လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ အကျိုးပြုသောစပါးလင်

Article_Author

ပေါက်ပေါက်

Posted_Date

Mon, 06/09/2025 - 12:00

MM-Article-Category

လူမှုရေးကဏ္ဍဆောင်းပါး

လူမှုရေး-ကျန်းမာရေး

Image

လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ အကျိုးပြုသောစပါးလင်

Body

Lemon Grass ဟုအမည်ရသော စပါးလင်ပင်ပေါက်ရောက်ရာဇာစ်မြစ်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံဖြစ်သည်။ စပါးလင်ကို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ၊ Caribbean ဒေသများ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားနှင့်ဖလော်ရီဒါတို့၌လည်းဆေးဖက်ဝင်ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်အဖြစ်ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းကအသုံးပြုလာခဲ့ကြသည်။ စပါးလင်သည် အစေ့မှ အပင်ပေါက်လေ့ရှိသကဲ့သို့ အပင်၏အမြစ်မှလည်း စိုက်ပျိုးနိုင်ကာ သဲဆန်၍ စိုစွတ်သောမြေကိုကြိုက်နှစ်သက်ပြီး ရွှံ့ညွန်မြေမျိုးတွင်လည်း ရှင်သန်ပေါက်ရောက်နိုင်သည်။ စပါးလင်အရွက်များသည် အတန်ငယ်ချွန်ထက်ကြမ်းတမ်းသည်။

စပါးလင်၏အရွက်အရင်းပိုင်းနှင့် ပင်စည်အဖုတို့ကို နုပ်နုပ်စဉ်း၍ ဟင်းလျာများတွင် ချင်းအစားထိုးအဖြစ် အသုံးပြုကြ သည်။ သို့သော် ချင်းနှင့်ရော၍ချက်ပြုတ်ပါက ကျန်းမာရေးအတွက် အာနိသင်ပိုကောင်းသည်။ မြန်မာ့ရိုးရာအစားအစာ မုန့်ဟင်းခါး၊ ငါးသလောက်ပေါင်း၊ အသား၊ ငါးနှင့် ပင်လယ်စာဟင်းလျာများ၊ ဟင်းချို၊ ဟင်းခါးနှင့် ပင်လယ်စာ ချဉ်စပ်ဟင်းရည် စသည့်ဟင်းလျာများအတွက် စပါးလင်သည် မရှိမဖြစ် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ဖြစ်သည်။

စပါးလင်ကိုခံတွင်းမြိန်စေသော ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်အဖြစ်သာမက ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းကပင် တိုင်းရင်းဆေးဝါးများဖော်စပ်ရာ၌ အသုံးပြုကြသည်။ ယနေ့ကမ္ဘာတွင် သိပ္ပံနည်းပညာများ ခေတ်မီတိုးတက်လျက်ရှိရာ စပါးလင်၏ထူးခြားကောင်းမွန်သောရနံ့ကို အခြေခံ၍ ဆပ်ပြာ၊ ရေမွှေး၊ ဖယောင်းတိုင်များအပြင် အင်းဆက်ပိုးမွှားများနှင့် ခြင်နိုင်ဆေးများအဖြစ် စီးပွားဖြစ်တွင်ကျယ်စွာ ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေကြသည်။

စပါးလင်နှင့် ကျန်းမာရေး

- စပါးလင်ထဲတွင်ပါရှိသော Citronella (ခေါ်) Citral ဓာတ်ပေါင်းစုသည် အကြောဆွဲခြင်း၊ ကြွက်သားများ ကြွက်တက်ခြင်းနှင့် ဒူလာရောဂါတို့ကို သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင် သည်။

- စပါးလင်ကို အပူပေးလိုက်သည့်အခါ အစွမ်းထက်သည့် Beta-Carotene နှင့် Antioxidant များထွက်ရှိလာပြီး အူမကြီးကင်ဆာအပါအ၀င် ကင်ဆာရောဂါများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

- Anti Bacterial နှင့် Anti Fungal အစွမ်းသတ္တိများ ပါရှိခြင်းတို့ကြောင့် ခြေဖနောင့်ကွဲအက် အနာများနှင့် ဒဏ်ရာများကို စပါးလင်သတ္တုရည် (စပါးလင်ကြိတ်ရည်) လိမ်းပေးခြင်းဖြင့် မှိုပိုးများကိုသေစေကာ အနာမြန်မြန်ကျက်စေသည်။ ထို့ပြင် ကိုယ်တွင်း ကိုယ်ပရှိ ဗက်တီးရီးယားပိုးမွှားများကို သေစေနိုင်သည်။

- အသည်းနှင့် ကျောက်ကပ်တို့ကိုသန့်စေကာ ယူရစ်အက်စစ်ကို လျှော့ချပေးနိုင်သည်။ ပန်ကရိယနှင့် ဆီးအိမ်တို့ကို ကောင်းကျိုးပြုသည်။

- ကိုယ်ခံအားကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။

- အစာမကြေခြင်းနှင့် လေထိုးလေအောင့်ခြင်းတို့ကိုသက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်ပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်းနှင့် အစာချေဖျက်မှုစနစ်တို့ကိုကောင်းကျိုးပြုသည်။

- သွေးခုန်နှုန်းကိုကျစေကာ သွေးလည်ပတ်မှုကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။

- စိုးရိမ်အမှတ်သို့ ရောက်နေသော အဖျားများကိုပင် ကျနိုင်စွမ်းရှိသည်။

- Galactogogue ဓာတ်ပါရှိသည့်အတွက်နို့ရည်လိုက်စေသဖြင့် နို့တိုက်မိခင်များ စပါးလင်ကို စားသုံးပေးသင့်သည်။

- အပင်၏အမြစ်နှင့် အရွက်များကို မီးမြှိုက်၍ ခြင်၊ ယင်နှင့် အင်းဆက်ပိုးမွှားများကို နှိမ်နင်းနိုင်သည်။

စပါးလင်လက်ဖက်ရည်နှင့် ကျန်းမာရေး

- စပါးလင် အရွက်စိမ်းကိုသာမက စပါးလင်အရွက်ခြောက်မှုန့်တို့ဖြင့် လက်ဖက်ရည် ပြုလုပ်နိုင်သည်။ အရသာကောင်းမွန်စေရန် ပျားရည် သို့မဟုတ် သကြားအနည်းငယ်ရော၍ အအေးခံကာ ရေခဲတုံးလေးများထည့်ပြီး အချိုရည်အဖြစ်လည်း သောက်သုံးနိုင်သည်။

- အင်ဇိုင်းများကို ဟန့်တားပေးသဖြင့် ကင်ဆာဆဲလ်များကို သေစေနိုင်သည်။

- ကိုလက်စထရောပမာဏ မြင့်မားခြင်း၊ သွေးတိုးခြင်းနှင့် ခန္ဓာကိုယ်ရှိပိုလျှံသောအဆီများကို ကျစေသည်။

- အပူကြီးဖျားနာသောအခါတွင် စပါးလင်လက်ဖက်ရည်ကို သောက်ပေးခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကို ယူပစ်သလို လျော့ကျသွားကာ အားသစ်လောင်းသကဲ့သို့ ပကတိအတိုင်း ပြန်လည်လန်းဆန်းလာပါလိမ့်မည်။

- စပါးလင်လက်ဖက်ရည်သောက်သုံးခြင်းဖြင့် မျက်နှာပေါ်ရှိ ၀က်ခြံနှင့်အမည်းစက်များ လျော့နည်းလာစေသည်။ ထို့ပြင် ပြတ်ရှဒဏ်ရာများနှင့် သွေးထွက်လွန်အနာများကို သွေးတိတ်စေ၍ ကွဲနေသော အရေပြားများကိုလည်း အလိုအလျောက် ပြန်ဆက်ပေးနိုင်သည်။

- စိုးရိမ်သောကဗျာပါဒကြောင့် ရုတ်တရက်သွေးလန့်၍ သတိလစ်သွားသောလူနာအား သတိပြန်လည်လာပါက စပါးလင်လက်ဖက်ရည်ကို တိုက်ပေးသင့်သည်။

- အူအတွင်းဖြစ်တတ်သော ရောဂါအမျိုးမျိုး၊ ပျို့အန်၍ မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ ဓမ္မတာလာစဉ် နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ တိုက်ဖွိုက်၊ ငှက်ဖျား၊ အစာအဆိပ်သင့်ခြင်း၊ ၀မ်းသွားခြင်း၊ အအေးမိ၍ ချောင်းဆိုးခြင်းတို့အတွက် စပါးလင်လက်ဖက်ရည်က ကောင်းစွာ ထိရောက်မှုရှိသည်။ ဆီးကိုလည်း ရွှင်စေသည်။

စပါးလင်အဆီနှင့် ကျန်းမာရေး

- စပါးလင်အပင်ခြောက်ကိုရေနွေးငွေ့ဖြင့်ပေါင်းခံကာအဆီထုတ်ယူထားသောစပါးလင်ဆီ၏ ရနံ့သည် သံပရိုသီးနှင့် ခပ်ဆင်ဆင်တူသော်လည်းစပါးလင်ဆီနံ့သည်ပျော့၍ ဆွဲဆောင်မှုပိုမိုသည်။ ထိုအဆီဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့တွင် ကျေးလက်ရိုးရာရနံ့ပေးကုထုံးများအဖြစ် ရောဂါများကို သက်သာအောင် ကုသလေ့ရှိသည်။

- အာရုံကြောအားနည်း၍ ခြေလက်များတုန်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မူးနောက်နောက်ဖြစ်ခြင်း၊ Alzheimer (ခေါ်) ဦးနှောက်အကြိုဇရာရောဂါဖြစ်ခြင်း၊ အိပ်မပျော်၍ မျက်စိကြောင်ခြင်းများအတွက် စပါးလင်ဆီကို အာရုံကြောအားဆေးအဖြစ် ရှူရှိုက်ပေးနိုင်သည်။

- ကြွက်သားနှင့် အရိုးအဆစ်များနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ အဆစ်လွဲအဆစ်ရောင်ခြင်း၊လေ့ကျင့်ခန်းများ ပြင်းထန်စွာပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ ချွေးထွက်လွန်ခြင်းများအတွက် စပါးလင်ဆီကို လိမ်းပေးနိုင်သည်။

- သွားဖုံးနာခြင်း၊ သွားကိုက်ခြင်းနှင့် သွားများ ယိုင်နဲ့ခြင်းတို့အတွက် စပါးလင်ဆီက ကောင်းကျိုးပြုသည်။

- ဦးရေပြားကို စပါးလင်ဆီ လိမ်းပေးခြင်းဖြင့် မွေးညင်းပေါက်များကို ခွန်အားဖြစ်စေကာ ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းကိုလည်း ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

- ချိုင်းအနံ့ဆိုးများ ပျောက်ကင်းစေရန် စပါးလင်ဆီကိုရေရော၍ အသုံးပြုနိုင်သည်။

သတိပြုရန်

- တန်ဆေး၊လွန်ဘေးဖြစ်စေနိုင်သောကြောင့် ကျောက်ကပ်နှင့် အသည်းရောဂါဝေဒနာသည်များသည်စပါးလင်ကို အလွန်အကျွံ မစားသုံးသင့်ပါ။

- မျက်စိထဲသို့ စပါးလင်ဆီ လုံး၀မ၀င်မိပါစေနှင့်။

- စားသုံးပြီးနောက် အရေပြားပေါ်တွင် မိတ်၊ အင်ပျဉ်ထသကဲ့သို့ အဖုအပိမ့်ထွက်၍ နီရဲလာပါက ဓာတ်မတည့်သည့်လက္ခဏာများဖြစ်သည်။

- တချို့သော မိခင်လောင်းများတွင် အရေပြားဓာတ်မတည့်မှုများ ဖြစ်စေတတ်သဖြင့် ကိုယ်၀န်ဆောင်ကာလအတွင်း စပါးလင်ကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော် စပါးလင်ကို မိုးရာသီတွင် ပေါပေါများများရနိုင်ပြီးလူတို့၏ကျန်းမာရေးအတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ အကျိုးပြုသောကြောင့် အကျိုးရှိရှိအသုံးပြုနိုင်ကြပါစေကြောင်း အကြံပြုရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။

MWD Web Portal

မိုးရာသီနှင့်ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါအကြောင်းသိကောင်းစရာ

ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါက အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ကနေတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်တာကြောင့် လူထူထပ် တဲ့နေရာတွေကိုသွားလာနေရသူတွေအနေနဲ့ ကိုယ်ခံအားနည်းနေချိန်နဲ့ ကြုံကြိုက်ပါက တုပ်ကွေး ဖြစ်စေတဲ့ဗိုင်းရပ်စ်တွေကူးစက်ပြီး ရောဂါလက္ခဏာတွေ ခံစားရတတ်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ပါက ခံစားရတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကိုသက်သာစေဖို့ဖြတ်ကျော်နိုင်တဲ့နည်းလမ်းကောင်းတွေကို မျှဝေပေး လိုပါတယ်။တုပ်ကွေးက အလွန်သေးငယ်တဲ့ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်ပြီးအသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတစ်ဆင့်လူတစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးကူးစက်စေပါတယ်။နှစ်စဉ်ပြောင်းလဲသွားတဲ့မျိုးကွဲကြောင့်နှစ်စဉ်ကာကွယ် ဆေးထိုးဖို့လိုအပ်ပါတယ်။တုပ်ကွေးရောဂါက ရောဂါပိုးရှိတဲ့လူနာ ချောင်း ဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်းကြောင့် လေထဲမှာ ရောဂါပိုးတွေ ပျံ့နှံ့ပြီးအသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်ပါတယ်။ ၁-၂ ရက်အကြာမှာ လူအများစု က နှာချေခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ ဖျားခြင်း၊ နွမ်းနယ်ခြင်း၊ကိုယ်လက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ ကိုက်ခဲခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ပြီးလည်ချောင်းနာခြင်းစတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေခံစားရတတ်ပြီး ၂-၇ ရက်အတွင်း ပျောက်ကင်းသွားတတ်ပါတယ်။ရောဂါလက္ခဏာ ပြင်းထန်ပါက အဆုတ်ရောင်ခြင်း၊ အဆုတ်ပျက်စီး ခြင်းနဲ့ အသက်ဆုံးရှုံးခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။တုပ်ကွေးမဖြစ်အောင် Omega-3 မှီဝဲသင့်ပါတယ်။နေ့စဉ်ငါးစားသုံးမှုမရှိရင်Omega-3ကိုနေ့စဉ် ဖြည့်စွက်စားသုံးပေးပါကခန္ဓာကိုယ်ခုခံစွမ်းအားကို မြင့်မားစေလို့ ရာသီတုပ်ကွေးမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ Omega-3 က ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်စေတဲ့ ပိုးမွှားတွေကိုစားပေးတဲ့ ကလာပ်စည်း တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းအားကိုမြှင့်တင်ပေးတယ်လို့ဗြိတိန်အာဟာရနှင့်ဆေးပညာ သိပ္ပံတက္ကသိုလ်က လေ့လာ တွေ့ရှိထားပါတယ်။ တခြားလေ့လာမှုတွေအရOmega-3 က အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေ တစ်ဆင့် ဝင်ရောက်လာမယ့် ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်စေတဲ့ပိုးမွှားတွေအဆုတ်ထဲမရောက်အောင်ကာကွယ်ပေးပါတယ်။ဇင့်ဓာတ်ကို ဖျားနာနေချိန်မှာ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ Yale တက္ကသိုလ် ရောဂါကာကွယ်ရေး စင်တာကပြုလုပ်တဲ့ လေ့လာမှုအရ ရာသီတုပ်ကွေး ရောဂါကြောင့်ဖျားနာတာခံစားနေရတယ်ဆိုရင်ဇင့် ၃၀ ကီလိုဂရမ်သောက်သုံးတာက အဖျားတာရှည် မဖြစ်အောင်တားမြစ်နိုင်ပါတယ်။နှာခေါင်းနဲ့ လည်ချောင်း ထဲမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ ပွားများမှုမဖြစ်အောင် တားဆီးပေးလို့ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါသက်သာ ပျောက်ကင်းမှုမြန်ဆန်စေပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ပါက ပိုးမွှားတွေကို တိုက်ထုတ်ပေးတဲ့ သွေးဖြူဥထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းစေလို့ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်ခြေများပါတယ်။ လိုအပ်တာထက်ပိုပြီး သောက်သုံးမိပါက ခန္ဓာကိုယ်ခုခံအားစနစ်ကို ကျဆင်းစေတဲ့အပြင် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်တဲ့ သတ္တုဓာတ် စုပ်ယူမှုကို တားမြစ်ပါတယ်။ဗီတာမင်-C နေ့စဉ်သောက်သင့်ပါတယ်။ ဗီတာ မင်-C ကြွယ်ဝတဲ့အစားအစာတွေ စားသုံးပေးပါက ခန္ဓာကိုယ်ခုခံစွမ်းအားမြင့်မားပြီး ပိုးမွှားတွေဝင်ရောက်ကူးစက်မှုမရှိအောင် တားမြစ်ပေးပါတယ်။ငရုတ်ပွ၊ အချဉ်ဓာတ်ရှိတဲ့သစ်သီး စတာတွေကနေ ဗီတာမင်-C ကိုရရှိနိုင်ပါတယ်။ လေ့လာမှုပေါင်း ၃၀ ကျော်အရ ဗီတာမင်-C က အအေးမိတုပ်ကွေးမဖြစ် အောင် ကာကွယ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ထူးခြားချက်မျိုးတော့ မတွေ့ရှိရပါဘူး။ ဗီတာမင်-C သောက်သုံးမှု များပြားပါက ကျောက်ကပ်ကျောက်တည်တာ၊ ဝမ်းဗိုက်မအီမသာဖြစ်တာ၊ ကလေးငယ်တွေမှာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းသွေးယိုစိမ့်တာတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ဗီတာမင်-C ကြွယ်ဝတာက သံပရာသီး၊ လိမ္မော်သီး၊ ဆီးသီး၊ ကျွဲကောသီး၊ ဆီးဖြူသီး၊ ငှက်ပျောသီး စတာတွေဖြစ်ပါတယ်။ဗီတာမင်-D သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ ဟားဗက်တက္ကသိုလ်ရဲ့လေ့လာမှုအရ ဗီတာမင်-D က ခုခံစွမ်း အားကိုမြင့်မားစေပြီး ရာသီတုပ်ကွေးပြဿနာတွေ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ် မှာ ဗီတာမင်-D ချို့တဲ့ပါက ဗီတာမင်-D ပြည့်ဝနေသူတွေထက် အဆုတ်နဲ့အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှာ ပိုးဝင်နိုင်ခြေပိုများပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဗီတာမင်-D ပမာဏလုံလောက်နေပါက ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး တွေကို သေစေတဲ့ ပရိုတင်းတွေထုတ်လုပ်မှုကိုများပြားစေပါ တယ်။ပန်းနာ၊ ရင်ကျပ်ရှိသူတွေမှာ ဗီတာမင်-D ချို့တဲ့ပါကလုံလောက်သူတွေထက်ခြောက်ကြိမ်ခန့် ဖျားနာနိုင်ခြေပိုများပါတယ်။ နံနက်ခင်းနေရောင်ခြည်နဲ့ထိတွေ့တာ၊ ဗီတာမင်-D ဖြည့်စွက်ထားတဲ့အစား အစာတွေ စားသုံးတာ၊ ငါးစားသုံးတာတွေကနေ ဗီတာမင်-Dကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ ဖြည့်စွက်သောက် သုံးမယ်ဆိုရင် တစ်ရက်ကို ဗီတာမင်-D ၁၀၀၀ အိုင်ယူ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်နေချိန်မှာ ဂျင်ဆင်းသောက်တာကြောင့် ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ပြီး ပျောက်ကင်းချိန် မှာကျန်ခဲ့တဲ့ချောင်းဆိုးတာကိုသက်သာစေတယ် လို့ အမေရိကန်ကင်ဆာနှင့် ပိုးမွှားကူးစက်မှု စင်တာရဲ့လေ့လာမှုအရ သိရပါတယ်။ ဂျင်ဆင်းသောက်သုံးတာက ရာသီတုပ်ကွေးရဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။ ဂျင်ဆင်းမှာပါဝင်တဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေက ပိုးမွှားတွေကိုတိုက်ထုတ်ပေးမယ့် သွေးဖြူဥ တွေနဲ့ ခုခံအားကောင်းမွန်စေတဲ့ ပရိုတင်းတစ်မျိုးရဲ့ထုတ်လုပ်မှုကို အားပေးတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။တုပ်ကွေးဖြစ်တဲ့အခါ ပါရာစီတမောသောက်သုံး နိုင်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်တဲ့အခါ တချို့တွေမှာ ကိုယ်အပူချိန် ၁၀၂.F နဲ့အထက် တက်တာမျိုးတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ခေါင်းကိုက်တာ၊ ကိုယ်လက်‌ညောင်းကိုက်တာတွေ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။ ရေဓာတ်ခန်းခြောက်မှုမရှိအောင်ထိန်းသိမ်းပြီး ရောဂါဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေမရောက်အောင် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ နာကျင်ကိုက်ခဲမှုတွေသက်သာစေဖို့ ပါရာစီတမော သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး သောက်နိုင်ပါတယ်။ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မလိုဘဲဆေးဆိုင်တွေမှာ အလွယ်တကူဝယ်ယူရရှိနိုင်တဲ့ အက်စပရင် (Aspirin)၊ ပါရာစီတမော (Paracetamol)၊ အိုင်ဗျူပရိုဖင် (Ibuprofen) စတာတွေက တုပ်ကွေးကြောင့် နာကျင်ကိုက်ခဲနေတာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။ အက် စပရင်နဲ့ အိုင်ဗျူပရိုဖင်တို့က ရောင်ရမ်းမှုတွေကို လျော့နည်းစေပြီး အက်စပရင်နဲ့ ပါရာစီတမောက ဖျားနာတာကို သက်သာစေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရေရှည် စွဲပြီးသောက်သုံးဖို့မသင့်ပါဘူး။အအေးမိပြီး တုပ်ကွေးဖြစ်နေရင် ရေဓာတ်မခန်းခြောက်အောင် ရေများများသောက်ပေးသင့်ပါတယ်။ သစ်သီးဖျော်ရည်၊ ဆော်ဒါ၊ သံပရာနံ့ထည့်ထားတဲ့ရေ စတာတွေ သောက်သုံးသင့်တယ်။ ကဖင်းဓာတ်ပါတဲ့ အရည်တွေက ဆီးရွှင်စေတာကြောင့် ရေဓာတ်ခန်းခြောက်မှုဖြစ်စေလို့ မသောက်သုံးသင့်ပါဘူး။စွပ်ပြုတ်သောက်နိုင်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ပါကစွပ်ပြုတ်သောက်သုံးတာက အသင့်တော်ဆုံး ပါပဲ။ ကြက်သားစွပ်ပြုတ်သောက်သုံးတာက အဆုတ်နဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းအထက်ပိုင်း ပိုးမွှားကူးစက်မှုကြောင့်ခံစားရတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို သက်သာစေတယ်လို့ ဆေးပညာဂျာနယ် တစ်စောင် မှာ ရေးသားဖော်ပြထားပါတယ်။ငုံဆေးပြားငုံသင့်ပါတယ်။ လိုအပ်ရင် Amoxicillin 500 Mg နဲ့ စထရပ်ဆဲလ် (Strepsil)ကိုတစ်နေ့ နှစ်ကြိမ် ၅-၇ ရက်သောက်သင့်ပါတယ်။ ဇင့်ဓာတ် ပါတဲ့ငုံဆေးပြားတွေကရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ရင် ခံစားရတဲ့ လတ်တလောရောဂါလက္ခဏာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။အိပ်စက်အနားယူသင့်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေး ဖြစ်နေပါက အလုပ်သွားတာ၊ ကျောင်းသွားတာမျိုးတွေ မလုပ်သင့်ပါဘူး။ အိမ်မှာပဲ အိပ်စက်အနားယူ တာကရောဂါလက္ခဏာတွေကိုသက်သာစေပြီး အမြန်ဆုံးနေပြန်ကောင်းစေပါတယ်။လေထုစွတ်စိုမှုရှိသင့်ပါတယ်။ အခန်းတွင်း လေထုစွတ်စိုမှုရှိတာက နှာခေါင်းပိတ်တာ၊ လည်ချောင်းနာတာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။ အခန်းတွင်းမှာ ပစ္စည်းတွေ၊ ပိုးမွှားတွေကင်းရှင်းပြီး သန့်ရှင်းသပ်ရပ် မှုရှိအောင်ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ရေငွေ့ရှူခြင်းကချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာစေး၊ နှာခြောက်ခြင်းကို သက်သာ စေပါတယ်။ စီထရင်းနဲ့ ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေးရည် သောက်နိုင်ပါတယ်။ ။MWD Web PortalPhoto - iStock

Fri, 06/20/2025 - 12:00

လူတိုင်းကြိုက်နှစ်သက်သည့် စတော်ဘယ်ရီသီးနှင့် ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးများ

စတော်ဘယ်ရီသီးအမျိုးအစားများနှင့်စားသောက်မှုပုံစံအမျိုးမျိုးစတော်ဘယ်ရီမျိုးအနေဖြင့် ဒေသသီး၊ ထိုင်ဝမ်မျိုး အကြွပ်ချိုမွှေးစတော်ဘယ်ရီသီးနှင့် ဂျပန်ချိုမွှေးသီးဟူ၍ သုံးမျိုးရှိသည်။ အသီးအရောင်မှာ အနီရောင်၊ ပန်းရောင်နှင့် အဖြူရောင်များပါရှိပြီး အသီးပုံသဏ္ဌာန်မှာ ထုလုံးချွန်ပုံမှဘဲဥပုံအထိ အမျိုးမျိုးရှိသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးကို ဇူလိုင်လမှ အောက်တိုဘာလအထိ စိုက်ပျိုးကြပြီး စတင်ထွက်ရှိချိန် ဧပြီလကုန်အထိခူးဆွတ်နိုင်သည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးကို အချိုပွဲအဖြစ် အသီးအတိုင်းစား၍ ရသကဲ့သို့ ငပိ၊ ငရုတ်သီးမှုန့်တို့ဖြင့် သုပ်စားခြင်း၊ ဝိုင်အဖြစ် စိမ်သောက်ခြင်း၊ ဖျော်ရည်ပြုလုပ် သောက်သုံးခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီယိုထိုးစားခြင်းအပြင် ဟင်းချက်ရာတွင်လည်း ထည့်သွင်းအသုံးပြုနိုင်သည်။ စတော်ဘယ်ရီသီး၏အရွက်ကို လက်ဖက်ရည်ကဲ့သို့ ဖျော်သောက်ပေးခြင်းဖြင့်လည်း အာဟာရဓာတ်များကိုရရှိစေသည်ဟု သိရသည်။ စတော်ဘယ်ရီရွက် လက်ဖက်ရည်သောက်ခြင်းသည် နလန်ထအားအင်နည်းပါးနေသူအတွက် ကောင်းမွန်သော အာဟာရဖြစ်စေပါသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သောအာဟာရဓာတ်များစတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ခန္ဓာကိုယ်ကို အကျိုးပြုစေသည့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်၊ ပက်တင်နှင့် အမျှင်ဓါတ်၊ရေဓာတ် နှင့်ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည့်အပြင်ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အရေးပါသည့် ဗီတာမင်-C နှင့် ဖောလစ်အက်စစ် သို့မဟုတ် ဗီတာမင်-B9 နှင့် တခြားဗီတာမင်ဓာတ်များ၊ ကယ်လ်စီယမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်၊ မီးစုန်းနှင့် သံဓာတ်ကဲ့သို့ သတ္တုဓာတ်များလည်း ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည်။ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကိုလျှော့ချပေးနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သော ဗီတာမင်-C၊ Ellagic Acid ၊ Phytonutrients နှင့် ဖောလစ်အက်စစ်တို့က ကင်ဆာရောဂါကို တိုက်ထုတ်ပေးနိုင်သည်။ ရင်သားကင်ဆာနှင့်သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း လျှော့ချပေးသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့် အမျှင်ဓာတ်က ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုကင်းစေပြီးဝမ်းမှန်စေကာ အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ပွားနိုင်ခြေနည်းစေသည်။အရိုးများကိုသန်မာစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်မဂ္ဂနိစ်၊ ကော့ပါး၊ သံဓာတ်၊ ဖော့စဖရပ်စ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်နှင့် ဇင့်ဓာတ်တို့ပါဝင်မှုကြောင့် အရိုးများကိုကြံ့ခိုင်စေပြီး အရိုးမပါးအောင်နှင့် အရိုးမပွအောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးသည် မှတ်ဉာဏ်အားကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန်နှင့် မျက်စိကျန်းမာစေရန်အတွက်လည်း အထောက်အကူပြုသည်။သွေးတိုးကိုကျစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပိုတက်ဆီယမ်ပါဝင်မှုကြောင့်သွေးတိုးကျစေနိုင်ပြီး နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ သွေးကြောများကို ပြေလျော့စေနိုင်သောကြောင့် ရုတ်တရက်နှလုံးရပ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်းနှင့် နှလုံးသွေးကြောပိတ်ခြင်းများ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ဆီးချိုကိုထိန်းညှိပေးပြီးသွေးလည်ပတ်မှုကောင်းစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သည့် အမျှင်ဓာတ်က သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်သဖြင့် ဆီးချိုသမားများအတွက်သင့်တော်ပါသည်။ သံဓာတ်နှင့် တခြားသတ္တုဓာတ်များ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သဖြင့် သွေးလည်ပတ်မှုစနစ်ကို ကောင်းမွန်စေပြီး ခန္ဓာကိုယ်ကို ကျန်းမာစေနိုင်သည်။အနာကျက်မြန်ဆန်စေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ဗီတာမင်-C၊ Ellagic Acid နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သည့် ဗီတာမင်နှင့် သတ္တုဓာတ်များ ပါဝင်နေသောကြောင့်အနာကျက်ဖြစ်စဉ်မြန်ဆန်အောင် လှုံ့ဆော်ပေးပြီး အဖျားကိုမြန်မြန်သက်သာစေနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများ၊ ခွဲစိတ်ထားသူများ စားသုံးပေးသင့်ပါသည်။အဆီပိုများကိုချေဖျက်ပေးပြီးကိုယ်အလေးချိန်လျော့ကျစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သည့် Ellagic Acid နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်အာနိသင်များက ကိုယ်အလေးချိန်ကို အကောင်းဆုံး ထိန်းညှိပေးနိုင်ပါသည်။နာတာရှည်ရောင်ရမ်းမှုများကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန်တက်ခြင်းမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်သကဲ့သို့ ကိုယ်တွင်းရှိ ဟော်မုန်းများကိုလည်းအကောင်းဆုံးထိန်းညှိပေးပြီး ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကျစေရန်အားပေးသည့် ဟော်မုန်းများ ထွက်ရှိလာအောင် လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သည်။ထို့ပြင် Anthocyanin ဟုခေါ်သည့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်အာနိသင်ရှိသောကြောင့် အစားစားချင်စိတ်ကိုထိန်းညှိပေးနိုင်သည့် Adiponectin ဟော်မုန်းထွက်ရှိအောင်လှုံ့ဆော်ပေးသည်။အဆိုပါဟော်မုန်းကအဆီကို အကောင်းဆုံးချေဖျက်ပေးနိုင်သဖြင့် အမျိုးသမီးများကို သွယ်လျလှပစေပြီး အဆီပိုကင်းသည့် ခန္ဓာကိုယ်အချိုးအစားကို ပိုင်ဆိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။နှလုံးကျန်းမာရေးအတွက်လည်း အထောက်အကူပြုပြီး ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းညှိရာတွင် များစွာအထောက်အကူပြုသည်ဟု သုတေသနပညာရှင်များက ဆိုထားသည်။အသားအရေအတွက်အထောက်အကူပြုခြင်းစတော်ဘယ်ရီသီးအပါအဝင် ဘယ်ရီသီးတော်တော်များများသည် အရေပြားပေါ်ကဆဲလ်သေများကို အထိရောက်ဆုံးဖယ်ရှားပေးပြီး အရေပြားဆဲလ်များအသစ်ဖြစ်ပေါ်မှုကို အကောင်းဆုံးအား ဖြည့်ပေးနိုင်သည့် Alpha Hydroxy Acid ကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေသည်။ ထို့ပြင် စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့် Salicylic Acid နှင့် Ellagic Acid တို့မှ အသားအရောင်မညီမှုနှင့် အရေပြားတွင် အစက်အပြောက်များမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးသကဲ့သို့ အရေပြားပေါ်ကအမည်းစက်များနှင့် ဝက်ခြံအမာရွတ်များကို သက်သာစေနိုင်သည်။ ဆဲလ်သေများကို အထိရောက်ဆုံးဖယ်ရှားပေးပြီးချွေးပေါက်များကိုထိန်းညှိကာ အသားအရေကို တင်းရင်းလှပစေနိုင်သည်။ဝက်ခြံများမဖြစ်အောင်အထိရောက်ဆုံးကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့် Pectin နှင့် ဗီတာမင်-C တို့ကလည်းကိုယ်ခံအားကိုကောင်းစေပြီး အရွယ်မတိုင်ခင်အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းကို တားဆီးပေးနိုင်ကာ ဗီတာမင်-C ကြွယ်ဝသောကြောင့် ခုခံအားစနစ်ကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ရုံသာမကဘဲအသားအရေကိုကြည်လင်ကျန်းမာစေရန် အကောင်းဆုံးအားဖြည့်ပေးပြီး အသားအရေကောင်းစေကာ ဓာတ်မတည့်မှုကို သက်သာစေနိုင်သည့်အပြင် ဗီတာမင်-C တွင် Anti-inflammatory ဟုခေါ်သောရောင်ရမ်းမှုကို သက်သာစေနိုင်သည့် ဂုဏ်သတ္တိရှိ၍ ဝက်ခြံကြောင့်ဖြစ်သည့် ရောင်ရမ်းမှုများကို သက်သာအောင် ကူညီပေးနိုင်သည်။အရွယ်တင်နုပျိုစေနိုင်ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်အာနိသင်ကြွယ်ဝမှုက ခန္ဓာကိုယ်ကို ဓာတ်တိုးပစ္စည်းများကြောင့် ထိခိုက်မှု၊ အရွယ်မတိုင်ခင်အိုမင်းရင့်ရော်မှုများကိုအထိရောက်ဆုံး ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတစ်မျိုးဖြစ်သည့် Ly-copene ပါဝင်မှုက အရွယ်တင်စေရန် အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်ပါသည်။ဆံပင်မကျွတ်အောင်ကာကွယ်ပေးနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ဗီတာမင်-C ကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေမှုက ဆံသားကျန်းမာရေးကိုအကောင်းဆုံးအားဖြည့်ပေးနိုင်သည့် သံဓာတ်စုပ်ယူမှုကို ကောင်းစေနိုင်သည်။ ဆံပင်ကျွတ်ရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ သံဓာတ်နည်းသောကြောင့်ဖြစ်သဖြင့် ဆံပင်ကျွတ်ခြင်း၊ ဆံပင်ပါးခြင်းကင်းဝေးချင်လျှင် စတော်ဘယ်ရီသီးကို စားသုံးပေးသင့်သည်။စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်တွင်ပါဝင်သော အာဟာရဓာတ်များ စတော်ဘယ်ရီသီးကိုကြိတ်ခြေပြီး သကြားနှင့်သောက်နိုင်သကဲ့သို့ နို့စိမ်း၊ နို့ဆီ၊ နွားနို့တို့နှင့်ရောပြီးဖျော်ထားသည့် စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်က အရသာရှိပြီး လူကိုလန်းဆန်းစေနိုင်ပါသည်။ စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်တစ်ခွက်တွင် ဗီတာမင်-C ၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊ ဖောလစ်အက်ဆစ်၊ မဂ္ဂနိစ်၊ကော့ပါး၊ဇင့်၊ဗီတာမင်-E၊ ကယ်လ်စီယမ်၊ ဗီတာမင်-B နှင့် သဘာဝအချိုဓာတ်များ ပါဝင်သည့်အပြင် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သော ဗီတာမင်နှင့် သတ္တုဓာတ်များလည်းပါဝင်နေပါသည်။ အရသာရှိသည့် စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်ကို သောက်သုံးပေးခြင်းဖြင့် အသားအရေကောင်းမွန်စေနိုင်ခြင်း၊ အရိုးများကျန်းမာကြံ့ခိုင်စေနိုင်ခြင်း၊ သွေးတိုးကျစေနိုင်ခြင်း၊ဆီးချိုထိန်းညှိပေးခြင်း၊ သွေးလည်ပတ်မှုကောင်းမွန်စေခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါကာကွယ်ပေးခြင်းနှင့် အနာကျက်မြန်စေနိုင်ခြင်း စသည့် ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိစေမည်ဖြစ်သည်။စတော်ဘယ်ရီသီး၏အကျိုးကျေးဇူးစတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့် အချည်ဓာတ်အနည်းငယ်ကြောင့် သွေးတွင်းအဆီဓာတ်များကို ထိန်းပေးနိုင်ပြီး ကိုလက်စထရောကို လျော့နည်းစေနိုင်ခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်နှင့် သွေးတွင်းအချိုဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်ခြင်း၊ Pectin နှင့် ဗီတာမင်-C ဓာတ်တို့ကလည်း ကိုယ်ခံအားကောင်းစေပြီး အရွယ်မတိုင်ခင် အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းကို တားဆီးပေးနိုင်ခြင်း၊ခုခံအားကိုမြှင့်တင်ပေးနိုင်သည့်အတွက် ရောဂါပိုးမွှားများကိုကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သည့်အမျှင်ဓာတ်က ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုကင်းစေပြီး ဝမ်းမှန်စေကာ အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ပွားနိုင်ခြေနည်းစေခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီသီးသည် မှတ်ဉာဏ်အားကိုပိုကောင်းမွန်စေရန်နှင့် မျက်စိကျန်းမာရေးကောင်းမွန်စေရန်အတွက်လည်း အထောက်အကူပြုခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီသီးကို နွေရာသီတွင် အပူများပြီးနှုတ်ခမ်းခြောက်တတ်သူများ၊ ချောင်းခြောက်မကြာခဏဆိုးလေ့ရှိသူများ၊ မကြာခဏဝမ်းကိုက်တတ်သူများ၊ ဝမ်းချုပ်တတ်သူများပို၍စားသုံးသင့်သည်။ ထို့ပြင်စိတ်ကိုပျော်ရွှင်စေနိုင်သည့် Serotonin ဟော်မုန်းကိုအားပေးနိုင်ပြီး အနာကျက်လွယ်စေသည့် အကျိုးကျေးဇူးများကိုပါရရှိနိုင်သည်။အနှစ်ချုပ်ဆိုရသော် စတော်ဘယ်ရီသီးကိုစားသုံးရန်ဝယ်ယူရာတွင် ဘေးဥပဒ်မဖြစ်စေရန်ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း အကောင်းဆုံးဖြစ်စေရန်လတ်ဆတ်သည့်အသီးများကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူကြရမည်ဖြစ်သည်။ထို့ကြောင့်နီရဲတောက်ပြောင်တင်းရင်းပြီးအသီးအပေါ်တွင်လတ်ဆတ်သည့်အရွက်စိမ်းစိမ်းလေးရှိနေသော အသီးမျိုးကိုသာ ရွေးချယ်ဝယ်ယူသင့်ပါသည်။အရောင်အဆင်းရောအရသာပါပြည့်စုံပြီး ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ကောင်းကျိုးများစွာပေးနိုင်သည့် စတော်ဘယ်ရီသီးကို နေ့စဉ်စားသုံးပေးသင့်ပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။MWD Web Portal

Thu, 06/19/2025 - 12:00

ကလေးငယ်များဖျားနာရခြင်းနှင့်အကြောင်းအရင်းများ

ခုရက်ပိုင်း ကလေးတွေ အန်တာ၊ ဖျားတာတွေ ခပ်စိတ်စိတ်ကြားရပါတယ်။ ဒါကြောင့် မိဘများ ဆောင်ရန်၊ရှောင်ရန်တွေသိရစေဖို့ ဒီဆောင်းပါးကိုရေးသားလိုက်ပါတယ်။ယေဘူယျအားဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန် 100.4°F (38°C) ထက်ပိုမြင့်တယ်ဆိုရင် ကလေးတစ်ဦဖျားနေပြီလို့ သတ်မှတ်ယူဆပါတယ်။💠ကလေးဖျားရတဲ့အကြောင်းအရင်းများကတော့-Respiratory Syncytial Virus သကဲ့သို့သော ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုများ-နားပိုးဝင်ခြင်း-ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း (UTIs)-အဆုတ်ရောင်ခြင်းကဲ့သို့ ဘက်တီးရီးယားပိုးဝင်ခြင်း-ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း-သွားကိုက်ခြင်း (သွားပေါက်ခြင်း)-အပူလွန်ကဲခြင်းစတဲ့အချက်တွေကတော့ အဖြစ်များတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေပါ။📍ပိုသတိထားရမယ့်အရွယ်မွေးကင်းစကလေးများနဲ့ အသက်၆လအောက်ကလေးများဟာ အင်မတန်နုနယ်ပြီး ခုခံအားစနစ်များဖွံ့ဖြိုးဆဲကာလဖြစ်တဲ့အတွက် ဖျားနာခြင်းဖြစ်ရင် ပြင်းထန်နိုင်ပါတယ်။အခုလိုမိုးရာသီမှာအဖြစ်များတာကတော့ Acute Viral Infectionလို့ခေါ်တဲ့ ရုတ်တရက် Virus ပ်ိုးဝင်ပြီးဖျားနာမှု (အအေးမိဖျားနာခြင်း)နဲ့ရိုးရိုးအအေးမိခြင်းတို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဖျားနာမှုတွေဟာ Virus ပိုးကြောင့်ဖြစ်ကြပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိုင်းဆိုင်ရာကိုတိုက်ခိုက်တဲ့ဗိုင်းရပ်စ်တွေပါ။ ဒါ့အပြင် ရာသီတုပ်ကွေးလည်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။ Influenza Virus ကြောင့်ပါ။🔺အရေးအကြီးဆုံးကတော့ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါပါ။ ဒီရောဂါကိုလည်း လုံးဝမေ့ထားလို့မရပါဘူး။ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဆရာကြီးဖြစ်သူ ကလေးအထူးကုဆရာဝန်ကြီး ပါမောက္ခ ဦးစောဝင်းက သင်ပေးဖူးပါတယ်။'ရာသီတိုင်းတွင် ဖျားနာလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးမှတ်အဖျားကျစဉ် မလန်းလျှင် အစဉ်သတိချပ်' ဆိုပြီး ကဗျာစာချိုးလေးနဲ့သင်ပေးဖူးပါတယ်။သွေးလွန်တုပ်ကွေးကတော့ မိဘများ အထူးဂရုစိုက်ရမယ့်ရောဂါပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကလေးကဖျားလို့နုံးနေတာက ရိုးရိုးအဖျားမှာလည်းဖြစ်တတ်ပေမယ့် အဖျားကျတာတောင် မလန်းဘဲ နုံးနေပြီဆိုရင်တော့ သွေးလွန်တုပ်ကွေးကို အမြဲထည့်စဉ်းစားပါလို့မှာထားခဲ့တာပါ။▪️သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကတော့ Aedes လို့ခေါ်တဲ့ နေ့ဘက်မှာကိုက်တဲ့ခြင်ကနေ ရောဂါပိုးကူးစက်တာပါ။ ခြင်ကိုက်ခံရပြီး ၄ရက်ကနေ ၁၀ရက်အတွင်းရောဂါလက္ခဏာစပြပါတယ်။-ဖျားနာခြင်း(အဖျားကြီးခြင်းနဲ့အတူ)-ကိုယ်လက်ကိုက်ခဲခြင်း-မှိန်းခြင်း-အရေပြားပေါ်တွင်အနီစက်များထွက်ခြင်း-Hess Test - positive ဖြစ်ခြင်း-အော့အန်ခြင်း-နှာခေါင်းသွေးလျှံခြင်းနှင့်-အညိုရောင်(ကော်ဖီနှစ်ရောင်)အန်ခြင်း စတဲ့-အချက်တွေပါတွဲရှိလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကို အထူးသံသယရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။💠သွေးလွန်တုပ်ကွေးမှာ အထူးဂရုပြုရမှာကတော့ သွေးလန့်လက္ခဏာပါပဲ။ကလေးရဲ့စဖျားတဲ့ရက်ကို သေချာမှတ်သားထားဖို့လိုပါတယ်။ Day 3 မှ D7 အထိ သေချာဂရုစိုက်စောင့်ကြည့်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။💠အန္တရာယ်ရှိတဲ့လက္ခဏာတွေကတော့🔺ကလေးမှိန်းနေခြင်း / ကယောင်ကတမ်းဖြစ်ခြင်း🔺ဗိုက်နာခြင်း🔺ဗိုက်ကိုအထိမခံခြင်း🔺ဆက်တိုက်အန်ခြင်း🔺သွေးစစ်တဲ့အခါ (သွေးဖြူဥ WBC ကျခြင်း) (PCV တက်ခြင်း) စတဲ့အချက်တွေတွေ့ရရင် အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ချက်ချင်းဆေးရုံတက်ရမယ့်အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။ဒါကြောင့် မိဘများအနေနဲ့ ကလေးတွေနေမကောင်းဖြစ်တဲ့အခါ ၊ ကိုယ်အပူချိန်တက်တဲ့အခါ စပြီးနေမကောင်းဖြစ်တဲ့ရက်ကို မှတ်သားထားပေးပါ။ Day 1 , Day 2, Day 3 စသဖြင့် မှတ်သားထားပေးရင် ဆေးခန်းပြတဲ့အခါမှာ ရောဂါရာဇဝင်မှတ်သားမှုမှာပိုပြီး မြန်ဆန်ပါတယ်။ ဆရာဝန်နဲ့လူနာစောင့် ပူးပေါင်းပါဝင်မှုကိုတိုးတက်စေပါတယ်။ အချို့သောဖျားနာမှုများမှာ အဖျားကြီးရင် Day ဘယ်လောက်ဖြစ်နေသလဲပေါ်မူတည်ပြီး ဆရာဝန်များက စောင့်ကြည့်ခိုင်းတာမျိုး၊ ဆေးစစ်ခြင်းများပြုလုပ်ရတာမျိုးရှိတဲ့အတွက် ဆေးကုသမှုကိုပိုမိုလွယ်ကူချောမွေ့စေပါတယ်။▪️နောက်တစ်ခုက ဆေးတိုက်တာပါ။ ပါရာစီတမောဟာ ကိုယ်အပူချိန်ကျစေပါတယ်။ ကိုက်ခဲနာကျင်မှုကိုသက်သာစေပါတယ်။ ဒါသည် ရောဂါလက္ခဏာကိုသက်သာစေတဲ့ဆေးဝါးသာဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်ပူကျချင်ဇောနဲ့ ၂နာရီ တစ်ခါ ၃နာရီတစ်ခါ မတိုက်ရပါဘူး။ ၆နာရီခြားသာတိုက်ပေးရပါမယ်။ လိုအပ်တဲ့ပမာဏထက် ပိုပြီးတိုက်တာဟာ ကလေးငယ်ရဲ့ အသည်းကိုဆိုးကျိုးဖြစ်စေပါတယ်။ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့လိုအပ်သောပမာဏပဲတိုက်မယ်ဆိုရင်တော့ ဘေးကင်းပါတယ်။▪️အရေးကြီးဆုံးသတိပေးချင်တာကတော့ မွေးကင်းစကလေးတွေဖျားတဲ့အခါ ဆေးခန်းပြဖို့ မတွန့်ဆုတ်ပါနဲ့။ အရပ်ကပြောတဲ့ သူငယ်နာပျောက်ဆေးများခွံ့ခြင်းဟာ မွေးစကလေးငယ်အတွက် အသက်အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။ နို့ပဲစို့နိုင်သေးတဲ့ အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းမှာ အဖတ်ဝင်ရင် အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။ အစာသီးနိုင်ပါတယ်။ ဆေးတို့ပတ်ရှူခိုင်းခြင်းကလည်း ကလေးရဲ့နုနယ်တဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ထိခိုက်ပါတယ်။ ပန်းနာရင်ကြပ်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အဲဒီအပြုအမူတွေကိုရှောင်သင့်ပါတယ်။▪️ဒါ့အပြင် ကလေးဖျားတဲ့အခါ လက်ထိပ်များကို ဖောက်ခြင်း၊ အသားများကို နို့ဆီဘူးခွံနဲ့ခြစ်ခြင်းများလုံးဝမပြုလုပ်ရပါ။ အဲဒီလိုလုပ်တဲ့အခါ သွေးပုပ်တွေထွက်လာတယ်ဆိုတဲ့အယူအဆကလည်း လုံးဝမှားယွင်းပါတယ်။ ကလေးဟာ မက်ကလောင်ဖောက်/ခြစ်စဉ်မှာ နာကျင်တဲ့အတွက် အလွန်အမင်းလှုပ်ရှားရုန်းကန်နေရတာကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဇီဝရုပ်ဖြစ်စဉ်မြန်သွားပြီး ချွေးထွက်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခေတ္တအပူကျသွားသလိုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကိုအမှတ်မှားကြတာဖြစ်ပါတယ်။ နုနယ်တဲ့အရေပြားကို သံစများနဲ့ ခြစ်ခြင်းကြောင့် သွေးများထွက်ကာ မေးခိုင်ရောဂါပိုးကူးစက်ကောင်းကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ Bacteria ပိုးမွှားများကူးစက်ပြီး ပိုးဝင်နိုင်ပါတယ်။ သန့်ရှင်းမှုနည်းပါးရင် ဖျားနာပြီး သွေးဆိပ်သင့်တဲ့အထိဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးဖျားနာတဲ့အခါ မက်ကလောင်ဖောက်ခြင်း ၊ခြစ်ခြင်းများကိုတော့ လုံးဝရှောင်ရပါမယ်။ဖျားနာခြင်းနဲ့အတူ ဝမ်းလျှောခြင်း၊ အန်ခြင်းဟာလညါ် တွဲဖြစ်တတ်သလို တစ်ခုချင်းစီလည်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ကလေးငယ်များဝမ်းလျှောပြီးအန်ခြင်းတွဲဖက်တဲ့အခါ▪️ကလေးကိုအိမ်မှာကောင်းကောင်းအနားယူစေပါ။အပြင်ခေါ်သွားခြင်း၊ ကျောင်းပို့ခြင်းမပြုပါနဲ့။▪️အရည်များများတိုက်ပေးပါ။ ရိုးရိုးရေတစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘဲ ဆန်ပြုတ်၊ စွပ်ပြုတ်ရည် စသဖြင့် ရေဓာတ်မှန်သမျှတိုက်ပေးပါ။ နည်းနည်းနဲ့ မကြာခဏတိုက်ပါ။ အများကြီး တစ်ခါတည်းမတိုက်ပါနဲ့။▪️မိခင်နို့ဆက်တိုက်ပါ။ ▪️အစာကြေလွယ်သောအစားအစာများကိုကျွေးပေးပါ။▪️WHO Formula နဲ့ထုတ်ထားသော ဓာတ်ဆားကိုတိုက်ပေးပါ။ကလေးငယ်ရဲ့ ကုန်ဆုံးသွားတဲ့အရည်ဓာတ်နဲ့ဓာတ်ဆားတွေကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းပြီး အထိရောက်ဆုံးကုသနိုင်ပါတယ်။ ကလေးဝမ်းသွားတဲ့ပမာဏအပေါ်မူတည်ပြီး အနည်းအများတိုက်ရပါတယ်။ ကလေးဝမ်းတစ်ခါသွားပြီးတိုင်း ဇွန်း သို့မဟုတ် ခွက်လေးနဲ့ဓာတ်ဆားရည်တိုက်ရပါမယ်။ ▪️ဗိုက်နာခြင်းသက်သာအောင် Paracetamol ကို သတ်မှတ်အညွှန်းအတိုင်းတိုက်နိုင်ပါတယ်။ကလေးငယ်၆လအောက်ဆိုပါက ဆေးခန်းပြရပါမယ်။ကလေးဟာ အန်တာပါဖြစ်နေပြီဆိုရင် Ondansetron ဆိုတဲ့ဆေးဝါးကို အရေးပေါ်အခြေအနေနဲ့ ဆေးရုံဆေးခန်းဝေးသောနေရာများမှာ စနစ်တကျသုံးနိုင်ပါတယ်။ အသက် ၆လအထက်ကလေးကိုသာတိုက်ရပါမယ်။ ဆေးပမာဏအနေနဲ့ကိုယ်အလေးချိန်နဲ့တွက်ပြီးတိုက်ရပါမယ်။ကလေးကိုယ်အလေးချိန် 8-15 kg အတွင်း ဆေး 2mg , 15-30 kg အတွင်း ဆေး 4mg, > 30kg ဆေး 6-8mg တိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဆေးအခဲပဲရှိတာများတဲ့အတွက် အမှုန့်ကြိတ်ပြီး ရေအနည်းငယ်နဲ့ဖျော်တိုက်ပါ။(kg တွက်နည်း = ပေါင်ချိန်ကို 2.2 နဲ့စားပါ)ကလေးကို ဆေးတိုက်ပြီး မိနစ်၂၀အတွင်းပြန်အန်လျှင် နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်တိုက်ရပါမယ်။ ထပ်အန်ရင်တော့ ထပ်မတိုက်ရတော့ပါဘူး။ ဆေးခန်းသာအမြန်ပြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးတိုက်ပြီး အနည်းဆုံး မိနစ်၂၀ မှ နာရီဝက်အတွင်း အစာ၊ ရေမကျွေးပါနဲ့။ ဆက်မအန်မှသာ အစာနည်းနည်း၊ ရေနည်းနည်းစီသာ တိုက်ကျွေးကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ရှောင်ရန်▪️Gas ပါသောအချိုရည်များ၊ အားဖြည့်အချိုရည်များမတိုက်ပါနဲ့။▪️Formula နို့တိုက်ပါက ရေများများနဲ့ဖျော်ခြင်းမလုပ်ရပါ။ ပုံမှန်အတိုင်းသာဖျော်ရပါမယ်။▪️အသက် ၁၂အောက်ကလေးကို ဝမ်းပိတ်ဆေးမတိုက်ရပါ။▪️အသက် ၁၆နှစ်အောက်ကလေးကို Aspirin ကဲ့သို့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးမပေးရပါ။🔺အရေးကြီးလက္ခဏာများ▪️ကော်ဖီရောင်အညိုများအန်လျှင်၊ သွေးစများအန်လျှင်▪️အစိမ်းရောင် သို့မဟုတ် စိမ်းဝါရောင်များအန်လျှင်▪️ဗိုက်အလွန်အောင့်ပြီးငိုခြင်း၊ မှိန်းခြင်း၊ နုံးခွေနေခြင်း၊▪️ငယ်ထိပ်ချိုင့်ခြင်း▪️နို့ကောင်းကောင်းမစို့ခြင်း▪️ဖျားနာခြင်းများ ဖြစ်လာရင်တော့ နီးစပ်ရာဆေးရုံ/ဆေးခန်းမှာ အမြန်ပြသရမှာဖြစ်ပါတယ်။Ref : NHSအားလုံးကျန်းမာပျော်ရွှင်ကြပါစေ။Dr.မာမီ ၏ Facebook Page မှတစ်ဆင့် ကူးယူဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။

Wed, 06/18/2025 - 12:00

လိုက်ချီးသီးနှင့်ကျန်းမာရေး

လိုက်ချီးပင်ကို အင်္ဂလိပ်အမည် Litchi သို့မဟုတ် Lychee ဟုခေါ်သည်။ ရုက္ခဗေဒအခေါ် Litchi chinensis ဖြစ်၍ Sapindaceae မျိုးရင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ၌လိုက်ချီးသီး၊လိုင်ချီးသီးဟုခေါ်ကြသည်။ ကချင်ပြည်နယ် ဗန်းမော်မြို့နယ်၊ မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)နောင်ချိုမြို့နယ်နှင့် သီပေါမြို့နယ်တို့၌ အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန်းနီမြို့နယ်တွင် ဘိန်းအစားထိုး သီးနှံအဖြစ် လိုက်ချီးပင်များကို လူနေခြံဝင်းများနှင့် ဥယျာဉ်ခြံများ၌ စိုက်ပျိုးကြသည်။လိုက်ချီးသီးကို လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် အဆာပြေ သစ်သီးအဖြစ် စားသုံးကြသကဲ့သို့ ရေခဲမုန့်၊ ကျောက်ကျော၊ ဂျယ်လီ၊ ယို၊ ဖျော်ရည်၊ သကြားလုံး၊ ပီကေ၊ လိုက်ချီးသီးသံဘူး၊ လိုက်ချီးသီးခြောက် စသည်ဖြင့် စားသုံးကြသည်။ လတ်ဆတ်သောလိုက်ချီးသီးများကို အခန်းအပူချိန်တွင်ထားပါက ငါးရက်ခန့်ခံသည်။ လိုက်ချီးသီးကိုကြာကြာခံစေရန်ရေခဲသေတ္တာထဲ ထည့်သိမ်းပါက နှစ်ရက်ခန့်အကြာတွင် အညိုရောင် ပြောင်းသွားတတ်သည်။ အရောင်ပြောင်းသော်လည်း အနံ့၊ အရသာပျက်စီးမှုမရှိသဖြင့် ယုံကြည်စိတ်ချစွာ စားသုံးနိုင်သည်။ ပြည်ပနိုင်ငံများ၌ ခေတ်မီတိုးတက် သောနည်းပညာများဖြင့် လိုက်ချီးသီးမှ ရေမွှေး၊ ဆပ်ပြာ၊ ဂျယ်လ်၊ Lotion၊ ပေါင်ဒါ စသည့် အလှကုန် ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးတို့ကို ထုတ်လုပ်ကြသည်။ဆေးဖက်၀င်လိုက်ချီးသီးလိုက်ချီးသီးတွင် လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေသည့် အာဟာရဓာတ်မြောက်မြားစွာပါရှိသည်။ ၁၉၀ ဂရမ် အလေးချိန်ရှိသော လိုက်ချီးသီးတစ်ခွက်စာပမာဏထဲတွင် Methionine သုည ဒသမ ၀၁၇ ဂရမ်၊ လိုင်ဆင်း သုည ဒသမ ၀၇၈ ဂရမ်၊ Tryptophan သုည ဒသမ ၀၁၃ ဂရမ်၊ polyu-nsaturated ဖက်တီးအက်စစ် သုည ဒသမ ၂၅၁ ဂရမ်၊ monounsaturated ဖက်တီးအက်စစ် သုည ဒသမ ၂၂၈ ဂရမ်၊ ဗီတာမင် K သုည ဒသမ ၈ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဗီတာမင် E သုည ဒသမ ၁၃ မီလီဂရမ်၊ ချိုလင်း ၁၃ ဒသမ ၅ မီလီဂရမ်၊ ဖောလိတ် ၂၇ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဗီတာမင် B ၆၀ ဒသမ ၁၉ မီလီဂရမ်၊ နီအာစင်း ၁ ဒသမ ၁၄၆ မီလီဂရမ်၊ ခွန်အား ၁၂၅ ကယ်လိုရီ၊ ရေဓာတ် ၁၅၅ ဒသမ ၃၄ ဂရမ်၊ ပရိုတင်း ၁ ဒသမ ၅၈ ဂရမ်၊ Ash သုည ဒသမ ၈၄ ဂရမ်၊ lipid သုည ဒသမ ၈၄ ဂရမ်၊ ကစီဓာတ် ၃၁ ဒသမ ၄၁ ဂရမ်၊ သကြားဓာတ် ၂၈ ဒသမ ၉၄ ဂရမ်၊ ချေဖျက်လွယ်သော အမျှင်ဓာတ်၂ ဒသမ ၅ ဂရမ်၊ ကယ်လ်စီယမ် ၁၀ မီလီဂရမ်၊ မဂ္ဂနီစီယမ် ၁၉ မီလီဂရမ်၊ သံဓာတ် သုည ဒသမ ၅၉ မီလီဂရမ်၊ ရီဘိုဖလာဗင် သုည ဒသမ ၁၂၄ မီလီဂရမ်၊ သီအာမင် သုည ဒသမ ၀၂၁ မီလီဂရမ်၊ ဗီတာမင် C ၁၃၅ ဒသမ ၉ မီလီဂရမ်၊စီလီနီယမ် ၁ ဒသမ ၁ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ မဂ္ဂနိစ် သုည ဒသမ ၁၀၅ မီလီဂရမ်၊ Copper သုည ဒသမ ၂၈၁ မီလီဂရမ်၊ ဇင့် သုည ဒသမ ၁၃ မီလီဂရမ်၊ ဆိုဒီယမ် ၂ မီလီဂရမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ် ၃၂၅ မီလီဂရမ်၊ ဖော့စဖရပ်စ် ၅၉ မီလီဂရမ်နှင့် မဂ္ဂနီစီယမ် ၁၉ မီလီဂရမ် အသီးသီး ပါရှိသည်။ လိုက်ချီးသီး၏ကောင်းကျိုးများမှာ- လိုက်ချီးသီးသည်ခန္ဓာကိုယ်အတွက်ခွန်အား များကို တိုးပွားစေနိုင်ပြီး ကိုယ်ခံစွမ်းအားတိုး တက် မြင့်မားစေသည်။- ခန္ဓာကိုယ်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်နေသောရေဓာတ်ကိုလည်း ဖြည့်တင်းပေးနိုင်သည်။- လိုက်ချီးသီးထဲတွင် Citrus အက်စစ်ကဲ့သို့သော ဗီတာမင် C ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ပါရှိရာ လိမ္မော်သီးထဲတွင်ပါ၀င်မှုပမာဏထက်ပိုများသည်။ ထို့ကြောင့်ခန္ဓာကိုယ်တွင်ကောင်းကျိုးမပြုသော Free Radical များကို တိုက်ထုတ်ပေးနိုင်သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် ကုသရန်ခက်ခဲ သော ကင်ဆာရောဂါများအတွက် လိုက်ချီးသီး က ကောင်းကျိုးပြုသည်။- အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ National Insti-tutes of Health (NIH) ၏ သုတေသနပြုချက်အရ လိုက်ချီးသီးက ကင်ဆာဆဲလ်များကြီးထွားလာ မှုကို ဟန့်တားပေးနိုင်ကြောင်း၊ အထူးသဖြင့်ရင်သားကင်ဆာဖြစ်ပေါ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးနိုင် ကြောင်း လေ့လာသိရှိရသည်။- လိုက်ချီးသီးထဲတွင်ပါ၀င်သော ဘီတာကယ်ရိုတင်း ပမာဏသည် မုန်လာဥနီထက်ပိုများသည်။- လိုက်ချီးသီးသည် အစာကြေစေပြီး ဆီးရွှင်စေသည်။-လိုက်ချီးသီးတစ်ခွက်စာပမာဏထဲတွင် ပါရှိသော ပိုတက်ဆီယမ်သည် လိမ္မော်သီးအသေးတစ်လုံးထဲတွင် ပါရှိမှုထက်ပိုသည်။ ပိုတက်ဆီယမ်ဓာတ်သည် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အရေးပါသောသတ္တုဓာတ်ဖြစ်ပြီး သွေးဖိအားနှင့် နှလုံးခုန်နှုန်းတို့ကိုဟန်ချက်ညီညီထိန်းချုပ်ပေးနိုင်သည်။ သွေးခဲခြင်း၊ ဆဲလ်များပျက်စီး ခြင်းမှ ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင်နှလုံးကိုပုံမှန် ခုန်စေပြီးနှလုံးကြွက်သားများကျုံ့ခြင်း၊ချဲ့ခြင်းနှင့် နှလုံးသွေးကြောများ လည်ပတ်စီးဆင်းမှုတို့ကိုကောင်းစွာအထောက်အပံ့ပေးသည်။နှလုံးရောဂါဝေဒနာအမျိုးမျိုးတို့ကို သက်သာစေရုံသာမက နှလုံးရောဂါဝေဒနာရှင်များကိုလည်း လေဖြတ်ခြင်းမှ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း သက်သာလျော့ နည်းစေနိုင်သည်။- လိုက်ချီးသီးတွင် Copper ဓာတ်များ အလုံအလောက်ပါရှိခြင်းကြောင့်သွေးနီဥများကို ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်သဖြင့်သွေးအားကောင်းစေသည့်အပြင် ခွန်အားတိုးပွားစေနိုင်သောကြောင့် သွေးအားနည်းသူများနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများစားသုံးသင့်သည်။- ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သော အမျှင်ဓာတ်နှင့် ကစီဓာတ်တို့ကြွယ်၀စွာပါရှိသည်။- လိုက်ချီးသီးတွင် ကယ်လ်စီယမ်၊ ဖော့စဖရပ်စ် နှင့်မဂ္ဂနီစီယမ် စသည့်သတ္တုဓာတ်များပါရှိသောကြောင့် အရိုးနှင့်သွားများကြီးထွားမှုအတွက် အလွန်အရေးပါသဖြင့်ကလေးငယ်များကို လိုက်ချီးသီး ကျွေးသင့်သည်။- မိုးရာသီကာလတွင် ဖြစ်လေ့ရှိသော အအေးမိ နှာစေး၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ လည်ချောင်းနာခြင်းစသည့်ရောဂါများအတွက် လိုက်ချီးသီးက အစွမ်း ထက်သည်။ဖျားနာနေသောသူများလည်း လိုက်ချီးသီးစားပေးခြင်းဖြင့် ဝေဒနာသက်သာစေနိုင်သည်။- လိုက်ချီးသီးစားသုံးခြင်းက နာကျင်မှုကိုလျော့ကျစေပြီး ဂလင်းများရောင်ရမ်းမှုကို သက်သာစေနိုင်သည်။- လိုက်ချီးသီးသည် အရသာချိုမြိန်သော်လည်း ယင်းထဲတွင်ပါရှိသော သကြားဓာတ်က သဘာ၀ သကြားဓာတ်ဖြစ်သည်။ ကယ်လိုရီပါ၀င်မှုနည်းပြီး လူကိုဘေးဖြစ်စေတတ်သော ပြည့်၀ဆီနှင့် ကိုလက်စထရောလုံး၀မပါရှိသည့်အပြင် ကြေ ညက်လွယ်သော အမျှင်ဓာတ်များ ကြွယ်၀စွာပါရှိသည့်အတွက် ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန် ပုံမှန် ထိန်းသိမ်းလိုသူများအနေဖြင့် စိတ်ကြိုက်စား သုံးနိုင်သည်။ ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းမှုကိုလည်း အထောက်အပံ့ဖြစ်စေသည်။- လိုက်ချီးသီးစားသုံးခြင်းကြောင့် အသားအရေ ကိုလှပစေပြီး မျက်နှာပေါ်ရှိ အစက်အပြောက်များကို သက်သာစေနိုင်သည်။- ဖက်ခွက်နာ၊ ပြည်တည်နာ စသော ကိုယ်တွင်း ကိုယ်ပအနာများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။- အစာအိမ်ရောင်ရမ်းနာဝေဒနာအတွက် လိုက်ချီးသီးက အလွန်ကောင်းကျိုးပြုသည်။- လိုက်ချီးသီးထဲတွင်တခြားအသီးများနှင့်မတူ Oligonol(ခေါ်)ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတစ်မျိုးပါရှိနေသည့်အတွက် မိုးရာသီကာလတုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကိုတွန်းလှန်ပေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ အင်္ဂါအဖွဲ့အစည်းများထဲတွင်သွေးလည်ပတ်စီးဆင်းမှုကိုလည်း တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။- ဂျပန်နိုင်ငံရှိ Kyorin University က အရေပြား ပေါ်တွင် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်သက်ရောက်မှုကို လိုက်ချီးသီးစားခြင်းဖြင့် ကာကွယ်ပေးနိုင်ကြောင်း အကြံပြုထားသည်။- လိုက်ချီးသီးသည်သီအာမင်၊နီအာစင်းနှင့်ဖောလိတ် စသည့် ဗီတာမင် B ဓာတ်ပေါင်းစုတို့ စုဝေးရာ သဘာ၀အရင်းအမြစ်ဖြစ်သောကြောင့်ခန္ဓာကိုယ်၏ဇီ၀ကမ္မဖြစ်ပျက်မှုအလုံးစုံကို အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေသည်။-အရွယ်တင်နုပျိုစေရန်နှင့်အသက်ရှည်စေရန်လိုက်ချီးသီးကိုတရုတ်ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေးဝါး ကုထုံးများတွင် အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။လိုက်ချီးသီးတွင် လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလုံး၀မရှိပေ။ သို့သော် အမှည့်လွန် အသီးများတွင် အချဉ်ဓာတ်ပေါက်သည့်အရသာရှိ၍ လတ်ဆတ်သောအသီးများကိုသာ စားသုံးသင့်သည်။ အစာမရှိဘဲ လိုက်ချီးသီးစားသုံးခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော်နိုင်ငံတကာဆေးသိပ္ပံ ပညာရှင်များက လိုက်ချီးသီး၏ ဆေးဖက်၀င်ပုံများ ကိုရှုထောင့်အမျိုးမျိုးမှ လေ့လာစမ်းသပ်ကာ အသေးစိတ်ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ယခုကဲ့သို့ မိုးရာသီတွင်ပေါ်သည့်လိုက်ချီးသီးကို လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ရွေးချယ်၍ အစာလည်းဆေး၊ ဆေးလည်း အစာအဖြစ် စားသုံးနိုင်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။MWD Web Portal

Wed, 06/18/2025 - 12:00

မိုးရာသီနှင့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ

“အာရောဂျံပရမံလာဘံ” ကျန်းမာခြင်းသည်လာဘ်ကြီးတစ်ပါးပင်ဖြစ်သည်။ လူအများစုသည် ကျန်းမာခြင်း၏တန်ဖိုးကို မကျန်းမာသောအချိန်မှသာသိရှိကြသည်။ ကျန်းမာနေချိန်တွင် ဖြစ်သလို နေထိုင်စားသောက်ကြသည်။ လူတစ်ဦးသည် ကံ၊ စိတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရ မျှတအောင် ပြုမူနေထိုင်စားသောက်နေမှသာလျှင် ကျန်းမာချမ်းသာပျော်ရွှင်သောဘဝကိုပိုင်ဆိုင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ လူသားအားလုံး၏ တောင့်တမှုသည် သက်ရှည်ကျန်းမာပြီး ကြွယ်ဝချမ်းသာစွာနေထိုင်နိုင်ရေးပင်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် လူကြီးလူငယ် အသက်အရွယ်ပေါင်းစုံကိုခြိမ်းခြောက်လာ လျက်ရှိသဖြင့်တင်ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများအတိုင်းလိုက်နာကျင့်ကြံနေထိုင်သွားရန်လိုအပ်သည်။သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည်ဗိုင်းရပ်ပိုးကူးစက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပွားပြီး သွေးလွန်တုပ်ကွေးပိုး သယ်ဆောင်သည့် ခြင်ကျားအကိုက်ခံရခြင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ဖြစ်ပွားသည်။ ထိုခြင်များ၏ ခန္ဓာကိုယ်တွင် အဖြူအစက်များပါရှိသည့်အတွက် ခြင်ကျားဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ခြင်ကျားများသည် ရေကြည်ရေသန့်တွင် အဓိကပေါက်ပွားကြပြီး နေ့အခါတွင် လူများကိုကိုက်လေ့ရှိသည်။သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါတွင် Dengue Fever၊ သွေးလွန်တုပ်ကွေး(Dengue Hemorrhagic Fever) နှင့်သွေးလန့်ခြင်း (Dengue Shock Syndrome) ဟူ၍အဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပွားတတ်သော ရောဂါ ဖြစ်သည်။ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် အသက် ၁၅ နှစ်အောက်တွင် အများဆုံး ဖြစ်ပွားတတ်သော်လည်း ယခုအခါတွင် အသက်အရွယ်မရွေး ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ ကျား၊ မ မရွေး တောရောမြို့ပါ နေရာမရွေးဖြစ်ပွားလေ့ရှိသောရောဂါဖြစ်သည်။ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ကူးစက်နိုင်ပြီး မိုးရာသီတွင် အဖြစ် အများဆုံးဖြစ်သည်။ရောဂါလက္ခဏာများသွေးလွန်တုပ်ကွေးလက္ခဏာများသည် ရောဂါပိုးသယ်ဆောင်ထားသည့် ခြင်ကိုက်ခံရပြီး ပျမ်းမျှ လေးရက်မှ ခြောက်ရက်အကြာတွင် စတင်ပြသပြီး အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရှိရသည်-Dengue Fever ရောဂါတွင် ရုတ်တရက် လတ်တလော အဖျားတက်လာခြင်းနှင့်အတူ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ တစ်ကိုယ်လုံးကိုက်ခဲခြင်း၊ ပျို့ခြင်း၊ အန်ခြင်း၊ မစားချင်/ မသောက်ချင်ဖြစ်ခြင်းနှင့် တစ်ခါတစ်ရံ တွင် ခန္ဓာကိုယ်၌ အစက်အပြောက်များပေါ်လာခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပုံမှန်ရာသီအကူး အပြောင်းတွင် ဖြစ်တတ်သည့် တုပ်ကွေးရောဂါနှင့် ကွာခြားမှုမရှိသောကြောင့်များသောအားဖြင့် Dengue Fever မှန်းမသိလိုက်ကြပေ။ သွေးပေါင်ချိန်တိုင်းကိရိယာဖြင့်စစ်ဆေးတိုင်းတာကြည့်ပါက လက်ဖျံတွင်အစက်အပြောက်များပေါ်လာသည်မှလွဲ၍ အခြားစိုးရိမ်ရသည့်လက္ခဏာများ မရှိပါ။ မိဘအုပ်ထိန်းသူများအနေဖြင့် တုပ်ကွေးဖျား (အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ်များ) ဖျားနာပါက သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေကို ထည့်သွင်း စဉ်းစားသွားရန်လိုအပ်ပေသည်။သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ (Dengue Hemorrhagic Fever)နှင့် သွေးလန့်ခြင်း (Dengue Shock Syndrome)စိုးရိမ်ရသည့်လက္ခဏာများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းလက္ခဏာတစ်ခုခုတွေ့ရှိခဲ့လျှင် နီးစပ်ရာဆေးရုံ/ဆေးခန်းသို့ ချက်ချင်းခေါ်ဆောင်ပြသရန်လိုအပ်သည်-ခန္ဓာကိုယ်တွင်းသွေးယိုစီးသည့်အတွက်ကြောင့် ကော်ဖီမှုန့်ရောင်၊ အညိုရောင်အဖတ် အမျှင်လေး များပါသော အရည်များအန်ခြင်း၊ ဝမ်းမည်းမည်းသွားခြင်း၊ နှာခေါင်းသွေးယိုခြင်း၊ သွားဖုံးကြားသွေးထွက်ခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်တွင် သွေးခြေဥသကဲ့သို့ အနီကွက်များပေါ်လာခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန် ရုတ်တရက် ကျဆင်းသွားခြင်း (များသောအားဖြင့် စဖျားသည့်နေ့မှ သုံးရက်မြောက်တွင် ဖြစ်တတ်သည်။) ရုတ်တရက် ဗိုက်အောင့်လာခြင်း၊ ဂနာမငြိမ်ဖြစ်ခြင်း သို့မဟုတ် အရမ်းမှိန်းလာခြင်း၊ ခြေဖျား၊ လက်ဖျားများ အလွန်အမင်း အေးစက်ခြင်း၊ သွေးပေါင်အလွန်ကျဆင်းခြင်း၊ နောက်ဆုံးတွင် တိုင်းတာ၍မရသည့်အခြေအနေဖြစ်ခြင်း၊ အပေါ်သွေး၊ အောက်သွေးခြားနားချက်သည် ၂ဝ မီလီမီတာ မာကျူရီ သို့မဟုတ် ထို့ထက်နည်းခြင်း၊ အစာနှင့်ရေမဝင်နိုင်လောက်အောင် အဆက်မပြတ်အန်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး ကလေးကိုယ်အပူချိန်ကျဆင်းသွား၍ မှိန်းလျှင်/အိပ်နေလျှင် အန္တရာယ်ရှိသောအခြေအနေ ဖြစ်နိုင်သည်။ကုသမှုနည်းလမ်းများကလေးငယ်များသွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်ပွားလျှင် အောက်ဖော်ပြပါအတိုင်း စနစ်တကျစောင့်ကြည့် ကုသမှုများလုပ်ဆောင်သွားရန်လိုအပ်ပေသည်-ဂရုတစိုက်ကြည့်ရှုခြင်း (သွေးပေါင်မှန်မှန်ချိန်ခြင်း၊ ကလေးအခြေအနေ စောင့်ကြည့်ခြင်း)၊ ကိုယ်အပူချိန် အတွက် ပါရာစီတမော(Paracetamol) တိုက်ကျွေးနိုင်ခြင်းနှင့် ရေဖတ်တိုက်ပေးခြင်း၊ အရည်ပြန်လည် ဖြည့်တင်းပေးရန် လိုအပ်သဖြင့် ဓာတ်ဆားရည်သောက်ခြင်း၊ အသီးအနှံဖျော်ရည်များ သောက်ပေးခြင်း၊ နို့တိုက်ကလေးငယ်များကို မိခင်နို့ဆက်လက်တိုက်ကျွေးခြင်းတို့လုပ်ဆောင်ရန်လိုအပ်သည်။ဖျားနေသည့်ကလေးကိုအစားအသောက်မကျွေးခြင်းမျိုးကို မပြုလုပ်သင့်ပါ။ ကလေးစားချင် သောက်ချင်စိတ်ရှိမည်ဆိုပါက မည်သည့်အစားအစာမဆို ကျွေးနိုင်သည်။ သို့သော် ကလေးကို အညိုရောင်အရည်များ(ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်၊ ချောကလက်၊ မိုင်လို၊ အိုဗာတင်း) တိုက်ကျွေးခြင်းကို ရှောင်ရမည်။ အကြောင်းမူကား သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်သည့်ကလေးများသည် အစာအိမ်လမ်းကြောင်း တစ်လျှောက်တွင် သွေးကြောလေးများမှ သွေးယိုစိမ့်ပြီး အညိုရောင်များ အန်တတ်သဖြင့် ကော်ဖီကဲ့သို့ အညိုရောင်ရှိသည့်အရည်များ တိုက်ကျွေးသည့်အခါ ခွဲခြားရခက်ခဲသောကြောင့်ဖြစ်သည်။Dengue Fever တွင် သွေးဥမွှားအရေအတွက် ၁ဝဝ အောက်ကျနေသူများ၊ သွေး လန့်သည့် လက္ခဏာ ရှိသူများ၊ နှာခေါင်းသွေးယို၊ သွားဖုံးသွေးယို စသည့်သွေးယိုစီးသည့်လက္ခဏာ ရှိနေသူများ၊အလွန် အမင်းအန်နေခြင်း၊အရည်မသောက်နိုင်ခြင်းတို့ဖြစ်နေသည့်သူများ၊သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ခံ ဆရာ ဝန်မှ ဆေးရုံတက်ရန်လိုအပ်သည်ဟုဆုံးဖြတ်ပေးထားသူများ၊ ဆေးရုံနှင့် အသွားအလာခက်သည့် နေရာတွင်နေသူများ၊ပို့ဆောင်ရေးခက်ခဲသည့် ဒေသတွင်နေသူများကို ဆေးရုံတင်ရန်လိုအပ်သည်။ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းသို့အချိန်မီမရောက်ရှိနိုင်ပါက နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံး သည်အထိဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် သက်ဆိုင်ရာဆေးရုံမှ တာဝန်ခံဆရာဝန်၏ ခွင့်ပြုသည့်အချိန်မတိုင်သေးဘဲ ဆင်းပါက ဆိုးကျိုးများဖြစ်ပြီး ကလေးကို ထိခိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း မိဘ သို့မဟုတ် မိသားစု ဝင်များကို သတိပေးပြောကြားထားသင့်သည်။ ဆေးရုံဆင်းပြီးပါက တစ်ပတ်ခန့် အနားယူရန်လိုအပ်သည်။ကာကွယ်နှိမ်နင်းရန်လိုခြင်ကျားကိုက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပွားသည့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် ယခင်က မိုးရာသီတွင် လူငယ်များ၌သာအဖြစ်များသော်လည်း လက်ရှိအချိန်တွင် အသက်အရွယ်ပေါင်းစုံ၌ ရာသီမရွေး ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ အထူးဂရုစိုက်ကာကွယ်သွားရန်လိုအပ်ပေသည်။ အထူးသဖြင့် ကျန်းမာရေး အသိပညာပေး ခြင်းနှင့် မှန်ကန်သောအလေ့အကျင့်များပေါ်ထွန်းလာစေရေးအတွက် သွေးလွန် တုပ်ကွေးရောဂါ လက္ခဏာများကို ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးခြင်း၊ ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်းနှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များသင်ကြားပေးခြင်း (ဥပမာ- ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ်၊ ခတ်၊ လောင်း၊ ထောင်၊ ဖွင့်၊ မြှုပ်၊ ရှင်း၊ မှုတ် လုပ်ငန်းစဉ်များ)၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများလာပါက နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာနများသို့ အချိန်မီသတင်းပေးပို့ရန် အသိပညာပေးခြင်းနှင့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးလူနာရှိသောနေအိမ်နှင့် ပတ်လည်တွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်စေသော ခြင်များသေစေရန်အတွက် ခြင်ဆေးမှုတ်လုပ်ငန်းများကိုလုပ်ဆောင်သွားရန်လိုအပ်သည်။သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကာကွယ်ရေးအတွက် ရပ်ကွက်/ကျေးရွာအလိုက် တစ်ပတ်လျှင် အနည်းဆုံးတစ်ကြိမ် ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်းနှိမ်နင်းခြင်းလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်း အဓိကပေါက်ပွားတတ်သော အိမ်တွင်း၊ အိမ်ပြင်ရှိ ရေသိုလှောင်ထားသည့် အိုးခွက်များ (ဥပမာ- စဉ့်အိုး၊ အုတ်ရေကန်၊ ဘုရားပန်းအိုး၊ နတ်စင်အိုး စသဖြင့်)ကို ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မလိုအပ်သည့် အိုး၊ ခွက်၊ ဘက်ထရီအိုး၊ တာယာဟောင်း စသည်တို့ကို စနစ်တကျမြေမြှုပ်ပစ်ခြင်း၊ ရေအောင်းပြီး ခြင်ပေါက်ပွားနိုင်သော ဝါးငုတ်၊ သစ်ခေါင်းများကို ရှင်းလင်း၊ မြေဖို့ခြင်း၊ မသွန်နိုင်၊ မလှယ်နိုင်သော ရေစည်၊ ရေကန်များတွင် ပိုးလောက်လမ်းသတ်ဆေး(အဘိတ်ဆေး)ခတ်ခြင်း၊ ကျောင်း များတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် ခြင်ကျား ကင်း စင်သည့် ကျောင်းများထူထောင်ခြင်း၊ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများကို ကျန်းမာရေးပညာပေးခြင်း၊ သောကြာနေ့တွင် ဆရာ၊ ဆရာမများမှ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများအား ပိုးလောက်လမ်း စစ်ဆေးခြင်း၊ ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ကျောင်းတွင် တစ်ပတ်လျှင်တစ်ကြိမ် နာရီဝက်ခန့် အချိန်ပေး၍ ပိုးလောက်လမ်းရှာဖွေစေခြင်း၊ ရေလှယ်ခြင်း၊ သွန်ခြင်း၊ တစ်ပတ်အတွင်း နောက်ဆုံး ကျောင်းတက်ရသည့်နေ့ (သောကြာ)တွင် သောက်ရေအိုးများနှင့် တခြားအိုးများကို ပွတ်တိုက်ဆေးကြော၍ ကျောင်းပိတ်ရက်များတွင် မှောက်ထားခဲ့ခြင်းတို့ကိုဆောင်ရွက်သွားသင့်သည်။ထို့ပြင် တစ်ဦးချင်းအနေဖြင့်လည်း ခြင်ကိုက်မခံရစေရန် အင်္ကျီလက်ရှည်၊ ဘောင်းဘီရှည် ဝတ်ဆင်ထားခြင်း၊ အိပ်သည့်အခါတိုင်း နေ့/ည မရွေး ခြင်ထောင်ဖြင့်အိပ်ခြင်း(ဖြစ်နိုင်ပါက) ဆေးစိမ်ခြင်ထောင် ဖြင့်အိပ်ခြင်း၊ ခြင်နိုင်ဆေးလိမ်းခြင်း၊ အိမ်များတွင် ခြင်လုံဆန်ခါတပ်ဆင်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်သင့်သည်။မိုးရာသီနှင့်သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါအန္တရာယ်ဆိုရလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးသည် ရောဂါပိုးရှိသည့် ခြင်ကျားကိုက်ခံရခြင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ခြင်းဖြစ်သည်။ အကောင်းဆုံးကာကွယ်နည်းမှာ ခြင်ကိုက်မခံရအောင် နေထိုင်ခြင်းနှင့် ခြင်ကျား မပေါက်ပွားနိုင်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ မိုးတွင်းကာလသာမက မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို ကလေးများဖျား နာလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးအန္တရာယ်ကို သတိပြုသွားရန်လိုအပ်သည်။ အသက်အန္တရာယ်ရှိသည့်ရောဂါဖြစ်သော်လည်းအလွယ်တကူကာကွယ်နိုင်သော ရောဂါဖြစ်သည့်အတွက် သွေးလွန်တုပ်ကွေးသံသယရှိပါကဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများတွင် ချက်ချင်းသွားရောက် ပြသသင့်သည်။အထူးဂရုပြုသင့်သောအချက်မှာ သွေးလွန်တုပ်ကွေးသည် ယခင်ဖြစ်ဖူးသည့်သူများတွင် နောက်တစ်ကြိမ်ဖြစ်လျှင် ပိုမိုဆိုးရွားတတ်သောကြောင့် အထူးသတိထားရန်လိုအပ်သည်။ရာသီတစ်ခုတည်း မှာပင်နှစ်ကြိမ်ပြန်ဖြစ်နိုင်သည့်အတွက်ပထမတစ်ကြိမ်ဖြစ်ပြီးဟု သဘောထားပြီး ပေါ့ဆ၍မရ သည့် ရောဂါဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မိုးရာသီတွင် အဖြစ်များတတ်သည့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ရေးအတွက် စေတနာဖြင့်တိုက်တွန်း အကြံပြုရေးသား အပ်ပါသည်။ ။MWD Web Portal

Wed, 06/18/2025 - 12:00

အစာစားချင်စိတ်မရှိတာ ဘာကြောင့်လဲ

သင် တစ်ခါတစ်ရံ အစာစားချင်စိတ် ကင်းမဲ့နေပါ လိမ့်မည်။ ဘာစားချင်သလဲမေးလျှင် ဘာပြောရမှန်း မသိ၊ စားချင်စိတ်မရှိသဖြင့် စားချင်တာကို မသိခြင်း ဖြစ်သည်။ အိမ်ရှင်မက ဈေးခြင်းကိုင်ပြီး ဈေးသွားခါနီး လျှင် ဒီနေ့ဘာစားချင်သလဲဟု မေးလေ့ရှိသည်။ ထိုအခါ ဘာပြောရမှန်းမသိဖြစ်ပြီး-"ကြုံတာသာ ဝယ်ချက်ပါကွာ၊ ဘာမှ စားချင်စိတ် မရှိဘူး" ဟု ပြောလိုက်ရသည်။လူကိုအစာစားချင်စိတ်ဖြစ်စေသောအရာမှာ အစာအိမ်မှ ဝမ်းမီးဖြစ်သည်။ ဝမ်းမီးတောက်နေပြီဟု ပြောလျှင် ဗိုက်ဆာလှပြီ၊ ခြေဖို့အစာကို အစာအိမ်က တောင့်တနေပြီ၊ မြန်မြန်စားပါတော့ဟု ဆိုလိုသည်။ဝမ်းမီးငြိမ်းသွားပြီဆိုလျှင် ယနေ့အဖို့ အစာဝပြီ၊ ပြည့်စုံပြီ၊ နောက်ထပ်စားရန်မလိုတော့သဖြင့် အစာ အိမ်မှ မီးဖိုကြီးကို ငြှိမ်းလိုက်ပြီဟု သဘောပေါက် ရလေသည်။ သို့သော် ဝမ်းမီးငြိမ်းခြင်းသည် တစ်နေ့တာအတွက်သာ ငြိမ်းခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်တစ်နေ့အချိန်တန်လျှင် ဗိုက်ပြန်ဆာပြီး ဝမ်းမီးပြန်တောက်ဖို့လိုသည်။ အမြဲငြိမ်းသွားဖို့မဟုတ်။ ဝမ်းမီး အမြဲငြိမ်းသွားသည်ကား လူသေဆုံးခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ဝမ်းမီးငြိမ်းခြင်းအပြင် ဝမ်းမီးပျက်ခြင်းဟူသော စကားလည်းရှိသေးသည်။ လူနာက အစာကို လက်မခံ တော့၊ ဘာကျွေးကျွေးမဝင်၊ ဝင်လျှင်လည်း ပြန်အန် ထုတ်သည်။ ဝမ်းသွားလျှင် မကြေသောအစာများမှာအဖတ်များအတိုင်း ပြန်ပါလာသည်။ဝမ်းမီးအလုပ်မလုပ်တော့သောအခြေအနေကို ဝမ်းမီးပျက်သည်ဟုဆိုသည်။ အိမ်တွင် မီးမလာသောအခါ မီးစက်နှိုးကြသည်။ မီးစက်နှိုးမရသောအခါ မီးစက်ပျက်သွားပြီဟု ဆိုကြသည်။ ပူအိုက်ခြင်း၊ မှောင် မည်းခြင်းဒဏ်အမျိုးမျိုးကို ခံစားကြရသည်။ထို့အတူ ဝမ်းမီးပျက်လျှင်လည်း ထိုလူနာမှာ ပူလောင်ခြင်း၊ ရေငတ်ခြင်း၊ သွေးထွက်ခြင်း၊ ဝမ်းပျက်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းတို့ကို ခံစားရလေသည်။ ထို့ ကြောင့် ရှေးသမားတော်ကြီးများကရေးသော ဆေးကျမ်းများတွင် ဝမ်းမီးပျက်သော် သိကြားမင်းဆင်းကုသော်မှ မရဟု ဆိုကြသည်။ဝမ်းမီးငါးမျိုးရှိသည်ဟု ဆေးကျမ်းများက ဆိုသည်။မန္ဒဝမ်းမီး-အားပျော့သော ဝမ်းမီး၊ တိက္ခဝမ်းမီး- ထက်သော ဝမ်းမီး၊ သမဝမ်းမီး-မျှတသော ဝမ်းမီးတို့ ဖြစ်သည်။ဤသုံးမျိုးသည် လူတို့တွင် အခြေအနေ၊ အချိန်အခါ၊ အသက်အရွယ်လိုက်၍ အစာအိမ်အတွင်း မကြာခဏ ပြောင်းလဲဖြစ်တတ်သော ဝမ်းမီးများဖြစ်သည်။ဆေးကျမ်းများအဆို ကျန်ဝမ်းမီးနှစ်မျိုးမှာကား ရောဂါဖြစ်နေသူများအဆင့်တွင် တွေ့ရလေ့ရှိသော ဝမ်းမီးမျိုးဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ယင်းနှစ်မျိုးမှာ ဝိသမဝမ်းမီး-ပျက်စီးနေသော ဝမ်းမီးနှင့် ဘဿဝမ်းမီး-ပြာကျအောင် လောင်သော ဝမ်းမီးဟု ဆေးပညာကျမ်းများအဆိုအရ သိရသည်။ဤဝမ်းမီးငါးမျိုးအနက် မန္ဒဝမ်းမီး ခေါ် နုံ့သော ဝမ်းမီး တစ်နည်းအားဖြင့် အားလျော့သောဝမ်းမီး အကြောင်းကိုသာ ဤဆောင်းပါးတွင် တင်ပြလိုက် ရပါသည်။သမုဒ္ဒရာဝမ်းတစ်ထွာဟုဆိုရာဝယ် ကိုယ့်ဝမ်း အတွက်သာမက သူတစ်ပါးဝမ်းအတွက်၊ မိသားစု ဝမ်းအတွက်ပါ ရှာဖွေကြရသူများတွင် စားချိန်တန်၍ မစားရ၊ အချိန်လွန်မှစားရသောနေ့များရှိကြပေ လိမ့်မည်။လူတချို့ပြေလည်နေကြသော်လည်း မပြေလည် ကြသူများမှာ အစာကို စားရပြန်သော်လည်း ဝဝလင် လင်မစားရ၊ ခွဲတမ်းနှင့်သာ စားရသူများရှိကြသည်။ဝမ်းမီးဟူသည် စိတ်နှင့်ဆက်နွှယ်နေသော သဘာဝ ရှိသဖြင့် စားစရာမရှိတော့၊ မကျန်တော့သဖြင့် အာသီသ မပြည့်ဝဘဲ ရပ်လိုက်ရသောအခါတွင် ဝမ်းမီးကလည်း အားလျော့သွားရလေသည်။ဈေးရောင်းရသူမိတ်ဆွေတစ်ဦးက ပြောဖူးသည် မှာ သူတို့မိသားစု ထမင်းစားလျှင် ဘယ်သောအခါ တွင်မျှ စုံစုံညီညီမစားရ။ တစ်ဦးစားလျှင် ကျန်သူ များက ဈေးရောင်း၊ အလှည့်ကျစားရသဖြင့် ထမင်းက မမြိန်၊ တစ်ခါတစ်ရံ စားလက်စကို ရပ်လိုက်ရသည့်အခါ များလည်းရှိသည်။အလုပ်ရှုပ်သူ၊ အလုပ်များသူ၊ အလုပ်မအားလျှင် အစာမစားသူများ သတိထားရန်မှာ ဝမ်းမီးအားလျော့ သွားခြင်းကြောင့် မန္ဒဝမ်းမီးရောဂါရရှိလာနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဘယ်အချိန်မှာ ငါအစာစားမလဲ၊ စားမည့် အချိန်တွင် အလုပ်နှင့်မတွဲဘဲ လွတ်လပ်စွာစားသောက် နိုင်မည့်အနေအထားကို ကြိုတင်စဉ်းစားထားပါ။"အစာက အရေးမကြီး၊ အလုပ်က အရေးကြီးသည်။ အလုပ်ကသာ အောင်မြင်မှုကို ပေးနိုင်သည်" ဟု ယူဆထားသူများထဲမှ ထင်ရှားအောင်မြင်သော ပုဂ္ဂိုလ် ကြီးတစ်ဦးသည် အစာအိမ်ရောဂါ နှစ်ရှည်ခံစားပြီးမှ ကွယ်လွန်သွားရသည်ကို တွေ့မြင်ဖူးသည်။အစာအိမ်ကင်ဆာရောဂါဖြစ်နေသူ အတော်များ များကို လေ့လာကြည့်ရာ ဖြစ်စတွင် အစာမကြေ၊ စားလျှင် ပြန်ပြန်အန်ထွက်ရာမှ စသည်။ မန္ဒဝမ်းမီး ကြောင့် အစာခြေရည်မထွက်၊ မခြေနိုင်ခြင်းက စတင် ခြင်းဖြစ်သည်။အစာမကြေလျှင် အစာကြေဆေးသောက်ရမည်။ အစာကြေဆေးသောက်လိုက်လျှင် အစာကြေသွား မည်ဟုထင်လျှင်မှားမည်။မူလဝမ်းမီးအားဖြင့် ခြေထားသောအစာကို ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကြေပြီးမှ ခန္ဓာကိုယ်အားနည်း၍အစာခြေရည်ဆက်ထွက်မလာလျှင် ကျန် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အစာခြေဆေးများက ကူညီပေးနိုင်သည်။ ဝမ်းမီးအားလျော့ပြီး မန္ဒဝမ်းမီးနုံ့နေလျှင် အစကတည်းက မကြေသောအစာများကို အစာကြေဆေးက ခြေပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပါ။အစာကြေ‌ခြင်းတွင် ကျမ်းများအဆိုအရ အဆင့် ခုနစ်ဆင့်အထိ ကြေချက်ရသည်။ခန္ဓာကိုယ်ကြီးအတွက် ပထမအဆင့် အစာကြေလျှင်ရသရည်ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအဆင့် အစာကြေလျှင် သွေးဖြစ်သည်။ တတိယအဆင့် အစာကြေလျှင်အသားဖြစ်သည်။ စတုတ္ထအဆင့်အစာကြေလျှင်အဆီ ဖြစ်သည်။ ပဉ္စမအဆင့်အစာကြေလျှင် အရိုးဖြစ်သည်။ ဆဋ္ဌမအဆင့်အစာကြေလျှင် ခြင်ဆီဖြစ်သည်။ သတ္တမ အဆင့်အစာကြေလျှင် သုက်ဖြစ်သည်။အကျယ်ကိုမဖော်ပြနိုင်သော်လည်း ဝမ်းမီးအား မကောင်းလျှင် အဆင့်ဆင့်မကြေချက်နိုင်သဖြင့် ရသ ရည်အဆင့်တွင်ပင်ကြေပြီး နောက်အဆင့်များမရောက် နိုင်လျှင် အသွေး၊ အသား၊ အရိုး အားရှိသောဓာတ်များ ခန္ဓာကိုယ်က ရရှိတော့မည်မဟုတ်ပါ။လမ်းလျှောက်ပေးခြင်းသည် ဝမ်းမီးကိုတောက် စေသော သတ္တိအပြည့်ရှိသည်။ လူတိုင်း လမ်းလျှောက်ချိန် တစ်ရက်လျှင်နှစ်နာရီပေးသင့်သည်။ သီးသန့် လမ်းလျှောက်ချိန်မရှိပါက အလုပ်နှင့်မဝေးလွန်းလျှင် လမ်းလျှောက်ပြီးသွားပါ။ ဝမ်းမီးပြန်ကောင်းလာရန် ငွေမကုန်သော ဆေးကုသနည်းဖြစ်သည်။အစာမကြေမန္ဒဝမ်းမီးရောဂါရပြီထင်လျှင် အစာ စားပြီးချိန်တွင် ထိုင်မနေပါနှင့်။ ဝမ်းမီးအားနည်းသော် အစာစားပြီးလျှင် အိပ်ချင်ငိုက်မျဉ်းလာလေ့ရှိသည်။ မအိပ်ပါနှင့်၊ ထပြီး လမ်းအနည်းငယ်လျှောက်လိုက် ပါ။ လမ်းလျှောက်လျှင် အစာအိမ်နံရံကြွက်သားများကို လှုံ့ဆော်သလိုဖြစ်ပြီး အစာခြေရည်ထွက်ကျလာ ပါလိမ့်မည်။ ထိုအခါ မန္ဒဝမ်းမီးရောဂါကို ကုသပေး ရာရောက်ပါလိမ့်မည်။အစာအိမ်ကျန်းမာမှ လူကျန်းမာမည်။မန္ဒဝမ်းမီးရောဂါဘေး ကင်းဝေးကြပါစေ။ MWD Web PortalPhoto - Istock

Tue, 06/17/2025 - 12:00

လုံခြုံရေးကဏ္ဍသတင်းများ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍသတင်းများ

စီးပွားရေးကဏ္ဍသတင်းများ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍသတင်းများ

အထွေထွေသတင်းများ

လုံခြုံရေးကဏ္ဍ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ

စီးပွားရေးကဏ္ဍ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ

အထွေထွေ

လုံခြုံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

စီးပွားရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

အထွေထွေအကြောင်းဆောင်းပါးများ

လုံခြုံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

စီးပွားရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ

အထွေထွေအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

လုံခြုံရေးကဏ္ဍ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ

စီးပွားရေးကဏ္ဍ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ

အထွေထွေ

လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ အကျိုးပြုသောစပါးလင်

Article_Author

Posted_Date

Image

Body

Event & Guidlines

Contact

Quick Link

လုံခြုံရေးကဏ္ဍသတင်းများ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍသတင်းများ

စီးပွားရေးကဏ္ဍသတင်းများ

လူမှုရေးကဏ္ဍသတင်းများ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍသတင်းများ

အထွေထွေသတင်းများ

လုံခြုံရေးကဏ္ဍ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ

စီးပွားရေးကဏ္ဍ

လူမှုရေးကဏ္ဍ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ

အထွေထွေ

လုံခြုံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

စီးပွားရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

လူမှုရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍအကြောင်းဆောင်းပါးများ

အထွေထွေအကြောင်းဆောင်းပါးများ

လုံခြုံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

စီးပွားရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

လူမှုရေးကဏ္ဍအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ

အထွေထွေအကြောင်းဆွေးနွေးခြင်း

လုံခြုံရေးကဏ္ဍ

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ

စီးပွားရေးကဏ္ဍ

လူမှုရေးကဏ္ဍ

တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ

အထွေထွေ

Article_Author

Posted_Date

Image

Body

ဆက်စပ်ဆောင်းပါးများ

Event & Guidlines

Contact

Quick Link