ကမ္ဘာအရပ်ရပ်တွင် ဘေးအန္တရာယ်အမျိုးမျိုး ကျရောက်ခံစားရလျက်ရှိပြီး ထိုဘေးအန္တရာယ်များအနက် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်မှာ အများဆုံးနှင့် ဒုက္ခအပေးဆုံးဖြစ်သည်။ သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခု ကျရောက်တိုင်း  လူတို့၏အသက် အိုးအိမ်စည်းစိမ်များ ထိခိုက်ပျက်စီးစေသည်သာမက မူလအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိအောင် ပြန်လည်ထူထောင်ရသည့်အတွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နှောင့်နှေးရပါသည်။

ဆိုးဝါးသောဘေးအန္တရာယ် “ငလျင်”အဆိုပါ သဘာဝဘေးများထဲတွင် ငလျင်လှုပ်ခြင်းသည်လည်း ဆိုးဝါးသော ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ငလျင်ဆိုသည်မှာ ကမ္ဘာမြေကြီး၏ အတွင်းပိုင်းရှိ ကမ္ဘာမြေလွှာပလိပ်ကြီးများ ရွှေ့လျားမှုကြောင့် မြေပြင်အပေါ်ယံလွှာတွင် တုန်ခါမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသော    သဘာဝဘေးအန္တရာယ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ငလျင်သည် လူနေမှုဘဝ၊ အဆောက်အအုံများနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ကြီးမားစွာ ထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။

ငလျင်လှုပ်ခတ်ရသည့် အကြောင်းရင်း

ငလျင်များသည်   ကမ္ဘာ့မြေလွှာပြားများ (Tectonic   Plates)     ရွေ့လျားမှုကြောင့် အဓိကဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည်။       ကမ္ဘာ့မြေလွှာပြားများသည်   တဖြည်းဖြည်း ရွေ့လျားနေပြီး    တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ထိမိသောအခါတွင်   စွမ်းအင်များ စုပုံလာကာ ရုတ်တရက်  လွှတ်ထုတ်ချိန်တွင် ငလျင်လှုပ်ခြင်းဖြစ်ပေါ်သည်။   ငလျင်၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းများကို ငလျင်ဗဟိုချက် (Epicenter) မြေပြင်ပေါ်ရှိ ငလျင်စတင်လှုပ်ခတ်ရာအချက်၊ အတွင်းဗဟိုချက် (Hypocenter/Focus)  မြေအောက်ရှိ ငလျင်စတင်ဖြစ်ပေါ်ရာနေရာနှင့်   ငလျင်ပြင်းအား  (Magnitude)  ဟူ၍ခွဲခြားထားသည်။ 

ငလျင်၏ ပြင်းအားကို  Richter Scale (ရစ်ချ်တာစကေး) ဖြင့်   တိုင်းတာသည်။

 ကမ္ဘာလွှာငလျင် (Tectonic Earthquake) မြေလွှာပြားများ ရွေ့လျားမှုကြောင့်ဖြစ်သော ငလျင်၊ မီးတောင်ငလျင် (Volcanic Earthquake) မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုနှင့် ဆက်စပ်သောငလျင်၊    အလွှာကျိုးငလျင် (Collapse Earthquake)၊ မြေအောက်ဂူများ ပြိုကျခြင်းကြောင့် ဖြစ်သောငလျင်နှင့် လူလုပ်ငလျင် (Induced/Artificial Earthquake)(ဥပမာ -မြေအောက်သို့ ဗုံးထိန်းခြင်း၊ ဆည်ကြီးများရေလွှဲခြင်း၊ ဓာတ်ငွေ့တူးဖော်ခြင်း) ဟူ၍ ငလျင်အမျိုးအစား များစွာရှိသည်။ ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့်  ဆိုးကျိုးများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

လူသားဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများ

အိမ်ခြေ၊  ကျေးရွာများ  ပျက်စီးခြင်းကြောင့် လူအများအိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ကာ ယာယီခိုလှုံရာနေရာများ လိုအပ်လာနိုင်သည်။  ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက်    အဆောက်အအုံပြိုကျခြင်း၊  ပြတ်ကျသည့် ပစ္စည်းများကြောင့် ဒဏ်ရာရခြင်း၊ သေဆုံးခြင်းများဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင်   စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများ  PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder) ကဲ့သို့ စိတ်ဒဏ်ရာများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။

စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများ

လမ်းများ၊ တံတားများ၊ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားလိုင်းစသည့် အခြေခံအဆောက်အအုံပျက်စီးခြင်း၊ စက်ရုံများ၊ ဈေးများ၊   ကုန်တိုက်များ ပြိုကျခြင်းကြောင့် စီးပွားရေးထိခိုက်မှုရှိခြင်း၊  ပျက်စီးသွားသော အဆောက်အအုံများကို ပြုပြင်ရန် ငွေကြေးအမြောက်အမြား လိုအပ်ခြင်းတို့ကြောင့်   နောက်ဆက်တွဲစီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများကို ခံစားရနိုင်သည်။

ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများ

    တောင်ကုန်းဒေသများတွင် မြေဆီလွှာပြိုကျခြင်း၊ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် ငလျင်ကြောင့် (ဆူနာမီ) လှိုင်းလုံးကြီးများဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ မြေကြီးအက်ကွဲခြင်းကြောင့် လမ်းများ၊ ရေမြောင်းများပျက်စီးခြင်း   စသည့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ   ဆိုးကျိုးများကို ခံစားရနိုင်သည်။

လူမှုရေးနှင့်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများ

    ရေသွယ်စနစ်ပျက်စီးခြင်းကြောင့် ရေရှားပါးမှု၊ ရေညစ်ညမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးစခန်းများတွင် လူထူထပ်ပြီး ရောဂါကူးစက်မှု (ဥပမာ - ကိုဗစ်-၁၉ ၊ ဝမ်းလျှောရောဂါ) များ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိခြင်း၊  စည်းကမ်းပျက်ပြားမှုများကြောင့်   လုယက်မှုများ   ဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြေရှိသည်။

နောက်ဆက်တွဲဘေးအန္တရာယ်များ

ငလျင်ကြီးအပြီး ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ငလျင်ငယ်များ (Aftershocks)  ဆက်လက်လှုပ်ခတ်နိုင်ပြီး  ပျက်စီးမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေနိုင်သည်။ ထို့ပြင်   ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းပျက်စီးခြင်း၊ ဓာတ်အားလိုင်းများ ပြတ်တောက်ခြင်းကြောင့် မီးလောင်မှုဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။

နောက်ဆက်တွဲ ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်း

ငလျင်နောက်ဆက်တွဲ ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းသည် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲပြီး ဘေးဒုက္ခများကို ခံနိုင်ရည်ရှိသော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ရပ် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်သည်။ ဤလုပ်ငန်းအောင်မြင်ရန် အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဒေသခံပြည်သူလူထုတို့၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် အလွန်အရေးကြီးသည်။

လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီများပေးခြင်း၊ ဒုက္ခသည်များအား ယာယီခိုလှုံရာ နေရာများဖန်တီးပေးခြင်း၊ အရေးပေါ်ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုများပေးခြင်း၊ သောက်သုံးရေသန့် ဖြန့်ဖြူးပေးခြင်းတို့ကို   အရေးပေါ်အဆင့်အနေဖြင့် သတ်မှတ်သည်။

အခြေခံအဆောက်အအုံများ (လမ်း၊ တံတား၊ လျှပ်စစ်၊ ရေ) ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများ ပြန်လည်စတင်ခြင်း၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းငယ်များ ပြန်လည်စတင်နိုင်ရန် အထောက်အပံ့ပေးခြင်း၊ ငလျင်ဒဏ်ခံနိုင်သော အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ခြင်း၊စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရေး၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ဝန်ဆောင်မှုများ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊ အနာဂတ်အတွက် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အစီအမံများပြုလုပ်ခြင်းတို့ကို   ဆက်လက်ဆောင်ရွက် ပေးရမည်ဖြစ်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော် သဘာဝဘေးဆိုသည်မှာ ရှောင်ပြေး၍မရနိုင်သော ဖြစ်စဉ်ဖြစ်သဖြင့် ထိရောက်သော သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အစီအမံများ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အသက်ဆုံးရှုံးမှုနှင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုများကို သိသိသာသာ လျှော့ချနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိရောက်သော  သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အစီအမံများဖြင့်   ငလျင်ဘေးအန္တရာယ်ကို ကာကွယ်ကြပါရန် တိုက်တွန်းရေးသားလိုက်ရပါသည်။           ။

၂ဝ၂၅ နှစ်ဦးပိုင်းကစပြီး မြန်မာပြည်တစ်လွှား အင်အားအသင့်အတင့်ရှိသော   မြေငလျင်တချို့ ခပ်စိပ်စိပ် လှုပ်ခတ်နေကြောင်း    မိုးလေဝသနှင့် ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာနမှ သိရသည်။

ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက် မြန်မာစံတော်ချိန် ၁၃ နာရီ ၃၅ မိနစ် ၁၄ စက္ကန့်က စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး မင်းကင်းမြို့၏ ၁၅ မိုင်ခန့်အကွာ၌ အင်အားရစ်ချ်တာစကေး ၄ ဒသမ ၂ အဆင့်ရှိ မြေငလျင်လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။

ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၂ ရက် မြန်မာစံတော်ချိန် ၁၇ နာရီ ဝ၃ မိနစ် ၃ဝ စက္ကန့်က ဟားခါးမြေငလျင်စခန်းမှ တောင်-အရှေ့တောင်ဘက် ၇၃ မိုင်ခန့်ကွာဝေးသော   မြန်မာပြည်တွင်း   (မတူပီမြို့၏ အရှေ့ဘက် ၂၂ မိုင်ခန့်အကွာ)၊ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၁ ဒသမ ၅၇ ဒီဂရီ၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒသမ ၇၈ ဒီဂရီ၊ အနက် ၅၅ ကီလိုမီတာကိုဗဟိုပြု၍ အင်အားရစ်ချ်တာစကေး  ၅ ဒသမ ၁ အဆင့်ရှိ မြေငလျင်လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။

မတ်လ ၃ ရက် မြန်မာစံတော်ချိန် ၁ဝ နာရီ ဝ၃ မိနစ် ၁၃ စက္ကန့်က ကမ္ဘာအေးမြေငလျင်စခန်းမှ မြောက်-အနောက်မြောက်ဘက် ၂၇ မိုင်ခန့်ကွာဝေးသော မြန်မာပြည်တွင်း (တိုက်ကြီးမြို့၏ အရှေ့တောင်ဘက် ၇ မိုင်ခန့်အကွာ)၊ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၇ ဒသမ ၂၅ ဒီဂရီ၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒသမ ဝ၆ ဒီဂရီ၊ အနက် ၁ဝ ကီလိုမီတာကိုဗဟိုပြု၍ အင်အားရစ်ချ်တာစကေး ၄ ဒသမ ၅ အဆင့်ရှိ မြေငလျင်လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။

မတ်လ ၅ ရက် မြန်မာစံတော်ချိန် ဝ၄ နာရီ ၃၆ မိနစ် ၄၇ စက္ကန့်က ကမ္ဘာအေးမြေငလျင်စခန်းမှ  အနောက်-အနောက်မြောက်ဘက်  ၃၃ မိုင်ခန့်ကွာဝေးသော မြန်မာပြည်တွင်း (ညောင်တုန်းမြို့၏ အရှေ့တောင်ဘက် ၆ မိုင်ခန့်အကွာ)၊ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၆ ဒသမ ၉၆ ဒီဂရီ၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅ ဒသမ ၆၆ ဒီဂရီ၊ အနက် ၁ဝ ကီလိုမီတာကိုဗဟိုပြု၍ အင်အားရစ်ချ်တာစကေး  ၅  ဒသမ  ၁  အဆင့်ရှိ မြေငလျင်လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။

အင်အားအလွန်ပြင်းထန်သော မြေငလျင်မတ်လ ၂၈ ရက် မြန်မာစံတော်ချိန် မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၁ မိနစ် ဝ၂ စက္ကန့်က မန္တလေးမြေငလျင်စခန်းမှ အရှေ့မြောက်  ၂၁   ကီလိုမီတာခန့်ကွာဝေးသော မန္တလေးမြို့၏   အရှေ့မြောက်ဘက်  ကီလိုမီတာ ၂ဝ  ခန့်အကွာ၊  မြောက်လတ္တီတွဒ်   ၂၂  ဒသမ ဝ၉  ဒီဂရီ၊  အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒသမ ၂၃  ဒီဂရီ၊ အနက် ၁ဝ ကီလိုမီတာကိုဗဟိုပြု၍ အင်အားရစ်ချ်တာစကေး ၇ ဒသမ ၇ အဆင့်ရှိ အင်အားအလွန်ပြင်းထန်သော   မြေငလျင်တစ်ခု လှုပ်ရှားခဲ့ရာ ယင်းပြင်းထန်ငလျင် လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့မြောက်ဒေသ၊ နေပြည်တော်ကောင်စီနယ်မြေ၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတို့ရှိ ငလျင်ဒဏ်သင့်နေရာများကို အရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ် အမျိုးသားသဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီမှကြေညာခဲ့သည်။

မြေငလျင်လှုပ်ခြင်း

ဘူမိဗေဒသဘောတရားအရ မြေထုချပ် (Plate) ဟုခေါ်သော ကျောက်သားထုချပ်နှစ်ခုသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တွန်းတိုက်မိသောအခါ တစ်ခုက အခြားတစ်ခုအောက်သို့     ငုပ်လျှိုးဝင်ရောက်သွားပြီးနောက်အပေါ်တစ်ခုမှာ တွန်းတိုက်ခံလိုက်ရသည့်အတွက် တွန့်ခေါက်လာပြီး  ထိုနေရာတွင်  အားတွေတဖြည်းဖြည်း စုစည်းမိလာသည်။  တစ်ချိန်ချိန်မှာ ၎င်းစုစည်းမိသော အားများက    ရုတ်တရက်ရုန်းကန်ပြီး အဘက်ဘက်သို့ပြန့်ထွက်သွားသည်။

ထိုအခါ ၎င်းအားတွေဖြတ်သန်းသွားရာ လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်ရှိ ကြားခံအရာများအားလုံး တုန်ခါသွားသည့်ဖြစ်စဉ်ကို “မြေငလျင်လှုပ်ခြင်း (Earthquake)”  ဟုခေါ်သည်။ တစ်နည်းဆိုသော် ကမ္ဘာမြေကြီးအောက်ရှိ ကျောက်လွှာများ ရုတ်တရက်ကျိုးပြတ်ရွေ့လျားမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသောမြေသားများ  ပြင်းထန်စွာတုန်ခါခြင်းကို မြေငလျင်လှုပ်ခြင်းဟုခေါ်သည်။

မြေငလျင်လှုပ်သောအခြားအကြောင်းများ

အောက်ဖော်ပြပါအကြောင်းများကြောင့်လည်း မြေငလျင်လှုပ်တတ်သည်။

- မြေအောက်ကျောက်လွှာများ လှုပ်ရှားမှု။         (အဖြစ်အများဆုံး၊ အပြင်းထန်ဆုံး၊ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးမှု အများဆုံးဖြစ်၏)

 -  မီးတောင်ပေါက်ကွဲခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့မြေထု ချပ်ကြီးများ  တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တွန်းကန်မှု  သို့မဟုတ် ကျွံကျနိမ့်ဆင်းမှု။ (ပျက်စီးအား   ပြင်းထန်လေ့မရှိပေ)

 -  မြေအောက်မိုင်းခွဲခြင်း သို့မဟုတ် ဖောက်ခွဲမှု ကဲ့သို့သော ပေါက်ကွဲအားပြင်းထန်သည့် လူတို့လုပ်ဆောင်မှု။

- အာကာသမှ ဥက္ကာခဲကြီးများ ကမ္ဘာမြေပေါ်သို့ ကျရောက်မှု။

သတိပြုစေလို

သတိထားရမည့်အချက်မှာ မြန်မာနိုင်ငံသည် မြောက်ဘက် ကချင်ပြည်နယ်ပူတာအိုမှ  ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး  သုံးခွမြို့ကိုဖြတ်ကာ အက်ဒမန်ပင်လယ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်သွားသော အရှည်မိုင် ၆ဝဝ ကျော်သည့် စစ်ကိုင်းပြတ်ရွေ့ ငလျင်ကြောကြီးပေါ်တွင် တည်ရှိနေသည်။ ထို့ကြောင့် ငလျင်အန္တရာယ် အချိန်မရွေး ကျရောက်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ကျောက်ကြမ်း၊ ကဘော်၊ ရွှေတြိဂံ၊ ဒေးဒရဲ စသည့် ငလျင်ပြတ်ရွေ့ကြောများပေါ်တွင် တည်ရှိနေသည်။   ထို့ကြောင့် အများပြည်သူတို့အနေဖြင့် ငလျင်ဘေးကို အထူးသတိပြုကြရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ တာဝန်ရှိသူများ အနေဖြင့်လည်း ငလျင်ဒဏ်ခံနိုင်သည့် အဆောက်အအုံများ ဆောက်လုပ်ပေးခြင်း၊ ငလျင်လှုပ်ခတ်ပါက အများပြည်သူတို့ ကြိုတင်စုဝေးနိုင်သည့် နေရာများကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားခြင်း၊ ငလျင်နှင့်စပ်လျဉ်းသည့်  အသိပညာပေးမှုများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ပြုလုပ်ခြင်းနှင့်  ဇာတ်တိုက်လေ့ကျင့်ခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်ထားသင့်ပါသည်။

ထို့ပြင်အထိတ်တလန့်ဖြစ်စေသည့် သတင်းမှားများ ဖြန့်ချိမှုများကိုစိစစ်ကာ သတင်းမှန်ကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ထုတ်ပြန်ခြင်းတို့ကိုလည်း အလေးထားလုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။

မြေငလျင်ရှေ့ပြေးလက္ခဏာများ

ဗဟုသုတတစ်ရပ်အနေဖြင့်  ငလျင်မလှုပ်မီ သဘာဝအလျောက် ကြိုတင်သိနိုင်သော ရှေ့ပြေးလက္ခဏာများကို အောက်ပါအတိုင်းအကြံပြုလိုပါသည်။

-တိရစ္ဆာန်များ ပုံမှန်မဟုတ်သော အပြုအမူများ ပြုမူအော်ဟစ်တတ်ခြင်း။ (အထူးသဖြင့် ပျား၊ ငှက်၊ ဝက်ဝံများသည် ၎င်းတို့ခိုအောင်းနေရာက ထွက်လာခြင်း၊ ငလျင်လှုပ်ခါနီးနိမိတ်တွင် ကြက်များဥဥတာ ရပ်သွားခြင်း၊ ငါးခူများက လျှပ်စစ်သံလိုက်လှိုင်းများကို   အာရုံခံနိုင်စွမ်းကောင်းသည့်အတွက် ငလျင်လှုပ်ခါနီးမှာ ငါးခူများ ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်း ကူးခပ်နေကြခြင်း၊ ခွေးနှင့်ကြောင်များ ကြောက်လန့်နေပုံပေါ်ခြင်း)

- ဆိုးဝါးသောအနံ့များရခြင်း။

- ရေတွင်းများပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ရေခန်းသွားခြင်း။

- ရေမျက်နှာပြင်မြင့်တက်လာခြင်း။

- အပူချိန်တိုးလာခြင်း။

- ငလျင်လှုပ်မည့်ဒေသအောက်တွင် တော်လည်းသံများ ကြိုတင်ဖြစ်ပေါ်တတ်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။

မြေငလျင်မလှုပ်မီ ကြိုတင်ဆောင်ရွက်သင့်သည့် အချက်များ

(၁) မိမိအိမ် သို့မဟုတ် ကျောင်း သို့မဟုတ် အလုပ်နေရာများအတွင်းရှိ လုံခြုံသော နေရာများကို လေ့လာထားပါ။

(၂) အန္တရာယ်ရှိတတ်သည့်နေရာများကို သတိထားပါ။

(၃) အိမ်အပြင်ဘက် သို့မဟုတ် ကျောင်း သို့မဟုတ် အလုပ်ခန်းအပြင်ဘက်တွင်လည်း လုံခြုံစိတ်ချရသည့်နေရာများကို ကြိုတင်လေ့လာထားပါ။

(၄) မိမိနေထိုင်ရာနေရာသည် မည်သည့် ငလျင်ဇုန်တွင် ကျရောက်နေသည်၊ မည်ကဲ့သို့ပြင်ဆင်ထားသင့်သည်ကို လေ့လာထားပါ။

(၅) ဘေးကင်းလုံခြုံသော နေရာလမ်းကြောင်းများကို သတ်မှတ်ထားပါ။ ငလျင်လှုပ်နေချိန်တွင် ပြုမူနေထိုင်ရမည့် နည်းလမ်းများကို မိသားစုဝင်များအား အသိပေးလေ့ကျင့်ထားပါ။

(၆) ပြိုကျ၊ ပြုတ်ကျ၊ ကွဲရှနိုင်သောပစ္စည်းများ၊ တွဲလောင်းကျနေသောအရာများကို အန္တရာယ်မဖြစ်စေရန် မြဲမြံအောင်ပြုလုပ်ထားပါ။

(၇) မိသားစုသုံး အရေးပေါ်ပစ္စည်းများ၊   အရေးကြီး စာရွက်စာတမ်းများကို   ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပါ။

(၈) မိမိအိမ်၏ ခိုင်ခံ့မှုကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပြီး တောင့်တင်း ခိုင်မာအောင်ပြုလုပ်ထားပါ။  (၉) ရေ၊ ဓာတ်ငွေ့၊ လျှပ်စစ်မီးအားမြှင့်စက်စသည့် အရေးပေါ်ကိစ္စများအား    ဖြတ်တောက်နိုင်မည့် နေရာများကို   လေ့လာထားပါ။

(၁ဝ) ရှေးဦးသူနာပြုပစ္စည်း၊ စားစရာ၊ သောက်ရေ၊ ဓာတ်မီး၊ ဓာတ်ခဲအပို၊ ခရီးဆောင်ရေဒီယိုနှင့် အရန်ဓာတ်ခဲများဆောင်ထားပါ။

(၁၁) မြေသားမခိုင်မာသည့် နေရာများရှိ အဆောက်အအုံများနှင့် သက်တမ်းလွန် အဆောက်အအုံများကို ရှောင်ပါ။

မြေငလျင်လှုပ်ရှားနေစဉ် ဆောင်ရွက်သင့်သည့် အချက်များ

(၁) ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှုမရှိပါနှင့်။ သတိရှိပါ။ တည်ငြိမ်မှုရှိပါ။

(၂) မီးသုံးနေစဉ် ငလျင်လှုပ်ပါက မီးတောက်ငြှိမ်းပါ၊  မီးခလုတ်များကိုပိတ်ပါ။ 

(၃) ပြိုကျနိုင်သည့် အရာဝတ္ထုများ၊ အဆောက်အအုံများအနီးမှ အမြန်ဆုံးရှောင်ရှားပါ။

(၄) ၅ စက္ကန့်အတွင်း အဆောက်အအုံအပြင်သို့ ရောက်နိုင်ပါက ပြေးထွက်ပါ။  မရောက်နိုင်ပါက ဘေးကင်းသောနေရာတွင် (ဝပ် ကာ ကိုင်)  ပုံစံဖြင့်နေပါ။ (ဝပ်  =  ဘေးအန္တရာယ်ကင်းသောနေရာတွင် ဝပ်နေပါ။ ကာ = ခိုင်ခံ့သောစားပွဲ၊ ခုတင်အောက်တွင် မိမိကိုယ်ကို အကာအကွယ်ယူပါ။  ကိုင် = ခိုင်ခံ့သောစားပွဲ၊ ခုံ၊ ခုတင်များကို မြဲမြံစွာ ကိုင်ထားပါ။

(၅) အိမ်ထဲတွင်ရှိနေပါက ခုတင်၊ စားပွဲခုံအောက်သို့ ဝင်နေပါ။ ခုတင်၊ စားပွဲမရှိလျှင် အဆောက်အအုံ၏ အတွင်းနံရံတစ်လျှောက် သို့မဟုတ် ထောင့်တစ်ခုခုတွင် အကာအကွယ်ယူပါ။

(၆) တံခါးပေါက် သို့မဟုတ် ပြတင်းပေါက်  သို့မဟုတ် ဝရန်တာမှ ဝေးဝေးနေပါ။

(၇) မြင့်မားလေးလံသော ဗီရို သို့မဟုတ် ရေခဲသေတ္တာ စသည့်  ပရိဘောဂ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများမှ ဝေးဝေးနေပါ။ 

(၈) အိပ်ရာထဲရောက်နေပါက ဦးခေါင်းကို ခေါင်းအုံးအောက်မှာ ထားပြီးကာကွယ်ပါ။ (၉) မြေညီထပ်တွင်ရှိနေပြီး ဝင်ပေါက်၊ ထွက်ပေါက်နှင့် နီးပါက အဆောက်အအုံအတွင်း မနေဘဲ အပြင်ဘက်သို့ အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာရှောင်ရှားပါ။

(၁ဝ) အဆောက်အအုံကို စွန့်ခွာရမည်ဆိုလျှင် ဓာတ်လှေကားအတွင်း ပိတ်မိနိုင်သဖြင့် ရိုးရိုးလှေကားမှသာ ဆင်းပါ။

(၁၁) မီးများငြှိမ်းသတ်ထားပါ။

(၁၂) မြေငလျင်လှုပ်နေစဉ်   အပြင်သို့လုံးဝထွက်မပြေးပါနှင့်။ 

(၁၃) အထပ်မြင့်တိုက်များ၏ တံခါးပေါက်များမှ ခုန်ထွက်၊ ခုန်ချခြင်း မပြုပါနှင့်။

 (၁၄)  ဓာတ်လှေကားထဲသို့ တိုးဝှေ့ခြင်းမပြုရ။

(၁၅) ငလျင်လှုပ်စဉ် လမ်းပေါ်သို့ရောက်နေပါက မြင့်မားသော တိုက်တာ အဆောက်အအုံများ၊ မီးတိုင်၊ သစ်ပင်၊ လျှပ်စစ်ဓာတ်ကြိုးတန်းနှင့်ဝေးရာသို့ အမြန်ရှောင်ရှား၍ မြေပြင်မှာဝပ်နေပါ။

(၁၆) ငလျင်လှုပ်စဉ် ကားထဲတွင်ရှိနေပါက ကားကိုအရှိန်‌လျှော့၍  ဘေးကင်းမည့်နေရာကိုမောင်းသွားပြီးရပ်ထားပါ။ ကားကိုစက်သတ်ကာ ကားထဲမှာပဲ ဆက်ထိုင်နေပြီး တံတား၊ အဆောက်အအုံများနှင့် ဝေးရာမှာနေပါ။

(၁၇) နိမ့်သောကမ်းပါး သို့မဟုတ် ရေတွင်းရေကန်တို့မှ ဝေးဝေးနေပါ။

(၁၈) ပင်လယ်ကမ်းခြေ၊ မြစ်ကမ်းစပ်တွင် နေထိုင်သူများဖြစ်ပါက မြေပြင်တောင်ကုန်း ရှိရာနေရာသို့အမြန်ဆုံးသွားပါ၊ ဆူနာမီလှိုင်းကြီးများ ဝင်ရောက်လာနိုင်သဖြင့် ပင်လယ်ကမ်းခြေမှ ဝေးဝေးနေပါ။

မြေငလျင်လှုပ်ပြီးနောက် ဆောင်ရွက်သင့်သည့် အချက်များ

(၁) မိသားစုဝင်များကို စစ်ဆေးပါ။ မိသားစုဝင်များ ပျောက်ဆုံးသွားပါက  သက်ဆိုင်ရာသို့ အကြောင်းကြားပါ။

 (၂) မိမိကိုယ်ကို အနာတရဖြစ်၊ မဖြစ်စစ်ဆေးပါ။

(၃) ဒဏ်ရာရနေသူများ၊ လှောင်ပိတ်မိနေသူများကိုကူညီပြီး ရှေးဦးပြုစုပါ။

(၄) ကလေးသူငယ်များ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ မသန်စွမ်းသူများ၊  မကျန်းမာသူများ၊  ကိုယ်ဝန်ဆောင်များကို  ဦးစားပေးကယ်တင်ပါ။

(၅) အင်အားကြီးသည့် ငလျင်လှုပ်ပြီးတိုင်း နောက်ဆက်တွဲငလျင်များ လှုပ်တတ်သဖြင့် နောက်ထပ်ငလျင်ဆက်မလှုပ်မီ အဆောက်အအုံ အပြင်ဘက်သို့ အမြန်ဆုံး ပြေးထွက်ပါ။ 

(၆) မိမိအိမ်နှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ၊ ပျက်စီးမှုများ အားလုံးကို ပြန်လည်စစ်ဆေးပါ။

(၇) ကွင်းပြင်၊ ကွက်လပ်၊ လယ်ကွင်းစသည့်နေရာများတွင် ခေတ္တယာယီနေပါ။

 (၈) အပျက်အစီးအောက်တွင် ပိတ်မိနေပါက မီးခြစ်ကိုမသုံးပါနှင့် မီးလောင်နိုင်သည်။

 (၉)  မီးခလုတ်များကိုပိတ်ထားပြီး   ဓာတ်မီးနှင့် ဘက်ထရီမီးများကိုသာ သုံးပါ။

 (၁ဝ) ဓာတ်ငွေ့နံ့၊ ဓာတ်ဆီနံ့ စသောလောင်စာနံ့များရပါက အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာပါ။

(၁၁) ငလျင်လှုပ်ပြီးနောက် အချို့ကမ်းခြေဒေသများတွင် ပင်လယ်ဒီလှိုင်းကြီးများ တက်လာခြင်း၊ ရေကာတာနှင့် ဆည်များပြိုကျခြင်း၊  တောင်ပြိုကျခြင်းတို့ကြောင့်  ရေကြီးရေလျှံခြင်းများဖြစ်တတ်၍ မြေမြင့်ပိုင်းသို့ ကြိုတင်ရှောင်ရှားပါ။

(၁၂) သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရဌာနမှ ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသော သတင်းများကို  စဉ်ဆက်မပြတ် နားထောင်ပြီး အကြံပြုချက်များကို လိုက်နာပါ။ အခြားသူများကိုမျှဝေပါ။ ကောလာဟလသတင်းများကို မယုံပါနှင့်။

အချုပ်ဆိုသော် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းတည်ရှိသော ပြတ်ရွေ့ကြောများအနက် နိုင်ငံတကာမြေငလျင်နှင့် ဘူမိဗေဒပညာရှင်များ လွန်စွာစိတ်ဝင်စားကြသော မိုင်  ၆ဝဝ  ကျော်ရှည်လျားသည့်  စစ်ကိုင်းပြတ်ရွေ့ကြောသည်  မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်မှဖြတ်၍ တောင်မြောက်တန်းလျက် အနေအထားဖြင့် တည်ရှိနေသည်။ ဥတုရာသီ၊ ချိန်ခါမရွေး ငလျင်လှုပ်နိုင်သည်။ ကြိုတင်ခန့်မှန်းမရသော သဘာဝဘေးတစ်ခုဖြစ်၍ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများတတ်သည်။ လူအသေအပျောက်၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာများလည်း ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်သူလူထုများ ငလျင်ဘေးဆိုင်ရာ အသိပညာများ ရရှိလာစေရန်  သက်ဆိုင်ရာ   မြို့နယ်မီးသတ်ဦးစီးဌာနက မြန်မာပြည်တစ်ဝန်း လူနေရပ်ကွက်များ၊ စာသင်ကျောင်းများတွင် ငလျင်ဘေးကယ်ဆယ်ရေး သရုပ်ပြလေ့ကျင့်မှုများကို ပြုလုပ်ပေးလျက်ရှိသည်။

သို့ပါ၍ မြေငလျင်ကြောအနီးတွင် နေထိုင်ပါက မြေငလျင်ဘေးမှ ကင်းဝေးစေရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ထားသင့်ပါကြောင်းနှင့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် မဖြစ်မီ၊ ဖြစ်ဆဲ၊ ဖြစ်ပြီးကာလတို့အတွက်   သတိပေးနှိုးဆော်မှု၊ ပညာပေးလေ့ကျင့်မှု၊  အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှု၊  ကူညီကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးများ၊ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းတို့ဖြင့် ရင်ဆိုင်ကြရခြင်းဖြစ်ရာ နိုင်ငံသူ၊  နိုင်ငံသားတို့၏  အရည်အချင်းပြည့်ဝမှု၊ လူသားချင်းစာနာမှုတို့ဖြင့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အပေါင်းတို့ကို ကျော်လွှားကြရမည်သာ ဖြစ်ပါကြောင်း ထပ်ဆင့် အကြံပြုအပ်ပါသည်။      ။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းသည် သက်ကြီးရွယ်အိုများ  အထူးသဖြင့်  ဆေးရုံတက်နေရသူများ၊နှလုံးရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါနှင့် ကင်ဆာရောဂါများကဲ့သို့      နာတာရှည်ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိသူများတွင်    တွေ့ရနိုင်ပါသည်။    လူဦးရေအခြေပြုလေ့လာမှုများအရ လူထုအတွင်း  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းပြဿနာဖြစ်ပွားမှုသည် ၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပြီး  အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ သိသိသာသာ တိုးမြင့်လာကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။  အသက် ၅၅ နှစ်နှင့်အထက် ပါဝင်သူများ၏ ၇ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အသက် ၇၅ နှစ်ကျော်သူများ၏ ၁၁ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းတွင်အဖြစ်များပြီး ကျန်းမာရေးဌာနများ၊ ဘိုးဘွားရိပ်သာနှင့်  ဆေးရုံတက်လူနာများတွင်    ပို၍တွေ့ရသည်။ သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းကို ဆေးရုံတက်လူနာများ၏  ၁၅-၃၀ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် သက်ကြီးလူနာများတွင်  ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တွေ့နိုင်ကြောင်းအစီရင်ခံထားပါသည်။ အသက်အရွယ်ကြီးခြင်းသည်သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းအန္တရာယ်   ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများသောအချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။     မကြာသေးမီ  ဆယ်စုနှစ်များတွင် သက်ကြီးရွယ်အိုလူဦးရေတိုးလာခြင်းနှင့်အတူ     သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းနှင့်ဆက်စပ်သောရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ    ပိုမိုတွေ့ရှိလာသောကြောင့် Hyponatremia ခေါ် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းပြဿနာမှာ အရေးပါလာသည်။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ကို  "ပုံမှန်" အားဖြင့် ၁၃၅-၁၄၂ mmol/L အဖြစ်သတ်မှတ်သည်။ ဆိုဒီယမ်  ၁၃၅ mmol/L  အောက်ကျဆင်းသွားသောအခါ ယင်းကိုသွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်း Hyponatremia ဟုသတ်မှတ်သည်။   ခန္ဓာကိုယ်တွင် ဆိုဒီယမ်သည် အာရုံကြောကျန်းမာရေးနှင့်     ကြွက်သားများ၏ လုပ်ဆောင်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန်၊   ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းအရည်များကိုထိန်းညှိပေးပြီး အာရုံကြောများသို့ လှုံ့ဆော်မှုများပေးပို့ရန်အတွက်  မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော သတ္တုဓာတ်ဖြစ်သည်။   သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ပမာဏလျော့နည်းခြင်းသည်   သွေးထဲရှိ    ဆိုဒီယမ်ပမာဏ ပုံမှန်ထက်နည်းနေချိန် သို့မဟုတ် သွေးထဲတွင်       ရေပါဝင်မှုများလွန်းနေချိန်တွင်ဖြစ်ပေါ်ပြီး ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် ကျန်းမာရေးပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းနိုင်သောအကြောင်းရင်းများ

သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်    သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းရသောအကြောင်းရင်းများမှာအသက်အရွယ်ကြီးလာခြင်းကြောင့် ရေကိုစွန့်ထုတ်နိုင်စွမ်းကျဆင်းခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း စုစုပေါင်းရေပါဝင်မှုရာခိုင်နှုန်းလျော့နည်းလာခြင်း၊   ကျောက်ကပ်၏အတွင်းပိုင်းတွင်Prostaglandins ထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းသွားခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။     နှလုံးချို့ယွင်းခြင်း၊ ကျောက်ကပ်နှင့်အသည်းရောဂါများကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း   ပိုလျှံနေသော  အရည်များကို စွန့်ထုတ်နိုင်စွမ်းကျဆင်းသွားသဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အရည်များကျန်ရှိနေသောအခါ   ဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှုအချိုးအစား လျော့နည်းသွားနိုင်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ဆိုဒီယမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်နှင့်ရေတို့ကို ဟန်ချက်ညီအောင်ထိန်းသိမ်းရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသော ဟော်မုန်းထုတ်ပေးနိုင်သည့် အဒရီနယ်ဂလင်းများ၏စွမ်းရည်ကျဆင်းခြင်းနှင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင် ပုံမှန်ဆီးသွားခြင်းကိုထိန်းထားနိုင်သော ADH ဟော်မုန်းကို အလွန်အကျွံထုတ်လုပ်ခြင်းကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။  နာတာရှည်ရောဂါများကြောင့်ဆေးဝါးများ     မကြာခဏသောက်ရခြင်း ဥပမာ-ဆီးဆေးများ၊      တချို့သော အတက်ကျဆေးများ၊ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ၊ စိတ်ကျရောဂါကုသသောဆေးအမျိုးအစားများကြောင့်  ဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် သွေးတိုးရောဂါ သို့မဟုတ်  နှလုံးရောဂါရှိသူများအနေဖြင့် ဆားဓာတ်နည်းသောအစာကို စားရခြင်းနှင့် အာဟာရချို့တဲ့မှုကြောင့် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ် ကျဆင်းခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အဆုတ်ကင်ဆာ အပါအဝင် တချို့သောကင်ဆာရောဂါရှိသူများတွင်လည်း သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းပြဿနာတွေ့ကြုံနိုင်သည်။ နွေရာသီတွင် ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာလုပ်ဆောင်ချက်ချွတ်ယွင်းလာခြင်း၊   ဆားဆုံးရှုံးမှုများလာခြင်း၊    ဆားစားသုံးမှုလျော့နည်းခြင်း၊     ရေသောက်သုံးမှုတိုးလာခြင်းကြောင့် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှုပိုများသည်။  ထို့ပြင်  မကြာခဏပြင်းထန်စွာအော့အန်ခြင်း၊  ဝမ်းလျှောခြင်းနှင့် ချွေးအလွန်ထွက်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်မှ ဆားများ ဆုံးရှုံးသွားခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းသောလက္ခဏာများ

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်း    ရောဂါလက္ခဏာများ၏ပြင်းထန်မှုသည်  လျော့နည်းသောဆိုဒီယမ်ပမာဏ၊   လူနာ၏အခြေခံကျန်းမာရေး၊လျော့နည်းမှု၏ကြာချိန်နှင့်  ရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်ပေါ်မှု၏ကြာချိန်ကဲ့သို့သော  အကြောင်းရင်းများစွာတွင်   မူတည်သည်။  နာတာရှည်ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းနှင့်ဆက်စပ်သော အပျော့စားလက္ခဏာများဖြစ်သည့်ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ရခက်ခြင်းကြောင့် ချော်လဲခြင်း၊ အရိုးပွရောဂါနှင့် အရိုးကျိုးခြင်းများအပေါ်  ဆိုးရွားသောသက်ရောက်မှုများသည် သက်ကြီးရွယ်အိုလူနာများတွင် မကြာခဏတွေ့ရပြီး   ပို၍ပြင်းထန်နိုင်သည်။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ် ပုံမှန်ထက်အနည်းငယ်လျော့နည်းခြင်းသည် အများအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ ၁၂၅ mmol/L အောက်လျော့ကျသွားလျှင် ပျို့အန်ခြင်း၊   အိပ်ငိုက်ခြင်း၊  ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ အာရုံကြောအားနည်းခြင်း၊ စိတ်ရှုပ်ထွေးခြင်း၊ ထုံထိုင်းခြင်းတို့ကို အများအားဖြင့်တွေ့ရသည်။ ထို့ပြင်  ၄၈ နာရီတွင် ရုတ်တရက် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်  ၁၁၅ mmol/L အောက် သိသိသာသာကျဆင်းသွားလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာသည့်  ပြင်းထန်သောလက္ခဏာများဖြစ်သည့်   ပျို့ခြင်း၊  အော့အန်ခြင်း၊    ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ သတိမေ့မြောခြင်း၊ တက်ခြင်းနှင့် သေဆုံးခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ကုသမှု

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းအတွက် ကုသမှုသည် ယင်း၏ပြင်းထန်မှုနှင့် အရင်းခံအကြောင်းရင်းပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားသည်။ ပုံမှန်ထက်  အနည်းငယ်လျော့နည်းခြင်းတွင် ဆိုဒီယမ်များသောအစားအစာများကို စားသုံးခြင်း၊ချွေးအလွန်အကျွံထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်လျှင်ဓာတ်ဆားရည်များသောက်ခြင်းနှင့်  ဆားဖြည့်စွက်စာများ သောက်သုံးခြင်းဖြင့် သက်သာစေပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် အရည်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသဖြင့်    သောက်သည့်အရည်ပမာဏကို လျှော့ချလိုက်ရုံဖြင့် ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင်ကူညီပေးနိုင်သည်။   နှလုံးရောဂါ၊အသည်းရောဂါ၊  ကင်ဆာရောဂါရှိသူများနှင့် ဆီးဆေးများ သို့မဟုတ် ဆေးဝါးအများအပြားကို သောက်သုံးနေသူများ၊   နာတာရှည်လူနာများတွင်   သံသယရှိသောဆေးဝါး(များ)ကို  လတ်တလောရပ်ဆိုင်းခြင်းသည်  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်မြင့်တက်မှုကို အထောက်အကူပြုသည်။

သို့သော် သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် မကြာခဏသွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့်ဖြစ်နိုင်သည်။ အထူးသဖြင့်စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဆေးဝါးများသည်  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှု ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အရေးကြီးသည့်အချက်ဖြစ်သဖြင့်  လူနာများသည်  ကုထုံးကိုကောင်းစွာတုံ့ပြန်ပါက       (ဥပမာ- စိတ်ကျရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဆေးဖြင့်    ကောင်းစွာထိန်းချုပ်နိုင်သောလူနာ)ကုသမှုများကို    ရပ်ဆိုင်းရန်ဖြစ်သည်။သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှုဖြစ်နိုင်သော ရောဂါအခံများ( ကျောက်ကပ်ရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါ၊  အသည်းရောဂါ၊ အဒရီနယ်ဂလင်းများ၏ဟော်မုန်းမလုံလောက်မှုအပါအဝင်  တခြားဆေးဘက်ဆိုင်ရာပြဿနာများ)ကို  ရှာဖွေဖော်ထုတ်ကုသရန်လိုအပ်ပါသည်။ ပြင်းထန်သောအခြေအနေများတွင်   ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို    လျင်မြန်စွာမြှင့်တင်ရန် သွေးကြောမှတစ်ဆင့်       ဆိုဒီယမ်များများပါသောဆားရည်ကို ဆရာဝန်များကပေးနိုင်သည်။

ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းကိုကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများ

ခန္ဓာကိုယ်တွင်    ဆိုဒီယမ်သည်     သွေးထုထည်၊ သွေးပေါင်ချိန်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အရည်များကို ထိန်းညှိပေးသောကြောင့် ပုံမှန်ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို ထိန်းသိမ်းထားရန် အရေးကြီးပါသည်။  နေ့စဉ်  ဆားစားသုံးမှုသည် ၅ ဂရမ်ထက် မပိုစေရန်အတွက်  ရေနှင့် အရည်လုံလောက်စွာသောက်ရန်လိုအပ်သည်။  သို့သော် ရေဓာတ်လွန်ကဲခြင်းသည်လည်း     ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်နိုင်သည်။ အများအားဖြင့် ရေငတ်ခြင်းနှင့် ဆီးအရောင်သည် ရေမည်မျှလိုအပ်ကြောင်းကို အထင်ရှားဆုံး ညွှန်ပြသည်။    ဆီးသည်    အဝါဖျော့ဖျော့(ကောက်ရိုးအရောင်) ဖြစ်နေလျှင်    ရေဓာတ်ပုံမှန်ဖြစ်သည်ဟုယူဆနိုင်ပါသည်။  ရေဓာတ်ခန်းခြောက်လျှင်   ဆီးအရောင်ရင့်နိုင်သဖြင့်  ရေလုံလောက်စွာ သောက်ရန်လိုအပ်သည်။

သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်     လက္ခဏာမပြသော်လည်း နာမကျန်းဖြစ်လျှင်   သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ကိုဂရုတစိုက် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု  ပြုလုပ်ရန်လိုအပ်သည်။ အဓိကအားဖြင့် နာတာရှည်ရောဂါလက္ခဏာရှိသောလူနာများကို ဆေးညွှန်းများပေးရာတွင် ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းကို သတိပြုကာကွယ်ရန်လိုအပ်သည်အထူးသဖြင့်  ဆီးဆေးများသည်    သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်း  အဖြစ်အများဆုံးအကြောင်းရင်းများထဲမှ  တစ်ခုဖြစ်သည်။ တချို့သော ကျန်းမာရေးအခြေအနေများဖြစ်လျှင် (ဥပမာ-အန်ခြင်းနှင့် ဝမ်းလျှောခြင်း၊ နွေရာသီတွင်ပြင်းထန်သောအပူဒဏ်ကို ခံစားရခြင်း) ဓာတ်ဆား ဖျော်ရည်များကို သောက်သုံးခြင်းသည် ဆုံးရှုံးသွားသော   ဆိုဒီယမ်နှင့်   ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်းကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရန် ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။

အနှစ်ချုပ်မှာ သက်ကြီးရွယ်အိုများ၏  အထွေထွေကျန်းမာရေးသည် ခန္ဓာကိုယ်ရှိ ဆိုဒီယမ်သတ္တုဓာတ်ကို မှန်ကန်သောဟန်ချက်အတွင်း ထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်းအပေါ်မူတည်ပါသည်။ အကယ်၍  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှုလျော့နည်းပါက  အစားအစာများတွင် ဆိုဒီယမ်ကြွယ်ဝသောအစားအစာပမာဏကို တိုးမြင့်စေခြင်း၊  အားဖြည့်အချိုရည်များ  သို့မဟုတ် ဓာတ်ဆားရည်များသောက်ခြင်းနှင့်    ဖြည့်စွက်ဆားများစားသုံးခြင်းက အနည်းငယ်လျော့နည်းခြင်းကိုသက်သာစေသည်။ အထူးသဖြင့် နှလုံး သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာ နာတာရှည်ပြဿနာများရှိနှင့်ပြီးဖြစ်သည့်သက်ကြီးရွယ်အိုလူနာများတွင် ဆေးဝါးများကို သတိဖြင့်ညွှန်းသင့်သည်။ထို့ပြင်သက်ကြီးရွယ်အိုလူနာများတွင် ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောဆေးဝါးများ သို့မဟုတ် အစားထိုးကုထုံးများကိုပမာဏနည်းပါးစွာအသုံးပြုခြင်းသည်လျော့နည်းခြင်းမှများသောအားဖြင့်ရှောင်ရှားနိုင်သည်။သက်ကြီးရွယ်အိုများ တွင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ပျို့အန်ခြင်း၊  ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊အိပ်ငိုက်ခြင်းကဲ့သို့သော  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းလက္ခဏာများ ခံစားရပါက ဆရာဝန်ထံ ချက်ချင်းဆက်သွယ်ရန်လိုအပ်ကြောင်း  သတိပေးအပ်ပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories