ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနသည် ဝန်ကြီးဌာန၏ပန်းတိုင်တစ်ရပ်ဖြစ်သော သားငါးမျိုးကောင်းမျိုးသန့် မွေးမြူထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးမှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး၊ ဒေသမျိုးရင်းများထိန်းသိမ်းရေးနှင့်   မှတ်တမ်းထားရှိရေးကို  လိုက်နာဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာန၏ ငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းရေရှည်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရန်လုပ်ငန်းစဉ်များအနေဖြင့် ဒေသ၏ငါး၊ ပုစွန်သားပေါက်လိုအပ်ချက်များ ဖြည့်တင်းပေးနိုင်ရန် အရည်အသွေးကောင်းမွန်သော ငါး၊ ပုစွန်သားပေါက်များအား ဖြန့်ဖြူးပေးခြင်း၊ ငါးသယံဇာတများ ရေရှည်တည်တံ့ပွားများစေပြီး ငါးရိက္ခာများတိုးတက်ရရှိစေရန် ငါးမျိုးစိုက်ထည့်ပေးခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

အရည်အသွေးမြင့်ငါးမျိုးကောင်းမျိုးသန့်များ တင်သွင်းခြင်းနှင့် မျိုးဗီဇမြှင့်ငါးမျိုးစိတ်ထုတ်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခြင်း၊ တိုင်းရင်းငါးမျိုးများထိန်းသိမ်းခြင်း နှင့်သုတေသနပြုသားဖောက် မွေးမြူထုတ်လုပ်ခြင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ရေချိုရေငန်ငါး၊ ပုစွန်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ တိုးချဲ့ ဆောင်ရွက်ရန်  ဌာန၊ ပုဂ္ဂလိကနှင့် ပြည်တွင်း/ပြည်ပအဖွဲ့အစည်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းနှင့်လိုက်လျောညီထွေမှုရှိသော ငါးမျိုးစိတ်များနှင့်မွေးမြူရေးနည်းစနစ်များ ဖော်ထုတ်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

အာဆီယံဒေသတွင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများအနေဖြင့် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် အရှေ့တောင် အာရှ ငါးလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးရေးဗဟိုဌာန အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ လာမည့် ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်တိုင် ၁၀ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာဆောင်ရွက်ရမည့်လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များထဲမှ သားဖောက်မည့်မျိုးငါး၊ မျိုးပုစွန် (Breeder or Broodstock) များ မျိုးဗီဇကောင်းမွန်စေရေး၊ အရည်အသွေးကောင်းသော ငါး၊ ပုစွန်သားပေါက်များထုတ်လုပ်သည့် ပုဂ္ဂလိကနှင့် အစိုးရသားဖောက်စခန်းများ တည်ထောင်ခြင်း၊ မျိုးဗီဇမြှင့်ထားသော ငါး၊ ပုစွန်များကိုသေချာစွာထိန်းသိမ်းဖြန့်ဖြူး၍   ၎င်းနှင့်ပတ်သက်သောနည်းပညာနှင့် မျိုးပွားနည်းသစ်များကိုဖြန့်ဝေခြင်း၊ သဘာဝရေပြင်မှ သားပေါက်နှင့် မျိုးငါးများကို တာဝန်သိစိတ်ဖြင့် စုဆောင်းအသုံးပြု၍ သီးသန့်ရောဂါကင်းသော ငါး၊ ပုစွန်သားပေါက်များ(Specific Pathogen Free-SPF)ထုတ်လုပ်ရန်နှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သောသားဖောက်ရုံစီမံမှုကျင့်စဉ်(Better Hatchery Management)ဆိုင်ရာ   မူဝါဒလမ်းစဉ်များချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ တစ်နိုင်တစ်ပိုင်   သားပေါက်ထုတ်လုပ်သူများကို ကျန်းမာသန်စွမ်းသောမျိုးငါးများအသုံးပြုရန်  အားပေးခြင်း၊ မွေးမြူရေး ရေသတ္တဝါများ  ဇီဝလုံခြုံမှုတိုးတက်ကောင်းမွန်စေရန် မျိုးထိန်းသိမ်းခြင်း၊ အသေးစား ငါးသားဖောက် ရုံများနှင့် အသေးစားငါးမွေးမြူသူများမှ ကျန်းမာသန်စွမ်းသော မျိုးငါး၊ မျိုးပုစွန်များရယူအသုံးပြု၍ အရည်အသွေးကောင်း သားပေါက်များထုတ်လုပ်စေခြင်း၊ ပြည်ပငါး၊ ပုစွန်မျိုးစိတ်များမွေးမြူခြင်းဆိုင်ရာ ဘေးအန္တရာယ်ရှိမှုအကဲဖြတ်ခြင်းနှင့် အဆိုပါမျိုးစိတ်များ ပြင်ပရေပြင်သို့ လွတ်ထွက်မသွားရန် ကာကွယ်တားဆီးသည့်အစီအမံများချမှတ်လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ သဘာဝဂေဟစနစ်နှင့် ဇီဝမျိုးကွဲမှုကို ထိခိုက်စေနိုင်မှုများကိုကာကွယ်ခြင်း၊ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်း၌ မျိုးဗီဇပြောင်းထားသောရေသတ္တဝါမျိုးနှင့် အစာများအသုံးပြုခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သုတေသနများနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ရှိမှုအကဲဖြတ်ခြင်းတို့   ပါဝင်ပူး ပေါင်းအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း ငါးမွေးမြူရေးဗဟိုဌာနများဆိုင်ရာ ကွန်ရက် (NACA)မှ မျိုးဗီဇနှင့် ဇီဝမျိုးကွဲမှုအစီအစဉ်အနေဖြင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ရေသတ္တဝါများ မျိုးဗီဇအရင်း အမြစ်ဆိုင်ရာ သိပ္ပံနည်းကျဗဟုသုတများ ကောင်းမွန်တိုးတက်လာစေရန်၊ ဇီဝမျိုးကွဲမှုနှင့် သဘာဝဒေသ ငါးမျိုးများအား ထိခိုက်သက်ရောက်မှု အနည်းဆုံးဖြစ်ရေး  တာဝန်သိစိတ်ဖြင့် အသုံးပြုရန်၊ အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာ သဘောတူညီမှုများအောက်ရှိ ၎င်းတို့၏ ဥပဒေများ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ မျိုးများတိုးတက်ကောင်းမွန်စေရန်၊   တည်ရှိပြီးသော ရေသတ္တဝါမျိုးများ၏ မျိုးဗီဇလက္ခဏာများ သတ်မှတ်ဖော်ထုတ်ခြင်း၊ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာနည်းပညာအသစ်များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၊  ဒေသရင်း မဟုတ်သော ပြည်ပငါးမျိုးစိတ်များ၏ မျိုးဗီဇကွဲပြားခြားနားမှုအကဲဖြတ်ဆန်းစစ်ရန်၊ နိုင်ငံအဆင့်နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအသိအမှတ်ပြုမျိုးများအတွက် သတင်းအချက်အလက်များစုဆောင်းရန် ဒေသတွင်း ဆိုင်ရာအချက်အလက်များအား Database ထူထောင်ပေးခြင်း၊ မော်လီကျူလာ နည်းပညာ အသစ်များ၊ နည်းလမ်းများနှင့် မဟာဗျူဟာများအသုံးချခြင်းနှင့် ရေနေသတ္တဝါမျိုးဗီဇအရင်းအမြစ်များ စီမံခန့်ခွဲခြင်း ဆိုင်ရာလူ့စွမ်းအားမြှင့်တင်ရေး ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ မျိုးစိတ်သစ်များ၊ တန်ဖိုးရှိဗီဇအရင်း အမြစ်များ ကိုရှာဖွေရန် ရေသတ္တဝါများမျိုးဗီဇအရင်းအမြစ်များလက္ခဏာသတ်မှတ်ဖော်ထုတ်ခြင်း၊ တိုင်းရင်းငါးမျိုး များ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန် တာဝန်သိမျိုးဗီဇ Germplasm များ လဲလှယ်ခြင်း၊ အန္တရာယ်ကင်း သောမျိုးပွားထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် ရရှိလာသည့်အကျိုးအမြတ်များကို မျှဝေခြင်းအတွက် စီမံပေးခြင်းတို့၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ပြင်   ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနအနေဖြင့် ရေနေသတ္တဝါမျိုးဗီဇအရင်းအမြစ်များ  ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ရေရှည် အသုံးပြုနိုင်ရေး၊ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးတို့အတွက်လုပ်ငန်းစဉ်များကို လိုက်နာအကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရေးအားသိရှိနိုင်ရန်၊ စားရေရိက္ခာနှင့်စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ရေနေသတ္တဝါမျိုးဗီဇ အရင်းအမြစ်များဆိုင်ရာ  နည်းပညာလုပ်ငန်းအဖွဲ့အစည်းအဝေးကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက်မှ၂၃ ရက်အထိ  ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး တိုင်းပြည်၏မွေးမြူရေးပြုလုပ်နေသော ရေသတ္တဝါများနှင့် ၎င်းရေ သတ္တဝါများနှင့်ဆက်စပ်သော  သဘာဝရေပြင်ရှိ   မျိုးစိတ်များ၏   သတင်းအချက်အလက်များ  ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

ရေသတ္တဝါမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းတွင် ထုတ်လုပ်မှုကောင်းမွန်သော မျိုးကောင်းမျိုးသန့်မွေးမြူနိုင်ရေးသည် အခြေခံကျသောအချက်ဖြစ်သကဲ့သို့ အဆိုပါရေသတ္တဝါများသည် ပတ်ဝန်းကျင်ရာသီဥတုနှင့်လိုက် လျောညီထွေမှုရှိပြီး ရှင်သန်ထုတ်လုပ်နိုင်မှု ကောင်းမွန်ရန်လည်းလိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့် မိမိနိုင်ငံ၏ ရေ၊ မြေ၊ ရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီပြီး ဈေးကွက်လိုအပ်ချက်နှင့်ကိုက်ညီသော ငါး၊ ပုစွန် မျိုးကောင်း မျိုးသန့်များရရှိနိုင်ရေးသည် ငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းအတွက် အဓိကကျသောလိုအပ်ချက်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အများစုမွေးမြူထုတ်လုပ်သော ငါးမျိုးများသည် ပြည်တွင်း၌ လုံလောက်စွာထုတ် လုပ်နိုင်သော်လည်း ရေချို၊ ရေငန် ပုစွန်မျိုးများမှာလုံလောက်စွာ ရရှိနိုင်ရေးအတွက် ပြည်ပကိုမှီခိုနေရ သေးသဖြင့် အဆိုပါမျိုးများရရှိနိုင်ရန် ကုန်ကျစရိတ်မြင့်မားခြင်း၊ မွေးမြူသူများ အလွယ်တကူရရှိနိုင်ရန် ခက်ခဲခြင်းစသည့်အခက်အခဲများကို တွေ့ကြုံနေကြရမည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ၁၉၆၇ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ဒေသရင်းငါးမျိုးဖြစ်သည့်  ငါးမြစ်ချင်း  ငါးမျိုးအား အောင်မြင်စွာ ဆေးထိုးသားဖောက်ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး နောက် ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်မှ ငါးမွေးမြူခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပေးနိုင်ခဲ့သဖြင့် ငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်း တစ်ဟုန်ထိုးတိုးတက်လာခဲ့ သည်။ ယနေ့ဆိုလျှင် မွေးမြူရေးရေချိုငါးများကို ပြည်တွင်းစားသုံးမှုဖူလုံရုံသာမက ပြည်ပသို့ နှစ်စဉ်တင်ပို့လျက်ရှိပြီး ငါးမျိုးစိတ် ၁၂ မျိုး သားဖောက်ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ငါးများကို နှစ်ကာလကြာမြင့်စွာမျိုးရိုးစဉ်ဆက်အလိုက်သားဖောက်ထုတ်လုပ်ခြင်းကြောင့်   မျိုးဗီဇနည်းပညာအရ မျိုးနိမ့်ကျလာပြီး မွေးမြူရာ၌ ကြီးထွားနှုန်းနှေးလာခြင်း၊ အရောင်အသွေးညံ့ဖျင်းခြင်းစသည့်အားနည်းချက်များဖြစ်ပေါ်လာသည်။  အကျိုးဆက်အနေဖြင့်  မျိုးညံ့သောငါးမျိုးများမွေးမြူပါက မွေးမြူကာလကြာမြင့်၍ ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ်များပြားပြီး ရင်းနှီးကုန်ကျမှုမြင့်လာသဖြင့် ငါးမွေးမြူရာ၌ ရေရှည်တွင် စီးပွားရေးတွက်ခြေမကိုက်ဘဲ ဆုံးရှုံးမှုများကြုံတွေ့ရလျက်ရှိသည်။   နိုင်ငံတော်၏ငါးမွေးမြူ ရေးထုတ်လုပ်မှုပိုမိုတိုးတက်၍ ငါးမွေးတောင်သူများ အကျိုးအမြတ်ပိုမိုရရှိစေရေးအတွက်  ငါးမြစ်ချင်း ငါးမျိုးဗီဇမြှင့်တင်ရေးလုပ်ငန်းအား ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနနှင့် မြန်မာနိုင်ငံငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းတို့မှတတ်သိပညာရှင်များဖြင့်ကော်မတီဖွဲ့စည်း၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ငါးမြစ်ချင်း ငါးမျိုးဗီဇများ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် မြန်မာနိုင်ငံရှိ အဓိကမြစ်ကြီးများမှ ငါးမြစ်ချင်းငါးမျိုးများစုဆောင်းခြင်း၊ မျိုးစပ်သားဖောက်ရန် သားဖောက်ခြင်းအစီအစဉ်များ (Breeding Programme)နှင့် လမ်းညွှန် (Guideline) များရေးဆွဲပြီး    တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်များရှိငါးလုပ်ငန်းစခန်းများသို့ ကွင်းဆင်းပညာပေးခြင်းတို့ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

ထို့အတူ  ထုတ်လုပ်မှုကောင်းမွန်သောနိုင်ငံခြားငါးမျိုးဖြစ်သည့် တီလားဗီးယားငါးမျိုးအား ရောဂါနှင့်ရာသီဥတုဒဏ်တို့ကိုခံနိုင်ရည်ရှိပြီး ကြီးထွားနှုန်းကောင်းသည့် မျိုးဗီဇမြင့်တီလားဗီးယား ငါးမျိုးများ(Genetically Improved Farmed Tilapia-GIFT)ကို ထုတ်လုပ်နိုင်ရေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ကြီးထွားနှုန်းမြန်ဆန်ကောင်းမွန်သော တီလားဗီးယားအထီးသီးသန့်မွေးမြူခြင်းအတွက် သားပေါက်အရွယ်တွင် ဟော်မုန်းဖြင့်ဖော်စပ်ထားသော အစာကျွေးခြင်းဖြင့်

လည်းကောင်း၊ မျိုးဗီဇပိုင်းဆိုင်ရာ မျိုးစပ်ယူခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း တီလားဗီးယားအထီး သီးသန့်သားပေါက်များကိုသားဖောက်ထုတ်လုပ်ကြသည်။ ထိုကဲ့သို့ အဆင့်မြင့်နည်းပညာများဖြင့် မျိုးစပ်သားဖောက်ခြင်းများတွင် Genetically Improved Farmed Tilapia (GIFT) တီလားဗီးယားငါးမျိုးသည် အာရှဒေသအတွက် မျိုးမြှင့်ထားသော နိုင်းတီလားဗီးယားငါးမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး အခြားသောတီလားဗီးယားငါးမျိုးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကြီးထွားနှုန်း ၈၅ ရာခိုင်နှုန်း  ပိုမိုမြန်ပြီး ရှင်သန်နှုန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုမြင့်မားသည်ဟု သိရှိရသည်။ အချို့သော သုတေသနပြုချက်များအရ GIFT တီလားဗီးယားငါးမွေးမြူခြင်းသည် စျေးကွက် အရွယ်ဝင်ထိ မွေးမြူရာ၌ ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းထိလျှော့ချနိုင်ကြောင်း ဆိုထားသည်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏  တီလားဗီးယားစျေးကွက်၌ GIFT တီလားဗီးယားမျိုးမှာ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ရရှိထားသည်။ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၌လည်း GIFT တီလားဗီးယားမျိုးကို မွေးမြူစမ်းသပ်ချက်အရ ၎င်းတို့ရှိ တီလားဗီးယားငါးမျိုးများထက် ကြီးထွားနှုန်း ၁၈ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုကောင်းမွန်ကြောင်း ဆိုထားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အများဆုံးမွေးမြူကြသော တီလားဗီးယားငါးမျိုးဖြစ်သည့် Tilapia niloticus ငါးမျိုးဖြစ်သည်။ တီလားဗီးယားငါးမျိုးအား မြန်မာ့ရေလုပ်ငန်း၊ ငါး

လုပ်ငန်းဦးစီးဌာနတို့မှ ၁၉၅၃၊ ၁၉၇၈၊ ၁၉၈၀ ကာလ များအပြင် နောက်ပိုင်းကာလများတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံစသည်တို့မှ အကြိမ်ကြိမ်တင်သွင်း၍ သားဖောက်ပြီး ကျေးလက်တစ်နိုင်တစ်ပိုင်ငါးမွေးမြူရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်ဖြန့်ဖြူးခဲ့သည်။ သို့သော်  တင်သွင်းလာသောတီလားဗီးယားငါးမျိုးများအား မျိုးရင်းထိန်းခြင်း၊ မျိုးမြှင့်တင်သားဖောက်ခြင်း၊ သုတေသနပြုလုပ်ခြင်း စသည့်အစီအမံကောင်းများဆောင်ရွက်မှုအားနည်းခဲ့သဖြင့်  ကြီးထွားနှုန်းကောင်းမွန်သော တီလားဗီးယားငါးမျိုးများ အလုံအလောက်ထုတ်လုပ်နိုင်မှုမရှိခဲ့ပါ။     

ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနမှ World Fish Center Myanmar နှင့်ပူးပေါင်း၍ စီမံကိန်းအစီအစဉ်ဖြင့် မလေးရှားနိုင်ငံ World  Fish Center မှ ကြီးထွားနှုန်းကောင်းမွန်သည့်မျိုးဗီဇမြှင့်ထားသော တီလားဗီးယား(Genetically Improved Farmed Tilapia- GIFT)ကိုတင်သွင်းပြီး ကောင်းမွန်စနစ်ကျသော မျိုးထိန်းသိမ်းမွေးမြူသားဖောက်မှုအစီအမံများဖြင့် ကျေးလက်အသေးစားငါးမွေးတောင်သူများအတွက် ဖြန့်ဖြူးပေးမှုများ ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ ထို့ပြင် FAO မှ ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနဖြင့်ပူးပေါင်း၍  တရုတ်နိုင်ငံမှ GIFT တီလားဗီးယားငါးမျိုးများတင်သွင်းပြီး ကောင်းမွန်သောမျိုးထိန်းသိမ်းမှုစနစ်ဖြင့်သားဖောက်၍ ငါးမွေးတောင်သူများကို   ဖြန့်ဖြူးခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာန၏ပံ့ပိုးမှုဖြင့် Royal Thai Tilapia တီလားဗီးယားမျိုးကို၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် နောက်ဆုံးတင်သွင်းခဲ့ပြီး မျိုးရင်းများကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် သားဖောက်ဖြန့်ဖြူးပေးလျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးအရနှင့်မွေးမြူရေးအတွက် သင့်လျော်သော ရေငန်ငါးမျိုးများ ဥပမာ-ကျောက်ငါး၊ ကကတစ်၊ ငါးပါးနီ၊ ကဘီလူးငါးနှင့် ငါးတိန်းမျိုးများရှိသည်။ ဤငါးမျိုးများအနက် ကျောက်ငါးနှင့် ကကတစ်ငါးမျိုးများသည် တန်ဖိုးမြင့်မားကြောင်းတွေ့ရှိရပြီး ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီ သုံးလေးခုမှ ကျောက်ငါးအား လှောင်အိမ်စနစ်ဖြင့်မွေးမြူလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

သို့သော် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရရှိရေးနှင့် နည်းပညာလိုအပ်ချက်များရှိနေသေးကြောင်းကို တွေ့ရှိရသည်။ မွေးမြူရန်အတွက်   လိုအပ်သောငါးမျိုးများအားသဘာဝမှစုဆောင်းရယူနေရသည်။

ယခုအခါတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သဘာဝမှ ငါး၊ ပုစွန်သားပေါက်များရရှိမှု လျော့နည်းလာခြင်းအတွက်မွေးမြူရေးအပိုင်းကို အားစိုက်ပြီးကြိုးစားဆောင်ရွက်လာကြသည်။ ယခင်က အရှေ့တောင်အာရှဒေသရှိ ထိုင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့တွင် ဒေသရင်းမျိုးစိတ်ဖြစ်သော ကျားပုစွန် (Penaeus monodon) ကို မွေးမြူကြသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ် လောက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ပုစွန်မွေးမြူရေးလောကတွင် White Spot Syndrome Virus  (WSSV) ရောဂါကျ ရောက်ခြင်းကြောင့် မွေးမြူနေသောမျိုးစိတ်အမယ်သစ်ဖြစ်သောပုစွန်ဖြူ(Litopenaeus vannamei)ကိုပြောင်းလဲမွေးမြူခြင်းဖြင့် ထုတ်လုပ်မှုပြန်လည်တိုးတက်လာသည်။ ပုစွန်မွေးမြူသောနိုင်ငံများသည် ပုစွန်မွေးမြူထုတ်လုပ်မှု   ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များရရှိအောင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လာကြသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံ  ရေချိုပုစွန်မွေးမြူရေးတွင်လက်ရှိမွေးမြူနေသော ဒေသရင်းမျိုးစိတ်မှာ ရေချိုပုစွန်တုပ်ကြီး (Macrobrachium rosenbergii) ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့မျိုးရင်း ရေချိုပုစွန်တုပ်ကြီးသည် လက်မနှင့်ခေါင်းပိုင်းတိုပြီး   ကိုယ်ထည်ပိုရှည်ကာ  အရောင်အသွေးလည်းလှသည်။  ရေချိုပုစွန်အသားတိုးမွေးကန်များမှ ပြည်တွင်းဝယ်လိုအားမြင့်မားနေမှုကြောင့် ပြည်ပမှရေချိုပုစွန်သားပေါက်များတင်သွင်းလာခဲ့ကြသည်။ အများစုမှာ  ထိုင်းမျိုးဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ်မျိုးကို  အစောပိုင်းမှာတင်သွင်းပြီး နောက်ပိုင်းတင်သွင်းမှုမရှိတော့ပါ။ ယနေ့အထိ ထိုင်းမျိုးစိတ်ကိုသာ တင်သွင်းလာကြသည်။ မြန်မာ့မျိုးရင်း ရေချိုပုစွန်တုပ်ကြီးကို မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရရှိနိုင်ရေးအတွက်  မျိုးမြှင့်ခြင်းလုပ်ငန်းကိုလည်း   လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း၊ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များထုတ်လုပ်ပေးနိုင်မှသာ  ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး စဉ်ဆက်မပြတ်ထုတ်လုပ်မှုရှိနေမည်ဖြစ်သည်။

မိမိတို့နိုင်ငံအတွက်ဒေသနှင့်လျော်ညီပြီးထုတ်လုပ်မှုမြင့်မားသည့်မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ငါး၊ ပုစွန်ကိုယ်ပိုင်မျိုးများထုတ်လုပ်နိုင်ရေးအတွက် ဒေသမျိုးရင်း/ မျိုးစစ်များအား စနစ်တကျထိန်းသိမ်းခြင်း၊ မှတ်တမ်းများထားရှိခြင်း၊ မျိုးရွေးချယ်ခြင်း၊ မျိုးဗီဇမြှင့်တင်ရွေးချယ်သားစပ်ကာလိုအပ်သောမျိုးရရှိအောင် သုတေသနပြုဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာသုတေသနပြုခြင်းတို့အားဆောင်ရွက်ပြီး ငါးပုစွန်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အဓိကဒေါက်တိုင်တစ်ခုဖြစ်သည့်မျိုးမြှင့်တင်ခြင်းလုပ်ငန်းကိုဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

အဆိုပါမျိုးထိန်းခြင်း၊   မျိုးမြှင့်သားစပ်ခြင်း၊ ကိုယ်ပိုင်မျိုးသစ်ရရှိရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းသုတေသနလုပ်ငန်းများသည် ကာလရှည်ဆောင်ရွက် ရမည့်လုပ်ငန်းများဖြစ်ပြီး အဆိုပါလုပ်ငန်းများကို အောင်မြင်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းဖြင့်   နိုင်ငံ၏ရေသတ္တဝါမွေးမြူရေး  ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရေရှည်အကျိုးကျေးဇူးရရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါနိုင်ငံနှင့်ကိုက်ညီသည့် ငါးပုစွန်မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များကိုထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းဖြင့် ရေသတ္တဝါမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းအမျိုးအစားအလိုက် ထုတ်လုပ်မှုများ မြင့်မားလာခြင်း၊ နိုင်ငံခြားမှ သားပေါက်နှင့်မျိုးများတင်သွင်းဝယ်ယူရမည့်ကုန်ကျစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ခြင်း၊ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရရှိနိုင်ခြင်း စသည့်အကျိုးကျေးဇူးများရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း  ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။    ။

MWD Web Portal

ယမန်နေ့မှအဆက်

MDMA Tablet များကို “Adam”၊ “Batman”၊ “Bibs”၊ “Blue Kisses” ၊ “Blue Nile”၊ “Charity” ၊ “Clearity” ၊ “Debs”၊ “Decadence” အစရှိသော အမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ရောင်းချခဲ့ကြသည်။ အနောက်နိုင်ငံများတွင် လူငယ်လူရွယ်များကြား၌ ရေပန်းစားတွင်ကျယ်စွာရှိနေသေးပြီး  Dancer အကအဖွဲ့ အခင်းအကျင်းများတွင် အဓိကအားဖြင့် အသုံးပြုကြသည်။

MDMA နှင့် MDA တို့သည် ထပ်နေသော်လည်း ကွဲပြားသော အကျိုးသက်ရောက်မှုများရှိသော အလားတူ  စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တက်ကြွစေသောအရာများဖြစ်သည်။ MDA သည် ၎င်း၏ ပြင်းထန်သော အာရုံစူးစိုက်မှုဆိုင်ရာဂုဏ်သတ္တိများနှင့် စိတ်ကြွစေသော အာနိသင်များကြောင့် လူသိများပြီး MDMA သည် ၎င်း၏ခံစားရစေသော ခံစားမှုနှင့် ပျော်ရွှင်ဖွယ်အတွေ့အကြုံများအတွက် အသိအမှတ်ပြု ထားသည်။

ဒြပ်စင်နှစ်ခုစလုံးသည် အာရုံကြောထုတ်လွှင့်မှုစနစ်များ အထူးသဖြင့် Serotonin များအပေါ် သိသိသာသာ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပြီး   ကြာရှည်စွာ    သို့မဟုတ် ပြင်းထန်စွာအသုံးပြုခြင်းသည် ဆိုးကျိုးများဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေနိုင်သည်။ သတိလစ်ခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ တက်ခြင်း၊   အထိတ်တလန့် တိုက်ခိုက်ခံရခြင်း၊ သွေးတိုးခြင်းနှင့် ချွေးအလွန်အမင်းထွက်ခြင်းတို့ ဖြစ်စေနိုင်သည်။  မူးယစ်ဆေးအဆိပ်သင့်မှုသည် ဆေးပမာဏ၊ ဆက်တင်၊ နောက်ဆက်တွဲအမူအကျင့်များနှင့် အခြားအရာများကို ပူးတွဲအသုံးပြုမှုဖြင့် ကွဲပြားနိုင်သည်။

၈။1-Phenyl-2-Propanone (၁-ဖီနိုင်းလ်-၂-ပရိုပန်နုန်း) C9H10O သည် အော်ဂဲနစ်ပျော်ရည်များတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော အရောင်မဲ့အဆီဖြစ်သည်။ 1-Phenyl-2-Propanone ကို ဆေးပေါင်း စက်ရုံများမှ Amphetamine ၊ Methamphetamine နှင့် Propanehaxidrine ထုတ်လုပ်ရန် အချို့သောဘေးထွက်ပစ္စည်းများ၊ သန့်စင်သောဓာတုဆေးရည်များ ပေါင်းစပ်ထုတ်လုပ်ရာ၌ အသုံးပြုသည်။ Amphetamine နှင့် Methamphetamine အချို့သော ၎င်းတို့၏ဘေးထွက်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်ရာတွင်  တရားမဝင်အသုံးပြုသည်။

၉။Piperonal (ပိုင်ပါရိုနယ်လ်) C8H6O3 သည် ပန်းနံ့ရသည့် အရောင်မဲ့ပုံဆောင်ခဲဖြစ်ပြီး ယင်းကို အမွှေးနံ့သာများ၊ ချယ်ရီနံ့၊ ဗင်နီယာရနံ့များ၊ အော်ဂဲနစ်ဓာတုပစ္စည်းများနှင့် ခြင်နိုင်ဆေးရည်များထုတ်လုပ်ရာတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ်သုံးပြီး သန့်စင်ဆေးရည်များတွင် ပေါင်းစပ် ထုတ်လုပ်ရာ၌လည်း အသုံးပြုသည်။ Amphetamine၊ MDA (3,4-Methylenedioxyamphetamine)၊ MDE၊ MDMA ၊ Normalhydroxydine၊ Amphetamine (N-OM MDA) အစရှိသည့် စိတ်ကြွဆေးများ၊ စိတ်ပြောင်းဆေးဝါးများထုတ်လုပ်ရာတွင် တရားမဝင် အသုံးပြုကြသည်။  

၁၀။  Pseudoephedrine (ဆူဒိုအက်ဖီဒရင်း) C10H15NO မှာ ပုံဆောင်ခဲအမှုန့်ဖြစ်ပြီး Ephedrine (အက်ဖီဒရင်း) နှင့်တူသည်။ Streao Isomer တစ်ခုဖြစ်ပြီး Ephedrine နှင့်အတူ ပူးတွဲတွေ့ရသည်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း သန့်ရှင်းစေသောဆေးဝါးနှင့် နှာခေါင်းသွေးလျှံသောရောဂါကာကွယ်ဆေးများ၊ ပန်းနာရင်ကျပ်နှင့် အအေးမိရောဂါများထုတ်လုပ်ရာတွင်အသုံးပြုပြီး နှလုံးရောဂါ၊ သွေးတိုးရောဂါ၊  ဆီးချိုရောဂါ၊ သိုင်းရွိုက်ရောဂါများ ကုသရာတွင်သုံးသည်။ Amphetamine၊ Methamphetamine နှင့် Phencyclidine ထုတ်လုပ်ရာ၌လည်း တရားမဝင်အသုံးပြုသည်။

၁၁။  Safrole (ဆာဖရိုးလ်) C10H10O2 သည်အရောင်မဲ့ဆီအရည်ဖြစ်ပြီး ယင်းကို အမွှေးနံ့သာပစ္စည်း (ဥပမာ - Piperonal) ထုတ်လုပ်ရာ၌လည်းကောင်း၊ Root Beer၊ ပီကေ၊ သွားတိုက်ဆေး၊ ဆပ်ပြာပြုလုပ်ရာတွင်သုံးသည့် ဖန်တီးထားသော ဓာတုဗေဒအဆီများထုတ်လုပ်ရာ၌လည်းကောင်း၊ အချို့သော ဆေးဝါးပြင်ဆင်ရာတွင် ဖြည့်စွက်ပစ္စည်းအဖြစ်လည်းကောင်း၊ အင်းဆက်သတ်ဆေး Piperronyl Butaoxide ပေါင်းစပ်မှုတွင် ရှေ့ပြေးအဖြစ်လည်းကောင်း အသုံးပြုသည်။ စိတ်ကြွဆေးပြား Amphetamine ၊ MDA (3,4-Methylenedioxyamphetamine)၊ MDE, MDMA (3,4-Methylenedioxymethamphetamine)၊  Normalhydroxydine, Amphetamine (N-OM  MDA) တို့ တရားမဝင်ထုတ်လုပ်ရာ၌လည်း အသုံးပြုသည်။

၁၂။  Acetic Anhydride (အက်စစ်တစ်အင်ဟိုက်ဒရိုက်) C4H6O3 သည်အရောင်မရှိ၊ အက်စစ်နံ့ စူးရှသည့် မီးလောင်လွယ်သောအရည်ဖြစ်သည်။ Chloroform နှင့် Ether တွင် ပျော်ဝင်သည်။ အငွေ့သည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း၊ အရေပြားနှင့် မျက်စိတို့ကို ထိခိုက်စေသည်။ Acetone Compound ကို ဓာတုပစ္စည်းနှင့် ဆေးဝါးစက်ရုံများတွင် Cellulose Acetate ထုတ်လုပ်သည်။ ချည်မျှင်အမျိုးမျိုး၊ အအေးခံချွတ်ဆေး၊ သတ္တုပစ္စည်းအရောင်တင်ခြင်း၊ အရည်များခွဲခြားစစ်ယူခြင်း၊   Nitrate ပစ္စည်းကဲ့သို့ Nitric Acid  နှင့်ပေါင်းစပ်ခြင်း၊ ဆိုးဆေးများ၊ ပေါက်ကွဲစေတတ်သောပစ္စည်းများထုတ်လုပ်ခြင်း၌ အသုံးပြုသည်။ တရားမဝင်အသုံးပြုပုံမှာ Heroin ထုတ်လုပ်ရာတွင် ဓာတ်ပြုရာ၌ အသုံးပြုသည်။ Methaqualone နှင့် Mecloqualone ထုတ်လုပ်သည်။ M-acetyl-Anthranilic၊ Alpha-Methyl Phetanine၊ 1-Phenyl-2- Propanone (P2P) ထုတ်လုပ်ရာတွင် ဓာတ်ပြုစေသည်။

၁၃။  Acetone (အက်စီတုန်း) C3H6O သည် အရောင်မရှိ၊ အနံ့စူးရှ၍ ချိုသောအရသာရှိသော အရည်ဖြစ်ပြီး မီးလောင်လွယ်သဖြင့် မီးလောင်နိုင်သောပစ္စည်းများနှင့် ဝေးဝေးတွင်ထားရသည်။ ရေနှင့် Chloroform  တို့ဖြင့် ရောနှောနိုင်သည်။ ခဲတံ၊ ဘောပင်၊ ရေယွန်နှင့် ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းများနှင့်ထိတွေ့ပါက ပျော်ပြီးပျက်စီးနိုင်သည်။  အက်စီတုန်းကို အသုံးများသော ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး ဓာတုဆေးရည်များနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများ၊ ဆေးဝါးထုတ်သည့်စက်ရုံများ၊ ဘိန်းစမ်းသပ်စစ်ဆေးရာ၌လည်းကောင်း၊ အလှဆီ၊ ကလိုရိုဖောင်းထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်းကောင်း ဆက်စပ်အသုံးပြုသည်။ အချိုရည်အမျိုးမျိုး၊ ဆေးဝါးများနှင့် ပိုးသတ်ဆေးများ၊ သုတ်ဆေးများ၊ အရောင်တင်ဆီသုတ်ဆေးများ၊ ပလတ်စတစ်များ၊  ရော်ဘာများ  ထုတ်လုပ်ရာတွင်  အသုံးများသည်။ 

ဟီးရိုးအင်း (Heroin) နှင့် ကိုကင်း (Cocaine) ထုတ်လုပ်ရာတွင် ဘိန်းနှင့် ကိုကာရွက်အား Chloroform ဖြင့် ဓာတ်ပြုစေခြင်းဖြင့် အသုံးပြုပြီး   Amphetamine နှင့်  L.S.D ထုတ်လုပ်ရာ၌ တရားမဝင် အသုံးပြုကြသည်။ အနောက်နိုင်ငံတချို့တွင် ကိုကင်းသည် အပျံ့နှံ့ဆုံးတရားမ၀င် မူးယစ်ဆေးဝါးဖြစ်ပြီး ဒုတိယမှာ Canna-binoids ဖြစ်သည်ဟုဆိုသော်လည်း အချို့နိုင်ငံများရှိ လေ့လာမှုများတွင် ကိုကင်းသည် ပျံ့နှံ့မှုနည်းပါးပြီး ဒုတိယအဖြစ်အများဆုံး တရားမဝင်မူးယစ်ဆေးပင်မဟုတ်သည့် Cannabinoids သည်  အပျံ့နှံ့ဆုံး မူးယစ်ဆေးဖြစ်ကြောင်း   ဖော်ပြတင်ပြလိုက်ရပါသည်။    ။

MWD Web Portal

မိုးတွင်းမှာမိုးရွာတာ ဘာဆန်းလို့လဲ။ မိုးရွာရင် ထီးဆောင်းတာ ပုံမှန်ပါပဲ။ မိုးရွာတာကို ထီးဆောင်းပြီး ကာပါဆိုတာက ဥပမာအနေနဲ့ တင်စားထားတာပါ။မိုးရွာတာကို ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုး၊ တုပ်ကွေးရောဂါပိုး အနေနဲ့မြင်ပြီး ထီးဆောင်းတာကို ကာကွယ်ဆေး(VACCINE) ထိုးတာလို့ မြင်စေလိုပါတယ်။

ပုံမှန်ကျန်းမာသူလူငယ်တစ်ဦးအတွက်ကတော့ တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်ပြီဆိုရင်ဖျားနာတာ၊ နှာစေးတာ၊ ချောင်းဆိုးတာ၊အဆစ်အမျက်ကိုက်တာလောက်ပဲဖြစ်တာပါ။ အစားအသောက်မပျက်ဘူး၊ အလုပ် အကိုင်မပျက်ဘူး။

အသက်အရွယ်ကြီးသူတွေ အသက် ၆၀ ကျော် တွေဆိုရင်တော့ အိပ်ရာထဲလဲသွားတဲ့အထိ နေထိုင် မကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။    ဆောင်းဝင်စဆိုရင် တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့လိုပါတယ်။ အဆုတ်ပွ ရောဂါ၊ ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါ၊ နှလုံးအားနည်းရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်အားနည်းရောဂါ၊ လေဖြတ် ရောဂါရှိသူတွေဆိုရင် ပြင်းထန်တုပ်ကွေးဖြစ်တတ်ကြပါတယ်။

ဒါကြောင့် တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးကို နှစ်စဉ် မှန်မှန်ထိုးသင့်ပါတယ်။   တုပ်ကွေးပိုးက  အင်မတန် ဉာဏ် ကောင်းပါတယ်။ကျွန်မတို့လူသားတွေက တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးတီထွင်လိုက်တာနဲ့ တုပ်ကွေးပိုး ကလည်း ဒီကာကွယ်ဆေးကို ဘယ်လိုလွတ်အောင်ရှောင်ရမလဲဆိုတာ အမြဲတမ်း ကြိုးစား ပါတယ်။

ဥပမာ ဒီနှစ်မှာ တုပ်ကွေးပိုးက ကုတ်အင်္ကျီအနက်  ဝတ်ဆင်ရင် ကျွန်မတို့လူသားတွေကလည်း ကုတ်အင်္ကျီအနက်ဝတ်တဲ့  တုပ်ကွေးပိုးကို  ဦးတည်ပြီး ကာကွယ်ဆေးထုတ်ကြတယ်။ ဒါကို အကင်း ပါးတဲ့ တုပ်ကွေးပိုးက နောက်နှစ်မှာ ကုတ်အင်္ကျီအနီရောင်ပြောင်းဝတ်လိုက်တယ်။   ဒီတော့   ကျွန်မတို့ က ကာကွယ်ဆေးကို အနီရောင်ကုတ်အင်္ကျီဝတ်တဲ့ပိုးကို ရည်ရွယ်ပြီးထုတ်တယ်။ ဒါဆိုရင် နောက်တစ် နှစ်ကြာရင်  သူက  ကုတ်အင်္ကျီအဝါရောင်ပြောင်းဝတ်တာပေါ့။

ဒီတော့ မိုးရွာတာနဲ့ ဥပမာပေးထားတဲ့ တုပ်ကွေး ပိုးက ပုံစံအမျိုးမျိုးပြောင်းနေတော့ ကာကွယ်ဆေး (VACCINE) ဆိုတဲ့ ထီးကလည်း အမြဲတမ်းလုံအောင် ဘယ်ကာနိုင်ပါ့မလဲ။

မိုးရွာထဲမှာ ထီးမဆောင်းဘူးဆိုရင် အအေးမိမှာတော့    ရာနှုန်းပြည့်သေချာပါတယ်။   ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့အားလုံး ရတဲ့ထီးဆောင်းပြီး မိုးကို ကာရပါမယ်။  မိုးသဲကြီးမဲကြီးရွာရင် ဘယ်ထီးမှ မလုံပါဘူး၊ဆိုလိုတာက တုပ်ကွေးပိုးက အားပြင်းရင် ကာကွယ်နိုင်စွမ်းအား လျော့သွားပါတယ်။ ဒီသဘောတရားကို ကျွန်မတို့အားလုံး မြင်ကြရပါမယ်။

တုပ်ကွေးပိုးလိုမျိုး    အလားသဏ္ဌာန်တူတာက တော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုးဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကလည်း ကျွန်မတို့ကို ဒုက္ခပေးလာတာ ငါးနှစ်နီးနီးရှိပြီလေ။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာကွယ်ဆေးမပေါ်မီက ကျွန်မတို့တွေ နေမကောင်းဖြစ်ကြရတာလည်း အတုံးအရုံးပဲလေ။ ကာကွယ်ဆေးပေါ်လာတော့မှ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်နှုန်းက အရမ်းလျော့ပါးသွားတာပါ။ ကျွန်မတို့တွေရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်ခံစွမ်းအား တက်လာ တာလည်း ပါတာပေါ့။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုးကလည်း တုပ်ကွေးပိုးလိုပဲ မျိုးကွဲဗီဇတွေ ပြောင်းပြောင်းလာတော့ အသစ်အသစ် တွေက ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာကွယ်ဆေးကို နည်းမျိုးစုံနဲ့ ယဉ်ပါးလာကြတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုးသတ် ဆေးကိုလည်း   ယဉ်ပါးလာကြတယ်။   ကျွန်မတို့လူသားတွေရဲ့ ကိုဗစ်နဲ့ဆိုင်တဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားကလည်း သိပ်မဆိုးတာမို့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖြစ်နှုန်းက အရင်နှစ်တွေကနဲ့ယှဉ်ရင် အလွန်နည်းပါး တယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာတော့ အခုဖြစ်နေတဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါရဲ့ အဖိတ်အစဉ်နှုန်း အနည်းငယ်ရှိကြောင်း သတင်းမှာဖော်ပြထားပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်ရရင် မိုးရာသီနဲ့ မိုးရွာတာက အမြဲရှိနေမှာပါ။ တုပ်ကွေးရောဂါလိုမျိုး၊ ကိုဗစ်-၁၉ရောဂါလို မျိုးကလည်း အမြဲရှိနေမှာပါ။ ကျွန်မတို့အဘိုးအဘွားလက်ထက်ကတည်းကရှိနေတဲ့  တုပ်ကွေးရောဂါကလည်း    အခုချိန်အထိ  လူသားတွေနဲ့  နှလုံးရည်ပြိုင်ဆိုင်ပြီး လူသားတွေကို ဒုက္ခပေးနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကလည်း ဒီသဘောတရားပဲဆောင်ပါတယ်။   ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့အားလုံး ကာကွယ်ဆေးပုံမှန်ထိုးရင်း ရောဂါကို ခုခံကာကွယ်နိုင်ကြပါစေကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါတယ်။       ။

MWD Web Portal

Photo - presse.inserm

ကျွန်တော်တို့ ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေ၏ အစာချေစနစ်မှာ အသည်းသည် အရေးပါသည့် အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ အဆိပ်ဖြေခြင်း၊ ပရိုတိန်းဖွဲ့စည်းခြင်း၊ ကစီဓာတ်၊ အသားဓာတ်၊ အဆီဓာတ်၊ သည်းခြေ အရည်ထုတ် ပေးခြင်း၊ ဗီတာမင်ဓာတ်များကို ပြုပြင်ပေးခြင်း နှင့် အစာချေရာမှာ လိုအပ်သည့် ဓာတ်ပစ္စည်းများကို ထုတ်ပေးခြင်း တို့ကို လုပ်ဆောင်ပေးပါသည်။ ယနေ့ခေတ်ဆေးပညာတွင် အသည်းကို ဂရိဘာသာမှဆင်းသက်လာသည့် Hepato (သို့မဟုတ်) Hepatic ဟုခေါ်ယူကြပါတယ်။ ဥပမာ အသည်းရောင် ရောဂါကို Hapatitis ဟုခေါ်ဝေါ်ကြပါသည်။ အသည်းသည် ကျွန်တော်တို့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည့် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါသည်။

ဘယ်လိုအချက်တွေက အသည်းရောဂါဖြစ်တတ်သလဲ?

အသည်းကအဓိကထုတ်ပေးသည့် အဆီတစ်မျိုးဖြစ်သည့် ကိုလက်စထရောသည် ကိုယ်ခန္ဓာ၏ ဆဲလ်တွေအတွက် လိုအပ်သည်။ သို့သော် အဆီဓာတ်တွေ အလွန်များပြားလာသောအခါ အသည်းက မချေဖျက်ပေးနိုင်တော့ပဲ ဒဏ် ပို လာနိုင်ပြီး အသည်းအဆီဖုံးဆိုသည့် ရောဂါမျိုး ဖြစ်လာစေပါသည်။ ထို့ကြောင့် အသား၊ အဆီ၊ အချိုများသည့် အစားအစာတွေ၊ ကြက်ဥအနှစ်များ၊ ဆားများသော အစားအစာတွေကို အဓိကထားရှောင်ကြဉ်ပြီး အသီးအရွက်များကို ပိုမိုစားသုံးသင့်ပါသည်။

ညအချိန်အိပ်တာနောက်ကျခြင်းသည် အသည်းကို အဓိက အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေတတ်သည့် အလေ့အကျင့် တစ်မျိုးဖြစ်ပါသည်။ အသည်းသည် ညအိပ်ချိန်မှသာ အဆိပ်အတောက်တွေ ချေဖျက်သည့် အလုပ်ကို စတင် လုပ်ဆောင်ပါသည်။ ပြန်ရည်ကြောတွေက အဆိပ်တွေကို အရင်စွန့်ပစ်ပါသည်။ အဆိပ်ထုတ်သည့်လုပ်ငန်းစဉ်ကို ညအချိန် ၁၂ နာရီမှ ၂ နာရီအတွင်းလုပ်ဆောင်ပါသည်။ အဆိုပါလုပ်ဆောင်ချက်သည် ကျွန်တော်တို့ နှစ်နှစ်ခြိုက်ခြိုက် အိပ်ပျော်နေသောအချိန်မှာမှ စတင်လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည့်အတွက် အိပ်ရေးဝဝလင်လင်အိပ်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါသည်။

နံနက်အချိန် ကျွန်တော်တို့အိပ်ယာနိုးသည့်အချိန်မှာ အရေးတကြီး ဆီးမသွားနိုင်ခြင်း၊ ဆီးမသွားခြင်း၊ အချိန် အတော်ကြာမှသာ အိမ်သာသွားခြင်းဟာ အန္တရယ်များစေသည့် အလေ့အကျင့်တစ်ခုပဲဖြစ်ပါသည်။ ဆီးကို အချိန် ကြာရှည်စွာ အောင့်ထားခြင်းက အသည်းကိုရော ကျောက်ကပ်ကိုပါ ထိခိုက်စေနိုင်သည့် အကျင့်ဖြစ်ပါသည်။

ခန္ဓာကိုယ် အချိုဓာတ်အနည်းပါးဆုံးအချိန်က ကျွန်တော်တို့နံနက်အိပ်ယာ နိုးထသည့်အချိန်ဖြစ်ပါသည်။ အချိုဓာတ် နည်းပါးနေချိန်တွင် အသည်းသည် သူလုပ်ဆောင်ရမည့် အလုပ်များကို မလုပ်ကိုင်တော့ပါဘူး။ ထို့ကြောင့် နံနက်စာကို ရှောင်ရှားခြင်း လုံး၀ မပြုလုပ်ပါနှင့်။ နံနက်စာက ခန္ဓာကိုယ်တစ်လုံးအတွက် အကောင်းဆုံးအစား စားချိန်ဖြစ်ပါသည်။ နံနက်ခင်းတိုင်းဟာ ခန္ဓာကိုယ်၊ အသည်းနှင့် ဦးနှောက်တွေအတွက် အစာအာဟာရကို အလိုအပ်ဆုံးအချိန်ဖြစ်ပါသည်။

နောက်ဆုံးတစ်ခုအနေဖြင့် ကျွန်တော်တို့ အခုခေတ်မှာ အချိန်မရတာကြောင့် အလုပ်တွေကြောင့် Fast Food ( အသင့်စား အစားအစာ)တွေကို စားသုံးမိတတ်ကြပါသည်။ ဒါတွေဟာ အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ကယ်လိုရီ၊ အချို၊ အငန်နှင့် အဆီတွေက သွေးတိုးနှင့် သွေးအတွင်းက အဆီဓာတ်တွေ တိုးပွားစေပြီး ကျန်းမာရေး နှင့်မညီညွတ်ဘူးဆိုတာ မေ့ထား လို့မရပါဘူး ။ အရက်က အသည်း ထိခိုက်စေနိုင်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ အားလုံး သိထားသည့် အချက်တစ်ခုပါပဲ။ အရက်ဟာ အသည်း၏ ချေဖျက်ခြင်း လုပ်ငန်းတွေကို အနှောက်အယှက်ပေးရုံသာမကဘဲ အသည်း၏ ဆဲလ်တွေကို ဖျက်ဆီးတတ်ပါသည်။ အရက်ကြောင့် အသဲအဆီဖုံးခြင်း၊ အသည်းရောင်ခြင်းနှင့် အသည်းခြောက်ခြင်း တို့ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။

ထို့ကြောင့်အသည်းကောင်းလို့ ပွဲမတောင်းခင် အသည်းကောင်းဖို့အတွက် ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်လေးတွေကို ပြုမူ လေ့ကျင့်နေထိုင်ပြီး ပျော်ရွှင်ကျန်းမာသော ဘဝမျိုးကိုပိုင်ဆိုင်နိုင်ပါစေကြောင်း ကျွန်တော်တို့ အာရှတော်ဝင် ဆေးရုံကြီး မိသားစုမှ ဆုမွန်ကောင်းတောင်းလိုက်ပါတယ်ခင်ဗျာ။

Photo – Medstar Health

အဆုတ် လို့ ပြောလိုက်ရင် အသက်ရှူတာထက် ပိုပြီးဘာကိုမှ မတွေးကြပါဘူး။ အဆုတ်က အသက်ရှူရုံတင် အသုံးဝင်တာလားဆိုတော့ မဟုတ်သေးပါဘူး။ အဆုတ်က တစ်နေ့တာမှာ အကြိမ်ရေ ၂၅၀၀၀ လောက် အသက်ရှူပါသည်။ အသက်ရှူတာ တစ်ချက်တိုင်းမှာ အောက်ဆီဂျင်တွေကို ရယူပြီး အဆုတ်ထဲကနေ သွေးကြောတွေဆီ ပို့ဆောင် ပေးပါသည်။

အသက်ရှင်သန်ဖို့အတွက် နှလုံးက အရေးကြီးသလို အဆုတ်ကလည်း အရေးကြီးပါသည်။ ယခုနောက်ပိုင်း ပြောင်းလဲလာသည့် လူနေမှုပုံစံ နှင့် ညစ်ညမ်းမှုတွေ ပိုများလာသည့် ပတ်ဝန်းကျင် အနေအထားကြောင့် အဆုတ်ထိခိုက်တာတွေ ပိုများလာသလို အဆုတ်ရောဂါတွေကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးတာတွေလည်း များလာပါသည်။ အဆုတ်ရောဂါကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးသူတွေထဲမှာ အမျိုးသမီးတွေက အမျိုးသားတွေထက် ပိုများပါသည်။

အခုတစ်ခေါက်တော့ အသက်ဆုံးရှုံးသည်အထိ ပြင်းထန်သည့် အဆုတ်ရောဂါတွေကို ကြိုတင်သိရှိပြီး ကာကွယ်နိုင် စေဖို့အတွက် အဆုတ်ရောဂါ၏ သတိပေးလက္ခဏာများအကြောင်း ပြောပြပေးချင်ပါသည်။

အဆုတ်ရောဂါမှာ သတိပေးလက္ခဏာတွေ ရှိလား

အဆုတ်ရောဂါမှာ သတိပေးလက္ခဏာတွေ ရှိလား ဆိုတော့ ရှိပါသည်။ တစ်ခါတလေမှာ အဆုတ်ရောဂါ၏ အစောပိုင်း လက္ခဏာတွေက အအေးမိတာ၊ ဓာတ်မတည့်တာတွေနှင့်တော့ ခပ်ဆင်ဆင် တူနေတတ်သော်လည်း သေချာလေး ခွဲခြားမည်ဆိုပါက မတူပါဘူး။ ဒီတော့ အဆုတ်ရောဂါ၏ သတိပေးလက္ခဏာများ အကြောင်း အတူတူ လေ့လာလိုက် စို့နော်။

အဆုတ်ရောဂါ၏ သတိပေးလက္ခဏာများ

အဆုတ်ရောဂါ ခံစားနေရပြီဆိုရင် အခြား ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေလိုပဲ သတိပေးလက္ခဏာတွေ ခံစားရနိုင်ပါသည်။ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို စောစောသိပြီး စောစော ကုသမယ်ဆိုရင် ကျန်းကျန်းမာမာ နေထိုင်နိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါသည်။ အဆုတ်ရောဂါ၏ သတိပေးလက္ခဏာများ က ဘာတွေလဲဆိုတော့

အသက်ရှူရခက်တာ ဒါမှမဟုတ် အသက်ရှူတာ ပြတ်တောင်းတောင်း ဖြစ်တာ

အကြောင်းအရင်းတစ်ခုခု မရှိဘဲ ပြင်းပြင်းထန်ထန် လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ထားတာ၊ လမ်းတွေအကြာကြီး လျှောက်ထားတာ၊ လှုပ်ရှားမှု ပြင်းပြင်းထန်ထန် လုပ်ထားတာမျိုး မရှိဘဲ အသက်ရှူတာ ပုံမှန် မဟုတ်ဘဲ အသက်ရှူရ ခက်နေတာ၊ အသက်ရှူ မဝ ဖြစ်နေမည်ဆိုရင် အဆုတ်ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်ဖို့ လိုနေပါပြီ။

လေမဝသလို ခံစားနေရတာ

အသက်ရှူနေသော်လည်း လေမဝသလို ခံစားနေရတာ နှာခေါင်းပိတ်နေသလိုမျိုး လေဝဝ မရဘူးလို့ ခံစားနေရတာ၊ အသက်ရှူသွင်း ရှူထုတ်လုပ်ရတာ ခက်ခဲနေတာမျိုး ဖြစ်မည်ဆိုပါက အဆုတ် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်နေပါပြီ။ ဆရာဝန် နှင့် ပြသကြည့်ဖို့ လိုပါမည်။

နာတာရှည် ချောင်းဆိုးနေတာ

ချောင်းဆိုးတာက တစ်လကျော်နေပြီ။ ချောင်းဆိုးပျောက်စေသည့် အိမ်တွင်းကုထုံးတွေ၊ ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေးတွေ ဝယ်သောက်နေသော်လည်း မသက်သာဘူး ဖြစ်နေမည်ဆိုလျှင် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း နှင့် အဆုတ်မှာ ကျန်းမာရေး ထိခိုက်တာတွေ ရှိနေပါပြီ။

ချောင်းဆိုး သွေးပါတာ

ချောင်းဆိုးလိုက်ချိန်မှာ သွေးပါလာတာ အဆုတ် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်နေတာ သိသာသည့် လက္ခဏာ တစ်ရပ်ပါ။ သွေးစ တွေက အဆုတ်တွေနှင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း အထက်ပိုင်းကနေ ထွက်လာတာပါ။ ဒါက အဆုတ်ကို ကုသမှု ခံယူဖို့ လိုအပ်နေတာ ပြနေတာပါ။

အမြဲလိုလို ချွဲသလိပ်တွေ ထွက်နေတာ

ချွဲသလိပ်တွေက ကူးစက်ရောဂါ ပိုးတွေနှင့် ဓာတ်မတည့်မှု ဖြစ်စေသည့်အရာတွေကို ကာကွယ်ပေးတာပါ။ သို့သော် ချွဲသလိပ်တွေက ၁ လလောက်အထိ ဆက်တိုက် ထွက်နေမယ်ဆိုရင်တော့ အဆုတ်ရောဂါ ရှိနေတာပါ။ အရောင် ပါသည့် သလိပ်တွေထွက်နေရင် ပိုပြီးသတိထားသင့်ပါသည်။

အမြဲလိုလို ရင်ဘတ်အောင့်နေတာ

အကြောင်းအရင်း တစ်စုံတရာ မရှိဘဲ ရင်ဘတ်အောင့်တာက ၁ လ သို့မဟုတ် ၂ လထက် ကျော်နေမည်ဆိုပါက သို့မဟုတ် ချောင်းဆိုးလျှင် အသက်ရှူလိုက်လျှင် ရင်ဘတ်အောင့်တာက ပိုဆိုးလာမည်ဆိုရင် အဆုတ် ကျန်းမာရေး ပြဿနာ ရှိနေတာပါ။

အထက်ဖော်ပြပါ လက္ခဏာလေးတွေကို ကြည့်ပြီး မိမိကိုယ်တိုင် ဆန်းစစ်လိုက်နော်။

နေမကောင်းလို့ဆေးကုသမှုခံယူတယ်ဆိုတဲ့အချက်က ဒီလောက်နဲ့တင်ပြီးမသွားပါဘူး။ ကုသမှုခံယူပြီးသည့်အခါ အပြည့်အဝ ကျန်းမာလာစေဖို့အတွက် လိုအပ်သည့် အာဟာရပြည့်ဝစေဖို့နှင့် ကျန်းမာစွာနေထိုင်တတ်ဖို့ကလည်း မဖြစ်မနေ ဂရုစိုက်ဖို့လိုမည့်အချက်ပါ။ ဒီတစ်ခေါက်တော့ ဆီးချို၏နောက်ဆက်တွဲကြောင့်ဖြစ်ဖြစ် သို့မဟုတ် အခြားအကြောင်း တစ်ခုခုကြောင့်ဖြစ်ဖြစ် ကျောက်ကပ်မကောင်းတော့လို့ ကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသမှုခံယူရသူတွေအတွက် ကျန်းမာစွာ နေထိုင်နည်းလေးကိုပြောပြပေးပါရစေ။

ကျောက်ကပ်က ခန္ဓာကိုယ်အတွက်ဘာတွေလုပ်ပေးလဲ…..

ကျောက်ကပ်က နံရိုးတွေ၏ အောက်ဘက်နားမှာရှိသည့် လက်သီးဆုပ်အရွယ် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းပါ။ ကျောရိုး၏ တစ်ဖက်တစ်ချက်ဆီမှာရှိကြပါသည်။ ကျောက်ကပ်က ခန္ဓာကိုယ်၏ အလုပ်အများဆုံး အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဆိုလည်း မမှားပါဘူး။

ကျောက်ကပ်၏ အဓိကတာဝန်က ခန္ဓာကိုယ်တွင်းက အညစ်အကြေးတွေကိုစစ်ထုတ်ပေးတာပါ။ သွေးတွင်းက အညစ်အကြေးတွေကိုလည်း သန့်စင်ပေးပါသည်။ စစ်ထုတ်လိုက်သည့် အညစ်အကြေးတွေကို ဆီးအိမ်ထဲမှာ သိမ်းထားပြီး ဆီးအဖြစ် ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပကို စွန့်ထုတ်ပေးပါသည်။ ထို့အပြင်ကျောက်ကပ်က ကိုယ်တွင်း pH ပမာဏကို ထိန်းညှိပေးပြီး ပိုတက်ဆီယမ်ပမာဏကိုလည်း ထိန်းညှိပေးပါသည်။ ဟော်မုန်းတွေကို ထုတ်လုပ်ပေးပြီး သွေးပေါင်ချိန် ကို ထိန်းညှိပေးသလိုသွေးနီဥဆဲလ်တွေထုတ်လုပ်မှုကိုလည်း ထိန်းညှိပေးပါသည်။ အရိုးတွေသန်မာစေပြီး ကြွက်သားတွေ အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်မှုတွေရရှိစေဖို့အတွက်လည်း ကယ်လ်ဆီယမ်ကို စုပ်ယူနိုင်စေဖို့ ဗီတာမင် D ဖြစ်ပေါ်အောင် လှုံ့ဆော်ပေးသည့်အပြင် ကျောက်ကပ်ကကိုယ်တွင်းမှာ ရှိသည့် ပိုနေသည့် ရေတွေကို စွန့်ထုတ်ရပါသည်။ သောက်လိုက်သည့် ဆေးတွေကိုစစ်ထုတ်ရပါသည်။ ဓါတ်ဆားဓာတ်တွေ မျှတအောင် လုပ်ပေးသည်။

ကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသမှုခံယူတယ်ဆိုတာ

ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာရှိနေသည့် ကျောက်ကပ်လေးတွေက သူတို့၏ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို အပြည့်အဝ မလုပ်ဆောင်နိုင်သည့် အခါမှာကျောက်ကပ်ဆေးသည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို အရင်လုပ်ကြရပါသည်။ ထိုသို့ လုပ်ဆောင်သော်လည်း ကျောက်ကပ်၏ လုပ်ဆောင်မှုက ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာတာမျိုးမရှိသည့်အခါ ကျောက်ကပ်အစားထိုးမှုကိုလုပ်ဆောင်ရပါသည်။ ရှိရင်းစွဲကျောက်ကပ်တွေအပြင် အခြားသူဆီကနေရရှိသည့်ကျောက်ကပ်ကိုပါ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်မည့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို အတူတွဲပြီးလုပ်ဆောင်စေပါသည်။

ဒီလိုအစားထိုးကုသမှုခံယူသည့်အခါအလှူရှင်နှင့် လက်ခံသူ သွေးအမျိုးအစားလည်းတူ တစ်ရှူးလည်းတူရင် ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းတောင်အောင်မြင်သည့် ခွဲစိတ်မှု ကြီးတစ်ခုပါ။ ကျောက်ကပ်ဆိုတာ တစ်ခုတည်းရှိရင်တောင် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းတာဝန်တွေကို ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းလုပ်နိုင်သည့်အတွက် ပျက်စီးနေသည့်ကျောက်ကပ်တွေနေရာမှာ ကျန်းမာသည့်ကျောက်ကပ် တစ်ခုကို အစားထိုးလိုက်မည်ဆိုပါက ကျောက်ကပ်၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေက အကောင်းဆုံး ပြန်လည် လုပ်ဆောင်နိုင်မှာပါ။ ဒီအစားထိုးကုသမှု ကျောက်ကပ်ပေးလှူသူကို ထိခိုက်မှုမရှိသလို လက်ခံသူအတွက်လည်း အဆင်ပြေသည့် အစားထိုးကုသမှုတစ်ရပ်ပါ။

ကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသမှုခံယူပြီးရင် ဘာတွေသတိထားမလဲ………

ကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသမှုခံယူပြီးသည့်အခါ ကျန်းမာနေစေဖို့အတွက်ဆိုရင် အချက်တွေကို ဂရုစိုက်ဖို့လိုပါမည်။

ရောဂါပိုးတွေ ကူးစက်မခံရအောင်ကာကွယ်ပါ – အစားထိုးကုသမှုခံယူပြီး ရက်ပေါင်း ၉၀ အတွင်းမှာ ကိုယ်ခံအားက တော်တော်လေးကျဆင်းနေနိုင်ပါသည်။ ဒီလိုကိုယ်ခံအားကျဆင်းနေမှုကရောဂါတွေအလွယ်တကူဝင်ရောက်စေနိုင်သည့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခုပါ။ ထို့ကြောင့် လူထူထပ်သည့်နေရာကို မသွားပါနှင့်။

မကြာခဏလက်ဆေးပါ – အပြင်ကပြန်လာတိုင်း၊ ညစ်ပေသည့်အရာတွေကို ကိုင်တွယ်ထိတွေ့မိပြီးတိုင်း၊ အစာမစားခင်၊ အစာစားပြီးချိန်၊ ရေအိမ်ကနေဆင်းလာတိုင်းမှာ လက်ကို ရေနှင့် ဆပ်ပြာ သုံးပြီးဆေးကြောပါ။ ရေမလို လက်သန့်ဆေးရည်သုံးပြီးဆေးကြောပါ။

ရေဓာတ်ပြည့်ဝအောင်နေပါ -ကျောက်ကပ်အစားထိုးကုသမှုခံယူထားသူအဖို့ ရေဓာတ်ပြည့်ဝနေဖို့ကလည်း အရေးပါသည့်အချက်တစ်ခုပါ။ ထို့ကြောင့် တစ်နေ့ကို ၂ လီတာသောက်ပေးပါ။ ကဖင်းနှင့် အယ်လ်ကိုဟောကို လုံးဝရှောင်ပေးပါ။

သေချာကျက်အောင် မချက်ထားသည့် အစားအစာတွေ – ကိုယ်ခံအားနည်းနေချိန်မှာ အစားအစာတွေကို အစိမ်းစားတာက ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့်အတွက်ကြောင့် အသားငါးတွေကို အစိမ်းစားတာ၊ သေချာကျက်အောင် မချက်ဘဲ စားတာမျိုးတွေမလုပ်ပါနှင့်။

ပရိုတင်းပြည့်ဝအောင် စားသုံးပါ – ကိုယ်ခံအားပြန်လည်ကောင်းမွန်လာစေဖို့အတွက် လိုအပ်သည့် ပရိုတင်းကို ပြည့်ဝအောင်စားသုံးဖို့လည်းလိုသည့်အတွက်ကြောင့် အဆီမပါသည့် ကြက်သားကို စွပ်ပြုတ်လုပ်သောက်ပေးပါ။

ကမ္ဗလာသီး မစားပါနှင့်-ဆေးဝါးတွေသောက်သုံးနေရတာကြောင့် ကမ္ဗလာသီး နှင့် ကမ္ဗလာသီးဖျော်ရည်တွေကို မစားပါနှင့်။

အရောင်ကျဆေးတွေမသောက်ပါနှင့် – ဒီလိုမျိုး ကိုယ်ခံအားပြန်ကောင်းအောင်လုပ်ဆောင်နေချိန်မှာ မလိုအပ်ဘဲ အရောင်ကျဆေးတွေကို မသောက်ပါနှင့်။

ဗီတာမင် အားဖြည့်ဆေးတွေ၊ဆေးဖက်ဝင်ရေနွေးကြမ်းတွေကို မသောက်ပါနှင့်-ကျောက်ကပ် အစားထိုးကုသမှု ခံယူပြီးသူတစ်ယောက်အနေဖြင့် ဗီတာမင် အားဖြည့်ဆေးတွေသောက်တာ၊ ဆေးဖက်ဝင် ရေနွေးကြမ်းတွေ သောက်သုံးတာမျိုးကို လုံးဝရှောင်ကြဉ်ရပါမည်။

ကျောက်ကပ် ရောဂါရှိတယ်။ ဘာတွေရှောင်စားရမလဲ……. ဆိုတာကို လေ့လာလိုက်ရအောင်နော်။

ဆီးချို၏နောက်ဆက်တွဲကြောင့်ဖြစ်ဖြစ်၊ သွေးတိုးကြောင့်ဖြစ်ဖြစ် ကျောက်ကပ် ထိခိုက်ပျက်စီးနေသည်။ ထို့အတွက် ကျောက်ကပ် ပျက်စီးနေတာကြောင့် အနေအထိုင် အစားအသောက်ဂရုစိုက်ဖို့လိုလာပါသည်။ အစားတလုတ်ကြောင့် ကျောက်ကပ်ကို မထိခိုက်စေချင်ဘူး။ သို့သော် ဘာတွေရှောင်စားရမှန်းမသိဘူးဆိုသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် ရေးသား ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

ကျောက်ကပ် ဘာတွေများလုပ်ပေးလဲ……

ကျောက်ကပ်ဆိုတာက နံရိုးများ၏အောက်ဘက်နားမှာရှိသည့် လက်သီးဆုပ်အရွယ် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းပါ။ ကျောရိုး၏ တစ်ဖက်တစ်ချက်ဆီမှာရှိကြပါသည်။ကျောက်ကပ်က ခန္ဓာကိုယ်၏ အလုပ်အများဆုံး အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဆိုလည်း မမှားပါဘူး။

ကျောက်ကပ်၏ အဓိကတာဝန်က ခန္ဓာကိုယ်တွင်းက အညစ်အကြေးတွေကိုစစ်ထုတ်ပေးတာပါ။ သွေးတွင်းက အညစ်အကြေးတွေကိုလည်း သန့်စင်ပေးပါသည်။ စစ်ထုတ်လိုက်သည့် အညစ်အကြေးတွေကို ဆီးအိမ်ထဲမှာ သိမ်းထားပြီး ဆီးအဖြစ် ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပကို စွန့်ထုတ်ပေးပါသည်။

ထို့အပြင်ကျောက်ကပ်က ကိုယ်တွင်း pH ပမာဏကို ထိန်းညှိပေးပြီး ပိုတက်ဆီယမ်ပမာဏကိုလည်း ထိန်းညှိ ပေးပါသည်။ ဟော်မုန်းတွေကို ထုတ်လုပ်ပေးပြီး သွေးပေါင်ချိန်ကို ထိန်းညှိပေးသလို သွေးနီဥဆဲလ်တွေ ထုတ်လုပ်မှု ကိုလည်း ထိန်းညှိပေးပါသည်။ အရိုးများသန်မာစေပြီး ကြွက်သားများ အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်မှုတွေ ရရှိ စေဖို့အတွက်လည်း ကယ်လ်ဆီယမ်ကို စုပ်ယူနိုင်စေဖို့ ဗီတာမင် D ဖြစ်ပေါ်အောင် လှုံ့ဆော်ပေးပါသည်။

ဒီလောက်တာဝန်အများကြီးကို ယူထားမှတော့ ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံး ကျန်းမာဖို့အတွက်  ကျောက်ကပ်ကျန်းမာဖို့က မရှိမဖြစ်လိုအပ်မည်ဆိုတာ ထွေထွေထူးထူးပြောနေစရာမလိုအောင်ပါ။

ကျောက်ကပ်ပျက်စီးနေပြီလား…………

ကျောက်ကပ်ပျက်စီးနေပြီဆိုရင် ယခုလိုလက္ခဏာတွေ တွေ့ရနိုင်ပါသည်။

• အာရုံစိုက်ရခက်နေမည်

• ခြေကုန်လက်ပမ်းကျနေမည်

• အကြောင်းအရင်းသေချာ မရှိဘဲ ပင်ပန်းနေမည်

• အိပ်စက်မှုဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေရှိမည်

• အသားတွေ ခြောက်သွေ့ယားယံမည်

• ဆီးခဏခဏသွားနေရမည်

• ဆီးထဲ သွေးပါမည်

• ဆီးထဲ အမြှုပ်တွေထမည်

• ခြေဆစ်လက်ဆစ်တွေရောင်မည်

• အစားစားချင်စိတ်နည်းမည်

• ကြွက်တက်မည်

• မျက်အိတ်တွေ မို့နေမည်။ အဆိုပါ လက္ခဏာတွေခံစားနေရပြီဆိုပါက ကျောက်ကပ် ကျန်းမာရေးအားနည်းနေပါပြီ။

ကျောက်ကပ် ရောဂါရှိတယ်။ ဘာတွေရှောင်စားရမလဲ…….

ကျောက်ကပ် ရောဂါရှိတယ်။ ဘာတွေရှောင်စားရမလဲ……. ဆိုတော့ ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိသူတစ်ယောက်အနေဖြင့် ဒီအစားအစာတွေက မစားသင့်ပါဘူး။ အကြောင်းကတော့ ကျောက်ကပ်ပျက်စီးမှုကို ပိုဆိုးသွားစေနိုင်တာကြောင့်ပါ။

အရောင်ရင့် ကိုလာ

ကိုလာက အရောင်ရင့်လေလေ ကယ်လ်လိုရီနှင့်သကြား ပါဝင်မှုမြင့်သလို phosphorus ပါဝင်မှုလည်းများပါသည်။ တာရှည်ခံဆေးနှင့် ဆိုးဆေးများလည်း ပါဝင်နေပါသည်။ ဒါတွေက စွဲလမ်းစေနိုင်သလို ခန္ဓာကိုယ်ကလည်း phosphorus ကို စုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်တက်နေတတ်ပါသည်။ ထိုအခြေအနေက ကျောက်ကပ် နှင့် မသင့်တော်တာ ကတော့ အမှန်ပါ။ ထို့ကြောင့် ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိနေမည်ဆိုပါက အရောင်ရင့်ရင့် ကိုလာ သောက်သုံးခြင်းကို ရှောင်စေ ချင်ပါသည်။

ထောပတ်သီး 

ထောပတ်သီးမှာ အာဟာရပါဝင်မှုမြင့်သလို နှလုံးကျန်းမာစေသည့် အဆီ၊ အမျှင်ဓာတ်၊ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတွေ များစွာပါဝင်နေပါသည်။ ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သည့် အစားအစားတစ်မျိုးဆိုသော်လည်း ကျောက်ကပ် ရောဂါရှိနေ သူတွေအတွက်တော့ မသင့်တော်ပါ။ အကြောင်းကတော့ ထောပတ်သီးက အာဟာရတန်ဖိုးမြင့်သလို ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်မှုကလည်း မြင့်ပါသည်။

ဆီသွတ်အစားအစာ

ဆီသွတ်ဗူးတွေက စားရတာအဆင်ပြေပါသည်။ မြန်လည်းမြန်တယ်ဆိုပေမယ့် ဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှုမြင့်ပါသည်။ ဆိုဒီယမ် ပါဝင်မှုမြင့်တာက ကျန်းမာရေးအတွက်မကောင်းသလို ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိသူတွေအတွက် လုံးဝမသင့်တော်ပါဘူး။ ထို့ကြောင့် ဆီသွတ်အစားအစာတွေကို ရှောင်စေချင်ပါသည်။

ဂျုံကြမ်း ပေါင်မုန့်

ဂျုံကြမ်းပေါင်မုန့်က ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည့် အစားအစာတစ်ခုပါ။ အာဟာရပြည့်ဝသလို အမျှင်ဓာတ်ပါဝင်မှုလည်း များပါသည်။ ဂျုံကြမ်းပေါင်မုန့်က ဆိုဒီယမ် ပါဝင်မှုမြင့်သလို ပိုတက်ဆီယမ်လည်းတော်တော်လေးပါဝင်နေပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကျောက်ကပ်ရှိသူတွေအနေဖြင့် ဂျုံကြမ်း ပေါင်မုန့်အစား၊ ပေါင်မုန့်အဖြူကိုပဲစားပေးပါ။

ဆန်လုံးညို

ဆန်လုံးညိုမှာ ဆန်ဖြူထက် ပိုတက်ဆီယမ် နှင့် phosphorus ပါဝင်မှုများသည့်အတွက် ကျောက်ကပ်ရောဂါ ရှိနေမည် ဆိုပါက ဆန်လုံးညိုမစားပါနှင့်။

ငှက်ပျောသီး

ငှက်ပျောသီးမှာ ပိုတက်ဆီယမ်ပါဝင်မှုမြင့်တာကြောင့် ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိသူတွေ မစားသင့်ပါဘူး။ ငှက်ပျောသီးအပြင် တရုတ်ဇီးသီး၊ နာနတ်သီးတို့ကလည်း ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိသူတွေအတွက် မသင့်တော်ပါဘူး။

နို့ထွက်ပစ္စည်း

နို့ နှင့် နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေမှာ ဗီတာမင် နှင့် အာဟာရဓာတ်တွေကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေတာမှန်သော်လည်း ပရိုတင်း ပါဝင်မှု များတာက ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိနေသူတွေအတွက် တကယ်ကို မသင့်တော်ပါဘူး။

လိမ္မော်သီး

လိမ္မော်သီးက ဗီတာမင် C ကြွယ်ဝသလို ပိုတက်ဆီယမ်ပါဝင်မှုလည်း မြင့်သောကြောင့် ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိနေပြီ ဆိုပါက လိမ္မော်သီး မစားပါနှင့်။

ပြုပြင်ထားသည့် အသားတွေ

ပြုပြင်ထားသည့် အသားတွေမှာ ဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှုမြင့်သလို တာရှည်ခံပစ္စည်းတွေ၊ ဆိုးဆေးတွေ တော်တော်များများ ပါဝင်နေပါသည့်အတွက် ကျန်းမာသည့်သူတွေအတွက်တောင် ရေရှည်မှာ အဆင်မပြေနိုင်ပါဘူး။ ထို့ကြောင့် ကျောက်ကပ် ရောဂါခံစားနေရပြီဆိုပါက ပြုပြင်ထားသည့် အသားတွေ မစားပါနှင့်။

ထို့အပြင်ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိသူတွေအနေဖြင့် အာလူး၊ ကန်စွန်းဥ၊ စွန်ပလွံသီး၊ စပျစ်သီးခြောက်လိုမျိုး အသီးခြောက်၊ အချဉ်စိမ်ထားသည့်အရာတွေ၊ ဆားရည်စိမ်ထားသည့်အရာတွေ၊ ငါးပိ၊ ငါးခြောက်၊ ပုဇွန်ခြောက်တို့ကို မစားသင့်ပါ။

အီရန်သည် ၎င်း၏စစ်ပွဲများကို နယ်နိမိတ်များကျော်လွန် တိုက်ခိုက်နိုင်ရန် ဆယ်စုနှစ်သုံးခုကျော်ကြာ ပရောက်ဆီကွန်ရက်များကို ရစ်နှောင်ခဲ့ပြီး အထွတ်အမြတ်ခေါင်းဆောင် အယ်လီ ခါမေနီ၏ အာဏာ ချုပ်ကိုင်မှု တင်းမာလာချိန်တွင် ရန်သူများကို အကွာအဝေးတစ်ခုတွင် ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့ပြီး အီရန်ကို တိုက်ရိုက်တိုက်ခိုက်မှုမှာ မဖြစ်နိုင်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ 

သို့သော် ဤအရှုံးမရှိဟု ယူဆခဲ့ကြသော အီရန်၏ပုံရိပ်သည် ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် နာရီပိုင်း အတွင်း ပြိုလဲသွားခဲ့သည်။ အစ္စရေးသည် အီရန်နိုင်ငံအတွင်း နက်ရှိုင်းစွာ မထင်မှတ်သည့် ကြိုတင် မမျှော်လင့်သော တိုက်ခိုက်မှုကို စတင်ခဲ့ပြီး တီဟီရန်၏ လုံခြုံမှုခံစားချက်ကို ချိုးဖျက်ကာ နှစ်ပေါင်း များစွာ မွေးမြူခဲ့သော အင်အားကြီးမားသည့် အသွင်ကို ဖျက်ဆီးလိုက်သည်။

အဆိုပါဖြစ်ရပ်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် စစ်ရေးတင်းမာမှုကို ပိုမိုမြင့်တက်လာစေနိုင်ပြီး အီရန်၏ ဒေသတွင်းဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို စိန်ခေါ်မည့် အလားအလာရှိသည်။

အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် အီရန်၏ အဆင့်မြင့်စစ်ခေါင်းဆောင်များနှင့် အချို့သော ထင်ရှားသည့် နျူကလီးယားသိပ္ပံပညာရှင်များ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက်မှ အချို့မှာ မိသားစုများနှင့်အတူ အိမ်တွင် အိပ်စက်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့ကြသည်။ အီရန်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၊ သတင်းအချက်အလက်ဌာန၏ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဟိုစိန်ကာမန်ပူရ်၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သေဆုံးသူ ၆၂၇ ဦးရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတွင် အမျိုးသမီး ၄၉ ဦးနှင့် ကလေး ၁၃ ဦး ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်သည် တနင်္ဂနွေနေ့ (ဇွန် ၂၂) တွင် အစ္စရေး၏ စစ်ဆင်ရေးကို ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ပြီး နျူကလီးယားစက်ရုံ ၃ ခုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကာ နောက်တစ်နေ့တွင် အစ္စရေးနှင့် အီရန်ကြား စစ်ပြေငြိမ်းရေး ကြေညာခဲ့သည်။

အဆိုပါဖြစ်ရပ်သည် အီရန်၏ စစ်ရေးနှင့် နျူကလီးယား အစီအစဉ်များအတွက် ကြီးမားသော ထိခိုက်မှုဖြစ်စေခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးတွင် အရှိန်ပြင်းသော အကျိုးဆက်များ ဖြစ်ပေါ်စေ နိုင်သည်။

အီရန်နိုင်ငံအတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာမှ များစွာသောသူများ စိုးရိမ်လာကြသည်မှာ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ကာကွယ်ရေးစနစ်များ ဒဏ်ရာရခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံ၏ခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်တွင်းတွင် ပိုမို တင်းကျပ်သော ထိန်းချုပ်မှုများပြုလုပ်ကာ ပြည်တွင်းရေးနှင့် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒများတွင် ပိုမိုတင်းမာ သောသဘောထား (သို့) စစ်ရေးဦးတည်သည့် ချဉ်းကပ်မှုကို ကျင့်သုံးလာနိုင်သည် ဟူသောအချက် ဖြစ်သည်။

အစ္စရေးနှင့် အမေရိကန်တို့သည် ၎င်းတို့၏တိုက်ခိုက်မှုများ၏ ရလဒ်အဖြစ် အစိုးရ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ယခင်က အကြံပြုခဲ့ကြပြီး အီရန်အနေဖြင့် ၎င်းတို့အတွက် ပိုမိုသင့်မြတ်သော နိုင်ငံ တစ်ခုဖြစ်လာမည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် အဆိုပါရည်မှန်းချက် အောင်မြင်မှု မရှိခြင်း ကြောင့် အီရန်အစိုးရအနေဖြင့် ၎င်းတို့အနေဖြင့် အောင်ပွဲခံပြီဟု ကြေညာနိုင်ခဲ့သည်။

အီရန်ခေါင်းဆောင်များသည် ခံနိုင်ရည်ရှိမှုကို ပြသနိုင်ခဲ့ပြီး ဆုံးရှုံးခဲ့ရသူများ၏နေရာတွင် အစားထိုး ခန့်ထားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကာ အစ္စရေး၏တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုရှိသည်ဟု သံသယရှိသူ များအပေါ် တင်းကျပ်စွာ ဖမ်းဆီးအရေးယူမှုများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ထိုအခြေအနေသည် အီရန်အတွင်း အာဏာတည်ငြိမ်မှုကို ပိုမိုခိုင်မာစေနိုင်သကဲ့သို့ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးတွင်လည်း ပိုမိုရန်လိုသော သဘောထားများ ပေါ်ထွက်လာနိုင်သည့် အလားအလာကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။

လက်ရှိအခြေအနေက ဖော်ပြနေသည်မှာ အီရန်အစိုးရသည် ပိုမိုယုံမှားသံသယဝင်လာပြီး ရန်သူများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို စိုးရိမ်သည့်အတွက် ပြည်တွင်းတွင် ပိုမိုတင်းကျပ်စွာ အုပ်ချုပ်လာနိုင် သည်ဟု ညွှန်းဆိုနေသည်။

အစ္စလာမ္မစ်သမ္မတနိုင်ငံအီရန်သည် Ebrahim Raisi ဦးဆောင်သော ရှေးရိုးစွဲ အစိုးရ သုံးနှစ်ကြာ အုပ်ချုပ်ပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြုပြင်ရေးဝါဒီ Masoud Pezeshkian အား ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အီရန်၏ ရန်သူများနှင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် လိုအပ်ကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲ ကမ်ပိန်းတွင် အလေးပေးပြောဆိုခဲ့ပြီး ယင်းမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပြဿနာများကို ဖြေရှင်း နိုင်မည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။

များစွာသော အီရန်နိုင်ငံသားများအတွက် Pezeshkian သည် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်ရရှိရန်နှင့် အီရန်အား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်းတွင် ပြန်လည် ပေါင်းစည်း နိုင်မည့် နောက်ဆုံးမျှော်လင့်ချက် ဖြစ်ခဲ့သည်။

ထိုပဋိပက္ခကာလအတွင်း အီရန်သည် အစ္စရေးကို ထပ်တလဲလဲ တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး တယ်လ်အဗစ် ကဲ့သို့သော အဓိကမြို့ကြီးများတွင် ကြီးမားသော ပျက်စီးမှုများဖြစ်စေကာ လူ ၂၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်ဘေးဒဏ်အောက်တွင် အီရန်၏ တုံ့ပြန်နိုင်စွမ်းသည် ပြည်တွင်းတွင် ချီးကျူးမှုရရှိခဲ့ပြီး အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သူများထံမှပင် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ခံခဲ့ရသည်။

သို့သော် ရှေ့လျှောက် ဖြစ်လာမည့်အရာများက အီရန်နိုင်ငံသားများအား စိုးရိမ်စေနေသည်။အစိုးရသည် အစ္စရေးနှင့် ပူးပေါင်းသူများဟု သံသယရှိသူများကို အမြစ်ဖြတ်ရန် လှုပ်ရှားလာသည်နှင့်အမျှ ပြုပြင်ရေးဝါဒီများနှင့် အပြောင်းအလဲ တောင်းဆိုသူများအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများ မကြာမီ စတင်လာနိုင် သည်ဟု စိုးရိမ်မှုများ တိုးပွားလျက်ရှိသည်။

နိုင်ငံပိုင် သတင်းဌာန Fars News Agency ၏ ဖော်ပြချက်အရ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ (ဇွန် ၂၅) အထိ “အစ္စရေး၏ ကြေးစားစစ်သား” ဟု စွပ်စွဲခံရသူ ၇၀၀ ကို ဖမ်းဆီးထားပြီဖြစ်သည်။

အဆိုပါဖြစ်ရပ်များသည် အီရန်၏ နိုင်ငံရေး အခြေအနေကို ပိုမိုတည်ငြိမ်အောင် လုပ်ဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်သော်လည်း ပြည်သူများ၏ လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး အပေါ် ကြီးမားသော သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည်။

ကိုးကား- CNN

(CNN သတင်းစာမျက်နှာတွင် Nadeen Ebrahim ရေးသားသည့် “The myth of Iran’s invincibility has been shattered, and the fallout could be far-reaching” ဆောင်းပါးအား ဦးဝင်းဇော်ထွန်း၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နစက- ၂ က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားပါသည်။)

https://edition.cnn.com/2025/06/25/middleeast/myth-of-irans-invincibility-broken-intl

ပညာရေးစီမံကိန်းတစ်ခု

၁၉၅၂ ခုနှစ်ကတည်းက ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်း လူမှုဘဝမြင့်မားရေး ပညာရေးစီမံကိန်းတစ်ခုထဲက တစ်နိုင်ငံလုံး စာအရေး၊ အဖတ်၊ အတွက်အချက်တတ်ဖို့ အားထုတ်ခဲ့တာဟာ ယနေ့အချိန်အခါအထိ ဖြစ်ပါတယ်။

မူလတန်းပညာကို သင်ခွင့်မရခဲ့တဲ့ ကျောင်းနေအရွယ်ကလေး သူငယ်အရေအတွက်ဟာ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအရ ကြီးမားခဲ့ပါတယ်။ ဂဏန်းမသင်လာဘ်မမြင်သူတွေ၊ စာမတတ် စာမဖတ်နိုင်သူတွေ ပေါများခဲ့ရပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်အချိန်အခါမှာတောင် အလယ်တန်းပြီးမြောက်သူဟာ ၁၈ သန်းဆိုတော့ တိုင်းပြည်ရဲ့သုံးပုံနှစ်ပုံဟာ အလယ်တန်းပညာကို လက်လှမ်းမမီလေရော့သလား၊ စဉ်းစားစရာဖြစ်နေပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်စေ ဒီကိန်းဂဏန်းတွေဟာ စိတ်ချောက်ချား ဖွယ်ဖြစ်နေပါတယ်။ အသက်အရွယ်အရ သင်ယူရမယ့်ပညာရေးဟာ တစ်ခါက အဟောသိကံဖြစ်ခဲ့ရတာကို ယနေ့သင်ခန်းစာယူကြရလိမ့်မယ်။

ခေတ်အဆက်ဆက် မြန်မာ့ပညာရေးဟာ မညံ့ခဲ့ပါဘူး။ သင်ရိုးအဆင့်တွေဟာလည်း နိုင်ငံတကာနဲ့ မယှဉ်နိုင်တောင် အရှေ့တောင်အာရှကို ကောင်းကောင်း ယှဉ်နိုင်တယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။ ပညာသင်စရိတ်ဟာ အခမဲ့ပါပဲ။ ထောက်ပံ့စာအုပ်စာတမ်းဆိုတာဟာလည်း ကျောင်းတက်မယ့် သူအားလုံးအတွက် ဖူလုံနေပါတယ်။ နိုင်ငံရဲ့သားငယ်၊ သမီးငယ်ဆယ်ကျော်သက်တွေ ကျောင်းဖွင့်ရာသီမှာ ကျောင်းတက်ဖို့ တိုက်တွန်းတာကြောင့် ခေါင်းလောင်းသံတညံညံနဲ့ ကျောင်းတွေဟာ လှုပ်လှုပ် ရှားရှားရှိခဲ့ပါတယ်။ ကျောင်းသားဦးရေဟာလည်း မြင့်သထက်မြင့်လာပေမယ့် ရာနှုန်းပြည့်မဖြစ်သေးတော့ နိုင်ငံအနေနဲ့ အားမလိုအားမရ ဖြစ်ရတာအမှန်ပဲ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ စာတတ်ပေတတ် ပညာတတ်တွေပေါများမှ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ဒီမိုကရေစီရေးတွေကို မယ်မယ်ရရလုပ်နိုင်မှာဖြစ်လို့ ကျောင်းတက်ဖို့၊ ကျောင်းထွက်နှုန်းနည်းဖို့ နိုင်ငံတစ်ဝန်း အာပေါက်အောင်ပြောရ၊ လူကြီးတွေကိုယ်တိုင် နေရာအရောက် ထောက်ပံ့နေတာတွေမြင်ရတော့ ကြည့်မကောင်း ရှုမကောင်းဖြစ်ရပါတယ်။

ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ၊ မြှင့်တင်မှုတွေအရ ပညာရေးပြက္ခဒိန်မှာ မေလနဲ့ဇွန်လအတွင်း ကျောင်းအပ်နှံရေးသီတင်းပတ်၊ ဇူလိုင်လမှာ ကျောင်းနဲ့ဝန်းကျင် စိမ်းလန်းစိုပြည်ရေး၊ ဩဂုတ်လမှာ ကျောင်းကျန်းမာရေးသီတင်းပတ်ရယ်လို့ ပညာရေးအစီအစဉ်တွေရေးဆွဲပြီး ဆရာကျောင်းသားအပေါင်းဟာ တက်ကြွစွာလုပ်ဆောင်နေကြတာတွေမြင်ရပါတယ်။ ပညာရေးပြက္ခဒိန်မှာ ဘာကြောင့် ကျောင်းအပ်နှံရေးသီတင်းပတ်ကို မေလနဲ့ ဇွန်လအတွင်း သတ်မှတ်ပြီး သိုက်သိုက်ဝန်းဝန်းဆောင်ရွက်ရသလဲဆိုရင် ကျောင်းနေအရွယ် ကလေးအားလုံး ကျောင်းနေစေချင်လို့ပါပဲ။ တစ်နိုင်ငံလုံးရေးတတ်၊ ဖတ်တတ်၊ ဂဏန်းသင်္ချာတွက်တတ်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘဝကို အစစ်အမှန် ထိန်းကျောင်းနိုင်တာတစ်ခုက အနိမ့်ဆုံး KG + 9 ပညာလောက် အခြေခံပညာလောက်တတ်မှဖြစ်မယ်။ ဘယ်နိုင်ငံက ပညာရှင်ကို မေးမေး ဒီအဖြေကို ပေးလိမ့်မယ်။

သင်ခန်းစာတွေဟာ ခက်လို့၊ သင်တဲ့နည်းတွေဟာ ဟန်မကျလို့၊ ကျောင်းကဝေးလို့၊ စစ်ပွဲရှောင်နေရလို့၊ ဘာလို့ညာလို့ဆိုပြီး အမျိုးမျိုးသော ဆင်ခြေတွေနဲ့ ကျောင်းတက်သူ၊ ကျောင်းအပ်နှံသူအရေအတွက် အမြင့်ဆုံးသို့ မရောက်ဖြစ်နေပါတယ်။ ပညာစီးပွားခေတ် (Knowledge economy) မှာ ကျောင်းသား လူငယ်တွေ စာမသင်၊ ပညာမသင်လို့ ကတော့ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ ပြောဖွယ်ရာမလိုတော့ ပြီ။ အုပ်ထိန်းသူကဖြစ်စေ၊ မိဘကဖြစ်စေ သူ့ကလေးပညာရေးအတွက် ကလေးကို ကျောင်းလာအပ်တယ်ဆိုရင်ပဲ ရပ်ရွာရဲ့ကျောင်းဟာ ဥပစာ ဖြစ်လာပါတယ်။

ကျောင်းဟာ ကျွမ်းကျင်မှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်တယ်။ အသိဉာဏ်ကို မြှင့်တင်ပေးတယ်။ ဗြဟ္မစိုရ်တရား ထွန်းကားအောင် လုပ်ပေးတယ်။ စိတ်ဓာတ်ရေးရာ ပြုပြင်ပေးတယ်။ လူ့ဘဝနဲ့ လူသားအချင်းချင်း ချစ်မြတ်နိုးအောင် လုပ်ပေးနိုင်တာဟာလည်းကျောင်းပဲ။ စာသင်ကျောင်းက အစပြုလိုက်တဲ့ လောကနီတိ ကျင့်ဝတ်တွေကသာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး တန်ဖိုးထားလေးစားမှု၊ နားလည်ပေးမှု၊ ရိုးသားဖြူစင်မှု၊ အမျိုးချစ်စိတ်နိုင်ငံချစ်စိတ်ရှိတဲ့ နိုင်ငံသားကောင်းများကို မွေးထုတ်ပေးရာရောက်တယ်။ စိန်ခေါ်မှုကို ဉာဏ်နဲ့ယှဉ်ပြီး ရင်ဆိုင်နိုင်ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ စွန့်စားကြရလိမ့်မယ်။ မစွန့်စားရင် မစားရဘူးလို့ဆိုသလိုပါပဲ။ မြန်မာ့တံခါးကိုဖွင့်၊ ကမ္ဘာကိုကြည့်လိုက်ပါ၊ ဒီနေ့လှုပ်ရှားရမယ့်ကိစ္စဟာ နိုင်ငံသားတိုင်း အရွယ်ရောက်သူကလေးတိုင်းဟာ ခေါင်းလောင်းသံတညံညံနဲ့ ကျောင်းတက်ဖို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။

“မျက်မှောက်ကာလဖြစ်သော ပညာခေတ်၏ စိန်ခေါ်မှုကို ရင်ဆိုင်နိုင်သည့် အစဉ်လေ့လာသင်ယူနေသော လူဘောင်အဖွဲ့အစည်းကို ဖန်တီးပေးနိုင်သည့် ပညာရေးစနစ်တစ်ခုဖြစ်ထွန်းစေရန်” ဖြစ်ပါတယ်။ Lifelong learning ဖြစ်ပါတယ်။ ပညာရေးနဲ့ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်တဲ့ နိုင်ငံတည်ဆောက်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ကျောင်းလည်းမတက်၊ မိဘရဲ့ လုပ်ငန်းမှာလည်း အထောက်အပံ့မဖြစ်ရင်၊ အနိမ့်ဆုံးမိခင်ရဲ့မီးဖိုချောင်အလုပ်ကို ဝင်မကူဖြစ်ရင်၊ အိမ်ခန်းရှင်းဖို့ ဝင်ရောက်မကူကြရင်၊ ခြေမွေး မီးမလောင်လက်မွေးမီးမလောင် ငယ်စဉ်ဘဝကတည်းက လက်ကြောမတင်းရင် ၂၁ ရာစုမှာ ဝင်ဆံ့ဖို့ဆိုတာ ဝေးစွ၊ ၁၈ ရာစုမှာ ပြန်နေဖို့ ဖြစ်နေလိမ့်မယ်။

ကုန်းဘောင်ခေတ်ကို ပြန်ကြည့်ရင်စစ်ထွက်ကြရင်း ရောက်တဲ့အရပ်မှာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူတဲ့ အတတ်ပညာနဲ့ စစ်ပွဲတွေအောင်မြင်ဖို့ ခက်ခက်ခဲခဲ အားထုတ်ခဲ့တဲ့သမိုင်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဋ္ဌာရဿ ၁၈ ရပ်ကို တတ်မြောက်ကြရတယ်။ ဒါတွေကို ဘုန်းကြီးကျောင်းပညာရေးနဲ့ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရတယ်။ ၂၁ ရာစုခေတ်မှာ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ပထဝီနိုင်ငံရေးတွေဟာ ရှုပ်ထွေးလွန်းလှတော့ အခြေခံပညာလောက်မှ မတတ်မြောက်တဲ့ လူထုဖြစ်နေရင် ဆင်းရဲဒုက္ခတွင်းဟာ နက်သထက်နက်၊ ပြန်တက်ဖို့ ခက်လိမ့်မယ်။

ပြည်တွင်းမငြိမ်မသက်၊ အငြင်းပွားမှုတွေ၊ ဝရုန်းသုန်းကားနဲ့ စိတ်ဆင်းရဲ၊ ကိုယ်ဆင်းရဲဖြစ်နေလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးသူငယ်ကအစ မိဘတွေ၊ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ကဏ္ဍအသီးသီးမှာ တာဝန်ရှိသူတွေဟာ ကိုယ့်နိုင်ငံအနာဂတ်အတွက် ပညာရေးကို ပိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြမှ၊ ကြီးမားတဲ့တာဝန်ကြီးတွေကို ထမ်းဆောင်နေကြရတယ်လို့ခံယူပြီး သားသမီးအရေး၊ ကျောင်းတက်ဖို့အရေး၊ ပိုတွေးမှတော်ကာကျလိမ့်မယ်။ ကလေးတွေရဲ့ အနာဂတ်အရေး မြော်တွေးပြီး ဝိုင်းဝန်းကူညီစောင့်ရှောက်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကြိုးစားမှုကြောင့် ဖြစ်ထွန်းလာမယ့် ကျောင်းနေအရွယ်ကလေးတွေ ရာနှုန်းပြည့်နီးပါး ကျောင်းနေပြီး စာဖတ်တတ်၊ ရေးတတ်၊ တွက်တတ်တဲ့ ကျောင်းသင်ပညာရေးဟာ ဗလငါးတန်အထိ ရှေးရှုနိုင်တာမို့ တန်ဖိုးကြီးလှပါတယ်။ ကျောင်းဟာ အနည်းဆုံးဆိုးသွမ်းလူငယ်မဖြစ်ဘဲ စည်းကမ်းရှိတဲ့သူဖြစ်အောင် လုပ်ပေးတယ်။ ကျောင်းဟာ မဖွံ့ဖြိုးသေးတဲ့ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးအောင်လုပ်ပေးနိုင်တယ်။ ဖွံ့ဖြိုးဖို့ဆိုရာမှာ စည်းကမ်းကောင်းမွန်ရေး၊ တရား ဥပဒေလိုက်နာရေး၊ ဆိုးသွမ်းလူငယ်မဖြစ်ရေး၊ ဒုစရိုက်ကင်းတဲ့သူဖြစ်ရေး၊ သိပ္ပံနည်းကျတွေးခေါ်နိုင်ရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး၊ ရေမီးပေါကြွယ်ဝရေးထိ အကျုံးဝင်ပါ တယ်။

ပညာဆိုတာ ရှေ့မှာရှိမယ့် ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုးကိုမြင်နိုင်တယ်။ ထွင်းဖောက်မြင်နိုင်တယ်။ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုတွေကို သူကိုယ်တိုင်ရှာဖွေနိုင်စွမ်းရှိလာတယ်။ မြင့်မားတဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ၊ စိုက်ပျိုးရေးနယ်ပယ်တွေမှာ တိုးတက်လာနိုင်တယ်။ နိုင်ငံတစ်ခုကို ပိုလုံခြုံအောင် ပညာရေးက ဆောင်ကြဉ်း ပေးနိုင်တယ်ဆိုတာ ဒါပါပဲ။

ကောင်းပါပြီ၊ ဒီဆောင်းပါးကို ဒီလို နိဂုံးချုပ်ချင်ပါတယ်။

ပညာရေးလောကသားအနေနဲ့ “ပညာပေးကာလ” ကုန်လွန်ပြီလို့ ယူဆပြီး ကျောင်းအပ်နှံရေး၊ ကျောင်းတက်ရေး၊ မတက်ရေးထပ်မံမပြောလိုတော့ပြီ။ ကိုယ့်ဘဝ၊ မိသားစုဘဝ၊ နိုင်ငံရဲ့ဘဝကံကြမ္မာကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ကောင်းအောင်တည်ဆောက်နိုင်ဖို့ပဲ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်။ ကျောင်းတက်မှု၊ ကျောင်းအပ်နှံမှုနည်းရင် စာသင်သူ နည်းလိမ့်မယ်။ ဒီလိုဆိုရင်လည်း ဝမ်းမနည်းလေနဲ့၊ ဆရာ ဆရာမများက ပိုထိရောက်တဲ့ သင်ကြားမှုကို ကျောင်းတက်တဲ့ကလေးတွေ၊ ဆယ်ကျော်သက်တွေ ရသွားလိမ့်မယ်။ ငွေကြေးတတ်နိုင်သူတွေက လည်း ပုဂ္ဂလိကကျောင်းတွေမှာ အနည်းဆုံး KG + 9 တတ်မြောက်မှ လူလားမြောက်မယ်ဆိုတာ သိကြတာမို့ သူတို့သားသမီးတွေကို ကျောင်းကို ပို့လိုက်ကြလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် ထပ်မံပြောရရင် တစ်နိုင်ငံလုံး အခြေခံကျောင်းပေါင်း လေးသောင်းကျော်မှာ ကျောင်းအပ်နှံဖို့၊ ကျောင်းတက်ဖို့၊ ကျောင်းထွက်နှုန်း နည်းဖို့ကိစ္စမှာ ပညာရေးလောက သားတာဝန်ရှိသူတွေက အကောင်းဆုံး၊ အတတ်နိုင်ဆုံး ပြင်ဆင်ပေး ထားပြီး ပံ့ပိုးမှုတွေဟာလည်း ပြောမဆုံးနိုင်ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုယ်တိုင်တွေး၊ ကိုယ်တိုင်ဆုံးဖြတ်၊ ကိုယ်တိုင်လုပ်ကြရန်သာ ကျန်ပါတော့သတည်း။ ။

MOI

ပြီးခဲ့တဲ့ရက်သတ္တပတ်က နယူးယောက်မှာ ကြီးမြတ်လှတဲ့ သံတမန်ကြီးက မိန့်ခွန်းပြောခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမိန့်ခွန်းက “အမြင့်စား၊ အပြင်းစား”၊ “သူသာလျှင် အမှန်တရား”။

အာရှတိုက်တစ်နေရာက ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံး နိုင်ငံငယ်လေးတစ်ခုအကြောင်း ပြောနေကြတဲ့ ဒီလိုလူတွေပုံစံက အလိုလိုနေရင်း အထက်စီးက ဟန်ပန်ကြီးတစ်ခွဲသား။ ဒါဟာဂျီနီဗာနဲ့နယူးယောက်မှာရှိတဲ့ ကိုယ်ကျိုးရှာ ကိုယ်သာအဓိကသမားတွေ (SAPs) (အတ္တသမားတွေ) ပြောနေကျအတိုင်းပဲ အနှစ်သာရမရှိတဲ့စကားလုံးတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ အဲဒါတင်မက မိန့်ခွန်းထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာကျင်းပတော့မယ့် ရွေးကောက်ပွဲအကြောင်းပါ ထည့်ပြောသွားသေးတယ်။ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ပဲဗျို့။

ပြောချင်တာတစ်ခုပဲရှိတယ်။ အဲဒီမိန့်ခွန်းကိုပြောခဲ့တဲ့ခန်းမက လူသူမရှိဗလာနတ္ထိကြီး။ တက်ရောက်သူဆိုလို့ လက်ချိုးရေလို့ရတဲ့ အရေအတွက်လေးပဲရှိတယ်။ နိုင်ငံပေါင်း ၁၉၃ နိုင်ငံထဲက ဆယ်ဂဏန်းတောင်မပြည့်တဲ့လူတစ်စုလေးပဲ အထဲမှာရှိခဲ့တာ။

လူတွေ အဲဒါကို You Tube မှာ သွားကြည့်သင့်တယ်။ ကြည့်ပါဦးပရိသတ်တို့၊ ခန်းမကြီး ဗလာနတ္ထိလွတ်နေပုံကို။ အပြန်စားပြင်ဆင်ထားတဲ့ ခန်းမအလွတ်ကြီးပေါ့။ ကိုယ်ကျိုးရှာ ကိုယ်သာအဓိကသမားတစ်စု ကလွဲလို့ ဒီကိစ္စကို စိတ်ဝင်စားသူမရှိ၊ အခုအချိန်မှာ ဒါထက်ပိုပြီး အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စတွေ အများကြီးရှိနေတယ်။ ခန်းမထဲမှာရှိနေကြတာဆိုလို့ လူတွေအာရုံစိုက်ခံချင်လို့ ထင်ရာစိုင်းလုပ်ပြနေတဲ့၊ ကိုယ်သာလျှင်အမှန်တရားလို့ထင်နေတဲ့ အတ္တသမားတစ်အုပ်ပဲရှိတာ။ သူများ ကိစ္စဝင်ပါတာက သူတို့ရဲ့မျိုးရိုးဗီဇ(DNA)ထဲကိုက ပါနေတာ။ သူတို့လုပ်သမျှက သူများကိစ္စဝင်ရှုပ်တာ။ သူတို့ရဲ့ရာထူးဂုဏ်သိန် အာဏာကို ရှည်အောင်၊ ကြာအောင်ဆွဲဆန့်တာ။ အကျပ်အတည်းတွေကို မဖြေရှင်းဘဲ မပြီးနိုင်မစီးနိုင် ဆက်ရှိနေအောင် လုပ်နေကြတာ။

သူတို့အုပ်စုကလွဲလို့ ခန်းမကြီးလုံးဝဗလာနတ္ထိဖြစ်နေတယ်ဆိုတဲ့ အမှန်တရားကို ကိုယ်ကျိုးရှာအတ္တသမားတွေ သတိပြုမိကြမှာပါ။ လူရှိရှိ မရှိရှိ အဲဒါက သူတို့အတွက်တော့ နယူးယောက်ကိုခရီးသွားဖို့ အခွင့်အရေးတစ်ခုရတာပဲလေ။ သူငယ်ချင်းတွေဆုံကြမယ်၊ နယူးယောက်ကနေ တခြားသွားချင်တဲ့နေရာတွေ ဆက်သွားမယ်။ ကြားထဲကနေ ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးလေးတွေလည်း လုပ်လို့ရတာပေါ့။ တချို့ဆိုပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းတွေပါနေတာ။ ဒီရာထူးကြီးရှိနေလို့သာ သူတို့တစ်နှစ်ကို နယူးယောက်ကို အခေါက်ခေါက်အခါခါ သွားခွင့်ရ နေတာလေ။ “ဒါလေးအပ်ဒိတ်လုပ်ပါဦးမယ်၊ ဟိုဟာလေး တင်ပြပါဦးမယ်၊ လူကြီးကိုသတင်းပို့ပါဦးမယ်” ဆိုတာမျိုးတွေနဲ့ သွားနေကြတာပေါ့။ တကယ်လို့ ဒီရာထူးသာမရှိရင် တောင်ပစိဖိတ်စွန်းက အဆင့်မြင့် ပညာရေးအဖွဲ့အစည်းဆိုတာကြီးက ဒီလောက်အကုန်အကျများတဲ့ လေယာဉ်လက်မှတ်ခနဲ့ ဟိုတယ်စရိတ်ကို တတ်နိုင်မှာမဟုတ်ဘူး ဆိုတာ သေချာတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀ အတွင်းမှာ ဒီလိုခန့်အပ်ခံရတဲ့ သံတမန်တွေ တစ်ယောက်မှ ဘာတစ်ခုမျှ အောင်မြင်ပြီးမြောက်အောင် မလုပ်နိုင်ခဲ့ဘူး။ နိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေက ပြောင်းသွားပြီ။ သူတို့ရဲ့လုပ်ပိုင်ခွင့်(mandate)ကတော့ အရင်အတိုင်းပဲ။ လက်တွေ့ကျရဲ့လားဆိုတာ ပြန်လည်သုံးသပ်တာမျိုး၊ စစ်ဆေးတာမျိုး ဘာမှမရှိဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီရာထူးက အစကတည်းက မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် မဟုတ်လို့ပဲ။ ဒီရာထူးမှာ ခန့်အပ်မှုတိုင်းဟာ မှားယွင်းနေခဲ့တာ။ အထူးသဖြင့် အခုလက်ရှိခန့်ထားတဲ့သူက အမှားဆုံးပဲ။ သူလာတဲ့နိုင်ငံ သို့မဟုတ် လူမျိုးကိုကြည့်လေ။ ဘာမှဆက်ပြောစရာမလိုတော့ဘူး မဟုတ်လား။

ကိုယ်ကျိုးအတ္တသမားတွေကို ဘယ်သူမှအဖက်မလုပ်တော့ဘူး။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပြဿနာပေါင်း သောင်းခြောက်ထောင် ဖြစ်နေတယ်။ စစ်ပွဲတွေ၊ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုတွေ စသည်စသည်ဖြင့် ဆိုးရွားတဲ့ပြဿနာမျိုးတွေ အများကြီးဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ သူတို့ကိုဘယ်သူမှ အရေးမလုပ် နိုင်ကြတော့ဘူး။ သူတို့လည်း လုပ်နိုင်တာတစ်ခုလေးတောင် မရှိတော့ဘူး။

သူတို့ရဲ့အေဂျင်စီတစ်ခုက မကြာသေးခင်က ထုတ်ပြန်တာကို ကြည့်ဦး။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အကုန်မှာ အတင်းအဓမ္မနေရပ် စွန့်ခွာရတဲ့ လူဦးရေက ၆ ဒသမ ၃ သန်းတိုးလာပြီး စုစုပေါင်း ၇၃ ဒသမ ၅ သန်း အထိ ရောက်သွားပြီတဲ့။ ဒါဆိုမေးစရာရှိတာက သူတို့ဘာတွေလုပ်နေ ခဲ့ကြလဲဆိုတာပဲ။ သူတို့မျက်စိရှေ့မှာတင် ကမ္ဘာကြီးက တစ်စတစ်စ ပြိုလဲနေတာ။ ပိုလုံခြုံလာဖို့၊ ပိုကောင်းလာဖို့နေနေသာသာ အခြေအနေ တွေက ပိုဆိုးလာနေတာလေ။

သူတို့လာပြီး ဟောပြောတာမျိုးမလုပ်စေနဲ့။ ဝေးဝေးမှာပဲနေပါစေ။

ဪ…ဟုတ်ပါရဲ့၊ ဒီမိန့်ခွန်းထဲမှာ “မိမိကိုယ်ကို ဖျက်ဆီးခြင်း” ဆိုတဲ့စကားလုံးလည်း ပါသွားသေးတယ်။ တကယ်တမ်းကျတော့ ဒီကိုယ်ကျိုးအတ္တသမားတွေကို သူတို့စိတ်ကြိုက် လွှတ်ထားမယ်ဆိုရင်တော့ ပျက်စီးခြင်းဆိုတာ ရှောင်လွှဲလို့ရမှာမဟုတ်ဘူး။ သူတို့ဒီလိုမျိုး တခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း လုပ်ခဲ့ဖူးတယ်။ သူတို့ရဲ့ကျရှုံးမှု မှတ်တမ်းတွေက သမိုင်းစာမျက်နှာတွေမှာ ပြည့်နေတာပါပဲ။ သူတို့ကို မေးခွန်းတစ်ခုမေးကြည့်ရအောင်။ လတ်တလော မှတ်မိသမျှ သူတို့ဘယ်ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်ခဲ့သလဲလို့။ တစ်ခုလောက်များ နာမည်တပ်ပြီးပြောပြနိုင်မလား။ ။

(ဤဆောင်းပါးပါ အမြင်နှင့်ထင်မြင်ယူဆချက်များသည် စာရေးသူ၏ သဘောထားများသာ ဖြစ်ပါသည်။)

(၁၆ - ၆ -၂၀၂၅ ရက်နေ့ထုတ် The Global New Light of Myanmar သတင်းစာပါ Kyaw Myint Htoon (Paris)၏ Empty Chambers, Empty Words ဆောင်းပါးကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာ ပြန်ဆိုထားပါသည်။)