၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့က အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို နှစ်ဦးနှစ်ဖက်လျှော့ချမှုများပြုလုပ်ရန် ကြေညာခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် အမေရိကန်က အကောက်ခွန်နှုန်းထားများကို ၁၄၅% မှ ၃၀% အထိ လျှော့ချခြင်း (ကဏ္ဍ အလိုက်နှင့် Section 301 အကောက်ခွန်များအပါအဝင်) နှင့် တရုတ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် ၁၂၅% မှ ၁၀% အထိ လျှော့ချခြင်း တို့သာမက ထရမ့်က “လွတ်မြောက်ရေးနေ့” ဟု ကြေညာအပြီး တရုတ်နိုင်ငံက ချမှတ်ထားသော အရေးကြီးသတ္တုတင်ပို့မှု ကန့်သတ်ချက်များကိုပါ ဖြေလျှော့ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

အသေးစိတ်ကိစ္စများစွာ မဖြေရှင်းရသေးသော်လည်း ဤအကောက်ခွန်လျှော့ချမှုသည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို သက်သာစေရန်နှင့် စီးပွားရေးအလားအလာများကို မြှင့်တင်ရန် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် ကြိုဆိုဖွယ်ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် မြင့်မားနေဆဲကုန်ကျစရိတ်များ၊ ပျက်ယွင်းနေသော ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များ၊ မြင့်တက်လာသည့် မရေရာမှုများနှင့် မဟာမိတ်နိုင်ငံများအပေါ် အမေရိကန်၏ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ကျဆင်းလာမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ပြင်းထန်သော အကျိုးဆက်များကို ဤအစီအမံက ပြန်လည်ကုစားနိုင်မှုမရှိသေးပါ။ ယာယီဖြေရှင်းချက်များ၊ ဗျူဟာလွဲချော်မှုများနှင့် အဆက်မပြတ်မတည်ငြိမ်မှုများဖြင့် အရောင်းအဝယ်မူဝါဒအပေါ် ဆက်လက် မှီခိုနေရခြင်းသည် ရေရှည်စီးပွားရေးခံနိုင်ရည်နှင့် အမေရိကန်၏ ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍတို့အပေါ် ဆက်လက်ထိခိုက်စေပြီး စားသုံးသူများနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအပေါ် ကုန်ကျစရိတ် များစွာ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေစေသည်။

ဦးတည်ချက်မှန်ကန်သည့် ခြေလှမ်းတစ်ရပ်…..

ပထမဆုံးအချက်မှာ ယနေ့အကောက်ခွန်နှုန်းထားများသည် မနေ့ကထက် လျော့နည်းနေပြီး ဤအချက်မှာ ငြင်းဆန်၍မရသော အပြုသဘောဆောင်သည့် ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ရေလတ်ကာလတွင် ဤလျှော့ချမှုသည် အမေရိကန်၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုဖိအားကို သက်သာ စေရန်၊ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုမဖြစ်အောင်တားဆီးနိုင်ခြေမြှင့်တင်ရန်နှင့် တရုတ်နှင့် နည်းဗျူဟာ ကျကျယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်သောမတည်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို အားဖြည့်ရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေမည်။ လွန်ခဲ့သည့် ၂၄ နာရီအတွင်းရှိခဲ့သည့်အခြေအနေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဤသည်မှာ အမှန်တကယ်တိုးတက်မှုတစ်ရပ်ဟုဆိုရမည်။

….သို့သော် ထိခိုက်မှုများ ရှိနှင့်ပြီ

အကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချမှုကို ကြိုဆိုသော်လည်း တစ်လကျော်ကြာ အကောက်ခွန်ဒဏ် သင့်ခဲ့ရသည်။ တင်သွင်းကုန်များအပေါ်မှီခိုနေရသည့် အမေရိကန်လုပ်ငန်းစုများသည် ဤမြင့်မားသောကုန်ကျစရိတ်များကို ခံစားရခြင်း (သို့မဟုတ်) ဝယ်ယူမှုနှောင့်နှေးခြင်းတို့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဤအခြေအနေသည် လုပ်ငန်းစုများနှင့် စားသုံးသူများအတွက် ချက်ချင်းအထိနာစေခဲ့ပြီး အနာဂတ် ကာလတွင် ဈေးနှုန်းမြင့်မားမှုများနှင့် ကုန်ပစ္စည်းရှားပါးမှုများ ဖြစ်နိုင်ခြေအတွက် အခြေခံဖြစ်စေ ခဲ့ကာရေရှည်တွင် အလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှုနှင့် ထုတ်လုပ်မှုကျဆင်းမှုများကို ဦးတည်စေခဲ့သည်။ လတ်တလောသုတေသနများက ဤအချက်ကိုထောက်ခံထားပြီး အထူးသဖြင့် “လွတ်မြောက်ရေးနေ့”တွင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် အမေရိကန်အကောက်ခွန်များသည် ၂၀၂၈ ခုနှစ်မတိုင်မီ တစ်နှစ်လျှင် အမေရိကန်၏ အမှန်ဝင်ငွေကို ဒေါ်လာ ၃၀၀ ဘီလီယံအထိ လျော့ကျစေမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။

မြင့်မားနေဆဲ အကောက်ခွန်နှုန်းထား

ယာယီလျှော့ချမှုအပြီးတွင်ပင် အမေရိကန်အကောက်ခွန်နှုန်းထားများသည် လူမှုဖူလုံရေး အမြင့်ဆုံးအဆင့်ထက် သိသိသာသာမြင့်မားနေဆဲဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးပညာရှင်အများစုက သုံးသပ်ကြသည်။ အမျိုးသားစီးပွားရေးသုတေသနဌာန (NBER) မှ လတ်တလောထုတ်ဝေသည့် အစီရင်ခံစာတွင် အကောင်းဆုံးအကောက်ခွန်ပုံစံသည် ယခုထက် နည်းပါးသောနှုန်းထားနှင့် အလယ်အလတ်တန်းကုန်ပစ္စည်းများနှင့်ဝေးရာသို့ ပြန်လည်သတ်မှတ်ခြင်းတို့ ပါဝင်သင့်ကြောင်း တိုက်တွန်းထားသည်။ ထိုသို့သောပုံစံသည် ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်သူများ၏ ကုန်ကျစရိတ်ကိုလျှော့ချ ပေးနိုင်ခြင်း၊ အမေရိကန်ထုတ်ကုန်များ၏ ကမ္ဘာ့စျေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ခြင်း၊ ပြည်တွင်း၌ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည်နှင့် ဝင်ငွေတိုးတက်စေခြင်း စသည့် အလားအလာကောင်းများစွာ ရရှိစေမည်။ လက်ရှိအကောက်ခွန်ပုံစံရှိ ဤထိရောက်မှုမရှိသော အချက်တစ်ခုတည်းကိုပင်ပြုပြင်ပါက ဝင်ငွေများ သိသာစွာတိုးမြင့်လာစေနိုင်ကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြနေသည်။

လက်ရှိအခြေအနေအရ ထရမ့်လက်ထက် အကောက်ခွန်၏ ၆၀% နီးပါးသည် ဗျူဟာမြောက်ပြိုင်ဘက်များ၏ ကုန်ချောပစ္စည်းများထက် အမေရိကန်လုပ်ငန်းစုများတွင် အသုံးပြုသော ကုန်ကြမ်းများကိုဦးတည်နေသည်။ ဤအခြေအနေသည် ပြည်တွင်းထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို ထိခိုက်စေပြီး ဗျူဟာမြောက်အကျိုးကျေးဇူးမှာမူ အနည်းငယ်သာရှိသည်။ အကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချပြီး နောက်ပိုင်းတွင်ပင် အများအပြား ဆက်လက်ထိခိုက်နေဆဲဖြစ်သည်။

စီးပွားရေးအပေါ် မရေရာမှုဒဏ် သက်ရောက်မှု

အရေးကြီးသည်မှာ ယခုအကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချမှုသည် အမြဲတမ်းအတွက်မဟုတ်ပါ။ ကုန်သွယ်ရေးအဟန့်အတားများကို လျှော့ချရန်အတွက် “ဘုံအကျိုးစီးပွား”အကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်များရှိသော်လည်း နှစ်ဖက်စလုံးသည် ရက် ၉၀ တိုးမြှင့်ရန် သဘောတူညီမှုသာရရှိခဲ့သည်။ လုပ်ငန်းစုများသည် ကုန်ကြမ်းရေရှည်ရရှိရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာအစီအမံများ ချမှတ်ရန် ကြိုးစားနေစဉ် မရေရာသည့်အခြေအနေတွင် ဆိုင်းငံ့နေရဆဲဖြစ်သည်။ ဤ “ရပ်လိုက်-ပြန်စလိုက်” ချဉ်းကပ်မှုသည် မတည်ငြိမ်မှုနှင့် မရေရာမှုများကို ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်စေကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးသဖွယ် သက်ရောက်နေသည်။ အကောက်ခွန်မူဝါဒ၏ မတည်ငြိမ်သော အပြောင်းအလဲများအပေါ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၏အခြေခံအကျိုးအမြတ်များ မူတည်နေပါက လုပ်ငန်းစု များသည် အမေရိကန် သို့မဟုတ် တရုတ်တွင် ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ယခင်ကထက် စိတ်အား ထက်သန်မှု နည်းပါးလာမည်ဖြစ်သည်။

ဤအလွန်ရှင်းလင်းသောအချက်ကို Handley နှင့် Limão (၂၀၁၇) အပါအဝင် ပညာရပ် ဆိုင်ရာလေ့လာချက်များက အတည်ပြုထားသည်။ ၎င်းတို့၏သုတေသနအရ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒ မတည်ငြိမ်မှုသည် အကောက်ခွန်နှုန်းထားများကဲ့သို့ပင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကိုဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေ နိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် မော်တော်ယာဉ်၊ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းနှင့် အဆင့်မြင့်ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းကဲ့သို့သော အရင်းအနှီးများပြားသည့် စက်မှုကဏ္ဍများတွင် မတည်ငြိမ်မှုသည် စီမံကိန်းရေးဆွဲခြင်း အတွက် အပိုအခွန်သဖွယ် သက်ရောက်မှုရှိသည်။

ယုံကြည်အားထားရမှု ယုတ်လျော့လာခြင်းသည် အန္တရာယ်ရှိသည်

အစိုးရအဖွဲ့က ကုန်သွယ်ရေးလက်တုံ့ပြန်မှုများနောက်တွင် အကျိုးဆက်များရှိလာမည်ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ သို့သော် တရုတ်၏ တန်ပြန်မှုနောက်ပိုင်းတွင် ဧပြီလ ၂ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းက မြင်တွေ့ခဲ့ရသည့် အကောက်ခွန်နှုန်းထက် ပိုမိုနိမ့်ကျသောနှုန်းဖြင့် ပေါ်ထွက်လာသည်။ ဤဖြစ်စဉ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ သဘောထားဖြစ်သည့် “ကုန်သွယ်ရေးအငြင်းပွားမှုများတွင် အဆင့်မြှင့် တုံ့ပြန်မှုဖြင့် အမြဲနိုင်ရမည်” ဆိုသည့် ချဉ်းကပ်မှုကို အားနည်းစေခဲ့သည်။ ယခုအခါ ထိုအချက်သည် မှားယွင်းကြောင်း ထင်ရှားခဲ့ပြီး အမေရိကန်၏ ယုံကြည်အားထားရမှုသည်လည်း ပိုမိုအားနည်းလာ ခဲ့သည်။

အစိုးရအဖွဲ့၏ရည်မှန်းချက်များကို ထိခိုက်စေပြီး သာမန်အမေရိကန်ပြည်သူများအတွက် အန္တရာယ်ရှိစေသည့် စံမမှီ၊ လက်တွေ့အကောင်အထည်မဖော်နိုင်သော ခြိမ်းခြောက်မှုအခြေခံ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒသည် အကျိုးမရှိရုံသာမက ပြောင်းပြန်အကျိုးဆက်ကိုပါ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အကယ်၍ အစိုးရအဖွဲ့သည် နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များကို ပဓာနမထားဘဲ ခြိမ်းခြောက်မှု တစ်ရပ်ကိုလိုက်နာခြင်းဖြင့် မိမိတို့၏ယုံကြည်အားထားရမှုကို ပြန်လည်ရယူရန်လိုအပ်သည်ဟု ခံစားမိပါက မည်သို့ဖြစ်လာနိုင်သနည်း။

ပြိုင်ဘက်များကို အခွင့်အရေးပေး၍ မိတ်ဘက်များနှင့် ကင်းကွာလာ

ယုံကြည်အားထားရမှုနောက်တွင် အစိုးရအဖွဲ့သည် ကာလရှည်မိတ်ဘက်များ၏ ယုံကြည်မှုများကိုပါ ကုန်ခမ်းစေခဲ့သည်။ ဗြိတိန်နှင့်သဘောတူညီမှုအရ အမေရိကန်သုံးစွဲသူများအတွက် Land Rover နှင့် Jaguar ကားများ၏စျေးနှုန်းကို လျှော့ချပေးခဲ့သော်လည်း များပြားသောအလုပ်သမား လူတန်းစားအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စရာသည် မရှိသလောက်ပင်ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အခြားမိတ်ဘက်နိုင်ငံများက “ငါတို့နှင့်ဆက်ဆံ၊ မဟုတ်လျှင်ဒုက္ခခံ” ဆိုသည့် စီးပွားရေး ဖိအားပေးမှုနည်းလမ်းကို ပိုမိုမြင်တွေ့လာရသည်နှင့်အမျှ စိတ်ပျက်လာကြသည်။

ဤချဉ်းကပ်မှုသည် အမေရိကန်၏ဂုဏ်သတင်းကို ထိခိုက်စေပြီး ရေရှည်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ယုတ်လျော့စေသည်။ Freund, Mattoo, Mulabdic နှင့် Ruta (၂၀၂၃) ၏ လေ့လာမှုအရ အမေရိကန်နှင့်တရုတ်တို့အနေဖြင့် ကုန်သွယ်ရေးကို လက်နက်အဖြစ်အသုံးပြုလာသည်နှင့်အမျှ တတိယနိုင်ငံများက ကိုယ်ပိုင်ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများ စတင်ကျင့်သုံးလာကြသည်။ ၂၀၁၈ နောက်ပိုင်း ကုန်သွယ်ရေးစီးဆင်းမှုများကို ၎င်းတို့၏ဆန်းစစ်ချက်အရ “မူဝါဒဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများ” တိုးပွားလာသည်ကိုတွေ့ရပြီး ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို စွမ်းဆောင်ရည်ထက် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုအပေါ်အခြေခံ၍ ပြောင်းလဲလာကြသည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့သည် အမေရိကန်ပါဝင်မှု မရှိသည့် ဒေသတွင်းကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်များကို တိုးချဲ့လာကြသည်။ အမေရိကန်သည် မိမိ၏မိတ်ဘက်များကို ပြိုင်ဘက်များထက် ပိုမိုကြမ်းတမ်းစွာ ဆက်လက်ဆက်ဆံနေပါက ဤအလားအလာသည် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ဖြစ်ပေါ်လာမည်သာဖြစ်သည်။

အမှန်တရားနှစ်ခု တစ်ပြိုင်တည်း

အစိုးရအဖွဲ့၏ အခြားသောကပြောင်းကပြန်ဆောင်ရွက်မှုများကဲ့သို့ပင် ယခုအကောက်ခွန်နှုန်း လျှော့ချခြင်းသည် အမှန်တရားနှစ်ခုကို တစ်ပြိုင်တည်းလက်ခံရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပထမအချက်မှာ ယင်းသည် ပျက်စီးစေသောမူဝါဒအတွက် လိုအပ်ပြီး နောက်ကျနေသည့် ပြုပြင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဒုတိယအချက်မှာ ဤကပြောင်းကပြန်ဆောင်ရွက်မှုများ၏ အကျိုးဆက်များအနေဖြင့် ပိုမိုမြင့်မား သောငွေကြေးဖောင်းပွမှု၊ အားနည်းသောရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် တင်းမာလာသော မိတ်ဘက်ဆက်ဆံရေး တို့သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေဆဲဖြစ်သည်။

တဖြည်းဖြည်းပေါ်ထွက်လာသော အထောက်အထားများက ပုံစံတူဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို ဖော်ပြနေသည်။ နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်ချမှတ်သော အကောက်ခွန်နှုန်းမြှင့်တင်မှုများသည် ရေတိုရည်မှန်းချက်များအတွက် အသုံးဝင်ကောင်းဝင်နိုင်သော်လည်း ၎င်းတို့သည် ရေရှည်စီးပွားရေး ခံနိုင်ရည်ကို အားနည်းစေပြီး အဖွဲ့အစည်းများကို ထိခိုက်စေကာ အမေရိကန်၏ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍကို ယုတ်လျော့စေသည်။ မတည်ငြိမ်မှု၏တန်ဖိုးသည် မြင့်မားပြီး ဆက်လက်တိုးမြင့် နေဆဲဖြစ်သည်။

စားသုံးသူကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါ

မျှော်လင့်ရသည်မှာ ဤအကောက်ခွန်လျှော့ချမှုသည် အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် အမေရိကန် စားသုံးသူများ၏အရေးပါမှုကို ပြန်လည်သတိရလာနိုင်ခြေရှိသည်ဆိုသည့် အရေးကြီးသောအချက်ကို ညွှန်ပြနေပါသည်။ ဧပြီ ၂ ရက်နေ့မှစ၍ အမေရိကန်ပြည်သူများကို ကုန်ထုတ်လုပ်သူများအဖြစ်သာ တစ်ဖက်သတ်ဖော်ပြသည့် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာကြေညာချက်များ အဆက်မပြတ်ထွက်ပေါ်နေခဲ့သည်။ ထိုသို့ဆိုလျှင် ဤကုန်ပစ္စည်းများကို မည်သူစားသုံးနိုင်မည်ကို စိုးရိမ်စရာမလိုဟု ဆိုလိုနေပါသည်။

ဤသတင်းစကားသည် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ ရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်ကာလက ကတိပေးခဲ့သည့် အာမခံချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိပါ။ သို့သော် ဤမူဝါဒပြောင်းလဲမှုသည် အခြေခံသဘောတရား တစ်ရပ်ကို ပြန်လည်အတည်ပြုရန် အခွင့်အလမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ အစိုးရ၏တာဝန်မှာ ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားအခြေအနေကို မြှင့်တင်ပေးရန်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်ပြီး နိမ့်ကျစေရန် မဟုတ်ပါ။

ထို့ကြောင့် အနည်းငယ်မျှော်လင့်ချက်ရှိသည့်အချက်ဖြင့် အဆုံးသတ်ရပါလျှင် ကုန်သွယ်ရေး ပဋိပက္ခများ ယခုခေတ္တရပ်နားထားသည့်အချိန်တွင် အစိုးရအဖွဲ့သည် နဂိုမူလအလုပ်အကိုင်များ ပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် အမေရိကန်စားသုံးသူများကို ဒုက္ခပေးသည့်နည်းလမ်းမှာ အကောင်းဆုံး ရွေးချယ်မှုမဟုတ်ကြောင်း ပိုမိုလက်ခံလာဟန်ရှိပါသည်။ ဤသည်မှာ ကောင်းမွန်သောအချက်တစ်ခုပင် ဖြစ်ပေသည်။

Center for Strategic and International Studies (CSIS) တွင် စာရေးသူ Philip Luck ရေးသား ထားသည့် “Understanding the Temporary De-Escalation of the US-China Trade War” ဆောင်းပါးကို ဦးရဲကျော်တေဇ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက-၂ က ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုထား ပါသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်ဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေအတွက် ရွေးကောက်ပွဲနှစ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ နှစ်တစ်ဝက်မကျိုးသေးဘူး။ ဥရောပတိုက်က ဂျာမနီ၊ မြောက်အမေရိကတိုက်က ကနေဒါနဲ့ သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့ရဲ့ ဗဟိုအဆင့်၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။

ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး အမေရိကန်နိုင်ငံမှာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကုန်ပိုင်းက ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ် အစောပိုင်းမှာ အနိုင်ရသူ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က အမေရိကန်သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကြီးအပြီး ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာရွေးကောက်ပွဲတွေ အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ထရမ့်လိုလားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ဒါမှမဟုတ် ထရမ့်ပုံစံနိုင်ငံရေးသမား၊ ထရမ့်ဆန့်ကျင်တဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ဒါမှမဟုတ် ထရမ့်နဲ့ ခပ်လှမ်းလှမ်းနေတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားဆိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲလေ့လာသုံးသပ်သူတွေက စိစစ်သုံးသပ်မှုတွေ ပြုလာကြပါတယ်။

အချို့ရွေးကောက်ပွဲတွေဆို ထရမ့်ဗဟိုပြုရွေးကောက်ပွဲတွေလို့တောaင် ဖြစ်နေတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ထရမ့်ရဲ့ပုံရိပ်က အတော်လွှမ်းမိုးတယ်ပေါ့။ ယေဘုယျအနောက်နိုင်ငံတွေမှာ ထရမ့်ကို မနှစ်မြို့တာကြောင့် ထရမ့်အယူအဆအချို့နဲ့ ဆင်တူရင်ကိုပဲ အချို့နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေဟာ ထရမ့်နဲ့ပေးစားခြင်းခံကြရပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းတွေ၊ လပိုင်းတွေက ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဂျာမနီ၊ ကနေဒါနဲ့ သြစတြေးလျ ရွေးကောက် ပွဲတွေမှာ ထရမ့်ကို မထောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ အောင်ပွဲခံခဲ့ကြပြီး ထရမ့်နဲ့ ပေးစားခံရတဲ့ နိုင်ငံရေး ပါတီတွေ၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေ အရှုံးနဲ့ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရပါတယ်။

Reform UK ပါတီက အပြတ်အသတ်အနိုင်ရ

ဒါပေမဲ့ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၁ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အင်္ဂလန်ရွေးကောက်ပွဲကတော့ နည်းနည်းထူးခြားပါတယ်။ ထူးခြားတယ်ဆိုတာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အင်္ဂလန် (ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း) ရဲ့ ဒေါ်နယ်ထရမ့်လို့ လူသိများပြီး ထရမ့်နဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ Nigel Farage ဦးဆောင်တဲ့ Reform UK ပါတီက အပြတ်အသတ်အနိုင်ရသွားခဲ့ပါတယ်။ အခုရွေးကောက်ပွဲက ဗဟိုအဆင့်ရွေးကောက်ပွဲတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ဒေသန္တရနဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွေပဲ ဖြစ်ကြပါတယ်။

သူတို့ဆီက ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ ဗဟိုအဆင့်ရွေးကောက်ပွဲတွေလိုပဲ အရေးပါပါတယ်။ သူတို့ဆီမှာ ရွေးကောက်ပွဲတွေက ပုံစံအမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ (ဗဟိုအဆင့်) အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ (General election)၊ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ (By-election)၊ ဒေသန္တရရွေးကောက်ပွဲ (Local government)၊ မြို့တော်ဝန်ရွေးကောက်ပွဲ (Local mayors, Mayor of London & London Assembly) စသဖြင့် ရှိပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စကော့တလန်ပါလီမန်ရွေးကောက်ပွဲ (Scottish Parliament)၊ မြောက်အိုင်ယာလန် ရွေးကောက်ပွဲ (Northern Ireland Assembly)၊ ဝေလပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲ (Welsh Parliament) စသဖြင့် ရှိပါတယ်။ သိကြတဲ့အတိုင်း ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံဆိုတာ အင်္ဂလန်(England)၊ စကော့ တလန် (Scotland)၊ ဝေလ (Wales)နှင့် အိုင်ယာလန်မြောက်ပိုင်း (Northern Ireland) စတဲ့ သီးခြားနယ်ပယ်ဒေသကြီးလေးခုနဲ့ စုဖွဲ့ထားတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ နာမည်အပြည့်အစုံက United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland ဖြစ်ပါတယ်။ ယူကေ (UK) လို့ အတိုကောက်ခေါ်ကြပါတယ်။ အခု ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ ယူကေနိုင်ငံရဲ့ အဓိကအစိတ်အပိုင်းကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ အင်္ဂလန်မှာ ပြုလုပ်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာမီဒီယာတွေက အင်္ဂလန်ဒေသန္တရနဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ (English local elections or England by-election) စသဖြင့် ဝိဂြိုဟ်ပြုကြပါတယ်။

အဓိကယှဉ်ပြိုင်ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများ

အခု ၂၀၂၅ အင်္ဂလန် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အဓိကယှဉ်ပြိုင်ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကတော့ လက်ရှိအာဏာရလေဘာပါတီ (Labour Party)၊ အတိုက်အခံ ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီ (Conservative Party)၊ ပါတီသစ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ လက်ယာအမျိုးသားရေးအယူကိုင်စွဲတဲ့ Reform UK ပါတီ၊ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Liberal Democrats) နဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပါတီ (Green Party) တို့ဖြစ်ပြီး အင်္ဂလန်တစ်ဝန်းဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ (local councils) ၂၃ ခုမှာရှိတဲ့ နေရာ ၁၆၀၀ ကျော်နဲ့ မြို့တော်ဝန် (regional mayors) ခြောက်နေရာအပြင် အောက်လွှတ်တော် (House of Commons) လစ်လပ်မဲဆန္ဒနယ်တစ်နေရာတို့မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ဆုံးရလဒ်တွေအရ Reform UK ပါတီဟာ ဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ ၆၇၇ နေရာ၊ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တွေကနေရာ ၃၇၀၊ ကွန်ဆာဗေးတစ်က ၃၁၉ နေရာ၊ လေဘာက ၉၈ နေရာ၊ ဂရင်းက ၇၉ နေရာနဲ့ ကျန်တာတွေက တစ်သီးပုဂ္ဂလိကတွေ၊ အခြားအဖွဲ့အစည်းတွေက နိုင်ပါတယ်။ မြို့တော်ဝန်ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း Reform UK ပါတီက နှစ်နေရာနိုင်ပြီး လူစိတ်အဝင်စားဆုံးဖြစ်တဲ့ အောက်လွှတ်တော်အမတ်နေရာကိုလည်း Reform UK ပါတီကပဲ နိုင်ပါတယ်။ အဲဒီအောက်လွှတ်တော် နေရာမဲရလဒ်ဟာ သိပ်နီးကပ်လွန်းလို့ နောက်တစ်ကြိမ်မဲပြန်လည်ရေတွက်ခဲ့ရပြီး Reform UK ပါတီက လေဘာပါတီကို ခြောက်မဲအကွာနဲ့ ပွတ်ကာ သီကာအနိုင်ရခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အခုဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ထိပ်ဆုံးက အနိုင်ရသွားတဲ့ Reform UK ပါတီဟာ တစ်ချိန်က ယူကေနိုင်ငံဥရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ (EU) မှ နုတ်ထွက်စေရေးဦးဆောင်ဆော်သြခဲ့တဲ့ Brexit Party အဖြစ် လူသိများပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ Brexit Party မှ Reform UK ပါတီအဖြစ် အမည်ပြောင်းလဲခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ Reform UK ပါတီဟာအာဏာရ ပါတီကြီးဖြစ်တဲ့ လေဘာပါတီနဲ့ အဓိကအတိုက်အခံပါတီကြီးဖြစ်တဲ့ ကွန်ဆာဗေးတစ်တို့ကို ကျော်လွန်ပြီး နေရာအများစု အနိုင်ရသွားခဲ့လို့ ယူကေ (အင်္ဂလန်) နိုင်ငံရေးတစ်ခုလုံး တအံ့တသြဖြစ်သွားကြပါတယ်။ ယူကေနိုင်ငံမှာ (ဗဟိုအဆင့်) အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွေကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အဲဒီ ၂၀၂၄ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတုန်းက အောက်လွှတ်တော်မှာ လေဘာပါတီက အမတ် ၄၀၀ ကျော်ရခဲ့ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ်တွေက ၁၀၀ ကျော်ပဲရခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက Reform UK ပါတီက အမတ်နေရာငါးနေရာပဲနိုင်ပါတယ်။ အခု ၂၀၂၅ ရွေးကောက်ပွဲတွေက ဗဟိုအဆင့်၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေမဟုတ်ဘူး၊ ဒေသန္တရအဆင့်သာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့တိုင် Reform UK ဟာ အစဉ်အလာကြီးမားတဲ့ လေဘာကော၊ ကွန်ဆာဗေးတစ်ကောကျော်ပြီး ပထမနေရာရောက်သွားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အင်္ဂလန် (ယူကေ) မှာ ဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ နေရာတွေဟာ ပြည်သူနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆက်ဆံရတဲ့ နေရာတွေဖြစ်လို့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်အမတ်တွေလိုပဲ အရေးပါပါတယ်။ အနိုင်ရခဲ့တဲ့ Reform UK ပါတီခေါင်းဆောင် Nigel Farage ကတော့ ယူကေနိုင်ငံရွေးကောက်ပွဲသမိုင်းမှာ လေဘာနဲ့ ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီကြီးတွေကို အလဲထိုးပြီး ရှေ့ကိုရောက်လာတဲ့ Reform UK ပါတီလို ပါတီမျိုးမရှိသေးဘူးဆိုကာ ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားစွာ ပြောပါတယ်။ အခု ရွေးကောက်ပွဲမှာ အခြားပါတီတွေဖြစ်တဲ့ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တို့၊ ဂရင်းတို့ကလည်း သိသာထင်ရှားတဲ့ အောင်မြင်မှုတွေရခဲ့တာကြောင့် ယူကေနိုင်ငံရေးလောကမှာ အရင်ကလိုပါတီကြီး နှစ်ပါတီလွှမ်းမိုးကြီးစိုးတဲ့ နှစ်ပါတီနိုင်ငံရေး (duopoly politics) အဆုံးသတ်သွားပြီ၊ ငါးပါတီခေတ်ဖြစ်လာပြီဆိုပြီး လေ့လာသူအချို့က သုံးသပ်နေကြပါတယ်။

ဥရောပအတွက်တော့ သတင်းကောင်းမဟုတ်

Reform UK ပါတီရဲ့ အောင်မြင်မှုဟာ ဥရောပအတွက်တော့ သတင်းကောင်းမဟုတ်ပါဘူး။ Reform UK ပါတီခေါင်းဆောင် Nigel Farage ဟာ ဥရောပသမဂ္ဂ (အီးယူ) နဲ့ အစေးမကပ်သူဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့ ဥရောပ ပါလီမန်မှာ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ အီးယူက တရားဝင် နုတ်ထွက်တဲ့ အခမ်းအနားကျင်းပပြု လုပ်ခဲ့ရာ ယူကေကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အား ဦးဆောင် တက်ရောက်ခဲ့သူမှာ Nigel Farage ဖြစ်ပါတယ်။ အီးယူအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၂၇ နိုင်ငံမှ လွှတ်တော် အမတ်များရှေ့ နှုတ်ဆက်မိန့်ခွန်းပြောရာမှာ Nigel Farage က အီးယူအဖွဲ့အစည်းကို အပြင်းအထန်ပြစ်တင်ဝေဖန်သွားခဲ့ပြီး ယူကေနိုင်ငံက အီးယူက အုပ်စုဖွဲ့အနိုင်ကျင့်ဖို့ သေးငယ်တဲ့နိုင်ငံမဟုတ်ကြောင်း၊ အီးယူဟာ သူလိုချင်တာကို မရရအောင် မလိမ့်တစ်ပတ်လုပ်တဲ့နေရာမှာ အင်မတန်တော်ကြောင်း၊ ယူကေနိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကို အထိပါးခံမှာ မဟုတ်ကြောင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့အနေနဲ့ ဥရောပတိုက်အား ချစ်မြတ်နိုးတယ်၊ ဒါပေမဲ့အီးယူအဖွဲ့အစည်းကို မချစ်မနှစ်သက်ပါဟု ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သူ့မိန့်ခွန်းမပြီးဆုံးမီ အီးယူပါလီမန်သဘာပတိဖြစ်သူက စကားပြောခွက်ကို ပိတ်ပစ်ခဲ့ပြီး ယူကေအလံတွေကိုယူကာ ပါလီမန်မှ ထွက်ခွာဖို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

အခုအချိန်ဟာ ဥရောပတိုက်မှာ လက်ဝဲ၊ လက်ယာ နိုင်ငံရေးသဘောထားကွဲပြားမှုတွေ အမြင့်မားဆုံးကိုရောက်ရှိနေပြီး အာဏာရလစ်ဘရယ်အသိုင်းအဝိုင်းက ဥရောပတစ်လွှား လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်မှုတွေ ပြုလုပ်နေချိန်ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့လက ပြင်သစ်မှာ ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်တဲ့ လက်ယာစွန်း National Rally ပါတီ ခေါင်းဆောင် Marine Le Pen ကို ၂၀၂၇ ခုနှစ် ပြင်သစ်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပိတ်ပင်လိုက်ပြီး ဂျာမနီမှာ ဒုတိယအကြီးဆုံးပါတီဖြစ်တဲ့ လက်ယာစွန်း AfD ပါတီကို အစွန်းရောက်ပါတီအဖြစ် တရားဝင်သတ်မှတ်လိုက်ပါတယ်။

ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံမှာလည်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ ပထမအကျော့ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပခဲ့ပြီး လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးသမား C lin Georgescu အနိုင်ရခဲ့ပေမယ့် ရိုမေးနီးယားဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံခုံရုံးက ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေရှိခဲ့တယ်ဆိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ဖျက်သိမ်း၊ C lin Georgescu ကိုလည်း နောက်ထပ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။

အခုလို ဥရောပလစ်ဘရယ်အစိုးရတွေအနေနဲ့ လက်ယာစွန်းတွေကို တစ်ဖက်သတ်ဖိနှိပ်နေချိန်မှာ ယူကေနိုင်ငံဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ဥရောပသမဂ္ဂကို အဆိုးမြင်သူ၊ လက်ယာစွန်းအဖြစ် ရှုမြင်ခြင်းခံရသူ၊ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နဲ့ အထူးရင်းနှီးသူ အင်္ဂလန်နိုင်ငံရေးသမား Nigel Farage ဦးဆောင်တဲ့ Reform UK ပါတီ အနိုင်ရမှုဟာ ဥရောပအတွက် အိပ်မက်ဆိုးတွေပဲ ဖြစ်စေပါလိမ့်မယ်။ ။

Source: MOI

လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီမှာ  ကိုယ်ခန္ဓာကြံ့ခိုင်ထွားကျိုင်းဖို့လိုသလို သန်စွမ်းကျန်းမာဖို့လည်းလိုအပ်ပါတယ်။  ဒါကြောင့် ကိုယ်ခန္ဓာကြံ့ခိုင်ထွားကျိုင်းပြီး သန်စွမ်းကျန်းမာဖို့အတွက် အာဟာရဖြစ်စေတဲ့အစားအစာတွေကိုစားသုံးကြရတယ်။ ဒါကလည်း တစ်ရက်တလေစားသုံးကြရတာမဟုတ်ပါဘူး။ နေ့စဉ်နေ့တိုင်းစားသုံးနေကြရတဲ့  နိစ္စဓူဝကိစ္စပါ။ စားသုံးနေကြရတဲ့ အစားအစာတွေထဲမှာရှိနေတဲ့ အရသာကလည်းအမျိုးမျိုးပါပဲ။ အချို၊ အချဉ်၊ အငန်၊ အစပ်၊ အဖန်၊ အခါးစတဲ့အရသာတွေပါ။ အဲဒီအရသာတွေကိုလျှာကပဲသိပါတယ်။  အဲဒီအရသာတွေက ကိုယ်ခန္ဓာဖွံ့ဖြိုးဖို့ကို   ဖြည့်ဆည်းပေးနေတာပါ။ ကိုယ်ခန္ဓာဖွံ့ဖြိုးလာတာနဲ့အမျှ  ကြံ့ခိုင်ထွားကျိုင်းလာသလို သန်စွမ်းကျန်းမာလာတော့တာပါပဲ။

အရသာရှိတဲ့အစားအစာတွေထဲမှာ ရောဂါမဖြစ်အောင်ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးတဲ့စားစရာအစားအစာတွေ၊ အင်အားဖြစ်စေတဲ့စားစရာအစားအစာတွေ၊ ခန္ဓာကိုယ်ကြီးထွားစေတဲ့စားစရာအစားအစာတွေဆိုပြီးအမျိုးမျိုးရှိတယ်။ ဒန့်သလွန်ရွက်၊ မြင်းခွာရွက်၊ မုန်ညင်းရွက်၊ ကန်စွန်းရွက်၊ ဘူးညွန့်၊ ဟင်းနုနယ်၊ ပဲပင်ပေါက်၊ ပဲတောင့်ရှည်၊ မုန်လာဥနီ၊ သံပရာသီး၊ ပဲစောင်းလျားသီး၊ ရွှေဖရုံသီး၊   ကြက်ဟင်းခါးသီး၊ ခရမ်းချဉ်သီး၊ ဆီးဖြူသီး၊ သရက်သီး၊ သင်္ဘောသီး၊ နာနတ်သီး၊ ငှက်ပျောသီး၊ လိမ္မော်သီး၊ မာလကာသီးစတာတွေက ရောဂါမဖြစ်အောင်ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးတဲ့ စားစရာအစားအစာတွေပါပဲ။ အာလူး၊ ကန်စွန်းဥ၊ ပိန်းဥ၊ ခေါက်ဆွဲ၊ ပြောင်းဖူး၊ မုန့်ဖက်ထုပ်၊ ကောက်ညှင်းထုပ်၊  ပေါင်မုန့်၊ နံပြား၊ ထောပတ်၊ သကြား၊ ဆီ၊ ကြံသကာ၊ ထန်းလျက်၊ ဘီစကွတ်စတာတွေကတော့အင်အားဖြစ်စေတဲ့စားစရာအစားအစာတွေပါ။ အသား၊ ငါး၊ အသည်း၊ ပုစွန်ခြောက်၊ ငါးကလေး၊ပုစွန်တုပ်၊ ပုစွန်ဆိတ်၊ ငါးကလေးခြောက်၊ ပဲပြား၊ တိုဟူး၊ ဘဲသွေး၊ ဘဲဥ၊ ကြက်ဥ၊ ငုံးဥ၊ ပဲလွမ်း၊ မြေပဲ၊ကုလားပဲ၊ ပဲနီလေး၊ ပဲကြီး၊ ပဲပုပ်စတဲ့အစားအစာတွေကတော့ ခန္ဓာကိုယ်ကြီးထွားစေတဲ့စားစရာအစားအစာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။

ကြံ့ခိုင်ထွားကျိုင်းပြီးသန်စွမ်းကျန်းမာဖို့အတွက် ကိုယ်ခန္ဓာဖွံ့ဖြိုးစေတဲ့အာဟာရဖြစ်အစားအစာတွေက အရေးကြီးလှသလို အတွေးအခေါ်မြင့်မားပြီး အမြော်အမြင်ကျယ်ပြန့်ဖို့၊ အသိနဲ့သတိတွဲယှဉ်ပြီးဆင်ခြင်တုံတရားရှိဖို့၊    အကြောင်းနဲ့အကျိုး၊ အကောင်းနဲ့အဆိုး၊ အမှားနဲ့အမှန်ကိုကွဲကွဲပြားပြားခွဲခြားနိုင်ပြီး အမှားကိုရှောင်ဖို့၊ အမှန်ကိုဆောင်ဖို့၊ စာရိတ္တသီလနဲ့ဝါရိတ္တသီလကို လုံခြုံအောင်စောင့်ထိန်းပြီး ကိုယ်ကျင့်တရားကောင်းမွန်ဖို့၊ မိမိဘဝကိုမိမိကိုယ်တိုင်တည်ဆောက်နိုင်ပြီး ဘဝလမ်းကြောင်းမတိမ်းစောင်းအောင်ထိန်းကျောင်းနိုင်ဖို့အတွက် နှလုံးသားနဲ့ဦးနှောက်ကိုအာဟာရဖြစ်စေမယ့် အစာကလည်းအရေးကြီးလှပါတယ်။နှလုံးသားနဲ့ဦးနှောက်ကိုအာဟာရဖြစ်စေတဲ့  အစာကတော့ “စာပေ”ပါပဲ။

ကြံ့ခိုင်ထွားကျိုင်းပြီးသန်စွမ်းကျန်းမာဖို့အတွက် ကိုယ်ခန္ဓာဖွံ့ဖြိုးစေတဲ့အာဟာရဖြစ်အစားအစာတွေထဲမှာအရသာတွေရှိနေသလို နှလုံးသားနဲ့ဦးနှောက်ကိုအာဟာရဖြစ်စေတဲ့ “စာပေ”တွေထဲမှာလည်းအရသာတွေရှိနေပါတယ်။ “စာပေ”တွေထဲမှာရှိနေတဲ့အရသာတွေကကိုးမျိုးတောင်ရှိပါတယ်။ အဲဒီအရသာကိုးမျိုးကိုတော့ “ချစ်၊ ရွှင်၊ သနား၊ တည်ကြား၊ ကြမ်းကြုတ်၊ စက်ဆုပ်၊ ကြောက်ရွံ့၊ ရဲဝံ့၊ အံ့ဩနောအရသာ၊ ကျမ်းဂန်လာ”လို့ ရှေးစာဆိုမြန်မာပညာရှိတွေက ဆိုထုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။

“ချစ်”ဆိုတာက ချစ်ခင်မြတ်နိုးစိတ်ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ခံစားလိုက်ရတဲ့ “သိင်္ဂါရရသ”၊ “ရွှင်”ဆိုတာကစိတ်ရွှင်ကိုယ်လန်းလာကာ  ရယ်ရွှင်ချင်စိတ်ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ခံစားလိုက်ရတဲ့ “ဟဿရသ”၊ “သနား”ဆိုတာက ကိုယ်ချင်းစာနာ၊ ငဲ့ညှာထောက်ထားသနားကြင်နာစိတ်တွေဖြစ်ပေါ်လာပြီးခံစားလိုက်ရတဲ့ “ကရုဏာရသ”၊“တည်ကြား” ဆိုတာကတည်ကြည်ငြိမ်းအေးစိတ်ဖြစ်ပေါ်လာပြီး   ခံစားရတဲ့“သန္တရသ”၊ “ကြမ်းကြုတ်”ဆိုတာက ရုန့်ရင်းရက်စက်ခက်ထန်တာတွေကိုတွေ့ပြီး ခံစားရတဲ့“ရုဒ္ဒရသ”၊ “စက်ဆုပ်”ဆိုတာကစက်ဆုပ်ရွံရှာလာကာ အော့နှလုံးနာရအောင်ခံစားရတဲ့ “ဝီဘစ္ဆရသ”၊ “ကြောက်ရွံ့” ဆိုတာက ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့လာအောင်ခံစားရတဲ့ “ဘယာနကရသ”၊ “ရဲဝံ့”ဆိုတာကရဲသွေးရဲမာန်တွေနိုးကြားတက်ကြွလာပြီး အားထုတ်ကြိုးစားလိုစိတ်တွေထက်သန်လာအောင်ခံစားရတဲ့ “ဝီရရသ”၊ “အံ့ဩ”ဆိုတာက ဖြစ်တန်ကောင်းတယ်လို့ ထင်မှတ်မထားဘဲ ထူးဆန်းအံ့ဩစရာတွေကိုတွေ့ရပြီးခံစားရတဲ့ “အဗ္ဘုတရသ”ဆိုတဲ့ရသကိုးမျိုးပါ။ အဲဒီရသကိုးမျိုးက “စာပေ”တွေထဲမှာပဲရှိပါတယ်။

“စာပေ”ထဲမှာပဲရှိတဲ့ ရသကိုးမျိုးက  နှလုံးသားနဲ့ဦးနှောက်ကိုခွန်အားဖြစ်စေတဲ့ အာဟာရတွေပါပဲ။စာပေတွေထဲမှာရှိနေတဲ့ရသကိုးမျိုးက ကိုယ့်ဆီကိုအလိုလိုရောက်မလာပါဘူး။ စာပေထဲမှာရှိနေတဲ့ ရသကိုးမျိုးကို ကိုယ်ကိုယ်တိုင်တွေ့အောင်ရှာဖွေရမှာပါ။ ဘယ်လိုရှာဖွေရမလဲဆိုရင်တော့စာပေတွေကိုဖတ်မှတ်လေ့လာပြီး ရှာဖွေရမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ စာတစ်အုပ်ကိုပဲဖတ်ဖတ်၊ ကဗျာတစ်အုပ်ကိုပဲဖတ်ဖတ်၊ စာတစ်ပုဒ်ကိုပဲဖတ်ဖတ်၊ ကဗျာတစ်ပုဒ်ကိုပဲဖတ်ဖတ် ဖတ်ပြီးတာနဲ့အနည်းဆုံးရသတစ်မျိုးမျိုးကိုတော့ခံစားရမှာမလွဲပါဘူး။သိင်္ဂါရရသကိုခံစားရတော့ချစ်ခင်မြတ်နိုးတန်ဖိုးထားတဲ့စိတ်ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။ အဲဒီစိတ်ဖြစ်ပေါ်လာတော့မုန်းတီးတဲ့စိတ်၊ ဝန်တိုတဲ့စိတ်၊ ရန်လိုတဲ့စိတ်ဖြစ်ပေါ်မလာတော့ဘူး။ သိင်္ဂါရရသက မုန်းတီးတဲ့စိတ်၊ ဝန်တိုတဲ့စိတ်၊ ရန်လိုတဲ့စိတ်ကိုတားဆီးနိုင်တယ်။ ဟဿရသကိုခံစားလိုက်ရတော့ညစ်ညူးနောက်ကျုနေတဲ့စိတ်ကကြည်လင်လန်းဆန်းလာတယ်။

တင်းမာနေတဲ့အကြောအခြင်တွေကလည်းပျော့ပျောင်းလာတယ်။ မျက်နှာပြင်မှာ  ပြုံးရိပ်သန်းလာတယ်။ ပြုံးရိပ်သန်းလာရာကနေရယ်ချင်လာတယ်။ ရယ်ချင်လာလို့ရယ်လိုက်ရတော့ ပေါ့ပါးသွက်လက်လာတယ်။ “ရယ်သောသူအသက်ရှည်၏” လို့ဆိုတဲ့အတိုင်း ဟဿရသကရလာတဲ့အသက်ရှည်ဆေးပါပဲ။ ကရုဏာရသကိုခံစားလိုက်ရတော့ သနားကြင်နာတတ်တဲ့စိတ်၊ ထောက်ထားငဲ့ညှာတဲ့စိတ်၊ ကိုယ်ချင်းစာနာတဲ့စိတ်တွေဖြစ်ပေါ်လာတယ်။ အဲဒီစိတ်တွေဖြစ်ပေါ်လာတော့ တစ်ဖက်သားနစ်နာပျက်စီးတာတွေကိုမလိုလားဘူး။ တစ်ဖက်သားရဲ့ကောင်းကျိုးချမ်းသာကိုပဲလိုလားလာတယ်။ထောင်လွှားမောက်မာစိတ်မရှိတော့ဘူး။ စိတ်ကနူးညံပျော့ပျောင်းလာတယ်။

ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့လာတယ်။ အဲဒါကရုဏာရသကရလာတဲ့ကောင်းကျိုးပါပဲ။သန္တရသကိုခံစားလိုက်ရတော့ အေးငြိမ်းတည်ကြည်တဲ့အရသာကိုတွေ့လာတယ်။ အေးငြိမ်းတည်ကြည်တဲ့အရသာကစိတ်ကို ကြည်လင်လန်းဆန်းစေတယ်။စိတ်ပျိုကိုယ်နုဖြစ်လာတော့တာပါပဲ။ ဒီတော့ သန္တရသကို စွဲမက်နှစ်သက်လာတာပေါ့။  သန္တရသကို စွဲမက်နှစ်သက်လာတာနဲ့အမျှဆူဆူညံညံပွက်လောရိုက်နေတာတွေ၊ ကယောက်ကယက်ဖြစ်နေတာတွေကိုကြားလည်းမကြားချင်၊မြင်လည်း  မမြင်ချင်တော့ဘူး။ တည်ငြိမ်အေးချမ်းတာတွေကိုပဲ မြင်ချင်ကြားချင်နေတယ်။ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်ကလည်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းတာကိုလိုလားလာသလို သူတစ်ပါးကိုလည်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းစေချင်လာတယ်။ အဲဒါသန္တရသကပေးတဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းစပါပဲ။

စာပေရေးသားပြုစုကြရတဲ့စာရေးဆရာတွေက ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့စရိုက်လက္ခဏာတွေကိုပီပြင်အောင်ရေးဖွဲ့ကြရတယ်။ အချို့ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့စရိုက်လက္ခဏာကကြမ်းကြုတ်တယ်။  နှစ်သက်စရာမကောင်းဘူး။ မုန်းတီးဖို့ကောင်းတယ်။ အဲဒါကရုဒ္ဒရသကနေရလာတဲ့ခံစားမှု အသိပါပဲ။  အချို့ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့ စရိုက်လက္ခဏာတွေကစက်ဆုပ်ရွံရှာဖို့ကောင်းတယ်။ အဲဒါက ဝီဘစ္ဆရသကပေးလို့ရလာတဲ့ခံစားမှုအသိပဲပေါ့။ အချို့ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့စရိုက်လက္ခဏာကျတော့ ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်စရာကောင်းတယ်။ ဘယာနကရသကနေပေးလို့ရလာတဲ့ခံစားမှုအသိပါပဲ။ အဲဒီအသိတွေရလာတော့ကြမ်းကြုတ်တာတွေ၊ စက်ဆုပ်စရာတွေ၊ ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့စရာတွေကိုမကျူးလွန်တော့ဘူး။ မကျူးလွန်မိအောင်ရှောင်ကြဉ်ရမယ်ဆိုတဲ့အသိက စိုးမိုးနေလို့ပါပဲ။ဘဝခရီးလမ်းဆိုတာက   ဖြောင့်တန်းမနေဘူး။ အကွေ့အကောက်တွေရှိတယ်။ အတက်အဆင်းတွေရှိတယ်။ ပြေပြစ်ချောမွေ့မနေဘူး။ ကြမ်းတမ်းတဲ့အခက်အခဲတွေရှိတယ်။ ပိတ်ဆို့ကာဆီးဟန့်တားနေတဲ့ဆူးငြောင့်ခလုတ်တံသင်းတွေရှိတယ်။ ဒါတွေကို  ဘယ်သူမှရှောင်လွှဲလို့မရပါဘူး။ ဘယ်သူမဆိုတွေ့ကြုံကြရမှာပါ။ ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားဖြတ်သန်းကြရမှာပါပဲ။ ဒီအခါမှာ နိုးကြားတက်ကြွဖို့လိုတယ်၊ ဇွဲထက်သန်ဖို့လိုတယ်၊ စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာဖို့လိုတယ်၊ လုံ့လဝီရိယရှိဖို့လိုတယ်၊ဖြောင့်မတ်တည်ကြည်ဖို့လိုတယ်၊ ရဲရင့်တဲ့သတ္တိရှိဖို့လိုတယ်။ အဲဒီလိုအပ်ချက်တွေကိုတော့  စာပေတွေထဲမှာရှိနေတဲ့ ဝီရရသရဲ့အရသာကဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ပါတယ်။

မဖြစ်နိုင်လောက်ဘူးလို့ထင်ထားတာတွေက အံ့ဩစရာကောင်းအောင်ဖြစ်လာတယ်။ အံ့ဩစရာကောင်းအောင်ဖြစ်ပေါ်လာတာကိုမြင်ပြီး အားကျတဲ့စိတ်၊ ကြိုးစားချင်တဲ့စိတ်ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။ အဲဒီစိတ်တွေဖြစ်ပေါ်လာအောင်လှုံ့ဆော်ပေးနေတာကတော့စာပေထဲမှာရှိနေတဲ့ အဗ္ဘုတရသပါပဲ။ စာပေထဲမှာရှိနေတဲ့အရသာတွေကိုနှစ်သက်မြတ်နိုးလာတာနဲ့အမျှ ကောင်းတာတွေကိုဆောင်ဖို့၊ မကောင်းတာတွေကိုရှောင်ဖို့၊ စိတ်ထားဖြူစင်ဖို့အသိတွေရရှိလာတာပေါ့။ အဲဒီအသိတွေကိုစာပေထဲကရရှိနိုင်ပါတယ်။

စာပေဆိုတဲ့ဝေါဟာရကို “ အကြောင်းအရာ၊ အဖြစ်အပျက်၊ အတွေးအခေါ်တို့ကို ရသမြောက်အောင်၊ သုတပွားအောင်ရေးဖွဲ့ထားသည့်စာ”လို့ မြန်မာအဘိဓာန်ထဲမှာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပေးထားပါတယ်။ ရသမြောက်အောင်ရေးဖွဲ့ထားတဲ့စာပေကို ရသစာပေလို့ခေါ်ဆိုပါတယ်။ ရသပေါ်အောင်ဖွဲ့နွဲ့ရေးသားထားတဲ့ကဗျာလင်္ကာ၊ စကားပြေစတာတွေက ရသစာပေအမျိုးအစားထဲမှာပါတာပါ။ သုတပွားအောင်ရေးဖွဲ့ထားတဲ့စာပေကိုတော့ သုတစာပေလို့အမည်တွင်ပါတယ်။ ဗဟုသုတဖြစ်ဖွယ်ရေးသားထားတဲ့စာတွေက သုတစာပေအမျိုးအစားထဲမှာပါတာပါပဲ။

သုတစာပေထဲမှာကနည်းပညာရပ်ဆိုင်ရာ အတတ်ပညာတွေစုံနေတာပဲ။ ကိုယ်နှစ်သက်တဲ့နည်းပညာရပ်တွေကို ရှာဖွေစုဆောင်းလို့ရတယ်။ရှာဖွေစုဆောင်းလို့ရတဲ့နည်းပညာရပ်ဆိုင်ရာအတတ်ပညာတွေက အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုလို့ရတယ်။ ကြီးပွားတိုးတက်အောင်လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။ အဲဒါသုတစာပေတွေကိုဖတ်မှတ်ရာကနေရလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေပါပဲ။ ရသစာပေအမျိုးအစားကိုပဲဖတ်ဖတ်၊ သုတစာပေအမျိုးအစားကိုပဲဖတ်ဖတ် ဖတ်တဲ့စာပေတွေကအကျိုးပြုတာချည်းပါပဲ။ ဖတ်တဲ့အခါမှာ  ဖတ်ရုံနဲ့မပြီးဘူး။  ဖတ်သမျှကိုမှတ်ထားရမယ်။ ဖတ်ပြီးမှတ်ထားတာတွေကိုလည်းအသုံးချရဦးမှာပါ။

ရသစာပေကိုဖတ်ပြီးမှတ်တော့ “အသိပညာ”တွေ  ကြွယ်ဝတိုးပွားလာတယ်။ သုတစာပေကိုဖတ်ပြီးမှတ်တော့  “အတတ်ပညာ” တွေ ကြွယ်ဝတိုးပွားလာတယ်။ ဖတ်ပြီးမှတ်ထားတဲ့ “အသိပညာ”တွေနဲ့ “အတတ်ပညာ”တွေကိုအလဟဿမဖြစ်စေရဘူး။ အဲဒါတွေက ဘဝတစ်သက်တာလုံးအတွက်အသုံးကျတယ်၊ အသုံးဝင်နေတယ်။ ဒါကြောင့်ဖတ်ရာမှတ်ရာကနေ ကြွယ်ဝတိုးပွားလာတဲ့ “အသိပညာ”နဲ့ “အတတ်ပညာ”တွေကိုအကျိုးရှိအောင်အသုံးချပေးရမယ်။ အသုံးမချရင်တော့အလဟဿဖြစ်သွားမှာပေါ့။ အသုံးချရင်တော့ လူနေမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး    ကြီးပွားချမ်းသာနေမှာဖြစ်သလို လူနေမှုအဆင့်အတန်းကလည်း ဖွံ့ဖြိုးပြီးတိုးတက်မြင့်မားနေမှာပါ။ လူနေမှုဘဝနဲ့ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို ကြီးပွားဖွံ့ဖြိုးပြီး  တိုးတက်မြင့်မားအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်တဲ့သူတွေကတော့  လူကောင်းလူတော်၊ လူတော်လူကောင်းတွေပါပဲ။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်လူကောင်းဖြစ်အောင်ကြိုးစားကြရမှာဖြစ်သလို လူတော်ဖြစ်အောင်လည်းကြိုးစားကြရမှာပါ။ ရသစာပေကိုဖတ်မှတ်လေ့လာဆည်းပူးရင်လူကောင်းဖြစ်လာနိုင်သလို သုတစာပေကိုဖတ်မှတ်လေ့လာဆည်းပူးရင်လူတော်ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

လူကောင်းဆိုတာက    စိတ်ရင်းဖြူစင်တဲ့လူ၊ ဖြောင့်မတ်တည်ကြည်တဲ့လူ၊ရိုးသားတဲ့လူကိုခေါ်တာ။  အဲဒီလူကောင်းတွေက  သာယာငြိမ်းအေးအောင်   ဆောင်နှင်းပေးနိုင်တယ်။ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်တဲ့လူ၊  တီထွင်ဖန်တီးနိုင်စွမ်းရှိတဲ့လူ၊ အတွေးအခေါ်မြင့်မားတဲ့လူကိုတော့  လူတော်လို့ခေါ်တာပေါ့။ လူတော်လို့ခေါ်ရတဲ့ တော်တဲ့လူကဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင်စွမ်းဆောင်ပေးနိုင်တယ်။

ကောင်းလည်းကောင်း၊တော်လည်းတော်တဲ့  လူကောင်းလူတော်တွေကသာ သာယာငြိမ်းအေးဖို့နဲ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့  နှစ်မျိုးလုံးကို တစ်ပြိုင်နက်တည်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်တာပါ။ အဲဒီနှစ်မျိုးလုံးဖြစ်ပေါ်လာအောင်တစ်ပြိုင်နက်တည်း စွမ်းဆောင်ပေးနိုင်တဲ့လူကောင်းလူတော်၊ လူတော်လူကောင်းတွေကို “ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှ” သူတွေလို့  ချီးမွမ်းဂုဏ်ယူထောမနာပြုကြတယ်။ “ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှ”သူက အသိပညာနဲ့အတတ်ပညာနှစ်မျိုးလုံးကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင်တတ်မြောက်တယ်။ ဒါ့အပြင် စိတ်ရင်းကောင်းရှိပြီး  စိတ်ထားဖြူစင်တယ်။ ရသစာပေနဲ့သုတစာပေကိုဖတ်ရာမှတ်ရာကနေရရှိလာတဲ့ “ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှ”သူရဲ့အရည်အသွေးတွေပါပဲ။ ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှတဲ့သူတွေကတော့  သီလနဲ့ပညာပြည့်ဝကြသူများလည်းပဲဖြစ်ပါတယ်။

လူတစ်ယောက်မှာမရှိမဖြစ်ရှိနေရမှာက “သီလ”နဲ့ “ပညာ”ပါ။   သီလလုံပြီးပညာပြည့်စုံတဲ့လူက  အမြတ်ဆုံးလူသားပါလို့ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရားက “သောဏဒဏ္ဍသုတ္တန်တော်”ထဲမှာ မိန့်ဖော်မြွက်ကြားတော်မူခဲ့ပါတယ်။ အမြတ်ဆုံးလူသားဖြစ်ချင်ရင်တော့ သီလကိုလုံခြုံအောင်စောင့်ထိန်းဆောက်တည်ရမှာဖြစ်သလိုယနေ့ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေတဲ့နည်းပညာအရပ်ရပ်ကို ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင်တတ်မြောက်အောင်သင်ယူလေ့လာဆည်းပူးကြရမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ သင်ယူလေ့လာဆည်းပူးနည်းတွေကလည်းအများကြီးပါ။စာပေဖတ်ရှုလေ့လာဆည်းပူးမှတ်သားတာကလည်း သင်ယူလေ့လာဆည်းပူးနည်းတစ်မျိုးပါပဲ။လူတကာနှစ်မြို့သဘောကျတဲ့နှလုံးလှသူဖြစ်ရုံနဲ့တော့ ကောင်းကျိုးချမ်းသာမရနိုင်သေးပါဘူး။

မကြီးပွား၊မတိုးတက်နိုင်သေးပါဘူး။ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုလို့ရနိုင်တဲ့အတတ်ပညာတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်ထားရဦးမှာပါ။ ကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်ထားတဲ့အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပညာနဲ့ မိမိဘဝကိုတည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။ ကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်ထားတဲ့အတတ်ပညာကိုအမှီသဟဲပြုပြီး အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုရင် ကောင်းကျိုးချမ်းသာရရှိလာမှာဖြစ်သလို ကြီးပွားတိုးတက်လာမှာလည်း အသေအချာပါပဲ။ အတတ်ပညာဟူသမျှက သေးငယ်တယ်၊ ကြီးမားတယ်လို့ပြောမရပါဘူး။ အမှန်တကယ်ကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်ထားရင် ကောင်းကျိုးပြုတာချည်းပါပဲ။ ဒါပေမဲ့  ကောင်းတဲ့အတတ်ပညာဖြစ်ဖို့တော့လိုတာပေါ့။ ကောင်းတဲ့အတတ်ပညာကသာ ကောင်းတဲ့အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုနိုင်တာပါ။

ကောင်းတဲ့အတတ်ပညာလား၊မကောင်းတဲ့အတတ်ပညာလားဆိုတာကိုတော့ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်စဉ်းစားချင့်ချိန်ရမှာပါ။   စဉ်းစားချင့်ချိန်နိုင်ဖို့ကိုတော့ အသိပညာလိုပါတယ်။

“ကြားမြင်ရာမှဖြစ်စေ၊ ဖတ်ရှုလေ့လာရာမှဖြစ်စေ ရသောပညာ”ကို အသိပညာလို့ခေါ်ပါတယ်။အဲဒီအသိပညာက  အမှားနဲ့အမှန်၊  အကောင်းနဲ့အဆိုး၊ အကြောင်းနဲ့အကျိုးကို ခွဲခွဲခြားခြား၊ ကွဲကွဲပြားပြားသိမြင်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။ နာယူမှတ်သားလေ့လာခြင်း၊ ဖတ်ရှုမှတ်သားလေ့လာခြင်းကနေ  အသိပညာကိုရယူနိုင်ပါတယ်။ အသိပညာကြွယ်ဝလာတာနဲ့အမျှ ကောင်းတဲ့အတတ်ပညာလား၊ မကောင်းတဲ့အတတ်ပညာလားဆိုတာကို သိမြင်နိုင်ပါတယ်။ ကောင်းတဲ့အတတ်ပညာကိုသင်ယူနိုင်ဖို့အတွက် အသိပညာကြွယ်ဝအောင် လေ့လာဆည်းပူးပြီးဖြည့်ဆည်းနေကြရမှာပါပဲ။ အသိပညာကြွယ်ဝပြီး ကောင်းတဲ့အတတ်ပညာကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်တဲ့သူကို ပညာပြည့်ဝတဲ့သူလို့ခေါ်ပါတယ်။

နှလုံးသားဖြူစင်လှပနေလင့်ကစား ကောင်းကျိုးပြုနိုင်တဲ့အတတ်ပညာမတတ်မြောက်ရင် အသုံးမတည့်နိုင်ပါဘူး။    အလားတူပါပဲ။   အတတ်ပညာကို ကမ်းကုန်အောင်တတ်မြောက်ကျွမ်းကျင်နေလင့်ကစား နှလုံးသားကမဖြူစင်၊ မလှပရင်လည်း အသုံးမတည့်နိုင်ပါဘူး။    ဖြူစင်လှပတဲ့နှလုံးသားနဲ့အတူ  ကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်နေတဲ့   အတတ်ပညာက ဒွန်တွဲနေမှသာအသုံးတည့်ပါတယ်။ ပညာပြည့်ဝပြီးနှလုံးသားလှဖို့နဲ့   နှလုံးသားလှပြီးပညာပြည့်ဝဖို့က အရေးကြီးလွန်းလှပါတယ်။ “ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှ”တဲ့သူတွေဖြစ်အောင် ကြိုးစားကြရပါမယ်။

ရသစာပေနဲ့သုတစာပေကိုဟန်ချက်ညီအောင်ဖတ်မှတ်လေ့လာဆည်းပူးထားတဲ့သူက “ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှ”တဲ့သူတွေဖြစ်လာတာပါပဲ။ “ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှ”တဲ့သူတွေကသာ မိမိအတွက်ရောအများတကာအတွက်ပါကောင်းကျိုးချမ်းသာရရှိအောင်၊ ကြီးပွားတိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ကြပါတယ်။ပညာပြည့်ဝနှလုံးလှသူတွေဖြစ်ဖို့အတွက်   ရသစာပေနဲ့သုတစာပေကိုဟန်ချက်ညီအောင်  ဖတ်မှတ်လေ့လာဆည်းပူးကြရမှာပဲမဟုတ်ပါလား။       ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

Photo - ICS career GPS

ခွာနာလျှာနာရောဂါသည် ခွာကွဲတိရစ္ဆာန်များ၌  လျင်မြန်စွာကူးစက်စေတတ်သည့်  ဗိုင်းရပ်ရောဂါတစ်ခု အဖြစ် တိရစ္ဆာန်နှင့်တိရစ္ဆာန်ပစ္စည်းများ၏ ရွှေ့ပြောင်းသွားလာမှုများကြောင့် လျင်မြန်စွာပျံ့နှံ့ ဖြစ်ပွား သည်။

 ခွာနာလျှာနာရောဂါဖြစ်ပွားစေသော ဗိုင်းရပ်ပိုးမျိုးကွဲ(၇)မျိုးရှိပြီး  Type O, A, C, SAT 1, SAT 2, SAT 3 နှင့်  Asia 1 တို့ဖြစ်ကြသည်။ မျိုးကွဲတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြားတွင် ရောဂါခုခံနိုင်မှု သီးခြားစီရှိကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗိုင်းရပ်ပိုးမျိုးကွဲ Type “O, A, Asia 1” အမျိုးအစားကိုတွေ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံအတွင်း ဒေသအလိုက်  ဗိုင်းရပ်များပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွားကြောင်း (Endemic) တွေ့ရှိရသည်။

တိရစ္ဆာန်များ ရွှေ့ပြောင်းသွားလာခြင်းနှင့် တိရစ္ဆာန်ထွက်ပစ္စည်းများသည် ခွာနာလျှာနာရောဂါပျံ့နှံ့စေခြင်း၏ အဓိကအန္တရာယ်ရှိစေသောအချက်ဖြစ်သည်။

အဆိုပါကွင်းဆက်ကို သေချာစွာ စနစ်တကျထိန်းချုပ်ခြင်းသည် ရောဂါပျံ့နှံ့မှုကွင်းဆက်ကို ထိန်းချုပ်ရာ တွင် အခြေခံကျသည်။ ထို့ပြင် ဗိုင်းရပ်ပိုးကို လက်ခံထားသော တိရစ္ဆာန်များသည်လည်း ရောဂါပျံ့နှံ့ စေခြင်း၏ အရေးကြီးအချက်ဖြစ်သည်။ Bos taurus နှင့် Bos indicus စသော နွားမျိုးများနှင့် ကျွဲများသည်ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ ဗိုင်းရပ်သယ်ဆောင်ထားနိုင်ခြင်း၊ ဝက်များသည်လည်း ဗိုင်းရပ် သယ်ဆောင်နိုင်ခြင်း၊ သိုး၊ ဆိတ်များသည်လည်း ဗိုင်းရပ်ပျံ့နှံ့မှုကွင်းဆက်တွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍ၌ပါဝင်နေခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ခွာကွဲတိရစ္ဆာန်မျိုးစိတ်များ၌ ဗိုင်းရပ်ပျံ့နှံ့မှု ကွင်းဆက်အား စဉ်ဆက်မပြတ်လေ့လာဆောင်ရွက်ရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့တိရစ္ဆာန်ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ရေးအစီအစဉ်ဖြစ်သည့် ခွာနာ လျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ရေး စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်သည့်လမ်းစဉ်   (Progressive Control Pathways – PCP)တွင်   ပူးပေါင်းပါဝင်လျက်ရှိသည်။   ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ရေး စဉ်ဆက်မပြတ်ကာကွယ်ရေးလမ်းစဉ် (Progressive Control Pathways – PCP) တွင် အဆင့် (၅)ဆင့်ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ အဆင့် (၁) ရောဂါဖြစ်ပွားမှုအန္တရာယ်ရှိ နယ်မြေများသတ်မှတ်ခြင်း၊ အဆင့် (၂) သတ်မှတ်ထားသော ဧရိယာနှင့် ကဏ္ဍများအလိုက် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုလျှော့ချခြင်း၊ အဆင့်(၃) နိုင်ငံအတွင်း ချမှတ်ထားသော ထိန်းချုပ်ရေးမူဝါဒများအတိုင်း ဗိုင်းရပ်ပျံ့နှံ့မှုလျှော့ချခြင်း၊  အဆင့် (၄) ပုံမှန်ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းဖြင့် ရောဂါကင်းရှင်းစေခြင်း၊ အဆင့် (၅) ကာကွယ်ဆေးမသုံးဘဲ ရောဂါကင်းရှင်းစေခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင်  ပုံမှန်ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းသည် အရေးကြီးသောအစိတ် အပိုင်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။  ကာကွယ်ဆေးများကို ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပြည်ပသို့တင်ပို့ရန်နှင့် ဒေသတွင်း / နိုင်ငံတွင်းအသုံးပြုရန်စသည်ဖြင့် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့်ထုတ်လုပ်ကြသည်။ အရှေ့တောင်အာရှ၌ဖြစ်ပွားသော ဗိုင်းရပ်မျိုးကွဲများအား အမည်သတ်မှတ်ရာတွင် (South East Asia - SEA) သင်္ကေတဖြင့် အိုအမျိုးအစားဖြစ်ပါက O/SEA ရေး၍ တွေ့ရသောနိုင်ငံနှင့် ခုနှစ်ကို ရေးသားဖော်ပြကြသည်။ ဥပမာ - မြန်မာနိုင်ငံတွင်တွေ့ရှိရသော ဗိုင်းရပ်အမျိုးအစားကိုဖော်ပြရာ၌ O/SEA/Mya-98 ဖြင့် ဖော်ပြသည်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ၌   အသုံးပြုသော ကာကွယ်ဆေးများသည် ပိုးတစ်မျိုးတည်းကာကွယ်ဆေး (Monovalent)နှင့်   ပိုးမျိုးကွဲသုံးမျိုးစပ် (Trivalent) တို့ဖြစ်ကြသည်။

ပိုးမျိုးကွဲအိုအမျိုးအစား (Type O) တွင် O/3039 နှင့် O/Manisa စသောပိုးမျိုးကို အသုံးပြု၍လည်းကောင်း၊ ပိုးမျိုးကွဲအေအမျိုးအစား (Type A)တွင်  A22/Iraq နှင့်A/IRN/05 စသော ပိုးမျိုးကိုအသုံးပြု၍လည်းကောင်း၊ပိုးမျိုးကွဲအေးရှားဝမ်းအမျိုးအစား (Type Asia 1)တွင် Asia1/Shamir စသော ပိုးမျိုးကိုအသုံးပြု၍လည်းကောင်း ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ကြသည်။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန မွေးမြူရေးနှင့်ကုသရေးဦးစီးဌာနသည်  နိုင်ငံတွင်းအသုံးပြုနိုင်ရန်  အိုအမျိုးအစား(Type O monovalent) ကာကွယ်ဆေးကို နိုင်ငံအတွင်းဖြစ်ပွားသော ပိုးမျိုးကွဲ “Mya-98”  ကိုအသုံးပြု၍ ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ခွာနာလျှာနာရောဂါဖြစ်ပွားမှုကိုကြည့်ပါက ပိုးမျိုးကွဲ “အို” အမျိုးအစားသည် အများဆုံးတွေ့ရပြီး “အေ”အမျိုးအစားကို ငါးနှစ်လျှင်တစ်ကြိမ်ခန့်နှင့် “အေးရှားဝမ်း”အမျိုးအစားကို ၇-၁၀ နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ်ခန့် တွေ့ရှိရသဖြင့် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို ဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက  “အို”အမျိုးအစားပိုးကွဲကို  အဓိကကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရန်လိုအပ်သည်။  ကျွဲ၊ နွားကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများကို ဦးတည်ဆောင်ရွက်ပါက မြန်မာနိုင်ငံ၌တွေ့ရသော ပိုးမျိုးကွဲများအား ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရန်ဆောင်ရွက်သွားရမည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ရေးအစီအစဉ်ဖြစ်သည့် ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်း ချုပ်ရေး စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်သည့်လမ်းစဉ် (Progressive Control Pathways – PCP) အဆင့်(၃)သို့ ရောက်ရှိရန်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။  ခွာနာလျှာနာ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး  စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်သည့်လမ်းစဉ်၏   အဆင့်(၃)တွင် နိုင်ငံအဆင့်ရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်များထူထောင်၍ နိုင်ငံအတွင်းပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွားနေသော  ဗိုင်းရပ်ပိုးအမျိုးအစားခွဲခြမ်း စစ်ဆေးရန်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဒေသအလိုက် ရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်များ ထူထောင်လျက်ရှိရာတွင် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော်သည် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။

ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်အတွင်း ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်အဖြစ် ဖော်ဆောင်နိုင်ရန်ရည်ရွယ်၍ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ရှေ့ပြေးစီမံကိန်းအား တပ်ကုန်းမြို့နယ်မှ ကျေးရွာ ၅၂ ရွာ၌စတင်ခဲ့သည်။   ပြည်ထောင်စုနယ်မြေနေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်အား  ခွာနာလျှာနာရောဂါ ထိန်းချုပ်ဇုန်တည်ထောင်နိုင်ရေးအတွက် လုပ်ငန်းစဉ်ချမှတ်ရာတွင် အခမဲ့ခွာနာလျှာနာရောဂါကာကွယ် ဆေးထိုးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရန် လုပ်ငန်းကော်မတီဖွဲ့စည်းခြင်း၊ တိရစ္ဆာန်ကျန်းမာရေးအကူလုပ်သားများအား သင်တန်းပေးခြင်း၊ ကာကွယ်ဆေးထိုးအဖွဲ့ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးနှင့် စည်းရုံးရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ စီမံကိန်းလုပ်ငန်းအား မိတ်ဆက်ရှင်းလင်းခြင်းအခမ်းအနား (Launching Ceremony)ပြုလုပ်ခြင်း၊ သတ်မှတ်ကာလအတွင်းကာကွယ်ဆေးထိုးလုပ်ငန်းများ ပြီးစီးရန်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ပြန်လှန်ဆန်းစစ်သုံးသပ်ခြင်းအစရှိသည်ဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။   ခွာနာလျှာနာကာကွယ်ဆေးထိုးရာတွင် ကာကွယ်ဆေးအာနိသင် အပြည့်အဝရရှိစေရန် ပထမဆုံးအကြိမ်ထိုးပြီးနောက် အားဖြည့်ကာကွယ်ဆေးကို တစ်လပြည့်ပြီးနောက် ပြန်လည်ထိုးနှံရသည်။  အားဖြည့်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပြီးနောက် ပုံမှန်ကာကွယ်ဆေးကို ခြောက်လတစ်ကြိမ် ပုံမှန်ဆောင်ရွက်သွားရသည်။

ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော်အား ရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်တည်ထောင်ရာတွင် ရည်ရွယ်ချက်များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်ရသည်။ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ (၁)ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်အား ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်အဖြစ်ဖော်ဆောင်နိုင်ရန်၊ (၂) ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်မှ ကျွဲ၊ နွားများကို ခွာနာလျှာနာရောဂါကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်းဖြင့် ရောဂါကူးစက်မှုများအား  စနစ်တကျထိန်းချုပ်နိုင်ရန်၊ (၃) ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်ဖော်ဆောင်နိုင်ပြီး ရောဂါကင်းစင်သော ကျွဲ  တရားဝင်ပို့ဆောင်နိုင်လာပြီး မွေးမြူတောင်သူများ ဝင်ငွေတိုးလာနိုင်စေရန် စသည်ဖြင့် စနစ်တကျချမှတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးနှင့် စည်းရုံးရေးဆောင်ရွက်ခြင်း (Participatory Rural Appraisal) သည် လုပ်ငန်းများအောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးနှင့် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင်အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်နေသည်။ တိရစ္ဆာန်ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများတွင် ဒေသခံပြည်သူများပူးပေါင်းပါဝင်ခြင်းသည် စီမံကိန်းအောင်မြင်ရန် အဓိကကျသည်။ ဌာနနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည့်လုပ်ငန်းများဖြစ်သော ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း၊ နားကပ်အမှတ်အသား (ID) တပ်ဆင်ခြင်းနှင့်သွေးရည်ကြည်နမူနာရယူခြင်းလုပ်ငန်းများတွင်ကျယ်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးနှင့် စည်းရုံးရေးအစည်းအဝေးများ(Participatory Meeting)ကို  လက်ကမ်းစာစောင်၊ ဗွီနိုင်းများအသုံးပြု၍  ဆွေးနွေးရှင်းလင်းခြင်း၊ ကျား/မ ညီတူညီမျှတက်ရောက်နိုင်ရန်၊ အသက်အရွယ်မျိုးစုံတက်ရောက်နိုင်ရန်နှင့်  လုပ်ငန်းနယ်ပယ်မျိုးစုံမှတက်ရောက်နိုင်ရန် ဒေသခံများအားစည်းရုံးဖိတ်ကြားခြင်းများကို ဆောင်ရွက်ရသည်။

ထို့ပြင် မွေးမြူရေးနှင့်ကုသရေးဦးစီးဌာနအနေဖြင့် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများအား စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ   မွေးမြူရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်တွင် ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်တည်ထောင်နေမှုများ၊   ခွာနာလျှာနာရောဂါကာကွယ်ဆေးထိုးနှံနေမှုများအား ပြည်သူများသိရှိစေရန်၊ မွေးမြူတောင်သူများ လိုက်နာဆောင်ရွက်နိုင်စေရန်နှင့်  အသိပညာပေးနိုင်ရန် လက်ကမ်းစာစောင်များဖြန့်ဝေခြင်း၊ စကားဝိုင်းဆွေးနွေးမှုများ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ တောင်သူလယ်သမားကဏ္ဍရုပ်သံလိုင်း (Farmer Channel) မှရိုက်ကူးထုတ်လွှင့်ခြင်း များအား ဆောင်ရွက်ရသည်။

ထို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော်ရှစ်မြို့နယ်၌  ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်မှစတင်၍ ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်၌ ပထမအကြိမ်ခွာနာလျှာနာကာကွယ်ဆေးထိုးလုပ်ငန်း၊ အားဖြည့် ခွာနာလျှာနာကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံခြင်းလုပ်ငန်းနှင့် ပုံမှန်ခွာနာလျှာနာကာကွယ်ဆေးထိုးလုပ်ငန်း (Regular Vaccination) များအား အရှိန်အဟုန်မပျက် စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ (၂၉-၁-၂၀၂၅) ရက်နေ့အထိ အခမဲ့ ခွာနာလျှာနာကာကွယ်ဆေးထိုးလုပ်ငန်းကို နဝမအကြိမ်အထိဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပြီး ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်အဖြစ် မွေးမြူရေးနှင့် ကုသရေးဦးစီးဌာန အမိန့်အမှတ် (၁/၂၀၂၃) ဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်တွင် ကြေညာနိုင်ခဲ့သည်။

ကာကွယ်ဆေးထိုးရာတွင် ရရှိနိုင်သောအကျိုးအာနိသင်သည် အချက်များစွာပေါ်တွင်မူတည်နေသည်။ ကာကွယ်ဆေးထိန်းသိမ်းမှုအအေးစနစ်တကျဖြစ်ခြင်း၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုနှင့်သင့်လျော်သော ဗိုင်းရပ်ပိုးအမျိုးအစားဖြစ်ခြင်း၊ ကာကွယ် ဆေးထိုးနည်းလမ်းမှန်ကန်ခြင်း၊ အကျိုးသက်ရောက်သော ကာကွယ်ဆေးထိုးနည်းဗျူဟာ ရေးဆွဲထားခြင်း၊  ရောဂါခုခံနိုင်စွမ်းရရှိစေရန်  ကာကွယ်ဆေးပမာဏအပြည့်ထိုးနှံနိုင်ခြင်းဖြစ်ရမည်။ နိုင်ငံတွင်းဖြစ်ပွားသည့်  ဗိုင်းရပ်၏   သဘော သဘာဝကို ပိုမိုနားလည်ပြီး အခြေခံ၍ ထုတ်လုပ်သည့် ကာကွယ်ဆေးအာနိသင်နှင့် ကာကွယ်ဆေးအား ပမာဏပြည့်ထိုးနှံခြင်းသည် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသည်။

ထို့ပြင် ဇီဝလုံခြုံရေး၊ တိရစ္ဆာန်ရွှေ့ပြောင်းသွားလာခြင်းနှင့် တိရစ္ဆာန်အမှတ်အသားတပ်ဆင်ခြင်းတို့သည် ရောဂါထိန်းချုပ်မှုတိုင်းတာခြင်းများအတွက် အရေးကြီးသောကဏ္ဍဖြစ်သောကြောင့် ပြည်သူအသိပညာပေးခြင်းများကို ဆောင်ရွက်ရသည်။

သို့ဖြစ်ရာ ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်အဖြစ် ဖော်ဆောင်ထားရှိပြီးဖြစ်သည့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ နေပြည်တော် ရှစ်မြို့နယ်အား ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန် ရေရှည်တည်တံ့နိုင်စေရန်ရည်ရွယ်၍ ကျွဲ၊ နွားများ၏ ခွာနာလျှာနာရောဂါခုခံနိုင်စွမ်းအား စမ်းသပ်နိုင်ရန်ကာကွယ်ဆေးမထိုးခင်နှင့်  ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးနောက်   သွေးရည်ကြည်နမူနာကောက်ယူ၍ ခွာနာလျှာနာရောဂါခုခံနိုင်မှု အခြေအနေ(Antibody Titre) အား စစ်ဆေးခြင်းလုပ်ငန်းကို စဉ်ဆက်မပြတ် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရသည်။

ကာကွယ်ဆေးအာနိသင်များကို ပုံမှန်တိုင်းတာခြင်းမှ ကာကွယ်ဆေးကို စနစ်တကျပုံမှန်ထိုးနှံခြင်းသည် ရောဂါကာကွယ်မှုအပြည့်အဝပေးနိုင်ကြောင်း မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခြင်း၊ ကာကွယ်ဆေးကိုစနစ်တကျ ထိုးနှံခြင်းဖြင့် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းနှင့် ထိုမှတစ်ဆင့် ရောဂါကင်းစင်လာပြီး ထုတ်လုပ်မှုတိုး၍ နိုင်ငံ့စီးပွားကို တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ ပံ့ပိုးပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် တစ်နိုင်တစ်ပိုင်မွေးမြူရေးသမားများနှင့်  သက်ဆိုင်သူများအားလုံးပါဝင်သော ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေးအစီအစဉ်များပြုလုပ်ခြင်းနှင့် ရပ်ရွာများ၌ စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာအဖွဲ့များဖွဲ့စည်းခြင်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ ဇီဝလုံခြုံမှုစီမံခန့်ခွဲခြင်းကို နားလည်စေရန် အားလုံးပါဝင်သောလှုပ်ရှားမှုများ၊ ရောဂါခုခံမှုဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများ၊  ဗဟုသုတအဆင့်အတန်းသတ်မှတ်ခြင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ ထုံးစံများ၏အယူအဆများ၊ မွေးမြူရေးခြံများအလိုက် အဆင့်အတန်းသတ်မှတ်ခြင်း၊ ပါဝင်လှုပ်ရှားသူများ၏ ခေါင်းဆောင်မှုများကို စနစ်တကျလေ့ကျင့်ဆောင်ရွက်ကြရသည်။ အဆိုပါဇီဝလုံခြုံမှုများကို တစ်နိုင်တစ်ပိုင်မွေးမြူရေးခြံများတွင် လက်တွေ့လိုက်နာကျင့်သုံးလာပါက ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ရာတွင် လျင်မြန်သောအထောက်အကူဖြစ်စေသည်။

ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်မှုတွင် တွေ့ကြုံရသောအခက်အခဲများကို ကြည့်မည်ဆိုပါကတရားမဝင် တိရစ္ဆာန်ရွှေ့ပြောင်း သွားလာမှုများ၊ ပုံမှန်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုမရှိခြင်း၊ ဇီဝလုံခြုံမှုအားနည်းခြင်း၊ အရေးပေါ်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးအဖွဲ့များဖွဲ့စည်းထားမှုမရှိခြင်း၊ ပြည်တွင်းပြည်ပပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအားနည်းခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ရေးတွင် နည်းပညာအရည်အသွေးမြှင့်တင်ခြင်း၊ ဓာတ်ခွဲခန်းအရည်အသွေးများ မြှင့်တင်ခြင်း၊ ကွင်းဆင်းဆောင်ရွက်သည့်စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးစနစ်များမြှင့်တင်ခြင်း၊ဒေသတွင်း ဈေးကွက်ကွင်းဆက်များတွင် အသိပညာပေးရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် နွားပွဲဈေးများတွင် တိရစ္ဆာန်ရွှေ့ပြောင်းသွားလာမှု လုပ်ငန်းစနစ်မြှင့်တင်ခြင်း၊  ပြည်တွင်းပြည်ပတိရစ္ဆာန်နှင့် တိရစ္ဆာန်ကုန်သွယ်မှုဈေးကွက်များတွင် ခွာနာလျှာနာရောဂါဆိုင်ရာအသိပညာပေးခြင်းများ ပိုမိုနားလည်စေရန် ဆောင်ရွက်ရသည်။

ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ဇုန်  တည်ထောင်ရာတွင် ကမ္ဘာ့တိရစ္ဆာန်ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ စံနှုန်းသတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ  မိမိနိုင်ငံနှင့်သင့်လျော်အောင်ဆောင်ရွက်ခြင်းသည်   ရောဂါကင်းစင်သော ကျွဲ၊ နွားများနှင့် ၎င်းတို့၏တိရစ္ဆာန်ထွက်ပစ္စည်းများအား ပြည်ပသို့တင်ပို့နိုင်ခြင်း၊   နိုင်ငံအတွင်း ရောဂါကင်းစင်သော မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများဖြစ်ထွန်းလာသည့်  အကျိုးကျေးဇူးကိုရရှိနိုင်သည့်အပြင် ကျေးလက်ဒေသအဆင့်အထိ ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံသည့် အလေ့အထများရရှိ၍ တိရစ္ဆာန်ကူးစက်ရောဂါများအား   စနစ်တကျကာကွယ်ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး ကျေးလက်နေပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကို ကျွဲ၊  နွား ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများမှ ထောက်ပံ့ပေးနိုင်မည့်အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိနိုင် မည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း ဒေသအလိုက် ခွာနာလျှာနာထိန်းချုပ်ဇုန်များတည်ထောင်ခြင်းဖြင့် ဒေသအလိုက် ခွာနာလျှာနာရောဂါကင်းရှင်းလာနိုင်ခြင်း၊ ဧရိယာအလိုက်   ခွာနာလျှာနာထိန်းချုပ်ဇုန်များ တည်ထောင်ခြင်းဖြင့် ဧရိယာအလိုက် ခွာနာလျှာနာရောဂါကင်းရှင်းလာနိုင်ခြင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့်ရောဂါ ကင်းစင်သော မွေးမြူထုတ်လုပ်မှုများရရှိ၍ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများဖြစ်လာခြင်း၊  မွေးမြူရေးထုတ်ကုန်တန်ဖိုးတက်လာခြင်း၊  မွေးမြူတောင်သူများမှ ကောင်းမွန်သောမွေးမြူရေးကျင့်စဉ်နှင့် မွေးမြူသည့် အလေ့အထများရလာခြင်း၊  သတ်မှတ်ထားသော ဥပဒေနည်းလမ်းနှင့်အညီ  ဆောင်ရွက်သည့် အသိပညာတိုးလာခြင်း၊ ကျေးလက်ဒေသအဆင့်အထိ ကာကွယ်ဆေးအသုံးပြုရမည်ကို သိရှိလာခြင်းနှင့် လူမှုစီးပွားဘဝမြင့်မား၍ နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးတိုးတက်မှုတွင် အထောက်အကူပြုနိုင်သည်။

ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်ခြင်း အစီအစဉ်များကို တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့်တက်လှမ်းနိုင်ရန် နိုင်ငံအတွင်း ဒေသအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် နိုင်ငံအလိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများသည် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်သည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ လွယ်ကူချောမွေ့သော ကုန်သွယ်စီးဆင်းမှုများ၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု အန္တရာယ်အဆင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်းနှင့် ဇီဝလုံခြုံမှုစနစ်ထူထောင်သွားပါက အနာဂတ်တွင် ခွာနာလျှာနာရောဂါထိန်းချုပ်မှုလုပ်ငန်းများကို တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်သွားနိုင်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။     ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ဂုဏ်သတင်းသည် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်း၌ ကျဆင်းနေသော်လည်း အရှေ့ ဥရောပတွင်မူ ၎င်း၏အမှတ်အသားသည် ထူးခြားစွာ ခိုင်မာနေဆဲဖြစ်သည်။ ပြီးခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်က ထရမ့်ကို နှစ်သက်သူ လက်ယာစွန်းဝါဒီ ဂျော့ဂျ် ဆီမီယွန်သည် ရိုမေးနီးယား သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ပထမအဆင့်တွင် မဲအရေအတွက် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ဖြင့် ထိပ်ဆုံးရောက် ခဲ့ပြီး သမ္မတရာထူးရရှိရန် အလားအလာကောင်းနေသည်။ ထရမ့်၏ “အမေရိကန်ကို နောက်တစ်ဖန် ကြီးကျယ်မြင့်မားလာအောင် လုပ်ဆောင်မည်” (Make America Great Again) ကတိစကားကို အတုယူကာ ဆီမီယွန်က “ရိုမေးနီးယားပြည်သူများထံမှ ယူငင်သွားသည်များကို ပြန်ပေးမည်” (Give back to the Romanian people what was taken from them) ဟု ကတိပြုထားသည်။ ထရမ့်ကို နှစ်သက်သူမှာ ၎င်းတစ်ဦးတည်းမဟုတ်ပေ။

အိမ်နီးချင်းဟန်ဂေရီနိုင်ငံတွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဗစ်တာ အော်ဘန်သည် ထရမ့်၏ ဥရောပဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ရပ်တည်နေသည်။ ဤဒေသတွင် ထရမ့်ကမ္ဘာ၏ ဩဇာ လွှမ်းမိုးမှုနယ်ပယ်သည် နိုင်ငံရေးထက်ပင် ကျော်လွန်နေသည်။ ထရမ့်၏ သားမက် ဂျရတ် ကူရှ်နာ သည် ဘဲလ်ဂရိတ် မြို့လယ်တွင် အခြေစိုက်၍ အိမ်ခြံမြေလုပ်ငန်းတစ်ခုကို ဦးဆောင်လျက်ရှိပြီးသားဖြစ်သူ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ဂျူနီယာမှာလည်း လွန်ခဲ့သော လအနည်းငယ်အတွင်း ဆားဘီးယား၊ ရိုမေးနီးယားနှင့် ဘူလ်ဂေးရီးယား နိုင်ငံများသို့ ဒုတိယအကြိမ်ခရီးစဉ်သွားရောက်ခဲ့ကာ ထရမ့် မိသားစုနှင့် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်လိုသော နိုင်ငံရေးသမားများ၊ စီးပွားရေး အထက်တန်းလွှာများနှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ရင်းရင်းနှီးနှီး ဆက်ဆံခဲ့သည်။

အရှေ့ဥရောပ၏ “အမေရိကန်သာ ပထမ” ဟူသည့် သမ္မတထရမ့်အပေါ် နှစ်ခြိုက်မှုသည် အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာကိုက်ညီမှုနှင့် ပြတ်သား၍လက်တွေ့ဆန်သောဝါဒတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ Make America Great Again (MAGA) ၏ သတင်းစကားသည် ကွန်မြူနစ်ခေတ်လွန် နိုင်ငံများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာပဲ့တင်သံထပ်နေသည်။ ၂၀၂၄ အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီက Gallup ၏ စစ်တမ်းအရ ဘူလ်ဂေးရီးယားနှင့် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံမှ ၄၉% နှင့် ဆားဘီးယားနိုင်ငံမှ ၅၉% သော စစ်တမ်းဖြေကြားသူများသည် ကင်မလာ ဟဲရစ်ထက် ထရမ့်ကို ပိုမိုနှစ်သက်ကြကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုအချက်သည် တိုက်ဆိုင်မှုသက်သက် မဟုတ်ပေ။ အရှေ့ဂျာမနီမှ Alternative for Germany (AfD) ပါတီထောက်ခံသူများမှစ၍ တဘီလီစီမြို့တော်ရှိ Georgian Dream အစိုးရပါတီ အထိ အဆိုပါဒေသတွင်းရှိ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီဆန့်ကျင်ရေးအစုအဖွဲ့များသည် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီ သဘောတူညီချက်ကို ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်။ LGBTQ အခွင့်အရေး၊ လူမျိုးရေး၊ ကျား/မတန်းတူမှု၊ ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံမှု၊ ကာကွယ်ဆေးနှင့် ယူကရိန်းအရေးကိစ္စများအပေါ် ၎င်းတို့၏ အမြင်များသည် ထရမ့်၏ အခြေခံသဘောတရားများနှင့် တူညီနေသည်။ ထရမ့်အနေဖြင့် ဗလာဒီမာ ပူတင်နှင့် ရင်းနှီးမှုသည် ဆားဘီးယားကဲ့သို့သော ရုရှားနှင့်မိတ်ဖက်နိုင်ငံများတွင် ပိုမိုဆွဲဆောင်နိုင်စေခဲ့သည်။

ထို့အပြင် နိုင်ငံတကာဆက်နွှယ်မှုရှုထောင့်လည်း ပါဝင်နေသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရှိ အရှေ့ ဥရောပမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူအများစုသည် လူမှုရေးရာရှေးရိုးစွဲဝါဒ သို့မဟုတ် အခြားလူမျိုးစုများနှင့် ယှဉ်ပြိုင် လိုမှုတို့ကြောင့် ထရမ့်ကို ပိုမိုထောက်ခံလေ့ရှိကြသည်။ အနောက်ဥရောပရှိ အလားတူ ပုဂ္ဂိုလ်များ သည်လည်း ၎င်းတို့မကြာခဏပြက်ရယ်ပြုလေ့ရှိသော နယ်စည်းမခြားမူဝါဒများမှ အကျိုးခံစားနေကြချိန်တွင် အလားတူသဘောထားမျိုးရှိကြသည်။ မကြာသေးမီက ရိုမေးနီးယား ရွေးကောက်ပွဲ တွင် ဥရောပသမဂ္ဂနှင့်ယူကေတို့တွင်နေထိုင်သော ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံသား ၆၀% သည် ဆီမီယွန်ကို မဲပေးခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ များစွာသည် ယခင်က အမေရိကန်ဒုတိယသမ္မတ ဂျေဒီ ဗန့်စ်က မြူးနစ်လုံခြုံရေးညီလာခံတွင် လူသိရှင်ကြားကာကွယ်ပေးခဲ့သော လက်ယာစွန်းဝါဒီ ကာလင်း ဂျော့ဂျက် စကူကို ထောက်ခံခဲ့ကြသူများဖြစ်သည်။

ပြည်တွင်း၌ အထက်တန်းလွှာအများစုသည် ထရမ့်အား စွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသူအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများနှင့် ဒီမိုကရေစီဆုတ်ယုတ်မှုများကို လျစ်လျူရှုပေးမည့် ဝါရှင်တန်မှ အာဏာရှိသူတစ်ဦးသည် ပြည်တွင်း၌ရော နိုင်ငံတကာတွင်ပါ အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ဖြစ်ထွန်းစေ နိုင်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသည် ထရမ့်အဖွဲ့အစည်း၏ စီးပွားရေး အစီအစဉ်နှင့် ခွဲခြားမရဖြစ်လာနိုင်သည့် အလားအလာသည် အခြေခံအဆောက်အအုံ၊ စွမ်းအင်နှင့် သတ္တုတူးဖော်ရေးကဲ့သို့သော မရေရာသည့်ကဏ္ဍများနှင့် ပြည့်နှက်နေသည့် အဆိုပါဒေသအတွက် ဆွဲဆောင်မှု ရှိနေသည်။ မကြာသေးမီက အရေးပါသည့် အမေရိကန်-ယူကရိန်း သတ္တုတူးဖော်ရေး သဘောတူညီချက်သည် လုပ်ငန်းအလိုက်ဆက်ဆံမှုကို ဦးစားပေးသည့် အိမ်ဖြူတော်နှင့် ရင်းနှီးမှု ရယူရန် နမူနာပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။

ဤဆက်ဆံရေးသည် ယခု၌ပင် အကျိုးအမြတ်များ ရရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ဧပြီလက ထရမ့် အစိုးရအဖွဲ့သည် အော်ဘန်နှင့်နီးစပ်သူ အန်တယ် ရိုဂန်အပေါ် ဘိုင်ဒင်အစိုးရလက်ထက်က Global Magnitsky အက်ဥပဒေအရ ချမှတ်ခဲ့သော ဒဏ်ခတ်မှုများကို ပယ်ဖျက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ လုပ်ရပ်သည် အခြားနေရာများတွင်လည်း မျှော်လင့်ချက်များ ဖြစ်ပေါ်လာစေခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဘူလ်ဂေးရီးယားတွင် Magnitsky ဒဏ်ခတ်မှုခံထားရသော စီးပွားရေးသူဌေးကြီးနှင့် နိုင်ငံရေးဩဇာရှိသူ ဒယ်ယန် ပိဗ်စကီးသည်လည်း အလားတူ ကင်းလွတ်ခွင့်ရရှိရန် စောင့်ကြည့်နေသည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေသည်။

သို့ရာတွင် အရှေ့ဥရောပ၏ ထရမ့်အပေါ်နှစ်ခြိုက်မှုသည် ထိခိုက်လွယ်သည့် အခြေအနေမျိုးဖြစ်သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ ထရမ့်၏ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားဝါဒသည် ၎င်းနှင့်အတွေးအခေါ်တူမိတ်ဖက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးစနစ်များကိုပင် အားနည်းသွားစေနိုင်ခြေရှိသည်။ မော်တော်ကားတင်ပို့မှု အပေါ် အလွန်အမင်းမှီခိုနေရသော ဟန်ဂေရီနှင့် ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်က ချမှတ်မည့် အကောက်ခွန်မူဝါဒကြောင့် ထိခိုက်နိုင်သည်။ ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံ၏ မော်တော်ကား လုပ်ငန်းတစ်ခုတည်းကပင် နိုင်ငံ၏တင်ပို့မှု၏ ၃၀% နီးပါးရှိပြီး အလုပ်သမား ၁၀% ကို အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးထားသည်။ ၁၀% သာရှိသော အကောက်ခွန်ကပင် ဗဟိုဥရောပဒေသ၏ စက်မှုဇုန်များရှိ အလုပ်အကိုင်များစွာကို ပြုန်းတီးသွားစေနိုင်သည်။

ထိုသို့သော စီးပွားရေးဆိုးကျိုးများသည် နိုင်ငံရေးအရ ပြင်းထန်သော သက်ရောက်မှုများဖြစ်ပေါ် စေနိုင်သည်။ ချက်သမ္မတနိုင်ငံတွင် ထရမ့်နှင့်အလားတူ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် အန်ဒရေး ဘာဘစ် သည် အစိုးရကို အားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတွင်မူ အော်ဘန် သည် လာမည့်နှစ်တွင်ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ပီတာမက်ဂျာထံမှ ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှု များကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ဆလိုဗက်ကီးယားတွင် ရောဘတ်ဖီကိုအစိုးရသည် မဲအရေအတွက် အနည်းငယ်မျှအသာဖြင့် အုပ်ချုပ်နေရပြီး ကန့်ကွက်သူများ တိုးပွားလျက်ရှိရာ ကာလကြာရှည် အုပ်ချုပ်ရန် မရေရာလှပေ။

ထရမ့်ဝါဒသည် ကနေဒါနှင့် ဩစတြေးလျနိုင်ငံတို့ရှိ လက်ယာစွန်းအင်အားစုများအတွက် ဝန်ထုတ် ဝန်ပိုးဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ အရှေ့ဥရောပသည် ဤဝါဒကို ပိုမိုလက်ခံနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ဥရောပသမဂ္ဂ၊ လစ်ဘရယ်တန်ဖိုးများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစီးပွားရေး ပေါင်းစည်းမှုတို့ကိုဆန့်ကျင်သည့်လှုပ်ရှားမှုနှင့် အလွန်အမင်းပါဝင်ပတ်သက်နေခြင်း၏ အန္တရာယ်မှ ခုခံနိုင်စွမ်း ရှိမည်မဟုတ်ပေ။

MAGA တော်လှန်ရေးသည် ဘူခါရက်စ်နှင့် ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့များရှိ အများစုကို ဆက်လက် လှုံ့ဆော်နိုင်ဦးမည်ဖြစ်သော်လည်း ယင်း၏ဝိရောဓိအခြေအနေများသည် ယင်းကိုလက်ခံသူများအား အလွယ်တကူပင် ဒုက္ခရောက်စေနိုင်မည်ဖြစ်ပေသည်။

Source - https://www.aljazeera.com/opinions/2025/5/7/eastern-europe-bets-on-trump-but-at-what-cost

Aljazeera တွင် စာရေးသူ Dimitar Bechev ရေးသားထားသည့် “Eastern Europe bets on Trump – but at what cost?” အတွေးအမြင်ဆောင်းပါးကို ဦးရဲကျော်တေဇ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက- ၂ က ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုထားပါသည်။

မိမိတို့ နိုင်ငံ၊ မိမိတို့ ပြည်သူလူထုသည် ယခုမြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၈၆ ခုနှစ်မှ ၁၃၈၇ နှစ်အကူး ၂၀၂၅ ဧပြီလ မဟာသင်္ကြန်ကို ဝမ်းနည်းစွာဖြင့်ပင် ကျော်ဖြတ်ခဲ့ကြရပါပြီ။ အသက်ပေါင်းထောင်နှင့် ပင်ချီ၍၊ ပြည်သူလူထုနှင့် တိုင်းပြည်၏ ပစ္စည်းများ တန်ဖိုးကျပ်သန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသောနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ယနေ့ခေတ်ကဲ့သို့ Richter Scale, Mercalli Scale အစရှိသည်ဖြင့် စနစ်များ စတင်အသုံးပြုသော ၂၀ ရာစုနှစ်နောက်တွင် ယခုမိမိတို့ခံစားခဲ့ရသော မန္တလေးမြေငလျင်ကြီးကြောင့် လူအသေအပျောက်နှင့် အိုးအိမ်ပစ္စည်းဆုံးရှုံးမှုသည် အများဆုံးဖြစ်သည်။ အိုးအိမ်နှင့် ပစ္စည်းတန်ဖိုးများကို တွက်ချက်နှိုင်းယှဉ်ရန် ခက်ခဲသော်လည်း ယခုငလျင်တွင် လူ့အသက်ပေါင်း ၃၇၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ ၅၁၀ဝ ကျော်ရှိခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ ငလျင်ကော်မတီမှ ဆရာမကြီး ဒေါ်လှလှအောင်ရေးသားသော စာပေအရ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ် ပဲခူးငလျင်တွင် လူအသေအပျောက် ၅၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်နှင့် နှိုင်းယှဉ်နိုင်ပါသည်။ အဆောက်အအုံများ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဗိသုကာတစ်ဦးအနေဖြင့် သေချာစွာ ပြောနိုင်သည်မှာ ယခုမိမိတို့ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြရမည့် လုပ်ငန်းရပ်သည်အလွန်ကြီးမားပြီး ငွေကြေးများစွာနှင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ပင်ပင်ပန်းပန်း လုပ်ကိုင်ကြရပါမည်။ ယခုနှစ် မတ်လမြေငလျင်၏ Epicenter ဗဟိုသည် စစ်ကိုင်းမြို့အနီးဖြစ်သဖြင့် သေကျေပျက်စီးမှု အများဆုံးဖြစ်သည်ဆိုသည်ကို လက်ခံကြရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် တစ်မြို့တည်း တစ်လမ်းတည်းတွင် အချို့အဆောက်အအုံများ ပြိုကျပျက်စီးကြပြီး အချို့မှာ မပျက်မစီးတည်မြဲခဲ့ ကြသည်မှာ အချို့သောဆောက်လုပ်သူများ၏ အားနည်းချက်ဖြစ်သည်မှာလည်း ထင်ရှားပါသည်။

ဤဆောင်းပါးသည် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ယခုရရှိခဲ့သော သင်ခန်းစာများကိုအခြေခံ၍ လက်ခံကျင့်သုံးသင့်သောစနစ်များကို တင်ပြရန် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် လိုအပ်မည့် Financial Resources ခေါ် ငွေကြေးအင်အားများ ဖော်ထုတ်ရရှိနိုင်မည့် နည်းလမ်းများကိုလည်း တင်ပြအပ်ပါသည်။ ထိုသည်များနှင့် တွဲဖက်၍ ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြသည့်အခါ မိမိတို့၏ မြို့များနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်သာယာရေး၊ မိမိတို့၏ မြို့များတွင် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းရေးများအတွက် လိုအပ်ချက်များကိုလည်း ပူးတွဲတင်ပြအပ်သည်။

ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ရရှိနိုင်မည့် Available Financial Resources ငွေကြေးအင်အားများကို သုံးသပ်ခြင်း

ယခု ငလျင်သည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအများဆုံးဖြစ်သည့်အတွက် မိမိတို့တွင်ရှိသော Resources အင်အားများမှ တတ်နိုင်သရွေ့အများဆုံးနှင့် ကူညီနိုင်သောသူအများဆုံးကို ကူညီကြရမည်ဟု ခံယူပါသည်။ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ငွေကြေးဖြင့် ပါဝင်နိုင်မည့် အုပ်စုများကို သုံးသပ်ကြည့်မိပါသည်။ ထိုသည်တို့တွင် (၁) နိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ (၂) ချမ်းသာကြွယ်ဝသော Condominium ပိုင်ရှင်သူဌေးကြီးများအုပ်စု၊ (၃) ကိုယ်ပိုင်အိမ်၊ ကိုယ်ပိုင်မြေတွင်နေထိုင်ရင်း အိုးအိမ်ဆုံးရှုံးသွားသူများဟု သုံးအုပ်စုကိုသာ ဦးစွာမြင်ကြရပေမည်။ ထိုသုံးအုပ်စုတို့၏ လုပ်နိုင်သောပမာဏများကို ဆန်းစစ်ကြည့်ကြပါမည်။

နိုင်ငံတော်အစိုးရ ။ ။ နိုင်ငံတော်အစိုးရသည် ငွေအင်အားအကြီးမားဆုံးရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် အစိုးရတွင် ဆုံးရှုံးပျက်စီးသွားသော အစိုးရရုံးများ၊ ဝန်ထမ်းအိမ်ရာများ အစရှိသည်တို့ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်ရှိသည်။ ထို့အပြင် အများပြည်သူနှင့်သက်ဆိုင်သော Infra-structure ခေါ် ကျောင်းများ၊ ဆေးရုံများ၊ လမ်းတံတားများ၊ လျှပ်စစ်စနစ်များ စသည်တို့ကိုလည်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်ရှိသဖြင့် လူပေါင်းများစွာတို့၏ ဆုံးရှုံးခဲ့သော အိမ်ရာများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးတွင် အမြောက်အမြားပါဝင်ရန် ခက်ခဲပါမည်။

ငွေကြေးအဆင်ပြေသော Condominium ပိုင်ရှင်များ။ ။ မြေငလျင်အတွင်း ပြိုပျက်သွားသော Condominiums ခေါ် အဆင့်မြင့်တိုက်ခန်းများကို တည်ဆောက်သွားသောပိုင်ရှင်ကြီးများက Ethics ဟုခေါ်သော လူ့ကျင့်ဝတ်၊ လူ့ဝတ္တရားအရသော် အချိန်အတိုင်းအတာအတွင်း မြန်ဆန်စွာ ပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးသင့်ကြပါသည်။ ဥပဒေကြောင်းအရ ရှင်းကြမည်ဆိုသော် ရှေ့နေခငွေကြေးများစွာကုန်မည်၊ အချိန်နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်ကြမည်ဟု စာရေးသူအတွေ့အကြုံအရ ခန့်မှန်းပါသည်။ မူလစာချုပ်တွင် မည်သို့ပါရှိပုံ၊ အာမခံထားခြင်းရှိမရှိ၊ “မြန်မာပြည်စုပေါင်းပိုင် အဆောက်အအုံဆိုင်ရာဥပဒေ Condominium Law” အရ တရားဝင်သတ်မှတ်ထားခြင်းရှိမရှိ စသည်ဖြင့် များစွာသော အဆင့်များရှိပါမည်။

ဖြစ်သင့်သည်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့သူပိုင်ရှင်ကြီးများက လူ့ဂုဏ်သိက္ခာကို မနိမ့်ကျစေရန်နှင့် အသက်နှင့်ပစ္စည်းနစ်နာဆုံးရှုံးခဲ့ရသောသူများကို ငဲ့ညှာသင့်သည်။ သို့သော် ယခုငလျင်ကြောင့် အဆင့်မြင့်တိုက်ခန်းကြီးများတွင် နေထိုင်ရင်းအသက်နှင့် ပစ္စည်းများ ဆုံးရှုံးခဲ့သူဦးရေသည် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ရာခိုင်နှုန်းနည်းပါးသည်ဟု ခန့်မှန်းရပါသည်။

ကိုယ်ပိုင်အိမ် ကိုယ်ပိုင်မြေတွင်နေထိုင်ရင်း အိုးအိမ်ဆုံးရှုံးသွားသူများ ။ ။ ထိုအုပ်စုတွင် ပါဝင်သည့် သူများတွင် (က) ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် အရင်းအနှီးရှိပြီး တတ်နိုင်သူများ၊ (ခ) တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အကူအညီရနိုင်လျှင် ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်သူများနှင့် (ဂ) အိမ်ပျက်စီးသွားသဖြင့် မြေသာကျန်ခဲ့ပြီး ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် မဖြစ်နိုင်သူများဟု သုံးအုပ်စုရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရပါသည်။ ထိုအုပ်စုအတွင်း မည်သည့်အုပ်စုသည် မည်သည့်ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်ကိုလည်း ခန့်မှန်းရန်ခက်ခဲပါသည်။ သို့သော် အောက်တွင် စာရေးသူစဉ်းစားမိသော ဘဏ်ချေးငွေစနစ်ကို အသုံးချနိုင်လျှင် အဘက်ဘက်က အထိုက်အလျောက်အဆင်ပြေကြမည်ဟု ယူဆပါသည်။

ဘဏ်ချေးငွေဖြင့် ပြန်လည်တည်ထောင်ရေးတွင်

အသုံးချရန်အဆိုပြုချက် ။ ။ စာရေးသူသည် အိမ်ဆုံးရှုံးခဲ့သော သူတစ်ဦးနှင့် မေးမြန်းခန်းကို ကြည့်ရပါသည်။ ထိုသူတွင် ယခင်က ကိုယ်ပိုင်အိမ်ရှိသည်၊ နေထိုင်စားသောက်ရန် ဝင်ငွေရှိသည်၊ ယခုအိမ်ပျက်စီးသွားသည့်အတွက် နေထိုင်ရန်အိမ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ငွေသိန်း ၅၀ဝ ခန့်ရရှိရန် မဖြစ်နိုင်ပါဟုဆိုသည်။ စာရေးသူက သင်ကြားခဲ့ဖူးသော Housing Economics အိမ်ရာစီးပွားရေးပညာရှုထောင့်မှ သုံးသပ်ကြည့်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သောသူများမှ ဥပမာပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် အိမ်တန်ဖိုး၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိနိုင်မည်ဆိုလျှင် ဘဏ်မှ ကျန်လိုအပ်ငွေ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ချေးငွေအဖြစ်ရရှိပြီး ထိုသူက လစဉ်၊ နှစ်စဉ်ပြန်လည်ပေးဆပ်လျှင် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အထိုက်အလျောက်အဆင်ပြေသွားနိုင်ပါမည်။

ထိုကဲ့သို့သော အခြေအနေနမူနာ Hypothetical Model တစ်ရပ်ကို အစမ်းတွက်ကြည့်ကြပါမည်။ Basic assumptions အခြေခံအချက်များသည်- မိသားစုတစ်စုတွင် (၁) မြေရှိသည်။ (၂) စုဆောင်းပြီး ငွေသိန်း ၁၅၀ ခန့်ရှိသည်။ (၃) အလုပ်အကိုင်ကောင်းရှိကြသဖြင့် လစဉ်မိသားစုဝင်ငွေကျပ် ၆ သိန်းခန့်ရှိသည်။ (၄) ပြန်လည်ဆောက်လုပ်မည့် အိမ်တန်ဖိုးသည် ကျပ်သိန်း ၅၀ဝ ဖြစ်သောကြောင့် ကျပ်သိန်း သိန်း ၃၅၀ ချေးငွေလိုအပ်သည်။ ဤကိစ္စကို ဘဏ်နှင့် သက်ဆိုင်ရာတို့က လေ့လာစစ်ဆေးပြီး နှစ်စဉ်အတိုးနှုန်း ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ပြန်လည်ပေးဆပ်ချိန် ၁၀ နှစ်နှင့် သဘောတူသည်။ ချေးမည့်သူများပိုင်သော မြေကို အာမခံပစ္စည်း Collateral ဟု သတ်မှတ်သဘောတူကြသည်။ ဘဏ်မှတာဝန်ရှိသူများက လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအရ တွက်ချက်ရာ ချေးငွေသိန်း ၃၅၀ အတွက် ထိုမိသားစုသည် လစဉ်ငွေကျပ် ၃ ဒသမ ၆၄ သိန်းခန့်နှင့် ၁၀ နှစ်တိုင်တိုင်အကြိမ်ပေါင်း ၁၂၀ ခန့် ပေးဆပ်ရမည်။

အထက်ပါနမူနာ Hypothetical Model တွင် လစဉ်ပြန်လည်ပေးဆပ်ရန် တွက်ချက်ခြင်းသည် ဘဏ်ပညာရှင်များ သုံးလေ့ရှိသောနည်း P = Ai / (1 – (1 + i)^-N) where: P = regular periodic payment. A = amount borrowed. i = periodic interest rate ပင်ဖြစ်ပါသည်။ နှစ်စဉ်အတိုးနှုန်း ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ပြန်လည်ပေးဆပ်ရန်အတွက် အချိန် ၁၀ နှစ်သည် စာရေးသူစိတ်ကူးအရ ထည့်တွက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ပြန်လည်ပေးဆပ်ရန် အချိန်နှင့် ပတ်သက်၍ စာရေးသူသိသော အခြားတိုင်းပြည်များတွင် နှစ်ပေါင်း ၂၀-၃၀ အထိပင် ပေးလေ့ရှိပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ ဘဏ်များက ထိုမျှကာလရှည်ပေးလေ့မရှိသော်လည်း ယခုကဲ့သို့ ငလျင်ဘေးသင့်သူများကို ကယ်ဆယ်ကူညီသည့်အနေဖြင့် ပြန်လည်သုံးသပ်သင့်ပါသည်။ ယခုနမူနာတွင်ပင် ပြန်လည်ပေးဆပ်ရသောအချိန်ကို ၁၅ နှစ်၊ နှစ်စဉ်အတိုးနှုန်း ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် တွက်ပါမူ ချေးသူမိသားစုသည် လစဉ်ငွေကျပ် ၂ ဒသမ ၉ (၃ သိန်း ခန့်) နှင့် ၁၅ နှစ်တိုင် အကြိမ်ပေါင်း ၁၈၀ ပေးဆပ်ရပါမည်။ Hypothetical Model ကိုပင် အခြေခံ၍ အိုးအိမ်ဆုံးရှုံးသွားပြီး မြေပိုင်ဆိုင်သူများအတွက် အရင်းငွေပင်မလိုဘဲ နေစရာများရရှိနိုင်ပြီး အမြတ်အစွန်းပင်ရရှိနိုင်သောနည်းများကို အထက်ပါနမူနာကို အခြေခံထားပြီး တီထွင်နိုင်ပါသည်။ ဥပမာ မြေပေ ၄၀ x ၆၀ ခန့်ရှိသူ ၆ ဦးခန့်စုလျှင် စတုရန်းပေ ၁၄၄၀ဝ ရှိသော မြေကွက်ကိုရနိုင်ပြီး ထိုမြေပေါ်တွင် နှစ်ထပ်ဖြင့် စတုရန်းပေ ၇၀ဝ ခန့်ရှိသော အိပ်ခန်းနှစ်ခန်းပါ တိုက်ခန်းပေါင်း ၁၂ ခန်းခန့် ပေါ်ပေါက်နိုင်ပါမည်။

အထက်တွင်တင်ပြသည့် Hypothetical Model ကို အတိုချုပ်တင်ပြရသော် “ဘဏ်ချေးငွေဖြင့် ပြန်လည်တည်ထောင်ရေး” ပင်ဖြစ်ပါသည်။ ဤနည်းသည် ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မြို့ရွာနှင့် အိုးအိမ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဦးစီးဌာနက ရန်ကုန်မြို့တွင် “ရွှေလင်ပန်းအိမ်ရာစီမံကိန်း”၊ “ကျန်စစ်မင်းအိမ်ရာ စီမံကိန်း”၊ “အောင်မြင့်မိုရ်အိမ်ရာစီမံကိန်း” စသည်တို့နှင့် မန္တလေး၊ ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်တွင် “မြရည်နန္ဒာအိမ်ရာစီမံကိန်း” စသည့်အိမ်ရာစီမံကိန်း ၇ ခုခန့်နှင့် မိသားစု ၁၀၀၀၀ ခန့်အတွက် အိမ်ရာများ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်ဟု သိရပါသည်။ အထက်တွင် နမူနာအနေဖြင့် တင်ပြခဲ့သော ငွေကြေးရယူနိုင်သောစနစ်နှင့် အိုးအိမ်ဦးစီးဌာန၏ စီမံကိန်းတို့ အဓိကကွာခြားချက်မှာ အိုးအိမ်ဦးစီးဌာန၏ စီမံကိန်းများက တည်ဆောက်ရန်မြေကို အစိုးရက လျှော့ဈေးဖြင့် တွက်ခဲ့သည်။ ယခု ငလျင်ဘေးသင့်သူများ ပြန်လည်တည်ထောင်ရေးတွင် မြေရှိသူများသာပါဝင်ရန်ဖြစ်သဖြင့် ဘဏ်များအတွက် မြေကိုအာမခံပစ္စည်း Collateral ရှိပြီး ဖြစ်သဖြင့် ပိုမို၍ပင် အဆင်ပြေပေမည်။

မန္တလေးမြို့ ချမ်းမြသာစည်မြို့နယ်၊ မြရည်နန္ဒာစီမံကိန်းပုဂ္ဂလိကဆောက်လုပ်ရေးကမ္ပဏီများနှင့်ပင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်းဌာနမှ ကျွမ်းကျင်သူများက ကြီးကြပ်ခဲ့သဖြင့် ယခုငလျင်တွင် တည်မြဲခဲ့သည်။

နောက်နောင် ငလျင်နှင့်အခြားသော ဘေးအန္တရာယ်များအတွက် ကျင့်သုံးရန်စနစ်များ

စာရေးသူ သင်္ကြန်မတိုင်မီကရေးခဲ့သော ဆောင်းပါးတွင် ယခုမန္တလေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်းငလျင်တွင် အဆောက်အအုံပေါင်းများစွာ ပြိုပျက်ခဲ့ခြင်း၏ အဓိအကြောင်းမှာ အထူးကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ Specialists များနှင့် ပူးပေါင်းမဆောင်ရွက်ခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်ကို ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ထိုသည်နှင့်ဆက်စပ်၍ အဆောက်အအုံတစ်ခုပေါ်ပေါက်ရေးတွင် လုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့်ကို ရန်ကုန်မြို့တွင် ကျင့်သုံးပုံလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို လေ့လာကြည့်ပါသည်။ ထိုသည်တို့တွင် (၁) Design state ပုံစံထုတ်တွက်ချက်သောအဆင့် (၂) ဆောက်လုပ်ခွင့်ရရှိရန် လျှောက်ထားသောအဆင့် Building permit submission (၃) ဆောက်လုပ်ခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်း Construction and super-vision state (၄) ဆောက်လုပ်ပြီး လူနေခွင့်နှင့် အသုံးပြုခွင့်လက်မှတ် Building Completion Certificate တို့ရရှိရန်ဟု အဆင့် ၄ ဆင့်ရှိသည်ကို တွေ့ရပါသည်။

Building Permit (BP) ဆောက်လုပ်ခွင့် ပါမစ်တင်သည့်အခါ Floor Plans ကြမ်းခင်းပုံစံများ၊ Sections ဖြတ်ပိုင်းပုံစံများ၊ အသေးစိတ် Steel list သံစာရင်းများ အစရှိသည်တို့ကို ပူးတွဲတင်ပြကြရသည်။ လူအများနှင့် သက်ဆိုင်သော အဆောက်အအုံများနှင့် ၄ ထပ်အထက် အဆောက်အအုံများအတွက် လိုင်စင်ရ Structural Engineer ခိုင်ခံ့မှုကိုတွက်ချက်သော ပညာရှင်၏ လက်မှတ်နှင့် Structural calcu- lations တွက်ချက်ခြင်းများလည်း ပါဝင်ရသည်။

ထိုတွက်ချက်မှုများတွင် Stability Checking ဟူသော ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် Overturning Checking ယိုင်လဲနိုင်မှုနှင့် Settlement Checking မြေအောက်ကျွံဝင်နိုင်မှု အစရှိသောပျက်စီးနိုင်မှုများကို စစ်ဆေးသောအချက်တို့ကို ထိုကျွမ်းကျင်ပညာရှင်က တွက်ချက်ချက်တင်ပြရပါသည်။ ထို့အပြင် ၁၂ ထပ်ထက်ပိုသော အဆောက်အအုံများကို အထပ်မြင့်ဟုသတ်မှတ်၍ Committee for Quality Control of High-Rise Building ဟုခေါ်သော “အထပ်မြင့်ကော်မတီ” သို့လည်း ထပ်ဆင့်တင်ရသေးသည်။ ထို CQHB တွင် မိမိတို့နိုင်ငံအဆင့် ပညာရှင်ကြီးများ ပါဝင်ကြသည်။ ထိုကဲ့သို့ အဆောက်အအုံတစ်ခုပေါ်ပေါက်ရေး လုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့်ကို ရန်ကုန်မြို့တွင် ကျင့်သုံးသည့်နည်းတူ မန္တလေးမြို့တော် စည်ပင်သာယာကလည်း ကျင့်သုံးပေလိမ့်မည်။

အထက်တွင်ဖော်ပြသော အဆောက်အအုံတစ်ခုပေါ်ပေါက်ရေး လုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့်များသည် ပညာပိုင်းဆိုင်ရာရှုထောင့်မှကြည့်သော် ရန်ကုန်နှင့် မန္တလေးမြို့တွင် ဆောက်လုပ်ခွင့်ပါမစ်ရရှိရေးနှင့် လူနေခွင့်နှင့် အသုံးပြုခွင့်လက်မှတ်ရရှိရေးလုပ်ငန်းများသည် ပြည့်စုံသည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ ထိုမြို့ကြီးများ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို အခြားမြို့များကလည်း လုပ်ဆောင်ရန် ဖွဲ့စည်းပုံများ တိုးချဲ့ခြင်းနှင့် တတ်ကျွမ်းသော ပညာရှင်များကို အသုံးချရန်သာ လိုအပ်ပေမည်။ ဤတွင် ရန်ကုန်မြို့တွင် ငလျင်မလှုပ်ပါဘဲနှင့်ပင် ပြိုကျပျက်စီးသော အဆောက်အအုံများ ရှိခဲ့ပါသည်။ မမှန်မကန် တည်ဆောက်မှုဖြင့် ပြတင်းပေါက်မရှိ၊ အမှိုက်ပစ်ရန် နေရာမရှိသော၊ ကျန်းမာရေးနှင့် မကိုက်ညီသော အဆောက်အအုံများ မည်သို့ကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသနည်း။ မန္တလေးမြို့တွင်လည်း ယခုငလျင်တွင် တစ်မြို့တည်းတစ်လမ်းတည်းတွင်ပင် အချို့အဆောက်အအုံများ ပြိုကျပျက်စီးကြပြီး အချို့မှာ မပျက်မစီးတည်မြဲခဲ့ကြပါသနည်းဆိုသော မေးခွန်းပေါ်ပေါက်လာပါသည်။

ဤမေးခွန်းအတွက် အဖြေသည်တစ်ခုတည်း မဟုတ်နိုင်ဘဲ အချက်များရှိပါမည်။ ဖြစ်ခဲ့သည်များမှ တစ်ချက်မှာ ဆောက်လုပ်သူကန်ထရိုက်များက BP ဆောက်လုပ်ခွင့်ပါမစ်တင်သည့်ပုံများက တစ်မျိုး၊ လက်တွေ့ဆောက်သည့်အခါ ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများ လျှော့ခြင်းလည်းဖြစ်နိုင်သည်။ ယခု ငလျင်တွင် ပြိုပျက်ခဲ့သော အဆောက်အအုံတို့တွင် တွန်းအား၊ ထမ်းအားများကို သယ်ပိုးရသော အစိတ်အပိုင်းများ Structural members များ လွန်စွာသေးနေခြင်းကို တွေ့ရသောကြောင့် ထိုအဆောက်အအုံသည် တတ်ကျွမ်းသော လိုင်စင်ရ Structural engineer က တွက်ချက်ခဲ့ခြင်း မဖြစ်နိုင်ပါ။ အခြားအကြောင်းတစ်ချက်သည် BP ရရှိရန် တင်စဉ်က တွက်ချက်လက်မှတ်ထိုးခဲ့သော Specialists ပညာရှင်ကြီးများကို ဆောက်လုပ်သည့်အခါ လုပ်ငန်းအပ်သူ သူဌေးကြီးများက ဆက်လက်အသုံးမပြုတော့ဘဲ ကိုယ်တိုင်ဝင်ကြီးကြပ်ကြသည်လည်း ကိုယ်တိုင်တွေ့ကြုံဖူးပါသည်။ ဤဆောင်းပါးဘောင်အတွင်း ပြီးခဲ့သော ဖြစ်ရပ်များကို ရှာဖွေရန် မရည်ရွယ်ဘဲ မိမိတို့ နောက်နောင် ဆောက်လုပ်ကြသည့်အခါ ယခုရရှိခဲ့သော သင်ခန်းစာများကို အခြေခံ၍ နောင်ထိုကဲ့သို့ မြေငလျင်နှင့် အခြားသောသဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် လူ့အသက်များနှင့် ပစ္စည်းဥစ္စာများ ဆုံးရှုံးမှုမရှိစေရန် သို့မဟုတ် များစွာလျော့နည်းစေသော စနစ်များကို လက်ခံကျင့်သုံးသင့်ကြသည်များကို ဆွေးနွေးရန်ဖြစ်ပါသည်။

ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွင် ရင်းနှီးကြခြင်းသည် တိုင်းပြည်အတွက် အကျိုးရှိသည်မှာ ထင်ရှားပါသည်။ ဟိုတယ်ကြီးများမှ မိမိတို့တိုင်းပြည်အတွက် နိုင်ငံခြားငွေရရှိကြသည်။ တိုက်ခန်းများမှ အချို့သူများ နေထိုင်စရာရရှိကြသည်။ ဆောက်လုပ်ရေးကဏ္ဍတွင် ပါဝင်သော အဖွဲ့အစည်းများကို အုပ်စုလိုက် ခွဲခြားကြည့်လျှင် (၁) ဟိုတယ်ကြီးများ၊ ကွန်ဒိုတိုက်ကြီးများ ပေါ်ပေါက်လို၍ အရင်းအနှီးစိုက်ထုတ်သူများ၊ (၂) ထိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ သူဌေးကြီးများ ကောင်းမွန်ခိုင်ခံ့သော အဆောက်အအုံကြီးများရရှိရေးတွင် ပါဝင်ကူညီပေးမည့် ဗိသုကာများနှင့် အထူးကျွမ်းကျင် အင်ဂျင်နီယာပညာရှင်များ၊ (၃) ကောင်းမွန်ခိုင်ခံ့သော အဆောက်အအုံကြီးများကို အာမခံတည်ဆောက်ပေးသည့် Construction Companies ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီများဟု အုပ်စု ၃ စုရှိကြသည်။      

ထို Interest groups ရည်ရွယ်ချက်နှင့် လုပ်ငန်း ရပ် ၃ အုပ်စုတို့အပြင် ပြည်သူလူထုဘေးအန္တရာယ်ကင်းရေး၊ လူများကျန်းမာရေးအတွက် သင့်လျော်သော၊ သာယာသော လူ့ပတ်ဝန်းကျင်ပေါ်ပေါက်ရေးကို ဦးတည်ရသော နိုင်ငံတော်အစိုးရကို ကိုယ်စားပြုသော စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီများရှိသည်။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော Interest groups ရည်ရွယ်ချက်နှင့် လုပ်ငန်းရပ် ၃ အုပ်စုတို့တွင် ဒုတိယအုပ်စုဝင် ဗိသုကာနှင့် အင်ဂျင်နီယာပညာရှင်များသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို အထောက်အကူပြု ကူညီသူများသာဖြစ်သည်။

အထက်ပါ အုပ်စု ၃ စုတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပုံကို စာရေးသူက သင်္ကြန်မတိုင်မီရေးသော ဆောင်းပါးတွင် Tripartite သုံးပွင့်ဆိုင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပုံကို ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ သူဌေးကြီးများက ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင်တွင် ပင်ပန်းစွာဝင်၍ သံမည်မျှထည့်၊ ကွန်ကရစ်အချိုးမည်သို့စပ်၊ တိုင်၏အလျား၊ အနံသည်မည်မျှဖြင့်ဆောက် အစရှိသည်များကို ညွှန်ကြားကြပါလျှင် ထိုသူတို့သည် ထိုပညာတွင် ကျွမ်းကျင်သူများမဟုတ်သဖြင့် ယခုလက်တွေ့ကြုံခဲ့သကဲ့သို့ လူ့အသက်ပေါင်းများစွာနှင့် ပစ္စည်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးနိုင်ပါသည်။

အကောင်းဆုံး၊ အသင့်လျော်ဆုံးသောနည်း မှာ Tripartite သုံးပွင့်ဆိုင်စနစ် ပေါ်ပေါက်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို “ကန်ထရိုက်” သို့မဟုတ် “ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းရှင်” ဟူသော အခေါ်များ အစား “ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ” Investor သို့မဟုတ် Real Estate Developer ဟု ခေါ်ဆိုသင့်ပြီး လက်တွေ့ဆောက်လုပ်ရသူများကိုသာ ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီ Construction Companies ဟု ခေါ်ဆိုသင့်ပါသည်။ အရေးကြီးသောအချက်သည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ Real Estate Developer များ၏ လုပ်ငန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီတို့ ခွဲခြားကြရပါမည်။ မြန်မာပြည်တွင် သီးသန့်ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီ Construction Companies များရှိပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ သုံးပွင့်ဆိုင်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပါက အဆောက်အအုံများပျက်စီးလျှင် ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီများ၏ တာဝန်သာဖြစ်ရမည်။ ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီများက ကျွမ်းကျင်အင်ဂျင်နီယာများထားရှိခြင်း၊ နှစ်ပေါင်း ၂၀ - ၃၀ အာမခံထားရှိခြင်း စသောစနစ်များနှင့် လုပ်ကိုင်သင့်ကြပါသည်။

Planning Permit and Zoning Regulations ကြိုတင်ဆောက်လုပ်ခွင့်နှင့် မြို့တွင်းဇုန်များအတွက် စည်းမျဉ်းများလိုအပ်ချက်

အထက်တွင် ဆောက်လုပ်ခွင့်ရရှိရေးလိုအပ်ချက်များကို တင်ပြခဲ့ပါသည်။ ယခုအပိုဒ်တွင် မိမိတို့နိုင်ငံရှိ မြို့များတွင် ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ် ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် အခြားသော မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးရေးတွင် လိုအပ်ချက်များကို တင်ပြအပ်ပါသည်။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေးနှင့် အခြားမိမိတို့မြန်မာ့မြို့များမှာ မိမိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်၊ မိမိတို့လူ့ဘောင်၏ ကြန်အင်လက္ခဏာများကို ဖော်ပြလျက်ရှိသည်။ ယခုကဲ့သို့ ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြသည့် အခါတွင်လည်းကောင်း၊ အဆောက်အအုံသစ်များ ဆောက်လုပ်သည့် အခါတွင်လည်းကောင်း အထပ်မြင့်အဆောက်အအုံများသည် မိမိတို့၏ အထွတ်အထိပ်ဖြစ်သည့် ဘုရားစေတီပုထိုးများကို လွှမ်းခြင်းမရှိသင့်ပါ။ သမ္မတကြီး ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ၊ ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန် ဦးလှမြင့်လက်ထက်တွင် မြန်မာတို့၏ အထွတ်အထိပ်ဖြစ်သော ရွှေတိဂုံစေတီတော်ဝန်းကျင်အဆောက်အအုံများကို စေတီတော်ရင်ပြင်ထက်ပို၍ မမြင့်ရန်စည်းကမ်းကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ကြသည်။ မန္တလေးမြို့တွင်လည်း သမ္မတကြီး ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ၊ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးရဲမြင့်လက်ထက်တွင် နန်းမြို့ရိုးပတ်လည်နှင့် မန္တလေးတောင်မြင်ကွင်းကို ကွယ်စေသည့် ၆၆ လမ်းတစ်လျှောက်တွင် အဆောက်အအုံ အမြင့်သတ်မှတ်ချက်စည်းကမ်းများထားရှိခဲ့သည်။

မြန်မာမြို့များ ကြန်အင်လက္ခဏာထိန်းသိမ်းရေးအပြင် လမ်းဆုံလမ်းခွများတွင်ကပ်၍ အထပ်မြင့် အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်လျှင် ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ထိုနေရာများတွင် ယာဉ်ရပ်နားရန် နေရာမရှိခြင်း စသည်တို့ကြောင့် မြို့များတွင် Zoning plans များ ထားရှိကြပါသည်။ Zoning plans များတွင် မြို့တွင်းဇုန်တို့အလိုက် Building heights ဆောက်ခွင့်ရှိသောအမြင့်၊ Floor area densities ကြမ်းခင်းဧရိယာသိပ်သည်းမှု၊ Set-back distance လမ်းမှ နောက်ဆုတ်ရန်အကွာအဝေးအစရှိသည်တို့ကို သတ်မှတ်ပါသည်။ ထိုအချက်နှင့် တွဲဖက်၍ အထက်တွင် ဆွေးနွေးခဲ့သော B.P. ဆောက်လုပ်ခွင့်ပါမစ်မတင်မီ Planning Permit ဟုခေါ်သော “အကြိုဆောက်လုပ်ခွင့်” ကိုတင်သော စည်းကမ်းထားကြသည်။ ထို P.P. “အကြိုဆောက်လုပ်ခွင့်” တွင် အထက်၌ ဆွေးနွေးခဲ့သော အသေးစိတ်ပုံများ၊ Structural calculations စသည်တို့မပါသေးဘဲ ဗိသုကာပုံစံများသာ လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ Planning Permit ခေါ် “အကြို ဆောက်လုပ်ခွင့်” ထားရှိခြင်းဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတို့သည် ဗိသုကာများ၏အကူအညီနှင့် ဆောက်လုပ်မည့်အဆောက်အအုံ၏ အတိုင်းအတာ၊ အမြင့်၊ ရရှိနိုင်မည့် အခန်းပေါင်းစသည်တို့ကို ကြိုတင်တွက်ချက်နိုင်ပါသည်။

အကျဉ်းချုံးအဆိုပြုချက်များ

ဤဆောင်းပါးမှ အချက်အားလုံးတို့ကိုခြုံ၍ တင်ပြရပါလျှင် (၁) ယခု မတ်လတွင် ကြုံခဲ့ရသော အသက်နှင့်အိမ်ရာများ ဆုံးရှုံးသူများ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးတွင် ဘဏ်ချေးငွေစနစ်ဖြင့်လည်း ပါဝင်ကူညီသင့်ပါကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။ (၂) Real Estate Developer ဟု ခေါ်ဆိုသင့်သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၊ ဆောက်လုပ်ရေးကဏ္ဍတွင် ကျွမ်းကျင်သည့် ဗိသုကာနှင့် အင်ဂျင်နီယာပညာရှင်ကြီးများနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးကမ္ပဏီ Con-struction Companies တို့သည် Tripartite သုံးပွင့်ဆိုင်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြလျှင် နောက်နောင်ဘေးအန္တရာယ်များ ပေါ်ပေါက်လာလျှင် လူ့အသက်များနှင့် ပစ္စည်းများ ဆုံးရှုံးခြင်းများ များစွာလျော့နည်းပေမည်။ (၃) မိမိတို့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ မိမိတို့မြို့ရွာများသည် မိမိတို့၏ ဘဝ၊ မိမိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းကို ဖော်ထုတ်သည်။ မိမိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုအရ မိမိတို့၏ ဘုရားစေတီပုထိုးများအပေါ် အထပ်မြင့်အဆောက်အအုံများဖြင့် လွှမ်းမိုးခြင်း၊ စေတီပုထိုးများ၏ အမြင်လမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့ခြင်းများ မဖြစ်အပ်ပေ။ မိမိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မြို့တွင်းယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုအစရှိသောအထွေထွေ ပြဿနာများ လျော့နည်းစေရန် Zoning plans များ ထားရှိကြရန် လိုအပ်ပါသည်။   

Source: MOI 

ကဆုန်လသည် အပူဓာတ်လွန်ကဲသောလဖြစ်သည်။ မြစ်ချောင်းအင်းအိုင်များ ရေခန်းခြောက်ချိန်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် မုတ်သုံမိုးတစ်ပြိုက်၊ နှစ်ပြိုက် ရွာသွန်းတတ်သဖြင့် မိုးရေစွတ်စိုသောမြေပြင်သည် တစ်မူထူးခြားသော မြေသင်းနံ့သင်းပျံ့ပျံ့ကိုရှူရှိုက်ရသောလလည်းဖြစ်သည်။ ရှေးမြန်မာများက ကဆုန်အတွင်း မြေသင်းပျံ့ပျံ့ မိုးနှံ့နှံ့ဟု ဆိုရိုးပြုခဲ့ကြသည်။ ကဆုန်လတွင် နေအပူရှိန်အပြင်းထန်ဆုံး အချိန်ဖြစ်သောကြောင့် တချို့သောဒေသများတွင် ရေရှားပါးပြတ်လတ် ခန်းခြောက်မှုများ ကြုံတွေ့ကြရသည်။ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မြန်မာလူမျိုး တို့သည် မြတ်စွာဘုရားပွင့်တော်မူရာ ဗောဓိပင်ကို ရည်မှန်းကာ ဗောဓိပင်အပွားတော်များကို သဒ္ဓါ တရားထက်သန်စွာဖြင့် ရေစင်သွန်းလောင်းလေ့ ရှိကြသည်။ ထို့အပြင် ကုဆုန်လပြည့်နေ့ကို ကဆုန် ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်အခါသမယနေ့ ဟုလည်း ခေါ်လေ့ရှိကြသည်။

ကဆုန်လသည် မြန်မာတစ်ဆယ့်နှစ်လတွင် ဒုတိယလဖြစ်၍ ပြိဿရာသီနှင့်တူညီသည်။ ကဆုန်လကို မြန်မာမူအရ ပြိဿရာသီခေါ်၍ ထိုလတွင် စန်းပြည်နက္ခတ်မှာ ဝိသာခါနက္ခတ်ဖြစ်သည်။ ယှဉ်သောတာရာမှာ တံငါတာရာဖြစ်သည်။ ရာသီရုပ်မှာ နွားထီးရုပ်ဖြစ်သည်။ ရာသီပန်းကား စံကားပန်းဖြစ်၍ ရာသီပွဲတော်ကား ညောင်ရေသွန်းပွဲတော် ဖြစ်သည်။ ကဆုန်ကို ပုဂံခေတ်ကျောက်စာများတွင် ကုဆုန်ဟုရေးထိုးထားသည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် ကဆုန်ဟူ၍ ရေးသားလာခြင်းဖြစ်သည်။ ကု၊ က၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်သည် ရေဖြစ်သည်။ ဆုန်၏အနက်အဓိပ္ပာယ်သည် သွန်းလောင်းခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကဆုန်လကို ရေသွန်းလောင်းလ၊ ရေလောင်းလဟု အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူနိုင်ပေသည်။

 “ကဆုန်နယုန်ဆွေ့ဆွေ့ခုန်” ဆိုသည့်အတိုင်း ကဆုန်လ၏ အပူချိန်သည် လွန်စွာပင်ပူပြင်းလှပါသည်။ မေလအတွင်း တချို့သောဒေသများ၌ အပူချိန် ၄၆ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်အထိပင် ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ထိုသို့အပူချိန်မြင့်မားလာမှုကြောင့် တချို့သောဒေသများတွင် သောက်သုံးရေရှားပါးသော်လည်းအလှူဒါနရက်ရောကြသည့် မြန်မာလူမျိုးတို့သည် ကဆုန်လပြည့် ဗုဒ္ဓနေ့တွင်ရေကို ရနိုင်သည့်နေရာမှ ပင်ပန်းကြီးစွာ သွားရောက်ခပ်ယူကာ မဟာဗောဓိညောင်ပင်အားကုသိုလ်ဖြစ် ရေလောင်းလှူကြပါသည်။ ရှေးယခင်ကတည်းက ကျေးရွာ၊ ရပ်ကွက်အလိုက် ဘုရား၊ ကျောင်းကန်များရှိ မဟာဗောဓိညောင်ပင်များကို စုပေါင်းရေလောင်းလှူကြသည့်ဓလေ့သည် မြန်မာလူမျိုးတို့၏ ကောင်းမွန်သော အလေ့အထတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။

မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်သည် ယခုလို ပူပြင်းလှသည့်နွေရာသီတွင် ဒီပင်္ကရာဘုရားရှင်ထံ ဗျာဒိတ်တော်ခံယူပြီးနောက် လေးအသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတစ်သိန်းတိုင်အောင် ပါရမီတော်ဖြည့်ကျင့်ခဲ့ရသည်။ ထိုကာလများတွင် မြတ်စွာဘုရားအလောင်း တော်သည် ဘဝပေါင်းများစွာကို ဖြတ်သန်းခဲ့ရပြီး အသက်၊ သွေး၊ ချွေးများစွာကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည်။ အထူးသဖြင့် သာမန်ပုထုဇဉ်လူသားတို့ ပြုနိုင်ခဲသော ခန္တီပါရမီကို ဖြည့်ကျင့်နိုင်မှုပင်ဖြစ်သည်။ အလှူ အတန်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဇနီး၊ သား၊ သမီးများ အပါ အဝင် မိမိအသက်ကိုပင် ဘဝပေါင်းများစွာ၌ စွန့်လွှတ် လှူဒါန်းနိုင်ခဲ့ပေသည်။

“ဖွားမြင်၊ ပွင့်စံ၊ ဗျာဒိတ်ခံ၊ နိဗ္ဗာန်ကြွတော်မူ” ဆိုသည့်အတိုင်း ကဆုန်လပြည့်ဗုဒ္ဓနေ့သည် ဗုဒ္ဓ ဘာသာဝင်များ အထွတ်အမြတ်ထားရာ နေ့တစ်နေ့ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့တွင် ဘုရားအလောင်းတော် သုမေဓာရှင်ရသေ့သည် ဒီပင်္ကရာဘုရားရှင်ထံမှ ဘုရားစင်စစ်ဧကန်ဖြစ်မည်ဟု ဗျာဒိတ်ခံယူရရှိခြင်း၊ မဟာသက္ကရာဇ် ၆၈ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်နေ့ (သောကြာနေ့)တွင် ဘုရားအလောင်းတော်အား ဖွားမြင်တော်မူခြင်း၊ ဘုရားအလောင်းတော်သည် မဟာသက္ကရာဇ် ၁ဝ၃ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်နေ့ (ဗုဒ္ဓဟူးနေ့)တွင် သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်တော်မူခြင်း၊ မဟာသက္ကရာဇ် ၁၄၈ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်နေ့ (အင်္ဂါနေ့)တွင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံဝင်တော်မူခြင်းနှင့် ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိတော်မူခြင်း စသည့်အကြောင်း တရားလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော နေ့ထူး နေ့မြတ်ပင်ဖြစ်သည်။

ကဆုန်လသည် သက္ကတ၊ ပါဠိ၊ ဟိန္ဒီဘာသာတို့ တွင် ‘ဝိသာခါ’ Vesaka ဖြစ်၍ ဝိသာခါနက္ခတ်နှင့် ယှဉ်သောလဖြစ်သည်။ သီဟိုဠ်ဘာသာဖြင့် အသံထွက်တွင် Vesak ဟူ၍ဖြစ်ရာ ယင်းအသံထွက်ကိုလိုက်၍ ကဆုန်လပြည့်နေ့ကို Vesak Day ဟု အနောက် နိုင်ငံသားတို့က ခေါ်ဆိုကြသည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ် (၅၄)ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေ ညီလာခံ အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ကဆုန်လပြည့် ဗုဒ္ဓနေ့ကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာရုံးပိတ်ရက် Vesak Universal Holiday အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။

မြတ်စွာဘုရား၏ မိခင် သီရိမဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် ကိုယ်ဝန်နေ့စေ့လစေ့ဖြစ်နေချိန် တွင် မွေးရပ်မြေဒေဝဒဟပြည်ရှိ ဆွေမျိုးများထံသို့ ပြန်ပြီး ဘုရားလောင်းအား မီးဖွားသန့်စင်လိုသဖြင့် ကပိလဝတ်တိုင်းပြည်မှ ထွက်ခွာခဲ့ပါသည်။ ဘုရား လောင်း၏ဖခင် သုဒ္ဓေါဓနမင်းကြီးသည် မယ်တော်မာယာအား ကိုယ်ဝန်နေ့စေ့လစေ့ဖြစ်နေသဖြင့် ထိုသို့ခရီးရှည်မသွားရောက်ရန် အကြိမ်ကြိမ်တားဆီးခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင် မိဖုရားကြီး၏ ဆန္ဒကို မလွန်ဆန်နိုင်သဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် ဆွေးမျိုးများထံသို့ သွားရောက်ရန်ခွင့်ပြုပေးခဲ့ရသည်။ မင်းကြီး ထင်ထားသည့်အတိုင်းပင် ဘုရားအလောင်းတော်ကို လမ်းခုလပ်တွင် လုမ္ဗိနီအမည်ရှိ အင်ကြင်းဥယျာဉ်၌ ဖွားမြင်တော်မူခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရားအလောင်းတော်ကို ယခုလို ပူပြင်းသည့်နွေရာသီ ကဆုန်လ၌ပင် ဖွားမြင်တော်မူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဘုရားအလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် ၁၆ နှစ်အရွယ်တွင် ယသောဓရာမင်းသမီးနှင့် ထိမ်းမြားလက်ထပ်၍ မင်းစည်းစိမ်ကို နွေ၊ မိုး၊ ဆောင်း နန်းဆောင်သုံးခု၌ ၁၃ နှစ်ကြာ စံမြန်းတော်မူ ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဥယျာဉ်တော်တွင် သူအို၊ သူနာ၊ သူသေ၊ ရဟန်း နိမိတ်ကြီးလေးပါးတို့ကို မြင်တွေ့ပြီးနောက် မအို၊ မနာ၊ မသေသော လမ်းစဉ်ကို ရှာဖွေရန် အတွက် တောထွက်တော်မူခဲ့သည်။ တောရပ်မြိုင် တွင် ခြောက်နှစ်ကြာ ဒုက္ကရစရိယာကျင့်ပြီး သက္ကရာဇ် ၁ဝ၃ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်တော်မူပြီး ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိတော်မူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မလျှော့သောဇွဲလုံ့လဖြင့် စဉ်ဆက်မပြတ် အားထုတ်ကျင့်ကြံခဲ့ခြင်းကြောင့်သာ ချစ်ချစ် တောက်ပူပြင်းလှသည့် ကဆုန်နေရောင်အောက်တွင် သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်တော်မူသော သုံးလောကထွတ်ထား မြတ်ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိ တော်မူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိတော်မူသည့်နေ့မှစပြီး သတ္တဝါများကို ကယ်တင်နိုင်ရန်အတွက် ညဉ့်အချိန်တွင် နှစ်နာရီခန့်သာ သတိတရားဖြင့် တရားမှတ်အနားယူခဲ့သည်မှလွဲ၍ လူ၊ နတ်၊ ဗြဟ္မာတို့အား ၄၅ ဝါတိုင်တိုင် အချိန်ပြည့် တရားတော်များ ဟောကြားသွန်သင်ဆုံးမခဲ့ သည်။ ထိုသို့ ကရုဏာကြီးမားစွာဖြင့် သွန်သင်ဆုံးမ ဟောကြားနေရာမှ သက်တော် ၈၀ ပြည့်သည့်အချိန် သက္ကရာဇ် ၁၄၈ ခုနှစ်က ဆုန်လပြည့်နေ့ (အင်္ဂါနေ့) တွင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံဝင်တော်မူခဲ့သည်။ မြတ်စွာဘုရား နှင့် ဆက်စပ်သော ထူးခြားသည့်ဖြစ်စဉ်များသည် ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် အများဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကဆုန်လပြည့်နေ့သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မြန်မာများအတွက် အထွတ်အမြတ်ထားရာ နေ့ထူး နေ့မြတ်ပင်ဖြစ်သည်။

ဆိုရလျှင် နှစ်စဉ်ကဆုန်လပြည့်နေ့သည် ဗုဒ္ဓနေ့ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်မြန်မာနလူမျိုးများအတွက် ထူးခြားလေးနက်သော နေ့တစ်နေ့ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမူကား ဘုရားအလောင်းတော်သည် လွန်ခဲ့သောသက္ကရာဇ် ၁ဝ၃ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်တော်မူပြီး မြတ်စွာဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိတော်မူခဲ့သည်။ မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်သည် ယခုလို ပူပြင်းခြောက်သွေ့သော နွေရာသီအပူချိန်အောက်တွင် သစ္စာလေးပါး တရားထူးတရားမြတ်ကို ထိုးထွင်း သိမြင်နိုင်အောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်ခဲ့ရသည်။ ဘဝပေါင်းများစွာ ကျင့်ကြံအားထုတ်ခဲ့ရသော ပါရမီအဟုန်တို့ကြောင့် မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်နေသည့်ကြားမှပင် ဗောဓိပင်နှင့် ရွှေပလ္လင်ထက်ဝယ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ထိုးထွင်းသိမြင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအကြောင်းတရားများကြောင့် မြန်မာလူမျိုးတို့သည် ကဆုန်လပြည့်နေ့ကို အမြတ်ဆုံးနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ထားကြခြင်းဖြစ်သည်။

အမှန်တော့ ဘုရားလောင်းသိဒ္ဓတ္ထမင်းသား၏ဖွားဖက်တော် ခုနစ်ပါးတွင် မဟာဗောဓိညောင်ပင်လည်း ပါရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာမြန်မာလူမျိုးတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်စံဝင်တော်မူပြီး နောက်ပိုင်း မဟာဗောဓိညောင်ပင်ကို မြတ်စွာဘုရားအား ရည်မှန်းကာ နှစ်စဉ်ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် အမွှေးနံ့သာများဖြင့် ညောင်ရေသွန်း ကုသိုလ်ပြုကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်ကို ပုဂံခေတ်ကတည်းက ကျင်းပခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ မြန်မာလူမျိုးတို့သည် ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်များအား တောရောမြို့ပါ စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပလေ့ရှိကြသည်။ နိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် ကျင်းပသည့် ကဆုန်ညောင်ရေ သွန်းပွဲတော်သည် တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် ပိုမို စည်ကားလျက်ရှိသည်။ ထိုမြင်ကွင်းများကို တွေ့ရ မြင်ရသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တစ်ဦးအတွက် များစွာ ပီတိဖြစ်ရပါသည်။

ထိုသို့ ထူးမြတ်သည့်ဗုဒ္ဓနေ့တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ ဘုရား၊ ကျောင်းကန်၊ စေတီပုထိုး၊ ရိပ်သာများတွင် ဥပုသ်သီတင်းသီလဆောက်တည်သူများ၊ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာပွားများသူများဖြင့် အထူးစည်ကားလျက်ရှိ သည်။ နှစ်စဉ်ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် အစိုးရရုံး၊ ဌာနများအား ပိတ်ပေးထားသဖြင့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများသည် လည်း အခြားပြည်သူများနည်းတူ ဘုရား၊ ကျောင်းကန်များသို့ သွားရောက်ကာ ဥပုသ်သီတင်းသီလ ဆောက်တည်ခြင်း၊ ကောင်းမှုကုသိုလ်များ ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကို လွတ်လပ်စွာ ပြုလုပ်ပွားများ လှူဒါန်းနိုင်ကြပါသည်။

မြန်မာလူမျိုးတို့သည် ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့သော ဝတ်စားဆင်ယင် ထုံးဖွဲ့မှုမျိုးဖြင့်သာ ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်သို့ သွားရောက် လေ့ရှိကြသည်။ ထိုနေ့တွင် ဘုရား၊ စေတီပုထိုးများ၌ ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်သို့ လာရောက်ကုသိုလ်ပြု ကြသည့် အလှူရှင်များနှင့် ပြည့်နှက်နေလျက်ရှိသည်။ ထိုသို့လာရောက်ကုသိုလ်ပြုကြသည့် အသက်အရွယ်ပေါင်းစုံသည် ယောဂီအရောင် ထဘီ၊ ပုဆိုးနှင့် အဖြူရောင်အင်္ကျီသန့်သန့်ကလေးများကိုသာ ဝတ်ဆင်ထားကြသည့်အပြင် ယောဂီရောင်တဘက် ကလေးများကိုပါ ခြုံထားသည့် မြင်ကွင်းကလည်း ကြည့်ရ၊ မြင်ရသူများ၏ရင်ကို အေးမြစေပါသည်။

ဆိုရလျှင် ကဆုန်လပြည့်နေ့သည် မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ ဘဝဖြစ်စဉ်များနှင့် ဆက်စပ်မှုများရှိနေသောကြောင့် ဗုဒ္ဓနေ့ဟုပင် တင်စားခေါ်ဝေါ်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာ လူမျိုးတို့သည် နှစ်စဉ်ကဆုန်လပြည့်နေ့တွင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာကို ရည်မှန်းလျက် ဖွားဖက်တော် မဟာဗောဓိညောင်ပင်ကို အမွှေးနံ့သာရည်များဖြင့် ညောင်ရေသွန်းလောင်းလေ့ရှိသည်။ ထိုဗုဒ္ဓနေ့တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ ဘုရားစေတီပုထိုးများရှိ ဗောဓိ ညောင်ပင်များတွင် ညောင်ရေသွန်းလောင်းသူများဖြင့် အထူးစည်ကားလျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဘုရား၊ ကျောင်းကန်၊ စေတီပုထိုးများတွင်လည်း ဥပုသ် သီတင်းသီလဆောက်တည်သူများ၊ တရားအားထုတ် သူများနှင့် ပြည့်နှက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုဖွား တိုင်းရင်းသား ညီအစ်ကိုများအနေဖြင့် ဗုဒ္ဓ၏ဖြစ်တော်စဉ်များ ပြည့်နှက်လွှမ်းခြုံလျက်ရှိသည့် ထူးခြားလေးနက် ကဆုန်လပြည့်ဗုဒ္ဓနေ့တွင် မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ ဖွားဖက်တော် မဟာဗောဓိညောင်ပင်အား ရေသွန်းလောင်းရင်း ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာများပွားများကာ ကောင်းမှုကုသိုလ်အစုစုကို ဆတက်ထမ်းပိုးပြုလုပ်သွားကြပါ စို့ဟု ဆန္ဒပြုရေးသားလိုက်ရပါသည်။ ။

Source: MOI

ယနေ့ကမ္ဘာ့အခြေအနေကို ပြန်တွေးဆကြည့်မယ်ဆိုရင် တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံကြားမှာ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုတွေကို ပိုမိုတိုးမြှင့်တည်ဆောက် လာခဲ့ကြတာတွေ့ရမှာပါ။ ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးက ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုတွေတည်ဆောက်နေကြတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တစ်ဖက်က ဧကဝင်ရိုးကိုလိုလားတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့ အခြားတစ်ဖက်မှာကျတော့ ဗဟုဝင်ရိုးကိုလိုလားတဲ့ နိုင်ငံတွေဆိုပြီး ဖြစ်တည်လာကြတာပါ။

ဒီနေရာမှာ ဧကဝင်ရိုးနဲ့ ဗဟုဝင်ရိုးဆိုတာကို အနည်းငယ်ရှင်းပြချင် ပါသေးတယ်။ ဧကဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးဆိုတာက တစ်ကမ္ဘာလုံးရဲ့အခင်း အကျင်းအဖြစ်အပျက်အားလုံးက အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဒါမှမဟုတ် အင်အားကြီးအုပ်စုတစ်ခုရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်ကို ရောက်ရှိ သွားတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာဆိုတာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးက ဧကဝင်ရိုးလိုမျိုး ဗဟိုထိန်းချုပ်မှုကနေလွတ်ကင်းပြီး အမှန်တကယ် လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံများအဖြစ်သို့ ဦးတည်လျှောက်လှမ်းနေတဲ့ အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။

ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကို တည်ဆောက်ဖို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လာ

ဒီတော့ ဧကဝင်ရိုးနဲ့ဗဟုဝင်ရိုးမှာဆိုရင် သွားတဲ့ပုံစံချင်းလည်းမတူသလိုရရှိလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးချင်းလည်းမတူပါဘူး။ ဧကဝင်ရိုးကနေရရှိလာတဲ့အကျိုးကျေးဇူးက တစ်ဦးကောင်း၊ တစ်အုပ်စုကောင်းအတွက်သာဖြစ်ပေမယ့် ဗဟုဝင်ရိုးကနေရရှိလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးကျတော့ ကိုယ်ကြိုးစားရင် ကြိုးစားသလောက် ကိုယ့်အတွက်ကျန်မှာ ဖြစ်သလို အဲဒီအကျိုးရလဒ်ကိုလည်း ဘယ်သူ့ကိုမှပြန်ခွဲပေးစရာမလိုပါဘူး။ ဒါကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများက ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကိုတည်ဆောက်ဖို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လာနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုမျိုး ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကိုတည်ဆောက်နိုင်ဖို့အတွက် ရုရှား၊ တရုတ်၊ ဘရာဇီးတို့လိုမျိုး အင်အားကြီးနိုင်ငံများက ဦးဆောင်လျက်ရှိပါတယ်။ ဥပမာ BRICS ဆိုတဲ့အဖွဲ့အစည်းကို ကြည့်လိုက်ရင်တွေ့ရမှာပါ။ အဲဒီအဖွဲ့အစည်းကြီးက သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း ရှေ့ဆောင်လမ်းပြအနေနဲ့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေသလို သူတို့နဲ့လက်တွဲပါဝင်လိုတဲ့ အင်အားနည်းနိုင်ငံများကိုလည်း အတူတကွဆွဲခေါ်နေတာတွေ့ရပါတယ်။

ရုရှားနိုင်ငံနဲ့ချစ်ကြည်ရေးကို ပိုမိုခိုင်မာအောင်တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့

နိုင်ငံရေးဆိုတာ အင်မတန်မှပါးနပ်ဖို့လိုပါတယ်။ ဒီအရေးက ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများနဲ့ယှဉ်လာပြီဆိုရင်တော့ အလွန်ကိုကျွမ်းကျင်လိမ္မာစွာ ကိုင်တွယ်မှသာ ကိုယ့်အတွက်အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ရရှိစေမှာပါ။ လက်ရှိနိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်) အရ နိုင်ငံ့တာဝန်များကို ခေတ္တတာဝန်ယူဆောင်ရွက် နေရတယ်ဆိုပေမယ့်လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများနဲ့ယှဉ်ပြီး လုပ်ဆောင်ရမယ့် အရေးကိစ္စတွေမှာဆိုရင် လိမ္မာပါးနပ်လွန်းစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က အိမ်နီးချင်းအင်အားကြီးနိုင်ငံများဖြစ်တဲ့ တရုတ်၊ အိန္ဒိယတို့နဲ့ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ပိုမိုခိုင်မာအောင်တည်ဆောက်ခဲ့ရုံသာမက ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ရုရှားနိုင်ငံနဲ့ချစ်ကြည်ရေးကို ပိုမိုခိုင်မာအောင်တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရက နိုင်ငံတော်တာဝန်များကို ယူထားရတဲ့ကာလတစ်လျှောက်လုံးမှာ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်အနေနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံကို လေးကြိမ်မြောက် ချစ်ကြည်ရေးခရီးသွားရောက်ကာ ရုရှားသမ္မတ မစ္စတာဗလာဒီမာပူတင်နဲ့ နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးတွေ့ဆုံမှုတွေမှာ နှစ်နိုင်ငံကြားအကျိုးရှိစေမယ့် စီမံကိန်းများကို ပူးပေါင်းအကောင်အထည်ဖော်ရေးအတွက်သာမက မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးများမယ့်ကူညီမှုများပေးအပ်ရေးအတွက်လည်း သဘောတူညီခဲ့ကြပါတယ်။ အခုဆိုရင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားနိုင်ငံကို ငါးကြိမ်မြောက် ချစ်ကြည်ရေးခရီးသွားရောက်ရာကနေ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပါပြီ။

တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်

ယခုတစ်ခေါက် ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်က ရုရှားနိုင်ငံမော်စကိုမြို့မှာကျင်းပတဲ့ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲ နှစ် (၈၀) ပြည့် အထိမ်းအမှတ် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားနဲ့အတူ ဆက်စပ်အခမ်း အနားတွေကို တက်ရောက်ဖို့အတွက်သွားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီခရီးစဉ်ကို လာဖို့ကိုလည်း ရုရှားသမ္မတ မစ္စတာဗလာဒီမာပူတင်ကိုယ်တိုင်က ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ခေါက်တွေ့ဆုံမှုမှာ ဖိတ်ကြားလိုက်တာပါ။ ထူးခြားတာက ဒီတစ်ခေါက်ခရီးစဉ်မှာ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်၏ ဇနီးကိုယ်တိုင်ကလည်း နိုင်ငံတကာနဲ့မြန်မာနိုင်ငံတို့ကြား ဆက်ဆံရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်ဆောင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးရေးရာကိစ္စတွေမှာပါ။

အခွင့်အလမ်းတွေ ပေါ်ထွန်းလာ

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်၏ ဇနီးက မေလ ၈ ရက်နံနက်ပိုင်းမှာ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဗယ်လက် တီနာမတ်ဗီယန်ကိုနဲ့ တွေ့ဆုံပြီး ရုရှားနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတို့ကြား ပညာရေး၊ စီးပွားရေးကဏ္ဍတို့မှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စ၊ BRICS အမျိုးသမီးစီးပွားရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့ရဲ့ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဆိုင်ရာဥက္ကဋ္ဌ အန်နာနက်စတီရိုဗာနဲ့တွေ့ဆုံပြီး အမျိုးသမီးရေးရာအခန်းကဏ္ဍအားပေးမြှင့်တင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့ တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးတွေဆွေးနွေးနိုင်ခြင်းဟာ သိပ်ကို ကောင်းမွန်တဲ့လက္ခဏာတစ်ခုလို့ ပြောရပါလိမ့်မယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ကျွန်တော်တို့မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကျား၊ မ ခွဲခြားခြင်းမရှိတဲ့ အားလုံးကိုတစ်ပြေးညီဆက်ဆံနေတဲ့နိုင်ငံဖြစ်တာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာသာမကကမ္ဘာမှာပါ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို အားပေးမြှင့်တင်နိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းတွေပေါ်ထွန်းလာလို့ ဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အခုသွားခဲ့တဲ့ရုရှားခရီးစဉ်မှာ နောက်ထပ်ထူးခြားမှုတစ်ခု ရှိပါသေးတယ်။ အထက်မှာဆိုခဲ့တဲ့အတိုင်း နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ ရုရှားနိုင်ငံကကျင်းပတဲ့ မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲ နှစ်(၈၀)ပြည့်အထိမ်းအမှတ် စစ်ရေးပြအခမ်းအနားနဲ့ ဆက်စပ်အခမ်းအနားတွေကို တက်ရောက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထူးခြားမှုကတော့ အဲဒီစစ်ရေးပြအခမ်းအနားမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်ကိုယ်စားပြု စစ်ရေးပြတပ်ခွဲက ရင်ပြင်နီမှာပါဝင် တက်ရောက်စစ်ရေးပြခွင့်ရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီလိုမျိုးပါဝင်ခွင့်ရခြင်းဟာ သမိုင်းတစ်လျှောက်မှာ ပထမဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ့တပ်မတော် ကိုယ်စားပြုစစ်ရေးပြတပ်ခွဲက တရုတ်၊ ဗီယက်နမ်၊ လာအို အစရှိတဲ့ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃ နိုင်ငံနဲ့အတူ စစ်ရေးပြခွင့်ရရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး ပါဝင်စစ်ရေးပြခွင့်ရရှိခြင်းက မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ကမ္ဘာ့အသိုင်း အဝိုင်းမှာ ပိုမိုထင်ရှားလာစေပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကတော့ နိုင်ငံအကျိုးအတွက် ဖော်ဆောင်ရတဲ့ ပြည်ပခရီးစဉ်တွေမှာ အမြဲတမ်းတက်တက်ကြွကြွရှိလှတဲ့ ပုံစံအတိုင်းပဲ အခုတစ်ခေါက်မှာလည်း နိုင်ငံအတွက်အကျိုးရှိမယ့်တွေ့ဆုံမှုတွေကို တက်ကြွစွာဆောင်ရွက်ခဲ့ တာတွေ့ရပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားနိုင်ငံကိုရောက်ရှိပြီး နောက်တစ်ရက်နံနက်ပိုင်းမှာပဲ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ နာမည်ကျော်သတင်း ဌာနတွေဖြစ်တဲ့ RT TV Channel နဲ့ Krasnaya Zvezda သတင်းစာတို့ရဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုတွေကို စိတ်ရှည်လက်ရှည်နဲ့ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ဖြေကြားပေးပါတယ်။ ဒီသတင်းဌာနတွေရဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုနဲ့ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ပြန်လည်ဖြေကြားမှုတွေက မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံတို့ကြား ချစ်ကြည်ရေးကို ခိုင်မာစေရုံသာမက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပကတိအခြေအနေမှန်များကိုလည်း ကမ္ဘာကသိရှိခွင့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ မေလ ၈ ရက် ညနေပိုင်းမှာတော့ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံသမ္မတနဲ့တွေ့ဆုံပြီး နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကို မြှင့်တင်နိုင်ဖို့အတွက် ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် ရုရှားသမ္မတ မစ္စတာဗလာဒီမာပူတင်က တည်ခင်းဧည့်ခံတဲ့ ညစာစားပွဲအခမ်းအနားသို့ အခြားသောနိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များနဲ့အတူ တက်ရောက်ပြီး ရုရှားသမ္မတနဲ့တွေ့ဆုံကာ ရင်းရင်းနှီးနှီးနှုတ်ဆက် ခဲ့တာလည်းတွေ့ရပါတယ်။ မေလ ၉ ရက် နံနက်ပိုင်းမှာတော့ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ ရင်ပြင်နီမှာကျင်းပတဲ့ မဟာမျိုးချစ် စစ်ပွဲကြီးအောင်ပွဲနှစ် (၈၀) ပြည့်အထိမ်းအမှတ် စစ်ရေးပြအခမ်း အနားသို့တက်ရောက်ပါတယ်။ ပြီးတဲ့အခါ အခြားနိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များနဲ့အတူ အညတရစစ်သည်ဗိမာန်သို့သွားရောက်၍ ပန်းခွေချ အလေးပြုပါတယ်။ ပြီးနောက် ရုရှားသမ္မတမစ္စတာဗလာဒီမာပူတင် ရဲ့ရုံးခန်းမှာ နေ့လယ်စာသုံးဆောင်ပါတယ်။

တကယ်တော့ မေလ ၉ ရက်ဆိုတာ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အတွက် အလုပ်အများဆုံးသောနေ့တစ်နေ့ဖြစ်သလို အကျိုးအများဆုံးသောနေ့တစ်နေ့ဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ ဒီအခမ်းအနားကိုတက်ရောက်ခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာမှခေါင်းဆောင်များနဲ့တွေ့ဆုံပြီး နှစ်နိုင်ငံကြားဆက်ဆံရေးနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ တိုးမြှင့်ရေးတို့အတွက်ကို ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအမြင်ချင်းဖလှယ်ဆွေးနွေး

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားနိုင်ငံကို ရောက်ရှိနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ မစ္စတာရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ မေလ ၉ ရက်ညနေပိုင်းမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုတွေ့ဆုံစဉ်မှာ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံမှုတိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ရေး၊ ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင်ပူးပေါင်းဆောင် ရွက်မှုများမြှင့်တင်နိုင်ရေး၊ ဆွေမျိုးပေါက်ဖော်ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် အေးအတူပူအမျှ အသိုက်အဝန်းတည်ဆောက်ရေး၊ ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့နဲ့ပတ်သက်ပြီး ခင်မင်ရင်းနှီးစွာ အမြင်ချင်းဖလှယ်ဆွေးနွေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့ကြား နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးက ဒီနှစ် မှာ စိန်ရတုတိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကာလအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကူညီမှုတွေပေးခဲ့သလို မြန်မာနိုင်ငံကလည်း တရုတ်နိုင်ငံအတွက် အိမ်နီးချင်းကောင်း မိတ်ဆွေကောင်းနိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်ပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များနဲ့တွေ့ဆုံစဉ်မှာ အမြဲမပြတ်ပြောနေကျ စကားတစ်ခု ရှိပါတယ်။ ဒါကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပေးမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းနဲ့ အဲဒီရွေးကောက်ပွဲကိုလည်း နိုင်ငံတကာမှ လေ့လာရေးအဖွဲ့များကို ဖိတ်ကြားသွားမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က အခုလို တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတနဲ့တွေ့ဆုံစဉ်မှာ ဒီအကြောင်းကိုလည်း ထပ်လောင်းပြောခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲတစ်ဦးအနေနဲ့ ကမ္ဘာသိအသိပေးခြင်း ဖြစ်တာကြောင့် နိုင်ငံတကာစာမျက်နှာမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ပုံရိပ်ကို တိုးတက်စေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဖော်ဆောင်နေတဲ့ခါးပတ်တစ်ကွင်း၊ လမ်းတစ်ကြောင်းဆိုတဲ့စီမံကိန်းကြီးအပေါ် ခိုင်ခိုင်မာမာရပ်တည်ပြီး တက်ကြွစွာပါဝင်ဆောင်ရွက်မယ် ဆိုတဲ့အကြောင်း၊ တရုတ်-မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စီးပွားရေးစင်္ကြံ အကောင်အထည်ဖော်မြှင့်တင်ရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့အကြောင်းတွေကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ပြောဆိုဆွေးနွေးခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုဆွေးနွေးမှုတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အရေးပါတဲ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် မှုတွေကိုဖြစ်ပေါ်လာစေမှာပါ။

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ဆောင်ရွက်ချက်များကို ထောက်ခံ

နောက်တစ်ခုက တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ မစ္စတာရှီကျင့်ဖျင်က တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဆက်လက်ထောက်ခံကြောင်း၊ နိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေးနဲ့အချုပ်အခြာအာဏာ တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ဆောင်ရွက်ချက်များကို ထောက်ခံကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာကျင်းပမယ့် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီအထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနဲ့ပတ်သက်ပြီး အစိုးရရဲ့ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို အားပေးထောက်ခံတဲ့အကြောင်းတွေ ပြောခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးပြောဆိုမှုတွေက တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကတိပြုမှုတွေလို့ပြောရင် လည်းမမှားပါဘူး။

မေလ ၁၀ ရက်မှာတော့ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ဦးဆောင်တဲ့ အဆင့်မြင့်ချစ်ကြည်ရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကိုအောင်မြင်ချောမွေ့စွာ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပါပြီ။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ အခုတစ်ခေါက်ခရီးစဉ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်များလှစွာသော အကျိုးကျေးဇူးများကို ပြန်လည်သယ်ဆောင်လာခဲ့တယ်လို့ဆိုရပါမယ်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့နှိုင်းယှဉ်ရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းသစ်မှာ အုတ်တစ်ချပ်သဲတစ်ပွင့်အဖြစ် ပါဝင်နိုင်မယ့်အခြေအနေသာမက ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများနဲ့ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို တိုးမြှင့်နိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးရရှိခဲ့ပါတယ်။ နောက်ထပ် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရရှိတဲ့အကျိုးကျေးဇူးတွေကတော့ အမျိုးသမီး ရေးရာအခန်းကဏ္ဍကို နိုင်ငံတကာအထိ ထိုးဖောက်နိုင်မယ့်အခွင့်အရေး၊ မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများရဲ့ တပ်မတော်များနဲ့ ရင်ပေါင်တန်းနိုင်မယ့်အခွင့်အရေး၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အနာဂတ် ပိုမိုတောက်ပလာမယ့် အခွင့်အရေးတွေကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ယနေ့ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတချို့ဟာ ဧကဝင်ရိုးနဲ့အသားကျနေကြတာများ ပါတယ်။ အဓိကကတော့ ဧကဝင်ရိုးကနေ အကျိုးအမြတ်ကြီးစွာရရှိနေတဲ့ လက်တစ်ဆုပ်မျှသောနိုင်ငံများက ဒီအခြေအနေကနေ တခြား အခြေအနေတစ်ခုကို ပြောင်းလဲသွားမှာမလိုလားကြပါဘူး။ ဒါကြောင့်လည်း ဧကဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကို ဆက်လက်လည်ပတ်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်လာကြချိန်မှာ ကျန်ရှိတဲ့နိုင်ငံတွေကတော့ နိုင်ငံများအတွက် ကိုယ်စီအကျိုးကျေးဇူးရရှိစေမယ့် ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကို အကောင် အထည်ဖော်လာနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ တစ်နည်းပြောရမယ်ဆိုရင် ဗဟုဝင်ရိုးကမ္ဘာကြီးကို အကောင်အထည်ဖော်နေကြသူများမှာ တူညီသော အကျိုးစီးပွားပန်းတိုင်ရှိပါတယ်။ အဲဒီပန်းတိုင်ကတော့ မျှဝေသောအနာဂတ်နဲ့ အေးအတူပူအမျှရှိတဲ့ အသိုက်အဝန်းကိုတည်ထောင်သွားဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း အခုနိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ ရုရှားနိုင်ငံချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်ဟာ အကျိုးစီးပွားချင်းထပ်လို့ ကောင်းမြတ်တဲ့ ခရီးစဉ်တစ်ခုဖြစ်လာပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါတယ်။ ။

Source: MOI

လက်ရှိမှာ ရာသီဥတုပူပြင်းတာကြောင့် အိမ်အပြင်မှာရော အိမ်အတွင်းမှာပါ အပူဒဏ်ကိုရင်ဆိုင်ရနိုင်ပါတယ်။   အပူဒဏ်ကြောင့်ဖြစ်နိုင်တဲ့  ကျန်းမာရေးဆိုးကျိုးတွေကတော့ အပူကြောင့် ကြွက်တက်ခြင်း (Heat Cramps)၊ အပူကြောင့်နုံးခွေခြင်း (Heat Exhaustion)နဲ့ အပူကြောင့် လေဖြတ်ခြင်း  (Heat  Stroke)  ဆိုပြီး  သုံးမျိုးရှိပါ တယ်။

အပူကြောင့်ကြွက်တက်ခြင်းဆိုတာ အပျော့စားပုံစံဖြစ်ပါတယ်။ အဓိက နေပြင်းတဲ့အချိန် ပြင်းထန်တဲ့လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ် ပြီးနောက် အားအင်ကုန်ခန်းခြင်း၊ အလွန် အမင်းချွေးထွက်ခြင်း၊ ကြွက်သားတွေနာကျင်ခြင်းနဲ့ ကြွက်တက်ခြင်းတို့ဖြစ်ပါတယ်။

အပူကြောင့် နုံးခွေခြင်းက ကြွက်တက်ခြင်းထက် ပိုမိုပြင်းထန်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ရေနဲ့ဆားဓာတ်ဆုံးရှုံးခြင်းကြောင့် ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အလွန်ပူပြင်းတဲ့  အပူ ရှိန်အောက်မှာ လုံလောက်တဲ့အရည်နဲ့ ဓာတ်ဆား  ဖြည့်စွက်သောက်သုံးခြင်းမရှိ ဘဲ ချွေးအလွန်အကျွံထွက်တဲ့အခြေအနေမျိုးတွေမှာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်က  သူ့အလိုလိုအေးမြအောင် မစွမ်းဆောင် နိုင်တော့တဲ့အထိ ဆိုးရွားလာပြီး အချိန်မီ မကုသရင်  အပူလျှပ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း အထိ  ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။  ရောဂါလက္ခဏာ အနေနဲ့  ပျို့ခြင်း  ဒါမှမဟုတ်  ဂနာမငြိမ် ဖြစ်ခြင်း၊     ခေါင်းမူးခေါင်းနောက်ခြင်း၊ ကြွက်တက်ခြင်း၊  အားပျော့ခြင်း၊ ပူအိုက်ခြင်း၊ နုံးချည့်ခြင်း၊ ရေဆာခြင်း၊  အလွန် အကျွံချွေးထွက်ခြင်းနဲ့  ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန် တက်ခြင်းတို့ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။အပူကြောင့် လေဖြတ်ခြင်းက  အပူချိန် ပြင်းထန်လို့ဖြစ်ပါတယ်။ အပူကြောင့် ဖြစ်တတ်တဲ့အဆင့်သုံးဆင့်မှာ လေဖြတ်ခြင်းက အမြင့်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်ပါတယ်။

ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့အပူထိန်းစနစ်ပျက်စီး သွားတဲ့နောက်  ခန္ဓာကိုယ်က ချွေးလုံးဝ မထွက်တော့ဘဲ ကိုယ်ပူကြီးပြီး သတိလစ် သွားတတ်တဲ့အခြေအနေမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ သာမန်အပူကြောင့် နေမကောင်းဖြစ်တာ၊ ဖျားနာတာတွေမှာ အသက်အန္တရာယ်မရှိ နိုင်ပေမယ့် အပူလျှပ်လေဖြတ်တဲ့အဆင့်မှာ ပြန်ကောင်းနိုင်ခြေနည်းသွားပြီး အသက်သေဆုံးနိုင်တဲ့အတွက်    သတိပြုသင့်ပါတယ်။ ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အပူ၊ အအေးလွန်ကဲမှုက လူသားတို့စိတ်ကျန်းမာရေးမှာ စိတ်တိုခြင်း၊စိတ်ဖိစီးခြင်းအပြုအမူပိုင်း ဆိုင်ရာပြဿနာတွေ၊    အာရုံစူးစိုက်မှု သောကနဲ့ စိတ်ကျရောဂါတွေဖြစ်စေနိုင်လို့ ဆင်ခြင်နေထိုင်သင့်ပါတယ်။အပူဒဏ်အန္တရာယ်ကိုကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

ပူပြင်းတဲ့ရက်တွေမှာ အရည်များများ သောက်သင့်ပါတယ်။ သစ်သီးဖျော်ရည်တို့၊  ဓာတ်ဆားရည်တို့  သောက်သုံးနိုင် တယ်။သွေးတိုးရောဂါ၊  သွေးချိုဆီးချို ရောဂါရှိသူတွေကတော့ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီး သွေးတိုးနဲ့  ဆီးချိုထိန်းနိုင် ဖို့လိုပါတယ်။

လက်ဖက်ရည်၊ ကော်ဖီနဲ့ကိုကာကိုလာလို    ကဖိန်းဓာတ်ပါတဲ့အရည်တွေကို ရှောင်ကြဉ်သင့်ပါတယ်။ အရက်၊ ဘီယာ တွေရှောင်ကြဉ်သင့်ပါတယ်။ အရက်နဲ့ဘီယာက ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရေဓာတ်ကို အချိန်တိုအတွင်း ညစ်နွမ်းစေလို့ ရှောင်ကြဉ်သင့်ပါတယ်။

ပွပွချောင်ချောင်၊ အရောင်ဖျော့ဖျော့ ချည်ထည်အဝတ်အစားတွေကိုသာ ရွေးချယ်ဝတ်ဆင်သင့်ပါတယ်။

ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားအားကစားပြုလုပ်မယ်ဆိုရင်  အေးတဲ့အချိန်  ညနေပိုင်း ဒါမှမဟုတ် နံနက်စောစောအချိန်မှသာ ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ အေးမြတဲ့နေရာမှာ အနားယူသင့်ပါတယ်။

အပြင်ထွက်ရင်  နေရောင်ကာပစ္စည်းတွေဖြစ်တဲ့ ထီး၊ ဦးထုပ်၊ နေကာမျက်မှန်၊ နေရောင်ကာခရင်မ်၊  သနပ်ခါးအသုံးပြု သင့်ပါတယ်။

အပြင်သွားနေချိန်မှာ အပူချိန်ပြင်းတဲ့ နေရာတွေသွားရင်သတိပြုသင့်ပါတယ်။ နေပူထဲကနေအဲကွန်းရှိတဲ့နေရာကိုသွားမယ်ဆိုရင်နေရာတစ်ခုမှာ ခဏနေပြီးမှ သွားလာသင့်ပါတယ်။ အပူကနေ အအေး  ဒါမှမဟုတ် အအေး ကနေ အပူကို ညင်သာစွာ ကူးပြောင်းသင့်ပါတယ်။

အပြင်သွားလာရင် ရေခဲရေ၊ ရေခဲပါတဲ့ ဖျော်ရည်၊ အစားအစာတွေစားသောက်တာမျိုး သတိထားရပါမယ်။

ကားပါကင်အတွင်း  နေပူအောက်ကားထဲမှာ အချိန်အကြာကြီး စောင့်ဆိုင်းတာမျိုး မပြုလုပ်သင့်ပါဘူး။

နေမကောင်းဖြစ်နေရင် ပုံမှန်အချိန်ထက်ပိုပြီး ဂရုစိုက်သင့်ပါတယ်။ နေ့စဉ် သောက်ရေသန့် ၂-၃ လီတာသောက် သင့်ပါတယ်။

အိမ်ကိုအေးမြအောင်သင့်ပါတယ်။ အခန်းအပူချိန်ကို  နံနက် ၈- ၁၀ နာရီအတွင်း မွန်းလွဲ ၁ နာရီနဲ့ ည ၁၀ နာရီ နောက်ပိုင်းစစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။ အခန်း အပူချိန်က နေ့အချိန် ၃၂ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် အောက်၊ ညမှာ  ၂၄  ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် အောက်ထားနိုင်ရင်    အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။   အဲဒီအပူချိန်က   မွေးကင်းစ ကလေးငယ်တွေ၊ အသက် ၆၀ အထက် လူကြီးတွေနဲ့ နာတာရှည်ရောဂါရှိသူတွေ အတွက် အထူးအရေးကြီးပါတယ်။ညအချိန်  သဘာဝလေက အိမ်တွင်း အပူချိန်လျော့နည်းစေဖို့ အသုံးဝင်ပါတယ်။ ညပိုင်းနဲ့နံနက်ပိုင်းအချိန်တွေမှာပြင်ပလေအေးရရှိအောင်ပြတင်းပေါက်နဲ့ လိုက်ကာတွေ ဖွင့်ထားသင့်ပါတယ်။တိုက်ခန်း ဒါမှမဟုတ် အိမ်အတွင်းရှိ အပူပမာဏလျှော့ချသင့်ပါတယ်။နေ့အချိန်နေပူရှိန်တိုက်ရိုက်ကျရောက်တဲ့ အိမ်ဖြစ်ရင်  ပြတင်းပေါက်နဲ့  လိုက်ကာတွေ   ပိတ်ထားသင့်ပါတယ်။မီးသီး၊ မီးချောင်းနဲ့လျှပ်စစ်ပစ္စည်းတွေပိတ်ထားသင့်ပါတယ်။

နေအိမ်မှာ အဲကွန်းတပ်ဆင်ထားပါက တံခါးနဲ့ပြတင်းပေါက်တွေ ပိတ်ထားခြင်း၊ မလိုအပ်တဲ့ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းတွေ ပိတ်ထား ခြင်းဖြင့် ရပ်ရွာအတွင်း လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပြတ်တောက်နိုင်ခြင်းကို လျှော့ချထိန်းသိမ်း သင့်ပါတယ်။ လျှပ်စစ်ပန်ကာတွေက အပူချိန်လျော့ကျစေပေမယ့် ၃၅ ဒီဂရီစင်တီ ဂရိတ်အထက်ဖြစ်ရင်  အပူဒဏ်ကြောင့် ဖြစ်တဲ့ နာမကျန်းမှုကို မကာကွယ်နိုင်ပါဘူး။ အိမ်ကို အေးမြအောင်ထားဖို့မဖြစ်နိုင်ရင် အေးမြတဲ့နေရာမှာ သုံးနာရီလောက် သွားရောက်နေထိုင်သင့်ပါတယ်။ ဥပမာ- အရိပ်၊ အေးမြပြီး  လေဝင်လေထွက် ကောင်းတဲ့နေရာတွေ၊ အဲကွန်းရှိတဲ့ အများပြည်သူအဆောက်အအုံတွေမှာ  နေသင့်ပါတယ်။   နေ့ခင်းဘက်   အပူရှောင်သင့်ပါတယ်။ ပြင်းထန်တဲ့ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု ရှောင်သင့်ပါတယ်။ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေနဲ့  ကလေးငယ်တွေ  ရေဓာတ်ပြည့်ဝအောင် ဂရုစိုက်ပေးသင့်ပါတယ်။ ရေအေးနဲ့ရေချိုးသင့်ပါတယ်။အေးမြတဲ့အခန်းမှာ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခြင်း ဒါမှမဟုတ်အလှည့်ကျလုပ်စေခြင်းပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။     ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသူနာပြုများနေ့ (International Nurses Day)အား သူနာပြုများ၏ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ (Nursing Pioneer) အဖြစ် ထင်ရှား၍ ခေတ်သစ်သူနာပြုစုခြင်းပညာရပ်ကို စတင်တည်ထောင်သူ ဖလောရင့်နိုက်တင်ဂေး၏မွေးနေ့ မေလ ၁၂ ရက်ရောက်တိုင်း ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ပွားခဲ့သော ခရိုင်မီယန်စစ်ပွဲတွင် စစ်သည်များသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိသူများပြားပြီး ပြုစုမည့်သူမရှိဖြစ်ကြသည်။

လူကုံထံအသိုင်းအဝိုင်းက မွေးဖွားလာသော ဖလောရင့်နိုက်တင်ဂေးသည် သူမကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်ပြီး ဒဏ်ရာရစစ်သည်များကို လိုက်လံရှာဖွေပြုစုကုသပေးခဲ့သည်။ နေ့မအားညမအား မှောင်မိုက်နေသည့်စစ်မြေပြင်တွင် မီးအိမ်လေးဆွဲကိုင်ပြီး လိုက်လံရှာဖွေပြုစုကုသပေးခဲ့သဖြင့် ဒဏ်ရာရစစ်သည်များက မီးအိမ်ရှင်မ “The Lady will the Lamp” အဖြစ် စတင်ပေးခဲ့သောနာမည်ဖြစ်သည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသူနာပြုကောင်စီကို  ၁၈၉၉ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ သူနာပြု ၂၈ သန်းကျော်ဖြင့် ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ သူနာပြုနှင့်သားဖွားအသင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများတွင် တိုးတက်မှုရှိစေရန်ရည်ရွယ်ပြီး တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသူနာပြုကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ   သူနာပြုများနေ့၏ Theme ဆောင်ပုဒ်မှာ- "Our Nurses.  Our Future.Caring For Nurses Strengthens Economy."“အနာဂတ်ကမ္ဘာဖွံ့ဖြိုးဖို့၊  သူနာပြုစွမ်းရည် မြှင့်တင်စို့ ”ဖြစ်သည်။

တပ်မတော်ဆေးဝန်ထမ်းတပ်ဖွဲ့ (Myanmar Military Medical Corps) သည် တပ်မတော်သားများနှင့်မိသားစုဝင်များကို ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးရုံသာမက ပြည်သူ့အကျိုးပြု ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများကို နေ့မအားညမအား ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံတော်တွင် မမျှော်လင့်ဘဲကြုံလာတတ်သော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၊ မသမာသူတို့ဖန်တီးသော ဘေးအန္တရာယ်များကြုံတွေ့လာတိုင်း ရှေ့ဆုံးမှထွက်၍ မိမိတို့တတ်စွမ်းသောဆေးပညာဖြင့်  စွမ်းစွမ်းတမံကူညီစောင့်ရှောက်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လ ၂၈ ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော မန္တလေးငလျင်သဘာဝဘေးတွင် တပ်မတော်ဆေးဝန်ထမ်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များ အချိန်ပိုင်းအတွင်း ကူညီ ကယ်ဆယ်ရေးစခန်းများဖွင့်လှစ်ကာ ပြည်သူလူထုအား ရင်ဝယ်သားကဲ့သို့ ပြုစုစောင့်ရှောက်လျက်ရှိ သည်ကို   အထင်အရှားတွေ့မြင်နိုင်ပေသည်။

ကမ္ဘာ့သူနာပြုလောက၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံးဖြစ်သော ဖလောရင့်နိုက်တင်ဂေးဆုတံဆိပ်ကို  ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် သူနာပြုအရာရှိ ဗိုလ်မှူးဒေါ်ခင်အုန်းမြသည် ထိုက်တန်စွာချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများကို သက်စွန့်ဆံဖျား ပြုစုကုသအမှုထမ်းခဲ့၍ (၁၉) ကြိမ်မြောက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကြက်ခြေနီကော်မတီညီလာခံတွင် ချီးမြှင့်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ တပ်မတော်သူနာပြုများသည် ဆေးရုံဆေးတပ်ရင်းများတွင်သာမကရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်အထိ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြသည့် တပ်မတော်သားများနှင့် တစ်သားတည်းအတူ ရဲဘော်စိတ်ဖြင့် ယနေ့တိုင် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်ကို တပ်မတော်သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ထင်ရှားတွေ့မြင်နိုင်ပေသည်။

တပ်မတော်သူနာပြုများအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများအတိုင်း စနစ်တကျပြုစုကုသမှုပေးသောစနစ်၊  သူနာပြုအရည်အသွေး  တိုးမြင့်စေသော လမ်းညွှန်ချက်(Guideline)များအတိုင်း ပြုစုကုသမှုပေးနိုင်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ သူနာပြုနှင့် သားဖွားကောင်စီ၏လမ်းညွှန်ချက် (Continuing Professional  Development (CPD) Guideline For Nursing and Midwifery Professional)  အတိုင်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အထက်ပါ CPD Guideline များနှင့်အညီ တပ်မတော်ဆေးရုံများတွင်လည်း စဉ်ဆက်မပြတ် သူနာပြုစုမှုပညာသင်ကြားခြင်း (Continuing Nursing Education) များကို အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ဝေးလံခေါင်ဖျားဒေသရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်ရှိ သူနာပြုများသည်လည်း Continuing Nursing Education ကို မိမိကြုံတွေ့ နေရသော  သူနာပြုစုမှုအတွေ့အကြုံပေါ် အခြေခံ၍ Narrative Notes (ဇာတ်ကြောင်းပြန်မှတ်စု) ပုံစံရေးသားခြင်းဖြင့် သင်ကြားနိုင်သည်။

တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာတက္ကသိုလ်အနေဖြင့် ခေတ်နှင့်အညီ ပြောင်းလဲတိုးတက်နေသည့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာပညာရပ်များနှင့် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာနည်းပညာများကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများနှင့်အညီ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးလျက်ရှိသည်။ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း) ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်းသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် တပ်မတော်သူနာပြုနှင့်ဆေးဘက်ပညာတက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်းမိန့်ခွန်းတွင် “သူနာပြုကောင်းတစ်ဦး၏ အပြောအဆို၊ အပြုအမူ၊ အနေအထိုင်များသည် လူနာအတွက် ဝေဒနာတစ်ဝက်သက်သာစေခြင်းဖြစ်၍ မိတ်ဆွေကဲ့သို့ဆက်ဆံခြင်း၊ ရိုင်းပင်းကူညီခြင်း၊ ရိုးသားခြင်း၊ စိတ်ရှည်သည်းခံနိုင်ခြင်း၊ ယဉ်ကျေးလိမ္မာခြင်း၊  ကိုယ်ချင်းစာတရားရှိခြင်း၊ အကြင်နာတရားရှိခြင်း စသည့်  သူနာပြုတစ်ယောက် ကျင့်ကြံနေထိုင်ရမည့် အချက်များနှင့်အညီ လိုက်နာကျင့်ကြံသွားကြရန်လည်း လိုအပ်ကြောင်း”  မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျွမ်းကျင်ကူညီ ဆေးစစ်သည်”များအဖြစ် လေ့ကျင့်မွေးထုတ်ပေးခဲ့ပြီး   သင်တန်းဆင်းဆေးဝန်ထမ်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များကလည်း ကျရာဒေသ၊ နေရာအသီးသီးတွင် သူနာပြုစိတ်ဓာတ်အပြည့်ဖြင့် စစ်သည်တော်ကျင့်ဝတ်အပါး(၆၀)ကိုလေးစားလိုက်နာလျက်   သူနာပြုစုကုသမှုတာဝန်များကို ကျေပွန်စွာထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။

သူနာပြုများခံယူအပ်သော အဓိဋ္ဌာန်ပြုကတိသစ္စာ ကိုးချက်သည် လေးနက်ကျယ်ပြန့်သည်။  အဆိုပါအချက်များထဲမှ တစ်ချက်ဖြစ်သည့် “အကျွန်ုပ်သည် ကျန်းမာရေးမြှင့်တင်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ရောဂါကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ရောဂါရှာဖွေရေးလုပ်ငန်း၊ သူနာပြုစုရေးလုပ်ငန်း၊ ရောဂါကုသရေးလုပ်ငန်း၊ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးလုပ်ငန်း၊ ဆေးပေးခြင်းလုပ်ငန်း၊ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းနှင့် ဆေးဝါးဖြန့်ဖြူးရေးလုပ်ငန်းတို့တွင် လူသားတို့၏ ကျန်းမာရေး သို့မဟုတ် အသက်အန္တရာယ်ကို ထိခိုက်စေမည့် မည်သည့်အပြုအမူကိုမဆို တားဆီးကာကွယ်ပါအံ့” ဟူသော အချက်နှင့်အညီ မိမိတာဝန်ကျရာနေရာတိုင်း၌ သူနာပြုများသည် ပေးအပ်သောတာဝန်များကိုအခြေခံကျသော၊ အရေးကြီးသော လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များအဖြစ် စွမ်းစွမ်းတမံ ထမ်းဆောင်လျက်ရှိပေသည်။

“အကျွန်ုပ်သည် လူသားအားလုံး၏ ကိုယ်ကျန်းမာရေး၊ စိတ်ကျန်းမာရေးကို ကျွန်ုပ်၏အရေးကဲ့သို့ယူဆပါအံ့” ဟူသောအချက်နှင့်အညီ တပ်မတော်သူနာပြုများသည် စေတနာ၊ ဝါသနာ၊ ကရုဏာ၊ အကြင်နာ၊ အနစ်နာဟူသော နာငါးနာနှင့်အညီ တပ်မတော်သားများကိုသာမက  မိသားစုဝင်များ  ဘေးဒုက္ခကြုံတွေ့နေရသော ပြည်သူများ၊  ဝေးလံခေါင်ဖျားဒေသမှ တိုင်းရင်းသားပြည်သူများကိုလည်း စိတ်ဓာတ်ကောင်းသော တပ်မတော်သူနာပြုများပီပီပြုစုကုသမှုပေးလျက်ရှိသည်။

“အကျွန်ုပ်သည် လူနာ၏ ဝေဒနာသက်သာမှုနှင့် ကျန်းမာရေးတိုးတက်မြင့်မားလာစေရန်အခြားကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနှင့်ပူးပေါင်း၍ အစွမ်းကုန်ကြိုးစားဆောင်ရွက်ပါအံ့” ဟူသော အချက်နှင့်အညီ သူနာပြုများသည် ဆရာဝန်များ၊ သန့်ရှင်းရေးဝန်ထမ်းများပါမကျန် အသင်းအဖွဲ့စိတ်ဓာတ်ဖြင့် ပူးပေါင်း၍ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများကို  လက်ရုံးရည်နှလုံးရည်ပြည့်ဝသည့် သူနာပြုများအဖြစ် အစွမ်းကုန်ကြိုးစားဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

“အကျွန်ုပ်သည် လူနာ၏ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုများကို အစဉ်လေးစားပါအံ့” ဟူသောအချက်နှင့်အညီ ဆင်းရဲ၊ ချမ်းသာ၊ အယုတ်အလတ်၊ အမြတ်မရွေး၊ လူမျိုး ဘာသာမရွေး သူနာပြုကောင်းတစ်ယောက်၏ ကျင့်ဝတ်များနှင့်အညီ ပြုစုကုသမှုပေးလျက်ရှိသည်။

နယ်ချဲ့လွတ်မြောက်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် စတင်သန္ဓေတည်ခဲ့ပြီး လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုနှင့်အတူပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် တပ်မတော်၏ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်တွင် ကျရောက်သော နှစ်(၈၀)ပြည့် တပ်မတော်နေ့တွင်  နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်    ပြောကြားသောမိန့်ခွန်းတွင်“ဒို့တပ်မတော်သားတွေဟာ အများသူငါလုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ခက်ခဲတဲ့ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးနဲ့ လုံခြုံရေးတာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်နေကြရတဲ့သူတွေဖြစ်တာကြောင့်  စိတ်ဓာတ်ကြံ့ခိုင်မှုရှိဖို့ အထူးလိုအပ်တယ်။ စိတ်ဓာတ်ကြံ့ခိုင်မှုဆိုတာ အနိုင်မခံ၊ အရှုံးမပေးချင်တဲ့စိတ်ဆန္ဒကနေ ဖြစ်တည်လာတာကြောင့် ရဲဘော်တို့အနေနဲ့ “တုံးတိုက်တိုက် ကျားကိုက်ကိုက် စိတ်ဓာတ်၊  လှေခွက်ချည်းကျန် အလံမလှဲသည့် စိတ်ဓာတ်၊ တပ်မတော်၏အစဉ်အလာကို အသက်ပေးစောင့်ထိန်းလိုသည့်စိတ်ဓာတ်” စတဲ့ တပ်မတော်ရဲ့ စိတ်ဓာတ်တွေကို လေ့ကျင့်မွေးမြူထားကြရမှာဖြစ်တယ်။ ဒို့တပ်မတော် ဒီနေ့အချိန်ထိ မယိမ်းမယိုင်ရပ်တည်နိုင်ခြင်းဟာ စစ်စည်းကမ်းကောင်းမွန်မှုနဲ့ အမိန့်နာခံတတ်မှုတွေကြောင့် ဖြစ်တယ်” “ရဲဘော်တို့... ရယူခြင်း၊ ခံစားခြင်းဆိုတာ သက်ရှိသတ္တဝါတိုင်းပြုမူကြတာဖြစ်ပေမယ့် စွန့်လွှတ်ခြင်းဆိုတာကတော့ မြင့်မြတ်တဲ့ လူသားတချို့သာ ပြုမူနိုင်ကြတဲ့ အမူအကျင့်ပဲဖြစ်တယ်။  မိမိတိုင်းပြည်အတွက်၊ မိမိပြည်သူအတွက်၊ မိမိနိုင်ငံတော်ရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာအတွက် မိမိအသက်ခန္ဓာကို  ပေးလှူစွန့်စားခြင်းဆိုတာကတော့   အာဇာနည်သူရဲကောင်းစိတ်ဓာတ်ပိုင်ရှင်တွေသာပြုမူနိုင်ကြတဲ့အမူအကျင့်ပဲဖြစ်တယ်” ဟုမိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။       

သို့ဆိုလျှင်  ပြည်ထောင်စုမပြိုကွဲရေး၊  တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်မှု မပြိုကွဲရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးဆိုသည့် ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါးပေါ်တွင် အခြေခံပြီး နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူလူထု၏အကျိုးစီးပွားကိုသာ  အစဉ်ရှေးရှုဖော်ဆောင်ရန်ရည်ရွယ်သည့် ထာဝရတည်မြဲသော နိုင်ငံရေး “အမျိုးသားနိုင်ငံရေး” တာဝန်ကို ဦးလည်မသုန်ထမ်းရွက်လျက်ရှိသော တပ်မတော်က မွေးဖွားသန့်စင်လိုက်သော တပ်မတော်သူနာပြုများသည် ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မည့် အမျိုးသားတပ်မတော်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သောလက်ရုံးရည်နှလုံးရည်ပြည့်ဝသောသူနာပြုကောင်းများဖြစ်ရန်အစဉ်တစိုက် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသူနာပြုများနေ့တွင် ဂုဏ်ပြု ရေးသားလိုက် ရပါသည်။    ။

Source: https://myawady.net.mm/stories