မြန်မာ့ ၁၂ လရာသီဘွဲ့စာလင်္ကာများကိုရေးစပ်ကြသည့်စာဆိုတော်များ ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ကြသည်။   အထူးသဖြင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်တစ်လျှောက်ရေးစပ်ခဲ့ကြသည်ကိုတွေ့ရ သည်။ ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၊ လူဦးမင်း၊ မဟာအတုလမင်းကြီး၊  ဆီသည်ရွာစား ဦးအောင်ကြီး၊ မယ်ခွေ၊   ဦးကြင်ဥ၊ ဦးကြော့၊ ဦးယာ၊ ဦးပုည၊ ကင်းဝန်မင်းကြီး စသည်ဖြင့်စာဆိုအသီးသီးသည်သူ့နည်းသူ့ဟန်နှင့် ဥတုသုံးလီ လရာသီ ၁၂ ခုကို ရှုထောင့်တွေးထောင့်များနှင့် အသီးသီးရှုမြင်ခဲ့ကြသည်မျိုးရှိသည်။ တချို့ရာသီဖွဲ့စာပေများသည် ပြောင်မြောက်ကောင်းမွန်သော်လည်း စာဆိုသူမထင်ရှားဘဲ ခေတ်အဆက်ဆက် တည်တံ့လာသည်ကိုလည်း တွေ့ရသည်။ ဤ၌ ပထမဆုံးတင်ပြမည့် ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ကဆုန်လစာ အလင်္ကာကိုဦးစွာတင်ပါမည်။

“ခွန်းထောက်သဖြန်” -

ကဆုန်လကြုံရပါတဲ့မြတ်ပွဲတော်၊သွန်းညောင်ရေ  စုကာပေါင်းတယ်လောင်းကြပျော်ပျော်။

မြတ်ဗုဒ္ဓေါ်ရည်မြော်လို့အေးစေကြောင်း၊ဗောဓိပင် ပလ္လင်နန်းကို ဖျန်းလို့ဆုတောင်း..။

အပူဝေးလို အေးကြပါစေကြောင်း….. ။  

ဖော်ပြပါ ခွန်းထောက်မှာ ဇာတ်ပွဲတွင် မင်းသား၊ မင်းသမီးမထွက်မီ လူရွှင်တော်များက ဤနေ့ည ကပြ အသုံးတော်ခံကြမည့် မင်းသမီး၊ မင်းသား၊ ဇာတ်စီး၊ ဇာတ်နင်း၊ ရှေ့ပိုင်း၊ နောက်ပိုင်းများကို နိဒါန်း အနေဖြင့်ပြည်ဖုံးကတ္တီပါကားကြီးရှေ့သို့ပြောရန်ထွက်လာကြသောအခါလူရွှင်တော်တစ်ဦးစီကတစ်ပိုဒ်စီဆိုကြရသော ခွန်းထောက်လေးဆစ်သဖြန် အမျိုးအစားဖြစ်ပေသည်။ ခွန်းထောက်သဖြန် ဆို သောအခါ အသံကိုဖြန့်၍ဆိုရလေသည်။ 

ဒွေးချိုး၊လေးဆစ်ကဗျာအမျိုးအစားဖြစ်သည်။သီချင်းကြီးကဏ္ဍနှင့်ဆက်စပ်ပါကပတ်ပျိုးဆုံးသည့် အခါတွင်ဆက်ဆိုရသော စာကဗျာများဖြစ်သည်။ ဇာတ်ထွက်ရာတွင်မူ ပဏာမဆိုရသော အကြောင်းအရာဖြစ်သည်။ အချို့ကလည်း  တောခရီးလမ်းတွင် စခန်းခွန်းထောက် ရပ်နားရာတွင်ဆိုရန်  ဖွဲ့ဆိုထားသောကြောင့် ခွန်းထောက်ကဗျာဟုလည်း မှတ်ယူကြပေသည်။ဤခွန်းထောက်မှာ အလွန်အသိခက်သော ဝေါဟာရအသုံးအနှုန်းမပါဘဲ အများသူငါသိနိုင်သော အကြောင်းခြင်းရာဖြစ်သည်။ ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဆိုနိုင်သည့် ကဆုန်လဘွဲ့ စာအလင်္ကာဖြစ်ပေသည်။

အပိုင်းလေးပိုင်း လေးချိုးရှိသဖြင့် လေးဆစ်သဖြန်၊ လေးဆစ်ခွန်းထောက်သဖြန်ဟုခေါ်ရပေမည်။လေးချိုးကြီး၊မဟာလေးချိုးကြီး စသည်ကဲ့သို့ အတွန့်အတက်မရှိ သာမန်ရေးစပ်သုံးထားသည့် ကဆုန်လဘွဲ့ ဖြစ်သည်။ စာဆိုအမည်မှာမထင်ရှားပေ။ ကဗျာရေးချင် စာစပ်သင်ဆိုသောသူများ ရေးဖွဲ့နိုင်သောစာပေဖြစ်ပေသည်။ အောက်ပါလေးချိုးသဖြန်မှာ စာဆိုတော် ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၏ လေးချိုးသဖြန်ဖြစ်သည်။

စံကားဝါ ငုံသင်းလို့   ကြယ်မင်းတည့်(တဲ့) ဝိသာခါ၊                  

တိမ်ဗွေမှာ ရောင်ခြည်ရွှန်း  ထွန်းတဲ့ချိန်ခါ၊စုံကန္တာ  ဟေမာ မြိုင်ထဲ၊                                                                              

ရွှေကျေး အပျံသင်လို့   စံပျော်ရွှင် သည်ဟိုကူးလို့ငယ်… မြူးကြစမြဲ….။  

ဤစာအလင်္ကာမှာ ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၏ စာကဗျာဖြစ်သည်။ ဖိုးသူတော်ဦးမင်း (၁၁၆၀ ခန့်-၁၂၁၀ ခန့်) မှာ ကုန်းဘောင်ခေတ် ဘကြီးတော်ဘုရားလက်ထက် ဦးလန်း၊ ဦးအိ၊ ဦးနု၊ ဦးမင်း စသည့် စာဆိုများကဲ့သို့ ထင်ရှားခဲ့သောစာဆိုဖြစ်သည်။ ဦးမင်းစာဆို နှစ်ဦးရှိခဲ့သည်။ ကွဲပြားရန် ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၊ လူဦးမင်း ဟုခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ ဖိုးသူတော်ဦးမင်းဟု ခေါ်ခြင်းမှာလည်း ငယ်စဉ်က ရှင်ဣန္ဒောဘာသ ဓဇဘွဲ့နှင့် ကိုရင်ကြီးအနေနှင့် နေခဲ့ဖူးသည်။ နောင်လူထွက်၍ နန်းမတော်မိဖုရားကြီးဖြစ်သူ မယ်နုထံတွင် ခစားစာဆိုရကြောင်းသိရပေသည်။ သဖြန်လေးဆစ် ၁၂ ပုဒ်၊ ၁၂ ရာသီလွမ်းချင်း၊ နွေဘွဲ့၊ မိုးဘွဲ့၊ ဆောင်းနွေမိုး လေးချိုးကြီးများကိုစပ်၍ ရတု ဒုံးချင်းများလည်း ရေးသားခဲ့သည်။ ဤလေးဆစ်သဖြန် သည်လည်းပဲ အထက်ဖော်ပြပါစာအလင်္ကာကဲ့သို့    လွယ်လွယ်ကူကူပေါ့ပေါ့ပါးပါးပင်ရွတ်ဆို အသိလွယ် သည့်စာဖြစ်သည်။

“တေးထပ်” -

ပရမေ ဘဂဝါအမြတ် ဇလာကပ်သွန်းလှူ နံ့သာဓာတ်မွှန်းကြူကျွန်းဇမ္ဗူခြိမ့်သဲ…                                                          

ပုညာဘိညွှန်းပြောင်ဝေသည်  သွန်းညောင်ရေ ပြုသည့်ခါပွဲ…                                       

မြန်မာတို့စဉ်အလာနွယ် မင်္ဂလာခြယ်တင့်ဆဲ   သဘင်မဟာ အယဉ်နွှဲပါလို့ ရွှင်စမြဲကြည်ပေရာ…        

ရပ်ပေါင်းစုံ တအိမ်မလပ် အချိန်မြတ်ကောင်းမှုပူဇော် ဝတိံနတ်အဇဋာကျော်အောင်..

ဇလာအဖျော်အမွှေးရေ ကရမက်ကယ်နှင့်ပရမေဓမ္မစက် စေတီယင်သွန်းပြုရေစင်…                   

ဥဒ္ဓိဿနှင့် မာတုဓမ္မအရှင်ကို    သာဓုနရ သဘင် အောင်ပွဲတော်မို့လေး…..။ ။                          

ဤကဗျာမှာ တေးထပ်အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ထပ်တွန့်တေးထပ်ဖြစ်သည်။ တေးထပ်များမှာ သာမည တေးထပ်၊ တေးထပ်ဆန်း၊ တေးထပ် ပိုဒ်စုံ၊ ၈၀- ပေါ်တေးထပ် စသည်ဖြင့် ကွဲပြားမှုအမျိုးမျိုး ရှိပေသည်။ တကယ့်ပွဲကြီးလမ်းကြီးများဖြင့် သဘင်ခံရသောအခါ ၈၀-ပေါ်တေးထပ်၊ ထပ်တွန့်ကြီးတေးထပ်များဖြင့်  သီဆိုတီးမှုတ်ကြသည်ကများသည်။ ၈၀-ပေါ်တေးထပ်ဆိုသည်မှာ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက် သက္ကရာဇ် ၁၁၈၀  ပြည့်နှစ်ကစ၍ ပေါ်ပေါက်လာသောကြောင့် ၈၀-ပေါ်တေးထပ်ဟုခေါ်ကြောင်း ရှေးကဗျာဆရာ များက ဆိုမိန့်ကြလေသည်။ ၈၀ - ပေါ် အရေးကောင်းသူများ၏ စာအလင်္ကာများကို ဂီတနှင့်တွဲဖက်၍ သီဆိုပါက အလွန်သာယာနာပျော်ဖွယ် ရသပေါ်လွင် ခံစားရပေသည်။

“၈ လုံးဘွဲ့ကဗျာ” -

          •        အလောင်းတော်ကြီး၊ ပျော်မှီး.နတ်ပြေ၊ ဗြဟ္မနတ်ပေါင်း၊ ပန်တောင်း.ထွေထွေ၊ သန္ဓေမှီးလို့၊ ရိပ်ထီးလူ့ပြေ၊ဖွားမြင်မှု၊ ရတုကဆုန်နွေ။

          •        ဖွားတော်မူက၊ လူမျာ့ညွတ်ရုံ၊ ကပ္ပီလနန်း၊ စံမြန်းသုံးဘုံ၊တောထွက်စခန်း၊ မြိုင်နန်းရဂုံ၊ဘုရားဖြစ်၊  အားသစ်လ, ကဆုန်။

          •        ၄၅-မြောက်၊ သက်ရောက်ရှစ်ဆယ်၊ မလ္လာအင်ကြင်း၊ ပင်မင်းအလယ်၊ဝမ်းတော်လားလို့၊ ရွှေအားတော်ငယ်၊နိဗ္ဗာန်နန်း၊ စံမြန်းကဆုန်ဝယ်။

          •        ရှင်တော်ရုပ်ကလာပ်၊ တုပ်ဝပ်လုံးစုံ၊နံ့သာရှိန်မီး၊ ထိန်ညီးဖုံဖုံ၊ဓာတ်တော်ကြွင်းကြ၊ မင်းမျာ့ဝေပုံ၊ စေတီများ၊ တည်ထားလ, ကဆုန်။

          •        ဖွားမြင်မြောက်တော့၊ နွေပေါက်ကဆုန်၊ဗောဓိပလ္လင်နန်း၊ စံမြန်းကဆုန်၊နိဗ္ဗူခြွေကြ၊ နွေလကဆုန်၊ကိလန၊  ညီမျှလကဆုန်။

          •        ကဆုန်မာသ၊ ကာလကိုမျှော်၊ ထိပ်တင်ဥက္ကဋ္ဌ၊ တုပ်ဝပ်ကော်ရော်၊ ရှင်တော်ငြိမ်းဇာတ်၊ ထိမ်းမှတ်အလျော်၊ညီအမျှ၊  ဤလရေပူဇော်။

ဤကဗျာမှာ ၈ လုံးဘွဲ့ကဗျာဖြစ်သည်။ ၈ လုံးဘွဲ့ကဗျာများကို ဘာသာရေးဆိုင်ရာပူဇော်ပွဲများတွင် အသုံး ပြုကြသည်။  ပူဇော်မည့်အကြောင်းအရာကိုလိုက်၍ (ဝါ) ဒုရေး(ဒုမင်္ဂလ)၊ သုရေး (သုမင်္ဂလ) တွင်သုံးကြ ပေသည်၊၊ ဒုရေးတွင် သံဝေဂ သဘောပါသောအဓိပ္ပာယ်များကို ရေးစပ်ကြသည်။ သုရေးတွင်မူ ဘွဲ့တံ ဆိပ်တော် ဂုဏ်ပြုကြည်ညိုဖွယ် သဒ္ဓါစိတ်ဖြစ်စေမည့် အကြောင်းခြင်းရာများကို  ရေးစပ်ကြရ သည်။ အများနားလည်နိုင်သော ဝေါဟာရအသုံးအနှုန်းများကိုသုံးတတ်ကြသည်။ ကာရန်အနေနှင့် ၂ မတြာဒီဃ၊ ၃ မတြာ၊ ၃-မတြာ အထက်  ပလုတ အသုံးများကို များသောအားဖြင့်သုံးရပေသည်။

ကိုလိုနီခေတ်နှောင်းနှင့် လွတ်လပ်ရေးရပြီးခါစ ဝန်းကျင်တွင် ယပ်လှဲတရားဟောပုဂ္ဂိုလ်များ ဟောစာ များ အလွန်ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ထိုတရားပွဲကြီးများမဟောကြားမီ ရွတ်ဆိုကြသည့် ဒုရေး၊ သုရေးနှစ်ခု လုံးပင် ၈ လုံးဘွဲ့ကဗျာကိုသုံးကြသည်။ အကြောင်းအရာကိုလိုက်၍ တိုတိုလည်းရသလို ရှည်၍လည်း ရနိုင်သည်။

“လူးတား” -

သာစွလေ-ခါနွေသဘင်၊ နှစ်သစ်ဝင်၍၊ ကောင်းကင်သော်တာ၊    ဝိသာခါနှင့်၊ ပြည့်လာအညီ၊ ရာသီပြိဿ၊ အလှကြိုင်မြူး၊ ကွန့်ဖူးစံကား၊ လှိုင်ပျံ့ရှားသည်၊ မိုးသားကျူးစ၊ ကဆုန်လဝယ်၊ လောကထွတ်ထား၊ ဘုရားသခင်၊ ရွှေပလ္လင်ထက်၊ ရွှေပင်ရောင်တောက်၊ ညောင်တော်အောက်

၌၊ ပေါက်သည်ကိုမူ၊ အကြောင်းယူ၍၊ မဉ္ဇူလှရာ၊ ပန်းတကာကို၊ မြူ,တာ,တကောင်း၊ မတင့်တောင်းဝယ်၊ သွန်းလောင်းရေပြည့်၊ ဖြိုးမျှထည့်လျက်၊ ပတ်လှည့်ညာကြေ၊ ရှင်တော်မွေကို၊ ရိုသေသဘင်၊ ပွဲကြီးယင်၍၊ ကြည်လင်သဒ္ဓါ၊ ငြိမ်းကြောင်းရှာသည်..   အခါညောင်ရေ သွန်းတည့်လေ…..ပွင့်လင်းစည်သည်၊ ရွှေပြည်ရွှေဝ နန်းတည့်လေး……။     ။

ဖော်ပြပါစာအလင်္ကာမှာ ကဆုန်လဘွဲ့ လူးတားဖြစ်သည်။ ကဗျာသဘောတရား၌ ၃မတြာ ၃မတြာထက် အထက်အသံကိုရှည်ရှည်ရွတ်ဖတ်ရလျှင် ပလုတဖြစ်ပေသည်။ ကဗျာသာရတ္ထသင်္ဂြိုဟ်နှင့်  ဆရာကြီး ဓမ္မာစရိယဦးထွန်းရွှေ၏ကဗျာ့စွယ်စုံကျမ်းကြီးတွင်ပလုတမှရွေ့လျားလာကာ  လူးတားဖြစ်သည် ဟုဖွင့် ဆိုလေသည်။                                                       

အချို့ပညာရှင်များကလည်း ရေစီးသန်သောချောင်းမြစ်ကြောင်းတို့တွင် လှေဆန်တက်သောအခါ ကြိုးဖြင့် ဟိုဘက်ဒီဘက်ဆိုင်း၍ဆွဲ၍ လှော်တက်သွားသည်ကို “လူးတားပေါက်” သည်ဟုခေါ်သည်။ ထိုအခေါ်ကို အကြောင်းပြု၍ “လူးတား” ဟုခေါ်ဆိုခြင်းကိုလည်း ဖွင့်ဆိုပေသည်။

လေးလုံးစပ်လင်္ကာဖြင့် နှစ်ပိုဒ်ဖြစ်စေ၊ သုံးပိုဒ်ဖြစ်စေ၊ လေးပိုဒ်ဖြစ်စေ ခံပြီး သုံးလုံးတစ်ပိုဒ်ကို “လေ”ဟူသော အက္ခရာထား၏။ ရတုလင်္ကာများကဲ့သို့ပင် လေးလုံးစပ်လင်္ကာပင်ဖြစ်သည်။ အချပိုဒ်နှင့် အက္ခရာ ခုနစ်လုံးဖြင့်ဆင့်၍ချရသည်။ဤလူးတားမှာအချသည် “အခါညောင်ရေ သွန်းတည့်လေ၊ ရွှေပြည်ရွှေဝ နန်းတည့်လေး” ဟုချထား၍ လူးတားအနေနှင့် ရေးထားသော ကဆုန်လ စာအလင်္ကာဖြစ်သည်။

“အဲချင်း”

ဖန်နန်းမှ မျက်အုံလေ… နေနှင့်ယှဉ်မှီ၊ ရောဟဏီလည်း၊ မှန်စီဆောင်က၊ ရွှေထီးရိပ်ပြပါလို့၊ လွမ်းစ ယှက်သွယ်၊ မင်းမူဟန်ကျယ်လှ၊ မိုးလယ်ဘုံမှာတည့်လေး…

ကဆုန်ငယ်မှရတု၊ မြနီလာစစ်၊ အပြာရစ်သို့၊ ရှစ်မျက်နှာစို၊ တောတခိုမှာ၊ ပျိုနုနုနှင့်၊ ကျီးဥမှလဲ့ပြာ။ စံကားထုံသင်း၊ဂေါစာချင်းတွင်၊တုကင်းလွတ်ကွာ၊ငှက်ပေါင်းသာလို့၊ညှာခြွေငယ်စံသည်(ညာကြေငယ်ပျံသည်)၊ ယုဂန်မှာ တိမ်တစ်ပုံက၊ ဂဠုန်လို ဝဲ။ အသည်းမှာဆွတ်ကျင်၊ သောင် သင်ဖြူးခင်း၊ မြစ်ကြီး တွင်းမှာ၊ ငါးကြင်းဆန်ကူး၊ ငါးတန်မြူးသည်၊ ပိုက်ဦးငင်လို့၊ သဘင်မှဖြိုးဝေ။ စင်ရော်,သောင်တင်း၊ ရွှေပိန်ညင်းတို့၊ ချစ်တင်းပိုင်ပိုင်၊ အာလုတ်ကယ်လှိုင်လို့၊ သံပြိုင်ငယ်ခြွေသည်။ ဂြိုဟ်စနေ ဖီလာပိုင်း ဆီက၊   မုန်တိုင်းချီပြင်း။    ပြည်ကမ္ဗောဇ၊ တိုင်းညိုမြမှာ၊ တံငါ့တာရာ၊ ကြယ်ဥက္ကာနှင့်၊   အခါညောင်ရေ၊ ပွဲစုံငယ်ထွေလို့၊ လွမ်းပွေဆိုင်ညီ၊ သေမင်းပင် မှီရော့ထင့်။ စက်ရာသီ ပြိဿရေးတဲ့၊ ငိုကြွေးခင်း လေး.….။

စာဆိုမယ်ခွေ၏ ကဆုန်လဘွဲ့ အဲချင်းဖြစ်သည်။ စာဆိုတော်မယ်ခွေမှာ ကုန်းဘောင်ခေတ် ထင်ရှားခဲ့ သောစာဆိုတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက် နန်းတွင်း၌ ခစားရသော စာဆိုအမျိုးသမီး တစ်ဦးဖြစ်သည်။

အဲချင်းအမျိုးအစားမှာ အစပိုဒ်၌ “နေနက်ကယ်မှ ရာဇာလေ… ခမောက်ကယ်မှ စိန်တောင်လေ… မင်္ဂလာရယ်မှ မဏ္ဍိုင်လေး…”

စသည်ဖြင့် ခြောက်လုံးဖြစ်စေ၊ ခုနစ်လုံးဖြစ်စေ စ၍ သုံးချိုး၊ လေးချိုးဖြင့် စပ်ဆိုရေးသားထားသောစာပေ အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ အဲချင်းမှာ အရှင်သခင်အကြီးအကဲကို ပသတမ်းတပြီး   ဆိုသောသဘောလည်း ဖြစ်ပေ သည်။ ထို့ကြောင့် နတ်ပွဲအစ အဲချင်းကဟုဆိုရိုးရှိပေသည်။

စာဆိုမယ်ခွေ၏ အဲချင်းထူးခြားချက်မှာ ဝေဒပညာနှင့်ကြည့်ပါကရာသီစက်၊တိတ်စွဲဒေသ၊ ဂြိုဟ်နက္ခတ် တာရာ၊ ရာသီပန်း၊ ပတ်ဝန်းကျင်မြင်ကွင်း၊ ရာသီပွဲ စသည်တို့ကို ချိတ်ဆက်မှု ကောင်းကောင်းဖြင့် ပေါ်လွင်အောင်ရေးသားထားလေသည်။ နက္ခတ်ဗေဒင် ကျွမ်းကျင်သူများ အနေနှင့်ကြည့်ပါက အလွန် ပညာရပ်ဆန်သော၊ ကောင်းမွန်တန်ဖိုးရှိသော စာပေအမျိုးအစားဖြစ်ပေသည်။ ဝေဒပညာရပ်နှင့် တိုင်းနိုင်ငံ တိတ်စွဲများကို မူကွဲတွေ့ပါက မယ်ခွေ၏အဲချင်းပါ တိတ်စွဲနှင့် ညှိရသည်။ ထိုအနေအထား မျိုးကိုရေးသားထားသော အဆင့်မြင့်ရာသီဘွဲ့အမျိုးအစားဖြစ်သည်။

“ကြိုး  သီချင်း”

အောက်တွင်ဖော်ပြမည့် “တေတလေ တေတေလေ ထံဒျန့်ဒျန့်တေ...” စသောတေးသွားမှာ  ဗောဓိ ညောင်ရွက်သံ ကြိုးသီချင်းဖြစ်သည်။

အ‌‌လောင်းဘုရားလက်ထက်  မြင်းရည်တက် ၆ ကျိပ် ၈ ‌ယောက် (၆၈) တွင်ပါဝင်သော လက်ဝဲနော်ရထာ ဦးနေဆိုသည့် ပုဂ္ဂိုလ်ဖွဲ့ခဲ့သော  (သို့)  ရှေးကရှိခဲ့ပြီးသော  ဗောဓိညောင်စာအလင်္ကာကို ဂီတသင်္ကေ တပြု ခဲ့သော တေးသွားဖြစ်ပေသည်။

ထိုကဲ့သို့ ဂီတတေးသွားသင်္ကေတများကို ဒူပေါင် ထန်ပေါင်ဟုခေါ်သည်။ ဆရာပန်းမူ ဆရာရိပ်မူ မည်သည့်ဆရာမူ စသည်ဖြင့်  ဂီတမျိုးဆက်တွင်ရှိပါ၏။ မြဝတီမင်းကြီးဦးစ၏ သီချင်းစာသားအချို့တွင်  ဖောင်လားကြိုး၊ ဖောင်ငင်ကြိုး၊ ဖောင်ဆိုက်ကြိုး စသည်ဖြင့် မည်သည့် စာသားဝေါဟာရ မျှမပါဘဲ တေတလေ၊ ဒူတေလေ၊  ဒျန့်ဒျန့်ဒူ စသည်ဖြင့် ရေးဖွဲ့ထားမှု အများပင်တွေ့ရသည်။

ဤသည်ကို တေးတွဲ့ဟုလည်းခေါ်ကြောင်းသိရသည်။ ဂီတပညာရှင်များဖြစ်ကြသည့်  ပုသိမ်  ဒေါ်တင်တင်၊ ဣန္ဒဝဇီရ ‌ခေါ်    သခင်အောင်ရှိန်(ဘိသိက်မင်္ဂလာကျမ်းပြု)  ဤကဲ့သို့ သဘောသက်ဝင် သော တံတျာတေရှင် ပုစဉ်း တောင်သံကြိုးကို ပဉ္စသင်္ခနတ်စောင်း သဘောဖြင့် အနက်အဓိပ္ပာယ် ကြံဆဖွင့်ဆိုခဲ့ဖူးသည်ကို   အမျိုးသား စာပေဆုများရှင်  (ဓာတ်ပြား) ဦးမောင်မောင် သူ၏မဟာဂီတ ပေါင်းချုပ်စွယ်စုံကျမ်း၌ ထိုခေတ်ပညာရှင် များ၏သဘောမှတ်ချက်ကို လေ့လာဖော်ပြထားလေသည်။

ဥပမာအနေနှင့်ပြောရပါက မှုန်ရွှေရည် သီချင်းအလိုက်ကို စာသားမရ၍ဖြစ်စေ၊ ရ၍ဖြစ်စေ လေချွန် သောအခါ (သို့) ပါးစပ်ကညည်းသောအခါ.. ဒီဒီဒီ .... ဒီဒီဒီဒီဒီ.... စသဖြင့်ထွက်လာသည်။   နိဂ္ဂဟိတ် အသံကိုရေးထားသော စာသားမပါ (Word Lose) စာလုံးပျောက် သင်္ကေတ ဖြစ်သည်။ Melody  သဘောဖြစ်ပေသည်။ စာရှုသူဒူပေါင်ထန်ပေါင်ကို စာလုံးသွင်း၍ရှေးခေတ်က ရေးခဲ့ သောကဆုန် ဗောဓိ‌ညောင်ရေသွန်း .... စာကြောင်းစာသားအကြောင်းအရာကို ဖြည့်စွက်၍ စာအလင်္ကာမြူးကြည့်ပါဘိ။

ကမ္ဘာကျော်စစ်တုရင်ကစားကွက်ဖြစ်သည့်ဗော်လကာတောင်တန်းကိုဖြတ်ကျော်ခြင်းဆိုသော  စစ်တုရင် ကွက်ကို တစ်ကွက်ချန်၍ (ဝါ) မြှုပ်၍ကစားကြရာ ယနေ့တိုင် ထိုအတိုင်း ကစားပွဲ မသိမ်းနိုင်သေး ဆိုသော အဆိုတစ်ခုရှိပေသည်။

ဤဗောဓိညောင်ရွက်သံကြိုးသီချင်းသည်လည်း ကဆုန်ညောင်ရေသွန်းအကြောင်းပင်လော   သို့မဟုတ်   ဤနေမျိုးမဟာကျော်ထင်ပင် ရေးဖွဲ့သော (၁၁၃၂ တန်ဆောင်မုန်းလ)  ဗောဓိရွက်သံကြိုးကဲ့သို့ ဆောင်းဘွဲ့လော(နိုင်ငံတော်မူ မဟာဂီတ) စာရှုသူများ ဉာဏ်ကစားရမည့် ဗောဓိရုက္ခေ ကဆုန်လ ဗောဓိညောင်ကြိုး သီချင်းကြီးဖြစ်ပါတော့သည်။    ။

(တေတလေ)J ထံတုံ့တုံ့ (တေ)J လေ (တေလေ) ထံတုံ့တုံ့တေ (တေလေ) တလေထူ (ထံ)/တျာ (တာလျာ) တို့တို့တေ တေတလေ တေတေ တျာထူတုံ့ တေ ထူတျော တေတျော (ထံ) တေတျော   (ထူတျော)ပ ထူထပ်တာ တေထံတျာ ထပ်တျာ တေတျော (ထံတျာ)' တျော တေထူထံတ္တံ့ တျော ထပ်တျာ

Source: Myawady Web Portal

အားလပ်ရက်များတွင်မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်း၊  မိသားစုများနှင့် စားသောက်ဖွယ်ရာများကိုစုဝေးစားသောက်ခြင်းသည် စိတ်ခံစားချက်ကိုမြှင့်တင်ပေးနိုင်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာရေးအပေါ်သက်ရောက်မှုရှိသည်။ အပြုသဘောဆောင်သောဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်းနှင့်အစားအစာရွေးချယ်စားသောက်မှုအရသာသည်ပျော်ရွှင်သောဟော်မုန်းများကိုထွက်စေသဖြင့် လူတို့ကို ပိုမိုပျော်ရွှင် ကျန်းမာသောဘဝနှင့်အသက်ပိုရှည်အောင်ကူညီပေးနိုင်သည်ကိုတွေ့ရှိခဲ့သည်။

ယနေ့ခေတ်တွင်  ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိနိုင်ငံများ၌   ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းအပေါ်မူတည်၍ ဘူဖေး အမျိုးမျိုးပေါ်ပေါက်လျက်ရှိရာ မြန်မာနိုင်ငံ၌လည်း ဘူဖေးစားသောက်ခြင်းမှာခေတ်စားလာသည်။ ဘူဖေးစားသောက်ခြင်းသည် ဟင်းပွဲမျိုးစုံ၊ အချိုပွဲမျိုးစုံကို မည်မျှစားသည်ဖြစ်စေ ပုံမှန်သတ်မှတ်ထား သောစျေးနှုန်းဖြင့် စားနိုင်သမျှစား၍ရသော အစားအသောက်အစီအစဉ်ဖြစ်သည့်အတွက် ကျန်းမာရေးနှင့်မညီညွတ်သော်လည်း ပျော်စရာနည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။  သို့သော် သွေးချိုဆီးချို ရောဂါရှိသူများ အတွက် ဘူဖေးစားသောက်ခြင်းသည် အထူးစိန်ခေါ်မှု တစ်ခုဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။

သို့ရာတွင် သွေးချိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများသည် ကြိုတင်စီစဉ်ခြင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သောစား သောက်ဖွယ်ရာများကို ရွေးချယ်ခြင်းနှင့်  အစားအစာများ၏    အရွယ်အစားပမာဏကို ကြည့်ရှုခြင်းဖြင့် ဘူဖေးအရသာကို ကောင်းစွာခံစားနိုင်ပြီး စိတ်ပျော်ရွှင်မှုကိုရရှိနိုင်ပါသည်။ ဖော်ပြပါ ဘူဖေးအကြံပြုချက်များကိုအသုံးပြုပြီး ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အစားအစာများကို ပညာရှိစွာ ရွေးချယ်နိုင်ပါသည်။

အထွေထွေအကြံပြုချက်များ

ဘူဖေးစားသောက်ရန်မသွားမီ မည်သည့်အစားအစာများကိုစားမည်၊ မည်သည့်အစားအစာများကို ရှောင်မည်၊ မည်သည့်အစားအစာများကို ကန့်သတ်လိုသည်ကို ကြိုတင်စဉ်းစားထားပါ။ ကိုယ်တိုင် မရွေးချယ်မီ ဘူဖေးတွင် ခင်းကျင်းထားသော စားစရာများအားလုံးကိုစစ်ဆေးပါ။ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နည်း  သို့မဟုတ်  ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်မပါဝင်သော ဟင်းလျာများကိုရှာဖွေပါ။  ထို့နောက်  ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အစားအသောက်များနှင့်အတူ  အကြိုက်ဆုံးဟင်းပွဲတစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုကိုရွေးချယ်ပါ သို့မဟုတ် ဟင်းအနည်းငယ်ကိုသာရွေးချယ်ပါ။ 

ပန်းကန်အများစုကို ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် အစေ့အဆန်များဖြင့်ဖြည့်ပါ။ အဆီများသောအစားအစာများ၊ ကြော်ထားသောအစားအစာများ၊ ဘေကွန်၊ ဝက်သားနှင့်ချိစ်ပါသောအစားအစာများ၊ ချိုသော၊ ငန်သောအစားအစာများ၊ အချိုပွဲများကို အနည်းငယ်သာစားသုံးပါ သို့မဟုတ် ရှောင်ကြဉ်ပါ။ အရေပြား မပါသောအသား၊ ကြက် သို့မဟုတ် ငါးကိုရွေးပါ။ ထောပတ်သီး၊ ကီဝီသီး၊ သင်္ဘောသီး၊ စတော်ဘယ်ရီနှင့် ဖရဲသီးကဲ့သို့သော ကယ်လိုရီပါဝင်မှုနည်း၍ လတ်ဆတ်သော အသီးအနှံများကိုရွေးချယ်ပါ။ ရေ၊ သကြား မပါသောဖျော်ရည်များ၊  အချိုမပါသောလက်ဖက်ရည်သို့မဟုတ် ကော်ဖီ သို့မဟုတ် အသီးဖျော်ရည် သောက်ပါ။  ဖြစ်နိုင်ပါက   အဆီနည်းသောအဓိကဟင်းလျာများကိုစားပါ။

အကယ်၍  အရက်သောက်သုံးပါက  အမျိုးသမီးဖြစ်လျှင်  တစ်နေ့တစ်ယူနစ်ထက်ပို၍မသောက်ပါနှင့်၊   အမျိုးသားဖြစ်လျှင်  တစ်နေ့နှစ်ယူနစ်ထက်ပိုမသောက်ပါနှင့်။ သောက်နေသောသွေးချိုကျဆေးများ ကိုချိန်ညှိပါ။ အင်ဆူလင်ထိုးသူများ ဆေးပမာဏကို ချိန်ညှိရန် စဉ်းစားပါ။    ဘူဖေးစားသောနေ့တွင်   အစာစားပြီး  နှစ်နာရီအကြာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို  တိုင်းတာရန်နှင့်  နောက်နေ့နံနက်ခင်း အစာမစားမီ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို စစ်ဆေးရန်လိုအပ်ပါသည်။ အစာစားပြီးနောက်  လမ်းလျှောက်ခြင်းပင်လျှင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကိုထိန်းညှိပေးပြီး  ကိုယ်အလေးချိန်အလွန် အကျွံတက်ခြင်းမှကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

သွေးချိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများအတွက် ပန်းကန်ပြား အခြေပြုပြင်ဆင်စားသောက်မှုအစီအစဉ်သည် ရိုးရှင်းပြီး တစ်ဦးချင်းစီအတွက် လိုအပ်သည့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နှင့် အာဟာရဓာတ်များ၏ အမျိုးအစားနှင့် ပမာဏကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်၍ တစ်ဦးချင်းစိတ်ကြိုက် ပြင်ဆင်စားသောက်နိုင်ပါသည်။ ရိုးရှင်းသော ၉ လက်မ ပန်းကန်တွင် အစားအစာများကိုခွဲဝေပုံမှာအဆီမပါသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များအတွက်ပန်းကန်တစ်ဝက်၊ပရိုတင်းအတွက် ပန်းကန်၏ လေးပုံတစ်ပုံ၊ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်အတွက် ပန်းကန်၏ လေးပုံတစ်ပုံထည့်ရန်ဖြစ်သည်။     ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဦးစားပေးမှုများအပေါ်    အခြေခံ၍ တချို့သော အစား အစာများကို  လျှော့ချခြင်း သို့မဟုတ်  ကန့်သတ်ခြင်းဖြင့် စားသောက်ခြင်း၏ ပျော်ရွှင်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန်၊ ကျန်းမာသောစားသောက်မှုပုံစံများဖန်တီးရန် အကြံပြုချက်များရှိပါသည်။

အာဟာရပညာရှင်များက ဘူဖေးမစားခင်  ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သောသရေစာစားရန် အကြံပြု ထားသည်။ ကယ်လိုရီနည်းသော အသီးအနှံများ၊ ဂျုံလုံးပေါင်မုန့်တစ်ချပ်၊ သခွားသီးချောင်းများ သို့မဟုတ် ဆားမပါသော    အခွံမာသီးများကဲ့သို့သော   ရွေးချယ်မှုများသည် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို မမြင့်တက်စေဘဲ အလွန်အကျွံစားသုံးခြင်းကို ရှောင်ရှားရန် ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။ ဦးနှောက်က ပြည့်နေကြောင်း အချက်ပြရန် မိနစ် ၂၀ ခန့်လိုအပ်သဖြင့် အစာကိုဖြည်းဖြည်းဝါးပြီးဝါးတိုင်းအရသာခံပါ။ ထို့ပြင် အစားအစာများကို အာရုံစိုက်မည့်အစား မိသားစုနှင့် သူငယ်ချင်းများ၊ ချစ်ခင်ရသူများ ကိုအာရုံစိုက်ပါ။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်အကြံပြုချက်

ပန်းကန်၏တစ်ဝက်ကို ကစီဓာတ်မပါသော ဘရိုကိုလီ၊ ငရုတ်ပွ၊ ပဲတီစိမ်း၊ မုန်လာဥနီ၊ ဂေါ်ဖီထုပ်၊ ခရမ်းသီးနှင့် ဟင်းနုနယ်ရွက်စသည့်အသီးအရွက်ရောင်စုံများကိုရွေးထည့်ပါ။ လတ်ဆတ်သော သို့မဟုတ်ပြုတ်ထားသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကိုရွေးချယ်၍ သံလွင်ဆီနှင့်ရှလကာရည် အနည်း ငယ်ဖြင့်  အသုပ်အတွက်   ကိုယ်တိုင်ပြင်ဆင်ပါ။ ထောပတ်၊ ခရင်မ်၊ မရိုးနိစ် သို့မဟုတ် ဒိန်ခဲပါသော ဟင်းရွက်များနှင့် ဆော့စ်ပါသော  ဟင်းရွက်များကို သတိထားပါ။  ဝက်ဆီ သို့မဟုတ် ဝက်ပေါင် ခြောက်နှင့်  ဝက်ဗိုက်သားကဲ့သို့ အဆီများသော အသားများဖြင့် ချက်ပြုတ်ထားသည့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် ဟင်းလျာများကို အနည်းငယ်သာစားသုံးပါ။

ကောက်နှံများနှင့် ကစီဓာတ်အကြံပြုချက်ပန်းကန်၏လေးပုံတစ်ပုံကို အမျှင်ဓာတ်မြင့်မားသော ဆန်လုံး ညိုထမင်း၊ ဆန်ညို၊ ကြာဆံနှင့် ဂျုံလုံးခေါက်ဆွဲ သို့မဟုတ် ဂျုံလုံးပေါင်မုန့် စသည်များကိုရွေးထည့်ပါ။   ကစီဓာတ်ရှိသော   အသီးအရွက်များ (အာလူး၊ ကန်စွန်းဥ သို့မဟုတ် ပဲတီစိမ်း)မှ သေးငယ်သော အရွယ်အစားကိုရွေးထည့်ပါ။ ပေါင်မုန့်၊ ထမင်းနှင့် တခြားအစေ့အဆန်များတွင် ထောပတ်  သို့မဟုတ်   မာဂျရင်းအသုံးပြုခြင်းကိုရှောင်ပါ။   ဒိန်ခဲနှင့် ဆော့စ်များဖြင့် သုပ်ထားသော အာလူးကဲ့သို့ ကစီဓာတ်များကိုရှောင်ပါ သို့မဟုတ် အနည်းငယ်ယူပါ ။ 

ပရိုတင်းအကြံပြုချက်

ပန်းကန်၏ လေးပုံတစ်ပုံကိုအရေခွံမပါသော ကြက်၊ ငါး (၃.၅-၅) ကျပ်သားခန့်  သို့မဟုတ်   ပဲဟင်းလျာများဖြင့်ဖြည့်ပါ။ ကြက်၊ ငါး၊ ပုစွန်သို့မဟုတ်အမဲသားကဲ့သို့ကင်ထားသော အသားများကိုရွေးပါ။ ကြက်သားကြော်ကဲ့သို့အဆီများသောသို့မဟုတ်ဆော့စ်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသောအသားများကိုအနည်းငယ်သာမြည်းစမ်းကြည့်ပါ။ ပရိုတင်းဓာတ်ကြွယ်ဝသော ပဲဟင်းလျာများကိုရွေးချယ်ပါ။ သို့သော် သကြားနှင့် အဆီများဖြင့်ချက်ထားသောပဲများကို လျှော့စားပါ။ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များနှင့် ဆော့စ်များကိုသတိထားပါ။

အချိုပွဲအကြံပြုချက်

အမျှင်ဓာတ်၊ ဗီတာမင်နှင့်သတ္တုဓာတ်များကြွယ်ဝသော ဘယ်ရီသီး၊သခွားမွှေးသီး၊ သစ်တော်သီး၊ ပန်းသီး၊ လိမ္မော်သီး၊ စတော်ဘယ်ရီ၊ ကီဝီသီးနှင့် ဖရဲသီးကဲ့သို့ လတ်ဆတ်၍ ကယ်လိုရီပါဝင်မှုနည်းသော အသီးအနှံများကိုရွေးချယ်ပါ။ ကွတ်ကီး၊  ကိတ်မုန့်များ၊  ပူတင်းများကဲ့သို့ သကြားအလွန်များသောအချိုပွဲများနှင့် အဆီများသောအစားအစာများကိုရှောင်ပါ သို့မဟုတ် အနည်းငယ်သာစားသုံးပါ။ သကြားမပါသောဖျော်ရည်များ၊ အချိုမပါသော ကော်ဖီ သို့မဟုတ် လက်ဖက်ရည်သောက်ပါ။ အကယ်၍ အရက်သောက်သုံးပါက ဗိုက်ထဲတွင် အစာမရှိဘဲသောက်ခြင်းသည် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်လျော့ကျခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သောကြောင့် ရှောင်ကြဉ်ရန်လိုအပ်ပါသည်။

Source: Myawady Web Portal

Photo - CDC

မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် ကျေးလက်ဒေသများတွင်နေထိုင်ပြီး  စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုခဲ့ကြသည်။  ဝဥသီးနှံသည်  မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်ချိန်က သဘာဝတောင်တန်းများ၌ ပေါက်ရောက်လျက်ရှိသည်။  ဝဥကို ကျေးလက်နေ တိုင်းရင်းသားများ ချက်ပြုတ်စားသောက်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ  ကုန်ချော ထုတ်လုပ်ပြုပြင်၍ စားသုံးကုန်များ၊ ဆေးဝါးအမျိုးမျိုး၊ လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများ၊  အလှကုန်များ  တန်ဖိုးမြှင့် ထုတ်လုပ်လာကြသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ဘက်စုံအသုံးဝင်သော  ဝဥသီးနှံအား  စနစ်တကျစိုက်ပျိုးလာခြင်း ဖြစ်သည်။

ဝဥသီးနှံ၏ မူရင်းဒေသမှာ တောင်အမေရိကတိုက်၊ အရှေ့တောင်အာရှ၊ အာဖရိကနှင့်  အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်တို့တွင်   စတင်ပေါက်ရောက်သည်။

ဝဥ သီးနှံတွင် မျိုးကွဲပေါင်း ၈၀ ခန့်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကချင်ပြည်နယ်၌ ဝဥအသားမှာ ပန်းရောင်ရှိသောမျိုးရင်းဖြစ်ပြီး  ရှမ်းပြည်နယ်၊ ကရင်ပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်နှင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ တနင်္သာရီတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင် အသားအဖြူရောင်မျိုးရင်းများ ပေါက်ရောက်လျက်ရှိသည်။  တစ်ချိန်က သဘာဝပေါက်နေသော်လည်း ယခုအခါ  ဥယျာဉ်ခြံများတွင် ကြားသီးနှံအနေဖြင့် အိတ်ထည့်စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ပေါင်ဖြင့်  စိုက်ပျိုးခြင်း၊  ကျင်းဖြင့်စိုက်ပျိုးခြင်းများ စိုက်ပျိုးလာကြသည်။

ဝဥစိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ

ဝဥစိုက်ပျိုးရန်  သင့်လျော်သော ရာသီဥတုမှာ ပျမ်းမျှမိုးရေချိန် ၆၀ မှ ၁၂၀ လက်မဖြစ်ပြီး အပူချိန်၁၈ မှ ၃၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် ပူနွေးစွတ်စိုသော ရာသီဥတုတွင် ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်းနိုင်သည်။ တောင်လတ္တီကျု၃၀ ဒီဂရီနှင့် မြောက်လတ္တီကျု ၃၀ ဒီဂရီ  မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အမြင့်ပေ ၁၀၀၀-၅၀၀၀ အကြားတွင် စိုက်ပျိုး ပေါက်ရောက်နိုင်သည်။ ပင်လယ်ရေ မျက်နှာပြင်အမြင့်ပေ၂၅၀၀ အထက်တွင် စိုက်ပျိုးပါက အရိပ်ပြုလုပ်ပေးရန် မလိုအပ်ဘဲ  ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အမြင့်ပေ ၁၀၀၀အောက်တွင် စိုက်ပျိုးပါက  ၆၀-၇၅  ရာခိုင်နှုန်းအရိပ်ပြုလုပ်ပေးရသည်။ ဝဥကြိုက်နှစ်သက်သောမြေအမျိုးအစားတွင် မြေချဉ်ငန်ဓာတ် ၄ ဒသမ ၅ မှ ၆ ဒသမ ၅ ၌ မြေဆွေးဓာတ်များပြီး ရေမဝပ်သောမြေနှင့် သဲဆန်သောမြေများတွင်  စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။

မျိုးရွေးချယ်စိုက်ပျိုးခြင်းနှင့်စိုက်ပျိုးနည်း

ဝဥမျိုးရယူစိုက်ပျိုးရန် မျိုးဥခွဲခြမ်းစိုက်ပျိုးခြင်း၊ ရွက်ကြားဖုသီး၊    အဖူးသီးများ စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။

မျိုးနှုန်းထားအနေဖြင့် တစ်ဧကလျှင် မျိုးဥ ၅၀၀၀ မှ  ၆၀၀၀  အထိ စုဆောင်းစိုက်ပျိုးရသည်။  အဖူးတံအသီးကို တစ်နှစ်စိုက်ပျိုးမွေးမြူပါက အရွက်သီးအရွယ်  ဥငယ်များရရှိသည်။  အရွက်သီးတစ်နှစ် စိုက်ပျိုး မွေးမြူပြီးလျှင်  ၁၅-၂၅  ကျပ်သား ဝဥငယ်များရရှိသည်။   မျိုးဥ  ၂၅-၃၀ ကျပ်သားအရွယ် မျိုးဥကို တစ်နှစ်စိုက်ပျိုးလျှင် ၈၀-၉၀ ကျပ်သားအရွယ်ရရှိသည်။

အရိပ်ရှိသော ဥယျာဉ်ခြံများတွင် အပင်ကြီးများ၏အမြစ်များမှာ ဝဥကြီးထွားမှုကို  ထိခိုက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ဘိလပ်မြေအိတ်ခွံတစ်အိတ်လျှင် ကြက်ချေးနှစ်ဘူး၊ မြေဆွေးနှစ်ပြည်နှင့် အပေါ်ယံမြေသား ရောနှောအိတ်ထည့်၍ စိုက်ပျိုးရသည်။ ပေါင်စနစ်၊ ကျင်းစနစ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးနည်းစနစ် မှန်ကန်စေရန် ပင်ကြား ၂ ပေ၊ တန်းကြား ၄ ပေ စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး  တစ်ဧက အပင် ဝင်ဆံ့မှု ၅၄၄၅ ပင် ဝင်ဆံ့အောင်စိုက်ပျိုးသင့်သည်။

စိုက်ပျိုးပြီး တစ်လခွဲသားတွင် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်လခွဲသားတွင်တစ်ကြိမ် ပေါင်းရှင်းခြင်းနှင့် သဘာဝမြေဩဇာ ထည့်သွင်းပြီး ပေါင်တင်ပေးရသည်။    နောက်နှစ်တွင် တစ်ပင်လျှင် ကြက်ချေးနှစ်ဘူးနှင့် မဖောက်ထုံးသုံးကျပ်သား၊ မြေဆွေးနှစ်ပြည်နှုန်း နှစ်စဉ်ထည့်သွင်းပေးရသည်။

တစ်ဧကအပင်ဝင်ဆံ့မှု ပြည့်မီသော ငါးနှစ်သားစိုက်ခင်းကို ရိတ်သိမ်းပါက တစ်ဧက အထွက်နှုန်း ဝဥအစို ပိဿာချိန်  ၁၀၀၀၀  ထွက်ရှိနိုင်သည်။

ဝဥသီးနှံမှ အသုံးဝင်သောအစိတ်အပိုင်းမှာ ဥကိုသာ ထုတ်လုပ်အသုံးပြုကြသည်။  ဝဥအား ကုန်ချောထုတ်လုပ်ရန်အတွက် စက်ရုံသို့မပို့မီနှင့် မျိုးဥအဖြစ် အသုံးမပြုမီ လေဝင်လေထွက်ကောင်းပြီး ခြောက်သွေ့သောနေရာတွင် သိုလှောင်ထားနိုင်သည်။

ဝဥထုတ်ကုန်နှင့်ဈေးကွက်

ဝဥကုန်ချောထုတ်လုပ်ရန် ဝဥအစိုများကို ရေဆေးသန့်စင်ပြီး ပါးပါးလှီး အခြောက်ခံရသည်။ ဝဥအခြောက်ပြားရရှိမှုမှာ အစိုချိန်၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းထိ ကုန်ချောရရှိနိုင်သည်။

အခြားတစ်နည်းအားဖြင့် (အမှုန့်ကြိတ်နည်း) ဝဥ အစိုအား ရေဆေးသန့်စင်၊ အမှုန့်ကြိတ် အခြောက်ခံရာတွင်  ပေါ့ပါးသောအမှုန့်နှင့် အလေးချိန်ရှိသော အမှုန့်/အပွင့်များရရှိသည်။  အလေးချိန်ရှိသော ဝဥ   အမှုန့်/အပွင့် များကို   ကုန်ချောပြုလုပ်ရန် ပြည်ပသို့  တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ပြီး    ပေါ့ပါးသော  အမှုန့်များကို  တိရစ္ဆာန်အစာအဖြစ်  အသုံးပြုကြသည်။

ဝဥကို အာရှနိုင်ငံများ(ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်)သို့ တင်ပို့လေ့ရှိသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ဝဥ၏ အဓိက တင်ပို့ဈေးကွက်ဖြစ်ပြီး ထိုင်းဈေးကွက်တွင် ဝဥကို ဟင်းလျာများနှင့် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာထုတ်ကုန်များတွင် အသုံးပြုသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ ဝဥ တင်ပို့ရောင်းချမှု အခြေအနေသည်  နိုင်ငံတကာဈေးကွက်နှင့်    ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ပေါ်တွင်  မူတည်လျက်ရှိသည်။  ဝဥသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကိုက်ညီသော   သီးနှံတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။   ကချင်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊   ကရင်ပြည်နယ်၊  ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတို့တွင်   အဓိကစိုက်ပျိုးသည်။  စိုက်ပျိုးနည်းပညာများ  တိုးတက်လာခြင်းကြောင့် ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏလည်း တိုးတက်လာစေသည်။

ဝဥစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုတွင် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်၌ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန်နှင့် အရည်အသွေးမြှင့်တင်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိရာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲများ၊ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်သို့ တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်မှု အားနည်းလျက်ရှိသည်။

ဝဥတင်ပို့မှုကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် စိုက်ပျိုးရေး နည်းပညာများ၊ ထုတ်လုပ်မှုစနစ်များနှင့် ဈေးကွက်ချိတ်ဆက်မှုများ တိုးတက်လာစေရန် လိုအပ်သည်။ ထို့ပြင်  နိုင်ငံတကာဈေးကွက်တွင် ဝဥ၏ အရည်အသွေးနှင့်  ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးများကို  မြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် တင်ပို့မှုကို ပိုမိုတိုးတက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဝဥတင်ပို့မှုသည် အနာဂတ်တွင် ပိုမိုတိုးတက်လာနိုင်သော်လည်း စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းရန်လိုအပ်သည်။

ဝဥနှင့် ကျန်းမာရေး

 ဝဥသည်  ကျန်းမာရေးအတွက် စားသုံးရန်သင့်လျော်သော  သီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်သည်။  ၎င်း၏ အရည်အသွေးနှင့် ထုတ်ကုန်အရည်အသွေး တိုးတက်လာရန် စိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာ၊  ရိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်များကို  ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပညာပေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ဝဥအစိုကို ကျေးလက်ဒေသများတွင် ရိုးရာ ဝတုန် ပြုလုပ်စားသုံးလေ့ရှိကြသည်။ ဝဥအစို ၅ ပိဿာအား ဝဥပေါ်ရှိ မြေသားနှင့်အမွေးများကိုဖယ်ရှားပြီး ရေဆေးသန့်စင်ရသည်။ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်ပြီးသော ဝဥအလုံး လိုက်သော်လည်းကောင်း၊  အလုံးကြီးလျှင် ခွဲစိတ်၍သော်လည်းကောင်း ကျက်သည်အထိ ပြုတ်ရသည်။ ကျက်ပြီးသော ဝဥများကို ဆုံထဲထည့်၍ ကြေမွသည်အထိ  ထောင်းရသည်။  ထောင်းပြီး ကြေမွနေသော ဝဥများကို ရေနည်းနည်းချင်းထည့်၍ နယ်ပေးရသည်။ ထိုသို့ နယ်နေစဉ် ခြောက်လာပါက နယ်လို့ကောင်းရုံ ရေနည်းနည်းချင်းထည့်၍ နယ်ပေးရသည်။ ဝဥနယ်နေစဉ် မကြေသော ဝဥအသားစေ့များ/ အဖတ်များကို ဖယ်ရှားသန့်စင်ရသည်။ ဝဥအပြုတ် ပွသည်အထိနယ်ပြီး (ဝဥ ၅ ပိဿာတွင်) ဖောက်ထုံး၂၀ ကျပ်သားထည့်ကာ သမစွာရောနှော၍ နှံ့စပ်စွာမွှေနယ်ပေးရသည်။  ထိုကဲ့သို့     ထုံးထည့်မွှေပြီး ၃ မိနစ်အတွင်း  ဝဥများမာလာသည်။   ထိုအခါ ဗန်း(ထည့်ခွက်)ထဲထည့်၍  ဓားဖြင့်  ၄ လက်မအရွယ် အတုံးများစိတ်ပြီး ရေနွေးအိုးတွင် တစ်နာရီခန့် ပြုတ်ပါက   အသင့်သုပ်စားရန်    ဝတုန်များရရှိသည်။ ဝဥအစို ၅ ပိဿာအား ဝတုန်ပြုလုပ်လျှင် ဝတုန် ၁၀ ပိဿာရရှိသည်။ အဆိုပါ ဝတုန် ၁၀ ပိဿာတွင် ဝဥအစို ၅ ပိဿာ၊ ဖောက်ထုံး ၂၀ ကျပ်သားနှင့် ရေ ၄ ဒသမ ၈ ပိဿာ ပါဝင်သည်။ ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ဝဥအစို တစ်ပိဿာ ဈေးနှုန်းမှာ ၃၀၀၀ ကျပ်နှုန်းရှိပြီး ဝတုန်တစ်ပိဿာဈေးနှုန်းမှာ ၄၀၀၀ ကျပ်နှုန်းရရှိသည်။   ကျေးလက်ဒေသများတွင် ဝတုန်ကို သုပ်စားခြင်း၊ ချက်စားခြင်းနှင့် တုတ်ထိုးလုပ်စားလေ့ရှိကြသည်။

ဝဥ၏အပေါ်အရောင်သည် အညိုရောင်ဖျော့ဖျော့ သို့မဟုတ် မီးခိုးရောင်ဖြစ်ပြီး  အတွင်းသားသည် အဖြူရောင်၊ ပန်းရောင်နှင့် အဝါရောင်များရှိသည်။ အနံ့သည်  ပေါ့ပါးပြီး   သဘာဝအတိုင်းရှိသည်။

ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည့်  ဝဥတွင်   ပိုးမွှားများ၊  မှိုများနှင့်   ဓာတုပစ္စည်းများ   ကင်းစင်ရန် လိုအပ်သည်။ စိုက်ပျိုးရာတွင် သဘာဝမြေဩဇာနှင့် သဘာဝပိုးသတ်ဆေးများကို အသုံးပြုရန် လိုအပ်သည်။  ထုတ်လုပ်မှု စံချိန်စံညွှန်း ဝဥထုတ်ကုန်များသည် နိုင်ငံတကာစံချိန်စံညွှန်းများနှင့် ကိုက်ညီရန် လိုအပ်သည်။   ထုတ်ကုန်များကို   သန့်ရှင်းသောပတ်ဝန်းကျင်တွင်  ထုတ်လုပ်ရပြီး  ထုပ်ပိုးမှုနှင့် သိုလှောင်မှုစနစ်များလည်း     စနစ်တကျ ဖြစ်ရန် လိုအပ်သည်။

ဝဥစိုက်ပျိုးခြင်းသည် ကျေးရွာများတွင် လူမှုရေးဖွံ့ဖြိုးမှုကိုမြှင့်တင်ပေးပြီး စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားလူမှုရေးဝန်ဆောင်မှုများကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေသည်။  ဝဥသည်    မြေဆီလွှာတွင် အာဟာရဓာတ်များကို ထိန်းသိမ်းပေးပြီး မြေဆီလွှာပျက်စီးမှုကို  ကာကွယ်ပေးသည်။   ဝဥစိုက်ပျိုးခြင်းသည်    ရေအရင်းအမြစ်ကို    ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်သည်။  ဝဥသည်  ရေလိုအပ်ချက်နည်းပြီး ရေရှားပါးသောဒေသများတွင်လည်း   စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ ဝဥသည်  နိုင်ငံတကာဈေးကွက်တွင်  ဝယ်လိုအားမြင့်မားသော  သီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး   မြန်မာနိုင်ငံမှ ဝဥကို   အာရှနိုင်ငံများသို့   ဝဥတင်ပို့ခြင်းဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေတိုးတက်စေသည်။

ဝဥစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျေးလက်ဒေသများတွင် စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးဖွံ့ဖြိုးမှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်သော အလားအလာရှိသည့် လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ထို့ပြင်    နိုင်ငံတကာဈေးကွက်နှင့် ချိတ်ဆက်မှု များတိုးတက်လာခြင်းဖြင့် ဝဥစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းသည် မြန်မာ့လူထုအတွက် ပိုမိုကြီးမားသော အကျိုးကျေးဇူးများကို ဖြစ်ထွန်းစေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်  ဝဥစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်ခြင်းသည် ပြည်သူလူထုအတွက် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကျိုးကျေးဇူးများစွာကို ဖြစ်ထွန်းစေသည်။   သို့ဖြစ်ပါ၍  ဝဥသီးနှံအား တောင်သူများ တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် သင့်ပါကြောင်း အကြံပြုတင်ပြအပ်ပါသည်။   ။