ကိုယ်ခန္ဓာမှာရှိတဲ့ ဟော်မုန်းအားလုံးရဲ့ ဂိုဏ်းချုပ်က သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းတဲ့။ ဒီတော့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းသွားဖြစ်ဖြစ် များနေရင်ဖြစ်ဖြစ် ကိုယ်ခန္ဓာအပေါ် သက်ရောက်တဲ့ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတွေကတော့ အများကြီးပါ။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းခြင်း ။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း နည်းတယ်ဆိုတာ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကနေ ရှိသင့်တဲ့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းတွေ အလုံအလောက်မထုတ်တဲ့ပြဿနာပါ။ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းဆိုတာ လည်ပင်းအရှေ့အောက်ဘက်နားလောက်မှာရှိတဲ့ endocrine ဂလင်းတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး larynx. အောက်မှာ ရှိနေတဲ့ လိပ်ပြာပုံစံ ဂလင်းတစ်ခုပါ။ သူကနေ ကိုယ်တွင်းဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကို ထိန်းချုပ်တဲ့ ဟော်မုန်းတွေကို ထုတ်ပေးပြီး ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ ကျန်းမာရေးအခြေအနေကိုထိန်းချုပ်နေတာပါ။ ဒီနေ့ဆောင်းပါးထဲမှာတော့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းနေတဲ့ ဆိုတာဘာလဲ ဘယ်လို ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေရှိလဲဆိုတာနဲ့ ဝေဒနာခံစားနေရတဲ့သူတွေ ရှောင်ရမယ့် ဆေးတွေ စားစရာတွေ အကြောင်းပြောပြပေးတော့မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းတဲ့ပြဿနာ ဘာ့ကြောင့်ဖြစ်ရတာလဲ ။ ။

• ခုခံအားဆိုင်ရာပြဿနာရှိနေတဲ့သူတွေ

• ဓာတ်ရောင်ခြည်ထိတွေ့မှုခံထားရတဲ့သူတွေ

• သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း အရမ်းများတဲ့အတွက် radioactive iodine ကုသမှု ခံယူထားရတဲ့သူတွေ

• သိုင်းရွိုက်ဂလင်းတစ်ခုလုံးကို ထုတ်ထားရတဲ့သူတွေ

• သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းစေတဲ့ အစားအသောက်တွေ ဆေးတွေ သောက်နေရတဲ့ အခါမျိုးတွေမှာ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းတဲ့ ပြဿနာဖြစ်တတ်ပါတယ်။

ရှောင်သင့်တဲ့ အစားအစာများ ။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းနေတဲ့ သူတစ်ယောက်အဖို့ သူရှောင်သင့်တဲ့အစားအသောက်တွေရှိပါတယ်။ ဒီအစားအစာတွေကို ရှောင်ပါမှ အားနည်းနေတဲ့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းကို ပြန်အားဖြည့်ရာရောက်သလို နည်းနေတဲ့သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းတွေ ပိုအားနည်းသွားတာမျိုး မဖြစ်ရလေအောင်ကာကွယ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရှောင်သင့်တဲ့ အစားအစာတွေကတော့

• ဟင်းနုနွယ်

• ကိုက်လန်

• ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်း၊ ဂေါ်ဖီထုတ်

• မုန်ညင်းတို့ကိုရှောင်ရပါမယ်။

နောက်ပြီး ပဲပိစပ်ကနေထုတ်တဲ့ ပဲနို့၊ ပဲပိစပ်ဆီ ပဲငံပြာရည်စတာတွေကိုလည်းရှောင်ဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။

သိုင်းရွိုက်များတဲ့သူတွေသာမက သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းတဲ့သူတွေပါ ရှောင်သင့်တဲ့ အစားအစာတွေကတော့ ကော်ဖီ လက်ဘက်ရည် ၊ အရက်နဲ့ ဆေးရွက်ကြီးတွေ တို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကော်ဖီ လက်ဘက်ရည်မှာပါတဲ့ ကဖင်းဓာတ်က သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကိုသက်ရောက်မှု ရှိတာကြောင့် သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းနေတဲ့သူတွေ အတွက် သတိထားစရာပါပဲ။ နောက်ပြီး ဆေးရွက်ကြီးတွေမှာပါတဲ့ နီကိုတင်းဓာတ်ကြောင့်လည်း သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းတွေ ကမောက်ကမဖြစ်နိုင်တာကြောင့် အဲဒါတွေကို ရှောင်နိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပါ။

ရှောင်ရမယ့် ဆေးတွေ 

ကိုယ့်သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းက ပုံမှန် မဟုတ်တာကြောင့် အခြားသူတွေလို ဆေးတွေ ဝယ်သောက်လိုက်တာမျိုး လုပ်လို့မရပါဘူး။ ဆေးသောက်ခါနီးတိုင်း ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ဖို့လိုသလို ကိုယ်နဲ့မတည့်တဲ့ဆေးတွေက ဘာတွေလဲဆိုတာ သိထားဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများတဲ့သူတွေကို ကုသတဲ့ antiပthyroid drugs ( သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းဆန့်ကျင်ဆေး) တွေကတော့ hypothyroidism ( သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းသူ) တွေ သတိထားရှောင်ရမယ့်ဆေးပါ။

• သူတို့တွေကတော့ radioactive iodine, methimazole and propylthiouracil တို့ဖြစ်ပြီး

• hypothyroidism ( သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းသူ)တွေ ရှောင်ရမယ့် အခြားဆေးတွေကတော့ lithium နဲ့ amiodrone တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါတွေကတော့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းတဲ့သူတိုင်းသိထားသင့်တဲ့ ရှောင်သင့်တဲ့ အစားအစာတွေနဲ့ ဆေးတွေ အကြောင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါလေးတွေ သိထားတော့ ကိုယ်နဲ့မတည့်တာကဘာလဲ ဘာကိုရှောင်မလဲဆိုတာသိသွားလို့ ကုသမှု မြန်မြန်ဆန်ဆန်နဲ့ ပိုထိရောက်တာပေါ့ ။ ။

Hello ဆရာဝန်

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများတဲ့ ပြဿနာဆိုတာ လူတိုင်းနဲ့ စိမ်းတဲ့ ပြဿနာတော့မဟုတ်ပါဘူး။ လည်ပင်းကြီးလာတယ် သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း လုပ်ဆောင်မှုတွေ ပုံမှန်မဟုတ်တော့ဘူး သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများလာတယ်စတဲ့ ပြဿနာတွေက လူအများစုမဟုတ်တောင် လူအနည်းစု ကြုံတွေ့နေရတတ်တယ်လေ။ ဒီလိုပြဿနာတွေ ကြုံလာပြီဆို ဆေးခန်းသွားပြ ဆရာဝန်ပေးတဲ့ ဆေးတွေချည်းသောက် ကုသမှုတွေ ခံယူနေတာထက်စာရင် ကုသနည်းလေးတွေ အကြောင်းပါသိထားတော့ ပိုကောင်းတာပေါ့။ ဒီတော့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများနေရင် ဘယ်လိုကုသကြမလဲ ။ ။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများခြင်း ( hyperthyroidism) အတွက် ကုသနည်းတွေ ။ ။

( ၁ ) beta-blockers

Hyperthyroidism ရဲ့ လက္ခဏာတွေထဲမှာ

ရင်တုန် နှလုံးတုန် လက်တုန်စတဲ့ လက္ခဏာတွေပါတာဆိုတော့ ဒါတွေကိုအရင်ထိန်းဖို့အတွက် beta-blockers ဆိုတဲ့ သောက်ဆေး က အရေးပါပါတယ်။ သူက များနေတဲ့သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းကို နည်းသွားအောင် လျှော့ချပေးတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများခြင်းကြောင့် ဖြစ်နေတဲ့ လက္ခဏာတွေကို သက်သာစေတဲ့ ဆေးပါ။

Anti- thyroid drugs

toxic nodular goiter တို့ Graves’ disease တို့လိုမျိုး ပြင်းထန်တဲ့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများ ပြဿနာတွေမှာတော့ anti-thyroid medications လို့ခေါ်တဲ့ သိုင်းရွိုက် ဟော်မုန်း ဆန့်ကျင်ဆေးတွေကို သောက်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီဆေးတွေရဲ့ အဓိက အာနိသင်ကတော့ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကနေ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း အများအပြားထုတ်ခြင်းကို လျှော့ချပေးတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အသုံးများတဲ့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းလျှော့ချဆေး ၂ အုပ်စုရှိပါတယ်။

• Methimazole
• propylthiouracil (PTU) တို့ပါ။

ဒီဆေးတွေကို သေသေချာချာ ညွန်ကြားထားတဲ့အတိုင်း သောက်မယ်ဆိုရင် များနေတဲ့ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းကြောင့် ခံစားရတဲ့ ပြဿနာတွေ ရက်သတ္တပါတ် အနည်းငယ်အတွင်းမှာတင် သက်သာလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ခုသတိထားမှာက ဒီ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများနေခြင်းကို လျှော့ချတဲ့ ဆေးတွေမှာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ ရှိပါတယ်။

• ကိုယ်ခန္ဓာပေါ်မှာအနီကွက်တွေပေါ်တာ
• ယားယံတာနဲ့
• ဖျားနာတာမျိုးတွေ။

ဖြစ်တတ်တာကြောင့် ဆေးသောက်နေရင်း ဒီလိုလက္ခဏာတွေ ရှိပြီဆိုရင် ဆရာဝန်နဲ့ သွားပြန်ပြဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ အဖြစ်နည်းပေမယ့်လည်း ဒီသိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းဆေးလျှော့ချတဲ့ဆေးတွေက အသည်းကိုထိခိုက်နိုင်တဲ့အပြင် သွေးဖြူဥနည်းသွားအောင်လည်း လုပ်နိုင်တာကြောင့်ဆေးသောက်နေရင်း

• အသားဝါတာ၊

• အပြင်းဖျားတာ

• လည်ချောင်းနာတာမျိုးတွေဖြစ်ရင် လုံးဝမပေ့ါဆသင့်ပါ။

ဒီဆေးတွေကို အနည်းဆုံး ၂ နှစ်အထိ စွဲသောက်ရမှာ ဖြစ်ပြီး လုံးဝ ပျောက်သွားမယ့် ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ဆေးဖြတ်လိုက်ရင် hyperthyroidism ပြန်ဖြစ်မယ့်ရာခိုင်နှုန်းက ၅၀း၅၀ ရှိနေပါတယ်။ ၂ နှစ်ပြည့်ချိန်ပျောက်သွားလို့ ဆေးဖြတ်လိုက်ပေမယ့် ပြန်ဖြစ်လာတဲ့အခါ ဒီဆေးပဲ ဆက်သောက်မလား အောက်မှ ာဖော်ပြမယ့် အခြားကုသနည်းတွေ လုပ်မလားဆိုတာ စဉ်းစားရတော့မှာပါ။

( ၂ ) Radioactive iodine treatment

ဒီကုသနည်းကတော့ အပေါ်မှာပြောထားတဲ Anti- thyroid drugs တွေနဲ့ မနိုင်တော့တာ၊ Anti- thyroid drugs

ဆေးတွေဖြတ်ပြီးချိန် hyperthyroidism ပြန်ဖြစ်တဲ့အခါမျိုးမှာ ဒီကုသနည်းကို စဉ်စားပါတယ်။ ဒီကုသနည်းကလည်း အာနည်းချက်ရော အားသာချက်ရောရှိတဲ့ကုသနည်းပါ။

အားသာချက်ကတော့

• သောက်လိုက်တဲ့ Radioactive iodine တွေကို စုပ်ယူတာ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းတစ်ခုတည်းရှိတဲ့အတွက်ကြောင့် အခြား ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်းတွေ ထိခိုက်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

• နောက်ပြီး Radioactive iodine ကို စုပ်ယူလိုက်တဲ့ သိုင်းရွိုက်ဆဲလ်လေးဟာ ပျက်စီးခံလိုက်ရတဲ့အတွက် hyperthyroidism ပြန်ဖြစ်ဖို့ အလားအလာနည်းသွားပါတယ်။

• အကြာကြီးစွဲသောက်စရာမလိုဘဲ အများဆုံး ၂ လလောက်နဲ့တင်ဖြစ်နေတဲ့ သိုင်းရွိုက်ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းပေးမှာပါ။

အားနည်းချက်

• အားနည်းချက်ကတော့ Radioactive iodine က သိုင်းရွိုက်ဆဲလ်တွေကို လုံးဝဖျက်ဆီးလိုက်တာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အများကြီးဖျက်ဆီးလိုက်မိတဲ့အခါမျိုးမှာ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းတွေ လုံဝ မထုတ်နိုင်တော့တာဖြစ်တဲ့ hypothyroidism အထိ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီအခါကျ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းလုံးဝမထုတ်နိုင်တော့တာကြောင့် အပြင်ကနေ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းဆေးတွေ ပြန်သောက်ပေးဖို့လိုအပ်ပါတယ်

( ၃ ) သိုင်းရွိုက်ဂလင်းအား ခွဲစိတ်ဖယ်ထုတ်ခြင်း။

hyperthyroidism အတွက် နောက်ကုသနည်းတစ်မျိုးကတော့ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကို ခွဲစိတ်ဖယ်ထုတ်လိုက်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ခွဲစိတ်တဲ့နေရာမှာ သိုင်းရွိုက်တစ်ခုလုံးကို ထုတ်မှာလား အစိတ်အပိုင်းလေး တစ်ခုကိုပဲ ခွဲစိတ်ပြီးထုတ်မှာလားဆိုတာ ရှိပါသေတယ်။ ဂလင်းတစ်ခုလုံးထုတ်လိုက်ရင် သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းထုတ်လုပ်နိုင်တော့မှာမဟုတ်တော့လို့ hypothyroidism ကို ကာကွယ်ဖို့ အပြင်ကနေ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းဆေးတွေ ပြန်သောက်ရမှာဖြစ်ပြီး အစိတ်အပိုင်း နည်းနည်းလောက်ပိုပဲ ထုတ်မယ်ဆိုရင်တော့ ဟော်မုန်းဆေးတွေ ပြန်သောက်ဖို့ မလိုအပ်ပါဘူး။

• သိုင်းရွိုက်ဂလင်းတစ်ခုလုံးထုတ်တာကို သိုင်းရွိက်ကင်ဆာသမားတွေမှာပဲလုပ်လေ့ရှိပြီး

• Anti- thyroid drugs ( သိုင်းရွိုက်ဆန့်ကျင်ဆေးတွေနဲ့ မတိုးတော့တာ) Radioactive iodine ဆေးတွေ လုံးဝသောက်လို့မရတဲ့ အခါမျိုးမှာတော့ သိုင်းရွိုက်အစိတ်အပိုင်းလေးကိုပဲ ခွဲစိတ်ထုတ်လေ့ရှိပါတယ်။

ထုံးစံအတိုင်း ခွဲစိတ်မှုကြောင့် မေ့ဆေးထုံဆေးရဲ့နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေ၊ ခွဲစိတ်မှုလုပ်စဉ် သိုင်းရွိုက်ဂလင်းပတ်ဝန်းကျင်က အစိတ်အပိုင်းတွေကို ထိခိုက်မိတတ်တာမျိုးတွေ ရှိတတ်ပါတယ်။ ဒါကလည်း ၁၀၀ မှာ ၁ ယောက်သာဖြစ်နိုင်တာမို့ အရမ်းကြီး စိုးရိမ်ရတဲ့ အထဲမှာတော့ မပါပါဘူး။

ဒါတွေကတော့ hyperthyroidism သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများတဲ့ ပြဿနာအတွက် ကုသနည်းတွေပါ။ ဒါလေးတွေသိထားတော့ကိုယ်နဲ့သင့်တော်တာက ဘယ်လိုကုသနည်းလဲ ဘယ်လိုကုသနည်းမှာ အားသာချက် အားနည်းချက်တွေ ရှိသလဲ အတွင်းကျကျသိထားတော့ ကိုယ်ရှေ့ဆက်ဘယ်လိုကုသမလဲဆိုတာ ဆုံးဖြတ်လို့ရတာပေါ့ ။ ။

Hello ဆရာဝန်

လူတို့၏သိုင်းရွိုက်ဂလင်းသည် သေးငယ်သော်လည်း ခန္ဓာကိုယ်ဇီဝဖြစ်ပျက်မှု၊ စွမ်းအင်အသုံးပြုမှုနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအခြေအနေများကိုဟန်ချက်ညီအောင်ထိန်းညှိရာတွင် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင် ပါသည်။ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းတွင်ဖြစ်သောရောဂါများသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း တွင် အဖြစ်အများဆုံးဟော်မုန်းရောဂါများဖြစ်ပြီး သွေးချိုဆီးချိုရောဂါပြီးလျှင်  ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်သည်။   အဖြစ်အများဆုံးသိုင်းရွိုက်ရောဂါအမျိုးအစားနှစ်မျိုးမှာ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းလွန်းခြင်း (Hypothy-roidism ) နှင့်  သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းလွန်ကဲခြင်း  (Hyperthyroidism)  တို့ဖြစ်သည်။

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနှင့်စိတ်ခံစားချက်များ၏ဆက်စပ်မှု

သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများတွင် အဓိကအားဖြင့်T3 (Triiodothyronine) နှင့်T4 (Thyroxine) သည်  ဦးနှောက်လုပ်ဆောင်မှုအပေါ်   တိုက်ရိုက်လွှမ်းမိုးမှုရှိသည်။ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းနည်းလွန်းခြင်း (Hypothyroidism) နှင့် သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းလွန်ကဲခြင်း (Hyperthyroidism) နှစ်မျိုးစလုံး သည် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း သို့မဟုတ် စိုးရိမ်သောကများခြင်းနှင့်ဆင်တူသည့် စိတ်ကျန်းမာရေးလက္ခဏာများဖြင့် အစပျိုးပေးနိုင်သည်။ သိုင်းရွိုက် ဟော်မုန်းနည်းလွန်းသောရောဂါတွင် လူနာများသည် အမြဲလိုလိုစိတ်ဓာတ် ကျခြင်း၊ နှေးကွေးခြင်း၊ စိတ်တိုခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းခြင်းနှင့်မှတ်ဉာဏ်ကျဆင်းခြင်းများကို တွေ့ကြုံရတတ်သည်။ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း လွန်ကဲသော ရောဂါရှိသူသည် ဂနာမငြိမ်ခြင်း၊   ထိတ်လန့်ခြင်း၊ အိပ်မပျော်ခြင်းနှင့်စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ   မတည်ငြိမ်မှုများနှင့်တွေ့ကြုံရတတ်သည်။

လူနာများအတွက်  မရှင်းပြနိုင်လောက်အောင် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု၊စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြောင်းလဲမှု၊ မှတ်ဉာဏ်၊ အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းဆိုင်ရာအခက်အခဲများသည်  စိတ်ဖိစီးမှု  သို့မဟုတ် အိုမင်းရင့်ရော်မှု၏နောက်ဆက်တွဲအဖြစ်   မကြာခဏ  ယူဆတတ်ကြသော်လည်း နောက်ခံသိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများ၏  ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ဖြစ်သောအကြောင်းရင်းအမျိုးမျိုး၏ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်နိုင်သည်။ သိုင်းရွိုက်ရောဂါ၏လက္ခဏာများသည်စိတ်ကျန်းမာရေးလက္ခဏာများနှင့်ထပ်တူညီမှုကြောင့် မကြာခဏဆိုသလို  ရောဂါရှာဖွေမှုမှားယွင်းခြင်းသို့မဟုတ်  ကုသမှုနှောင့်နှေးခြင်းတို့ဖြစ်စေတတ်သည်။အထူးသဖြင့် သိုင်းရွိုက်ပြဿနာရှိသော်လည်း စိတ်ရောဂါလက္ခဏာတစ်ခုတည်း သာရှိနေသောလူနာများတွင်ဖြစ်တတ်သည်။ လူနာများ၏စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာလက္ခဏာများအတွက်   ပုံမှန်သိုင်းရွိုက်စစ်ဆေးမှုသည်သိုင်းရွိုက်လုပ်ဆောင်ချက်များ ကမောက်ကမဖြစ်မှုကို အချိန်မီသိရှိနိုင်သဖြင့်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျန်းမာရေးသာမက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်မှုကိုလည်း သိသိသာသာတိုးတက်စေနိုင်ကြောင်း မကြာခဏတွေ့ ရှိရတတ်သည်။

သတိထားစောင့်ကြည့်သင့်သည့် လက္ခဏာများ

စိတ်နေစိတ်ထား  သို့မဟုတ်အပြုအမူရုတ်ခြည်းပြောင်းလဲခြင်း၊လုံလောက်စွာအနားယူနေသော်လည်း  ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု  ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်နေခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်ရခက်ခဲခြင်း သို့မဟုတ် မှတ်ဉာဏ်လျော့ နည်းသောပြဿနာများ၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်ပြောင်းလဲခြင်း၊ ဓမ္မတာမမှန်ခြင်း၊  ဆံပင်ပါးခြင်း   သို့မဟုတ်   ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းစသည့်လက္ခဏာအမျိုးမျိုးကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ စိတ်ကျန်းမာရေးသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျန်းမာရေးနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။ သိုင်းရွိုက်ရောဂါများသည်  သတိပြုရန်ခက်ခဲနိုင်သောကြောင့်  လူအများစုတွင် အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ ရှိနေတတ်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးများနှင့်သက်ကြီးရွယ်အိုများကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ရာတွင်စိတ်ခံစားချက် သို့မဟုတ် မှတ်ဉာဏ်နှင့်သိမြင်မှုဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများဖြစ်ပေါ်သည့်အခါ    သိုင်းရွိုက်ရောဂါများကို    အမြဲထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်။ ထို့ကြောင့် သိုင်းရွိုက်၏လုပ်ဆောင်မှုများကို ပုံမှန်စစ်ဆေးရန်နှင့် သိုင်းရွိုက်ဂလင်းကျန်းမာသန်စွမ်းစေရန် လိုအပ်ချက်များအကြောင်း အသိပညာပေးနေရန်အရေးကြီးပါသည်။

သိုင်းရွိုက်ရောဂါများအကြောင်း အသိပညာပေးခြင်း၏အရေးပါမှု

လူများစွာတွင် ရောဂါလက္ခဏာများခံစားရနိုင်သော်လည်း သိုင်းရွိုက် ရောဂါနှင့်ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း သတိမပြုမိခြင်းကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ရောဂါရှာမတွေ့ဘဲဖြစ်နေတတ်သည်။  ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊  ကိုယ်အလေးချိန်ပြောင်းလဲခြင်း၊ စိတ်ခံစားချက်ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ပုံမှန်မဟုတ် သောနှလုံးခုန်နှုန်းများသည် သိုင်းရွိုက်ရောဂါကြောင့်ဖြစ်သော်လည်းတခြားအခြေအနေများနှင့် အလွယ်တကူလွဲမှားနိုင်သည်။ သိုင်းရွိုက် ကျန်းမာရေးအကြောင်း ပိုမိုလေ့လာသိရှိခြင်းဖြင့် သိုင်းရွိုက်ရောဂါ၏အစောပိုင်းလက္ခဏာများကို သတိပြုမိရန်နှင့် အမြန်အကူအညီရယူရန် အခွင့်အရေးရှိလာပါသည်။   သိုင်းရွိုက်ရောဂါအခြေအနေများသည်အထူးသဖြင့်  စောစီးစွာတွေ့ရှိသည့်အခါတွင် သာမန်ကုသမှုများဖြင့်စီမံခန့်ခွဲနိုင်သည်။ ထို့ပြင် သိုင်းရွိုက်ရောဂါနှင့်ပတ်သက်၍ အသိပညာပေး ခြင်းဖြင့်  စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကိုလျှော့ချနိုင်ပြီး   အချိန်မီစစ်ဆေးခြင်းဖြင့် သိုင်းရွိုက်ရောဂါများကို  စောစီးစွာရှာဖွေသိရှိနိုင်ခြင်းနှင့် အချိန်မီကုသနိုင်မှုကြောင့် ထိခိုက်ခံစားရသူတိုင်းအတွက်      ပိုမိုကောင်းမွန်သောရလဒ်များကို ရရှိစေနိုင်ပါသည်။

သိုင်းရွိုက်ရောဂါများကိုကာကွယ်ရန် အကြံပြုချက်များ

အိုင်အိုဒင်း၊ ဆီလီနီယမ်၊ သံဓာတ်နှင့် ဗီတာမင် D တို့လုံလောက်စွာ ပါဝင်သော ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည့် အစားအစာများစားသုံးခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ အရက်အလွန်အကျွံသောက် ခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ နေ့စဉ် လုံလောက်စွာအိပ်စက်ခြင်း၊ နေရောင်ခြည်နှင့်အန္တရာယ်ကင်းစွာထိတွေ့ပြီး လုံလောက်သော ဗီတာမင် D ပမာဏကို ထိန်းသိမ်းရန်လေ့ကျင့်ခြင်း၊ ကျန်းမာရေး နှင့်ညီညွတ်သော လူနေမှုပုံစံနှင့် အပြုအမူများကို လက်ခံကျင့်သုံးခြင်းဖြင့် သိုင်းရွိုက်ရောဂါများကို ကာကွယ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုနှင့်သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများ၏လုပ်ဆောင်မှုကို  စောင့်ကြည့် စစ်ဆေးခြင်းဖြင့်     သိုင်းရွိုက်ရောဂါများကိုစောစီးစွာသိရှိနိုင်ပြီး အချိန်မီကုသနိုင်ပါသည်။

ကုသမှုနည်းလမ်းများ

သိုင်းရွိုက်နှင့်ပတ်သက်သောစိတ်ကျန်းမာရေးလက္ခဏာများကိုကုသရာတွင် ဟော်မုန်းအစားထိုးကုသခြင်း သို့မဟုတ် ဟော်မုန်းထိန်း ညှိပေးသောဆေးဝါးများဖြင့်ကုသခြင်းနှင့် သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းများကိုပုံမှန်စစ်ဆေးစောင့်ကြည့်ကုသရန်လိုအပ်ပါသည်။ အိုင်အိုဒင်း၊ ဆီလီ နီယမ်၊  သံဓာတ်နှင့်  ဗီတာမင်  D တို့ကို  လုံလောက်စွာစားသုံးခြင်း၊လုံလောက်စွာအိပ်စက်ခြင်း၊ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုလျှော့ချခြင်းနှင့် လိုအပ်ပါက စိတ်ကျန်းမာရေးကုထုံး သို့မဟုတ် လူနာအခြေပြု နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးအကြံဉာဏ်ပေးကူညီမှုရယူခြင်းတို့ဖြင့်ကုသရန် လိုအပ်ပါသည်။

သိုင်းရွိုက်ရောဂါများကို စောစီးစွာရှာဖွေကုသနိုင်မှု၏ရလဒ်များသိုင်းရွိုက်ရောဂါများကို    စောစီးစွာရှာဖွေကုသနိုင်ခြင်း၏     အကျိုးသက်ရောက်မှုသည်   လူနာ၏သက်တမ်းကို ပြောင်းလဲစေနိုင်ပါသည်။

သိုင်းရွိုက်ပြဿနာများကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်သည့်အခါ ရောဂါလက္ခဏာများမပြင်းထန်မီ  သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးမထိခိုက်မီ ကုသမှုကိုစတင်နိုင်သည်။ ဆေးဝါးသောက်သုံးမှုအနည်းငယ်နှင့် ရောဂါလက္ခဏာများ သက်သာလာပြီး နှလုံးပြဿနာများ သို့မဟုတ် မျိုးပွားမှုဆိုင်ရာပြဿနာ များကဲ့သို့ နောက်ဆက်တွဲရောဂါများဖြစ်နိုင်ခြေနှင့် မလိုအပ်ဘဲ စိတ်ကျန်းမာရေးဆေးဝါးများ သောက်သုံးရမှုလျော့နည်းစေနိုင်ပါသည်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ သန်းပေါင်းများစွာသောလူတို့သည် သိုင်းရွိုက်ရောဂါ ရှိနေသည်ကို သတိမထားမိကြသောကြောင့်  စောစီးစွာရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းနှင့် အချိန်မီကုသခြင်းကို အာရုံစိုက်ရန် အထူးအရေးကြီးပါသည်။ နှစ်စဉ် မေလ ၂၅ ရက်မှ ၃၁ ရက်နေ့အထိကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသိုင်းရွိုက်အသိပညာပေးရက်သတ္တပတ်အဖြစ်သတ်မှတ်၍ လူအများကို သိုင်းရွိုက် ရောဂါများအကြောင်း အသိပညာပေးခြင်းအခမ်းအနားများနှင့် လှုပ်ရှား မှုများကို တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင်ကျင်းပပါသည်။ သိုင်းရွိုက်ဂလင်း ကျန်းမာသန်စွမ်းစေရန် လိုအပ်ချက်များအကြောင်း   အသိပညာမြှင့်တင်ရေးကြိုးပမ်းမှုများလုပ်ဆောင်ရန်၊ အထူးသဖြင့် သိုင်းရွိုက်ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများ၊  ကလေးငယ်များနှင့်သက်ကြီးရွယ်အိုအများစုတွင် သိုင်းရွိုက်၏ လုပ်ဆောင်မှုကို အချိန်မီစစ်ဆေးကုသကာကွယ်ပေးရန်လိုအပ်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

MWD Web Portal

မြေသြဇာသည်စိုက်ပျိုးရေးအတွက် အရေးပါသည်။လူသားနှင့်သက်ရှိများအတွက် အာဟာရဓာတ်လိုအပ်သကဲ့သို့ပင်   စိုက်ပျိုးသီးနှံပင်များအတွက်လည်း အာဟာရဓာတ်လိုအပ်သည်။   အပင်များအတွက်လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်ကို  မြေသြဇာများကရရှိခြင်းဖြစ်သည်။   မြေသြဇာကို ဓာတ်မြေသြဇာနှင့်သဘာဝအော်ဂဲနစ်မြေသြဇာဟူ၍  ခွဲခြားထားသည်။ဓာတ်မြေသြဇာကိုလူတိုင်းသိကြသည်။  ယနေ့ခေတ်တွင်စိုက်ပျိုးတောင်သူတိုင်း ဓာတ်မြေသြဇာကိုအသုံးပြုနေကြသည်။  သဘာဝအော်ဂဲနစ်မြေသြဇာဟူသည်တိရစ္ဆာန်အညစ်အကြေးများနှင့်ဟင်းသီးဟင်းရွက်အဆွေးများဟုအကြမ်းအားဖြင့်ဆိုနိုင်သည်။  ယခုဖော်ပြမည့် တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည်သဘာဝအော်ဂဲနစ်မြေသြဇာအမျိုးအစား၌  ပါဝင်သည်။ တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည် နည်းပညာခက်ခဲမှုမရှိခြင်း၊ ကုန်ကျစရိတ်သက်သာခြင်း၊  နေရာမရွေး ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း၊ လိုအပ်သလောက်ကိုသာ စဉ်ဆက်မပြတ်ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းနှင့် မြေသြဇာအဆင့်အတန်းမြင့်မားခြင်းတို့ကြောင့် သုံးစွဲသူများအနေဖြင့် အကျိုးရှိစေသည်။ ထို့ပြင် တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည် အော်ဂဲနစ်နည်းစနစ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးမည့်တောင်သူများအတွက်   အားထားစရာမြေသြဇာတစ်မျိုးလည်းဖြစ်သည်။

အကျိုးပြုတီကောင်မျိုးစိတ်နှင့်သဘာဝ

တီကောင်ကိုလူတိုင်းသိကြသည်။   တချို့ကတီကောင်ကိုရွံကြသည်။ သို့သော်  တီကောင်သည်အခြားသက်ရှိများကဲ့သို့ အစုံစားသတ္တဝါမဟုတ်ပါ။မြေကြီးကိုသာစားသုံးသောသတ္တဝါဖြစ်သည့်အတွက်ရွံစရာတော့မဟုတ်ပါ။  ကမ္ဘာပေါ်တွင်  တီကောင်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၀၀ ကျော်ရှိသည်။ သို့သော် အော်ဂဲနစ်စိုက်ပျိုးရေးအတွက်  အသုံးဝင်သောမျိုးစိတ်အနည်းငယ်သာရှိသည်။ အဆိုပါ တီကောင်မျိုးစိတ်ကို အုပ်စုနှစ်စုခွဲထားသည်။   ပထမအုပ်စုမှာ   မြေဆီလွှာအပေါ်ယံလွှာတွင်  နေထိုင်ကျက်စားသောအုပ်စုနှင့်မြေဆီလွှာအတွင်းပိုင်းတွင်   နေထိုင်ကျက်စားသောအုပ်စုတို့ဖြစ်သည်။   မြေဆီလွှာအပေါ်ယံတွင်နေထိုင်သောတီကောင်များသည် လတ်ဆတ်သောဇီဝပစ္စည်း ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် မြေကြီး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကို စားသုံးကာမြေဆွေးပြုလုပ်ပေးသည့်အုပ်စုဖြစ်သည်။ ထိုတီကောင်များသည်    အနီရောင်တီကောင်များဖြစ်သည်။ထိုမျိုးစိတ်များသည် စာရေးသူတို့နိုင်ငံ၏ရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ကောင်းစွာပေါက်ပွားရှင်သန်ကြသည်။  မွေးမြူရာတွင်လည်း ယခုမျိုးစိတ်ဖြစ်သော  အနီရောင်တီကောင်မျိုးစိတ်သာဖြစ်သည်။ဒုတိယအမျိုးအစားမှာမြေကြီးအတွင်းပိုင်း၌ကျက်စားနေထိုင်လေ့ရှိသည်။ မြေကြီးအတွင်းပိုင်း၌ မြေဆွေးရောစပ်မှု  အားကောင်းသောမြေအမျိုးအစားတွင်နေထိုင်ကြသည်။ ထိုတီကောင်များသည် ညဘက်၌သာလှုပ်ရှားသွားလာလေ့ရှိကြသည်။  အကြောင်းမှာအလင်းရောင်ကိုမနှစ်သက်ကြသောကြောင့်ဖြစ်သည်။တီကောင်မွေးမြူမည်ဆိုပါက မိမိမွေးမြူမည့်ဒေသရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီသော  အမျိုးအစားကိုရွေးချယ်မွေးမြူဖို့လိုသည်။ သို့မှသာတီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ် တီကျစ်စာများများရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အပူချိန်နှင့်ရာသီဥတု

အထက်ကဖော်ပြခဲ့သော  တီကောင်အမျိုးအစားသည် မြန်မာနိုင်ငံရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ကောင်းစွာ ရှင်သန်ပေါက်ပွားနိုင်သည်။တီကောင်မွေးမြူ၍တီကျစ်စာမြေသြဇာထုတ်လုပ်မည်ဆိုပါက အပူချိန်နှင့်ရာသီဥတုကိုက်ညီဖို့လိုသည်။တီကောင်များသည်ပူလွန်း၊  အေးလွန်းသောရာသီမျိုးကိုမနှစ်သက်ကြပေ။  တီကောင်များကြိုက်နှစ်သက်သော အပူချိန်မှာ ၁၅ ဒီဂရီမှ ၂၅ ဒီဂရီအတွင်းဖြစ်ပြီး အပူချိန် ၃၀ ကျော်လွန်ပါက ပွားများနှုန်းရပ်တန့်သွားသည်။ ထို့ထက်အပူချိန်ပိုမြင့်လာပါက  သေဆုံးသည်အထိဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်  တီကောင်မွေးမြူခြင်းသည်ရာသီဥတုနှင့်ဒေသအပူချိန်အပေါ် များစွာတည်မှီနေကြောင်းသတိပြုဖို့လိုသည်။

တီမွေးမြူရေးကန်ပြုလုပ်ခြင်း

တီမွေးမြူ၍ တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာထုတ်လုပ်မည်ဆိုပါက ပထမဆုံးမွေးမြူမည့်ကန်ပြုလုပ်ရမည်။ တီကောင်ကို အုတ်ကန်များဖြင့်မွေးမြူကြသည်။တီကောင်သည်မြေကြီးအတွင်းနေထိုင်သောသတ္တဝါဖြစ်သည့်အတွက် အုတ်ကန်ဖြင့်မွေးမြူခြင်းဖြစ်သည်။ တီမွေးကန်ဆောက်လုပ်ရာတွင်  အလျား ၁၀ ပေ၊အနံ ၅ ပေ၊ အမြင့် ၃ ပေအုတ်ကန်များပြုလုပ်ရသည်။

တချို့က ပလတ်စတစ်ပုံးများ၊   သစ်သားပုံးများဖြင့် မွေးမြူကြသည်။ အုတ်ကန်ကို မိမိမွေးမြူမည့် ပမာဏ အလိုက် အနည်းအများပြုလုပ်နိုင်သည်။  အုတ်ကန်ပြုလုပ်ရာတွင် အောက်ခြေကိုအရည်များ အလွယ်တကူလျှောဆင်းနိုင်စေရန်  နိမ့်လျှောပြုလုပ်ပေးရမည်။

ထို့နောက်အုတ်ကန်၏အောက်ခြေတွင် အုတ်ခဲကျိုးများထည့်ပေးရမည်။ ထို့နောက်အုတ်ခဲကျိုးပေါ်တွင် နွားချေးခြောက်ကို ၆ လက်မထူအောင်ခင်းပေးရသည်။ ထိုနွားချေးခြောက်ပေါ်၌ ပေါင်းမြက်များကို ၈ လက်မခန့်ထပ်ဖုံးပေးရမည်။   တီမွေးကန်ကို အမိုးမိုးပေးရသည်။ ထို့နောက် ထိုကန်ကိုအဖုံးဖုံး၍ အဖုံးကိုလေဝင်လေထွက်ကောင်းစေရန် အပေါက်ဖောက်ပေးထားရမည်။ တီမွေးကန်ကိုနံနက်တိုင်းရေပန်းကရားဖြင့်   ရေအနည်းငယ်ဖျန်းပေးပါ။ ရေခြောက်နေလျှင် တီကောင်များသေတတ်သည်။ ရေဝပ်နေလျှင်လည်းသေတတ်သဖြင့် ရေဖျန်းရာတွင် ချင့်ချိန်ဖျန်းပေးဖို့လိုသည်။ မွေးမြူမည့်တီမျိုးများကိုမြန်မာနိုင်ငံစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း(ရန်ကုန်တိုင်း)၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်သစ်သီးဝလံသုတေသနနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးဗဟို(လှည်းကူး)၊    မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း(ပြင်ဦးလွင်)    စသည်တို့မှာ  ဆက်သွယ်ဝယ်ယူနိုင်ကြောင်းသိရသည်။

တီကောင်အတွက် အာဟာရဓာတ်များတီမွေးမြူရေးကန်ကို ပြုလုပ်ပြီးပါက ကန်အတွင်းသို့တီကောင်များထည့်ပေးရသည်။    ထို့နောက်တီကောင်များအတွက်လိုအပ်သောအာဟာရများကိုကျွေးပေးရသည်။ တီကောင်အတွက်  အာဟာရဓာတ်သည် တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ် တီကျစ်စာအတွက်အဓိကအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ တီကောင်ကြိုက်နှစ်သက်သောအစားအစာများကို များများကျွေးရသည်။ များများစားမှသာတီကျစ်စာများများရမည်။

တီကောင်ကြိုက်နှစ်သက်သော  အစာများမှာငှက်ပျောပင်၏အစိတ်အပိုင်းများနှင့်ငှက်ပျောခွံများ၊သစ်ရွက်စိမ်းများ၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ၊ ဖျော်ပြီးသားကော်ဖီမှုန့်နှင့် လက်ဖက်ခြောက်ဖတ်များ၊ အမှည့်လွန်သစ်သီးများ၊ သစ်စေ့အခွံနှင့်လွှစာမှုန့်များ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်အပုပ်များ စသည်တို့ကို ကြိုက်နှစ်သက်ကြသည်။

တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာထုတ်လုပ်ခြင်း

တီကောင်များသည်အစိုဓာတ်ကိုကြိုက်နှစ်သက်သည်။ သို့သော် ရေဝပ်ခြင်းကိုမနှစ်သက်ပေ။ တီမွေးကန်မခြောက်အောင်နေ့စဉ်သင့်သလောက်ရေဖျန်းပေးရသည်။  ဤကဲ့သို့ပြုလုပ်ပေးပါက တီကန်ထဲတွင်ရှိသော အာဟာရဓာတ်များသည် ရေအစိုဓာတ်နှင့်အတူပျော်ဝင်ကာ တီကန်အောက်ခြေသို့စိမ့်ဝင်ရောက်ရှိသွားသည်။  ထို့နောက် ယင်းကိုအုတ်ကန်အောက်ခြေရှိပိုက်မှတစ်ဆင့်စုပ်ယူပါက ရေနှင့်အတူနိုက်ထရိုဂျင်ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သော သဘာဝအော်ဂဲနစ်မြေသြဇာကိုရရှိသည်။

ထို့ပြင်တီကောင်များက လူတို့စားသုံး၍ စွန့်ပစ်လိုက်သော  စားကြွင်းစားကျန်များနှင့်  မြေဆီမြေနှစ်များ၊ အပင်၏အစိတ်အပိုင်းများကိုစားသုံးကာ မစင်အဖြစ်ပြန်လည်စွန့်ထုတ်လေ့ရှိသည်။   ယင်းကိုတီကျစ်စာဟုခေါ်သည်။ တီကျစ်စာသည် အပင်နှင့်စိုက်ပျိုးသီးနှံများအတွက်   သဘာဝအော်ဂဲနစ်မြေသြဇာဖြစ်သည်။

တီကျစ်စာသည်အပင်အတွက် လိုအပ်သော နိုက်ထရိုဂျင်၊ ဖော့စဖရပ်၊ ပိုတက်စီယမ်နှင့် ကယ်စီယမ်တို့ပေါင်းစပ်ပါဝင်သည့်အပြင် မြေဆီလွှာကို ထိန်းသိမ်းရာတွင်လည်းအရေးပါလှသည်။  တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ် တီကျစ်စာခဲကို တီကောင်စတင်မွေးမြူပြီး သုံးလခန့်အကြာတွင် အညိုရောင်တီကျစ်စာမြေဆွေး သို့မဟုတ် တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာရည်ကိုစတင်ရရှိမည်ဖြစ်သည်။ တီမွေးမြူရေးကန်တစ်ကန်ကို တီကျစ်စာရည် သို့မဟုတ် တီကောင်စွန့်ပစ် မြေသြဇာရည် ၁၂ ဂါလန်အထိရနိုင်ကြောင်း သိရသည်။

တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာရှိ အာဟာရဓာတ်များတီကျစ်စာမြေဆွေး သို့မဟုတ်  တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာတွင် သီးနှံပင်များအတွက် အာဟာရဓာတ်များပါဝင်နေသည်။ တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည် အပင်များကိုသန်စွမ်းစေသည်။  အသီးအထွက်နှုန်းကောင်းစေသည်။ အသီးအရောင်အသွေးလှစေသည်။ အသီးအနှံများကိုလည်း   အရသာကောင်းမွန်စေသည်။တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ်  တီကျစ်စာမြေဆွေးရည်ကို မြေဆွေးရည် ၁ ဆ၊  ရေ ၁၀ ဆနှင့်ရော၍ ရွက်ဖျန်းမြေသြဇာအဖြစ်အသုံးပြုနိုင်သည်။

တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ် တီကျစ်စာမြေဆွေးကိုသီးနှံအလိုက်ကျွေးနှုန်းများရှိသည်။

လယ်ယာသီးနှံအတွက်ဆို တစ်ဟက်တာလျှင် ခြောက်တန်၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်အတွက် တစ်ဟက်တာလျှင် ၁၂ တန်၊ သစ်သီးဝလံအတွက်မူ တစ်ဟက်တာလျှင် ၁၀  တန်ကျွေးပေးနိုင်သည်။ တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာတွင်ပါဝင်နေသော အာဟာရဓာတ်များမှာ နိုက်ထရိုဂျင် ၄ ဒသမ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဖော့စဖရပ် ၄ ဒသမ ၅၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ပိုတက်စီယမ် ၁ ဒသမ ၈၂ ရာခိုင်နှုန်း၊   ကယ်စီယမ် သုည ဒသမ ၈၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ မဂ္ဂနီစီယမ် သုည ဒသမ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းအသီးသီးပါဝင်နေသည်။ တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည် သီးနှံပင်များအတွက် လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်များပါဝင်နေသည်။

သီးနှံပင်နှင့်မြေဆီလွှာအတွက် အကျိုးကျေးဇူးများတီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ် တီကျစ်စာခဲတွင် အပင်အတွက်လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်များပါဝင်နေသည်။ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာပြုလုပ်သုံးစွဲခြင်းဖြင့်   အောက်ပါအကျိုးကျေးဇူးများကိုရရှိစေသည်။

(၁)     အပင်အတွက်လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်များ ကိုရရှိစေခြင်း၊

(၂)     အပင်များကိုရှင်သန်ကြီးထွားစေခြင်း၊

(၃)     အပင်များမျိုးအောင်စေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေခြင်း၊

(၄)     အပင်၏အမြစ်များကိုခိုင်မာစေခြင်း၊

(၅)     အပင်အကျိုးပြု    အဏုဇီဝပိုးများကိုပွားများစေခြင်းစသည့်အကျိုးကျေးဇူးများကိုရရှိစေသည်။

ထို့ပြင်တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာကိုအသုံးပြုခြင်းဖြင့်မြေဆီလွှာကိုလည်း အကျိုးပြုပေးသည်။

မြေဆီလွှာအတွက်အကျိုးကျေးဇူးများ

(၁)     မြေဆီကိုမြေသြဇာကောင်းစေခြင်း၊

(၂)     မြေကြီးအစိုဓာတ်ကိုထိန်းပေးခြင်း၊

(၃)     မြေဆီလွှာတိုက်စားခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးခြင်း၊

(၄)     မြေကြီးအတွင်း  အောက်ဆီဂျင်ပိုရောက်စေခြင်း၊

(၅)     မြေချဉ်ငန်ကိန်းကိုညီညွတ်မျှတစေခြင်း၊

(၆)     မြေဆီလွှာအတွင်း အဏုဇီဝပိုးကို ၁၀ ဆမှ အဆ ၂၀ အထိတိုးပွားလာစေခြင်း    စသည့်အကျိုးကျေးဇူးများကို ရရှိစေသည်။

အခြားအကျိုးကျေးဇူးများ

တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာကိုအသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် အကျိုးကျေးဇူးများစွာကိုရရှိစေသည်။ သီးနှံပင်နှင့်မြေဆီလွှာအတွက်အကျိုးကျေးဇူးကို  အထက်၌ စာရေးသူဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ဒါ့အပြင်  အခြားအကျိုးကျေးဇူးများလည်းရှိပါသေးသည်။ ယင်းတို့မှာ -

(၁)     နည်းပညာခက်ခဲမှုမရှိသဖြင့် လွယ်ကူစွာထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်း၊

(၂)     စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများဖြင့်ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်သဖြင့်ကုန်ကျစရိတ်သက်သာစေခြင်း၊

(၃)     နေရာမရွေးပြုလုပ်နိုင်ခြင်း၊

(၄)     သဘာဝအော်ဂဲနစ်မြေသြဇာဖြင့်စိုက်ပျိုးထားသောသီးနှံများဖြစ်သည့်အတွက် စားသုံးသူများအနေဖြင့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာပြဿနာများကိုဖြေရှင်းပြီးသားဖြစ်ခြင်း၊

(၅)     နွားချေးရှားပါးသောဒေသ၊ အထူးသဖြင့် တောင်ပေါ်ဒေသများတွင် နွားချေးအစား အစားထိုးအသုံးပြုခြင်းဖြင့် နွားချေးထက်ပင်လိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်နှစ်ဆပါဝင်နေခြင်း၊

(၆)     မြေဆွေးထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့်   မိမိခြံအတွက်သာမကဘဲ အမြောက်အမြားစီးပွားဖြစ်ထုတ်လုပ်ရောင်းချနိုင်သည့်အတွက် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများရရှိစေခြင်း စသည့်အချက်တို့ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာအနှံ့သုံးစွဲမှုအခြေအနေ

တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာ သို့မဟုတ် တီကျစ်မြေသြဇာကို စိုက်ပျိုးရေးလောက၌ ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကပြင်သစ်နိုင်ငံက   စတင်သုံးစွဲခဲ့ကြောင်းသိရသည်။စီးပွားဖြစ်စတင်ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်မှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်ကဖြစ်သည်။  ၁၉၉၅ ခုနှစ်လောက်မှစ၍ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သုံးစွဲလာခဲ့ကြသည်။  အိန္ဒိယနိုင်ငံက ၁၉၉၅ ခုနှစ်က စီးပွားဖြစ်  အများအပြားထုတ်လုပ်သုံးစွဲခဲ့သည်။  ထို့ပြင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ဗီယက်နမ်၊  လာအို၊ ကျူးဘား၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံများ၌လည်းထုတ်လုပ်သုံးစွဲလျက်ရှိသည်။   စာရေးသူတို့နိုင်ငံတွင်မူ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်လောက်က စတင်ထုတ်လုပ်သုံးစွဲခဲ့သဖြင့် ဆယ်စုနှစ် နှစ်စုကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင်မူ တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာကို အများအပြားထုတ်လုပ်ရောင်းချသဖြင့် ဝင်ငွေကောင်းပြီးအညိုရောင်ရွှေ(Black Gold)ဟုတင်စားခေါ်ဝေါ်ကြ သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ စီးပွားဖြစ်ထုတ်လုပ်ခဲ့ရာ တန်ချိန်ပေါင်း ၃ ဒသမ ၅သန်းထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်ဟုသိရသည်။ထို့ကြောင့်  စာရေးသူတို့နိုင်ငံလို စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံကဲ့သို့ပင် ထုတ်လုပ်သင့်သည်။နိဂုံးချုပ်အနေဖြင့်ဆိုရလျှင်   တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည် စိုက်ပျိုးသီးနှံများအတွက်များစွာအကျိုးပြုနေသည်ကို အထက်၌ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ထို့အတူမြေဆီလွှာကိုလည်း   အကျိုးပြုနေသည်။တီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာသည်    အကျိုးကျေးဇူးများသဖြင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးကပင်  ရှေးယခင်ကတည်းက တွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုနေကြပြီဖြစ်သည်။

စာရေးသူတို့နိုင်ငံသည်  စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်သောကြောင့် ယခုကဲ့သို့အကျိုးကျေးဇူးများလှသောတီကောင်စွန့်ပစ်မြေသြဇာကိုသုံးစွဲသင့်သလို စီးပွားဖြစ်လည်းထုတ်လုပ်သင့်ကြောင်း ရေးသားတိုက်တွန်းလိုက်ရပါသည်။     ။

MWD Web Portal