မြန်မာနိုင်ငံ၌ လက်ရှိအခြေအနေတွင် လူကုန်ကူးမှုပုံစံအသစ် Job Scam (အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းဖြင့် ဆွဲဆောင်လိမ်လည်ခြင်း) နည်းလမ်းဖြင့် ပစ်မှတ်ရှာဖွေကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ မသိနားမလည်သူ၊ အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေနေသူများအနေဖြင့် ငွေကြေးမက်လုံးကြောင့် လူကုန်ကူးမှုခံနေကြရကြောင်း လက်တွေ့မျက်မြင်သိရှိရပါသည်။ အွန်လိုင်းပေါ်တွင် လိမ်လည်မှုများသည် Job Scam သာမက အခြားသောလိမ်လည်မှုများ၊ ခြိမ်းခြောက်ခံရမှု၊ လိမ်လည်ခံရမှုများစွာ ရှိနေသည်။

ထိုကဲ့သို့ Online Scam (အင်တာနက်ပေါ်တွင် လိမ်လည်ခံရမှု) များကို ဆန်းစစ်လေ့လာရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အဖြစ်အများဆုံး လိမ်လည်ခံရမှု ၁၁ မျိုးရှိကြောင်း တွေ့ရသည်။ ၎င်းအမှု အမျိုးအစား ၁၁ မျိုးမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်-

(က) Phishing Scam (Social Media နှင့် Email များသို့ Link များပေးပို့၍ ဆွဲဆောင်လိမ်လည်ခြင်း)။

( ခ ) Fake Call Center Scam (လိမ်လည်သူက မိုဘိုင်းငွေကြေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် အခြားဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ၏ Call Center အယောင် ဆောင်၍ OTP Code နှင့် ကိုယ်ရေး အချက်အလက်များ တောင်းခံကာ ငွေလိမ်လည်ထုတ်ယူခြင်း)။

(ဂ ) E-Commerce Scam (Social Media နှင့် Website များမှတစ်ဆင့် အွန်လိုင်းဈေးဝယ်သူများအား လိမ်လည်ခြင်း)။

(ဃ) Social Media Impersonation Scam (Social Media များနှင့် Website များအား ထိန်းချုပ်ရယူခြင်း သို့မဟုတ်ပုံစံတူ အတုများ ပြုလုပ်၍ လိမ်လည်ခြင်း)။

( င) Prize Draw Scams (ကံစမ်းမဲနှင့် စုကြေးများ ပေါက်သည်ဟု ပြောဆိုလိမ်လည်ခြင်း)။

( စ) Loan Scam (ချေးငွေအမည် အသုံးပြု ထားသည့် Social Media နှင့် Application များမှတစ်ဆင့် လိမ်လည်ခြင်း)။

(ဆ) Internet Love Scam (မိသားစုဝင်၊ ချစ်သူရည်းစားကဲ့သို့ ချစ်ခင်နှစ်သက် ကြောင်း ပြသကာ ပစ္စည်းဥစ္စာတစ်ခုခုဖြင့် ဆွဲဆောင်လိမ်လည်ခြင်း)။

(ဇ) Credit for Sex Scam (Social Media မှတစ်ဆင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စဖြင့် ဆွဲဆောင်၍ ခြိမ်းခြောက်လိမ်လည်ခြင်း)။

(ဈ) Fake Gambling Platforms Scam (လောင်းကစားအမည် Website နှင့်Social Media အတုများဖြင့် လိမ်လည်ခြင်း)။

(ည) Job Scam (အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းဖြင့် ဆွဲဆောင်လိမ်လည်ခြင်း)။

(ဋ) Investment Scam (ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဖြင့် ဆွဲဆောင်လိမ်လည်ခြင်း) တို့ဖြစ်သည်။

၂ဝ၂၃ ခုနှစ်နှင့် ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လအထိ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့သို့ တိုင်ကြားလာသည့် အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှု ဖြစ်စဉ်ပုံစံများအနေဖြင့် မိုဘိုင်းဖုန်းအသုံးပြု၍ ယုံကြည်အောင်ပြောဆိုကာ ငွေကြေးလိမ်လည်ခြင်း၊ Facebook Account / Page များမှတစ်ဆင့် ငွေကြေးလိမ်လည်ခြင်း၊ Mobile Pay Agent ဝန်ထမ်းများ အယောင်ဆောင်၍ Mobile Pay Account များမှ ငွေကြေးလိမ်လည်ထုတ်ယူခြင်းစသည့် Fake Call Center Scam (လိမ်လည်သူက မိုဘိုင်းငွေကြေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း သို့မဟုတ် အခြားဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ၏ Call Center အယောင်ဆောင်ပြီး OTP Code နှင့် ကိုယ်ရေး အချက်အလက်များ တောင်းခံကာ ငွေလိမ်လည်ထုတ်ယူခြင်း) ငွေကြေးလိမ်လည်မှု ၂၃၉ မှု၊ ကုန်ပစ္စည်းရောင်းချရငွေများအား Mobile Banking များမှတစ်ဆင့် လိမ်လည်ရယူခြင်း၊ နိုင်ငံခြား ငွေကြေးလဲလှယ်မှုမှတစ်ဆင့် ငွေကြေးလိမ်လည် ရယူခြင်းစသည့် E-Commerce Scam (Social Media နှင့် Website များမှတစ်ဆင့် အွန်လိုင်း ဈေးဝယ်သူများအား လိမ်လည်ခြင်း) ငွေကြေးလိမ်လည်မှု ၁၇ မှု၊ အများပိုင်ကုမ္ပဏီတည်ထောင်၍ အစုရှယ်ရာငွေများအား လိမ်လည်ရယူခြင်း၊ တရား မဝင်အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့၍ ငွေကြေးစုဆောင်းခြင်းမှတစ်ဆင့် စုကြေးငွေများလိမ်လည်ရယူခြင်းစသည့် Loan Scam (ချေးငွေအမည် အသုံးပြုထားသည့် Social Media နှင့် Application များမှတစ်ဆင့် လိမ်လည်ခြင်း) ငွေကြေးလိမ်လည်မှု ၁၀ မှု၊ Fake Gambling Platforms Scam (လောင်းကစားအမည် Website နှင့် Social Media အတုများဖြင့် လိမ်လည်ခြင်း) ငွေကြေးလိမ်လည်မှု ခုနစ်မှု၊ မူပိုင်ခွင့်ရရှိထားသော ရုပ်ရှင်/ ဗီဒီယို ဇာတ်လမ်းများအား ခွင့်ပြုချက် မရှိဘဲ တရားမဝင်ကူးယူခြင်း၊ ငွေကြေးရယူ၍ ဖြန့်ချိခြင်း၊ ပြသခြင်း စသည့်အမှုဖြစ်စဉ် ငါးမှု၊ ငွေတု ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းအမည်များဖြင့် ငွေကြေးလိမ်လည်မှု သုံးမှု စုစုပေါင်း ၂၈၁ မှုတို့ကို တွေ့ရပြီး တိုင်ကြားထားခြင်းမရှိသော အမှုများစွာလည်း ရှိနေနိုင်သည်။

တွေ့ရှိရသည့် အမှုအမျိုးအစားများအနက် အမှုဖြစ်စဉ် ၁ဝ ခုကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်နှင့် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်တို့ကို ဖော်ပြသွားပါမည် -

မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့သို့ တိုင်ကြားလာသည့် အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုဖြစ်စဉ်၊ အမှုအမျိုးအစားများအနက် အမှုဖြစ်စဉ် ၁၀ ခုနှင့် စိစစ်တွေ့ရှိချက်များ

အမှုဖြစ်စဉ် (၁) အကျဉ်းချုပ်

နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံသား Obarinu Oluwatobi Daivd က KBZ Bank ၏ Website ပုံသဏ္ဌာန်ကို တုပထားသည့် admin@spectra-laser.pl Account အား အသုံးပြုပြီး KBZ Bank Account ဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးသတိပေးချက်ဟူသော စာသားဖြင့် Login ဝင်ရောက်ရန်အတွက် User Name နှင့် Password တို့ကိုတောင်းခံ၍ ၎င်း Account တွင် ဖြည့်သွင်းစေကာ ဖုန်းအတွင်း ဖွင့်လှစ်ထားရှိသည့် KBZ Bank Mobile Bank Account မှ ငွေကျပ်သိန်း ၁ဝ၂ဝ လွှဲပြောင်းရယူသွားမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

xxxxx နှင့်ဇနီးတို့သည် နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကတ်များကို တရားမဝင်ဝယ်ယူခြင်း၊ အချို့နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကတ်များကို Picsart Application ဖြင့်အတုပြုလုပ်၍ KBZ Pay Account များဖွင့်လှစ်၍ မ xxxxx ထံသို့ ရောင်းချခဲ့သည်။ နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံသား Obarinu Oluwatobi Daivd နှင့် မ xxxxx တို့သည် ငွေကြေးလိမ်လည်မှုများမှရရှိသည့်ငွေများကို ဝယ်ယူရရှိထားသည့် KBZ ဘဏ်ငွေ စာရင်းအမှတ်များသို့ လွှဲပြောင်းရယူသည် ။ Phishing Scam (Social Media နှင့် Mail များသို့ Link များ ပေးပို့၍ ဆွဲဆောင်လိမ်ညာခြင်း)ဖြစ်သည်။ (နည်းပညာအသိ၊ သတိမရှိသဖြင့် မိမိအကောင့်၏ လုံခြုံမှုအခြေအနေအပေါ် စိုးရိမ်စိတ်ဖြင့် User Name & Password တို့ကို အခြားသူထံ အလွယ် တကူပေးခဲ့သောကြောင့် အကောင့်အတွင်းရှိ ငွေများဆုံးရှုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၂) အကျဉ်းချုပ်

ဝ၉xxxxx ဖြင့်ဖွင့်လှစ်ထားသည့် Viber Account မှ YouTube Channel တစ်ခုကို Subscribe ပြုလုပ်လျှင် ငွေကျပ် ၁ဝဝဝ ရရှိမည်ဖြစ်ပြီး Like and Subscribe ပြုလုပ်ရုံမျှဖြင့် အပိုဝင်ငွေရရှိမည်ဟု စတင်မက်လုံးပေးခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ငွေကျပ် ၉၈၃ သိန်း လိမ်လည်မှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

Like and Subscribe ပြုလုပ်ရုံမျှဖြင့် အပိုဝင်ငွေရရှိမည်ဟု မက်လုံးပေးလာသဖြင့် ပေးပို့ထားသည့် Mission 1 / Mission 2 စသည့် YouTube Channel များအား Subscribe ပြုလုပ်ခဲ့ရာ တရားလို ၏ KPay အတွင်း ငွေကျပ် ၄ဝဝဝ ရောက်ရှိလာသည်။ Mission 3 YouTube Channel Thadar Moe Oo Channel Link သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး အဆိုပါအကောင့်မှ ထည့်ပေးခဲ့သည့် 4401 Fortune Myanmar Telegram Group ၌ ငွေကျပ် ၃၅ဝဝဝ သွင်းလျှင် ၄၅ဝဝဝ ၊ ငွေကျပ် ၂ဝဝဝဝဝ သွင်းလျှင် ၂၇ဝဝဝဝ၊ ငွေကျပ် ၅ဝဝဝဝ၀ သွင်းလျှင် ၆၇၅ဝဝဝ၊ ငွေကျပ် ၈ဝဝဝဝဝ သွင်းလျှင် ၁၀၈ဝ၀ဝဝ ရရှိမည်ဟု မက်လုံး ပေးဖော်ပြထားသဖြင့် တရားလိုက ငွေကျပ် ၃၅ဝဝဝ၊ သုံးသိန်းစသည်ဖြင့် ပေးသွင်းခဲ့ရာ မက်လုံးပေးသည့်အတိုင်း အရင်းငွေနှင့် အတိုးငွေများ ရရှိခဲ့သည်။

ဆက်လက်၍ SVIPFT 13011 Telegram Group ၌ Mission များ ဖော်ပြထားသဖြင့် တရားလိုက ငွေကျပ်သိန်း ၁၇ဝ ပေးသွင်းခိုင်းသည့် အကောင့်များသို့ ပေးသွင်းခဲ့ရာ Mission မှားယွင်းနေသဖြင့် ပြန်ဆယ်ယူလိုပါက ငွေကျပ် ၁၇၃ သိန်း ထပ်မံပေးသွင်းရမည်ဖြစ်ပြီး ပေးသွင်းခြင်းမရှိပါက ငွေများ ဆုံးရှုံးမည်ဟု စတင်လှည့်ဖြားသည်။

တရားလိုက ငွေများဆုံးရှုံးမည်ကို စိုးရိမ်သဖြင့် ငွေကျပ် ၁၇၃ သိန်းအား လွှဲပေးခဲ့သော်လည်း ငွေကျပ် သိန်း ၂၄ဝ ထပ်မံထည့်သွင်းမှသာ withdraw code ရရှိပြီး ယခင်ထည့်သွင်းခဲ့သည့် ငွေကျပ် ၃၄၃ သိန်း နှင့် အတိုးငွေ ၃၉၅ ဒသမ ၈၄ သိန်း ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပေးသွင်းခြင်းမရှိပါက ငွေများအားလုံး ဆုံးရှုံးမည်ဟု ထပ်မံလှည့်ဖြားသည်။ တရားလိုက ငွေကျပ်သိန်း ၂၄ဝ ကို ပေးသွင်းခိုင်းသည့် အကောင့်များသို့ ပေးသွင်းခဲ့ရာ Mission မှားယွင်းနေသဖြင့် Credit Score 80 သာရှိသဖြင့် ငွေများထုတ်ယူ၍မရကြောင်းနှင့် Credit Score 100 ပြည့်ရန် ငွေကျပ် သိန်း ၄ဝဝ ပေးသွင်းခိုင်းသဖြင့် ပေးသွင်းခဲ့သော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးပြ၍ ငွေများပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးခြင်းမရှိတော့ပေ။ (မက်လုံးပေးလာရာမှ မိမိ၏ လောဘစိတ်ကြောင့် ငွေများဆုံးရှုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၃) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ဒေါ်xxxxx အသုံးပြုသည့် xxxxx Facebook အကောင့်သို့ xxxxx အစ်ကိုဖြစ်သူ ဦးxxxxxx အသုံးပြုသည့် xxxxx Facebook အကောင့်မှ ၀၉xxxxx ဖြင့် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် xxxxx အမည် KPay အကောင့်သို့ ငွေကျပ် ၁၅ သိန်း တစ်ကြိမ်၊ ငွေကျပ် သိန်း၂ဝ နှစ်ကြိမ် စုစုပေါင်း ငွေကျပ် ၅၅ သိန်း ပေးပို့ခဲ့ပြီးရာမှ လိမ်လည်ခံရမှန်း သိရသဖြင့် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလို ဒေါ်xxxxx အသုံးပြုသည့် xxxxx Facebook အကောင့်သို့ အစ်ကိုဖြစ်သူ ဦးxxxxxx အသုံးပြုသည့် xxxxx Facebook အကောင့်မှ ငွေကြေးလိုအပ်နေကြောင်း ပြောဆိုသဖြင့် ယခင်ကလည်း အမြဲတမ်းငွေလွှဲပြောင်းပေးလေ့ရှိသဖြင့် ဝ၉ xxxxx ဖြင့် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် xxxxx အမည် KPay အကောင့်သို့ ငွေကျပ် ၁၅ သိန်း တစ်ကြိမ်၊ ငွေကျပ် သိန်း ၂ဝ နှစ်ကြိမ် စုစုပေါင်း ငွေကျပ် ၅၅ သိန်း လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ငွေလွှဲပြီးကြောင်း ဦးxxxxx ထံ ဖုန်းဆက်သွယ်ပြောဆိုခဲ့ရာ Facebook အကောင့်ခိုးယူခံထားရကြောင်းနှင့် ငွေများတောင်းခံခဲ့ခြင်းမရှိဟု သိရှိခဲ့ရသည်။ (မိမိ Social Media Account များ လုံခြုံမှုအားနည်းခြင်းကြောင့် အခြားသူက ခိုးယူသုံးစွဲ၍ အယောင်ဆောင် ငွေကြေးလိမ်လည်ခြင်းဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၄) အကျဉ်းချုပ်

တရားလိုက ……… Electronic ရောင်းဝယ်ရေး Facebook Page မှ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ ရောင်းရန်ရှိသည်ဟု ကြော်ငြာထားသည်ကို တွေ့ရှိသဖြင့် အဆိုပါ Page တွင် ဖော်ပြထားသည့် Viber နံပါတ် ဝ၉xxxxx ၌ QD Like A 80 250 Watt မီးသီးဖိုး ငွေကျပ် ၁၄၄ဝဝဝဝ ကို KBZ Special Bank Account: xxxxxxx သို့ ပေးသွင်းခဲ့ပြီးနောက် မီးသီးများ ရောက် ရှိလာခြင်းမရှိသဖြင့် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလိုက …. Electronic ရောင်းဝယ်ရေး Facebook Page မှ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ ရောင်းရန်ရှိသည်ဟု ကြော်ငြာထားသည်ကို တွေ့ရှိသဖြင့် အဆိုပါ Page တွင် ဖော်ပြထားသည့် Viber နံပါတ် ၀၉ xxxxxx သို့ ဆက်သွယ်၍ QD Like A 80 250 Watt မီးသီးဈေးနှုန်းကို မေးမြန်းသည်။ ဆိုင်မှာ မန္တလေးမြို့၌ တည်ရှိပြီး QD Like A 80 250 Watt မီးသီးတစ်လုံးမှာ ငွေကျပ် ၁၆ဝဝဝ ဖြစ်ကြောင်း၊ ပစ္စည်းများအား ကားဂိတ်မှတစ်ဆင့် ပေးပို့ပေးသည်ဟု ဖြေကြားခဲ့ကြောင်း၊ တရားလိုက မီးသီးအလုံး ၉ဝ အတွက် ငွေကျပ် ၁၄၄ဝဝဝဝ အား Daw xxxxx ၏ KBZ Special Bank Account- xxxxxx သို့ Viber ၌ ငွေလွှဲပြေစာအားပေးပို့ခဲ့ရာ Block ပြုလုပ်သွားခဲ့သည်။ (အွန်လိုင်းပေါ်၌ တွေ့ရှိရသည့် Facebook Page များအား မြေပြင်၌ ဦးစွာ မစူးစမ်းမဆင်ခြင်ဘဲ ငွေကြေးလွှဲပို့ခဲ့ရာမှ ငွေများဆုံးရှုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၅) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ဒေါ် xxxxx ၏ ၀၉ xxxxx သို့ ၀၉ xxxxxx ကိုင်ဆောင်သူက ကမ္ဘောဇဘဏ်မှ မန်နေဂျာ ကိုxxxxxx ဖြစ်ကြောင်း၊ KBZ Pay အား ၂ဝ၂၄ ခုနှစ်အတွက် အကောင့်မြှင့်ရန် လိုအပ်သဖြင့် မှတ်ပုံတင်အမှတ် နှင့် ကုတ်နံပါတ်ပေးရန် ယုံကြည်အောင် ပြောဆိုသဖြင့် ပြောပြခဲ့ပြီးနောက် ၎င်း၏ KBZ Pay အတွင်း ငွေကျပ် ၂၀၆၈၈၇၅ ကျပ်ကို U xxxxx အမည် KBZ Pay အကောင့်သို့ လွှဲပြောင်းခြင်းခံရသဖြင့် အရေးယူပေးပါရန် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလို ဒေါ် xxxxx ၏ ၀၉ XXXXX သို့ ၀၉ XXXXX ကိုင်ဆောင်သူက ကမ္ဘောဇဘဏ်မှ မန်နေဂျာ ကိုxxxxx ဖြစ်ကြောင်းပြောဆိုပြီး KBZ Pay အား ၂ဝ၂၄ ခုနှစ်အတွက် အကောင့်မြှင့်ရန် လိုအပ်သဖြင့် မှတ်ပုံတင်အမှတ်နှင့် ကုတ်နံပါတ်ပေးရန် ယုံကြည်အောင် ပြောကြားသည်။ ထို့နောက် ဒေါ် xxxxxx ၏ KBZ Pay အကောင့်မှ U xxxxxx အမည် KBZ Pay အကောင့်သို့ ငွေကျပ် ၁ဝ သိန်း နှစ်ကြိမ်၊ ၆၈၈၇၅ ကျပ် တစ်ကြိမ် စုစုပေါင်း ငွေကျပ် ၂၀၆၈၈၇၅ ကျပ် လွှဲပြောင်းပေးပို့ခဲ့သည်။ (မိမိထံ ဖုန်းဆက်သွယ်လာသူ၏ ပြောဆိုချက်များကို မစူးစမ်းမဆင်ခြင်ဘဲ ယုံကြည်ခဲ့ရာမှ ငွေများဆုံးရှုံးရခြင်း ဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၆) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ဦးxxxxx ၏ ၀၉ xxxxxxx သို့ ၀၉ xxxxxxx ကိုင်ဆောင်သူက ကမ္ဘောဇဘဏ်မှ မန်နေဂျာ ကို xxxxx ဖြစ်ကြောင်း KBZ Pay အကောင့်မြှင့်ရန် လိုအပ်သဖြင့် မှတ်ပုံတင်အမှတ်နှင့် ကုတ်နံပါတ်ပေးရန် ယုံကြည်အောင် ပြောဆိုသဖြင့် ပြောပြခဲ့ပြီးနောက် ၎င်း၏ KBZ Pay အတွင်း ငွေကျပ် သိန်း ၄ဝ ကို U xxxxxxx အမည် KBZ Pay အကောင့် သို့ လွှဲပြောင်းခြင်းခံရသဖြင့် အရေးယူပေးပါရန် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလို ဦး xxxxxx ၏ ၀၉ xxxxxx သို့ ၀၉ xxxxxx ကိုင်ဆောင်သူက ကမ္ဘောဇဘဏ်မှ မန်နေဂျာ ကို xxxxx ဖြစ်သည်။ KBZ Pay အကောင့် မြှင့်ရန်လိုအပ်သဖြင့် မှတ်ပုံတင်အမှတ်နှင့် ကုတ်နံပါတ်ပေးရန် ယုံကြည်အောင် ပြောဆိုသဖြင့် ပြောပြသည်။ ထို့နောက် ဦးxxxxx ၏ xxxxx KBZ Pay အကောင့်မှ U xxxxx အမည် KBZ Pay အကောင့်သို့ ငွေကျပ်သိန်း ၄ဝ အား လွှဲပြောင်းပေးပို့ ခဲ့သည်။ (မိမိထံဖုန်းဆက်သွယ်လာသူ၏ ပြောဆိုချက်များအား မစူးစမ်းမဆင်ခြင်ဘဲ ယုံကြည်ခဲ့ရာမှ ငွေများပျောက်ဆုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ Bank ဝန်ထမ်းအယောင်ဆောင်ကာ ငွေများလိမ်လည်ခြင်း ဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ် (၇) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ကိုxxxxx သည် xxxxx Facebook Page Internet Plan တစ်ခုအား ငွေကျပ် ၉ဝဝဝ ဖြင့် တစ်လ သုံးစွဲနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသဖြင့် အဆိုပါ Page မှ Register ပြုလုပ်ပေးမည်ဟု ပြောဆိုလာပြီး ဖုန်းနံပါတ်နှင့် မှတ်ပုံတင်အမှတ်တို့အား တောင်းယူ၍ Android Remote Support Software အား Install ပြုလုပ်ခိုင်းသဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ရာမှ ၎င်း၏ U xxxxx KBZ Pay အကောင့်မှ ၀၉xxxxxx ဖြင့် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် xxxxx KBZ Pay အကောင့်သို့ ငွေကျပ် ၁၁၃၇ဝဝဝ လွှဲပြောင်းပေးပို့ထားသည်ကို တွေ့ရှိရသဖြင့် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလို ကိုxxxxx သည် xxxxx Facebook Page Internet Plan တစ်ခုအား ၉ဝဝဝ ဖြင့် တစ်လ သုံးစွဲနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသဖြင့် အဆိုပါ Internet Plan အား ဝယ်ယူခဲ့သည်။ အဆိုပါ Facebook Page မှ Internet Plan အတွက် Register ပြုလုပ်ပေးမည်ဟု ပြောဆိုပြီး ဖုန်းနံပါတ်နှင့် မှတ်ပုံတင် အမှတ်တို့အား တောင်းလာသဖြင့် ပေးအပ်ခဲ့ပြီး Android Remote Support Software အား Install ပြုလုပ်ခိုင်းသဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် တရားလို U xxxxx KBZ Pay အကောင့်မှ ဝ၉xxxxx ဖြင့် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် xxxxx KBZ Pay အကောင့်သို့ ငွေကျပ် ၁၁၃၇ဝဝဝ လွှဲပြောင်းပေးပို့ထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ (ဖုန်း Remote Control ဆော့ဖ်ဝဲလ် များအကြောင်း မသိရှိခြင်းကြောင့် ငွေများဆုံးရှုံးရခြင်းဖြစ်သည်။ Phishing Software များအသုံးပြု၍ ဘဏ်အကောင့်အချက်အလက်များ ရယူအသုံးပြု ကာ ငွေများဆုံးရှုံးရခြင်းဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၈) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ဒေါ်xxxxx သည် Facebook ၌ စုကြေး လုပ်ငန်းများ၊ စုမဲအရောင်း/ အဝယ်လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်သူ ဒေါ်xxxxx နှင့် အွန်လိုင်း၌ ခင်မင်ရင်းနှီးခဲ့ပြီး စုမဲများဝယ်ယူခဲ့ရာမှ ဒေါ်xxxxx က အကြောင်း အမျိုးမျိုးပြ၍ တိမ်းရှောင်နေသဖြင့် အရေးယူပေးပါရန် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

အွန်လိုင်း၌ ခင်မင်ရင်းနှီးခဲ့ပြီး စုမဲများဝယ်ယူခဲ့ရာမှ လိမ်လည်ခံရသဖြင့် ငွေများဆုံးရှုံးရခြင်းဖြစ်သည်။

အမှုဖြစ်စဉ်(၉) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ဦးxxxxx သည် Telegram Account, @KYAWYE 11 BOT မှ ငွေလဲလှယ်ကြောင်း ကြေညာ ထားသည်ကိုတွေ့ရှိသဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ဝဝဝဝ ဖိုး လဲလှယ်လိုကြောင်း ပြောဆိုခဲ့ရာ တစ် ဒေါ်လာလျှင် ငွေကျပ် ၃၅၅၁ ကျပ်ဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသဖြင့် ဒေါ်လာ ၁ဝဝဝဝ ဖိုး လဲလှယ်မည်ဖြစ်ကြောင်း မက်ဆေ့ချ်ပို့ခဲ့ရာ အဆိုပါ Telegram Account မှ KBZ Banking အကောင့်နံပါတ် xxxxx (xxxxx) သို့ ငွေကျပ် ၃၅၅၁၀ဝဝဝ အား လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သော် လည်း ဒေါ်လာများပြန်လည်ပေးပို့ခြင်း မရှိသဖြင့် အရေးယူပေးပါရန် တိုင်တန်းမှုဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလို ဦးxxxxx သည် Telegram Account, @KYAWYE 11 BOT ၌ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀၀၀၀ ဖိုး လဲလှယ်လိုကြောင်းပြောဆိုခဲ့ရာ တစ်ဒေါ်လာ လျှင် ၃၅၅၁ ကျပ်ဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသဖြင့် ဒေါ်လာ ၁ဝဝဝဝ ဖိုး လဲလှယ်မည်ဖြစ်ကြောင်း မက်ဆေ့ချ်ပို့ခဲ့ရာ အဆိုပါ Telegram Account မှ KBZ Banking အကောင့်နံပါတ် xxxxxx (xxxxx) သို့ ငွေကျပ် ၃၅၅၁ဝဝဝဝ အား လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ အဆိုပါ Telegram Account မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ဝဝဝဝ ပြန်လည်ပေးပို့ခြင်းမရှိခဲ့။ (မစူးစမ်း မဆင်ခြင်ဘဲ ငွေများအား လွှဲပြောင်းပေးပို့ခဲ့ရာမှ ငွေများဆုံးရှုံးရခြင်းဖြစ်သည်။ အကျိုးအမြတ်အား မက်လုံးပေးလိမ်လည်၍ Social Media မှတစ်ဆင့် ငွေကြေးများလိမ်လည်ရယူခြင်းဖြစ်သည်။)

အမှုဖြစ်စဉ်(၁ဝ) အကျဉ်းချုပ်

တရားလို ဦးxxxxxx သည် အစ်မဖြစ်သူထံသို့ စင်ကာပူဒေါ်လာပို့ရန်အတွက် CB Bank မှ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၁၇ဝဝ အား xxxxxx Money Exchange သို့ ငွေလွှဲပြောင်းပေးပို့သည့် လိမ်လည်မှုကို တိုင်တန်းမှု ဖြစ်ပါသည်။

စိစစ်တွေ့ရှိချက်

တရားလို ဦးxxxxx သည် မြန်မာငွေနှင့် စင်ကာပူဒေါ်လာ လဲလှယ်၍ရသည်ဟု သိရှိရသော xxxxx Money Exchange အမည် Facebook Account သို့မေးမြန်းခဲ့ပြီး စင်ကာပူဒေါ်လာ ၁၇ဝဝ နှင့်ညီမျှသော မြန်မာငွေကျပ် ၄၁၁၄၀၀ဝ ကို CB Bank မှ xxxxx (xxxxx) သို့ ပေးပို့ခဲ့ပြီးနောက် xxxxx Money Exchange Facebook Account ပိတ်သွား၍ ငွေကြေးလိမ်လည်မှုပြုလုပ်ခံခဲ့ရသည်။ (Money Exchange အမည်ဖြင့် နာမည်တူ Facebook Page အတုများပြုလုပ်၍ တရားဝင်ဆိုင်များအဖြစ် အသွင် ယူ၍ ငွေကြေးလိမ်လည်ခြင်းဖြစ်သည်။)

မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့က ဆက်သွယ်ရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၆ (ဂ) ဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်ခဲ့သော အမှု များအနက်မှ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုငွေကြေးပမာဏ အများ ဆုံးဖြစ်သောအမှုမှာ အိမ်ဆောက်ပစ္စည်းဆိုင်တစ်ခုမှ လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများ ရောင်း/ဝယ်ရေးအတွက် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် ဆက်သွယ်ရာမှ ခင်မင်ရင်းနှီးခဲ့သူက ၎င်းသည်ငွေလဲလှယ်သည့်လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ကြောင်း၊ အဆိုပါလုပ်ငန်းမှ အကျိုးအမြတ်များစွာ ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ယုံကြည်အောင်ပြောဆိုပြီး KBZ၊ CB၊ AYA ဘဏ်အကောင့်နှင့် KBZ Payစသည့် ဘဏ်အကောင့်အသီးသီးတို့မှ ငွေလွှဲပြောင်းစေ၍ ငွေကျပ် သိန်းပေါင်း ၁၅ဝဝဝ ကျော်ခန့် လိမ်လည်ရယူသွားသဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်မှုဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် နိုင်ငံအလိုက်ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ဆိုက်ဘာမှုခင်းပြစ်မှုများအနေဖြင့် ဆုချီးမြှင့်မှု အကျိုးခံစားခွင့်ဆိုင်ရာ လိမ်လည်မှုများ၊ Call Center လိမ်လည်မှုများ၊ ငွေစုငွေချေးလိမ်လည်မှုများ၊ Online Banking ဆိုင်ရာ Fake Application များဖြင့် လိမ်လည်မှုများ၊ ဆက်သွယ်ရေးလိမ်လည်မှုများ၊ ငွေကြေးလိမ်လည် မှုများ၊ ကုန်သွယ်ရေးလိမ်လည်မှုများ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လိမ်လည်မှုများ၊ Facebook Account အတုများဖြင့် အွန်လိုင်းအရောင်းအဝယ်လိမ်လည်မှုများ၊ Website အသုံးပြု၍ လိမ်လည်မှုများ၊ အွန်လိုင်းလောင်းကစားများ အစရှိသဖြင့် နိုင်ငံအလိုက်ဖြစ်ပေါ်နေသော ဆိုက်ဘာမှုခင်းပြစ်မှုများမှာ တူညီမှုမရှိနိုင်သော်လည်း ဘုံတူညီနေသည့် ဆိုက်ဘာမှုခင်းများမှာ အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် လိမ်လည်လှည့်ဖြားနေသည့် Social Engineering Attack ပင်ဖြစ်သည်။

 ထို Social Engineering Attack ၏ သဘောတရားမှာ အများယုံကြည်နိုင်လောက်အောင် တည်ဆောက်၍ ဖွဲ့စည်းပြင်ဆင်မှုများ ကြိုတင်စီမံထားရှိကာ ယုံကြည်အောင် အယုံသွင်းနိုင်လောက် သည့် အချိန်တွင် ၎င်းတို့၏ Account / Page အား ဖျက်၍ Sim Card လွှင့်ပစ်ပြီး ငွေကြေးရယူသည့် နည်းလမ်းများပင်ဖြစ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ငွေတုရောင်းဝယ်မှုများတွင် ၎င်းနည်းလမ်းများ အဓိက အသုံးပြုကြကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

 အဆိုပါ လိမ်လည်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့၊ မှုခင်းရဲတပ်ဖွဲ့မှ စုံစမ်းစစ်ဆေး ခြင်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ အွန်လိုင်းကုန်ပစ္စည်း ရောင်းချမှု၊ ငွေတုရောင်းဝယ်ရေးအကြောင်းပြု လိမ်လည်မှုများတွင် အသုံးပြုသည့် အချို့ဖုန်းနံပါတ်များ၊ Profile များနှင့် မှတ်ပုံတင်များမှာ အတုများ ကို အသုံးပြုထားခြင်းကြောင့် ဖော်ထုတ်ရာတွင် အခက်အခဲများ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခွင့်ရနေသည့် မိမိတို့နိုင်ငံ၏ အားနည်းချက်မှာ တယ်လီဖုန်း Sim Card များအပေါ် မှတ်ပုံတင်နိုင်မှုကို မြန်ဆန်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်မှုမရှိခြင်း၊ မှတ်ပုံတင်များဖြင့် လိမ်လည်မှုမရှိနိုင်စေရန်၊ eID (ခေါ်) မှတ်ပုံတင်ရေး ကိစ္စရပ်များ ယခုထိ နှောင့်နှေးကြန့်ကြာမှုများ မဖြစ်စေရန်၊ အချိန်မီပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကုစားကြရန် လွန်စွာအရေးကြီးပါသည်။

ထို့ပြင် နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကတ်အတုဖြင့် ဘဏ်ငွေစာရင်း (သို့မဟုတ်) Mobile Pay စာရင်း များ ဖွင့်လှစ်ခြင်းမရှိစေရန် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မြန်မာ နိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာနတို့က စိစစ်ကြပ်မတ် ရမည်ဖြစ်ပြီး ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်ကို အသုံးပြုသည့် ငွေကြေးလိမ်လည်မှုဖြစ်စဉ်များမှ တရားခံဖော်ထုတ်ဖမ်းဆီးရာတွင် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူ၏ သတင်းအချက်အလက်များ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ရရှိစေရန် မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့အတွက် နည်းပညာအထောက်အကူပြုပစ္စည်း အားနည်းနေသေးသည့် အတွက် ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ရန် လိုအပ် လျက်ရှိပါသည်။

အဆိုပါ မိုဘိုင်းငွေပေးချေမှုလမ်းကြောင်းများမှ ငွေကြေးလိမ်လည်မှု မှုခင်းများ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက် ရာတွင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနည်းတူ Anti-Scam Center (လိမ်လည်မှုတိုက်ဖျက်ရေးစင်တာ) များ ဖွင့်လှစ်နိုင်မှုမရှိသေးသဖြင့် ထိုမှုခင်းများအား ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်မှု မရှိသေးကြောင်းကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။ သို့ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ငွေကြေးလိမ်လည်မှုများအား အချိန်မီတားဆီးရေးနှင့် အရေးယူမှုမြန်ဆန်ရေး ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအဖွဲ့ (Action Task Force) ကို ဖွဲ့စည်းပြီး မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်က ဦးဆောင် ၍ စောင့်ကြည့်ထိန်းသိမ်းလျက်ရှိပါသည်။

အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် တရားမဝင် ငွေရေးကြေးရေးလုပ်ငန်းများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ Social Media [Facebook ၊ TikTok ၊ X (Twitter)] များတွင် စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ သံသယ ဖြစ်ဖွယ် ဝက်ဘ်ဆိုက် (Website) များနှင့် တရားမဝင် နိုင်ငံခြားငွေ ဈေးကစားလျက်ရှိသော ဝက်ဘ်ဆိုက် (Website) များ၊ လောင်းကစား Page များ၊ တရား မဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် Viber Group များ၊ Application များ၊ Link များအား အချိန်ပြည့် စောင့်ကြည့်စိစစ်ဖော်ထုတ်ပြီး ပိတ်သိမ်းနိုင်ရေးနှင့် ၎င်းနှင့်ဆက်စပ်လျက်ရှိသော ဖုန်းနံပါတ်၊ ငွေစာရင်းများနှင့် မိုဘိုင်းငွေကြေးစာရင်းများအား တားဆီးပိတ်သိမ်းခြင်းများ ဆောင်ရွက်ရန် အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် တရားမဝင် ငွေရေးကြေးရေးလုပ်ငန်းများကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်၊ တားဆီးအရေးယူမှုဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအဖွဲ့အား နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်း၍ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ထို့ပြင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ အစည်းအဝေးအမှတ်စဉ် (၃/၂ဝ၂၄) ဖြင့် ထုတ်ပြန် ထားရှိခဲ့သည့် အင်တာနက်ပေါ်တွင် သတင်းတု၊ သတင်းအမှားများတင်ခြင်း၊ မဖွယ်မရာများတင်ခြင်း၊ နိုင်ငံရေးအရ တိုက်ခိုက်ပြောဆိုခြင်းအပေါ် ဥပဒေကြောင်းအရ တားမြစ်အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင်ရေး ကော်မတီ၏ လုပ်ငန်းစဉ်များကိုလည်း အရှိန်အဟုန်မြှင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော်လည်း နည်းပညာအထောက်အကူပြုပစ္စည်း မရှိသည့်အတွက် လျင်မြန်တိကျစွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး နှောင့်နှေးမှုများ ရှိနေပါသည်။

 မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် မိုဘိုင်းငွေရေးကြေးရေးဝန်ဆောင်မှုပေးသူများနှင့်ပတ်သက်၍ မိုဘိုင်းငွေရေးကြေးရေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများဆိုင်ရာစည်းမျဉ်းနှင့် ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများ ဥပဒေတို့ကို ထုတ်ပြန်ထားရှိပြီး Payment Frauds နှင့်ပတ်သက်၍ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းမရှိသေးသော်လည်း နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ၂ဝ၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည့် ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်မှတစ်ဆင့် ငွေကြေးလိမ်လည်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တားဆီးကာကွယ်ရန် သတင်းအချက်အလက်ရယူခြင်းနှင့် စစ်ဆေးဖော်ထုတ်ခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့်အပြင် ၎င်းမှုခင်းများအပေါ် ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေ၊ အီလက်ထရောနစ်ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရေးဥပဒေ (၂ဝဝ၄) နှင့် ဆက်သွယ်ရေးဥပဒေ (၂ဝ၁၃) တို့ဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးဥပဒေကို ရေးဆွဲလျက်ရှိရာ မူကြမ်းအဆင့်မှ အတည်ပြုနိုင်ရေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးဥပဒေ (Cyber Security Law) ကို မြန်ဆန်စွာ အတည်ပြုနိုင်ပါက ပြည်သူအပေါ် သတင်းအဆိပ်ခတ်နေသည့် တစ်ဖက်ပိတ်မီဒီယာများ၏ သတင်းတု၊ သတင်းမှားများအပေါ်တွင် ဟန့်တားလာနိုင်ဖွယ်ရှိသည့်အပြင် အွန်လိုင်းပေါ်တွင် ကျူးလွန်သည့်အမှုများကို ထိန်းသိမ်း ကာကွယ်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

နိဂုံးချုပ်တင်ပြလိုသည်မှာ ပြည်သူလူထုအနေဖြင့် မိုဘိုင်းငွေရေးကြေးရေးလိမ်လည်မှုများကို ကာကွယ်တားဆီးနိုင်ရန်နှင့် မိုဘိုင်းငွေကြေးလိမ်လည်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်းပြီး အထက်ပါ အကြောင်းအရာ၊ အချက်အလက်များကို ထပ်ဆင့်ဝေမျှသွားရန် တိုက်တွန်းလိုပါသည်။

မသမာသူများက လိမ်လည်မှု ကျူးလွန်ရာတွင် မိုဘိုင်းငွေပေးချေမှုလမ်းကြောင်းများ အသုံးပြုလာမှုအပေါ် မိုဘိုင်းငွေရေးကြေးရေးဝန်ဆောင်မှုပေးသည့် အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် အသိပညာနည်းပါးနေသေးသည့် ပြည်သူများ၏ အကျိုးစီးပွားအလို့ငှာ နည်းပညာလုံခြုံရေး (IT Security) မြှင့်တင်ပေး ခြင်းဖြင့် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးကြပါရန် တိုက်တွန်းရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။ ။

​(နောင်တွင် လက်ကမ်းစာစောင်၊ TikTok ၊ Telegram ၊ YouTube တို့တွင် ပြည်သူများ သတိပြုနိုင်ရန် အွန်လိုင်းအန္တရာယ် အသိပညာပေးမှုများကို ဖော်ပြပေးသွားပါမည်။)      

Source- www.moi.gov.mm

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံတော်နှင့်နိုင်ငံသားများ၏ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန် အခွန်အကောက်ရငွေများသည် အဓိကကျသည့် ဘဏ္ဍာငွေများ ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ အခွန်အကောက်ရငွေများ ဥပဒေနှင့်အညီ အပြည့်အဝ ရရှိရန် အခွန်ကောက်ခံမှုစနစ်သည် အခွန်ထမ်းပြည်သူများအပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးမဖြစ်စေဘဲ ညီညွတ်မျှတစေပြီး နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးကို အထောက်အကူပြုရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ အခွန်အာဏာပိုင်များ၏ အခွန်စည်းကြပ် ကောက်ခံမှုအပေါ် အပြည့်အဝ ကျေနပ်မှုမရှိသည့် အခွန်ထမ်းများအတွက် ပွင့်လင်းမြင်သာသည့် အခွန်အယူခံစနစ်တစ်ခု တည်ရှိရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အစိုးရ အဆက်ဆက်က ခေတ်စနစ်နှင့်အညီ အခွန်အယူခံခုံရုံးများ ဖွဲ့စည်းပြီး တရားမျှတမှုရှိရေး ကြိုးပမ်း အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြပါသည်။  

အခွန်အယူခံခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ၁၉၅၃ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံအမြတ်တော်ခွန် (ပြင်ဆင်ချက်) အက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၅ - ကအရ ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင် (၃) ဦး တို့ဖြင့်အမြတ်တော်ခွန်အယူခံ ခုံရုံးကို စတင်ဖွဲ့စည်းပြီး အမြတ်ခွန်အယူခံမှုများကို ကြားနာစစ်ဆေး စီရင်ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါသည်။ တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရလက်ထက် (၁-၁၀-၁၉၇၂) ရက်နေ့မှစ၍ ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင် (၄) ဦး ပါဝင်‌သော အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းပြီး အမြတ်ခွန်အယူခံမှုများသာမက အကောက်ခွန်၊ ယစ်မျိုးခွန်၊ တံဆိပ်ခေါင်းခွန်၊ ဟော်တယ်နှင့်ပျော်ပွဲစားရုံခွန်၊ ပွဲခွန် စသော အခွန်အကောက်ဆိုင်ရာ အမှုများနှင့် စပ်လျဉ်းသည့် အယူခံမှု၊ ပြင်ဆင်မှု၊ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုနှင့် တရားရုံးချုပ်သို့ လွှဲအပ် ပေးရန် လျှောက်ထားသည့် လွှဲအပ်မှုများကို ကြားနာစစ်ဆေး စီရင်ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ အမြတ်ခွန်အယူခံခုံရုံးမှ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဟူ၍ ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။

ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရလက်ထက် ၁၉၇၆ ခုနှစ်၊ အမြတ်ခွန် ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၀၊ ပုဒ်မခွဲ (ဃ) အရ ၀န်ကြီးအဖွဲ့၏ (၁၁-၁၂-၁၉၇၆) ရက်စွဲပါ အမိန့်ကြော်ငြာစာ အမှတ် (၁၂) ဖြင့်လည်းကောင်း၊ တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက် ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ပြည်‌ထောင်စုမြန်မာ နိုင်ငံတော်အစိုးရအဖွဲ့၏ (၂၈ - ၇ - ၁၉၈၉) ရက်စွဲပါ အမိန့်‌ကြော်ငြာစာအမှတ် (၆/၈၉) ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ပြည်‌ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့၏ (၃၁-၅-၂၀၁၇) ရက်စွဲပါ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၅၄/၂၀၁၇) ဖြင့်လည်းကောင်း အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ကိုဖွဲ့စည်း တာဝန်ပေးအပ်၍ အမှုများကို ကြားနာစစ်ဆေး စီရင်ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါသည်။ 

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သည် အခွန်စနစ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော်လျက် နိုင်ငံတော်၏ ဘဏ္ဍာငွေကို အခွန်အရပ်ရပ်မှ အပြည့်အဝ ကောက်ခံ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ တစ်ဖက်မှလည်း နိုင်ငံသားနှင့် အခွန်ထမ်းတိုင်း အနေဖြင့် ဥပဒေအရ ပေးဆောင်ရမည့် အခွန်များကို ပေးဆောင်ရာ၌ တန်းတူညီမျှမှုနှင့် တရားမျှတမှုအခွင့်အရေးများရရှိစေရန်အတွက်လည်းကောင်း၊ ဥပဒေနှင့်အညီခုခံချေပခွင့်နှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာသော အယူခံပိုင်ခွင့်များရရှိစေရန်အတွက်လည်းကောင်းအခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေကို(၁-၈-၂၀၁၈)ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ဥပဒေအမှတ် - ၂၃ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေများကို (၂၇-၉-၂၀၁၉) ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီး ဌာန၏ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ်၊ ၃၄၁/၂၀၁၉ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်သည့်နည်းဥပဒေများအား (၄-၅-၂၀၂၁) ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန၏ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ်၊ ၉/၂၀၂၁ ဖြင့် ပြင်ဆင်ခဲ့ပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေ၊ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေများပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ကို သီးခြားလွတ်လပ်သော အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ခုံအဖွဲ့သည် တရားစီရင်ရေးသဘောဆောင်သည့်လုပ်ပိုင်ခွင့် (Quasi-Judicial Power) နှင့် ချင့်ချိန်ဆောင်ရွက် ပိုင်ခွင့် (Discretionary Power) များကို အပ်နှင်းထားသည်နှင့်အညီ အစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်း အသီးသီးက စည်းကြပ်ကောက်ခံလျက်ရှိသည့် အခွန်အမျိုးမျိုးနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် အယူခံမှု၊ ပြင်ဆင်မှု၊ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုနှင့် လွှဲအပ်မှုတို့ကို လွှမ်းခြုံကြားနာစစ်ဆေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်က ဥပဒေနှင့်အညီ အခွန်စည်းကြပ်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စွမ်းဆောင်ရည် မြင့်မားသော အခွန်စီမံခန့်ခွဲမှုတိုးတက်ဖြစ်ထွန်းရေးအတွက် ပွင့်လင်းမြင်သာပြီး မျှတမှန်ကန်သည့် အခွန်အယူခံစနစ်ဖြင့် နိုင်ငံသားနှင့် အခွန်ထမ်းများ၏ ယုံကြည်အားထားမှုကို မြှင့်တင်ရန် မဟာဗျူဟာ မျှော်မှန်းချက်ထားရှိ ဆောင်ရွက်နေပါသည်။ မဟာဗျူဟာ မျှော်မှန်းချက် ပန်းတိုင်သို့ အောင်မြင်စွာ ရောက်ရှိနိုင်ရေးအတွက် နည်းဗျူဟာ လုပ်ငန်းစဉ် (၄) ရပ် ချမှတ် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှ ၂၀၂၁-၂၀၂၂ ဘဏ္ဍာရေး နှစ်အထိ (၂) နှစ် စီမံကိန်းကို ရေးဆွဲဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှု၏ အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များကို ဆန်းစစ်အခြေပြုလျက် ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှ ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ဘဏ္ဍာရေး နှစ်အထိ (၂) နှစ်တာ ကာလအတွက် ဆောင်ရွက်မည့် နည်းဗျူဟာလုပ်ငန်းစဉ်များကို ထပ်မံရေးဆွဲ သတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နှင့် ခုံအဖွဲ့ရုံးတို့သည် နိုင်ငံသားနှင့်အခွန်ထမ်းများအတွက် တရားမျှတမှု၊ ခုခံချေပနိုင်မှုနှင့် အယူခံနိုင်မှု အခွင့်အရေးများ အပြည့်အဝရရှိနိုင်ရေးအတွက် ထိရောက်သော ဝန်ဆောင်မှုများပေးနိုင်ရန် စဉ်ဆက်မပြတ် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ကုလသမဂ္ဂက ချမှတ် ထားသော စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်များ (Sustainable Development Goals – SDGs) ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲပြီး ဟန်ချက်ညီသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု စီမံကိန်း (Myanmar Sustainable Development Plan – MSDP) တို့နှင့်အညီ စွမ်းဆောင်ရည် မြင့်မားသည့် အခွန်စီမံခန့်ခွဲမှု ယန္တရားတစ်ရပ် စဉ်ဆက်မပြတ် ဖြစ်တည်နေစေရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရသို့ အထောက်အကူပေးနေသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်အနေဖြင့် ရပ်တည် ဆောင်ရွက်နေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ 

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ကို ဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင် (၆) ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေးလျက် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေနှင့်အညီ အခွန်ဆိုင်ရာအမှု များကို ကြားနာစစ်ဆေးစီရင် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သို့ လျှောက်ထား တင်သွင်းနိုင်သည့် အမှုများမှာ အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော အယူခံမှု၊ ပြင်ဆင်မှု၊ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုနှင့် လွှဲအပ်မှု စသည့် အမှု (၄) မျိုး ဖြစ်ပါသည်။ 

အယူခံမှု ဆိုသည်မှာ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ပြည်ထောင်စုအတွက် ကောက်ခံသည့် အခွန်များကို တာဝန်ယူကောက်ခံသည့်ဌာနများက ချမှတ်သော အခွန်ဆိုင်ရာ အပြီးသတ်ဆုံးဖြတ်ချက်၊ အမိန့်တစ်ခုခုကို မကျေနပ်၍သော်လည်းကောင်း၊ အကောက်ခွန်ဦးစီးဌာနက ချမှတ်သော ပြည်သူ့ ဘဏ္ဍာအဖြစ် သိမ်းဆည်းသည့် အမိန့်ကို မကျေနပ်၍သော်လည်းကောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့က အခါအားလျော်စွာ အမိန့်ကြော်ငြာစာ ထုတ်ပြန်၍ တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရသော အစိုးရဌာန သို့မဟုတ် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုခုကချမှတ်သည့်အခွန်ဆိုင်ရာ အပြီးသတ်ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုခုကို မကျေနပ်၍ သော်လည်းကောင်း ခုံအဖွဲ့ထံ အယူခံသည့်အမှုကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပါသည်။ 

ခုံအဖွဲ့သို့ အယူခံမှုလျှောက်ထားရာတွင် ခုံအဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားသော ပုံစံဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ ဌာနများ၏ မူလဆုံးဖြတ်ချက်၊ အမိန့် ချမှတ်သည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ကိုးဆယ်အတွင်း ခုံအဖွဲ့ထံသို့ လျှောက်ထားရန်ဖြစ်ပါသည်။ သတ်မှတ်ထားသော စည်းကမ်းသတ်ကာလအတွင်း လျှောက်ထားနိုင် ခြင်းမရှိပါက လျှောက်ထားသူအနေဖြင့် လုံလောက်သောအကြောင်းပြချက်များ တင်ပြရမည်ဖြစ်ပါ သည်။ 

ပြင်ဆင်မှုဆိုသည်မှာ ခုံအဖွဲ့က ချမှတ်သော အမိန့်တွင် အမှုအကြောင်းခြင်းရာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ နစ်နာသူက ဥပဒေနှင့်အညီ ပြန်လည်စိစစ်ပြင်ဆင်ပေးရန် ခုံအဖွဲ့သို့ ပြန်လည်တင်ပြသည့်အမှုကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပါသည်။ နစ်နာသူ ဆိုသည်မှာ အမှုအကြောင်းခြင်းရာအလိုက် ဥပဒေအရ နစ်နာသူ၊ တစ်စုံတစ်ရာ ဆုံးရှုံးခံရသူ၊ တစ်စုံတစ်ရာကို မတရားငြင်းပယ်ခံရသူ သို့မဟုတ် တစ်စုံတစ်ရာတွင် ၎င်း၏ပိုင်ရေးပိုင်ခွင့်ကို မတရားထိခိုက်စေသော ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းခံရသူတို့ကို ဆိုလိုပါသည်။ ပြင်ဆင်မှု လျှောက်ထားရာတွင် ခုံအဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားသော ပုံစံဖြင့် လျှောက်ထားရန်ဖြစ်ပြီး ခုံအဖွဲ့၏ စီရင်ချက် အမိန့် ချမှတ်သည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ခြောက်ဆယ်အတွင်း ခုံအဖွဲ့ထံသို့ လျှောက်ထားရမည် ဖြစ်ပါသည်။

ပြန်လည်သုံးသပ်မှုဆိုသည်မှာ ခုံအဖွဲ့ကချမှတ်ခဲ့သော ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ်ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြန်လည်သုံးသပ်ပေးပါရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းခံရသူတစ်ဦးဦးက ခုံအဖွဲ့သို့ပင် ပြန်လည် လျှောက်ထားသည့် အမှုကို ဆိုလိုပါသည်။ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့အနေဖြင့် မိမိ၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်နိုင်ရန် ဥပဒေအရ အခွင့်အာဏာအပ်နှင်းထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ပြန်လည်သုံးသပ်မှု လျှောက်ထားရာတွင်လည်း ခုံအဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားသော ပုံစံဖြင့် လျှောက်ထားရန် ဖြစ်ပါသည်။ ခုံအဖွဲ့၏ စီရင်ချက် အမိန့်ချမှတ်သည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ကိုးဆယ်အတွင်း လျှောက်ထားရမည် ဖြစ်ပါ သည်။ 

ပြန်လည်သုံးသပ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တင်သွင်းရာတွင် ပြန်လည်သုံးသပ်စေလိုသည့် အကြောင်းအချက် ခိုင်လုံမှုရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေ အမိန့် ၄၇၊ နည်းဥပဒေ ၁ ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ တင်ပြလျှောက်ထားကြရန်ဖြစ်ပါသည်။ 

လွှဲအပ်မှု ဆိုသည်မှာ ခုံအဖွဲ့သို့ တင်သွင်းလာသည့်အမှုတွင် ဥပဒေကြောင်းအရ ဖြေရှင်းရမည့် ကိစ္စဖြစ်သဖြင့် ခုံအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်များအားလုံး ပါဝင်သော စုံညီခုံအဖွဲ့က ကြားနာ စိစစ်ပြီးနောက် ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်ပေးပို့သည့်အမှုကို ဆိုလိုသည်။ လျှောက်ထားသူ သို့မဟုတ် လျှောက်ထားခံရသူက ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ် ပေးရန် လျှောက်ထားလာသည့်အခါဖြစ်စေ၊ လွှဲအပ်ရန် အကြောင်းပေါ်ပေါက်လာသည့်အခါဖြစ်စေ စုံညီခုံအဖွဲ့က လွှဲအပ်မှုအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန် သင့် မသင့် ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်ကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ လွှဲအပ်မှု လျှောက်ထားခြင်းကို ခုံအဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားသည့် ပုံစံဖြင့် လျှောက်ထားရန်ဖြစ်ပြီး ခုံအဖွဲ့က စီရင်ချက် အမိန့် ချမှတ်သည့်နေ့မှ ရက်ပေါင်း ခြောက်ဆယ်အတွင်း ခုံအဖွဲ့ထံ လျှောက်ထားရန် ဖြစ်ပါသည်။ 

ခုံအဖွဲ့သို့ အမှုတင်သွင်းလိုသူသည် မိမိ၏အမှုကို ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်စားလှယ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အကျိုးဆောင်ရှေ့နေဖြင့်ဖြစ်စေ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံးရှိ မှတ်ပုံတင်အရာရှိထံသို့ လူကိုယ်တိုင် လာရောက်လျှောက်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ လူကိုယ်တိုင် လာရောက် လျှောက်ထားရမည်ဟု ဆိုသော်လည်း ကိုဗစ် - ၁၉ ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားနေသည့်အချိန်တွင် သွားလာမှုအခက်အခဲ များကြောင့် စည်းကမ်းသတ်ကာလအတွင်း အမှုများ အချိန်မီ တင်သွင်းရမည့် အခွင့်အရေး မဆုံးရှုံး ကြစေရန် လျှောက်ထားချက်များကို စာတိုက်မှဖြစ်စေ၊ အမြန်ချောပို့လုပ်ငန်းမှဖြစ်စေ မှတ်ပုံတင် အရာရှိထံ လိပ်မူ၍ လျှောက်ထားခြင်းကိုလည်း လက်ခံဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံသားနှင့် အခွန်ထမ်းများ၏ အကျိုးအတွက် ဖြေလျော့သတ်မှတ် ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ 

လျှောက်ထားချက်ကို သတ်မှတ်ပုံစံဖြင့် တင်သွင်းလျှောက်ထားရန်ဖြစ်ပြီး သတ်မှတ်ပုံစံကို အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေများ စာအုပ်တွင်လည်းကောင်း၊ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံးမှ မှတ်ပုံတင် အရာရှိထံတွင်လည်းကောင်း ရယူနိုင်ပါသည်။ လျှောက်ထားချက်များ တင်သွင်းသည့်အခါ ရုံးခွန် အက်ဥပဒေပါ သတ်မှတ်ချက်နှင့်အညီ လိုအပ်သော တံဆိပ်ခေါင်းများ ထမ်းဆောင်ရန် လိုအပ်ပါ သည်။ 

အယူခံမှု၊ ပြင်ဆင်မှုနှင့် ပြန်လည်သုံးသပ်မှု လျှောက်ထားရာတွင် လျှောက်ထားလွှာနှင့်အမှုအတွက် တင်သွင်းလိုသည့် အထောက်အထား စာရွက်စာတမ်းများ မူရင်း (၁) စုံနှင့် မိတ္တူ (၆) စုံ တင်သွင်းလျှောက်ထားရမည်ဖြစ်ပြီး လွှဲအပ်မှု လျှောက်ထားရာတွင် လျှောက်ထားလွှာနှင့် အမှုအတွက် တင်သွင်းလိုသည့် အထောက်အထား စာရွက်စာတမ်းများ မူရင်း (၁) စုံနှင့် မိတ္တူ (၁၂) စုံ တင်သွင်း လျှောက်ထားရမည် ဖြစ်ပါသည်။ လျှောက်ထားချက်ကို အကျိုးဆောင်ရှေ့နေဖြင့် လျှောက်ထားပါက ရုံးခွန်တံဆိပ်ခေါင်း ကပ်ထားသည့် တရားမကိုယ်စားလှယ်လွှဲစာနှင့် ရှေ့နေဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြု လက်မှတ်ပါရှိရန်ဖြစ်ပြီး ကိုယ်စားလှယ်ဖြင့် လျှောက်ထားပါက သက်ဆိုင်ရာဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက် များနှင့်အညီ လွှဲအပ်သည့် ကိုယ်စားလှယ်လွှဲစာ ပါရှိရန်လိုအပ်ပါသည်။ 

ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းက လျှောက်ထားမှုများတွင် ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း အမည်ဖြင့် လျှောက်ထားရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းမှ တာဝန်ရှိသူက လျှောက်ထားခြင်းဖြစ်လျှင် ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း၏ အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်လွှဲအပ်ကြောင်းရုံးခွန်တံဆိပ်ခေါင်းကပ်ထားသည့်လွှဲအပ်စာပါရှိရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်း မရှိသူက အမှုလျှောက်ထားဆောင်ရွက်ရန် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပါက အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေများ၊ နည်းဥပဒေ ၃၉ ပါပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ ကိုယ်စားလှယ်လွှဲစာ (SP/GP) ပါရှိရမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

လျှောက်ထားသူသည် မိမိမကျေနပ်သည့် အခွန်ဆိုင်ရာ အပြီးသတ်ဆုံးဖြတ်ချက်၊ အမိန့်အား သက်ဆိုင်ရာဌာန၊ အဖွဲ့အစည်းတွင် တာဝန်ခံမိတ္တူမှန်ကူးယူ၍ လျှောက်ထားချက်နှင့်အတူ ပူးတွဲ တင်သွင်းရမည်ဖြစ်ပါသည်။ 

ကိုဗစ် - ၁၉ ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်နေသည့်ကာလတွင် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သို့ တင်သွင်း လျှောက်ထား‌သော အမှုများ မြန်ဆန်ပြီးပြတ်စေရေးအတွက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန် သတ်မှတ်ထားသော ကိုဗစ် - ၁၉ ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးဆိုင်ရာ စည်းကမ်းချက်များနှင့်အညီ အမှုများကို ဗီဒီယိုဆက်သွယ်မှု (Video Conferencing) စနစ်ဖြင့် ကြားနာစစ်ဆေး ဆုံးဖြတ်ပေးခဲ့ပြီး ယခုအခါ ဗီဒီယိုဆက်သွယ်မှုစနစ်ဖြင့် ကြားနာစစ်ဆေးခြင်းအပြင် ဥပဒေနှင့်အညီ အများပြည်သူ ရှေ့မှောက်တွင်လည်း စည်းကမ်းချက်များနှင့်အညီ ကြားနာစစ်ဆေး၍ ဆုံးဖြတ်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့တွင် အမှုများ ကြားနာဆောင်ရွက်သည့်အခါ သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် ယင်းတို့က ကိုယ်စားလှယ်လွှဲအပ်သော ဦးစီးအရာရှိ အဆင့်အောက် မနိမ့်သော ဌာနကိုယ်စားလှယ်က ခုံအဖွဲ့ရှေ့မှောက်တွင် အမှုအတွက် လျှောက်လဲ တင်ပြခွင့်ရှိ သော်လည်း ပြင်ပပုဂ္ဂိုလ်များအနေဖြင့် ရှေ့နေလိုင်စင်ရရှိထားသော အခွင့်ရကိုယ်စားလှယ်နှင့် အကျိုးဆောင်ရှေ့နေများကသာ လျှောက်လဲချက်ပေးခြင်း (pleading and addressing) ကို ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့က သတ်မှတ်ညွှန်ကြားထားပါသည်။ 

တည်ဆဲဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်တွင် မည်သို့ပင်ပါရှိစေကာမူ အခွန်ဆိုင်ရာအယူခံသည့်ကိစ္စရပ်များကို အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေ ပုဒ်မ ၄၁ တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသဖြင့် ပြည်ထောင်စု၏အခွန်အကောက်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ပြည်ထောင်စု အတွက်ကောက်ခံသည့် အခွန်၊ အခ၊ လိုင်စင်ကြေး၊ ပါမစ်ကြေးနှင့် ဒဏ်ကြေးငွေများ၊ ပြည်ထောင်စု၏ အခွန်အကောက်ဥပဒေ ဇယား (၁) ပါ အခွန်အကောက်အားလုံးနှင့် အကောက်ခွန် စသည့် အခွန် များနှင့် သက်ဆိုင်သော အမိန့်များ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များအပေါ် အယူခံလိုပါက အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သို့ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ တင်ပြလျှောက်ထားကြရန်သာ ဖြစ်ပါသည်။ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သည် တင်သွင်းလျှောက်ထားလာသော အမှုများကို ဥပဒေနှင့်အညီ လွတ်လပ်စွာ ကြားနာစစ်ဆေးစီရင် ဆုံးဖြတ်လျက်ရှိပြီး ခုံအဖွဲ့က ကြားနာစစ်ဆေးဆုံးဖြတ်သော အမှုများတွင် အမှုကြောင်းခြင်းရာ ပြဿနာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ခုံအဖွဲ့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အပြီးအပြတ် ဖြစ်ပါသည်။

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သည် မိမိ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာများ အသုံးချဆောင်ရွက်လျက် အများပြည်သူများ သိရှိနိုင်စေရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ အမည်ဖြင့် Facebook Page ကို ဖွင့်လှစ်၍ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နှင့် ခုံအဖွဲ့ရုံး တို့၏ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်များကို လွှင့်တင်ဖော်ပြနိုင်ခဲ့ပါသည်။ ခုံအဖွဲ့က ချမှတ်သော စီရင်ချက် အမိန့်များကို သက်ဆိုင်ရာအမှုသည်များနှင့် အများပြည်သူသိရှိနိုင်ရေးအတွက် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့၏ ကိုယ်ပိုင် Website ရေးဆွဲလွှင့်တင်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ယခုအချိန်တွင် Myanmar National Portal ၌ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့၏ Page ကို သီးခြားလွတ်လပ်သောအဖွဲ့အဖြစ် လွှင့်တင် ထားရှိပါသည်။ အဆိုပါ Page တွင် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေ၊ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေ များကိုလည်းကောင်း၊ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့က အခါအားလျော်စွာ ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာ၊ ညွှန်ကြားချက်နှင့် သတ်မှတ်ပုံစံများကိုလည်းကောင်း ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုလေ့လာနိုင်ပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နှင့် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံးတို့သည် ခေတ်မီတိုးတက်နေသည့် နည်းပညာများနှင့်အညီ လျှောက်ထားလာသည့်အမှုများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အမှုတွဲများကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် Case Management System စနစ်ကို အသုံးပြု၍ ရေရှည်တည်တံ့နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် လျက်ရှိပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံးအနေဖြင့် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်၏ အများပြည်သူ ထံမှ တုံ့ပြန်မှုရယူခြင်းအစီအစဉ် Public Feedback Programme (PFP) Web Portal ကို အသုံးပြု၍ ခုံအဖွဲ့ရုံးထံမှ ဝန်ဆောင်မှုရယူကြသည့် ပြည်သူများ၏ မိုဘိုင်းဖုန်းများသို့ Short Code “1111” ဖြင့် မိမိတို့ဝန်ဆောင်မှုရယူခဲ့စဉ်က ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့်အခြေအနေများကို SMS ပေးပို့မေးမြန်းကာ ပြည်သူ တို့၏ တုံ့ပြန်ဖြေကြားမှုများ၊ အကြံပြုချက်များအရ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရေး အစီအစဉ်ကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့၏ ရုံးစိုက်ရာဒေသသည် နေပြည်တော်ဖြစ်ပြီး ယခင်က အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံးကို ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန၊ ရုံးအမှတ် (၄၆)၊ နေပြည်တော်တွင် တွဲဖက်ဖွင့်လှစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာမှ ဥတ္တရသီရိမြို့နယ်၊ သီရိမဏ္ဍိုင်လမ်း၏ မြောက်ဘက်၊ ရုံးအမှတ် (၄၆) ကပ်လျက်ရှိ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ပိုင် ဧရိယာ (၆.၀၅) ဧက ကျယ်ဝန်းသော မြေကွက်ပေါ်တွင် နိုင်ငံတော်၏ ခွင့်ပြု ငွေဖြင့် ရုံးအဆောက်အဦသစ်ကြီးကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သဖြင့် ရုံးအမှတ် (၅၇)၊ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ အဆောက်အဦသစ်ကြီး ပေါ်ထွန်းလာပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် အဆိုပါ အဆောက်အဦသစ်ကြီးသို့ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နှင့် ခုံအဖွဲ့ရုံးဝန်ထမ်းများ ပြောင်းရွှေ့ပြီး လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်ပါသည်။ ဤအခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ အဆောက်အဦသစ် ကြီးအား ၂၃-၁၂-၂၀၂၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်၊ ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်က ခမ်းနားသိုက်မြိုက်စွာ ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ 

အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့အနေဖြင့် နိုင်ငံတော်၏ ဘဏ္ဍာငွေများ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှု မရှိစေရေးနှင့် တစ်ဖက်တွင်လည်း နိုင်ငံသား/အခွန်ထမ်းများအနေဖြင့် တရားမျှတမှု၊ တန်းတူညီမျှမှုနှင့် ဥပဒေနှင့် အညီ ခုခံချေပခွင့်၊ ပွင့်လင်းမြင်သာသော အယူခံပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးများကို အပြည့်အဝရရှိစေရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိရာ “ယုံကြည် မျှတ မှန်ကန် အခွန်အယူခံ” ဟူသော အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့၏ ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ နိုင်ငံတော်နှင့်နိုင်ငံသား၊ အခွန်ထမ်းများအတွက် အကောင်းဆုံး ဝန်ဆောင်မှုများကို ကြိုးပမ်းဖြည့်ဆည်း ဆောင်ရွက်ပေးနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း မြင်တွေ့နိုင်ပါသည်။ ထိုသို့ နိုင်ငံတော်နှင့် အခွန်ထမ်း/ပြည်သူများ၏ အကျိုးကို ပြည့်ဝစွာ ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်နိုင်ရေး အတွက် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နှင့် ခုံအဖွဲ့ရုံးတို့သည် စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့လာဆည်းပူးမှုများ၊ ဆွေးနွေး ဖလှယ်မှုများ၊ သင်ယူမှတ်သားမှုများကို သက်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်အသီးသီးမှ အသိပညာရှင်များ၊ အတတ်ပညာရှင်များ၊ တာဝန်ရှိသူများနှင့် အခါအားလျော်စွာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းမှုများ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်ရည် မြင့်မားစေရန် အစဉ်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပေးလျက် ရှိနေပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။ 

ရည်ညွှန်းကိုးကားစာရင်း

• အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့သမိုင်းမှတ်တမ်း
• အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ဥပဒေနှင့် အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့နည်းဥပဒေများ
• အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့၏ ညွှန်ကြားချက်များ
• ဦးမြ / ဦးကျော်အေး၊ တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေ
• အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့၏ မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာနှင့် လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များ

ခိုးစား၍ တိုးပွားခြင်းသည် တစ်ခဏ၊

ရိုးရိုးသားသား ကြိုးစားခြင်းသည် တစ်ဘဝ။

အဂတိလိုက်စားခြင်းသည် နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို မသမာ‌သောနည်းဖြင့် ခိုးယူခြင်းပင်ဖြစ်၍ စံစားရလျှင် တစ်ခဏသာ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ 

အဂတိလိုက်စားခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကဏ္ဍအသီးသီးက သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းစဉ်များအလိုက် အနက်အဓိပ္ပာယ်အမျိုးမျိုး ဖွင့်ဆိုကြပါသည်။ ဆိုလိုရင်းများကို ပေါင်းချုပ်တင်ပြရလျှင် အဂတိ လိုက်စားမှု ဆိုသည်မှာ တရားမဝင် အခွင့်အရေးနှင့် အကျိုးစီးပွားအတွက် အမှန်တရားကို မျက်ကွယ် ပြု၍ မလိုက်သင့်သည့်ဘက်ကိုလိုက်ခြင်း၊ မပြုသင့်သည်များကို အလွဲသုံးပြုလုပ်ခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။ 

အဂတိလိုက်စားခြင်းသည် စောင့်ထိန်းအပ်သော လူ့ကျင့်ဝတ်များကို ချိုးဖောက်၍ မတရား ပြုကျင့်မှုဖြစ်သောကြောင့် စက်ဆုပ်ရွံရှာဖွယ်လုပ်ရပ်အဖြစ် သိမြင်ကြသော်လည်း လောကဓံတရား၏ စေစားမှုကြောင့် ဤမတရားပြုကျင့်မှုကြီးကိုပင် လက်ခံကျင့်သုံးလျက် ကိုယ်တိုင်အဂတိလိုက်စားခြင်း၊ ကိုယ့်အကျိုးစီးပွားအတွက် အဂတိလိုက်စားရန် အားပေးအားမြှောက်ပြုခြင်းတို့ဖြင့် အဂတိအမှောင်အတွင်း သက်ဆင်းကြရရှာသည်။ ဤသို့ဖြင့် အဂတိလိုက်စားမှုမှာ ရှေးပဝေသဏီမှသည် မျက်မှောက် ခေတ်ကာလဆီသို့တိုင်အောင် အမြစ်တွယ်လှိုက်စားလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပေသည်။

အဂတိလိုက်စားမှုသည် ကူးစက်လွယ်သောဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသဖွယ် ပျံ့နှံ့နေသည်မှာ မှန်သော်လည်း ကုသရန်ဆေးစွမ်းများ၊ ကာကွယ်ရန်နည်းလမ်းများ မရှိသည်ကား မဟုတ်ပေ။ အဂတိလိုက်စားမှုကို ကာကွယ်တိုက်ဖျက်ရန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတိုင်း၊ အဖွဲ့အစည်းတိုင်းက ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်နှင့် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေသကဲ့သို့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ ပေါင်းစည်း၍ လက်တွဲကြိုးပမ်းမှုများလည်းရှိပါ သည်။ ၃၁-၁၀-၂၀၀၃ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ၏ ဆုံးဖြတ်ချက် ၅၈/၄ အရ ကုလသမဂ္ဂ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကွန်ဗင်းရှင်း (UNCAC) ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အဂတိလိုက်စားမှုနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် နိုင်ငံဖြတ်ကျော် လူကုန်ကူးမှု၊ ငွေကြေးခဝါချမှု တို့ကို တားဆီးကာကွယ်ရန်၊ အရေးယူအပြစ်ပေးရန်နှင့် ပူးပေါင်း‌ဆောင်ရွက်ရန် အဆိုပါကွန်ဗင်းရှင်းကို ကုလသမဂ္ဂက အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုကို ဆန့်ကျင်တိုက်ဖျက်ရာတွင် ကုလသမဂ္ဂ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကွန်ဗင်းရှင်း၏ အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင် နိုင်ရေးအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသဘောတူစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည့် ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့ကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးနေ့အဖြစ် နှစ်စဉ် သတ်မှတ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပါသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၈-၁၁-၁၉၄၈ ရက်နေ့တွင် အဂတိလိုက်စားမှု တားမြစ်ရေးအက်ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်း၍ အဂတိလိုက်စားမှုကို ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများက ကုလသမဂ္ဂ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကွန်ဗင်းရှင်းအား လက်မှတ်ရေးထိုး၍ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ အဖြစ် အသိအမှတ်မပြုမီကပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းများကို အစိုးရအဆက်ဆက်က ဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြပြီ ဖြစ်ပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂ၏ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကွန်ဗင်းရှင်းပေါ်ပေါက်လာသောအခါ မြန်မာနိုင်ငံသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအမှတ်စဉ် (၁၆၅) အဖြစ် ၂-၁၂-၂၀၀၅ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး ၂၀-၁၂-၂၀၁၂ ရက်နေ့တွင် အတည်ပြုဝင်ရောက် ခဲ့ပါသည်။အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကိုအမျိုးသားရေးတာဝန်တစ်ရပ်အဖြစ်ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်နှင့် အဂတိလိုက်စားမှု ကျူးလွန်သူများကို ထိရောက်စွာ အရေးယူရန် ၇-၈-၂၀၁၃ ရက်နေ့တွင် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အဂတိ လိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်ကို ဖွဲ့စည်းလျက် အဂတိလိုက်စားမှုများကိုတားဆီးကာကွယ်ခြင်း၊ အသိပညာပေးခြင်းနှင့် ကျူးလွန်သူများကို ဖော်ထုတ်အရေးယူခြင်း လုပ်ငန်းများကို အရှိန်အဟုန်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် သန့်ရှင်းသောအစိုးရ၊ ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ဖြစ်ထွန်းစေရန် ရည်ရွယ်လျက် အဂတိလိုက်စားမှုများကို ဖော်ထုတ်တိုက်ဖျက်ရာတွင် ပိုမို ထိရောက်စွာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်နှင့် ပြောင်းလဲတိုးတက်နေသော ခေတ်စနစ်နှင့်အညီဖြစ်စေရန် ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေကိုအကြိမ်ကြိမ်ပြင်ဆင်မွမ်းမံခဲ့ရာ ၂-၈-၂၀၂၃ ရက်နေ့တွင် ပဉ္စမအကြိမ် အထိ ပြင်ဆင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပါသည်။ ပိုမိုကျယ်ဝန်းသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုများနှင့် ပိုမို တိကျ ခိုင်မာသော ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အခြေခံ၍ အဂတိလိုက်စားမှုများကို မျက်ခြည်မပြတ် စောင့်ကြည့်ကာ ဟန့်တား ထိန်းချုပ်လျက်ရှိကြောင်း သတိပြုနိုင်ပါသည်။ ယင်းဥပဒေအရ တံစိုးလက်ဆောင် တောင်းယူသူကို သာမက တံစိုးလက်ဆောင် ပေးသူကိုပါ ထိရောက်ဟန့်တားသော ပြစ်ဒဏ်များ ချမှတ်နိုင်‌ကြောင်း တွေ့ရသည်။ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူပြုလုပ်ခြင်း သာမက ဥပ‌ဒေကို ဖောက်ဖျက်လျက် နိုင်ငံတော်၏ ငွေကြေး၊ ပစ္စည်းဉစ္စာနှင့် ပိုင်ဆိုင်မှုကို ထိခိုက်နစ်နာစေခြင်းသည်လည်း အဂတိလိုက်စားမှုပင်ဖြစ်ကြောင်း သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ 

နိုင်ငံ‌တော်ကြီး ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောတိုးတက်မှုများရရှိစေရန် စဉ်ဆက်မပြတ်ချိတ်ဆက် လည်ပတ်နေသော စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများတွင် အဂတိလိုက်စားမှုများ ကြားညှပ်ပါဝင်လာခြင်းသည် နိုင်ငံတော်ကို သာမက အများပြည်သူတို့၏ လူမှုစီးပွားရေး အခြေအနေ များကိုပါ များစွာထိခိုက်နစ်နာစေပါသည်။ ထို့အပြင် နိုင်ငံတကာနှင့် ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်နေရသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေနိုင်သည်။ အဂတိလိုက်စားမှုသည် နိုင်ငံ‌တော်၏မျက်နှာကို အိုးမဲသုတ်ရုံသာမက အက်ဆစ်နှင့်လောင်းပက်မည့် ရန်သူသဖွယ် ဖြစ်လာနိုင် ပါသည်။ ယင်းအန္တရာယ် ရန်စွယ်ကို အမြစ်ပြတ် ချေမှုန်း သုတ်သင်နိုင်မှသာ နိုင်ငံ‌တော်နှင့် နိုင်ငံသား တို့၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အရှိန်အဟုန်ကို ပိုမိုမြင့်မားစေနိုင်မည်ဖြစ်ပေသည်။ 

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က “လူမှုအဖွဲ့အစည်းအတွင်း အဂတိလိုက်စားမှုကိုလက်မခံသည့် ဖြောင့်မတ်တည်ကြည်မှုရှိသည့်ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ် ဖြစ်ထွန်းလာ စေရန်အတွက် ပြည်သူလူထုတစ်ဦးချင်းစီက အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ပါဝင် မှသာ မိမိလုပ်ငန်းခွင်၊ မိမိနေထိုင်ရာလူမှုပတ်ဝန်းကျင်ကို ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှုနှင့် အဂတိကင်းစင်သောလူမှုအသိုက်အဝန်းတစ်ခုတည်ဆောက်နိုင်မည်။”ဟု ၂၀၂၁ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားတွင် လမ်းညွှန် မိန့်ကြားခဲ့ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားမှု ကင်းစင်သောနိုင်ငံတော်တစ်ရပ်ဖြစ်စေရေးအတွက်တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များနှင့်ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံးက တက်ညီလက်ညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရန် အလေးအနက်ထား တိုက်တွန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အလားတူ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်က “မြန်မာ နိုင်ငံအဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်၏ “အဂတိပယ်ခွာ ပြည်သာယာ”ဆိုသော ဆောင်ပုဒ် နှင့်အညီ နိုင်ငံ‌တော်ငြိမ်းချမ်းသာယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေးအတွက် တာဝန်ရှိသူများ၊ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၊ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ သတင်းမီဒီယာများနှင့် ပြည်သူလူထုအားလုံးက အဂတိလိုက်စားမှု အကျင့်ဆိုးကို လုံးဝလက်မခံ ဝိုင်းဝန်း တိုက်ဖျက်သည့် မူဝါဒ Zero Tolerance Policy ချမှတ်ပြီး အဂတိကင်းစင်သည့် လူဘောင်ကို အတူတကွ ထူထောင် ကြပါစို့” ဟု ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးနေ့ အခမ်းအနားတွင် နှိုးဆော်မိန့်ကြားခဲ့ပါသည်။  မြန်မာနိုင်ငံ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်အနေဖြင့် အဂတိ လိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေး မဟာဗျူဟာစီမံချက် (၂၀၂၂-၂၀၂၅) ကို တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အဂတိလိုက်စားမှုကို လုံးဝလက်သင့်မခံသည့် လူမှု အသိုက်အဝန်းကို ထူထောင်နိုင်သည်အထိ အောင်မြင်အောင် စွမ်းဆောင်နိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။

ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုစနစ်ကို တည်ဆောက်ရာတွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရနှင့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများသည် အဓိကအရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍများတွင် ပါဝင်နေသည်။ နိုင်ငံတော်အစိုးရက ချမှတ်သော မူဝါဒ၊ ဦးတည်ချက်များကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရသော နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများသည် စိတ်ဓာတ်နှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားများ ခိုင်မာ ကောင်းမွန်ရန် လိုအပ်သည်။ “ဝန်ထမ်းကောင်းမှ နိုင်ငံကောင်းမည်” ဟူသော ဆိုရိုးစကား ဆောင်ပုဒ်သည် နိုင်ငံတော်အတွက် ရိုးသားကြိုးစား၍ ဖြောင့်မတ်တည်ကြည်သော ဝန်ထမ်းကောင်းများ လိုအပ်ခြင်းကို ညွှန်ပြနေသည်။ ထိုဝန်ထမ်းကောင်းများ မွေးထုတ်ပေးရန် စီမံခန့်ခွဲအုပ်ချုပ်သူ ခေါင်းဆောင်များတွင် တာဝန်ရှိသည်။ ဘက်လိုက်မှု၊ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု၊ အငြိုးတရားဖြင့် မုန်းတီးမှုတို့ ကင်းရှင်းပြီး သမာသမတ်ကျကျ၊ အဂတိ တရားကင်းကင်းဖြင့် လူမှန်နေရာမှန် စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် စီမံခန့်ခွဲပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ သို့မှသာ သာယာပျော်ရွှင်ဖွယ်ရာအတိဖြစ်သော လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း အပြန်အလှန်ယုံကြည်လေးစားမှုအပြည့်ဖြင့် အူမ မတောင့်သော်လည်း သီလစောင့်နိုင်သော ဝန်ထမ်းကောင်းများအဖြစ် ဂုဏ်ယူ ဝင့်ကြွားစွာ ရပ်တည်နိုင်ကြပေလိမ့်မည်။ 

ထိုကဲ့သို့ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ ဖြောင့်မတ်တည်ကြည်မှုရှိစေရေး၊ အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးတို့တွင် ပူးပေါင်းပါဝင်လာစေရေးနှင့် ထုတ်ပြန်ထားသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း ကျင့်ဝတ်များကို လိုက်နာမှုရှိ စေရေးတို့အတွက် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က “ပြည်သူ့ ဝန်ထမ်းများနဲ့ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများဟာ နိုင်ငံတော်အစိုးရနဲ့ ပြည်သူများအကြား ပေါင်းကူးတံတားများ သဖွယ် ဆက်သွယ်ဆက်ဆံပြီး ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ပေးရသူများ ဖြစ်ပါတယ်။ ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးကို ပုံဖော်ရာမှာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များသည် အရေးပါသလို ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း၊ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများရဲ့ စည်းကမ်းလိုက်နာမှု၊ ဖြောင့်မတ်တည်ကြည်မှုနဲ့ ကျင့်ဝတ် စောင့်ထိန်းမှုတွေကနေ လမ်းချော် လွဲမှားသွားစေတဲ့ အဓိက အချက်ကတော့ အဂတိလိုက်စားမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများအနေနဲ့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ လုပ်ထုံး လုပ်နည်း၊ ကျင့်ဝတ်များနဲ့အညီ လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြမယ်ဆိုရင် ပြည်သူများရဲ့ ယုံကြည်မှုကိုရရှိပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ အုပ်ချုပ်မှုစနစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး နိုင်ငံတော် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။” ဟု ၂၀၂၂ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားတွင် အလေးအနက် လမ်းညွှန်မိန့်ကြားခဲ့ပါသည်။

အဂတိလိုက်စားမှုသည် စီးပွားရေးကဏ္ဍများတွင်လည်း မွှေနှောက် နေရာယူတတ်သည်ကို သတိပြုအပ်ပေသည်။ ဝိသမလောဘသမားနှင့် အဂတိလိုက်စားသူများကြောင့် တရားမဝင် ကုန်သွယ် မှုများ အင်အားကြီးမားစွာပေါ်ပေါက်လာလျှင် တရားဝင်ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းများ လျော့နည်းလာကာ နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ကြီးစွာသော အဟန့်အတားကို ဖြစ်ပေါ်စေလိမ့်မည်။ နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးမောင်းနှင်အားကျဆင်းယုတ်လျော့သည်နှင့် ၎င်းနှင့်ဆက်နွယ်နေသောလူမှုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးကဏ္ဍများကို ထိခိုက်စေကာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကို ပျက်ပြားစေမည်ဖြစ်ပေသည်။ သာဓက အားဖြင့် အစိုးရဌာန၊ အဖွဲ့အစည်းများတွင် လုပ်ငန်းတင်ဒါခေါ်ယူရာ၌ အဂတိလိုက်စားမှုဖြင့် တင်ဒါကို တစ်ဦးတစ်ယောက်ကဖြစ်စေ၊ အစုအဖွဲ့တစ်ခုကဖြစ်စေ လက်ဝါးကြီးအုပ် ရယူလုပ်ကိုင်ခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာပါက နိုင်ငံတော်က ဌာနအတွက် ခွင့်ပြုပေးလိုက်သော ငွေပမာဏနှင့် မလျော်ညီသည့်အရည်အသွေးနိမ့်ကျသည့် လုပ်ငန်းကိုသာ ဌာနအတွက်ရရှိခြင်းမျိုးဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ အဂတိတရား ကင်းစင်မှသာ မှန်ကန်မျှတသော ယှဉ်ပြိုင်မှု၊ ပွင့်လင်းမြင်သာသော တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုတို့ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်လာပြီး ထိုက်တန်ကောင်းမွန်သော ရလဒ်ကောင်းများ ပေါ်ထွက်လာမည်ဖြစ်ပေသည်။ 

ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဗလာဒီ‌ဗော့စတော့မြို့၌ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့မှ ၆ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပသည့် (၉) ကြိမ်မြောက် အရှေ့ဖျားစီးပွားရေးဖိုရမ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ အဂတိ လိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌက “အဂတိ လိုက်စားမှုသည် မျှတစွာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည့် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်၏ အဓိကပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယင်းပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် စွန့်ဦး တီထွင်သူများနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို အပြည့်အဝအကာအကွယ်ပေးရန်လိုအပ်ကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်အနေဖြင့် အဂတိလိုက်စားမှုများကို လုံးဝလက်မခံသည့် လူမှုအသိုက်အဝန်းပေါ်ပေါက်လာစေရန်ရည်ရွယ်၍ မဟာဗျူဟာစီမံချက်များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း” ဆွေးနွေးပြောကြားခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ 

သို့ဖြစ်၍ ဌာနဆိုင်ရာများတွင် အဂတိလိုက်စားမှု တားဆီးကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များ (Corruption Prevention Units) ဖွဲ့စည်းလျက် အဂတိလိုက်စားမှုပြဿနာများ မဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် အဂတိ လိုက်စားမှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော နယ်ပယ်များကို ဆန်းစစ်လေ့လာသုံးသပ်၍ အသိပညာပေးခြင်း၊ အဂတိ လိုက်စားမှု တားဆီးကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ တည်မြဲလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်များ ရေးဆွဲခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲရေးနည်းလမ်းဖြင့် တားဆီးကာကွယ်ခြင်း၊ ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများ နှင့်အညီ စနစ်တကျ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း စသည့် ဌာနအလိုက် အဂတိလိုက်စားမှု ဖြစ်နိုင်ခြေ အန္တရာယ်ရှိမှု ဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် Corruption Risk Assessment (CRA) တို့ကို ကြီးကြပ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ပိုမိုကောင်းမွန်သော အစီအမံများ စဉ်ဆက်မပြတ် ချမှတ်၍ ဆက်လက် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်သွားရန် လိုအပ်ပါသည်။ လုပ်ငန်းဆောင်တာများဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မိမိဌာနတွင်းတွင် သာမက ပြည်သူများနှင့် သက်ဆိုင်သော၊ ပြည်သူများ သိသင့်သိထိုက်သော ကိစ္စရပ် များကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ဖော်ထုတ်တင်ပြလျက် ပြည်သူတို့၏အသံကို အလေးဂရုပြု နားထောင် ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ အများပြည်သူနှင့် တိုက်ရိုက် ဆက်ဆံရသော ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး စသည့် လူမှုရေးကဏ္ဍများတွင် အဂတိလိုက်စားမှု ကင်းစင်လျက် ပြည်သူများထံ ကောင်းမွန်သော ဝန်ဆောင် မှုများ ဖြည့်ဆည်း ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြင့် ပြည်သူများ၏ ယုံကြည်လေးစားအားထားမှုနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို အပြည့်အဝရရှိပြီး တိုင်းပြည်သာယာဝပြောရေးတွင် တက်ညီလက်ညီဆောင်ရွက်နိုင် ကြမည်ဖြစ်ပါသည်။ 

အဂတိလိုက်စားမှုသည် ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံး တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိနေသည်။ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက် တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက် ရသော တရားစွဲအဖွဲ့အစည်းများနှင့် တရားစီရင်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် မိမိတို့၏ လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် အဂတိတရားကင်းရှင်းလျက် ပြည်သူကိုမျက်နှာမူ၍ တရားမျှတစွာ ဆောင်ရွက် ကြရန်လိုသည်။ ဥပဒေနှင့်အညီ သမာသမတ်ကျကျ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုး‌ရေး ပိုမို အားကောင်းလာစေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သင့်သည်။ ချိန်ခွင်လျှာ ဘယ်ညာ မတိမ်းစေရန် ကိုင်ထား သောလက်များ တည်ငြိမ်ခိုင်မြဲနေရပေမည်။ စိတ်မနောကို ဖြူစင်ဖြောင့်မတ်အောင်ထိန်း၍ မှန်ကန် မျှတစွာ ရှုမြင်ဆင်ခြင်နိုင်ရန်လိုသည်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ ငွေကြေး၊ တံစိုးလက်ဆောင်၏ စေခိုင်းကြိုးဆွဲ ရာသို့ လိုက်ပါမည်ဆိုပါက “ငွေများ တရားနိုင်” ဟူသော ဆိုစကားများ ပျောက်ကွယ်ပြီ ဆိုသော်လည်း “ငွေမရှိ တရားရှုံး” ဟူသော ပြည်သူများ၏ ညည်းတွားသံများ ပေါ်ထွက်ပျံ့နှံ့လာဦးမည်ဖြစ်ပေသည်။

အဂတိလိုက်စားသူများအနေဖြင့် အဂတိလိုက်စားမှုကြောင့် ရရှိလာသော ငွေကြေးဥစ္စာ များကြောင့် တဒင်္ဂကြွယ်ဝလာပြီဟု ထင်မှတ်ရသော်လည်း အဂတိလိုက်စားမှုဖြင့် ရရှိလာသော ငွေကြေးနှင့် ပစ္စည်းဥစ္စာများဖြစ်ကြောင်း သက်သေထင်ရှား ပေါ်ပေါက်ပါက အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်သည်ယင်းငွေကြေးနှင့်ပစ္စည်းများကို ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာအဖြစ် သိမ်းဆည်းသည့် အမိန့်ချမှတ်မည်ဖြစ်၍ တဒင်္ဂသာယာကြည်နူးခဲ့ရသော ငွေကြေး၊ပစ္စည်းတို့သည် အဂတိကျူးလွန်သူ၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့်အတူ ပျက်စီးဆုံးရှုံးကြရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုဖြင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာ လာခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ ပြည့်စုံမှန်ကန်စွာ တိုင်ကြားနိုင်သည့် နည်းလမ်းများကို နိုင်ငံပိုင် သတင်းစာများတွင်လည်းကောင်း၊ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်၏ Website နှင့် Facebook Page များတွင်လည်းကောင်း ဖော်ပြထားသဖြင့် အဂတိလိုက်စားသူများ၏ နယ်ပယ်သည် ကျဉ်းမြောင်းသည်ထက် ကျဉ်းမြောင်းလာပြီကို သတိပြုသင့်လှပေသည်။ 

အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင်သည် အဂတိလိုက်စားမှု တားဆီးကာကွယ်‌ရေး၊ အသိပညာပေးရေးတို့ကို မဟာဗျူဟာစီမံချက် ရေးဆွဲချမှတ် ဆောင်ရွက်ရာတွင် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိသည့် ကျောင်းသားကျောင်းသူများအတွင်း အသိပညာပေးရေး နည်းလမ်းကို ပိုမို ကျယ်ပြန့်စွာ ဦးတည် ဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုသည် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းက လက်မခံသည့် ရွံရှာစက်ဆုပ်ဖွယ်၊ ရှက်ရွံကြောက်မက်ဖွယ်ရာ အကျင့်စာရိတ္တ ပျက်ယွင်းမှုကြီး ဖြစ်ကြောင်း ငယ်ရွယ်နုနယ်သော ကလေးငယ်များ၏ နှလုံးသားတွင် စွဲမြဲမှတ်ထင်နေပါက နိုင်ငံ့ တာဝန်ကို ပခုံးပြောင်း တာဝန်ယူမည့် မျိုးဆက်တစ်ခုတွင် အဂတိလိုက်စားမှုသည် ပပျောက်သွားမည်ဟု ယုံကြည်မိပါသည်။ ငယ်စဉ်က ဖတ်ရှုသင်ကြားခဲ့ဖူးသော တံခါးမှူးဒတ္ထအကြောင်းသည် ကြီးပြင်းလာသည့်တိုင် ရင်ထဲတွင် ကျန်ရစ်နေဆဲဖြစ်သည့် သာဓကကို ထောက်ရှုသင့်ပါသည်။ 

ထို့အပြင် ဥပဒေကို ပြည်သူများက နားလည်သိရှိလာစေရန် ဥပဒေပညာဗဟုသုတများ ပြန့်ပွား စေရေးနှင့် တရားမျှတမှုကို ပြည်သူများ လက်လှမ်းမီစေရန် သက်ဆိုင်ရာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအဖွဲ့ အစည်းများနှင့်ပူးပေါင်း၍ အခါအားလျော်စွာအသိပညာပေးရေးလုပ်ငန်းကို ထပ်မံအားဖြည့်ဆောင်ရွက် သင့်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုသည် လူမှုဘဝ ရှင်သန်ဖွံ့ဖြိုးခြင်းအတွက် နတ်ဆိုးတစ်ပါးပင်ဖြစ်ပြီး  လူတော်လူကောင်းတို့ကို သွေးဆောင်သိမ်းသွင်း၍ လူညံ့လူဆိုးများ ဖြစ်စေသည်။ အရည်အသွေး၊ စွမ်းရည်ကောင်းများကို အတ္တမှိုင်းတိုက်၍ အဆိပ်အတောက်များအဖြစ်ပြောင်းလဲပစ်သည်။ယင်းအဂတိ နတ်ဆိုးကို ကြံ့ခိုင်သော ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာ၊ စာရိတ္တလက်နက်ဖြင့် နှိမ်နင်းမှသာ အောင်မြင်ရာသည်။ အသိဉာဏ်နှင့်ယှဉ်သော ကိုယ်ကျင့်တရားများ လူတိုင်းထားရှိ ထိန်းသိမ်းကြရန် နှိုးဆော် အသိပညာ ပေးခြင်းသည် အဂတိနတ်ဆိုး၏ အရှိန်တန်ခိုးကို ဖျက်ချိုးကာကွယ်ခြင်းပင် ဖြစ်ပေသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေးအဖွဲ့ (TI) က ၃၀-၁-၂၀၂၄ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန် ခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏  အဂတိလိုက်စားမှု အညွှန်းကိန်း (Corruption Perceptions Index, CPI 2023) ၌ နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ နိုင်ငံအနက် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံသည် ရမှတ် ၉၀ ဖြင့် အဆင့် ၁ ရရှိခဲ့ပြီး ဆိုမာလီယာနိုင်ငံသည် ရမှတ် ၁၁ ဖြင့် အဆင့် ၁၈၀ ရရှိခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ရမှတ် ၂၀ ဖြင့် အဆင့် ၁၆၂ ‌နေရာတွင် တည်ရှိနေပါသည်။ TI အညွှန်းကိန်းပါ ရမှတ်များအရ ရမှတ် “၁၀၀” အပြည့် ရရှိသည့်နိုင်ငံများ မတွေ့ရှိရသဖြင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများတွင် “အဂတိလိုက်စားမှု လုံးဝကင်းစင်သည့်နိုင်ငံ” ဟူ၍ မရှိသေးကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ညွှန်းကိန်းရမှတ်များ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာပြီး ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် ဝင့်ထည်နိုင်ရန် ဝိုင်းဝန်းပူးပေါင်း ကြိုးပမ်းရပေဦးမည်။ 

အစိုးရဌာန၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ အပါအဝင် ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး အတူတကွ တက်ညီလက်ညီ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုဖြင့် အဂတိကင်းစင်သည့် လူမှုအသိုက်အဝန်း ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ် ပေါ်ထွန်းလာနိုင်ပါစေကြောင်းနှင့် အဂတိပယ်ခွာခြင်းဖြင့် ချမ်းမြေ့သာယာသော “ပြည်မြန်မာ” အဖြစ် ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် ခံ့ထည်စွာ ရပ်တည်နိုင်ပါစေကြောင်း ဆန္ဒပြုလျက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် ကျရောက်မည့် (၂၁) ကြိမ်မြောက် အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာအဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုကြိုဆိုအပ်ပါသည်။ 

ရည်ညွှန်းကိုးကားစာရင်း -

(၁)     ကုလသမဂ္ဂအဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကွန်ဗင်းရှင်း(United Nations Convention Against Corruption – UNCAC)

(၂)      https://www.accm.gov.mm

(၃)     https://www.transparency.org/en/cpi/2023

(၄)     အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေ

(၅)     နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာများ

လူတိုင်းလူတိုင်းတွင် အခက်အခဲများ၊ ပြဿနာများ၊  စိတ်ဓာတ်ကျဖွယ်အကြောင်းတရားများ များစွာ ရှိတတ်ကြစမြဲပင်။ ထိုသို့သော အကြောင်းအရာများနှင့် ဆက်တိုက်ဆိုသလို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသူများအဖို့မူ မည်သို့သော အလုပ်ကိုမှ  ဆက်လက်လုပ်ကိုင်လိုစိတ်မရှိတော့ဘဲ အရာအားလုံးကို လွှတ်ချထား ခဲ့ချင်သောစိတ်တို့  တဖွားဖွား ပေါ်ပေါက်လာတတ်ပေသည်။ စိတ်ဓာတ်များကျဆင်းကာ လူသားတစ်ဦးအဖြစ်ပင် ရပ်တည်ရှင်သန် နေလိုစိတ်တို့ ကုန်ဆုံးသွားတတ်ပေသည်။ ထိုသို့စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှုတို့သည် မကောင်းသော ခံစားမှုတို့ လွှမ်းမိုးခံထားရသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ထိုခံစားမှုကြီးသည် မိမိတွင်ရှိနေသော၊ ရှိနေခဲ့သော ကောင်းမွန်သည့် အရာအားလုံးတို့ကို မေ့လျော့သွားစေတတ်သည်။

အနာဂတ်မဲ့ အမှောင်ကမ္ဘာကြီးထဲတွင် ဆင်ကန်းတောတိုးနေရသည့်အလား၊ ကမ်းမမြင်လမ်းမမြင် ရွက်လွှင့်နေရသည့်အလား၊ သွားရမည့်လမ်းကြောင်း အစစ်အမှန်ကို   မတွေ့ရသေးဘဲ  စမ်းတဝါးဝါး လျှောက်လှမ်း နေရသကဲ့သို့ ဖြစ်ပေါ်နေသည့် စိတ်ခံစားမှုသည်   အင်မတန်မှဆိုးရွားလွန်းလှသည်။   မိမိဦးတည်ထားသော၊ မိမိလျှောက်လှမ်းလိုသောလမ်းကို ချမှတ်ထားပြီး အနာဂတ်အတွက် အစီအစဉ်များ စတင်ရေးဆွဲ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်နိုင်ရန် ကြိုးစားမှုပြုလုပ်နေသည့်အချိန်တွင်မှ ထင်မှတ်မထားသည့် ကံကြမ္မာအပြောင်းအလဲတို့၊ မုန်တိုင်းတို့၊ လှိုင်းဒဏ်တို့ကို အလစ်အငိုက်ခံလိုက်ကြရတတ်သည်။  ထိုအခြေအနေမျိုးတွင်  ရူးသွားမတတ် နာကျင်မှုတို့ကို ခံစားရပြန်ပေသည်။ “လဲလျှင်ပြန်ထ” ဆိုသည့်စကားသည်   စကားအရသာလွယ်ကူပြီး အမှန်တကယ် ကြုံတွေ့ဖြတ်သန်းရပြီဆိုလျှင်ကား ခက်ခဲကြမ်းတမ်းလွန်းလှသည်။

ထိုအခြေအနေမျိုးကို ရင်ဆိုင်ဖြတ်သန်းနေရပြီဆိုလျှင် အချို့သောလူများက ပိုမိုလဲကျစေရန် နာကျင်စေမည့် စကားတို့ကို ရွေးချယ်ပြောဆိုသူများလည်းရှိ၏။ အမှန်တကယ် စိတ်ရင်းကောင်းမွန်စွာ ဖေးမမှုပြုသူများလည်း ရှိကြ၏။  ကြုံတွေ့ရသည့်  အခြေအနေဆိုးကြီးထဲတွင်  တွေ့ကြုံလာရသမျှသော လူတို့၏ကောင်းခြင်း တရားများကိုသာ မိမိမှရယူလက်ခံတတ်စေရန်    မိမိစိတ်ကို မိမိပြင်ဆင်ဖန်တီးမှုပြုရပေမည်။ ကောင်းခြင်းတရားများ၊ ဆိုးခြင်းတရားများ များစွာတို့ကို မိမိ၏ အသိဉာဏ်ပညာရေစစ်ဖြင့်စစ်ယူကာ ကောင်းမွန်သည့် အရာတို့သာ တင်ကျန်ခဲ့စေရန်ဂရုပြု၍  မိမိဘဝခရီးအတွက် မှန်ကန်ဖြောင့်တန်းသော လမ်းဆီသို့ သယ်ဆောင်သွားရန် လိုအပ်ပါပေသည်။

ယခင်က မိမိလုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် အရာတို့ကိုလည်း မလုပ်ဆောင်နိုင်တော့ဘဲ အခက်အခဲ အသေးအမွှားလေးများကိုပင်  ရင်မဆိုင်နိုင်လောက်တော့သည်အထိ  အားအင်များလျော့ကျကာ  အရာရာကို လွှတ်ချထားပြီး ဖြစ်လာသမျှအရာအားလုံးတို့ကို လည်စင်းခံရန်အတွက်သာ  အသင့်ဖြစ်နေလျှင်  မိမိစိတ်ကိုမိမိ သတိပြုရမည်ဖြစ်သည်။ ယခင်အချိန်များစွာတို့တွင်လည်း အလားတူအခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်ရ၊  ကြုံတွေ့ရ၊  ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရသည်တို့ကို သတိရကာ ယခင်ကမိမိကိုယ်ကို ပြန်လည်ရှာဖွေရန် လိုအပ်သည်။  မိမိဝါသနာ၊  မိမိလုပ်ဆောင်ခဲ့သော အကြောင်းအရာများ၊    မိမိရင်ဆိုင်ကျော်လွှားခဲ့ရသော အခက်အခဲများကို ပြန်လည်တွေးတော သတိရကာ ယခင်ကမိမိအဖြစ် ပြန်လည်ရရှိနိုင်စေရန်အတွက် စွမ်းအင်တို့ကို ပြန်လည်ရယူရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုကဲ့သို့စွမ်းအင်များကို ပြန်လည်ရရှိနိုင်စေရန်ကိုမူ  မိမိ၏အနီးအနား မိမိပတ်ဝန်းကျင်တွင် Negative Vibes များပေးနေသည့်လူများ၊ အပေါင်းအသင်းများ၊ အရာများကို‌ ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အဓိကကျလှသည်ဟုဆိုချင်သည်။ လူသားတို့တွင် စိတ်၏စွမ်းအင်များသည်  လွန်စွာအရေးပါလှပေသည်။ “စိတ်ဆောင်တော့အောင်”၊   “စိတ်ထောင်းတော့ ကိုယ်ကြေ”၊   “စိတ်ပျိုကိုယ်နု”၊   “စိတ်အစဉ်က အရိပ်ထင်” စသည်ဖြင့် စိတ်၏အရေးပါမှုတို့ကို သိရှိနိုင်ပါပေသည်။ ထိုကဲ့သို့ အ‌ရေးကြီးလှသည့် စိတ်ကလေးသည် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ကြည်လင်ဖြူစင်နေပါမှ   နေ့စဉ်နှင့်အမျှ လုပ်ဆောင်နေရသည့် အရာများ၊  ပြောဆိုနေရသည့်အပြောအဆိုများ၊ ကြံစည်နေရသည့် အကြံအစည်များသည် ကောင်းမွန်မှုကို ရရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ အတွေးကောင်း၊ အပြောကောင်း၊ အကြံအစည်ကောင်း၊ လုပ်ဆောင်မှုကောင်းများရှိမှသာ ကောင်းမွန်သော လူ့အဖွဲ့အစည်းကို   တည်ဆောက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။   ထိုသို့ရရှိစေရန်အတွက် Positive Energy များကို ပေးစွမ်းသော လူပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ပေါင်းသင်း၊ ပြောဆို၊ နေထိုင်ရန် လိုအပ်သကဲ့သို့  မိမိကိုယ်တိုင်လည်း  Positive Energy များ ရရှိနိုင်စေရန်အတွက် မိမိ၏စိတ်ကိုမိမိ ပြုပြင်နေထိုင်ရန် လိုအပ်လှသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်သည် အဘယ်မျှပင်အရေးပါသည်ဟု ဆိုစေကာမူ  မိမိကိုယ်တိုင်သည်သာ  အခရာဖြစ်သည်။     မိမိ၏စိတ်ကို မိမိဂရုပြု၍   ဖြောင့်မှန်စေရန်အတွက် ကြိုးစားကာထိန်းညှိရမည်ဖြစ်သည်။ “ယခင်ကမိမိ”အားပျောက်ဆုံးကာယခုလက်ရှိတွင် ဘာမှအသုံးမဝင်သော၊ ဘယ်အရာကိုမှ မလုပ်ဆောင်နိုင်သောလူတုံး၊ လူညံ့သဏ္ဌာန် ဖြစ်ချင်သလိုဖြစ်၊နေချင်သလိုနေမည်ဆိုသည့် ကြိုးစားချင်လိုစိတ်တို့ ကုန်ဆုံးယုတ်လျော့ သွားလျှင် ရှေ့အနာဂတ်ခရီးသည်ကား ပိုမိုကြမ်းတမ်းမှုတို့ကို ဖြတ်သန်းရတော့မည်ဟု ဂရုပြုမိရမည်ဖြစ်သည်။ မည်သူမဆို ကြမ်းတမ်းသော ခရီးကိုမသွားလိုကြပေ။ 

ပန်းခင်းသောလမ်းကိုသာ  လျှောက်လှမ်းရင်းဖြင့် ဘဝအမောများကို    ပြေလိုတတ်ကြသည်ပင်။ ထို့ကြောင့်  သာယာဖြောင့်ဖြူးသော လမ်းကို ရရှိနိုင်စေရန်အတွက် ဖြစ်သလိုမနေတတ်စေရန် အရေးကြီးသည်။ စိတ်တို့မွန်းကျပ်လေတိုင်း ဖြစ်ချင်ရာ ဖြစ်နေပစ်လိုက်လျှင်မူ ခက်ခဲပင်ပန်းပေလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် ရံခါတွင် အခက်အခဲများ၊ အကျပ်အတည်းများကို   ရင်ဆိုင်ရရှိချိန်ရှိတတ်သဖြင့်   ထိုကဲ့သို့သောအချိန်ကလေးများကို  ဖြတ်သန်းရချိန်တွင် မိမိကိုယ်ကို   ပျောက်ဆုံးသွားတတ်သည်။ ပျောက်ဆုံးမခံပါနှင့်။ပြန်၍တွေ့အောင်ရှာပါ။ မိမိကိုယ်မိမိတွေ့အောင် ပြန်ရှာလိုစိတ်ရှိခြင်းသည်ပင် ပထမဆုံးခြေလှမ်း ဖြစ်နေပေသည်။

မိမိကိုယ်မိမိ    ပျောက်ဆုံးနေချိန်တို့တွင် စိတ်တည်ငြိမ်မှု ရရှိစေရန်အတွက် တရားထိုင်ခြင်းများ၊ အာနာပါနရှု မှတ်ခြင်းများ၊ စိတ်ခွန်အားတိုးစေသည့် စာအုပ်စာပေတို့ကို ဖတ်ရှုခြင်းများ၊ ဝါသနာပါရာလုပ်ငန်းတို့ကို တစိုက်မတ်မတ် စိတ်နှစ်ထားကာ လုပ်ဆောင်နေခြင်းများ၊ မိတ်ကောင်းဆွေကောင်းများဖြင့် စကားပြောဆိုခြင်းများ၊ ယုံကြည်စိတ်ချရသော မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းကောင်းများဖြင့် အကြံဉာဏ်ကောင်းများ တောင်းခံခြင်းများ၊ မကောင်းမြင်စိတ်ရှိသူတို့နှင့် ရှောင်ကြဉ်နေထိုင်ခြင်းများ၊ ကိုယ်စိတ်နှလုံးဖြူစင်စေရန် ကြိုးစားနေထိုင်ခြင်းများ၊ ကာယဆိုင်ရာလေ့ကျင့်ခန်းများပြုလုပ်ခြင်းများ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းများ ပြုလုပ်ခြင်းများ စသည်တို့ကိုပြုလုပ်သင့်သည်။   ထိုသို့ပြုလုပ်နေရင်းဖြင့် မိမိတွင်ခံစားနေရသော မကောင်းသည့် ခံစားမှုကြီး၊ ဝမ်းနည်းမှုကြီးမှ   လွတ်မြောက်လာနိုင်မည်ဖြစ်သည်။   မိမိစိတ်အတွင်းထဲရှိ   မကောင်းသော ဝမ်းနည်းအားငယ်ဖွယ်ရာ   အဖြစ်ဆိုးကြီးအား ပြန်လည်ကုစားနိုင်ခြင်းသည် မိမိ၏အတွင်းစိတ်ထဲ  နက်နက် ရှိုင်းရှိုင်းထိ ကုစားမှုပြုနိုင်မှသာ ထိုအဖြစ်ဆိုးကြီး၏ ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်တို့ သက်သာနိုင်မည်ဖြစ်သည်။  ထို့ကြောင့် မိမိကိုယ်မိမိ ပျောက်ဆုံးနေပါလျှင် ပြန်လည်ရှာဖွေနိုင်ရန်ကြိုးစားပြီး ဘဝခရီးကို ဆက်လက်လျှောက်လှမ်းမှု ပြုကြရမည်ဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင် အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါစေ ဘဝခရီးကိုကား ဆက်လက်လျှောက်လှမ်းနေရမည်မှာ မလွဲဧကန်ပင်ဖြစ်သည်။ အခက်အခဲရှိ၍ မလျှောက်ချင်ပါ၊   ရပ်တန့်ချင်ပါသည်ဟု  မည်မျှတားတားမရနိုင်ပါချေ။ မဖြစ်မနေဆက်ကာဆက်ကာ လျှောက်လှမ်းမှုပြုနေရမည့်အတူတူ စိတ်ဓာတ်ကျကာ လွှတ်ချ ထားလိုက်ခြင်းသည် ပြဿနာ၏အဖြေမဟုတ်ချေ။ ထို့ကြောင့် လျှောက်လှမ်းရမည့်အတူတူ ယခင်က မိမိကိုယ်မိမိ ပြန်ရှာဖွေရမည်ဖြစ်သည်။ 

“ယခင်ကကိုယ်”ကို ပြန်ရှာဖွေပြီး ယခု “ဘဝသင်ခန်းစာများ” ဖြင့် ပြုပြင်ကာ “ပိုမိုကောင်းမွန်သောကိုယ်” ဖြစ်လာစေရန်   ပြုပြင်နေထိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။

မည်မျှခက်ခဲနေပါစေ မိမိကိုယ်မိမိတော့ ပျောက်ဆုံးမသွားစေရန် အထူးဂရုပြုရမည်ဖြစ်သည်။

လောကလူ့ဘဝကြီးတွင်   မည်သည့်အရာမှ တည်မြဲမနေနိုင်ပါ။ ယနေ့မိမိပိုင်ဆိုင်ထားသည်ဟု ထင်နေသော ပစ္စည်းများ၊ ဥစ္စာများ၊ ရာထူးဂုဏ်သိန်များ၊  လက်ဝတ်ရတနာများ  စသည်စသည်ဖြင့် အရာအားလုံးတို့သည် မနက်ဖြန်တွင် ဆုံးရှုံးသွားရတတ်သည်။ သာ၍အရေးကြီးသည်မှာ ယနေ့ မိမိရှင်သန်နေထိုင်ပြီး   သွားလာလှုပ်ရှား ပြောဆိုလုပ်ကိုင်နေခြင်းသည်ပင်  မနက်ဖြန်အတွက် တည်မြဲပါမည်ဟု တပ်အပ်ပြော မရပါပေ။ ထို့ကြောင့် ရှင်သန်နေရသောအခိုက်အတန့်ကလေးတွင် ကောင်းမွန်သောစိတ်နှလုံးဖြင့်  ကောင်းမွန်သော စကားတို့ကိုဆိုကာ ကောင်းမွန်သောအလုပ်တို့ကို လုပ်ကိုင်နိုင်စေရန်အတွက်မိမိနှင့် Energy မကိုက်ညီသော၊ မိမိအတွက် Toxic ဖြစ်စေသော အရာအားလုံးတို့ကို မိမိနှင့်ဝေးစွာ (ဝေးစွာ) သော အကွာအဝေးသို့ ရောက်ရှိစေရန်ထားရှိကာ မိမိကိုယ်မိမိ ကောင်းမွန်စေရန် ပြုပြင်နေထိုင်ရင်းလူထုအကျိုးပြုသည့် လုပ်ငန်းများကို တစ်နေ့ထက်တစ်နေ့ ပိုမိုလုပ်ကိုင်နိုင်စေရန် ကြိုးစားရမည်ဖြစ်သည်။ 

“ပစ္စည်းသင်္ခါရ၊ လူသင်္ခါရ” ဆိုသည့်အတိုင်း မည်သို့သောအရာမှ   တည်မြဲမနေသည်ဖြစ်ရာ ကုသိုလ်တရား၊ အကုသိုလ်တရားတို့ကိုသာ နောင်တမလွန်ဘဝအထိ   သယ်ဆောင်သွားရမည်ဖြစ်သောကြောင့် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ  ကုသိုလ်တရားများကို နည်းနည်းချင်းစီ၊ ဖြည်းဖြည်းချင်းစီ စုဆောင်းသွားရမည်ဖြစ်သည်။ လူသားတို့ကို အကျိုးပြုစေသည့် အပြုအမူ၊ အပြောအဆို၊ လုပ်ငန်းများသည် ကုသိုလ်တရားများကို ရရှိစေသည်။ လူသားတို့ကို အကျိုးယုတ်စေသော   အပြုအမူ၊ အပြောအဆို၊ လုပ်ငန်းတို့သည် အကုသိုလ်တရားတို့ကို ရရှိစေသည်။ မိမိသည် ကုသိုလ်ကိုစု၍ အထုပ်အပိုးအဖြစ် ပြင်ဆင်နေပါစေ၊ အကုသိုလ်ကိုစု၍ အထုပ်အပိုးအဖြစ် ပြင်ဆင်နေပါစေ    မိမိပြင်ဆင်ထုပ်ပိုးထားသည့် အထုပ်အပိုးဖြင့်သာ သံသရာခရီးကို တစ်ဦးတည်း ခရီးဆက်လက်နှင် နေရမည် ဖြစ်သည်။

စိတ်ဓာတ်ကျစရာများ ကြုံတွေ့ရ၍ စိတ်ဓာတ်ကျကာ မည်သည့်အရာမှ မသိချင်ဖြစ်ပြီး မောဟတရားတို့ လွှမ်းမိုးနေမည်ဆိုပါက ယခင်ကမိမိပျောက်ဆုံးသွားပြီး မောဟတရားတို့၏ နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်မှ ရရှိလာသည့် အရာများကိုသာ မိမိအထုပ်အပိုးထဲတွင် ထည့်သွင်းထားမိချေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။  သို့အတွက်ကြောင့်  မသိခြင်းအမိုက်မှောင်မောဟတရားတို့ကို ရှင်းလင်းဖယ်ရှားပစ်ပြီး အသိပညာ ဉာဏ်အလင်းဖြင့်   ထိုးဖောက်ပစ်ကာ မိမိကိုယ်မိမိ ပျောက်ဆုံးမခံမိစေရန်  အရေးကြီးသည်။ မိမိကိုယ်မိမိ  ပြန်လည်တွေ့ရှိခြင်းသည် မိမိဘယ်လမ်းကိုသွားနေသည်၊ ဘယ်မျှခရီးရောက်နေသည်၊လမ်းမှားနေသည်၊  လမ်းမှန်နေသည်၊ မသွားဘဲရပ်တန့်နေမိသည် စသည်တို့ကို သတိပြုမိ၊ မြင်ယောင်မိလာမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် တွေ့ကြုံနေရသော ဘဝခရီးလမ်းတွင် မိမိကိုယ်မိမိပျောက်ဆုံးမခံဘဲ Positive Energy များဖြင့်အမြဲ ရှင်သန်နေနိုင်စေရန်  ကြိုးစားမှုပြုရမည်ဟု ရေးသားလိုက်ရပါတော့သည်။      ။

Source- Myawady Webportal

Image- Pinterest

အကြမ်းဖက်မှုဆိုသည်ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ရာ၌ အမျိုးသမီး(gender)အပေါ် အခြေခံပြီး လူတစ်ယောက်ပေါ်တွင် အနိုင့်အထက်ပြုကျင့်ခြင်း သို့မဟုတ် အကြမ်းဖက်သည့် လုပ်ရပ်များဖြစ်ခြင်းဟု ဆိုထားပါသည်။

အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုဆိုသည်မှာ အများပြည်သူနေရာတွင်ဖြစ်စေ၊ ပုဂ္ဂလိက သီးသန့်အခြေအနေတွင်ဖြစ်စေ အမျိုးသမီးများအပေါ် အနိုင့်အထက်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် လွတ်လပ်ခွင့်အားငြင်းဆန်ပြီး တစ်ဖက်သတ်ပြုမူခြင်း စသည့်ခြိမ်းခြောက်မှုများ အပါအဝင် ကိုယ်ထိလက်ရောက်ဖြစ်စေ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာဖြစ်စေ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖြစ်စေ ထိခိုက်နစ်နာစေမည့် သို့မဟုတ် ထိုသို့ထိခိုက်နစ်နာဖွယ်ရှိသည့် ကျား၊ မ ရေးရာကို အခြေခံသော အကြမ်းဖက်သည့် အပြုအမူတစ်ရပ်ကို ဆိုလိုကြောင်း ၁၉၉၃ ခုနှစ် အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုပပျောက်ရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂကြေညာစာတမ်း (DEVAW) ၏ အပိုဒ် ၁ တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

သို့ဖြစ်၍ အမျိုးသမီးများအား အကြမ်းဖက်မှုဟူသည့် ဝေါဟာရ၏ နောက်ကွယ်တွင် ကိုယ်ထိလက်ရောက် အကြမ်းဖက်မှု၊ နှုတ်အားဖြင့် စော်ကားမှုနှစ်ခုစလုံး အကျုံးဝင်သည်။ အကြမ်းဖက်ခံရသူသည် အနိုင်ကျင့်ခံရခြင်းနှင့် အတင်းအကျပ်ထိန်းချုပ်ခြင်းများကိုလည်း လိုက်ပါခံစားလာရသည်။

အကြမ်းဖက်ခံရမှု အမျိုးအစား

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အကြမ်းဖက်ခံရမှုများကို အမျိုးအစားခွဲခြားကြည့် မည်ဆိုလျှင် အကြမ်းဖက်ခံရနိုင်ခြေ ငါးမျိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ -

•         ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်း (Physical Abuse)

•         လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်း (Sexual Abuse)

•         ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်း (Financial Abuse)

•         စိတ်ခံစားမှုပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်း (Emotional Abuse)

•         ခံယူချက်အတွေးအခေါ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်း

          (Psychological Abuse) တို့ ဖြစ်ကြသည်။

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်းတွင် အမျိုးသမီးများသည် သဘာဝအရ ကျား၊ မ (gender) ဆိုင်ရာ အားနွဲ့သူများဖြစ်သည့်အလျောက် ရိုက်နှက်ခံရခြင်း၊ ကန်ကျောက်ခံရခြင်း၊ ထိုးနှက်ခံရခြင်း၊ အန္တရာယ်ရှိ စေသည့် ပစ္စည်းများဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်အနာတရဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ခံရခြင်း (ဥပမာ ဆေးလိပ်မီးနှင့်တို့ခြင်း၊ ဓားလက်နက်၊ အက်စစ်ခေါ် ငရဲမီး စသည်) များပြုလုပ်ခံရသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများအား အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ရေးနေ့

နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်သည် “အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများအား အကြမ်းဖက်မှုပပျောက်ရေးနေ့” ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အမျိုးသမီးအချို့ အကြမ်းဖက်ခံနေရမှုကို ဂရုပြုစေလိုသဖြင့် ၁၉၉၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ကျင်းပသော ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံက သတ်မှတ်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုနေ့မှသည် လူ့အခွင့်အရေးနေ့ဖြစ်သော ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်ထိတိုင်အောင် ၁၆ ရက်ကြာ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှုသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများအပေါ် အကြမ်းဖက်အဆုံးသတ်ရေး လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှုများကို မီးမောင်းထိုးပေးမည့် အခါသမယလည်း ဖြစ်ပါသည်။ အကြမ်းဖက်မှု ဆန့်ကျင်ရေး၏ သင်္ကေတအဖြစ်အသုံးပြုသည့် ဖဲကြိုးဖြူကိုအကြောင်းပြု၍ အဆိုပါနေ့ရက်ကို “ဖဲကြိုးဖြူနေ့” ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြကြောင်း လေ့လာသိရသည်။ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ရေးအတွက် နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်မှ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်အထိ ၁၆ ရက်တာ လှုပ်ရှားမှုကို ၁၉၉၁ ခုနှစ်ကစပြီး နှစ်ပေါင်း ၃၁ နှစ်တိုင် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိနေပါသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ သုံးသပ်ချက်

အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး သန်းပေါင်းများစွာသော အမျိုးသမီးများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝနှင့်ပညာရေးကိုထိခိုက်စေပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂ၏ အစီရင်ခံစာများအရ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အမျိုးသမီးသုံးဦးတွင် တစ်ဦး (၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်)သည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာရင်းနှီးဖော်ရွေမှု သို့မဟုတ် လက်တွဲဖော်မဟုတ်သော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများကို တစ်သက်တာလုံး ခံစားနေကြရကြောင်း၊ အကြမ်းဖက်မှုအများစုသည် ရင်းနှီးဖော်ရွေသူ၏ အကြမ်းဖက်မှုဖြစ် ကြောင်း၊ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိအသက် ၁၅ နှစ်မှ ၄၉ နှစ်ကြားရှိ အမျိုးသမီးများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံ (၂၇ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး)သည် ၎င်းတို့၏ ရင်းနှီးသောအဖော်ထံမှ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက် မှုများကို တွေ့ကြုံခံစားခဲ့ရကြောင်း ဆိုထားသည်။

ပျမ်းမျှအမျိုးသမီးသုံးဦးလျှင် တစ်ဦးနှုန်းသည် ၎င်းတို့၏ ဘဝတစ်လျှောက်တွင် ကျား၊ မ အခြေပြုအကြမ်းဖက်မှုကို ကြုံတွေ့ခံစားနေရပြီး အချို့ကိစ္စများတွင် သေဆုံးသည်အထိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ လူကုန်ကူးခံရသူ အားလုံး၏ ၇၁ ရာခိုင်နှုန်းသည် အမျိုးသမီးများနှင့်မိန်းကလေး များဖြစ်ပြီး ယင်းတို့အနက် သုံးဦးမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ်ခြင်း ကို ခံနေကြရသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း အသက် ၂၀ မှ ၂၄ နှစ်ကြား အမျိုးသမီးငါးဦးတွင် တစ်ဦးနီးပါးသည် ၁၈ နှစ် မပြည့်မီ လက်ထပ် ခဲ့ကြရသည်။ ဤသည်တို့မှာ အမျိုးသမီးများအား အကြမ်းဖက်မှုအပေါ် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းမှ ကာလကြာရှည် မျက်ကွယ်ပြုနေမှု၊ နှုတ်ဆိတ်နေမှု၊ ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်မှုတို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ကပ်ဘေးတစ်ခုအဖြစ် တည်မြဲနေခြင်း ဖြစ်သည်။

အမျိုးသမီးများအတွက် ကာကွယ်ဝန်ဆောင်မှု

အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုခံရခြင်းမှ လျော့ပါးစေရေးအတွက် တိုင်းဒေသကြီးအသီးသီးရှိ လူမှုဝန်ထမ်းရုံးများနှင့် ခရိုင်၊ မြို့နယ်လူမှုရုံးများကို ချိတ်ဆက်ပြီး Help Line အကူအညီ တောင်းခံနိုင်ရေး ဖုန်း ၀၆၇- ၃၄၀၄၂၂ နှင့် ၀၆၇-၃၄၀၄၉၉ တို့ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး တိုင်ကြားမှုများကိုလည်း လက်ခံဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ ဆက်သွယ်ရေးအကူအညီတောင်းခံရာတွင်လည်း ဖုန်းဖြင့်ဆက်သွယ်ခြင်းအပြင် Viber သို့မဟုတ် Messenger များဖြင့်ပါ တိုင်ကြားနိုင် ရေးအတွက် တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ထားသည်။ တိုင်ကြားလာသည့် အမှုများကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်လူမှုဝန်ထမ်းရုံးများသို့ လွှဲပို့ရာတွင် သက်ဆိုင်ရာဒေသက အကြမ်းဖက်ခံရသူများကို ပံ့ပိုးပေးမှုအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်ခံရသည့် အမျိုးသမီးများကို ယာယီလက်ခံ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ရေးအတွက် ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ မော်လမြိုင်၊ လားရှိုး၊ ကယား စသည့်နေရာငါးနေရာတွင် One Stop Women Support Centre (OSWSC) များ ဖွင့်လှစ်ထားရှိပြီး ဝန်ဆောင်မှုများပေးလျက်ရှိပါသည်။

အားလုံးပေါင်းစုလှုပ်ရှားပေး

အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ရေးသည် လူထုအားလုံး ပူးပေါင်းပါဝင်နိုင်မှသာ အောင်မြင်နိုင်ပါလိမ့်မည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်အကြောင်းအရာ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁ ရက်က ထုတ်ပြန်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ခန့်မှန်း လူဦးရေစာရင်းတွင် အမျိုးသားဦးရေ ၂၆ ဒသမ ၇ သန်း၊ အမျိုးသမီးဦးရေ ၂၉ ဒသမ ၁ သန်း စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၅၅ ဒသမ ၈ သန်းရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။ အဆိုပါ ကိန်းဂဏန်းအရ အမျိုးသမီးဦးရေက အမျိုးသား ဦးရေထက် ၂ ဒသမ ၄ သန်း ပိုများသည်။

ထိုသို့ပိုများသည့် အမျိုးသမီးများသည် နိုင်ငံအတွက် တစ်ထောင့်တစ်နေရာက အင်အားဖြစ်မည်ဆိုပါလျှင် သို့မဟုတ် ထိုအင်အားများ ပြိုင်တူတွန်းနိုင်ကြလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရွေ့တစ်ခုရောက်ရန်အင်အားများပင် ဖြစ်ပေတော့မည်။ တစ်နည်းဆိုသော် နိုင်ငံအတွက် အင်အားဖြစ်စေမည့် အမျိုးသမီးများ အကြမ်းဖက်မှုခံစားရပြီး ထိခိုက်နစ်နာလျှင် “အား” မဖြစ်တော့ဘဲ နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုလည်း “နှောင့်နှေး” သွားမည်ဖြစ်သည်။

အထူးသဖြင့် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ အကျပ်အတည်းကာလသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အမျိုးသမီးများအပေါ် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုကို သိသိသာသာ မြင့်တက်စေခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးအများစုသည် အိမ်မှုတာဝန်နှင့် ဆက်စပ်နေသော ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတို့ကြောင့် စိတ်ဖိစီးမှုတိုးလာကြရသည်။ အလုပ်အကိုင်များ ဆုံးရှုံးမှုတို့ကြောင့် စားဝတ်နေရေး ကျပ်တည်းလာသည်။ ကျောင်းများပိတ်ထားရသဖြင့် ဆယ်ကျော်သက် မိန်းကလေးများ စိတ်ဖိစီးမှုများလာသကဲ့သို့ နိုင်ငံအချို့တွင် အရွယ်မတိုင်မီ အတင်းအကျပ် လက်ထပ်ခံခဲ့ရသည်။ သို့ဖြစ်၍ အမျိုးသမီးများအပေါ်အကြမ်းဖက်မှုကို ရပ်တန့်စေမည့်တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းမှာ ထိုအပြုအမူမျိုးကို လူ့အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုလုံးက မလွဲမသွေ ဆန့်ကျင်ကြရန်သာ ဖြစ်ပါသည်။

အချုပ်ဆိုရလျှင် အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးငယ်များအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကျယ်ပြန့်ဆုံး လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတစ်ခုဖြစ်သကဲ့သို့ ယဉ်ကျေးသော လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် ဖြစ်ပွားနေသော ရာဇဝတ်မှုလည်းဖြစ်သည်။ ယင်းပြဿနာကိုသတိပြု မိစေရန်နှင့် ထိုသို့သောဖြစ်စဉ်များ လျှော့ချနိုင်ရန်မှာ လူသားဆန်မှုရှိသူတိုင်း တာဝန်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုပပျောက်ရေးအတွက် အသိပညာ ပေးရုံသာမက အမျိုးသမီးများနှင့် အမျိုးသားများပါအတူတကွ စုစည်းလုပ်ဆောင်ကြရမည်ဖြစ်သည်။ သို့မှသာ ကျား၊ မတန်းတူညီမျှမှု၊ အပြန်အလှန် လေးစားမှုဖြင့် ဆက်ဆံနိုင်သော အနာဂတ်ကို တည်ဆောက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း အကြံပြုရေးသားလိုက်ရပါသည်။ ။

Source- www.moi.gov.mm

(ယမန်နေ့မှအဆက်)

တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း “ရာဂီ” ၏ အကြွင်းအကျန်လေပွေလှိုင်း မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ လေပွေလှိုင်းအဆင့်ဖြင့် ၃ ရက်ခန့် ကြာမြင့်စွာ ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရာ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နေသည့် ၉-၉-၂၀၂၄ ရက်နေ့မှ ၁၂-၉-၂၀၂၄ ရက်နေ့များအတွင်း မိုးကြီးခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ မိုးရေချိန် စံချိန်သစ်တင်ခြင်းများကို ၁၅ ကြိမ်တိုင်တိုင် တိုင်းတာရရှိခဲ့ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း “ရာဂီ” ၏ အကြွင်းအကျန်လေပွေလှိုင်းများ ဖြတ်သန်းနေစဉ်ကာလအတွင်း တောင်ကျချောင်းရေများ အရှိန်အဟုန် ပြင်းစွာ စီးဆင်းမှုကြောင့် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်ကိုးခုတွင် ရေကြီးရေလျှံမှုများနှင့် မြေပြိုမှုများ နှစ်ပေါင်း ၈၀ ကျော်အတွင်း မကြုံစဖူးခံစားခဲ့ရခြင်းကြောင့် လူပေါင်း ၅၂၀ သေဆုံး၊ ပျောက်ဆုံးခဲ့ပြီး ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင် ထိခိုက်ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရပါသည်။

(ဃ) ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် မုန်တိုင်းများအခြေအနေ

မုန်တိုင်းအကြိမ်ရေ လျော့နည်းလာမှု။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မှာ မုန်တိုင်းများဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုး ဒွန်တွဲနေလေ့ရှိပါသည်။ မိုးကြိုကာလ မုန်တိုင်းဖြစ်လျှင် မုတ်သုံကို အဝင်စောစေပြီး မုတ်သုံကာလအတွင်း မုန်တိုင်းဖြစ်ခဲ့လျှင် မုတ်သုံအင်အားကောင်းစေကာ မိုးပိုရစေပါသည်။ မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းကို တည့်တည့်ဖြတ်ပြီဆိုပါက ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများကို ဖြစ်စေတတ်သည်။ (၁၈၉၁-၂၀၂၀) အတွင်း ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် မုန်တိုင်းအရေအတွက် စုစုပေါင်း ၁၂၂၇ ကြိမ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်အနက် (၁၈၉၁-၁၉၇၀) ကာလနှင့် (၁၉၇၁-၂၀၂၀) ကာလတို့ကို ခွဲခြားလေ့လာကြည့်လျှင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ မုန်တိုင်းအရေအတွက် လျော့နည်းလာနေသည်ကို သိသာထင်ရှားစွာ တွေ့မြင်ရပါသည်၊၊

လွန်ခဲ့သည့် (၁၈၉၁-၁၉၇၀) ကာလတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်၌ တစ်နှစ်လျှင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် မုန်တိုင်း ၁၁ ကြိမ်ခန့် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းကာလများဖြစ်သော (၁၉၇၁-၂၀၂၀) အတွင်းတွင် တစ်နှစ်ပျမ်းမျှအားဖြင့် မုန်တိုင်း ခုနစ်ကြိမ်ခန့်သာ ဖြစ်ပွားမှုရှိတော့ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် တစ်နှစ်တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် မုန်တိုင်း လေးကြိမ်ခန့် လျော့နည်းသွားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

မုန်တိုင်းပြင်းအားတိုးလာမှု။ မုန်တိုင်းအကြိမ်ရေနည်းသွားသော်လည်း မုန်တိုင်းဖြစ်ပေါ်ပြီး မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းသို့ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ပြီဆိုပါကလည်း အင်အားကြီးမုန်တိုင်းများအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိတတ်ကြောင်း၊ ၂၀၀၆ ခုနှစ် “မာလာ”မုန်တိုင်း၊ ၂၀၀၇ ခုနှစ် “အာကရှ်” မုန်တိုင်း၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် “နာဂစ်”မုန်တိုင်း၊ ၂၀၁၁ခုနှစ် “ဂီရိ” မုန်တိုင်း၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ် “မိုခါ”မုန်တိုင်းများက သာဓကအဖြစ် ညွှန်ပြလျက်ရှိပါသည်။

မုန်တိုင်းအစပျိုးရာနေရာ၊ ဖြစ်ပွားသည့် အချိန်နှင့် မုန်တိုင်းလမ်းကြောင်းများ သွေဖည်လာမှု။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အားကောင်းသော မုန်တိုင်းငယ် (02B/2022) သည် မုန်တိုင်းအဖြစ်နည်းသော ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်မှ အစပျိုးခဲ့ခြင်း၊ မုန်တိုင်းလုံးဝမဖြစ်ဖူး သော မတ်လတွင်ဖြစ်ပွားခြင်း စသည့် ထူးခြားချက်များ တွေ့ရှိလာရပါသည်။ ထို့ပြင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မေလ ၁၉ ရက်နေ့မှ ၂၁ ရက်နေ့အတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော မုန်တိုင်းငယ်သည်လည်း မုန်တိုင်းစတင်ဖြစ်ပွားလေ့မရှိသော ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်မြောက်ပိုင်း၌ ကမ်းခြေနှင့် အလွန်နီးကပ်စွာ စတင်အစပျိုးဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အချိန်တိုအတွင်း မွန်ပြည်နယ်အတွင်းသို့ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပါသည်။

အဆိုပါ မုန်တိုင်းငယ်သည် မုန်တိုင်း စတင်ဖြစ်ပွားလေ့မရှိသော ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်မြောက်ပိုင်း၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ မုန်တိုင်းဝင်ရောက်လေ့မရှိသော မွန်ပြည်နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည့် တစ်ခုတည်းသော ထူးခြားသည့် မုန်တိုင်းငယ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ အလားတူပင် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော “ဂွ” မုန်တိုင်းနှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော “နာဂစ်” မုန်တိုင်းတို့၏ မုန်တိုင်းလမ်းကြောင်းကို လေ့လာကြည့်လျှင်လည်း ပုံမှန်မုန်တိုင်းလမ်းကြောင်းများနှင့်သွေဖည်၍ လတ္တီကျုနိမ့်သော ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအနီးမှလည်းကောင်း၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသများမှလည်းကောင်း ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်ကို လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ရပါသည်။

အနာဂတ်မြန်မာ့ရာသီဥတု ပြောင်းလဲနိုင်မှုအလားအလာများ

အနာဂတ်ကာလများတွင် ရာသီဥတု မည်ကဲ့သို့ပြောင်းလဲနိုင်မည်ဆိုသည့် ခန့်မှန်းချက်ကို သိရှိမှသာ အဆိုပါရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် လိုက်လျောညီထွေ နေထိုင်နိုင်မည့်နည်းလမ်းများ၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို လျှော့ချနိုင်မည့်နည်းလမ်းများကို စီမံချက်များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ကာဗွန်ထုတ်လုပ်မှုတွက်ချက်သည့်လမ်းကြောင်း (Representative Concentration Pathway- RCP) RCP 4.5 နှင့် RCP 8.5 တို့ဖြင့် တွက်ထုတ်ထား သော နောင်လာမည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနာဂတ်ကာလများအတွက် ရွာကျမှုဖြစ်စဉ်များ ပြောင်းလဲနိုင်မှု ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အမြင့်ဆုံးအပူချိန် မြင့်တက်လာနိုင်မှုအလားအလာတို့ကို ဇယား-၂ အတိုင်း ဖော်ပြအပ်ပါသည်။

ဇယား-၂။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် RCP 4.5 နှင့် RCP 8.5 တို့ဖြင့် တွက်ထုတ်ချက်ရရှိသော ပြောင်းလဲလာနိုင်သည့် ရာသီဥတု အခြေအနေများ

ရာသီဥတု ပြောင်းလဲခြင်းသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လူသားများအား ခြောက်လှန့်နေသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်ပါသည်။ ယနေ့ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးတွင် ရာသီဥတုမျှတစေရေးအတွက် ပြုမူဆောင်ရွက်မှုများ၊ ကျွမ်းကျင်မှုနည်းပညာများဖြင့် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုလျှော့ချရေးများကို ဆောင်ရွက်နေကြသော်လည်း လေထုအတွင်းရောက်ရှိနေပြီးဖြစ်သော ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့များကြောင့် ထိခိုက်မှုဆိုးကျိုးများကို တစ်ကမ္ဘာလုံး ဆက်လက်ခံစားနေရဦးမည် ဖြစ်ပါသည်။ အထက်ဖော်ပြပါအချက်များအရ ရာသီဥတုပြောင်းလဲနေခြင်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ထိခိုက်မှုဆိုးကျိုးများကို လက်ရှိတွင် ခံစားနေရသကဲ့သို့ အနာဂတ်တွင်လည်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ် ခံစားနေရဦးမည်ဖြစ်ပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရေးကြီးကဏ္ဍများတွင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးလွယ်သည့်အခြေအနေများကို လျှော့ချရန်၊ လိုက်လျောညီထွေ ပြုမူ နေထိုင် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရေးအစီအစဉ်များ၊ ချမှတ်ဆောင်ရွက်ရန် ရာသီဥတုဒဏ် ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်သော အစီအမံများကို ချမှတ်၍ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်သွားရမည်ဖြစ်ပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ အစွန်းရောက်ဖြစ်စဉ်များ ပေါ်ပေါက်လာပါကလည်း တရားမဝင်သတင်းဌာနများနှင့် Social Media များမှ ခိုင်မာမှုမရှိသော ထုတ်လွှင့်ချက်များအပေါ် နားယောင်မှုမပြုဘဲ မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနမှ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ထုတ်ပြန်ပေးလျက်ရှိသော ကြိုတင်သတိပေးချက်များကို ဂရုပြုနားထောင်၍ အမျိုးသားသဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီ၏ ကြီးကြပ်လမ်းညွှန်မှုများကို သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အသွယ်သွယ်မှ ဘေးကင်းလုံခြုံနိုင်စေရေးအတွက် လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြရန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်လိုက်ရပါသည်။ ။

Source: https://www.moi.gov.mm/article/63514

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ်ကို ဆိုးရွားစွာခံစားရလျက်ရှိရာ အခြားသောနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုနှင့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကို နှစ်စဉ်ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရပါသည်။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်နိုင်မှုသည် ယခင်ကထက် ဖြစ်ပွားမှုနှုန်း ပိုမိုမြင့်မားလာသည်သာမက အဖျက်စွမ်းအားသည်လည်း ပိုမိုပြင်းထန်လာသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေညွှန်းကိန်း (World Risk Index - 2023) အရ မြန်မာနိုင်ငံသည် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေညွှန်းကိန်း ၃၆ ဒသမ ၂၆ ရှိပြီး ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၁၉၃ နိုင်ငံအနက် အဆင့်ခြောက်နေရာတွင် ရှိနေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ (source: https://weltrisikobericht.de/wpcontent/ uploads/ 2024/01/ WorldRiskReport_ 2023_english_online.pdf) ရာသီဥတုပြောင်းလဲ ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုသာမက လူသားတို့၏ လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးကိုပါ သိသိသာသာ သက်ရောက်မှုရှိစေပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် လယ်ယာထွက်ကုန်၊ မွေးမြူရေးနှင့် ရေထွက်ပစ္စည်းလုပ်ငန်းများအပေါ်တွင် မှီခိုနေရသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ စားဝတ်နေရေး ဖူလုံကြွယ်ဝမှုသည် သင့်တင့်မျှတသော ရာသီဥတုအခြေအနေပေါ်တွင် များစွာမူတည်လျက်ရှိပါသည်။ တစ်နည်းဆိုရသော် အစွန်းရောက်ရာသီဥတုဖြစ်စဉ်များနှင့် သဘာဝ ဘေးဒဏ်များသည် မြန်မာ့စီးပွားရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့အပေါ် ထိခိုက်လွယ်ပြီး သက်ရောက်မှုများစွာ ရှိစေပါသည်။

ဖန်လုံအိမ်အာနိသင်သည် နေ၏အပူကို စုပ်ယူထိန်းညှိပေးကာ မြေကြီးပေါ်ရှိ အပူချိန်ကို သက်သောင့်သက်သာ ဖြစ်စေသောကြောင့် ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ သက်ရှိများအတွက် အကျိုးပြုသော သဘာဝဖြစ်စဉ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော် စက်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှု၊ မွေးမြူရေး၊ မော်တော်ကားများနှင့် ရုပ်ကြွင်းလောင်စာများ အသုံးပြုမှုစသည့် လူသားတို့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များမှ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့များ အလွန်အကျွံထုတ်လွှတ်သည့် အကျိုးဆက်အနေဖြင့် လေထုထဲတွင် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ပမာဏအဆမတန် တိုးလာစေပြီး ကမ္ဘာကြီးကို ပူနွေးလာစေကာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို ဦးတည်လာခဲ့ပါသည်။ မုတ်သုံရပ်ဝန်းတွင် တည်ရှိနေသော မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ်ကို သိသာထင်ရှားစွာ ခံစားနေရသည်ဖြစ်ရာ အနောက်တောင် မုတ်သုံလေဆိုင်ရာပြောင်းလဲမှုများ၊ နွေကာလစံချိန်တင်အပူချိန်မြင့်တက် လာမှုများ၊ မိုးရွာသွန်းမှုပုံစံပြောင်းလဲမှုများ၊ မုန်တိုင်းကြီးများဝင်ရောက်မှုများ စသည်တို့မှာ ထင်ရှားသည့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ ခြေရာများပင်ဖြစ်ပါသည်။

မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ကြုံတွေ့ခံစားခဲ့ရသော ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုခြေရာများ

(က) အမြင့်ဆုံးအပူချိန်များ ပြောင်းလဲလာခြင်း

 ယခုအခါ ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှအပူချိန်သည် စက်မှုထွန်းကားသည့်ကာလ (၁၈၅၀-၁၉၀၀) ၏ ပျမ်းမျှအပူချိန်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက ၁ ဒသမ ၄၅ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်အထက် ပိုမိုမြင့်တက်နေလျက်ရှိပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်သည် ကမ္ဘာ့အပူဆုံး နှစ်တစ်နှစ် ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ၂၀၂၃ ခုနှစ်၏ အမြင့်ဆုံးအပူချိန်သည် (၁၉၈၁-၂၀၁၀) ကာလ၏ ပျမ်းမျှအမြင့်ဆုံးအပူချိန်ဖြစ်သော ၃၁ ဒသမ ၃ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်ထက် ၁ ဒသမ ၄ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ် ပိုမိုမြင့်တက်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အပူဆုံးလများဖြစ်သည့် မတ်လနှင့် ဧပြီလတို့တွင် ထိုလများ၏ ပျမ်းမျှအပူချိန်ထက် ၂ ဒသမ ၇ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးယပ်ခန့် ပိုမိုမြင့်တက်နေရာ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများအပြင် သောက်သုံးရေရှားပါးသည့်ပြဿနာများကို မိုးခေါင်ဒေသများ၌သာမက မြေလတ်ဒေသများတွင်ပါ ခံစားနေကြရပါသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၏ နွေကာလမတ်လနှင့် ဧပြီလနှစ်လအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ အမြင့်ဆုံးအပူချိန် စံချိန်သစ်တင်ခြင်းကို ၃၅ ကြိမ်တိတိ တိုင်းတာရရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက် ဧပြီလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် တိုင်းတာရရှိခဲ့သော ချောက်မြို့၏ အပူချိန်စံချိန် သစ်ဖြစ်သည့် ၄၈ ဒသမ ၂ ဒီဂရီဆဲလ် စီးယပ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလုံး၏ အမြင့်ဆုံးအပူချိန် စံချိန်သစ်လည်းဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် အယ်လ်ဒိုရာဒို ရာသီဥတုနှင့် မိုးလေဝသစင်တာမှ တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ မြို့ကြီးများအနက် အပူချိန်အမြင့်ဆုံး ၁၅ မြို့၏ အမြင့်ဆုံးအပူချိန်များကို နေ့စဉ်ဖော်ပြပေးခဲ့ရာ ချောက်မြို့၊ မင်းဘူးမြို့၊ မကွေးမြို့၊ ညောင်ဦးမြို့တို့သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကမ္ဘာ့အပူချိန်အမြင့်ဆုံး ၁၅ မြို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ (source: https:// www. eldor-adoweather.com/climate/world-extremes/world-temp-rainfall-extremes.php)

(ခ) အနောက်တောင် မုတ်သုံရာသီ ပြောင်းလဲလာခြင်း

မြန်မာနိုင်ငံသည် မုတ်သုံရာသီ စက်ဝန်းအတွင်း တည်ရှိနေသော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ အနောက် တောင်မုတ်သုံရာသီပြောင်းလဲမှုသည် နိုင်ငံ၏စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို များစွာ သက်ရောက်မှုရှိပါသည်။ ဇယား (၁) တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ၁၉၆၁-၁၉၉၀ နှစ် ၃၀ ကာလအပိုင်းအခြားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၉၉၁-၂၀၂၀ ကာလအပိုင်းအခြားတွင် ရက်သတ္တပတ် သုံးပတ်တာ ခန့် တိုတောင်းလာမှုသည် မုတ်သုံမိုးကို မှီခိုအားထားရသည့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများကို များစွာအခက်တွေ့စေခဲ့ပါသည်။

သို့ဖြစ်ရာ ပြောင်းလဲလာသည့် မုတ်သုံကာလနှင့် လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေမည့် သီးနှံအမျိုးအစားကို ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးလာရခြင်းများရှိသလို သက်တမ်းတိုမျိုးစိတ်များအား ပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးလာကြရသည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်လည်း မုတ်သုံအဝင်နောက်ကျလာခြင်းသည် နွေကာလ ရက်ရှည်လာခြင်းဖြစ်ရာ အပူချိန်မြင့်မားသောရက်များကို တာရှည်စေပါသည်။

(ဂ) မိုးရွာသွန်းမှု ပုံစံပြောင်းလဲလာခြင်း

 မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မိုးရွာသွန်းမှုပုံစံကိုလေ့လာကြည့်ပါက တစ်နှစ်တာပျမ်းမျှမိုးရွာသွန်းမှုပမာဏ သိသိသာသာ တိုးလာခြင်း၊ လျော့နည်းသွားခြင်းမျိုးမရှိဘဲ တစ်နှစ်တာရွာသွန်းမြဲ မိုးရေချိန်ကို ပြည့်မီစွာ ရွာသွန်းလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ သို့ရာတွင် ရွာရမည့် အချိန်မဟုတ်ဘဲ အချိန်အခါမဟုတ် ရွာသွန်းခြင်း၊ တစ်နှစ်တာကာလအတွင်း ပျံ့နှံ့စွာဖြင့် ပုံမှန်ရွာသွန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ အချိန်တိုအတွင်း ပြင်းထန်စွာ ရွာသွန်းခြင်းအစရှိသည့် မူမမှန်သော မိုးရွာသွန်းမှုပုံစံများကို နှစ်စဉ် ကြုံတွေ့လာရပါသည်။

အဆိုပါ အစွန်းရောက် မိုးလေဝသဖြစ်စဉ်များ၏ ဖြစ်ပွားသည့် အကြိမ်အရေအတွက် များပြားလာသကဲ့သို့ ပိုမိုပြင်းထန်လာသည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့အပြင် နောက်ဆက်တွဲ ဖြစ်စဉ်များဖြစ်သည့် လျှပ်တစ်ပြက်ရေကြီး ရေလျှံခြင်း၊ မြေပြိုခြင်းများကိုလည်း မကြာခဏ ကြုံတွေ့လျက်ရှိပါသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် မြောက်ပိုင်း၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော မုန်တိုင်းငယ်တစ်ခုသည် မြန်မာနိုင်ငံ မောင်တောမြို့အနီးမှ ကုန်းတွင်းသို့ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ရာမှတစ်ဆင့် အချိန်တိုအတွင်း မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခဲ့ရာ တောင်ကျ ချောင်းရေများ အရှိန်အဟုန်ပြင်းစွာဖြင့် စီးဆင်းခဲ့၍ ပခုက္ကူမြို့နယ်အတွင်း လျှပ်တစ်ပြက် ရေကြီးရေလျှံမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ရွှေချောင်းတံတားပျက်စီးခြင်း၊ လူ ၁၀၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါသည်။

ထို့အပြင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ကာလများတွင် မုတ်သုံလေအားကောင်းမှုကြောင့်လည်းကောင်း၊ အားပြင်း မုန်တိုင်းများ၏ အရှိန်ကြောင့်လည်းကောင်း မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းကာ နိုင်ငံအနှံ့ရှိ မြစ်များ၊ ချောင်းများတွင် စိုးရိမ်ရေမှတ်ထက် ကျော်လွန်ကာ ကျယ်ပြန့် ပြင်းထန်သော ရေလွှမ်းမိုးမှုများ ဖြစ်ပေါ် ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ ရေကြီးမှုကြောင့် သက်ရှိလူ၊ တိရစ္ဆာန်များ အသက်ဆုံးရှုံးရသည်သာမက လမ်းများ၊ တံတားများ၊ အိမ်များ၊ လယ်ကွင်းများနှင့် စိုက်ပျိုးသီးနှံ များ ရေနစ်မြုပ်မှုဒဏ်ကို ခံစားခဲ့ရသည်။

ထို့အပြင် မိုးသည်းထန်၍ ရေတိုက်စားမှုများကြောင့် အချို့တောင်တန်း ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် မြေပြိုမှုများကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ရလျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က ရွာသွန်းခဲ့သော မိုးရေချိန် ၇ ဒသမ ၈၇ လက်မသည် ပဲခူးမြို့အတွက် လွန်ခဲ့သော ၅၉ နှစ်အတွင်း စံချိန်တင် မိုးရေချိန်ဖြစ်သည်။ ပဲခူးမြစ်ရေသည် ပဲခူးမြို့တွင် ရေခံကောင်းခြင်း၊ မြစ်အထက်ပိုင်းနှင့် မြစ်ဝှမ်းအတွင်း မိုးပျံ့နှံ့စွာနှင့် သည်းထန်စွာရွာသွန်းခြင်း၊ ပင်လယ်ဒီရေမြင့်တက်ချိန်နှင့် တိုက်ဆိုင်ခြင်း စသည်တို့ကြောင့် အခြားနှစ်များထက် အခြေအနေပိုဆိုးခဲ့ကာ ပဲခူးမြို့တွင် နှစ်ပေါင်း ၅၈ နှစ်အတွင်း အမြင့်ဆုံးမြစ် ရေမှတ် ၁၀၀၄ စင်တီမီတာဖြင့် စံချိန်တင် မြစ်ရေကြီးခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် အပူချိန်မြင့်တက်မှု၊ မိုးခေါင်မှုကြောင့် အင်းလေးကန်တစ်ခုလုံး ရေများ ခန်းခြောက်သွားသည်အထိ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ခဲ့ပြီး တစ်ဖန် ယခုနှစ် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခဲ့မှုကြောင့် အင်းလေးကန်အတွင်း ရေများအဆမတန်စီးဝင်ကာ ရေကြီးရေလျှံမှု ဖြစ်ပွားပြီး အင်းလေးကန်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ကျေးရွာများ၊ မြန်မာ့ရိုးရာ ရက်ကန်းစင်များ ရေနစ်မြုပ်ခဲ့ရပါသည်။ ထိုသို့ မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒဆိုင်ရာ အစွန်းရောက်ဖြစ်စဉ်များ နှစ်စဉ်ကြုံတွေ့ ခံစားရနေသည်မှာ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း၏ ဆိုးကျိုးပြယုဂ်များပင် ဖြစ်ပါသည်။

မကြာသေးမီက ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ပြင်မှ စတင်အစပျိုးခဲ့ပြီး တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်ကို ဖြတ်သန်းခဲ့သော စူပါတိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း “ရာဂီ” ၏ အကြွင်း အကျန်တိမ်တိုက်များသည် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် လာအိုနိုင်ငံ ကုန်းတွင်းဒေသများကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ပြီးနောက် လေပွေလှိုင်းအဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံသို့တိုင်ရောက်ရှိခဲ့ကာ အဖျက်စွမ်းအား အလွန် ပြင်းထန်ခဲ့ပါသည်။ ယင်းတိုင်ဖွန်း မုန်တိုင်း၏အရှိန်ကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများဖြစ်သည့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ စသည့်နိုင်ငံပေါင်း ကိုးနိုင်ငံတို့တွင် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခဲ့ပြီး ရေကြီးရေလျှံမှုများကြုံတွေခဲ့ရကာ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ပေါင်းများစွာ သေကျေ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရပါသည်။

(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)

Source: https://www.moi.gov.mm/article/63490

ဉာဏ်ရည်တု AI (Artificial Intelligence) နည်းပညာက အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တိုးတက်လာနေသည်။ သို့သော် AI ကို မကောင်းသည့်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည့်လူက အများစုဖြစ်သည့်အတွက် လူသားတစ်ရပ်လုံးအတွက် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာခြိမ်းခြောက်မှုများ တိုးပွားလာပြီး အန္တရာယ်သတိပေးသံများ ကျယ်ကျယ်လောင်လောင်ထွက်ပေါ်လာနေသည်ကို သတိထားမိလာကြသည်။ AI နည်းပညာဖြင့် ဗီဒီယို၊ ဓာတ်ပုံအတုများက လူတို့၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များကို ပြောင်းလဲလာအောင် လှည့်စားနိုင်သလို လူငယ်များ အထူးသဖြင့် မိန်းကလေးငယ်များအတွက် ကြီးမားသည့်အန္တရာယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့် အခါ အရာရာတိုးတက်မှုနှင့် စိန်ခေါ်မှုက ဒွန်တွဲစမြဲပင်ဖြစ်သည်ကို ဆင်ခြင်ရတော့မည်ဖြစ်ပါသည်။

AI ၏ သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရသည့် ကျွန်မမိတ်ဆွေ

ကျွန်မ၏ မိတ်ဆွေမိန်းကလေးတစ်ယောက်၏ဖွင့်ဟချက်ကို နားထောင်ခံစားလိုက်ရသည်က သက်သေ ပင်ဖြစ်သည်။ထိုမိတ်ဆွေက သူ့အခက်အခဲတစ်ခုကိုစိုးရိမ်တကြီး ဖွင့်ဟလာခြင်းဖြစ်သည်။ ကံ မကောင်းစွာဖြင့် ၎င်းသည် AI ၏ ပစ်မှတ်ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ ၎င်း၏မျက်နှာကို အသုံးပြုပြီး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အလွဲသုံးစားပြုလုပ်သည့် ဓာတ်ပုံများကို ဖန်တီးထားကြောင်း၊ ၎င်းပုံများကို သူ့ထံ Messenger မှ ပေးပို့ပြီး Facebook ပေါ်တင်မည်၊ Facebook ပေါ်မတင်စေလိုပါက ငွေပေး ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ခြိမ်းခြောက် လာခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းပုံများသည် နည်းပညာနှင့် မကျွမ်းဝင်သည့် သာမန်လူတို့အဖို့ ယုံကြည်စဖွယ် လှည့်စားထားမှုများပင် ဖြစ်သည်။ 

သူက မိဘများထံအကူအညီတောင်းခဲ့သော်လည်း နည်းပညာမကျွမ်းသည့် မိဘများကမယုံ။ မသမာ သူများမှ ပေးပို့သော ဓာတ်ပုံများကိုပင် အမှန်ဟုပင် ယူဆပြီး အထင်အမြင်လွဲခံနေရကြောင်း ရင်ဖွင့် လာခြင်းဖြစ်သည်။ မိမိမလုပ်သည်ကို ငြိမ်မခံနေရန်နှင့် ပေးပို့သူ၏ Facebook Account နှင့်တကွ ပေးပို့ထားသော chat box မှ စာများကိုပါ Facebookပေါ်မှာ ပြန်လည်တင်ပြီး ချက်ချင်းဖြေရှင်းရန် ကျွန်မက အကြံပြုခဲ့သည်။ မိတ်ဆွေ၏မိဘများကိုလည်း ကျွန်မကိုယ်တိုင် AI နှင့် မည်သို့မည်ပုံ ဓာတ်ပုံ ပြုလုပ်၍ရသည်ကို လက်တွေ့ပြသပြီး ပြန်လည်ဖြေရှင်းပေးခဲ့ရပါသည်။ ဤကား ကျွန်မသူငယ်ချင်း၏ အတွေ့အကြုံတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။

ကျွန်မသည် AI ကို စိတ်ဝင်စားသူပီပီ AI ၏ အသုံးဝင်ပုံများနှင့် အသုံးပြုနည်းများကို အဆက်မပြတ် လေ့လာနေသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နည်းပညာ၏ ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုးများနှင့်အတူ အလားတူဖြစ်ရပ်မျိုးများစွာကို အင်တာနက်စာမျက်နှာများပေါ်တွင် မကြာခဏအကဲခတ်မိပါသည်။ ယနေ့ ခေတ်တွင် နည်းပညာတိုးတက်မှုမြင့်မားလာသည်နှင့်အမျှ လူသားများ၏ လူနေမှုဘဝတွင် လွှမ်းမိုး ထိခိုက်နိုင်သည့် အခြေအနေများ ကြုံတွေ့လာရသည်ကို မှန်းဆနိုင်ပါသည်။ 

ယနေ့ခေတ် အဆင့်အမြင့်ဆုံးနည်းပညာတစ်ခုဖြစ်နေသည့် AI သည် လူတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝကို တိုးတက် ကောင်းမွန်အောင်အမြောက်အမြား ဖန်တီးပေးနေသော်လည်း သတင်းအချက်အလက်ခိုးယူမှု၊ လုံခြုံရေး ဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှု၊ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ခြိမ်းခြောက်မှု၊ တိုက်ခိုက်မှုများ ယခင်ကထက် ပိုများပြား လာသည်ကို သတိထားမိသည်။ AI သည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုနှင့်အတူ အိပ်မက်ဆိုးများကိုပါ သယ်ဆောင် လာပြီဖြစ်သည်။ မကောင်းသည့်ရည်ရွယ်ချက်များတွင် အသုံးချမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့်ဆိုးကျိုးများကို တင်ပြလိုပါသည်။ 

ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ဘယ်လိုအသုံးချသလဲ

AI နည်းပညာသည် လူသားများ၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် များစွာတွင်ကျယ်လာနေသည်။ ယနေ့ခေတ် လူသုံးအများဆုံး Smart Phone နှင့် ကွန်ပျူတာများတွင် AI နည်းပညာက အဓိကကျကျ နေရာယူလာနေပြီဖြစ်သည်။ AI သည် အသုံးပြုသူ၏ စိတ်ဝင်စားမှု၊ အပြုအမူနှင့် ယုံကြည်ချက်များအပေါ် မူတည်၍ လူ့စိတ်ကိုထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ AI က အသုံးပြုသူကျင်လည်ရာ ဆိုရှယ် မီဒီယာအပေါ်တွင် ဘယ်အကြောင်းအရာများကို အများဆုံးကြည့်သလဲ၊ ဘယ်အရာကို အများဆုံး Like ပေးသလဲ၊ ဘယ်လို Commentပေးသလဲစသည်တို့ကို မှတ်သားထားပြီး မိမိတွင်ဘယ်လိုအယူအဆ၊ ဘယ်လိုစရိုက်ရှိသည် ဆိုတာမျိုးအထိ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်သည်အထိ အဆင့်မြင့်လာနေသည်။ 

ဥပမာ မိမိနှစ်သက်ရာအဝတ်အထည်၊ အစားအသောက်၊ အားကစား၊ နည်းပညာစသည့် တစ်မျိုးမျိုးကို အများဆုံးကြည့်ရှုသူဖြစ်ပါက မိမိ၏ဆိုရှယ်မီဒီယာတွင် ၎င်းအကြောင်းအရာများသာ အများဆုံးတွေ့မြင် ရမည်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းကား မိမိနှစ်သက်ရာ သတင်းအချက်အလက်များကို စနစ်တကျသိမ်းဆည်း ထားပြီး ကိုယ်က မသိလိုက်ခင်မှာပင် ဘယ်လိုအယူအဆရှိသည်ဆိုတာကို AI က ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပေးထား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ 

deepfake ဟုခေါ်သည့် AI နည်းပညာတစ်မျိုးသည် ဗီဒီယို၊ ဓာတ်ပုံများသာမက ဗီဒီယို call များမှာပါ အသုံးပြုခံရသူ၏ မျက်နှာနှင့်အသံကိုပါ အစားထိုးအသုံးပြုနိုင်သည့် နည်းပညာတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းနည်းပညာကိုအသုံးပြုပြီး သတင်းအမှားများ၊ လိမ်လည်မှုများ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာအချက်အလက် များခိုးယူ၍ မသမာမှုများပြုလုပ်နိုင်ပြီး လူအများ၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များနှင့် လူမှုဘဝအပေါ် ကြီးမားသောဆိုးကျိုးများ သက်ရောက်စေသည်။ အသုံးပြုသူ လိုလားရာ ဆန္ဒမဲပေးခြင်းနှင့် နိုင်ငံရေး ယူဆချက်များကိုလည်း ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းရှိလာသည်။ ဥပမာ နိုင်ငံရေးဝါဒဖြန့်မှုများတွင် ပြိုင်ဘက်နှင့်သက်ဆိုင်သည့် သတင်းအမှားများဖြန့်ဝေရာတွင် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။

အသုံးပြုသူများသည် ၎င်းတို့ကိုအမှန်ဟု ယူဆလိုက်ခြင်းကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဆန္ဒမဲ အပြောင်းအလဲကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ဥပမာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၊ နယူးဟမ်းရှိုင်းယားပြည်နယ်ရှိ မူလတန်း ကျောင်းသို့ သမ္မတဘိုင်ဒင်အယောင်ဆောင်ကာ ဒီမိုကရက်များကို မဲမပေးရန်AI က ဖန်တီးထားသော ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုမျိုးရှိခဲ့သည်။ သမ္မတဟောင်းထရမ့်ကိုယ်တိုင် AI ဖန်တီးထားသော ဆိုဗီယက်ယူနီယံ ကွန်မြူနစ်တံဆိပ်ပါသော အလံနှင့်အတူ လူထုကြားတွင် မိန့်ခွန်းပြောနေသည့် ဒုတိယသမ္မတဟဲရစ်၏ ပုံကို၎င်း၏ X အကောင့်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ကြောင့်၂၀၂၄ အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲကို “အမေရိက၏ ပထမဆုံး AI ရွေးကောက်ပွဲ” ဟူ၍ပင် တင်စားပြောစမှတ်ပြုလာကြသည်။

AI နည်းပညာဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး၏ အသံကိုပွားယူပြီး ဗီဒီယိုများဖန်တီးနိုင် ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံရေးသမားများ သို့မဟုတ် ထင်ရှားကျော်ကြားသူများ၏ အသံများ၊ရုပ်ပုံများသည် ပစ်မှတ်များ အလွယ်တကူဖြစ်လာ ကြသည်။ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် ယူကရိန်းဘက်မှ ထောက်ခံမည့်မူကြမ်းကို သမ္မတဂျိုးဘိုင်ဒင်က ထုတ်ပြန်ကြေညာသည့် ဗီဒီယိုအတုတစ်ခုထွက်လာခဲ့ဖူးသည်။ ကမ္ဘာကျော်အနုပညာရှင်များ၏ မျက်နှာ နှင့် အသံများကို အသုံးပြုကာ လူမျိုးရေးခွဲခြားသည့် ဗီဒီယိုတစ်ခုကို ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်တွင် ဖော်ပြထား သည်ကို သိခဲ့ရဖူးသည်။

ထို့ကြောင့် သားကောင်ဖြစ်ရရှာသော အနုပညာရှင်များအနေဖြင့် သူတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အကောင့်များမှ ချက်ချင်းပြန်လည်ဖြေရှင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရသည်။ ထိုကဲ့သို့ AIကို တလွဲအသုံးချမှုများက ပုဂ္ဂိုလ်ရေးလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် အများပြည်သူ၏ ထင်မြင်ယူဆချက်နှင့်ယုံကြည်မှုကို များစွာထိခိုက်စေ ပါသည်။ ထို့ပြင် AI အခြေပြု ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် နိုင်ငံ၏လုံခြုံရေးစနစ်များကို ပင် ထိခိုက်စေနိုင်ပြီး အချို့သောနိုင်ငံများအကြားပဋိပက္ခများကိုပင် ဖြစ်နိုင်သည်အထိ ဆိုးကျိုးများကို လည်း တွေ့လာရသည်။ (ဥပမာ- ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် AI ဖြင့်လှည့်စားခြင်း)

ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယိုအတုပြုလုပ်၍ စီးပွားရေးတွင် နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများ

ဘဏ္ဍာရေးကုမ္ပဏီများတွင် Deepfake နည်းပညာကို အသုံးပြု၍ လိမ်လည်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပုံကို တင်ပြလိုပါသည်။ ငွေကြေးလိမ်လည်သူများသည် ဟောင်ကောင်ကုမ္ပဏီ၏ ဘဏ္ဍာရေးအရာရှိချုပ် အပါအဝင် အရာရှိများအဖြစ် ဟန်ဆောင်ကာ ကုမ္ပဏီ၏ငွေစာရင်းကိုင်ဝန်ထမ်းထံ အွန်လိုင်း အစည်းအဝေး တက်ရောက်မည့်အီးမေးလ်ကို ကြိုတင်ပေးပို့ခဲ့ပြီး အစည်းအဝေးတွင် Deepfake နည်းပညာ အသုံးပြု၍ ဘဏ္ဍာရေးအရာရှိချုပ်နှင့် အခြားအရာရှိများ၊ ဝန်ထမ်းများ၏ မျက်နှာပုံစံနှင့် အသံတို့ကို အစစ်အတိုင်း ဖန်တီးပြီး စာရင်းကိုင်ဝန်ထမ်းအား ၎င်းတို့၏ ဘဏ်အကောင့်ထဲသို့ ငွေကြေးများကို လွှဲပြောင်းပေးရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည်။ 

ဝန်ထမ်းက အတုကို အစစ်ထင်ခဲ့ပြီး လိမ်လည်သူများခိုင်းသည့်အတိုင်း USD$ ၂၅.၆ သန်းနီးပါးကို လွှဲပြောင်းပေးလိုက်သည်။ အချို့သောဟက်ကာများသည် ကုမ္ပဏီအရာရှိကြီးများ၏ အီးမေးလ် အကောင့်များကို ရယူပြီး အီးမေးလ်မှတစ်ဆင့် ကုမ္ပဏီ၏ လျှို့ဝှက်စီမံကိန်းများ၊ ကုမ္ပဏီဝန်ထမ်းနှင့် အရာရှိကြားနှစ်ဦးသာသိရှိရန် လျှို့ဝှက်ပြောကြားစေပြီး ၎င်းထံ ငွေလွှဲစေခြင်းများဖြစ်သည်။ အစီရင်ခံစာ များအရ AIနည်းပညာနှင့် ဆက်စပ်သောလိမ်လည်မှုများကြောင့် နှစ်စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၄၂၀ နီးပါး ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများရှိနေကြောင်းသိရှိလိုက်ရသည်။ ၎င်းအချက်က AI နည်းပညာအသုံးပြုမှုအပေါ် ပိုပြီးသတိရှိရန်နှင့် လုံခြုံရေးစနစ်များကို ပိုမိုခိုင်မာစွာကျင့်သုံးရန်လိုအပ်ပုံကို ပြသနေပါသည်။ 

အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းအပေါ် သက်ရောက်မှု

Space X နှင့် Tesla ကုမ္ပဏီပိုင်ရှင် အီလွန်မက်နှင့် အခြားသောနည်းပညာရှင် ၁၀၀၀ ကျော်က AI နည်းပညာစမ်းသပ်မှုများကို နှောင့်နှေးအောင် လုပ်ဆောင်ရတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင်ပြောကြားခဲ့ဖူးပါသည်။ အကြောင်းကား AIနည်းပညာ၏ တစ်ဟုန်ထိုးကျယ်ပြန့်မှုနှင့် ဘယ်လောက် အထိ အန္တရာယ်ရှိနိုင်သလဲဟူသည့် အတိုင်းအတာပမာဏကို မသိရှိနိုင်ခြင်းကြောင့် နည်းပညာသစ်တစ်ခု ထွက်ပေါ်လာတိုင်း လုပ်သားဈေးကွက်အပေါ်ကြီးစွာသော သက်ရောက်မှုများကို ကြုံနေကြရခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ 

ဥပမာ ထုတ်လုပ်ရေးတွင် AIသုံး စက်ရုပ်များကို အစားထိုးအသုံးပြုခြင်းကြောင့် ထရပ်ကားမောင်းသူ သန်းပေါင်း များစွာ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ရသည်။ 

ယခုလည်း AI ကြောင့် ဂရပ်ဖစ်ဒီဇိုင်နာများ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ နစ်နာဆုံးရှုံးကြရပါပြီ။ ထို့နည်းတူ ပန်းချီ၊ ကဗျာ၊ ဂီတ၊ စာရေးသားခြင်းစသည့် နယ်ပယ်များမှာ AI ကြောင့် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ဆုံးရှုံးနစ်နာရသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း မိမိတို့မှာAI ၏ အသုံးချခံမဖြစ်စေဘဲ AI ကို ကျွမ်းကျင်လိမ္မာပါးနပ်စွာ အသုံးချနိုင်သည့် အရည်အသွေးရှိရန် လိုအပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ယူဆမိပါသည်။

၂၁ ရာစု လူသားများအတွက်မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော Skill များအနက် နည်းပညာကျွမ်းကျင်မှုသည် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အနာဂတ်ကာလတွင် AI နည်းပညာကို ကျွမ်းကျင်စွာ အသုံးချနိုင်မှသာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းကောင်းများ ရရှိလာနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး စတုတ္ထစက်မှုတော်လှန်ရေးနှင့်အတူ အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေသူများအကြား AI နည်းပညာကို ကောင်းမွန်အကျိုးရှိစွာ အသုံးချနိုင်သူများကသာ နေရာသစ်တစ်ခုကို ပိုင်ဆိုင်ကြတော့မည်ဖြစ်ပါသည်။ အနာဂတ်မှာ နည်းပညာကျွမ်းကျင်သူနှင့် နည်းပညာအားနည်းသူများအကြား အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းကွာဟမှုမှာ ကြီးမားလာတော့မည် ဖြစ်ပါသည်။ 

ကောင်းကျိုးများ 

နည်းပညာတစ်ရပ်သည် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် များစွာအသုံးဝင်သော်လည်း ဆိုးကျိုးများရှိသလို ကောင်းကျိုးလည်း များစွာရှိနေသည်။ AI သည်လည်း ထို့အတူပင်။ ကောင်းကျိုးများအနေဖြင့် စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံ၊မောင်းသူမဲ့ကားနှင့် ဒရုန်းများ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုစောင့်ရှောက်ခြင်း၊ အိမ်အကူ၊အန္တရာယ် များသော ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများစသည့် ကဏ္ဍများတွင် အောင်မြင်မှု များမှာ AIနည်းပညာကြောင့်လည်း ပါဝင်သည်။ ကျန်းမာရေးကဏ္ဍတွင် ကင်ဆာရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေရှိသူကို AI နည်းပညာကို အကျိုးရှိစွာ အသုံးချခြင်းဖြင့် ကင်ဆာရောဂါအဆင့်ကို ကြိုတင်သိရှိရပြီး ဖြစ်ပွားမှုကို ထိန်းချုပ်ကုသနိုင်သည့်အတွက် ကင်ဆာကြောင့် သေဆုံးမှုပမာဏ နည်းလာသည်ကို တွေ့ရသည်။ 

လူသားများတွင် လုပ်နိုင်သည့် ပမာဏနှင့် လုပ်နိုင်စွမ်းအကြား ရှိနေသည့်အကန့်အသတ်ကို ကျော်လွှားရန် လိုအပ်သည့်အခါ AI သည် အသုံးဝင်လာသည်။ မီးလောင်၊ မြေပြို၊ ငလျင်ဒဏ်များကြောင့် အဆောက်အအုံအပျက်အစီးများကြားတွင် ကူရာမဲ့လူနှင့် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များ ဘယ်နေရာတွင် ကျန်ရှိ နေသလဲဆိုသည်ကို AI သုံးအဆင့်မြင့်စက်ရုပ်များဖြင့် ရှာဖွေကယ်ဆယ်နိုင်လာခြင်းက ဝမ်းသာ စရာဖြစ်သည်။

ယနေ့ခေတ် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင် စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရန်၊ ကုန်ကျစရိတ်လျှော့ချရန် နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှု လျော့နည်းစေရန် အတွက် AI သည် အလွန်ပင်အသုံးတည့်လှသည်။ ကောက်ပဲသီးနှံများကို စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ မြေဆီလွှာခွဲခြမ်း စိတ်ဖြာခြင်း၊ သီးနှံအတွက် လိုအပ်သည့် ရေပမာဏကိုအချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ တွက်ချက်ပေးနိုင်ခြင်း၊ ဆည်မြောင်းစနစ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန် အောင် စီမံခန့်ခွဲ နိုင်ခြင်းနှင့်ရေချွေတာခြင်းများတွင် AI က အကူအညီပေးနိုင်ပါသည်။ AI စနစ်ပါသော အာရုံခံကိရိယာများ၊ ဒရုန်းများနှင့် စက်ရုပ်များက ပိုးသတ်ဆေးဖျန်းခြင်း၊ ဓာတ်မြေဩဇာကျွေးခြင်းနှင့် ပေါင်းနုတ်ခြင်းများတွင် လူ့ကျန်းမာရေး မထိခိုက်စေဘဲ ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ 

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းတွင် AIနည်းပညာကို အမေရိကန်၊ တရုတ်နှင့် အစ္စရေးတို့မှ ဦးဆောင်နေသည်ဖြစ်ရာ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကိုအခြေခံသော ဖွံ့ဖြိုးဆဲမြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် AI ကို ၎င်းကဏ္ဍ၌ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်အသုံးချနိုင်ရန် လိုအပ်မည်ဟု ယူဆပါသည်။ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ တွင်လည်း AI အကူအညီဖြင့် တိရစ္ဆာန်များ၏ လှုပ်ရှားသွားလာမှု၊ ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားသော အပြုအမူများကိုစောင့်ကြည့်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ လုပ်ငန်းရှင်များသည် ယခင်သုံးရက်အတွင်း တိရစ္ဆာန် တစ်ကောင်၏ ရေသောက်သုံးမှုပမာဏ၊ အစာစားသုံးမှုနှုန်းတို့ကို AIဖြင့် ခန့်မှန်းလာနိုင်သည့်အတွက် တိရစ္ဆာန်ကောင်ရေအလိုက် လိုအပ်သည့် အစာသိုလှောင်မှုတွင် နေရာအလုံအလောက်ရရှိရန် ကူညီပေး နိုင်ပါသည်။ 

AI ၏ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းက အံ့မခန်းဖြစ်သလို ဆိုးကျိုးများကား ထိတ်လန့်ဖွယ်ဖြစ်သည်မှာ သံသယ ဖြစ်စရာမလိုပါ။ ယခင်က Photoshop ကို အသုံးပြုပြီး အစစ်နှင့်တူသည့် ဓာတ်ပုံများကို နာရီပေါင်းများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ရသည်။ ယခု AI မှာတော့ အစစ်နီးပါး ခွဲခြားမရသည့် ပုံအတုပုံများကို စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း ရရှိလာနိုင်ပါပြီ။ Click တစ်ချက်နှိပ်ရုံဖြင့် မိမိလိုသလို ပြင်ဆင်လာနိုင်သည့်အခါ မကောင်းဘက်မှာ အားသန်သူများအဖို့ AI က အခွင့်အရေးဖြစ်သွားသည်။ AI ကို ကောင်းစွာ အသုံးချလိုသူများအတွက်မူ လက်ထောက်ကောင်းတစ်ယောက် ရလိုက်သည့်နှယ်ဖြစ်သည်။ 

ဥပမာ Chat GPTကို အသုံးပြု၍ အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာနိုင်ခြင်း၊ Assignment များ ရေးသား နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် မိမိ၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှုမပါဘဲနှင့်တော့ ဘာသာရပ်များကို အသေအချာ နားလည်တတ်မြောက်မည်မဟုတ်ပါ။ AI သည် လေ့လာလိုသည့်ဘာသာရပ်၏ Concept ကို ရှင်းပြသည့်အခါတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်ပြီး အချက်အလက်များကို တစုတစည်းတည်း စုံလင်စွာရရှိနိုင်ခြင်းကအားသာချက်ဖြစ်သည်။ ဤသို့ဖြင် စာပေလေ့လာရာတွင် အကူအညီ ဖြစ်စေသလိုအီးမေးလ်များကို အလိုအလျောက်စာပြန်ခြင်းကဲ့သို့သော နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာများကိုပါ လုပ်ဆောင်နိုင်သဖြင့် အလုပ်ဝန်နှင့် နေ့စဉ်ဘဝကို AI က ထိန်းညှိပေးနိုင်သည်။ 

နည်းပညာမှန်သမျှ ကောင်းကျိုးရှိသလို ဆိုးကျိုးလည်းရှိသည်။ အသုံးပြုသူ၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် စေတနာအပေါ်မူတည်၍ ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုး ကွဲပြားသွားပါသည်။ AI နည်းပညာသည် ကဏ္ဍ ပေါင်းစုံတွင် အရေးပါလာသည်ကို တွေ့ရှိရမည်ဖြစ်သည်။ AI ကို အလွဲသုံးစားပြုသူများကြောင့် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ဖျော်ဖြေရေးကဏ္ဍမှသည် နိုင်ငံရေးလောကနှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေး အထိပါမကျန် နယ်ပယ်အားလုံးတွင် ခြောက်လှန့်မှုတစ်ခုဖြစ်လာနေသည်ကို သတိပြုကြရမည် ဖြစ်ပါ သည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံအချို့တွင် နည်းပညာကုမ္ပဏီများ၏ အသစ်အသစ်သော ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများမှ AI နည်းပညာဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုအတိုင်းအတာကို စဉ်ဆက်မပြတ်စောင့်ကြည့်နေပြီးယင်းနှင့်သက်ဆိုင် သည့် မူဝါဒ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ ဥပဒေများပြဋ္ဌာန်း၍ ထိန်းကျောင်းရန် ကြိုးစားလာကြသည်ကို လေ့လာမိပါသည်။ 

စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် ဒစ်ဂျစ်တယ်အသွင်ကူးပြောင်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ထိရောက်အောင်မြင်ရန် AI နှင့် ဒေတာ အသုံးပြုမှုကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အကြံပေးကောင်စီကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အဓိကတာဝန်မှာ AI နည်းပညာဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်၊ မူဝါဒနှင့် အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအတွက် အစိုးရအား အကြံပေးရန် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ ယင်းအဖွဲ့၏ အကြံပြုချက်ကြောင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသားဉာဏ်ရည်တု မဟာဗျူဟာတစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း AI နည်းပညာ၏ ဆိုးကျိုးများကို ကြိုတင်ကာကွယ်ဖြေရှင်းရန်အတွက် ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးမူဝါဒကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လတွင် ထုတ်ပြန်ထားပြီးဖြစ်ပါသည်။ သက်ဆိုင်ရာနယ်ပယ်အလိုက် ထုတ်ပြန်ထားသည့် ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး အချက်အလက်များကိုသိရှိနားလည်ပြီး တိတိကျကျ လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြရန်သာ လိုအပ်ပါသည်။ 

နိဂုံးချုပ်အနေဖြင့် AI ၏ သားကောင်များ မဖြစ်ကြရလေအောင်တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး ကိုယ်ချင်းစာနာ၊ညှာတာထောက်ထားမှုဖြင့် ကူညီလက်တွဲဖေးမကြရန် လိုအပ်နေပါသည်။ အထူးသဖြင့် နည်းပညာရှင် များ၊ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်များ၊ ပေါ်လစီချမှတ်သူများနှင့် တရားဥပဒေပြဋ္ဌာန်းသူများအကြား ညှိနှိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရန်ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းအနေဖြင့်လည်း မိမိဖုန်းတွင် မလိုအပ်ဘဲတည်နေရာဖွင့်ထားခြင်းနှင့် မိုဘိုင်းဒေတာ သို့မဟုတ် ဝိုင်ဖိုင်ဖွင့်ထားခြင်း၊ အများပြည်သူသုံး free ဝိုင်ဖိုင် များကို လွယ်လွယ်အသုံးမပြုခြင်း၊ မလိုအပ်ဘဲ အက်ပလီကေးရှင်းများ ထည့်သွင်းမှုမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ အခြားသူများ၏ အချက်အလက်နှင့် လုံခြုံရေးကို အလေးထားတန်ဖိုးထားခြင်းများအပြင် နည်းပညာနှင့် ပတ်သက်သည့် အခြားသောစံတန်ဖိုးများကိုလည်း လေးစားလိုက်နာကာ AI ကို တာဝန်သိသိ အကျိုး ရှိရှိနှင့် ဘေးမဖြစ်အောင် အထူးသတိထားအသုံးပြုကြရမည်ဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။ ။ 

Source-Myawady Webportal

မြန်မာနိုင်ငံမှ     ပုဂံရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေအား    အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ပေးခြင်းသည် ထင်ရှားသောအောင်မြင်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ပုဂံရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေသည် မြန်မာတို့၏ ရှေးဟောင်းမြို့တော်ဖြစ်ပြီး ထင်ရှားကျော်ကြားသော    စေတီပုထိုးများနှင့် ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်များကြောင့်  လူသိများသော    သမိုင်းဝင်ရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေ ဖြစ်ပါသည်။ ယခုကဲ့သို့  ပုဂံရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေအား   အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်ဒေသဆုဖြင့်   အသိအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ပေးခြင်းသည်     မြို့တော်၏ ပြည်သူလူထုကျန်းမာရေးအတွက် သာမက     ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်အတွက်ပါ အထောက်အကူပြုရာ ရောက်ပါသည်။

အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည်    ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော ပတ်ဝန်းကျင်ဖန်တီးရာတွင် ထူးချွန်သော ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို ပြသသည့် အရှေ့တောင်အာရှရှိ မြို့များနှင့်ဒေသများအတွက် ပေးအပ်သည့် ဂုဏ်သိက္ခာရှိသော ဆုဖြစ်သည်။ ဤအစီအစဉ်သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ပန်းတိုင်များနှင့်ကိုက်ညီပြီး လူနေမှုဘဝအရည်အသွေး မြှင့်တင်ရာတွင်   ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောနေရာများ၏ အရေးပါမှုမြင့်မားလာခြင်းကို အသိအမှတ်ပြုထင်ဟပ်စေသည်။ မြန်မာ၏ပုဂံအတွက် ဤဆုကို လက်ခံရရှိခြင်းမှာ  ထင်ရှားသောမှတ်တိုင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် များပြားလာနေသော ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏  လိုအပ်ချက်များကို ဟန်ချက်ညီညီထိန်းညှိပေးသော မြို့တော်၏ ထူးခြားသော   အထိမ်းအမှတ်ဖြစ်ပါသည်။

မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် တည်ရှိသော ပုဂံရှေးဟောင်းမြို့သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် UNESCO မှ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် စာရင်းဝင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏   ရင်သပ်ရှုမောဖွယ် ဘုရားကျောင်းများ၊ ဘုရားများ၊ စေတီပုထိုးများကြောင့် လူသိများသောပုဂံသည် မြန်မာဘုရားကျောင်း ဒီဇိုင်းအပေါ်  များစွာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော ခမ်းနားသော   ဗိသုကာလက်ရာများကို ပြသထားသည်။  မူရင်းမြစေတီကျောက်စာ၊ အနော်ရထာမင်း နန်းတော်အပါအဝင်  ရှားပါးပုဂံခေတ် ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များစွာကို  စုစည်းပြသထားသည့် ပုဂံရှေးဟောင်း  သုတေသနပြတိုက်သည် အထင်ကရနေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာ၏ ပုဂံသည်  ကျက်သရေရှိလှသော အတိတ်ကို တစေ့တစောင်းဖော်ဆောင်လျက် ဧည့်သည်များကို  ၎င်း၏သဘာဝ အလှတရားနှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာအရေးပါမှုများဖြင့်ဆွဲဆောင်နိုင်သော   ဆေးလိပ်ကင်းစင်သော   နေရာတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိနေမည်ဖြစ်ပါသည်။

မြန်မာ၏ပုဂံကို အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေးဆုဖြင့်   အသိအမှတ်ပြုခြင်းသည်   ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး စီမံချက်များတွင် လူထုပါဝင်မှု၏အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြနေပြီး  ပုဂံ၏ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေး မူဝါဒအောင်မြင်မှုသည်  ပြည်တွင်းနေထိုင်သူများ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ခရီးသွားများ၏  ပံ့ပိုးကူညီမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ရလဒ်ဖြစ်ပါသည်။ 

ဤစုပေါင်းကြိုးပမ်းမှုသည် အထူးသဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ထိခိုက်လွယ်သောဒေသများ၌  ဆေးရွက်ကြီးသုံးစွဲမှုကို တိုက်ဖျက်ရာတွင်  လူထုအသိပညာပေးမှုနှင့် ပညာရေး၏အရေးပါမှုကို   အလေးပေးဖော်ပြခြင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။

အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည် အာဆီယံဒေသတစ်ဝန်းရှိ မြို့များ၊ စည်ပင်သာယာရေးအဖွဲ့များ၊ ပြည်နယ်များကို  ဂုဏ်ပြုသောအသိအမှတ်ပြုမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး  ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောပတ်ဝန်းကျင်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့် ထိန်းသိမ်းရန်၊ စံနမူနာပြ ကတိကဝတ်များကိုပြသရန်အတွက်  ဤဆုသည် ထိရောက်သော  ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေးမူဝါဒများ၏ အရေးပါမှုနှင့်  ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအပေါ် သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများကို  မီးမောင်းထိုးပြနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။   ပုဂံအမွေအနှစ်ဇုန်တွင် ဆေးလိပ်ငွေ့ ကင်းစင်သောနေရာများ    တည်ထောင်ရေးမူဝါဒ လမ်းညွှန်ချက်များအရ ဆေးလိပ်ကင်းစင်သော နေရာများမှာ ရှေးဟောင်းအထိမ်းအမှတ်နေရာများ၊ အစိုးရရုံးများ၊ ဟိုတယ်များ၊ ညောင်ဦးလေဆိပ်၊ ဘုရားသုံးဆူ၊  ကစားကွင်း/ ပန်းခြံများ၊ စားသောက်ဆိုင်များ၊ စာသင်ကျောင်းများ၊   ဘုရားကျောင်းများနှင့်  လုပ်ငန်းခွင်များပါဝင်ကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။

ခရိုင်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနရုံး၌ ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်က ကျင်းပသည့် မီးခိုးကင်းစင်သော ပုဂံအမွေအနှစ်နေရာများ လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာရှင်းလင်းပွဲတွင်   ညောင်ဦး ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ထံ ဆောင်ရွက်နေသော အစီအစဉ်များကို ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ပါသည်။ 

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့တို့၏ ညွှန်ကြားမှုဖြင့် ပုဂံဒေသအတွက် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သည့် အမွေအနှစ်နေရာများ  တည်ထောင်ရန် ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီက အားသွန်ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြီးမြောက်အောင်မြင်မှုများကိုဆက်လက်ဖော်ပြရလျှင်၂၀၂၁ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၂ ရက်နေ့ထိ ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သောနေရာ ၉၂ ခုမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ ၁ ရက်နေ့တွင် ၁၀၂ နေရာသို့ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ “မီးခိုးကင်းစင်သော အမွေအနှစ်များ အကောင်အထည်ဖော်ရေး ကြီးကြပ်ရေးကော်မတီ အစည်းအဝေး”“Places, Bagan” ပရောဂျက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ကြီးကြပ်ရေး ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရပ်ရွာကိုယ်စားလှယ်များ ပူးပေါင်း၍  “မီးခိုးငွေ့ ကင်းစင်သော ပုဂံရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များ”  စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်မှုဆိုင်ရာ ပြန်လည် သုံးသပ်ခြင်းနှင့် စည်းရုံးရေးဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးကို ၂၀၂၃  ခုနှစ် မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။  ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီးအားလုံး၏   ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော နေရာများဆိုင်ရာ   အမျိုးသား ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၅  ရက်နေ့မှ ၂၆ ရက်နေ့အထိ  နေပြည်တော်တွင် အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါသည်။

ပြင်ပကြော်ငြာအပိုင်းတွင်လည်း ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော  ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် ပုဂံတွင် ဆေးလိပ်ကြော်ငြာများ မရှိသကဲ့သို့  ဆိုင်းဘုတ်များ၊ ပိုစတာများ၊ ကြော်ငြာဘုတ်များနှင့်ဂရပ်ဖစ်  ကျန်းမာရေး သတိပေးပိုစတာများ   နေရာအနှံ့တွင်ရှိနေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။  

၎င်းအပြင်  ပုဂံတွင် မီးခိုးကင်းစင်/ဆေးလိပ်ထိန်းချုပ်ရေး  စာတိုများကို မြို့တော်၏အဓိကနေရာများတွင်  ပိုစတာများနှင့် ကြော်ငြာဘုတ်များအဖြစ် တွေ့ရှိရသကဲ့သို့ပုဂံမြို့သည်  ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော မြို့ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာထားသည့် ကြီးမားသော  “ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော ပုဂံ၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ အမွေအနှစ်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ဂုဏ်” ကြော်ငြာဆိုင်းဘုတ်အား မြို့အဝင်တွင်အထင်ကရ တွေ့ရှိရပါသည်။

အစိုးရ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုအနေဖြင့် ပုဂံရှိ အစိုးရရုံးဌာနများ အားလုံးသည် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော နေရာများအဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ထိုကဲ့သို့သော သမိုင်းဝင်နှင့်ယဉ်ကျေးမှုအရ  အရေးပါသောနေရာတစ်ခုတွင် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေးမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြင့်  ပုဂံသည်ခရီးသွားများအတွက် အတွေ့အကြုံကို မြှင့်တင်ပေးရုံသာမက အာဆီယံရှိ အခြားသောဒေသများအတွက် အပြုသဘောဆောင်သော စံနမူနာတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။  အဆိုပါဆုသည် မြို့သူမြို့သားများ၏ အမွေအနှစ်များကို  နောင်လာနောက်သား မျိုးဆက်များအတွက် ထိန်းသိမ်း ပေးကာ ဒေသတွင်း နေထိုင်သူများရော ခရီးသွားများပါ အကျိုးရှိစေမည့်   ပိုမိုသန့်ရှင်းကျန်းမာသော ပတ်ဝန်းကျင်ကိုဖန်တီးရန်   ကြိုးပမ်းမှုများကို   မီးမောင်းထိုးပြထားပါသည်။ 

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဦးဆောင်သော မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် သြဂုတ်လ  ၈ ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံ ဗီယင်ကျန်းမြို့ အမျိုးသားကွန်ဗင်းရှင်း ဗဟိုဌာန၌ အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆု(ပုဂံ)ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပါသည်။

ပုဂံ၏   ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေး ပဏာမခြေလှမ်းသည် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအတွက် ရှေ့သို့ တွေးခေါ်နိုင်သော ချဉ်းကပ်မှုကို ကိုယ်စားပြုသောကြောင့်  အထူးချီးကျူးထိုက်ပါသည်။ စေတီပုထိုးပေါင်း ထောင်ချီရှိသော ရှေးဟောင်းမြို့သည် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများကို  ဆွဲဆောင်ရာနေရာတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း   ဤခရီးသွားဧည့်သည်များ   ဝင်ရောက်လာမှုသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှု နေရာများ ပျက်စီးယိုယွင်းလာနိုင်သည့် အလားအလာများအပါအဝင်   စိန်ခေါ်မှုများကို ဆောင်ကြဉ်း လာစေနိုင်သောကြောင့် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ရေးမူဝါဒများကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြင့်  ပုဂံသည် ၎င်း၏ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအမွေအနှစ်များကို  ဆေးရွက်ကြီးမီးခိုးငွေ့၏    အန္တရာယ်ဆိုးကျိုးများမှ   ကာကွယ်ပေးရုံ သာမက လေထုအရည်အသွေး ကောင်းမွန်အောင်    ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း  ဝမ်းမြောက်ဖွယ်ရာ တွေ့ရှိရပါသည်။

ထို့ပြင်   ပုဂံ၏အောင်မြင်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းနှင့် အာဆီယံအသိုက်အဝန်းတစ်လျှောက်ရှိ  အခြား မြို့များနှင့် ဒေသများအတွက်   လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်သကဲ့သို့     ယဉ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကို  ဦးစားပေးသည့် နည်းလမ်းဖြင့်   အမွေအနှစ်နေရာများကို   ထိထိရောက်ရောက် စီမံခန့်ခွဲနိုင်ကြောင်း သက်သေပြနေပါသည်။ 

နိဂုံးချုပ်အနေဖြင့် ပုဂံကိုပေးအပ်သော အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည် ကျန်းမာသန့်ရှင်းပြီး ပိုမိုရေရှည် တည်တံ့သော ပတ်ဝန်းကျင်ကိုဖန်တီးရန် မြို့တော်၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို အသိအမှတ် ပြုခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံပြည်သူလူထုကို   အကျိုးပြုရုံသာမက ဒေသတွင်းရှိ  အခြားသော အမွေအနှစ်နေရာများအတွက် စံပြအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည့်  အောင်မြင်မှုတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံသည် ခေတ်မီပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို လက်ခံကျင့်သုံးနေချိန်တွင် ရှေးဟောင်းအံ့ဖွယ်များကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားသောကြောင့် ၎င်းသည် ရိုးရာဓလေ့နှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများကို   လက်တွဲ လုပ်ဆောင်သည့်အခါ ပြီးမြောက်အောင်မြင်နိုင်သည့် တောက်ပသော ဥပမာတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိပြီး အဆိုပါ အာဆီယံဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ဒေသဆုသည် မြန်မာ၏ပုဂံနှင့် အာဆီယံ အသိုက်အဝန်း တစ်ရပ်လုံး အတွက် ဂုဏ်ယူစရာကောင်းသည့်  ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာတွင် ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်သော ပတ်ဝန်းကျင်၏ အရေးပါမှုကို ပြသနေပါကြောင်း  ဂုဏ်ပြုရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါသည်။     ။

Source-www.moi.gov.mm

ကမ္ဘာကြီးတွင် တိုးတက်များပြားလာသည့် လူဦးရေနှင့်အညီ စားနပ်ရိက္ခာလိုအပ်ချက် ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရန်၊ လက်ရှိလူဦးရေ တိုးတက်နှုန်းကို ကာမိစေရန်အတွက် ခေတ်မီ စိုက်ပျိုးရေး နည်းစနစ်များ အသုံးပြုကာစားနပ်ရိက္ခာတိုးတက်ထုတ်လုပ် ရေးကို တစ်ကမ္ဘာလုံး အနေဖြင့် အထူးပြုဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင် မြင်ဖြစ်ထွန်းစေရန် လိုအပ်ချက်များထဲတွင် ကောင်းမွန်သော မြေအမျိုးအစား၊ သီးနှံနှင့် ကိုက်ညီသည့် ရာသီဥတု၊ သီးနှံအလိုက် လိုအပ်သော ရေပမာဏရရှိမှု၊ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးမှု၊ မြေဩဇာ သွင်းအားစုနှင့် စိုက်နည်းစနစ်မှန်ကန်မှုတို့သည် အထူး လိုအပ်ပါသည်။ 

စားနပ်ရိက္ခာတိုးတက်ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် ရေရရှိရေးသည် အဓိကလိုအပ်ချက်များထဲက တစ်ခုအပါ အဝင်ဖြစ်သည်။ လိုအပ်သောအချိန်တွင် လိုအပ်သော ရေပမာဏ ပြည့်မီစွာ ရရှိပါမှ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွင် လိုအပ်သောရေကို လိုအပ်ချိန်တွင် ပေးဝေနိုင်ရန်အတွက် ဆည်တမံများ တည် ဆောက်၍ ရေသိုလှောင်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ရေပေးဝေရေးအခြေခံ အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် မြေပေါ်ရေသယံဇာတကို စီမံခန့်ခွဲခြင်းများအား ဆည်မြောင်းနှင့် ရေအသုံးချမှုစီမံခန့်ခွဲရေးဦးစီးဌာနမှ အစဉ်တစိုက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ထို့ကြောင့် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအရှေ့ခြမ်းတွင် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ တစ်နှစ်ပတ်လုံး လုပ်ကိုင် နိုင်စေရန်  ပဲခူးရိုးမ အရှေ့ဘက်တောင်ကျောပေါ်မှ စတင်စီးဆင်းလာသော ခပေါင်းချောင်းကို ပိတ်ကာ ဒေသအတွင်း တစ်သီးစိုက်မှ နှစ်သီးစိုက်၊ နှစ်သီးစိုက်မှ သုံးသီးစိုက်ထိ စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် အတွက် လိုအပ်သည့် စိုက် ပျိုးရေကို ပေးဝေနိုင်ရန်၊ နိုင်ငံတော် ၏လျှပ်စစ်လိုအပ်ချက်ကိုဖြည့် ဆည်းပေးနိုင်ရန်၊ စစ်တောင်းမြစ်ရေ ကြီးရေလျှံမှုကို အထိုက်အလျောက် ကာကွယ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ခပေါင်း ရေလှောင်တမံ နှင့် ခပေါင်းရေလွှဲဆည်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။

ခပေါင်း ရေလှောင်တမံသည် ဆည်မြောင်းနှင့် ရေအသုံးချမှုစီမံခန့်ခွဲရေး ဦးစီးဌာနမှ တည်ဆောက် ပြီးစီးခဲ့သည့် ရေလှောင်တမံများအနက် တတိယမြောက် သိုလှောင်ရေပမာဏ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး တမံအမြင့်မှာ အဌမမြောက်အဆင့်ရှိ၍ ရေသောက်ဧရိယာအနေဖြင့် သတ္တမ‌မြောက် အများဆုံး ရေလှောင်တမံဖြစ်သည်။

ခပေါင်းရေလှောင်တမံသည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအရှေ့ခြမ်း တောင်ငူခရိုင်၊ အုတ်တွင်းမြို့နယ် တွင် တည်ရှိသည်။ ခပေါင်းရေလှောင်တမံကို ဂျပန်နိုင်ငံ Sanyu Consultant မှ အတိုင်ပင်ခံအဖြစ် ဆောင်ရွက်၍ မြန်မာဆည်မြောင်းအင်ဂျင်နီယာများဖြင့် ဒီဇိုင်းရေးဆွဲ တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခပေါင်းရေလှောင် တမံနှင့် ရေလွှဲဆည်ကို ၂၀၀၁-၂၀၀၂ ခုနှစ်မှ စတင်တည်ဆောက်ခဲ့ရာ ၂၀၀၇-၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ပြီးစီးခဲ့သည်။ တမံအလျား ၉၂၀ ပေ၊ တမံအမြင့် ၂၀၀ ပေ၊ ကန်ရေပြည့် သိုလှောင်ရေ ပမာဏ ၈၇၈၅၇၀ ဧကပေ၊ ရှိ၍ ပျမ်းမျှလျှပ်စစ်ထုတ်လွှတ်ဓာတ်အားမှာ နှစ်စဉ် ကီလိုဝပ်နာရီ သန်းပေါင်း ၁၂၀ ဖြစ်ပြီး အကျိုးပြုဧရိယာမှာ ၅၃၂၈၆ ဧက ဖြစ်သည်။

ခပေါင်းရေလှောင်တမံမှ လျှပ်စစ် ဓာတ်အား ထုတ်လွှတ်ပြီးနောက် စီးဆင်းလာသည့်ရေကို အောက်ဘက် ၅ မိုင်ကွာရှိ ခပေါင်းရေလွှဲဆည်မှတစ်ဆင့် လက်ယာတူးမြောင်းမကြီး (အုတ်တွင်းမြို့နယ်)၊ လက်ဝဲတူး မြောင်းမကြီး (တောင်ငူမြို့နယ်) တို့ဖြင့် ခွဲဝေ၍ စိုက်ပျိုးရေပေးဝေလျက်ရှိသည်။ 

ဆည်ရေသောက်ဧရိယာများသို့ စိုက်ပျိုးရေပေးဝေရာတွင် ရေကို အ ကျိုးရှိစွာ သုံးစွဲနိုင်ရေးအတွက် ဆည် မြောင်းနှင့်ရေအသုံးချမှုစီမံခန့်ခွဲရေးဦးစီးဌာနမှ ကြီးကြပ်၍ သက်ဆိုင်ရာ တောင်သူများ ပူးပေါင်းပါဝင်သော ရေအသုံးချသူများ အဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းကာ စိုက်ပျိုးရေ လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှု မရှိစေရေးနှင့်ဆည်မြောင်း အဆောက် အအုံ၊ တူးမြောင်းပေါင်များ ထိန်း သိမ်းရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။

ရေအသုံးချသူများအဖွဲ့အနေဖြင့် တောင်ငူမြိုနယ် ကျေးရွာအုပ်စု ၁၄ ခုတွင် အဖွဲ့ဝင် တောင်သူ ၉၇၈ ဦး ပါဝင်သော ရေအသုံးချသူများအဖွဲ့ ၇၅ ဖွဲ့နှင့် အုတ်တွင်းမြိုနယ် ကျေး ရွာအုပ်စု ၃၉ ခုတွင် အဖွဲ့ဝင် တောင် သူ ၁၉၀၆ ဦး ပါဝင်သော ရေအသုံးချသူများအဖွဲ့ ၁၈၄ ဖွဲ့၊ စုစုပေါင်း အဖွဲ့ဝင် တောင်သူ ၂၈၈၄ ဦး ဖြင့် ၂၅၉ ဖွဲ့  ဖွဲ့စည်းထားရှိပြီး ဖြစ်သည်။

ခပေါင်းဆည်ရေသောက်ဧရိယာအတွင်း ဇွန်လမှ အောက်တိုဘာလ ကုန်အထိ မိုးစပါးကို ကွက်ပြည့်စိုက်ပျိုးပြီး မိုးစပါးရိတ်သိမ်းပြီချိန် တောင်သူများ ရွေးချယ်မှုအရ နိုဝင်ဘာလလယ် ပိုင်းမှစ၍ ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်း ဆောင်းသီးနှံ မတ်ပဲ၊ ပဲတီစိမ်းသီးနှံ (သို့မဟုတ်) ဇန်နဝါရီ လမှ စ၍ ဧပြီလအတွင်း နွေစပါးစိုက်ပျိုးလေ့ရှိကြသည်။

၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် အုတ်တွင်းမြို့နယ်၌ မိုးစပါး ၄၀၀၀၀ ဧက စိုက်ပျိုးပြီး ဒုတိယသီးထပ် အဖြစ် ဆောင်းသီးနှံ ပဲတီစိမ်း၊ မတ်ပဲ ၈၃၀၈ ဧကကိုလည်းကောင်း၊ တတိယသီး ထပ် အဖြစ် နွေစပါး ၂၇၄၅၄ ဧကနှင့် မတ်ပဲ/ ပဲတီစိမ်း ၁၂၇၄၆ ဧကတို့ကို တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ တောင်ငူမြို့နယ်တွင် မိုးစပါး ၁၃၂၈၆ ဧက စိုက်ပျိုးပြီး ဒုတိယသီးထပ်အဖြစ် ဆောင်းသီးနှံ ပဲတီစိမ်း၊ မတ်ပဲ ၅၈၂၇ ဧက ကိုလည်းကောင်း၊ နွေစပါးစိုက်ပျိုးရန်အတွက် လျာထား ၁၂၂၄၄ ဧကနှင့် ကျန် ၁၀၄၂ ဧကတွင် မတ်ပဲ/ ပဲတီစိမ်းတို့ စိုက်ပျိုးမည် ဖြစ်သည်။ခပေါင်းဆည်ရေသောက်ဧရိယာအတွင်း ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ် တွင် စုစုပေါင်း မိုးစပါး ၅၃၂၈၆ ဧက၊ ဆောင်းသီးနှံ ၁၄၁၃၅ ဧက စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး နွေစပါး ၃၉၆၉၈ ဧက နှင့် နွေသီးနှံ ၁၃၅၈၈ ဧက စိုက်ပျိုးရန် လျာထားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ် နွေစပါးစိုက်ပျိုးနိုင်ရေးအတွက် အုတ်တွင်းမြို့နယ်တွင် နှစ်သီးစိုက် ဧရိယာများ အတွက် လက်ယာတူးမြောင်းမကြီးမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ရက်တွင် လည်းကောင်း၊ သုံးသီးစိုက် ဧရိယာများအတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ တောင်ငူမြို့နယ်တွင် လည်း နှစ်သီးစိုက်ဧရိယာများအတွက် လက်ဝဲတူး မြောင်းမကြီးမှ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊ သုံးသီးစိုက်ဧရိယာများအတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်နေ့တွင်လည်း ကောင်း စိုက်ပျိုးရေ စတင်ပေးဝေခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

ယင်းသို့ ဆောင်းသီးနှံနှင့် နွေစပါးများ စိုက်ပျိုးနေချိန်တွင် သီးနှံအတွက် လိုအပ်သော ရေပမာဏ ကို အချိန်မီ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရန်နှင့် ရေလေလွင့်ဆုံးရှုံးမှု နည်းပါးစေရန် ဆည်ရေသောက် ဧရိယာ အတွင်း လိုအပ်သည့်ပြင်ဆင်မှုများကို ဆည်မြောင်းနှင့်ရေအသုံးချမှုစီမံခန့်ခွဲရေးဦးစီးဌာနမှ ဆောင်ရွက် ပေးလျက်ရှိသည်။

ခပေါင်းရေလှောင်တမံတည် ဆောက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တောင်ငူခရိုင်၊ တောင်ငူမြို့နယ်နှင့် အုတ်တွင်း မြို့နယ်တို့တွင် ဆည်ရေဖြင့် တစ်သီးမှ နှစ်သီး၊ သုံးသီးထိ တိုးမြှင့်စိုက်ပျိုးလာနိုင်ခြင်း၊ စစ်တောင်းမြစ်ရေကြီးရေလျှံမှုကိုထိုက်အလျောက် ကာကွယ်နိုင်၍ ရေကြီးနစ်မြုပ်မှုဘေးမှ ကင်းဝေးခြင်း၊ နိုင်ငံတော် ၏ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားလိုအပ်ချက်ကို တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ဒေသနေ ပြည်သူတို့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ပေါများလာကာ လူမှုစီးပွားဘဝလည်း တိုးတက်လာပြီ ဖြစ်၍ ခပေါင်းတမံသည် ဒေသအကျိုးအမှန်တစ်ကယ် သယ်ပိုးဆောင်ရွက်နိုင်သော တမံဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။