆောင်သည့် စစ်ပြေငြိမ်းရေး ညှိနှိုင်းမှုများကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေမည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။
အခြားအဖွဲ့ဝင် ၁၄ နိုင်ငံသည် လူဦးရေ ၂ သန်းကျော်ရှိသော ဂါဇာ ဒေသတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် လူသားချင်း စာနာမှု အရေးပေါ် အခြေအနေကြောင့် ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းကို ထောက်ခံမဲပေးခဲ့ကြသည်။ ကုလသမဂ္ဂ က ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုဘေးနှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ကြောင်း သတိပေးထားပြီး အစ္စရေးက ၁၁ ပတ်ကြာ ပိတ်ဆို့မှုကို လွန်ခဲ့သည့်လက ရုပ်သိမ်းခဲ့သော် လည်း အကူအညီများ အနည်းငယ်သာ ရောက်ရှိခဲ့သည်။
မဲပေးမှုမတိုင်မီ အမေရိကန်၏ ယာယီသံတမန် ဒေါ်ရိုသီရှေး က အထွေထွေညီလာခံသို့ “ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဓားစာခံများကို လွှတ်ပေးရန်၊ ဂါဇာရှိ အရပ်သားများ၏ အသက်ရှင်ရပ်တည်မှုကို မြှင့်တင်ရန် သို့မဟုတ် စစ်ပြေငြိမ်းရေးဆီသို့ နီးစေရန် ဘာမျှမလုပ်ဆောင်ဘဲ ဤအဖွဲ့၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ထိခိုက်စေသည့် ပြဇာတ်ဆန်သည့် လုပ်ရပ်တစ်ခု သာ ဖြစ်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
အဆိုပါမဲပေးမှုသည် လာမည့်သီတင်းပတ်တွင် ကျင်းပမည့် ကုလသမဂ္ဂ ညီလာခံမတိုင်မီ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုညီလာခံသည် အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းတို့ကြား နှစ်နိုင်ငံဖြေရှင်းနည်းအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းမှုကို ပြန်လည်အားဖြည့်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ အမေရိကန်သည် နိုင်ငံများအား တက်ရောက်ရန် မတိုက်တွန်းဘဲ ရှောင်ကြဉ်ရန် တိုက်တွန်း ခဲ့သည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် အထွေထွေညီလာခံက ဂါဇာတွင် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ချက်ချင်းစစ်ပြေငြိမ်းရေးကို ထောက်ခံမဲ ၁၂၀ မဲဖြင့် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ၁၅၃ နိုင်ငံက ထောက်ခံမဲပေးခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ထောက်ခံမဲ ၁၅၈ မဲဖြင့် ချက်ချင်း၊ ကန့်သတ်ချက်မရှိ၊ အမြဲတမ်း စစ်ပြေငြိမ်းရေးကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ကိုးကား- Reuters
ဘာသာပြန်ဆိုသူ - ဦးဝင်းဇော်ထွန်း၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂
