မြန်မာနိုင်ငံ၏   စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်အတွက် မျိုး၊ မြေ၊ရေ၊ နည်း ဤ လေးချက်အား ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ အသုံးချဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာတွင် ရေချိုလုံလောက်စွာရရှိရေးသည် သီးနှံအထွက်နှုန်း တိုးတက်စေရန်အတွက်သော်လည်းကောင်း၊   စိုက်ပျိုးဧရိယာများ တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးနိုင်စေရန်အတွက်သော်လည်းကောင်း၊ သီးနှံစိုက်စွမ်းအားတိုးတက်မြင့်မားစေရန်အတွက်  သော်လည်းကောင်း  မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့် အခြေခံအချက်ဖြစ်သည်။

 ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးသည် မိုးစပါး ဧက ၃၇ သိန်းကျော် စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် မိုးစပါးအများဆုံးစိုက်ပျိုးသောဒေသကြီးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဒုတိယသီးနှံ စိုက်ပျိုးနိုင်မှုမှာ ဧရိယာဧက ၂၆ သိန်းခန့်ရှိရာ မစိုက်ပျိုးနိုင်သော ရိုးပြတ်ကျန် ဧရိယာမှာ  ဧက ၁၁ ဒသမ ၂၀ သိန်းခန့် ကျန်ရှိသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။ သီးထပ်စိုက်ပျိုးခြင်းမပြုနိုင်သော ရိုးပြတ် ကျန်ဧရိယာအများစုမှာ    ရေငန်ဒေသအတွင်းကျရောက်နေသော စိုက်ဧရိယာများဖြစ်သည်ကို  တွေ့ရှိရသည်။ ထိုသို့ စိုက်ပျိုးနိုင်မှုမရှိခြင်းမှာ ရေငန်ဝင်ရောက်ခြင်း၊ ရေချိုရရှိမှုမသေချာခြင်း၊ ရွှံ့စေး-နုန်းဆန်သော အောက်ခံမြေစေးများရှိခြင်း စသည်တို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း မိုးစပါးတစ်သီးသာစိုက်ပျိုးနိုင်သော   ရိုးပြတ်ကျန်နေရာများမှာ ရေငန်ဝင်ရောက်သည့်ဧရိယာများဖြစ်သော ဖျာပုံခရိုင်၊ လပွတ္တာခရိုင်နှင့်ပုသိမ်ခရိုင်ဒေသတို့ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ရိုးပြတ်ကျန် ဧရိယာဧက ၁၁ ဒသမ ၂၀ သိန်း ရှိရာတွင် ဖော်ပြပါ ခရိုင်သုံးခုအတွင်း ဧက၁၀ ဒသမ ၉၅ သိန်းခန့်ရှိရာ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှ ရိုးပြတ်ကျန်များသည် ရေငန်ဝင်ရောက်သောဒေသများအတွင်း အများဆုံးတွေ့ရှိရသည်။

ဖျာပုံခရိုင်  သို့မဟုတ်  ရေချိုရေငန်စပ် ဧရိယာ

ဖျာပုံခရိုင်အတွင်း ၁၉၉၀  ဝန်းကျင်နှစ်များတွင်  ရေငန်တားတာတမံများတည်ဆောက်ထားခြင်းမရှိခြင်းကြောင့်မိုးစပါးစိုက်ပျိုးရာတွင် အခက်အခဲများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။   မိုးစပါးစိုက်ပျိုးချိန်ကာလတစ်လျှောက် လပြည့်လကွယ်ရက်များရောက်တိုင်း    ပင်လယ်ဒီရေများစိုက်ခင်းများအတွင်းသို့ တက်ရောက်လေ့ရှိပြီး မိုးစပါးများရေနစ်မြုပ်ပျက်စီးထိခိုက်လေ့ရှိသည်။  အဆိုပါကာလများတွင်မိုးစပါးတစ်သီးကိုပင်  အခက်အခဲများဖြင့် စိုက်ပျိုးခဲ့ရပြီး မိုးစပါးစိုက်ပျိုးသော ဧရိယာမှာလည်း ဧက ငါး သိန်းဝန်းကျင်ခန့်သာရှိခဲ့သည်။  ယခုအခါ  ဖျာပုံခရိုင်အတွင်း မိုးစပါးစိုက်ဧက ၈ ဒသမ ၇၀ သိန်းကျော်ရှိလာပြီဖြစ်သည်။  တာတမံ၊ရေတံခါးများနှင့် ရေနုတ်မြောင်းများကြောင့် မိုးစပါးစိုက်ဧရိယာများသိသာစွာတိုးတက်လာပြီး မိုးစပါးစိုက်ဧက ၂ ဒသမ ၆၀ သိန်းကျော်မှာ တာတမံများနှင့် ကျွန်းပတ်တာများအတွင်း စိုက်ပျိုးလာနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မိုးစပါးများ အောင်မြင်စွာစိုက်ပျိုးလာနိုင်သော်လည်း   နွေစပါးစိုက်ပျိုးရန်အတွက်မူ ရေငန်ဧရိယာအတွင်းကျရောက်နေခြင်းကြောင့် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။

ကျွန်းပတ်တာနှင့်    ရေတံခါးများတည်ဆောက်ခဲ့ခြင်း

၁၉၇၆-၁၉၈၅ ခုနှစ်အတွင်း စပါး(၁) စီမံကိန်းနှင့် ၁၉၈၆-၁၉၉၅ ခုနှစ်အတွင်း စပါး(၂)စီမံကိန်းများဖြင့် ဖျာပုံခရိုင်အတွင်း ရေငန်တားတာတမံ ၁၂ ခုနှင့် ရေထုတ်ရေတံခါး ၄၁ လုံးကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး မိုးစပါးစိုက်ပျိုးချိန် ပင်လယ်ရေဝင်ရောက် နစ်မြုပ်ဖျက်ဆီးခြင်းမှကာကွယ်လျှော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ ကျွန်းပတ်တာနှင့်ရေတံခါးများသည်   မိုးစပါးစိုက်ပျိုးမှုများစွာကို  အထောက်အကူပြုခဲ့ရုံသာမက ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော  နာဂစ်ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းကျရောက်စဉ်တွင်လည်းတာအတွင်းရှိ  ဧရိယာများအတွင်း ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှု သက်သာရာရခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ဤကဲ့သို့ ရေငန်တားတာတမံများ၏အကျိုးကျေးဇူးများဖြင့် မိုးစပါးစိုက်ပျိုးရေးအတွက်  အထောက်အကူပြုလျက်ရှိနေသော်လည်း   နွေစပါးစိုက်ပျိုးနိုင်ရေးအတွက်မူ   ရေငန်ဧရိယာဖြစ်သည့်အလျောက် အခက်အခဲများစွာဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။ ဖျာပုံခရိုင်အတွင်း လက်ရှိတွင်မိုးစပါးစိုက်ပျိုးမှုမှာ ဧက ၈ ဒသမ ၇၀ သိန်းကျော်ဖြစ်သော်လည်း နွေသီးထပ် စိုက်ပျိုးနိုင်မှုမှာ ဧက ၄ ဒသမ ၁၀ သိန်းကျော်ခန့်သာရှိရာ   ထက်ဝက်ခန့်မှာမိုးစပါးတစ်သီးသာ   စိုက်ပျိုးနိုင်သောဧရိယာများ(နွေသီးထပ်စိုက်ပျိုးခြင်းမပြုနိုင်သောရိုးပြတ်ကျန်များ)အဖြစ် ကျန်ရှိသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။

ရေငန်ဝင်ရောက်မှုအခြေအနေနှင့်စိုက်ပျိုးနိုင်မှုအခြေအနေရေငန်လိုင်း (ရေငန်တက်ရောက်မှု)

သည် ဖျာပုံမြစ်၊ ဘိုကလေးမြစ်နှင့်ဒေးဒရဲမြစ်တို့အတွင်း ဒီဇင်ဘာလမှစ၍ပင်လယ်ဘက်မှမြစ်ကြောင်းများအတိုင်း တဖြည်းဖြည်းကုန်းတွင်းပိုင်းသို့   ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး မတ်လနှင့်ဧပြီလအတွင်းတွင် ရေငန်ဝင်ရောက်မှုအမြင့်ဆုံးဖြစ်သည်။ ရေငန်တိုင်းတာချက်များအရ ဖျာပုံမြစ်အတွင်း ဖျာပုံမြို့အထက်နားအထိ    ရေငန်ဝင်ရောက်မှုရှိပြီး   ဒေးဒရဲမြစ်အတွင်းဒေးဒရဲမြို့အထိလည်းကောင်း၊ ဘိုကလေးမြစ်အတွင်း  ဘိုကလေးမြို့အထက်နားအထိ ရေငန်တက်ရောက်လေ့ရှိသည်။  ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း နွေသီးထပ်များစိုက်ပျိုးရာတွင် ဒီဇင်ဘာလနှင့်ဇန်နဝါရီလတို့အတွင်း စတင်စိုက်ပျိုးလေ့ရှိရာ အဆိုပါကာလများသည် မြစ်များအတွင်း ရေချိုရရှိသောကာလများဖြစ်သည်။သို့သော်လည်း  နွေစပါးများ အောင်ရေ လိုအပ်ချိန်ဖြစ်သော ဖေဖော်ဝါရီလနှင့် မတ်လရောက်ချိန်တွင်မူ (ရေချိုရေငန်စပ် ဧရိယာအတွင်းရှိ)မြစ်ရေသည် ပင်လယ်ရေငန်ဝင်ရောက်လျက်ရှိပြီးဖြစ်ရာ စိုက်ပျိုးရန်အတွက်  သင့်တော်ခြင်းမရှိတော့ပါ။ ထိုကဲ့သို့သော အခြေအနေများကြောင့် နွေသီးထပ်(နွေစပါး)စိုက်ပျိုးရန် အခက်အခဲများစွာဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။  ဖျာပုံခရိုင်အတွင်း   မြို့နယ်လေးမြို့နယ်ရှိရာတွင်  ကျိုက်လတ်မြို့သည် ပင်လယ်မှရေငန်တက်ရောက်နိုင်မှုမရှိခြင်းကြောင့်(ပင်လယ်နှင့်ဝေးကွာခြင်းကြောင့်) တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေချိုလုံလောက်စွာရရှိလျက်ရှိပြီး ကျိုက်လတ်မြို့နယ်သည် မိုးစပါးဧက၁၃၀၀၀၀ ကျော်တွင်   နွေစပါး ၁၃၀၀၀၀ ကျော်ဖြင့် သီးထပ်အပြည့် စိုက်ပျိုးနိုင်သော ဖျာပုံခရိုင်အတွင်းရှိ တစ်ခုတည်းသောမြို့နယ်ဖြစ်သည်။ ကျန်သုံးမြို့နယ်ဖြစ်သော ဖျာပုံ၊ ဘိုကလေးနှင့်    ဒေးဒရဲမြို့နယ်တို့မှာမူ   မိုးစပါးတစ်သီးသာကောင်းစွာ စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး နွေစပါးဧရိယာများစွာ သီးထပ်တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်လျက်ရှိသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။

သီးထပ်စွမ်းအားတိုးတက်စေရန် ရေချို အရင်းအမြစ်ရရှိနိုင်မှုအခြေအနေကောင်းများ

ရေချိုရေငန်စပ်ဧရိယာများအတွင်းနွေသီးထပ်စိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အတွက် အဓိက လိုအပ်ချက်မှာ ရေချိုလုံလောက်စွာရရှိရေးနှင့် ရေငန်မဝင်ရောက်စေရေးပင်ဖြစ်သည်။    ဖျာပုံခရိုင်အတွင်းသို့  ရေချိုလုံလောက်စွာရရှိစေနိုင်သော ကြီးမားသောရေချိုအရင်းအမြစ်ရှိပြီး   ၎င်းမှာ ဧရာဝတီမြစ်မှ ခွဲထွက်စီးဆင်းလာသောတိုးမြစ်ဖြစ်သည်။ တိုးမြစ်သည် မအူပင်ခရိုင်မှ ဖျာပုံခရိုင်အတွင်းသို့ စီးဆင်းလာပြီး ဒေးဒရဲမြို့နယ်တွင် တိုးမြစ်(ဒေးဒရဲမြစ်)အဖြစ်  ပင်လယ်တွင်းသို့  စီးဝင်သည်။မအူပင်ခရိုင်မှ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းလာသောတိုးမြစ်သည်  ကျိုက်လတ်မြို့အနီးတွင် ကျိုက်လတ်မြစ်အဖြစ်  စီးဆင်းလာပြီး ဖျာပုံမြို့အထက်နားအရောက်တွင် ဂုံညင်းတန်းမြစ်အဖြစ် ခွဲထွက်စီးဆင်းလျက်ရှိသည်။ ရေချိုသယ်ဆောင်ရာ အဓိကရေချိုအရင်းအမြစ်ဖြစ်သော ဂုံညင်းတန်းမြစ်သည်  ဘိုကလေးမြစ်အတွင်း  စီးဝင်၍ ပင်လယ်အတွင်း စီးဆင်းလျက်ရှိသည်။ 

ဂုံညင်းတန်းမြစ်သည်   ရေငန်လိုင်း (ရေငန်တက်ရောက်မှု)နှင့်  လွတ်ကင်းလျက်ရှိခြင်းကြောင့်  တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေချိုရရှိသော ဖျာပုံခရိုင်အတွက် ကြီးမားသော  ရေချိုအရင်းအမြစ် တစ်ခုဖြစ်သည်။

ကြက်ဖမွေးဇောင်းကျွန်းပတ်တာ ရေချိုရေရရှိရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း

ကြက်ဖမွေးဇောင်းကျွန်းပတ်တာသည် ဖျာပုံမြို့နယ်အတွင်းတည်ရှိပြီး ရေငန်ဧရိယာအတွင်းတည်ရှိသော ကျွန်းပတ်တာတစ်ခုဖြစ်သည်။   ရေချိုရေငန်စပ် ဧရိယာများအတွင်း  နွေသီးထပ်များတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အတွက် ဆောင်ရွက်ရမည့် လုပ်ငန်းစဉ်လေးခုရှိပြီး  (က) ရေငန်တားခြင်း၊(ခ) ရေချိုသွင်းယူခြင်း၊ (ဂ) ရေချိုပေးဝေခြင်းနှင့်   (ဃ)ရေချိုထိန်းခြင်းတို့ဖြစ်သည်။  ပင်လယ်ရေမဝင်စေရန်  ရေငန်တားတာများတည်ဆောက်ခြင်း၊ ရေချို အရင်းအမြစ်မှ  ရေချိုသွင်းမြောင်းများ ဆက်စပ်တူးဖော်၍ ရေချိုသွင်းယူခြင်း၊ရေချိုသွင်းရေတံခါးများတည်ဆောက်၍ ရေချိုသွင်းယူခြင်း၊ ဝင်ရောက်လာသော ရေချိုများအား စိုက်ပျိုးသော လယ်ကွက်များဆီသို့ရောက်ရှိစေရန် ရေချိုသွင်းမြောင်းဆက်စပ်တူးဖော်ပေးခြင်း၊ ဝင်ရောက်လာသောရေချိုများ ပင်လယ်တွင်းသို့စီးထွက်၍ ရေချိုဆုံးရှုံးခြင်းများမရှိစေရန် ရေထုတ်ရေတံခါးများကို ရေထိန်းတံခါးများအဖြစ် အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းနှင့်ရေထိန်းရေတံခါးများတည်ဆောက်ခြင်း စသည်တို့ပင်ဖြစ်သည်။

(က) ရေငန်တားခြင်း

ကြက်ဖမွေးဇောင်း   ကျွန်းပတ်တာ အတွင်းသို့   ရေငန်မဝင်ရောက်စေရန်အတွက် အလျား ၄၆ မိုင်ရှိသောကျွန်းပတ်တာကို ၁၉၇၆-၁၉၈၅ ခုနှစ်   စပါး(၁)စီမံကိန်းအတွင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။တာပျမ်းမျှ အမြင့် ၅ ပေခန့်ရှိပြီး သတ်မှတ်တာအမြင့် ၈ ဒသမ ၅ ပေဖြင့်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ပင်လယ်ရေငန်တက်ရောက်မှုမှာ အမြင့်ဆုံး ၆ ဒသမ ၀ ပေအထိဖြစ်ရာလုံလောက်သောတာအမြင့်ဖြင့် ရေငန်ဝင်ရောက်မှုမှ အကျိုးပြုကာကွယ်ပေးလျက်ရှိသည်။

(ခ) ရေချိုသွင်းယူခြင်း

ကြက်ဖမွေးဇောင်းကျွန်းပတ်တာ ရေချို ရေရရှိနိုင်စေရေးအတွက် အဓိကကျသောဂုံညင်းတန်းမြစ်သည် ရေနည်းချိန်တွင်ပင်၅၀၀၀၀ ကုဗပေ/စက္ကန့် ပမာဏကျော်ရှိခြင်းကြောင့် လိုအပ်သည်ထက်များစွာပိုလျှံသော ရေချိုအရင်းအမြစ်တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ရာ ကြက်ဖမွေးဇောင်း ကျွန်းပတ်တာအတွင်း စိုက်ဧကများတိုးချဲ့နိုင်ရန်  လိုအပ်သောရေချိုကို  ဂုံညင်းတန်းမြစ်မှရယူလျက်ရှိသည်။  ဂုံညင်းတန်းမြစ်မှတစ်ဆင့် ကျုံကန်ချောင်းအတွင်းသို့ ရေချိုရယူနိုင်ရေးအတွက်  ဆက်စပ်ချောင်းများတူးဖော်လျက်ရှိပြီး ကျုံကန်ချောင်းမှတစ်ဆင့် ကျွန်းပတ်တာအတွင်းသို့   ရေချိုသွင်းယူနိုင်စေရန်အတွက်(မမိုးသူ၊ အောင်ချမ်းသာ)စသော ရေချိုသွင်းရေတံခါးများ တည်ဆောက်ပေးလျက်ရှိသည်။

(ဂ) ရေချိုပေးဝေခြင်း

 ရေချိုသွင်းရေတံခါးများမှ ဝင်ရောက်လာသော  ရေချိုများအား နွေစပါးစိုက်တောင်သူများ လွယ်ကူစွာစုပ်တင်သွင်းယူ၍   စိုက်ပျိုးနိုင်စေရန် ရေချိုသွင်းမြောင်းများ  တူးဖော်ပေးလျက်ရှိသည်။ ရေချိုသွင်းမြောင်းများတူးဖော်ရာတွင် ရေချိုလိုအပ်သော စိုက်ပျိုးမြေများဆီသို့ လိုအပ်သောအချိန်တွင် လိုအပ်သောပမာဏအတိုင်း အပြည့်အဝရရှိနိုင်စေရန် စနစ်တကျသွင်းယူတူးဖော်ပေး
လျက်ရှိသည်။

(ဃ) ရေချိုထိန်းခြင်း

ဝင်ရောက်လာသော ရေချိုများပင်လယ်အတွင်းသို့ ပြန်လည်စီးထွက်ခြင်းမရှိစေရန်(ရေချိုလေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုများ   မဖြစ်ပေါ်စေရန်)ရေထုတ်ရေတံခါးများတွင် ယာယီရေချိုထိန်းခြင်း၊ စပါး(၁)စီမံကိန်းအတွင်းတည်ဆောက်ခဲ့သော ရေထုတ်ရေတံခါးများအား ရေချိုထိန်းရေတံခါးများအဖြစ် အဆင့်မြှင့်တင်ပြုပြင်ခြင်း၊ ရေထိန်းတံခါးများတည်ဆောက်ခြင်း   စသောရေချိုထိန်းခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။

ကြက်ဖမွေးဇောင်းကျွန်းပတ်တာအတွင်း တိုးတက်စိုက်ပျိုးလာသော  အခြေအနေများကြက်ဖမွေးဇောင်း ကျွန်းပတ်တာအတွင်း ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ် မတိုင်မီတွင်နွေစပါးအနည်းငယ်သာ စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီးပျမ်းမျှနွေစပါးစိုက်ပျိုးဧက ၆၀၀၀ ဝန်းကျင်သာရှိသည်။ ရေချိုရေရရှိမှုမသေချာသောအခြေအနေများနှင့် ရေထုတ်ရေတံခါးများမှရေငန်ဝင်ရောက်သော အခြေအနေများကြောင့် အခက်အခဲများရှိခဲ့ပြီး အနည်းငယ်သာ စိုက်ပျိုးလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ်မှစတင်ကာ ကြက်ဖမွေးဇောင်းကျွန်းပတ်တာရေချိုရေရရှိရေးလုပ်ငန်းများ   စတင်လျာထားဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး တောင်သူများ  အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တိုးတက်စိုက်ပျိုးလာသည်ကို လည်း တွေ့ရှိရသည်။ ကြက်ဖမွေးဇောင်း ကျွန်းပတ်တာအတွင်း ပျမ်းမျှစိုက်ပျိုးမှု ဧက ၆၀၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်သာရှိရာမှ ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် နွေသီးထပ်ဧရိယာ ဧက၉၆၀၀ ကျော်အထိ တိုးတက်စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ ယခုလက်ရှိ ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ဧက ၁၄၀၀၀ ခန့်အထိ တိုးတက်စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် လျာထားဆောင်ရွက်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဖော်ပြပါတိုးတက်စိုက်ပျိုးမှုများအား Euro space agency မှ အခမဲ့ရယူနိုင်သော website တစ်ခုဖြစ်သည့် Copernicus browser  (https://datas-pace.copernicus.eu/analyse/data-workspace)တွင် NDVI စိုက်ပျိုးမှုမြေပုံများ(Normalized Difference Vegetation Index)နှင့် NDWI စိုက်ပျိုးသီးနှံရေရရှိမှု မြေပုံများ(Normalized Difference Water Index)တို့ကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ကြက်ဖမွေးဇောင်း   ကျွန်းပတ်တာသည် မိုးစပါးစိုက်ပျိုးဧရိယာဧက ၂၉၀၀၀ ကျော်ရှိရာ ယခုဆောင်ရွက်နေသောရေချိုရရှိရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ပြီးပါက မိုးစပါးနည်းတူ နွေစပါးဧက ၂၉၀၀၀ ကျော်အထိ   သီးထပ်စွမ်းအားတိုးတက်စိုက်ပျိုးလာနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးရေချိုရေငန်စပ်ဧရိယာများအတွင်း  သီးထပ်စွမ်းအားတိုးတက်စေခြင်း

ဖျာပုံမြို့နယ် ကြက်ဖမွေးဇောင်းကျွန်းပတ်တာ  ရေချိုရေရရှိရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နိုင်သည့်နည်းတူ အခြားသော ရေချိုရေငန်စပ်ဧရိယာများတွင်လည်းဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပြီး  ဖျာပုံခရိုင်အတွင်း ဖျာပုံမြို့နယ်၊ ဘိုကလေးမြို့နယ်နှင့်ဒေးဒရဲမြို့နယ်တို့တွင်  ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်သည့်အပြင်  လပွတ္တာခရိုင်အတွင်း   လပွတ္တာမြို့နယ်တွင်လည်းဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။  ရေငန်ဧရိယာများအတွင်း  အထက်ဖော်ပြပါ ရေချိုရရှိစေမည့်လုပ်ငန်းစဉ်များအတိုင်း ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြင့် သီးထပ်စွမ်းအားများတိုးတက်ရရှိစေမည်ဖြစ်သည်။ ရေချိုရေငန်စပ်ဧရိယာများအတွင်း သီးထပ်စိုက်စွမ်းအားတိုးတက်စေရေး အထက်ဖော်ပြပါလုပ်ငန်းစဉ်များအား ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကုန်ကျစရိတ်သက်သာစွာဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပြီး   တစ်ဧကကုန်ကျစရိတ်     ခြောက်သိန်းကျော်ခန့်ဖြစ်သည်။ ကုန်ကျစရိတ်နှင့်အရင်းပြန်ပေါ်နိုင်မှုအချိုးမှာ ၁ ဒသမ ၇ ခန့်ဖြစ်ပြီး  Internal Rate of Return အရင်းပြန်ပေါ်နိုင်မှုနှုန်းမှာ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဖြစ်ရာ သုံးနှစ်အတွင်း အရင်းကျေနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရမည်ဖြစ်သည်။ 

အချုပ်အားဖြင့်ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးသည် ဆန်ဖူလုံမှုအချိုးအရလိုအပ်သည်ထက် ပိုလျှံသောဒေသကြီးတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိသော်လည်း နိုင်ငံတော်အတွက် ဆန်အိုးကြီးသဖွယ် တည်ရှိခြင်းကြောင့် ယခုထက်ပိုမိုသော ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု၊ အထွက်နှုန်းကောင်းမွန်မှု၊ အရည်အသွေးကောင်းမွန်မှု၊ သီးထပ်စိုက်စွမ်းအားတိုးတက်လာမှု (သီးနှံစိုက်ဧကများတိုးချဲ့နိုင်မှု) စသည်တို့သည် လိုအပ်လျက်ရှိဆဲပင်ဖြစ်သည်။သို့ဖြစ်ရာ  နိုင်ငံတော်၏စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးနှင့်  နိုင်ငံ့အကျိုးစီးပွားအတွက်လွန်စွာအရေးကြီးသောသီးထပ်စွမ်းအားမြှင့်တင်နိုင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များအား  စနစ်တကျဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် ရေချိုရေငန်စပ်ဧရိယာများအတွင်း ရေချိုရေရရှိရေး အဓိကလုပ်ငန်းစဉ်များအား ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။   ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်သည့်   မိမိတို့မြန်မာနိုင်ငံ၌   နိုင်ငံ့လူဦးရေ အများဆုံးနေထိုင်ရာ ကျေးလက်ဒေသများ၏ အဓိကကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းသည် လယ်ယာကဏ္ဍကို အခြေခံလျက်ရှိနေသော်လည်း ပြည်ပမှတင်သွင်းသော    စားသောက်ကုန် လူသုံးကုန်များကို   များစွာမှီခိုနေရဆဲဖြစ်ရာ ပြည်တွင်းစားရေရိက္ခာ ဖူလုံရေးနှင့်နိုင်ငံခြားငွေသုံးစွဲရမှု   လျှော့ချနိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတော်အစိုးရက သီးနှံအမျိုးအစားအလိုက် အထွက်နှုန်းမြှင့်တင်နိုင်ရေးနှင့်  စိုက်ဧရိယာ တိုးတက်ရေးကို အလေးထားစီမံ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် ဆန်စပါးပြီးလျှင် စားသုံးမှုအများဆုံး သီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်သည့် ဂျုံသီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု  တိုးတက်မြင့်မားရေးလည်း ပါဝင်ကြောင်း တွေ့ရှိ ရမည်ဖြစ်သည်။

ရှေးယခင်က မိမိတို့နိုင်ငံတွင် ဂျုံစားသုံးမှုအနေဖြင့် ပေါင်မုန့်၊ ကိတ်မုန့်၊ ပေါက်စီ၊  ဘီစကွတ်နှင့်လူတန်းစား အလွှာစုံစားသုံးသည့် ရွှေကြည်၊ ခေါက်ဆွဲသုပ်၊ ခေါက်ဆွဲကြော်များကိုသာ အသုံးပြုမှု များပြားခဲ့သော်လည်း   ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်း၌ အသင့်စားခေါက်ဆွဲထုပ် စားသုံးခြင်း တွင်ကျယ်လာမှုနှင့်အတူ  မာလာရှမ်းကော၊   မာလာမောက်ချိုက်အပါအဝင် ချက်ပြုတ်နည်းမျိုးစုံ၊ စားသုံးသည့် ပုံသဏ္ဌာန်အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့်  ခေါက်ဆွဲစားသုံးမှုများစွာ တိုးတက်လာသည်ကို သတိပြုမိကြမည်ဖြစ်သည်။  အလားတူ ဂျုံအခြေခံသည့် အသေးစား၊ အငယ်စားနှင့် အလတ်စား(MSME)လုပ်ငန်းများက ထုတ်လုပ်သည့် စားသောက်ကုန်အများအပြား ဈေးကွက်ဝင်လာသကဲ့သို့ စားသုံးမှုပမာဏသည်လည်း တစ်နေ့တခြား တိုးပွားလာလျက်ရှိနေသည်။

ပြည်တွင်းဂျုံသီးနှံထုတ်လုပ်မှုအနေဖြင့် တိုင်းဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ်ခြောက်ခုတွင် ဧက ၁၂၆၀၀၀ ကျော်စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး  စုစုပေါင်းဂျုံအထွက် တင်း ၂,၉၇၀,၀၀၀ ကျော်ထွက်ရှိကာ ဂျုံမှုန့်တန်ချိန် ၇၂၇,၀၀၀ ကျော်ကို  နှစ်စဉ်ထုတ်လုပ်လျက် ရှိနေသော်လည်း ကမ္ဘာ့ဂျုံတင်သွင်းသည့်နိုင်ငံ ၁၂၅ နိုင်ငံတွင် မြန်မာနိုင်ငံက ၆၉ နိုင်ငံမြောက် ဂျုံအများဆုံး တင်သွင်းသည့်  နိုင်ငံဖြစ်နေခြင်းက ပြည်တွင်းဂျုံလိုအပ်ချက်ကို သိသာထင်ရှားစေလျက်ရှိသည်။

သို့ဖြစ်၍လည်း ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်က မြန်မာနိုင်ငံ ဂျုံစက်လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းတာဝန်ရှိသူများနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များကိုဖိတ်ကြားပြီး   နေပြည်တော်ရေဆင်းရှိ စိုက်ပျိုးရေးသုတေသန ဦးစီးဌာန  နဝရတ်ခန်းမ၌  ဂျုံအခြေခံသည့်  စားသောက်ကုန်များ ထုတ်လုပ်ရန်အရည်အသွေးကောင်းသည့်  ပြည်တွင်းထုတ်ဂျုံမျိုးများ တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပွဲကို စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမင်းနောင်က ဦးဆောင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်းသိရသည်။

ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပွဲမကျင်းပမီ  ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် ဌာနတာဝန်ရှိသူများ၊ ဂျုံသီးနှံပညာရှင်များ၊ သုတေသီများက ပြည်တွင်းဂျုံမျိုးများဖြင့် ထုတ်လုပ်ထားသည့် ပေါင်မုန့်၊ ပေါက်စီနှင့်ဂျုံအခြေခံ စားသောက်ကုန်နမူနာများကို ပြသကာ ဂျုံမျိုးအလိုက် စားသုံးမှုအရည်အသွေးကို ဂျုံစက်လုပ်ငန်းရှင်များအား  လက်တွေ့မြည်းစမ်းနိုင်ကြစေရန် စီစဉ်ပေးထားသည်။

ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၏ အဓိကဆွေးနွေးချက်အနေဖြင့် ပြည်တွင်းစားသုံးသူများ ကြိုက်နှစ်သက်သော   အရည်အသွေးနှင့် အနံ့အရသာကောင်းမွန်သည့် ဂျုံမျိုးများကို နှစ်အလိုက်တိုးချဲ့စိုက်ပျိုး၍   ဂျုံစေ့၊  ဂျုံမှုန့်များတိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်ရေး ဆောင်ရွက်ရာတွင်  တောင်သူများ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်လိုက်သည့်  ဂျုံကို ဝယ်ယူမည့်ဈေးကွက် သေချာစေရန် ဂျုံစက်လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ပဏာမ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လုပ်ငန်းရှင်များလိုအပ်သည့်  ဂျုံအမျိုးအစားနှင့် လိုအပ်ချက်ပမာဏကို သိရှိမှသာ မျိုးပွားခြင်း၊ မျိုးဖြန့်ခြင်းနှင့်အောင်မြင်စွာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ရေး လုပ်ငန်းများကို  စီမံဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည့် တောင်သူများနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် အမှန်တကယ်အကျိုးရှိစေပြီး ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးသည့် စီမံဆောင်ရွက်မှုဖြစ်မှသာ    ပြည်ပမှဂျုံကုန်ကြမ်းမှီခိုမှုကင်းသော အခြေအနေကို  ရောက်ရှိနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊  ဂျုံစက်လုပ်ငန်းရှင်များ လက်တွေ့မြည်းစမ်းထားကြသည့် ပြည်တွင်းဂျုံမျိုးအလိုက် စားသုံးမှုအရည်အသွေးကို လွတ်လပ်ပေါ့ပါးစွာ အားမနာစတမ်း သဘောထားမှတ်ချက်ပေးကြရန်နှင့် အသုံးပြုလိုသည့်  အခြားဂျုံမျိုးကို သဘောထားမှတ်ချက်ပေးမည် ဆိုပါကလည်း ပြည်တွင်း၌ အောင်မြင်စွာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် ပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။

လုပ်ငန်းရှင်များ၏ တင်ပြချက်များကို  အနှစ်ချုပ်လေ့လာကြည့်ပါက ပြည်ပမှတင်သွင်းသော ဂျုံကုန်ကြမ်းများမှာ ဖုန်၊ သဲ၊ ခဲကင်းစင်ပြီး ကုန်ကြမ်းအရည်အသွေး တည်ငြိမ်မှုရှိသဖြင့်  ထုတ်လုပ်မှု၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို   တင်သွင်းအသုံးပြုရခြင်း ဖြစ်ကြောင်းနှင့်  ပြည်တွင်းထွက် ဂျုံကုန်ကြမ်းများ အရည်အသွေးတည်ငြိမ်မှုရှိရန် စီမံဆောင်ရွက်နိုင်ပါက ပြည်တွင်းဂျုံကုန်ကြမ်းကိုသာ   အသုံးပြုလိုကြကြောင်း  မှတ်သားခဲ့ရသည်။  အဆိုပါအချက်သည် ဂျုံသီးနှံတွင်သာမက သီးနှံများ   ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရာတွင် ကြားသိနေရသည့်  ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရိတ်သိမ်းခြွေလှေ့မှုတွင် ဖုန်၊ သဲ၊ ခဲ အနည်းငယ်   ပါဝင်မှုရှိနိုင်သော်လည်း မသမာသူအချို့ကြောင့်    ဈေးကောင်းမရခြင်း၊ ဈေးကွက်ပျက်ရခြင်းများကို တားဆီးကာကွယ်နိုင်စေရန် ရိတ်သိမ်းသူ၊ သိုလှောင်သူ၊ သယ်ယူဖြန့်ချိသူ စသည့် ဈေးကွက်စီးဆင်းမှုကွင်းဆက်တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူ အားလုံးသတိပြု၍ ဝိုင်းဝန်းထိန်းကျောင်း သွားကြရန်  လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

လုပ်ငန်းရှင်များ တင်ပြသကဲ့သို့ ပြည်တွင်း၌စားသုံးလျက်ရှိသည့် ဂျုံအခြေခံစားသောက်ကုန်များ ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပြည်တွင်းဂျုံကုန်ကြမ်းကိုသာ အပြည့်အဝအသုံးပြု သွားမည်ဆိုပါက ဂျုံသီးနှံစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု ကွင်းဆက်တွင်ပါဝင်သည့်   အသေးစား၊ အငယ်စားနှင့်  အလတ်စား(MSME)လုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးလာမှုနှင့်အတူ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းလည်း   များစွာဖော်ဆောင်ပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

တောင်သူများထံမှ သတင်းစကားများအရ ပုံမှန်စိုက်ပျိုးပြုစုမှုဖြင့် ထွက်ရှိသည့် ဂျုံအထွက်နှုန်းနှင့် သီးနှံပေါက်ဈေးအရ ဝင်ငွေအကျိုးအမြတ် သင့်တော်ကောင်းမွန်မှုရှိကြောင်း၊ သို့သော် အချို့ဒေသများတွင် လုပ်ငန်းရှင်နှင့် တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နိုင်မှုကြောင့်   ဝယ်လက်သေချာသော်လည်း  အချို့ဒေသများအတွက် ဝယ်လက်ချိတ်ဆက်မှု လိုအပ်နေကြောင်း သိရှိရသည်။

လက်ရှိပြည်တွင်း၌ အဓိကစိုက်ပျိုးသည့်ဂျုံမျိုးများမှာ မုံရွာဂျုံဖြူ၊ ဇလုပ်ဖြူ-၁၊ ဇလုပ်ဖြူ-၂၊ ရေဆင်းဂျုံ-၉၊ ရေဆင်းဂျုံ-၁ဝ၊ ရေဆင်းဂျုံ-၁၁ နှင့် ရေဆင်းဂျုံ-၁၂ တို့ဖြစ်ပြီး အဆိုပါဂျုံမျိုးများမှာ Mexico နိုင်ငံရှိ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပြောင်းဖူးနှင့်ဂျုံသုတေသနဌာန(International Maize and Wheat Improvement Center, CIMMYT)မှ တင်သွင်း၍ မျိုးရွေးချယ်ရရှိထားသော ဂျုံမျိုးများဖြစ်ကာ အပူဒဏ်၊ ရေငတ်ဒဏ်နှင့်ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်ပြီး အထွက်ကောင်းသည့်  ပေါင်မုန့်ဂျုံမျိုးများဖြစ်၍  အမှန်တကယ်  တိုးချဲ့စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်မည်ဆိုပါက  စိုက်ပျိုးသူတောင်သူများနှင့် ကုန်ကြမ်းအသုံးပြုသူ လုပ်ငန်းရှင်များ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုးရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

သို့ဖြစ်၍ ဂျုံသီးနှံစိုက်ပျိုးနိုင်သည့် မြေဧရိယာများစွာ ရှိနေသော မိမိတို့နိုင်ငံတွင်  စိုက်ပျိုးအောင်မြင်သော ဂျုံမျိုးများ အသင့်ရှိနေပြီးဖြစ်သကဲ့သို့   ဂျုံစက်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ပြည်တွင်း ဂျုံကုန်ကြမ်းအသုံးပြုလိုမှု တောင်းဆိုချက်များလည်း ရှိနေပြီဖြစ်ရာ အသေးစား၊ အငယ်စားနှင့်  အလတ်စား(MSME)လုပ်ငန်းများ အားပြုစရာ  ဂျုံသီးနှံ  တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ရေးကို  တောင်သူများ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်များ၊ ဌာနအဖွဲ့အစည်းများနှင့် သက်ဆိုင်သူအားလုံးတို့က ကျရာအခန်းကဏ္ဍများမှ   ဝိုင်းဝန်းပူးပေါင်းကြိုးပမ်းသွားကြရန် တိုက်တွန်းလိုက်ရပါသည်။     ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှေးဘုရင်များ လက်ထက်ကတည်းက ယခင်အခေါ် ကြက်ပေါင်စေးပင်(ရော်ဘာ)အား  အစေးလှီး၍ ချပ်ဝတ်တန်ဆာ၊ လက်နက်ကိရိယာများတွင် ထည့်သွင်းအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ယခုမျက်မှောက်ကာလ   စက်မှုလက်မှုဖွံ့ဖြိုးသောအချိန်တွင် ယာဉ်ယန္တရားများ၊ လက်နက်နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းများ(ကြီး၊ ငယ်၊ လတ်)တွင် မရှိမဖြစ် အသုံးပြုနေသော ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းဝင်အပင်မျိုးစိတ်တစ်ခုဖြစ်ပေသည်။ ပြည်ပပို့ကုန်တွင်လည်း အဓိကနေရာမှ ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ယနေ့မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ရော်ဘာကို  ကုန်ကြမ်းအဖြစ်ပို့သည်ထက်  တိုင်းပြည်ဘဏ္ဍာတိုးတက်စေရန်အဆင့်မြင့်ကုန်ချောအဖြစ် ထုတ်လုပ်ပို့ဆောင်နိုင်ရန် နိုင်ငံတော်မှလည်း နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေးရန်ပုံငွေဖြင့် အသေးစား၊ အလတ်စား၊ အငယ်စား၊ စက်မှုလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ကူညီပံ့ပိုးပေးလျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်   ရော်ဘာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု   အများဆုံးပြည်နယ်မှာ မွန်ပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော   ဈေးကွက်အနေအထားအရရော်ဘာကို ထပ်မံတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရန် လိုအပ်လာသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ  တိုင်းဒေသကြီးနှင့်  ပြည်နယ်များအနက်စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် ရော်ဘာစမ်းသပ်စိုက်ပျိုးခဲ့သော နောက်ဆုံးတိုင်းဒေသကြီးဖြစ်သည်။  စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအထက်ပိုင်းသည် ရေမြေရာသီဥတုအခြေအနေအရ ရော်ဘာတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရန် အလားအလာကောင်းများရှိသောကြောင့် ရော်ဘာစိုက်ပျိုးရန် ပထမခြေလှမ်းအဖြစ် ၂၀၀၅ခုနှစ်ကစတင်ခဲ့သည်။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့်  ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာနမှလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး  မုံရွာမြို့တွင် မြန်မာ့နှစ်ရှည်ပင်လုပ်ငန်း တိုင်းမန်နေဂျာရုံးနှင့် ကလေးမြို့တွင်  မြန်မာ့နှစ်ရှည်ပင်လုပ်ငန်း၊ မြို့နယ်မန်နေဂျာရုံးများ ဖွင့်လှစ်ကာ    ရော်ဘာသီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုဆိုင်ရာ  ကျွမ်းကျင်သော စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်များကို     တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။      ၎င်းအချိန်တွင် တိုင်းဒေသကြီးအတွင်း တိုင်းရုံးနှင့် မြို့နယ်ရုံး နှစ်ရုံးသာရှိသောကြောင့် ကလေးမြို့ မြို့နယ်မန်နေဂျာရုံးမှ စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်များက ဖောင်းပြင်မြို့နယ်၊ တမူးမြို့နယ်၊ ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်နှင့် ခန္တီးမြို့နယ်တို့သို့ ကွင်းဆင်း၍    ရော်ဘာစိုက်ပျိုးမည့်တောင်သူများနှင့်တွေ့ဆုံကာ   ရော်ဘာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် နည်းပညာပေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲကလည်း တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး  မြိတ်မြို့ ရော်ဘာခြံရှင် ဦးမောင်ညိုထံမှ     ရော်ဘာမျိုးစေ့နှင့် ရော်ဘာပျိုးပင်ငုတ်(Bare Root) များကို တပ်မတော်လေယာဉ်ဖြင့် ဟုမ္မလင်းမြို့ရော်ဘာစိုက်ပျိုးမည့်တောင်သူများထံသို့အခမဲ့ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်။  

ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်ရှိ ရော်ဘာစိုက်ပျိုးရန်စိတ်ဝင်စားသည့်  တောင်သူများကမြန်မာ့နှစ်ရှည်ပင်လုပ်ငန်းဝန်ထမ်းများနှင့် ချိတ်ဆက်ကာ ရော်ဘာမျိုးစေ့ပျိုးထောင်ခြင်းလုပ်ငန်း၊  ရော်ဘာပျိုးပင်ငုတ် (Bare Root)များအား ပျိုးအိတ်ထည့်ခြင်းလုပ်ငန်းနှင့်ကိုင်းပွားခင်းတည်ထောင်ခြင်း လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ရော်ဘာစိုက်ပျိုးခြင်းလုပ်ငန်းကို  ၂၀၀၅ ခုနှစ်မိုးရာသီမှစတင်စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး ရော်ဘာမျိုးများအနေဖြင့် GT-1၊ RRIM- 600၊ RRIM -623၊ BPM-24 နှင့် နောင်နန်းမျိုးသန့် ပျိုးပင်များအား စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ရော်ဘာစိုက်ပျိုးဧကများ တိုးတက်လာသောကြောင့်၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဝန်ကြီးဌာနမှ စက်မှုသီးနှံဖွံ့ဖြိုးရေးဦးစီးဌာန ဖောင်းပြင်မြို့နယ်ရှေ့တန်းစခန်းရုံး၊  ဟုမ္မလင်းမြို့နယ် ရှေ့တန်းစခန်းရုံးနှင့်  ခန္တီးမြို့နယ် ရှေ့တန်းစခန်းရုံးများ   ထပ်မံတိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်ပြီးစိုက်ပညာရှင်ဝန်ထမ်းများအား ခန့်ထားတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။

ခန္တီးမြို့နယ်တွင် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ရော်ဘာစိုက်ပျိုးခဲ့ရာ    ယခုအချိန်ထိရော်ဘာ ဧက ၂၅၀ ခန့်  စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး ရော်ဘာမျိုးမှာ နောင်နန်းမျိုးသန့်ပျိုးပင်ဖြစ်သည်။ 

ရော်ဘာစိုက်ပျိုးဧကများအနက် အချို့ရော်ဘာခြံများမှာ    ရော်ဘာအစေးခြစ်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး တစ်ဧကအထွက်နှုန်းမှာ ပေါင် ၆၀၀-၈၀၀ ခန့်ဖြစ်သည်။ ခန္တီးဒေသ၏ ရေ၊ မြေ၊ရာသီဥတုအနေအထားအရ  ရော်ဘာတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရန် အလားအလာများစွာရှိသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ အထွက်ကောင်းမျိုးအဖူးကူးရော်ဘာပျိုးပင်များဖြင့်   တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးစည်းရုံးဆောင်ရွက်သင့်သည်။သို့မှသာ ရော်ဘာစေးအပြင်  စီးပွားရေးသက်တမ်း ၃၀ နှစ် ကျော်လွန်လာပါကရော်ဘာသစ်အဖြစ် ထုတ်လုပ်ရောင်းချသွားနိုင်မည်လည်းဖြစ်သည်။ 

ရော်ဘာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍    အားသာချက်တစ်ခုမှာ Agroforestry အဖြစ် အာဟာရစားသုံးရန် အမြစ်စဉ် ဖွဲ့စည်းမှုမတူသော ရော်ဘာနှင့် ကော်ဖီသီးနှံအား    ကြားသီးနှံအဖြစ် စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး ကော်ဖီအတွက် ထည့်သွင်းသော  အာဟာရမြေဩဇာများကိုရော်ဘာသီးနှံမှလည်း မျှယူစားသုံးနိုင်၍ သွင်းအားစုအပေါ် ပိုမိုထိရောက် အကျိုးပြုစေသည်။ ကော်ဖီသီးနှံအတွက်လည်း ရော်ဘာပင်သည် နှစ်ရှည်အရိပ်ရပင်ဖြစ်၍ အရိပ်ရပင်သီးသန့် ကြိုတင်စိုက်ပျိုးရမည့်လုပ်ငန်းနှင့် ကုန်ကျစရိတ်လျော့နည်းသက်သာမှုရှိစေသည်။ ရော်ဘာ+ ကော်ဖီ  သီးညှပ်စိုက်ပျိုးထားရှိခြင်းဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံးအလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း ဖန်တီးပေးထား၍  လုပ်သားရှားပါးမှု ပြဿနာ  ဖြေရှင်းပြီးဖြစ်သည့်အပြင် လုပ်သားမိသားစုမှာလည်း  တစ်နှစ်ပတ်လုံးလုပ်ငန်းရှိသည့်အတွက် မိသားစုဝင်ငွေရရန်အခြားလုပ်ငန်းမရှာရ၍  ပျော်ရွှင်ချမ်းမြေ့စေမည်ဖြစ်သည်။ ခြံရှင်အနေဖြင့်လည်း သီးနှံနှစ်မျိုးမှ အကျိုးအမြတ်ဝင်ငွေပိုမိုရရှိသဖြင့် စီးပွားရေးတွက်ခြေကိုက်ပြီး     လုပ်ငန်းအောင်မြင်အောင်ဆောင်ရွက်ရေးအတွက် တွန်းအားတစ်ရပ်ဖြစ်စေသည်။  သဘာဝဂေဟစနစ်အား တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ  အကျိုးပြုနိုင်မည်လည်းဖြစ်ပါသည်။

ခြံရှင်များအနေဖြင့် အလေးထား သတိပြုရမည်မှာ ဧရိယာယူနစ်တစ်ခုတည်း၌သီးနှံနှစ်မျိုး တစ်ပြိုင်တည်း စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နေ၍ ဓာတ်မြေဩဇာနှင့် သဘာဝမြေဩဇာများ  စနစ်တကျ အချိန်ကိုက် အချိုးကျထည့်သွင်းခြင်း၊  ဘက်စုံပိုးမွှားရောဂါ ကာကွယ်နည်းစနစ်များ စသည့်သီးနှံများနှင့်ပတ်သက်သည့် စိုက်ပျိုးရေး၊ ရိတ်သိမ်းချိန်လွန်၊ ထုတ်လုပ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာ ခေတ်မီနည်းစနစ်များကို ကျင့်သုံးလိုက်နာဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက်   စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန စိုက်ပညာရှင်ဝန်ထမ်းများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်လိုအပ်သည်။

လက်ရှိအားဖြင့်  ခန္တီးမြို့နယ်အတွင်း ရော်ဘာအစေးခြစ်ခြင်းလုပ်ငန်းမှ ထွက်ရှိလာသော ရော်ဘာပြားများကို ဟုမ္မလင်းမြို့   ရော်ဘာအဝယ်ဒိုင်များသို့လည်းကောင်း၊  မန္တလေးမြို့ ရော်ဘာအဝယ်ဒိုင်များသို့လည်းကောင်း    တင်ပို့ရောင်းချလျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် နောင်တစ်ချိန်၌ Export Quality   ရော်ဘာပြားများ ထုတ်လုပ်နိုင်ပါက  Grade အလိုက်သတ်မှတ်ဈေးနှုန်းများဖြင့် ရောင်းချနိုင်မည်ဖြစ်သဖြင့် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေတိုးတက်ရရှိလာမည်လည်းဖြစ်သည်။

ယခုအခါတွင် အဓိကအားဖြင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအခက်အခဲနှင့် ကျွမ်းကျင်အစေးလှီးလုပ်သားများ ရှားပါးမှုတို့ကြောင့် ရော်ဘာကုန်ကြမ်းထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းနေသည်။  အဆိုပါအခက်အခဲများကို   ကျော်လွှားနိုင်ရန်  ရော်ဘာကုန်ကြမ်းမှ တစ်ဆင့် ကုန်ချောဖြစ်သောသားရေကွင်းလုပ်ငန်း၊ ပူဖောင်းလုပ်ငန်း၊ လက်အိတ်လုပ်ငန်း၊ စက်ဘီးတာယာနှင့်ကျွတ်လုပ်ငန်း၊  ဆိုင်ကယ်တာယာနှင့်ကျွတ်လုပ်ငန်း၊  ကားတာယာနှင့်ကျွတ်လုပ်ငန်းများဖြစ်သော အသေးစား၊အလတ်စား၊ အငယ်စား (MSME) လုပ်ငန်းများကို ဒေသတွင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဆိုပါက ဒေသခံရော်ဘာခြံရှင်များယခင်ထက် ဝင်ငွေတိုးတက်လာပြီး လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမည်ဖြစ်သည့်အပြင် နိုင်ငံ၏ GDP လည်း တိုးတက်လာမည်မှာ   မလွဲဧကန်ဖြစ်ပါကြောင်းရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။        ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

မြန်မာနိုင်ငံသည်   ရေသယံဇာတပေါကြွယ်ဝပြီး နိုင်ငံ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျယ်ပြန့်သောမြစ်ချောင်းများ၏ ရေဝေရေလဲဧရိယာများဖြင့်   လွှမ်းမိုးထားသည့်အပြင် နိုင်ငံ၏ ပြည်သူအများစုသည်လည်း လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍနှင့်ဆက်စပ်၍ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုနေသူများဖြစ်ကြသည်။  နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီ၏  စီးပွားရေးဦးတည်ချက်များတွင် “တိုင်းပြည်သာယာဝပြောရေးနှင့် စားရေရိက္ခာဖူလုံရေးတို့အတွက် တိုင်းရင်းသားပြည်သူ တစ်ရပ်လုံး နှင့်အကျုံးဝင်သော  စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးကို ခေတ်မီနည်းစနစ်များဖြင့် တိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်ပြီး အခြား စီးပွားရေး ကဏ္ဍများကိုလည်း ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင်  တည်ဆောက်ရေး ” ကိုလည်း ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

အထက်ပါ   ဦးတည်ချက်နှင့်အညီ တိုင်းပြည်သာယာဝပြောရေးနှင့် စားရေရိက္ခာဖူလုံရေး အတွက်  စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများကို  ဆောင်ရွက်ရာတွင်  “ရေ” လုံလောက်စွာရရှိရေးမှာ အဓိကကျသဖြင့် ရေရရှိရေးအတွက် ဆိုလာစနစ်ကိုအဓိကထား၍ နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ကြံဆစီမံဆောင်ရွက်ပြီး  သီးနှံများကို  သီးထပ်စိုက်ပျိုးရေး၊ အထွက်နှုန်းကို သတ်မှတ်ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက်ပြည့်မီရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

ဆည်မြောင်းနှင့်   ရေအသုံးချမှုစီမံခန့်ခွဲရေး ဦးစီးဌာနအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးရေလုံလောက်စွာ ရရှိရေးအတွက်  တည်ဆောက်ထိန်းသိမ်းထားသော ရေလှောင်တမံ  ၂၄၆  ခု၊  ရေလွှဲဆည်  ၁၄၄  ခု၊ ရေတံခါး ၁၉၉ ခုနှင့် မြစ်ရေတင်လုပ်ငန်း၂၂၇ ခုတို့မှ စိုက်ပျိုးရေ၊ သောက်သုံးရေပေးဝေခြင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ လက်ရှိဆောင်ရွက်ပြီး လျှပ်စစ်ရေတင် လုပ်ငန်းများတွင်  ဆိုလာစနစ်တိုးချဲ့ပြောင်းလဲ တပ်ဆင်ခြင်းနှင့်  ဆိုလာစနစ်ရေတင်စီမံကိန်း အသစ်များ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ခြင်းများကို   အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

၂၀၂၄-၂၀၂၅   ဘဏ္ဍာနှစ်အထိ စိုက်ပျိုးမြေ  ၆၀၈၀၆  ဧကအတွက်  ရေတင်လုပ်ငန်း  ၄၇  ခု တွင်  ဆိုလာကီလိုဝပ်၉၀၉၂ ဒသမ ၄၇၊ စိုက်ပျိုးမြေ ၂၈၉၈ဧကအတွက် စက်ရေတွင်း ၂၂၄ တွင် ဆိုလာကီလိုဝပ် ၁၂၉၇ ဒသမ ၆၁ စုစုပေါင်းလုပ်ငန်း ၂၇၁ ခုတွင် ဆိုလာကီလိုဝပ်၁၀၃၉၀ ဒသမ ၀၈ တပ်ဆင်၍ စိုက်ပျိုးမြေ၆၃၇၀၄ ဧကအား စိုက်ပျိုးရေပေးဝေလျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် ရေတင်လုပ်ငန်းများမှအသုံးပြုနေသော      လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို နိုင်ငံတော်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအတွက်   အဓိကကျသောလုပ်ငန်းများတွင်     အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက် ဆောင်ရွက်ပြီး  လျှပ်စစ်ရေတင်လုပ်ငန်းများတွင်   ဆိုလာစနစ်ပူးတွဲတပ်ဆင် နိုင်ရေး စီမံဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် အဓိကကျပြီး မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့် စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက် နိုင်ငံတော်မှ   နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့်   စီမံဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ နိုင်ငံတော်ကိုသာ အဓိကအားကိုးမနေဘဲ တောင်သူများအနေဖြင့်လည်း ဝိုင်းဝန်းကူညီဆောင်ရွက်ရန်  လိုအပ်သည်။   နိုင်ငံတော်ကဏ္ဍ၊ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှသာ စိုက်ပျိုး‌ရေရရှိရေးလုပ်ငန်းများအတွက် လျင်မြန်သော အကျိုးပြုမှုကိုရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတော်မှလည်း တောင်သူများ စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက်     ဆိုလာစနစ်    စိုက်ပျိုးရေစက်ရေတွင်းများ တူးဖော်ခြင်း၊  လက်ရှိအသုံးပြုနေသော စိုက်ပျိုးရေစက်ရေတွင်းများတွင် ဆိုလာစနစ်တပ်ဆင်ခြင်း၊  မြစ်/ချောင်း/ကန်/မြောင်းများမှ ရေကို  ဆိုလာစနစ်ဖြင့် ရေတင်စိုက်ပျိုးခြင်း      လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရန်အတွက်    နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေးရန်ပုံငွေမှ လွန်စွာသက်သာသော အတိုးနှုန်းထား (တစ်နှစ်လျှင် ၂  ရာခိုင်နှုန်း)ဖြင့် ချေးငွေကာလ တစ်နှစ်ခြောက်လသတ်မှတ်ပြီး  ထုတ်ချေးပေးလျက်ရှိသည်။

နိုင်ငံ့စီးပွားမြှင့်တင်ရေး ရန်ပုံငွေကျပ်၆၀၄ ဒသမ ၂၀ သန်းဖြင့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ အပါအဝင် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊   ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးနှင့်  ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ မြို့နယ် ၁၉ မြို့နယ်၊ တောင်သူ၁၃၂ ဦး၊ လုပ်ငန်း ၁၆၅ ခုမှ စိုက်ပျိုးမြေ ၁၃၉၂ ဒသမ ၃၃ ဧကအတွက် စိုက်ပျိုးရေရရှိရေး ပထမအကြိမ်အနေဖြင့် ထုတ်ချေးပေးပြီးဖြစ်သည်။     ဒုတိယအကြိမ်အနေဖြင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊   ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ မြို့နယ် ၁၃ မြို့နယ်၊ တောင်သူ ၇၉ ဦး၊ လုပ်ငန်း ၇၉ ခုမှ စိုက်ပျိုးမြေ ၅၂၂ ဒသမ ၇၁ဧက စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက် ရန်ပုံငွေကျပ်  ၃၉၀  ဒသမ  ၆  သန်း၊ တတိယအကြိမ်အနေဖြင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး မိတ္ထီလာခရိုင်     မိတ္ထီလာမြို့နယ်နှင့် သာစည်မြို့နယ်တို့အတွင်းရှိ   ဒေသခံတောင်သူ ၁၅၂ ဦး၊ လုပ်ငန်း ၁၅၂ ခုမှ စိုက်ပျိုးမြေ ၉၁၂ ဧက စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက် ရန်ပုံငွေကျပ်သန်း ၁၀၀၀ ထပ်မံ ထုတ်ချေးပေးနိုင်ရေး  စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ပြင်    စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမြင်းမူမြို့နယ်ရှိ  ဝမ်းပြည့်လျှပ်စစ်ရေတင်လုပ်ငန်းတွင် ၁၆၅ ကီလိုဝပ် ဆိုလာစနစ်တွဲဖက်တပ်ဆင်ခြင်းနှင့်  ရေသောက်စနစ်ပြုပြင်ခြင်းလုပ်ငန်းများ‌ ဆောင်ရွက်၍ စိုက်ပျိုးမြေဧက  ၄၅၀  ပြည့် စိုက်ပျိုးရေပေးဝေနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် အလျင်အမြန် အကျိုးရလဒ်(Quick Win)ရရှိနိုင်မည့် ရေတင်စီမံကိန်း ၅၉ ခုအနက်မှ တစ်နှစ်ခန့်အတွင်း   ပြီးစီးနိုင်မည့် မန္တလေးတိုင်း‌ဒေသကြီး စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်ရှိ ကျွန်းဦးဆိုလာစနစ်ရေတင်စီမံကိန်း (အကျိုးပြုဧက-၅၀၀)၊   မကွေးတိုင်း‌ဒေသကြီး   မကွေးမြို့နယ်ရှိ  ဆိပ်သာ ဆိုလာစနစ်ရေတင်စီမံကိန်း (အကျိုးပြု ဧက-၂၀၀)၊ ပဲခူးတိုင်း‌ဒေသကြီး သနပ္ပင်မြို့နယ်ရှိ   သာယာကုန်းဆိုလာစနစ်ရေတင်စီမံကိန်း(အကျိုးပြုဧက-၄၅၀) များအား ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ဘဏ္ဍာနှစ် GRF ရန်ပုံငွေဖြင့်   လုပ်ငန်းများချက်ချင်း စတင်ပြီး   စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက် အလျင်အမြန်အကျိုးပြုစေရေး ရည်ရွယ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

နိုင်ငံတော်အနေဖြင့်      လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို ကုန်ထုတ်စွမ်းအားတိုးတက် မြင့်မားစေရေးအတွက်  အဓိကထား၍ ဖြန့်ဝေပေးနေသည့်အချိန်တွင် စိုက်ပျိုးရေရရှိရေးအတွက် ဆိုလာစနစ်သုံး ရေတင်လုပ်ငန်းများအား  အစိုးရ၊   ပုဂ္ဂလိက၊ ပြည်သူအားလုံး ဟန်ချက်ညီညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှသာ ဒေသနေပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားတိုးတက်လာခြင်းနှင့်အတူ နိုင်ငံတော်၏   စားရေရိက္ခာဖူလုံမှုနှင့်  စိုက်ပျိုးစီးပွားကဏ္ဍ တိုးတက်မြင့်မားလာမည်ဖြစ်ကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။   ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

မြန်မာနိုင်ငံသည်  စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံသည့်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး     သီးနှံမျိုးစုံ ပေါက်ရောက် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းနိုင်သည့် ရေမြေသဘာဝကို ပိုင်ဆိုင်ထားရှိသည်။ နိုင်ငံ၏စီးပွားဖြစ်သီးနှံအဖြစ် သီးနှံ (၁၀)မျိုးကို သတ်မှတ်ပြီး ပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းများ သတ်မှတ်ကာ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ သီးနှံစုံပေါက်ရောက်ဖြစ်ထွန်းနေသည့် နိုင်ငံတွင် အချို့သော သီးနှံများမှာ အသုံးပြုမှုနည်းခြင်း၊ အသုံးပြုရန် မေ့လျော့နေကြခြင်း စသည်တို့ကြောင့် စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု မပြုလုပ်သေးသည့် သီးနှံများစွာရှိနေသည်။ ၎င်းတို့အနက် ယခုရေးသားတင်ပြမည့် သီးနှံဖြစ်သော ကျောက်သားပျက်သီးလည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။

ကျောက်သားပျက်သီး (Gac Fruit) သည် ကြက်ဟင်းခါးမျိုးနွယ်၊ ဘူး၊ ဖရုံ၊ သခွားများ ပါဝင်သည့်   အပင်မျိုးနွယ် (Cucurbita) အုပ်စုဝင်တစ်ခုဖြစ်သည်။၎င်းသည် ကြက်ဟင်းခါးမျိုးများနှင့် မျိုးရင်း (Momordica) တူညီပြီး မျိုးစိတ်သာကွဲပြားခြားနားသည်။ အင်္ဂလိပ်အမည်အားဖြင့် GAC fruit ဟုခေါ်ပြီး နိုင်ငံဒေသအလိုက် အခေါ်အဝေါ်ကွဲပြားမှုများရှိသည်။ ကျောက်သား ပျက်သီး၏ သိပ္ပံအမည်မှာ   Momordica cochinchinensis Spreng ဖြစ်သည်။

ကျောက်သားပျက်၏ မူရင်းဒေသမှာ အရှေ့တောင်အာရှဖြစ်ပြီး    မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် လာအိုနိုင်ငံစသည်တို့တွင် သဘာဝအတိုင်း ပေါက်ရောက်ပြီး ယခုကာလတွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊  ထိုင်းနိုင်ငံနှင့်   တရုတ်နိုင်ငံတို့တွင်  စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးလာကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် သာစည်မြို့နယ် လှိုင်းတက် ကျေးရွာ၊ ကူမဲမြို့နယ်နှင့် ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီး မြောင်းမြမြို့နယ်ရှိ  ကျေးရွာများတွင် သဘာဝအတိုင်း  အရိုင်းပေါက်ရောက်နေသည်ကို  လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ ယခုထိ စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်း မရှိသေးပါ။

ကျောက်သားပျက်သီးအပင်သည် ဘူး၊ ဖရုံ၊ ကြက်ဟင်းခါး  စသည်တို့နည်းတူ တစ်နှစ်ခံနွယ်ပင်  အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံတွင် နှစ်ရှည်ပင်အဖြစ်လည်း စိုက်ပျိုးကြသည်။ ဘူး၊ ဖရုံအုပ်စုဝင်အပင်ဖြစ်သော်လည်း  ကျန်သောဘူးမျိုးနွယ် အပင်မျိုးများနှင့်မတူညီဘဲ အဓိကခြားနားချက်မှာ  အဖိုပင် အမပင်သီးခြားရှိသော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ ပင်စည်သည် စပျစ်ကဲ့သို့ သစ်မာပါသော ပင်စည်အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး  ပင်ပိုင်းမျိုးပွားနိုင်သည့် အဓိက အချက်ဖြစ်သည်။ အမြစ်သည် ရေသောက်မြစ်မကြီးအပြင် ပီလောပီနံကဲ့သို့  အစာသိုလှောင်မြစ် (tuberous roots )အဖြစ် ဖွဲ့စည်းတည်ရှိပြီး   rhizomes ကဲ့သို့ တည်ရှိနေသည်။ ထိုအချက်က ကျောက်သားပျက်ပင်ကို နှစ်ရှည်အဖြစ် စိုက်ပျိုးနိုင်သည့် စွမ်းရည်ကိုရရှိစေသည်။ သဘာဝအတိုင်း     ပေါက်ရောက်နေသည့် ကျောက်သားပျက်သီးပင်များတွင်  နွေရာသီကဲ့သို့    ပူပြင်းခြောက်သွေ့ချိန်တွင် အရွက်များ ပင်စည်များ ညှိုးကျသွားပြီး မိုးဦးကျအချိန်တွင် မြေအောက်ရှိ ကျန်ရှိနေသောအမြစ် rhizomes အစိတ်အပိုင်းမှ အညွန့်သစ်ထွက်ကာ     အပင်အဖြစ် ကြီးထွားလာကြသည်။  ဤကဲ့သို့သော ဖြစ်ပေါ်မှုသည် ကျီးအာသီးပင်နှင့်ဆင်တူသည်ကိုလည်းတွေ့ရှိရသည်။ ကျောက်သားပျက်သီး၏အရွက်မှာ ရွက်ခွပါသော ရိုးရိုးအရွက်အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ပင်စည်၊ အကိုင်းတို့မှ ရွက်လွဲပုံစံထွက်ရှိသည်။  စိုက်ပျိုးသည့် မျိုးပေါ် မူတည်၍ ရွက်ခွသုံးခုမှ ငါးခုအထိပါရှိသည်။   ပန်းပွင့်မှာ အဖိုပွင့်၊အမပွင့်သီးခြားရှိသည်။ ပန်းပွင့်ပြီး သန္ဓေအောင်ပြီးသည်မှ နှစ်လမှသုံးလတွင် ရင့်မှည့်သည်။  အသီးစတင်တည်ချိန်မှ ရင့်မှည့်သည်အထိကြာမည့်အချိန်မှာ မျိုးအပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊  ပတ်ဝန်းကျင်ရာသီဥတုပေါ်တွင်လည်းကောင်းမူတည်သည်။ အ‌ဝေးတင်ပို့မည်ဆိုပါက အသီးအဝါရောင်မှ အညှာထိပ်ပိုင်း လိမ္မော်ရောင်ပြောင်းချိန်တွင် ခူးဆွတ်နိုင်ပြီး    ခူးပြီးချက်ချင်း အသုံးပြုမည်ဆိုပါက အသီးအနီရောင် ဖြစ်မှခူးဆွတ်ခြင်းသည် အာဟာရပါဝင်မှု အများဆုံးရရှိစေနိုင်သည်။   အမပင်မှ တစ်ပင်ပါ အမပွင့်အရေအတွက် ၇၀ နှင့် အထက်ထွက်ရှိသည်။   အဖိုပင်သည် အမပင်ထက် ပန်းပွင့်ပိုများသည်။ အခြားသောဘူး၊ ဖရုံများကဲ့သို့ပင် နံနက်ပိုင်းတွင်ပန်းပွင့်ပြီး ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။  အသီးမှာ ဆူးပါသောအသီးဖြစ်ပြီး ငယ်စဉ်တွင် အစိမ်း‌ရောင်ရှိ၍ ရင့်မှည့် လာသည့်အခါ    အဝါရောင်၊ လိမ္မော်ရောင်မှ အနီရောင်သို့ပြောင်းလဲသွားသည်။

အသီးအရွယ်အစားမှာ   ကျွဲကောသီး အလတ်စားအရွယ်ရှိသည်။ အတိုင်းအတာအားဖြင့်   လုံးပတ် ၆ လက်မအရွယ်ရှိသည်။ အသီး၏ ရုပ်သွင်ပြင်အရ အပိုင်း သုံးပိုင်းပါဝင်သည်။    အခွံ၊ အသား၊ အစေ့အနှစ်ဟူ၍    ပုံတွင်ပြထားသည့်အတိုင်းဖြစ်သည်။ အဓိကအသုံးပြုသည့် အစိတ်အပိုင်းမှာ အစေ့နှင့် ကပ်နေသော အနီရောင်အနှစ်ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ အစေ့နှင့်ကပ်လျက်    အနီရောင်အနှစ် သာမက အသားနှင့်အခွံကိုပါ အသုံးပြုလာကြသည်။

ကျောက်သားပျက်သီးကို ကောင်းကင်ဘုံမှ နတ်သစ်သီးဟု   တင်စားခေါ်ဝေါ်ရခြင်းမှာ  ဤအသီးတွင်   လူတို့အတွက် အသုံးဝင်သည့် ကျန်းမာ‌ရေးကို အထောက်အကူပြုနိုင်သည့် အပင်ဇီဝဓာတ်ပေါင်းများစွာပါဝင်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အဓိကပါဝင်သည့် ဓာတ်ပေါင်းအနေဖြင့် ဗီတာမင်အေ၏    ကနဦးပစ္စည်းဖြစ် သည့် ဘီတာကယ်ရိုတင်းပင်ဖြစ်သည်။ ဘီတာကယ်ရိုတင်းပါဝင်မှုမှာ မုန်လာဥနီတွင်ပါဝင်သည့်ပမာဏထက်   အဆ ၂၀ သာလွန်သည်။   ၎င်းအပြင် လိုင်ကိုပင်းဓာတ်မှာလည်း ခရမ်းချဉ်သီးတွင် ပါဝင်သည်ထက် အဆ ၇၀ ပါဝင်သည်။ အခြားသောဓာတ်ပေါင်းများအပြင် သက်စောင့်ဓာတ်များ၊ အန်တီအောက်စီဒန့်ဟုခေါ်သည့် အိုမင်းခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သော သတ္တိပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် ဖလာဗိုနိုက်၊ ဗီတာမင်အီး၊ ဖီနော စသည့်ဓာတ်ပေါင်းများလည်းပါဝင်သည်။

ကျောက်သားပျက်သီးကို ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ရိုးရာပွဲများ၊ မင်္ဂလာဆောင်နှင့် နှစ်ကူးပွဲ အခမ်းအနားများတွင် ဆန်နှင့်ရောချက်၍ (မြန်မာနိုင်ငံတွင်    အုန်းထမင်းချက်သကဲ့သို့) စားသုံးကြသည်။ ဗီတာမင်အေ ချို့တဲ့သည့် ကလေးငယ်များကို ဤအသီးဖြင့်ချက်ထားသည့်   အစားအသောက်များ ကျွေးမွေးခြင်းဖြင့် ဗီတာမင်အေချို့တဲ့မှုအပေါ်ကာကွယ်နိုင်သည်ကို   လေ့လာသိရှိရသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံ၌ ကျောက်သားပျက်သီးအရွက်နှင့် အသီးခွံကို ရောင်ရမ်းသောအနာများတွင် အုံပေးခြင်းဖြင့်   အရောင်သက်သာစေသည့် အတွက် ဆေးဖက်ဝင်အပင်အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ ယခုနောက်ပိုင်းတွင် အစေ့နှင့် ကပ်နေသည့်အနှစ်သားကို ဖျော်ရည်အဖြစ် ထုတ်လုပ်ရောင်းချလျက်ရှိပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် အခြားသောနိုင်ငံများတွင် စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးကာ   ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းမျိုးစုံကို ထုတ်လုပ် ရောင်းချလျက်ရှိနေကြပြီဖြစ်သည်။    

အာဟာရဓာတ်တန်ဖိုး   မြင့်မားစွာ ပါဝင်သည့်   ဤအသီးကို အချို့နိုင်ငံများတွင် တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်လာကြသကဲ့သို့   ဤအသီးနှင့်ပတ်သက်သည့် အာဟာရတန်ဖိုးပါဝင်မှုကို လွှမ်းမိုးသည့်အချက်များ၊ ရိတ်သိမ်းချိန်လွန်နည်းပညာ အပါအဝင် ကုန်ကြမ်းမှ ကုန်ချောထုတ်လုပ်ရာတွင်    လုပ်ဆောင်ရမည့်အချက်များ စသည်တို့ကို  သုတေသနများလုပ်ဆောင် လာကြကာ   စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုကို အားပေးဆောင်ရွက်နေကြပြီဖြစ်သည်။

ကျောက်သားပျက်သီးပင်သည် အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း  အပူပိုင်း သီးနှံပင်ဖြစ်ပြီး စိုက်ပျိုးရန်အကောင်းဆုံး အပူချိန်မှာ ၂၅ မှ ၃၅ စင်တီဂရိတ်ဖြစ်သည်။ အပူချိန်နိမ့်လွန်းမြင့်လွန်းပါက အပင်ဖြစ်ထွန်းမှုကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ဆီးနှင်းကျခြင်းသည်   ကျောက်သားပျက်ပင်ကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေနိုင်သည့်အတွက် နှင်းကျမှုရှိသည့် ဒေသများတွင် စိုက်ပျိုးရန်မသင့်တော်ပါ။ စိုက်ပျိုးမည့်နေရာသည် နေရောင်ခြည်ကောင်းစွာရရှိရမည်ဖြစ်ပြီး    အရိပ်ကျခြင်းကို ကြိုက်နှစ်သက်ခြင်းမရှိပါ။ နေရောင်ခြည် တစ်နေ့ ၆-၈နာရီထိရရှိမှု သည်   အပင်ကြီးထွားမှု အကောင်းဆုံးကိုရရှိစေသည်။ထို့ကြောင့် စိုက်ပျိုးရာတွင် နေရောင်ခြည်    ကောင်းစွာရရှိစေရန် စင်တင်၍ စိုက်ပျိုးသင့်သည်။  ကျောက်သားပျက်သီးပင်ကို    မြေအမျိုးအစားမရွေး စိုက်ပျိုးနိုင်သော်လည်း မြေချဉ်ငန်အညွှန်းကိန်း ၆- ၇ ဒသမ ၅ ရှိသည့် ရေစီးဆင်းမှုကောင်းသည့်မြေမျိုးတွင် အကောင်းဆုံးစိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းသည်။ အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်းထက်သန်သော မြေမျိုးကို ပို၍နှစ်သက်သည်။ မိုးရေချိန်အနေဖြင့် ၁၅၀၀မှ၂၅၀၀ မီလီမီတာ ရွာသွန်းသည့်အနေအထားတွင်  အသင့်တော်ဆုံးဖြစ်ပြီး တစ်နှစ် မိုးရေချိန် ၁၀၀၀-၃၀၀၀ မီလီမီတာရသည့် ဒေသများတွင် ကောင်းစွာစိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ ရေလိုအပ်မှုများသည့် သီးနှံဖြစ်ပြီး ခြောက်သွေ့ရာသီတွင် စိုက်ခင်းကိုရေလောင်းပေးရန်လိုအပ်သည်။ သို့ရာတွင် ရေဝပ်ခြင်းကို ကြိုက်နှစ်သက်ခြင်းမရှိသဖြင့် ရေမများစေရန် ဂရုပြုသင့်သည်။   ရေများပါက   အမြစ်ပုပ်ပြီး အပင်သေခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည့်အတွက် ကြောင့်ဖြစ်သည်။ စိုထိုင်းဆလိုအပ်ချက်အနေဖြင့် အပင်ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ၆၀-၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် အပင်ကျန်းမာသန်စွမ်း ကြီးထွားရန်အတွက်   အကောင်းဆုံးအနေ အထားဖြစ်သည်။ ကျောက်သားပျက်သီးကို   ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်မှ မီတာ ၁၀၀၀ အထိမြင့်သည့် ဒေသများအထိ စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။   အထက်ဖော်ပြထားသည့် စိုက်ပျိုးရန်  လိုအပ်ချက်များရှိသော်လည်း ကျောက်သားပျက်သီးပင်သည် ဘူး၊ ဖရုံ၊ ကြက်ဟင်းခါး စသည်တို့နှင့်     အပင် မျိုးစိတ်တူပြီး စိုက်ပျိုးရှင်သန်ပုံပါတူညီသည့်အတွက် အလွယ်တွေးလျှင် ဘူး၊ ဖရုံ၊ ကြက်ဟင်းခါးစိုက်ပျိုးနိုင်သည့်  ဒေသနေရာတိုင်းတွင် ဤကျောက်သားပျက်သီးပင်ကို စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။    စိုက်ပျိုးပြုစုစောင့်ရှောက်မှုပုံစံမှာလည်း ဘူး၊ ဖရုံ၊ ကြက်ဟင်းခါးကဲ့သို့ပင်ဖြစ်ပြီး စိုက်ပျိုးရာတွင် ၎င်းတို့ထက်သာလွန်သည့်အချက်မှာ နှစ်ရှည်ခံပင်အဖြစ်    စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း၊ ရောဂါပိုးမွှားကျရောက်မှုနည်းခြင်း (သီးထိုးပိုး ယင်သာ အဓိကဂရုပြုရသည်။)နှင့် အကြမ်းခံခြင်းတို့ဖြစ်သည်။   တစ်နိုင်တစ်ပိုင် စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက  ခြံစည်းရိုးသီးနှံပင်အဖြစ်စိုက်ပျိုးနိုင်သကဲ့သို့ စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါကလည်း   စိုက်ပျိုးနိုင်သည့်သီးနှံဖြစ်သည်။

စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မည်ဆိုပါက သတိထားရမည့် အချက်တစ်ချက်ရှိသည်။ ကျောက်သားပျက်ပင်သည် အဖိုပင် အမပင်သီးခြားရှိသည့် နှစ်ပင်ပေါင်း လိင်စုံ   အမျိုးအစားဖြစ်သည့်အတွက် ထိုအချက်သည် စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင် ထားရှိစိုက်ပျိုးရမည့် အဖိုပင်နှင့် အမပင်အချိုးကိုသိရှိရန်မှာ   အဓိကထားရမည့် အချက်ဖြစ်သည်။ စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးမည့် စိုက်ခင်းအတွက် အဖိုပင်နှင့် အမပင်အချိုးမှာ ၁:၁၀ ရှိလျှင်   လုံလောက်သော်လည်း စိုက်ပျိုးသည့်အခါ အဖိုပင်များ ပိုများနေသည်ကို ကြုံတွေ့ရသည့် အတွက် နောက်ပိုင်းတွင် ကျန်သည့်ဘူး၊ ဖရုံ၊ သခွားအပင်များကဲ့သို့  ပင်တည်းလိင်စုံရရှိလာစေရန် မျိုးစပ်မွေးမြူခြင်းများ စတင်လုပ် ဆောင်နေပြီဖြစ်သည်။   ထိုသို့ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသော အနေအထားတွင် စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးသူများအနေဖြင့် လိုအပ်သည့် အမပင်အရေအတွက်ရရှိရန်    မျိုးစေ့မှ မျိုးပွားခြင်းအစား အမပင်မှ အကိုင်းများ၊ မြေအောက်ပင်စည် (Rhizomes) များမှ ပင်ပိုင်းမျိုးပွားခြင်းဖြင့်   မျိုးပွားယူကာ စိုက်ပျိုးနေကြသည်။    စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုးသည့် စိုက်ခင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၌ တစ်တန်းနှင့်တစ်တန်းကြား   ၄-၅မီတာခြားပြီး အတန်းတွင်းရှိ အပင်များကို     တစ်ပင်နှင့်တစ်ပင် ၃-၄ မီတာခြား၍    စိုက်ပျိုးကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်  စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက ဘူးစိုက်သကဲ့သို့ သင့်တော်ရာ အကွာအဝေးထား၍ စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။

သီးနှံတစ်ခုကို တောင်သူများ စိုက်ပျိုးလာစေရန် အားပေးသည့် အဓိကအချက်မှာ ခိုင်မာသည့် စျေးကွက်တည်ရှိခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကိုင်းကျွန်းမီ ကျွန်းကိုင်းမီဆိုသကဲ့သို့ ကုန်ကြမ်းမှ    ကုန်ချောထုတ်လုပ်သည့်နည်းပညာထွန်းကားပြီး  MSME လုပ်ငန်းများအားကောင်းလာစေရန်    အဆိုပါ လုပ်ငန်းနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုန်ကြမ်းများ စိုက်ပျိုးရန်လိုအပ်သကဲ့သို့ MSME လုပ်ငန်းနှင့် သက်ဆိုင်သည့်   သီးနှံများ စိုက်ပျိုးလာနိုင်ရန် ခိုင်မာသည့် စျေးကွက်ရှိဖို့လိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံစီးပွား တိုးတက်စေရန် MSME လုပ်ငန်းကို အားပေးနေသည့် အချိန်အခါတွင် ကျောက်သားပျက်သီးမှ တန်ဖိုးမြှင့်ထုတ်ကုန်ထုတ်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းကိုလေ့လာပြီး ထုတ်လုပ်မည်ဆိုပါက ကျောက်သားပျက် သီးစိုက်ပျိုးခြင်းတိုးတက်လာပြီး   တောင်သူများဝင်ငွေရစေသကဲ့သို့ နိုင်ငံစီးပွားလည်းတိုးတက်လာစေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။   ဥပမာအားဖြင့် FAMEကဲ့သို့သော   ဆေးဝါးလုပ်ငန်းမှ ကျောက်သားပျက်သီးတွင်  များပြားစွာ ပါဝင်သောဗီတာမင်အေ  ကနဦးဓာတ်ပေါင်းဖြစ်သည့် ဘီတာကယ်ရိုတင်းကို ထုတ်ယူပြီး ဗီတာမင်အေဆေးတောင့် ထုတ်လုပ်ရောင်းချပါက လုပ်ငန်းပိုမိုကျယ်ပြန့်လာ နိုင်သည့်အပြင် ဗီတာမင်အေဆေးတောင့်ကို လွယ်ကူစွာဝယ်ယူနိုင်မည်ဖြစ်သည့် နည်းတူ ဆေးဝါးလုပ်ငန်းအတွက် လိုအပ်သည့်ကုန်ကြမ်း ကျောက်သားပျက်သီးကို စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးလာနိုင်မည်ဖြစ်သည့်အတွက်   မြေကြီးမှ ရွှေသီးလာစေမှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် စီးပွားဖြစ်စိုက်ပျိုး၍ ထွက်ရှိလာသည့် အသီးများကို ပြည်တွင်းတွင်    ဖျော်ရည်လုပ်ငန်း၊ အလှကုန်လုပ်ငန်း စသည်တို့တွင် အသုံးပြုနိုင်သည့်အပြင်  ဖော်ပြထားသည့်   ထုတ်ကုန်များကို ထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံ၏ MSME လုပ်ငန်းများပိုမိုဖွံ့ဖြိုးလာစေနိုင်သည်။      ထို့ပြင် ပြည်ပမှ ကျောက်သားပျက်သီးနှင့် ပတ်သက်သည့် အမှုန့်၊ အဆီ စသည့် ကုန်ကြမ်းဝယ်လိုအားမှာ မြင့်မားနေသည့်အနေအထားတွင်ရှိသည်။ သို့ရာတွင် ကျောက်သားပျက်သီးမှပါဝင်သော အာဟာရဓာတ်များ မပျက်စီးဘဲ အမှုန့်နှင့် အဆီထုတ်နိုင်ရန် နည်းပညာအကူအညီ  လိုအပ်နေသေးသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ  ကျောက်သားပျက်သီးကို  ပြည်တွင်းတွင်အသုံးပြုရုံသာမက ပြည်ပသို့ပါတင်ပို့နိုင်သည့် အခြေအနေတွင်ရှိနေသည့်   အသီးဖြစ်သည်။

သို့ဖြစ်ပါသဖြင့် အာဟာရဓာတ် ကြွယ်ဝ၍ ကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူ ပြုစေနိုင်သည့် အာဟာရ တန်ဖိုးမြင့်မားသည့် ကျောက်သားပျက်သီးကို စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးရန် လုပ်ဆောင်သင့်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။      ။

မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို ကျေးလက်နေပြည်သူများအတွက် ဝင်ငွေရရှိစေသည့်လုပ်ငန်းတစ်ခုအဖြစ် တစ်နိုင်တစ်ပိုင်လုပ်ငန်းအနေနှင့် သာမကဘဲ စီးပွားဖြစ်လုပ်ငန်း တစ်ခုအနေနှင့်ပါ မွေးမြူနေကြသည်။

ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းသည် အရင်းအနှီးအနည်းငယ်ဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ၍  လုပ်ငန်းကိုစတင်နိုင်ပြီး ကျေးလက်ဒေသများတွင် ဝင်ငွေကောင်းမွန်စေသည့် အလုပ်အကိုင် တစ်ခုဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းသည် ကျေးလက်ဒေသများအတွက် အလားအလာကောင်းရှိသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆိတ်များကို အဓိကအားဖြင့်အသားနှင့်နို့အတွက် မွေးမြူကြသည်။ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းသည် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး၊ စားရေရိက္ခာဖူလုံရေးနှင့် နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအတွက်လည်း အထောက်အကူပြုနိုင်သည့် လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အလားအလာများစွာ ရှိကြောင်း လေ့လာသုံးသပ်မိသည်။

သဘာဝအရင်းအမြစ်နှင့် ကိုက်ညီမှု

မြန်မာနိုင်ငံသည်     ကျေးလက်ဒေသများတွင်    သဘာဝစားကျက်ခင်းများ၊ သဘာဝပေါက်ပင်များနှင့် သဘာဝအရင်း အမြစ်များ ကြွယ်ဝသောကြောင့်    ဆိတ်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအတွက်   အလွန် သင့်တော်သည်။ ဆိတ်များသည် ပူပြင်းခြောက်သွေ့သည့် ရာသီဥတုကို နှစ်သက်ပြီး ချုံပင်၊ ဆီးပင်နှင့် ကန္တာရပင် စသည့်အပူပိုင်းတွင်  ပေါက်ရောက်သည့်အပင်တို့၏ အရွက်များကို အဓိကစားသုံးသော တိရစ္ဆာန်များဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျေးလက်ဒေသများတွင် လွယ်ကူစွာ မွေးမြူနိုင်သည်။ထို့ကြောင့် ဆိတ်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းကို အလယ်ပိုင်း ခြောက်သွေ့ဒေသများ  (ဥပမာ - မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး) တွင် အဓိကတွေ့ရှိရပြီး အခြားဒေသများထက် ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအနည်းငယ်ဖြင့်စတင်နိုင်ခြင်း

ကျေးလက်ဒေသများတွင် ဆိတ်များ အား သဘာဝအစာများကို အဓိကအားထား၍ မွေးမြူနိုင်ပြီး ဖြည့်စွက်စာအနည်းငယ်သာ လိုအပ်သည့်အတွက် အစာကုန်ကျစရိတ် သက်သာသည်။ ဆိတ်ခြံကိုလည်း ဒေသထွက် သစ်၊ ဝါး စသည်တို့ကိုအသုံးပြု၍ စရိတ်စကနည်းနည်းဖြင့် ဆောက်လုပ်နိုင်သည်။   ထို့ကြောင့် ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အနည်းငယ်ဖြင့် စတင်နိုင်သော လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

ဆိတ်သားတွင် ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည့် အာဟာရဓာတ်များပါဝင်မှုဆိတ်သားသည် အမျှင်ဓာတ်များပြီး ပရိုတင်းဓာတ်ကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်ပြီး ကြွက်သားဖွံ့ဖြိုးမှု၊   တစ်သျှူး ပြန်လည်ပြုပြင်မှုနှင့် ခုခံအားစနစ်အတွက် အရေးပါသည့် အာဟာရဓာတ်ဖြစ်သည်။

ဆိတ်သားတွင် ဟီမိုဂလိုဘင် ထုတ်လုပ်မှုအတွက် အရေးပါသော  သံဓာတ်ပါဝင်မှု မြင့်မားသဖြင့် သွေးအားနည်းရောဂါကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ ဗီတာမင် B 12၊ B 3 (နီယာစင်)၊ B 6 စသည့် ဗီတာမင်များ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သဖြင့်  ဦးနှောက်လုပ်ဆောင်မှုနှင့် အာရုံကြောစနစ်ကိုလည်း အထောက်အကူပြုသည်။ ထို့ပြင် ဆိတ်သားတွင်ဇင့်ဓာတ် ပါဝင်သဖြင့် ခုခံအားစနစ်ကိုမြှင့်တင်ပေးပြီး ဆယ်လီနီယမ်ပါဝင်ခြင်းကြောင့်    ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းအဖြစ် လုပ်ဆောင်ကာကင်ဆာကာကွယ်မှုကိုအထောက်အကူပြုနိုင်ပါသည်။ ဆိတ်သားတွင် အဆီနှင့်ကိုလက်စထရောပါဝင်မှုနည်းပါးသဖြင့် သွေးတိုးနှင့် နှလုံးရောဂါအန္တရာယ်ကို လျှော့ချပေးနိုင်သည်။ တန်ဆေးလွန်ဘေးဆိုသကဲ့သို့ လူ့ကျန်းမာရေးအတွက် အကျိုးပြုအာဟာရဓာတ်များ   မြင့်မားစွာပါဝင်သော်လည်း ဆိတ်သားတွင်   ပျမ်းမျှ ပျူရင်း(Purine)ပါဝင်မှုမြင့်မားသောကြောင့်  အဆစ်အမျက် ရောင် ဂေါက်ရောဂါရှိသူများအနေဖြင့်   လျှော့စားသင့်ကြောင်း သိရှိရသည်။

ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာဈေးကွက် အလားအလာ

မြန်မာနိုင်ငံတွင်ဆိတ်သားသည် ပြည်တွင်းဈေးကွက်၌ အခြားအသားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်သဖြင့် ဝယ်လိုအားမြင့်မားသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင်လည်း ဆိတ်သားအတွက် ဝယ်လိုအားမြင့်မားလျက်ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အာရှနိုင်ငံများတွင် ဆိတ်သားအတွက်  ဝယ်လိုအားမြင့်မားပြီး မိမိတို့နိုင်ငံအနေဖြင့် ထိုဈေးကွက်များသို့ ဆိတ်သားတင်ပို့နိုင်ရန် အလားအလာများရှိသည်။ထို့ပြင် ဆိတ်နို့သည်လည်း နွားနို့ထက် အာဟာရပြည့်ဝ ပြီး    ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည်ဟု ယုံကြည်လာကြခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာတွင် ဈေးကွက်တိုးတက်လျက်ရှိသည်။

စိုက်ပျိုးရေးနှင့်   မွေးမြူရေးပေါင်းစပ်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခြားတစ်နိုင်တစ်ပိုင် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများနည်းတူ ဆိတ်မွေးမြူရေးကိုလည်း  စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုပေါင်းစပ်၍ လုပ်ကိုင်နိုင်သည်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းမှ ထွက်ရှိလာသည့် ဘေးထွက်ပစ္စည်းများဖြစ်ကြသည့် ကောက်ရိုး၊ ပဲရိုး၊ ပဲမှော်၊ ဝါကြိတ်ဖတ်နှင့် ဆီးမှုန့်တို့ကို ဆိတ်များအားကျွေးမွေးလေ့ရှိကြသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးရေးဘေးထွက်ပစ္စည်းများကို စနစ်တကျပြုပြင်၍ ကျွေးမွေးနိုင်ပါက ဆိတ်အတွက် အာဟာရဓာတ်များပိုမိုရရှိစေပြီး  ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို ပိုမိုအကျိုးကျေးဇူးရရှိနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ဆိတ်များ၏မစင်ကိုလည်းသဘာဝ မြေဩဇာအဖြစ် ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်သဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးတွဲဖက် လုပ်ငန်းအနေဖြင့် ဆိတ်မွေးမြူရေးကို လုပ်ကိုင်နိုင်သည်။

နိုင်ငံတော်မှ ကူညီပံ့ပိုးပေးနိုင်မှု

ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့်ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ  မြို့နယ်တိုင်းတွင် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် မွေးမြူရေးနှင့် ကုသရေးဦးစီးဌာနရုံးများတွင် နည်းပညာနှင့်အကြံဉာဏ်များရယူနိုင်သည်။ နိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့်လည်း လိုအပ်သည့်အရင်းအနှီးများကို ပံ့ပိုးမှုများပြုလုပ်ပေးနေကြောင်း သိရှိရသည်။

ထို့ပြင် မွေးမြူရေးသုတေသနဦးစီးဌာန၊ ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေး တက္ကသိုလ်နှင့် မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ ဆေးတက္ကသိုလ်တို့တွင်လည်းဆိတ်၏ အစာနှင့်အာဟာရ ဖွံ့ဖြိုးရေးသုတေသနများ၊ ဆိတ်ရောဂါ ကာကွယ်ကုသရေးဆိုင်ရာ သုတေသနလုပ်ငန်းများ စသည့်    မြန်မာနိုင်ငံ ဆိတ်မွေးမြူရေးဖွံ့ဖြိုးမှုအထောက်အကူပြု သုတေသနလုပ်ငန်းများကို  စဉ်ဆက်မပြတ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ နည်းပညာများကိုလည်း အခါအားလျော်စွာဖြန့်ဝေပေးလျက်ရှိသည်။ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို အောင်မြင်စွာလုပ်ကိုင်နိုင်ရန်အတွက်    အောက်ပါအချက်များကို သိရှိလိုက်နာသင့်သည်။

(က) ဆိတ်မျိုးစိတ်ရွေးချယ်ခြင်း

ဆိတ်မွေးမြူရာတွင် မျိုးစိတ်ရွေးချယ်မှုသည်အရေးကြီးသည်။ ကြီးထွားနှုန်းကောင်းမွန်ပြီး မိမိဒေသနှင့်လိုက်ဖက်သည့် မျိုးစိတ်ကောင်းများကို ရွေးချယ်မွေးမြူခြင်းဖြင့် အသားနှင့်နို့ထွက်နှုန်း ပိုမိုကောင်းမွန်စေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အဓိကမွေးမြူလေ့ရှိသော ဆိတ်မျိုးစိတ်များမှာ ဂျိတ်နီ၊ ထိန်စမ်း၊ အိန္ဒိယဆိတ်မျိုးများ၊ ဂျမ်မာပါရီဆိတ်နှင့် ဘိုးအာဆိတ်မျိုး စသည်တို့ဖြစ်သည်။

(ခ) ရောဂါကာကွယ်ခြင်းနှင့်ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်ခြင်း

ဆိတ်များကို ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်စေရန် ပုံမှန်စောင့်ကြည့်ပြီး လိုအပ်သော ကာကွယ်ဆေးများကို အချိန်မီထိုးပေးရသည်။ ဆိတ်များတွင် ဖြစ်ပွားတတ်သော ရောဂါများမှာ ဗက်တီးရီးယားနှင့် ဗိုင်းရပ်ရောဂါများ (အဆစ်အမျက်ပြည်တည်နာ၊ အကျိတ်ရောင်ရမ်းနာ၊ ဆိတ်ပလိပ်ရောဂါ(Peste des Petits Ruminants (PPR)နှင့် နှုတ်ခမ်း၊ ပါးစပ်နှင့် နို့သီးခေါင်းတွင် အနာဖုများဖြစ်ခြင်း (Orf)စသည်)၊   ကပ်ပါးရောဂါများ (အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းသန်ကောင်များ၊ ခရုမှတစ်ဆင့်ကူးစက်သည့် သန်ပြားကောင်များ၊ သွေးစုပ်သည့် အင်းဆက်များမှတစ်ဆင့် ကူးစက်သော သွေးတွင်းကပ်ပါးရောဂါများ၊ အရေပြားကပ်ပါးရောဂါများ)   စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။   ထို့ပြင်  အာဟာရဓာတ်များ မညီမျှမှုကြောင့်လည်း ရောဂါများဖြစ်ပွားနိုင်သည်။   နားလည်တတ်ကျွမ်းသော တိရစ္ဆာန်ဆေးကု ဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်၍ အထက်ပါရောဂါများကို ကာကွယ်ကုသနိုင်သည်။

(ဂ) လုံလောက်မျှတသည့် အစာနှင့် အာဟာရကျွေးမွေးခြင်း

 ဆိတ်များကို အာဟာရပြည့်ဝသော အစာများကျွေးမွေးရသည်။ သဘာဝ ပေါက်ပင်များနှင့် စိုက်ပျိုးရေးဘေးထွက်ပစ္စည်းများကျွေးမွေးသည့်အပြင် လိုအပ်ပါက  အာဟာရဖြည့်စွက်စာများကို ထည့်သွင်းကျွေးမွေးသင့်သည်။

(ဃ) မွေးမြူရေးခြံနေရာ

 ဆိတ်မွေးမြူရာတွင် သင့်တော်သော မွေးမြူရေးခြံနေရာရှိရန် အရေးကြီးသည်။ ဆိတ်များအတွက် ခြံဆောက်လုပ်ရာတွင် ခွေးများ၏ရန်မှကာကွယ်နိုင်ရန် လုံခြုံပြီး သန့်ရှင်းသောနေရာဖြစ်ရမည်။ ထို့ပြင် ဆိတ်များကို မိုးရေနှင့် နေရောင်ဒဏ်မှ ကာကွယ်နိုင်သည့်  နားခိုမည့်နေရာလည်းဖြည့်ဆည်းပေးရန်လိုအပ်သည်။

(င) စီမံခန့်ခွဲမှု

ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းတွင် စနစ်တကျစီမံခန့်ခွဲမှုသည် အရေးကြီးသည်။ ဆိတ်များကို ပုံမှန်စောင့်ကြည့်ပြီး လိုအပ်သော ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ပြုလုပ်ပေးရသည်။ ထို့ပြင် ဆိတ်များကို   စနစ်တကျသားဖောက်မျိုးပွားခြင်း၊ ရောဂါကာကွယ်ခြင်း၊ အစာကျွေးခြင်း စသည့်လုပ်ငန်းများကို စနစ်တကျစီမံခန့်ခွဲရသည်။

(စ) စိန်ခေါ်မှုများ

ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းတွင် ရောဂါဘယများဖြစ်ပွားခြင်း၊ ဈေးကွက်ပြောင်းလဲမှုများ၊ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုများ စသည့်စိန်ခေါ်မှုများရှိနိုင်သည်။   ထို့ကြောင့် ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကို စနစ်တကျလုပ်ကိုင်၍   အဆိုပါစိန်ခေါ်မှုများကို ကျော်လွှားသွားရန်လိုအပ်သည်။

နိဂုံး

ဆိတ်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းသည်  ကျေးလက်ဒေသများတွင် ဆောင်ရွက်နိုင်သည့်   စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းကောင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး စနစ်တကျလုပ်ကိုင်ပါက အောင်မြင်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တစ်ခုအဖြစ်ပင်ရရှိနိုင်သည်။ စိန်ခေါ်မှုများရှိနေသေးသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံသည် ဆိတ်သားတင်ပို့နိုင်မှုအတွက် အလားအလာကောင်းများရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတု၊ သဘာဝအရင်းအမြစ်များနှင့် သင့်တော်သည့် ဆိတ်မွေးမြူရေးကို အောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ကျေးလက်နေပြည်သူ လူထုအတွက် ဝင်ငွေကောင်းမွန်စေနိုင်ပြီးနိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကိုလည်း အထောက်အကူပြုနိုင်ကြောင်း ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါသည်။      ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး (Conservation Agriculture- CA)သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်  မြေဆီလွှာပျက်စီးမှု၊ ရေရှားပါးမှုနှင့်  ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာစိန်ခေါ်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်သော  အဓိကမဟာဗျူဟာတစ်ရပ်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လျက်ရှိပါတယ်။ မြန်မာ့လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ   ရေရှည်ရှင်သန်ရေးအတွက်  အရေးကြီးသောအချက်ဖြစ်သည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရင်း    ရေရှည်တည်တံ့သော  စိုက်ပျိုးရေးစနစ်များအပေါ် အားထားကာ ကုန်ထုတ်စွမ်းအားမြှင့်တင်နိုင်သော နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်နေပါတယ်။

မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ

စိုက်ပျိုးရေးသည် မြန်မာ့စီးပွားရေး၏ အဓိကကျောရိုးဖြစ်ပြီး   မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည်လယ်ယာလုပ်ငန်းဖြင့် လုပ်ကိုင်အသက်မွေးနေကြပါတယ်။ သို့သော်လည်း အလွန်အကျွံ  ထယ်ထိုးထွန်ယက်ခြင်း၊  သီးနှံတစ်မျိုးတည်းကိုသာ စိုက်ပျိုးခြင်းစသောမိရိုးဖလာစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များကြောင့်မြေဆီလွှာပျက်စီးဆုံးရှုံးခြင်းများ၊ အထွက်နှုန်းကျဆင်းခြင်းများအပါအဝင် သစ်တောပြုန်းတီးခြင်းများ၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ်များစသော   စိန်ခေါ်မှုများစွာနဲ့ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေကြရပါတယ်။ သို့ဖြစ်ပါ၍  မိရိုးဖလာလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး အလေ့အကျင့်များနှင့်  ဆက်စပ်နေပြီး သဘာဝအရင်းအမြစ်များကိုလည်းကာကွယ်ထိန်းသိမ်းကာ ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးရေးစနစ်ဆီသို့ ဦးတည်နေသောသဘာဝဝန်းကျင်မပျက် စိုက်ပျိုးရေးကိုပိုမိုလုပ်ဆောင်ကြရန် လိုအပ်လာပြီပဲဖြစ်ပါတယ်။

သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေးတွင် အဓိကလုပ်ဆောင်ရမည့်လုပ်ငန်းစဉ် (၃)ရပ်ရှိပါတယ်။

၁။ မြေဆီလွှာထွန်ယက်မှုကို အနည်းဆုံးဆောင်ရွက်ခြင်း (သို့) ထယ်ရေးမဲ့စိုက်ပျိုးခြင်း

ထယ်ထိုးထွန်မွှေတာဟာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းရဲ့  ပထမဆုံးလုပ်ငန်းအဖြစ်ယူဆခဲ့ကြသလို   ထယ်ရေးနက်နက်ထွန်ရေးညက်ညက်ဖြစ်မှသာ မျိုးစေ့များ ကောင်းစွာ    အပင်ပေါက်နိုင်သည်ဟုမှတ်ယူခဲ့ကြပါတယ်။ သို့သော်  နှစ်လများစွာ      ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးခဲ့သောမြေများသည်   မြေဆီလွှာအာဟာရဓာတ်များ တဖြည်းဖြည်းဆုံးရှုံး၍   မြေသားတည်ဆောက်မှုပျက်စီးသွားပြီး    မြေတိုက်စားမှုဒဏ်ကို အလွယ်တကူခံစားရကာ တောင်သူဦးကြီးများ၏ သီးနှံအထွက်နှုန်းများ ထိခိုက်လျက်ရှိပါတယ်။ ထို့ကြောင့်ပင် သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး(CA)တွင် မြေကြီးကို အနည်းငယ်မျှသာတူးဆွ၍ စိုက်ပျိုးရန် သို့မဟုတ် လုံးဝမထယ်မထွန်ဘဲစိုက်ပျိုးရန် လမ်းညွှန်ထားပါတယ်။

ထယ်ရေးမဲ့စိုက်ပျိုးမှုကြောင့် မြေဆီလွှာအား နေ၊ ရေ၊ လေ တိုက်စားမှုကာကွယ်ပေးပြီး မြေဆီလွှာအစိုဓာတ်နှင့် အပူချိန်ကိုထိန်းညှိပေးခြင်း၊  မြေဆီလွှာထဲရှိ အဏုဇီဝသက်ရှိများ ပိုမိုပေါက်ဖွားရှင်သန်နိုင်ပြီး မြေဆီလွှာအာဟာရဓာတ်ပြည့်ဝကာ ရေရှည်ထိ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

၂။ မြေဆီလွှာကို အမြဲတမ်းဖုံးအုပ်ထားခြင်း

သီးနှံပင်အကြွင်းအကျန်များ    (သို့)မြေဖုံးပင်များစိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် မြေဆီလွှာကို အမြဲတမ်းဖုံးအုပ်ထားရပါမယ်။ အဓိကသီးနှံပင်မစိုက်ပျိုးမီ မြေကြီးကို နေ၊ ရေ၊လေ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်းမှ ကာကွယ်စေရန်နှင့် မြေတွင်းရေသိုလှောင်ထိန်းသိမ်းမှုအားကောင်းကာ မြေဆီလွှာကျန်းမာပြီး   ရေရှည်တည်တံ့သော စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ပါတယ်။   သီးနှံအကြွင်းအကျန်များကို မီးမရှို့ဘဲ ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်းကြောင့် လေထုညစ်ညမ်းမှုကိုလျှော့ချနိုင်ပြီး  ၎င်းတို့မှမြေဆွေးအဖြစ်ရရှိကာ မြေဆီဩဇာပိုမိုထက်သန်လာစေသောစနစ်ဖြစ်ပါတယ်။

၃။ သီးနှံစုံအလှည့်ကျစိုက်ပျိုးခြင်း

သီးလှည့်စိုက်ပျိုးခြင်း၊  သီးနှံစုံကိုရောစပ်၍ စိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် သီးနှံတစ်မျိုးတည်းပေါ်တွင်  ကျရောက်လေ့ရှိသောရောဂါပိုးမွှားများ၏ သံသရာစက်ဝန်းကိုဖြတ်တောက်သကဲ့သို့ဖြစ်ကာ ရောဂါပိုးမွှားကျရောက်မှုကို လျော့နည်းစေပါတယ်။

အကျိုးကျေးဇူးများ

သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး  (CA)သည် မထွန်ယက်ခြင်းကြောင့် မြေကြီးတည်ဆောက်မှုမပျက်စီးခြင်း၊ မြေတွင်းရှိ အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်းများနှင့် သက်ရှိအဏုဇီဝများပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုမရှိခြင်း၊  လောင်စာသုံးစွဲမှုလျှော့ချနိုင်ပြီး   ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းပေးနိုင်ခြင်း၊  ရာသီဥတုနှင့် လိုက်လျောညီထွေစွာ စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း၊မြေဖုံးထားခြင်းကြောင့်  ပေါင်းပေါက်ရောက်မှု လျော့နည်းခြင်း၊ သစ်ဆွေးဓာတ်ရရှိပြီး မြေအပူချိန် သမမျှတကာ မြေဆီလွှာ၏ရုပ်ဂုဏ်သတ္တိ၊ ဓာတ်ဂုဏ်သတ္တိ၊ ဇီဝဂုဏ်သတ္တိများ ပိုမိုကောင်းမွန်လာခြင်းနှင့်အတူ   သီးနှံမျိုးကွဲအစုံစိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် ရောဂါပိုးမွှားကျရောက်မှုလျော့နည်းလာပြီး သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို ပိုမိုထိရောက်အောင် သုံးစွဲလာနိုင်ကာ ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးရေးစနစ်ဖြစ်ပါတယ်။

သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး(CA )သည် အနာဂတ်တွင်လိုအပ်လာမည့်စားနပ် ရိက္ခာကို အကောင်းဆုံးဖြည့်ဆည်းပေးမည့်နည်းစနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ လုပ်ကွက်ငယ်တောင်သူများအနေဖြင့်   အထူးသင့်လျော်ပြီး  အကျိုးအမြတ်ရရှိကာမိသားစုဝမ်းစာ ဖူလုံရုံသာမက ပိုလျှံလာစေမည့်   စိုက်ပျိုးရေးစနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ရေငွေ့ပြန်ခြင်းကို လျှော့ချပေးခြင်းကြောင့် မိုးခေါင်ရေရှားဒေသများတွင် ရေအရင်းအမြစ်ကို  ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ပေး ပါတယ်။ ဓာတ်မြေဩဇာနှင့်ပိုးသတ်ဆေး သုံးစွဲမှုကို လျှော့ချနိုင်ပြီး ထုတ်လုပ်မှု ကုန်ကျစရိတ်ကို လျော့နည်းစေတယ်။ တောင်သူဝင်ငွေတိုးတက်စေပြီး လူမှုဘဝသာယာဝပြောလာစေနိုင်တဲ့ နည်းစနစ်ကောင်းဖြစ်ပါတယ်။

လက်ရှိဆောင်ရွက်ဆဲ

ယခုလက်ရှိတွင် စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့်ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့်ဌာနဆိုင်ရာများနှင့်ပူးပေါင်းကာ သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး( CA) နည်းပညာပြန့်ပွားရေးအစီအစဉ်များ၊   စမ်းသပ်စိုက်ကွင်းများ၊ စိုက်ပျိုးရေးသင်တန်းကျောင်းများမှတစ်ဆင့် သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး(CA)ကို  အဆင့်မြှင့်တင်ကာ တောင်သူများအား မိရိုးဖလာစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်မှ ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးရေးစနစ်ဆီသို့ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်သောကိရိယာများ၊  နည်းပညာဖြန့်ဝေခြင်းသင်တန်းများ   ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

အနာဂတ်အလားအလာ

မြန်မာနိုင်ငံ၏   မတူကွဲပြားသောစိုက်ပျိုးရေးဂေဟစနစ်နှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်သော  စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်ဖြစ်စေရန်လိုအပ်သောသုတေသနဆောင်ရွက်မှုများလုပ်ဆောင်ခြင်း၊  စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရေးသင်တန်းများပို့ချခြင်း၊ စမ်းသပ်စိုက်ကွင်းများ ပိုမိုတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးခြင်း၊ သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး ( CA )ကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လက်ခံကျင့် သုံးခြင်းဖြင့် ရရှိလာမည့်အကျိုးကျေးဇူးများကို တောင်သူများအား လက်ဆင့်ကမ်းမျှဝေပေးကာ လိုအပ်သောအရင်းအမြစ်များဖြစ်သည့် စက်ကိရိယာများ၊ သီးနှံမျိုးစေ့များအား အစိုးရနှင့်ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့ များပူးပေါင်း၍ တောင်သူများအား ကူညီထောက်ပံ့ပေးခြင်းဖြင့် သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး(CA )ကို တွင်ကျယ်စွာလက်ခံကျင့်သုံးသော  တောင်သူများတိုးပွားလာကာ မိမိတို့မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရေရှည်တည်တံ့သော  ဝန်းကျင်မပျက် စိုက်ပျိုးရေးစနစ်မှာ အနာဂတ်စိုက်ပျိုးရေးစနစ်တွင်  အရေးပါသည့်အခန်းကဏ္ဍ အနေဖြင့် ပါဝင်လာမည်ဖြစ်ပါတယ်။

သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေးသည် မြန်မာ့လယ်ယာကဏ္ဍ၏အနာဂတ်အတွက် မြေဆီဩဇာထက်သန်ပြီး သီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးတက်စေရန်၊  သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုကာကွယ်ရန်နှင့် ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုဒဏ်ကို   ခံနိုင်ရည်ရှိအောင်  မြှင့်တင်ပေးနိုင်ကာ   ရေရှည်တည်တံ့သော စိုက်ပျိုးရေးနည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ရှေ့ဆောင်နေပါတယ်။ စိုက်ပျိုးပညာပေးရေးနှင့် သဘာဝအရင်းအမြစ်များတွင် မှန်ကန်သော ပံ့ပိုးကူညီမှုများနှင့်   ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ  ဆက်လက်ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးရေး  (CA)သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ရေရှည်တည်တံ့သော စိုက်ပျိုးရေးစနစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်လာနိုင်ပြီး နောင်လာနောက်သားများအတွက် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးနှင့်  လူမှုစီးပွားဘဝ စည်ပင်ဝပြောလာမည်ဖြစ်ကြောင်း   တိုက်တွန်းရေးသားလိုက်ရပါတယ်။   ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့သည် “မျက်နှာနှစ်ဖက်” မူဝါဒ လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်း စွပ်စွဲလိုက်ပြီး အမေရိကန်အနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ပိုမိုပိတ်ဆို့မှု များပြားလာပါက တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက် သွားမည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိက  ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက် သောကြာနေ့တွင် ပြုလုပ်သော ပါလီမန်ဆိုင်ရာအစည်းအဝေး (Annual Parliamentary Meeting)တွင် ကြေညာလိုက်ပါသည်။ ထိုအခြေအနေမှာ လက်ရှိကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေးအင်အား အတောင့်တင်းဆုံး နှစ်နိုင်ငံအကြား တင်းမာမှုများ  ဆက်လက်မြင့်တက်နေသည်ကို  သက်သေပြလျက်ရှိပါသည်။

အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့် စတင်တာဝန်ယူချိန်မှစ၍  အမေရိကန်အစိုးရသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ အမေရိကန်သို့ တင်သွင်းလာသည့် ကုန်ပစ္စည်းအားလုံးအတွက် အခွန်ကို ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း အထိ နှစ်ဆတိုးမြှင့်လိုက်ပါသည်။ ထို့အပြင် ဒေါ်နယ်ထရမ့်သည် တရုတ်၊ မက္ကဆီကိုနှင့် ကနေဒါ စသည့် နိုင်ငံများမှ တင်သွင်းလာသည့် ကုန်ပစ္စည်းများအပေါ်တွင်လည်း  ပိတ်ဆို့မှုများ ထပ်မံချမှတ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ပြုမူလုပ်ဆောင်ရခြင်းမှာ  အမေရိကန်၏အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ရန်လိုအပ်သည်ဟု ဒေါ်နယ်ထရမ့် အစိုးရက အကြောင်းပြ၍  ကြွေးကြော်ထားပါသည်။ တစ်ဖက်ကလည်း အမေရိကန်နှင့် တရုတ်အကြား ကုန်သွယ်ရေးမှာ မျှတမှုမရှိခြင်း၊  တရားမဝင် ရွေ့ပြောင်းသွားလာနေမှုနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးပြဿနာတို့ကို ဖြေရှင်းကိုင်တွယ်ရန်ဟု  ဒေါ်နယ်ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့က တုံ့ပြန်ထားပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ နှစ်ပတ်လည် ပါလီမန်ဆိုင်ရာအစည်းအဝေးတွင် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဝမ်ယိက အမေရိကန်ဘက်က ချမှတ်လိုက်သည့် အခွန်တိုးမြှင့်သတ်မှတ်မှုများကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန် ရှုတ်ချ လိုက်ပါသည်။ တစ်ဖက်သတ် အတင်းအဓမ္မ ဖိအားပေးခြင်းကို တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် လုံးဝလက်ခံမည် မဟုတ်ဟု  ဝမ်ယိက သတိပေး ပြောကြားလိုက်ပါသည်။  တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ဖိအားပေး လုပ်ဆောင်နေပြီးအခြားတစ်ဖက်တွင် မိတ်ဖက်တည်ဆောက်နေမှု ကောင်းမွန်မှု ရှိလာမည်မဟုတ်ကြောင်း ၎င်းက ထပ်လောင်း ပြောကြားလိုက်ပါသည်။ 

ယခုအခါ အမေရိကန်ဘက်က ထိုသို့အခွန်စည်းကြပ်လိုက်မှုအပေါ် တရုတ်အစိုးရဘက်ကလည်း ထိရောက်ပြီး သက်ရောက်မှုရှိစေမည့် လုပ်ဆောင်မှုများကို တန်ပြန်ဆောင်ရွက်လိုက်ပြီ ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းတို့တွင် အမေရိကန်က တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်သွင်းလာသည့် လယ်ယာထွက်ကုန်များနှင့် စွမ်းအင် ထုတ်ကုန်များအပေါ် အခွန် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်လိုက်ပါသည်။ ထို့ပြင်  အမေရိကန် ကုမ္ပဏီ ၂၅ ခုကိုလည်း  တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခွင့် ပိတ်ဆို့လိုက်ပြီဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ ( World Trade Organization ) တွင် အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ရေး အခွန် တိုးမြှင့်ခြင်းအပေါ်  တရုတ်အစိုးရက တရားလိုအဖြစ် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန်သည် ချမှတ် ထားသော ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အခွန်များကို နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေးစည်းမျဉ်းများ( International Trade Rules )များ ချိုးဖောက်နေကြောင်း  စွပ်စွဲပြောကြားထားပါသည်။ 

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိက တရုတ်အစိုးရသည် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် မူးယစ်ဆေးဝါး ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်  အကူအညီများ ပံ့ပိုးပေးခဲ့သော်လည်း  အမေရိကန်ဘက်က တရုတ်နိုင်ငံအပေါ်  ယခုကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်နေမှုကို ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း ပြောကြားလိုက်ပါသည်။ အမေရိကန် အစိုးရ၏ တရုတ်က တရားမဝင် fentayl ထုတ်လုပ်မှုများတွင် အသုံးပြုသည့် ဓာတုပစ္စည်းများကို ဖြန့်ဖြူးပေးနေ သည်ဟု စွပ်စွဲထားပါသည်။ 

အမေရိကန်အစိုးရသည် တရုတ်နည်းပညာကုမ္ပဏီများအပေါ် ပိတ်ဆို့မှု ပြုလုပ်နေခြင်းသည်လည်း အဆိုပါ တားဆီးပိတ်ဆို့မှုများက တရုတ်နိုင်ငံအတွက် တီထွင်မှုအသစ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေလာကြောင်း မစ္စတာ ဝမ်ယိက ပြောကြားထားပါသည်။ အမေရိကန်အစိုးရ၏ အမြဲတစေ ခြိမ်းခြောက်နေမှုများနှင့် နည်းပညာ ဆိုင်ရာပိတ်ဆို့မှုများ အပါအဝင် စီးပွားရေးအရ ဖိနှိပ်မှုများက  တရုတ်နိုင်ငံ၏ တီထွင်ဆန်းသစ်မှုကို ပိုမို မြှင့်တင်ပေးနေသလို ဖြစ်နေကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက်ပြောကြားထားပါသည်။ 

အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်လက်ထက် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်ရေး တင်းမာမှု အခြေအနေကို လေ့လာကြည့်ပါက  ဒေါ်နယ်ထရမ့် ပထမသမ္မတ ကာလက ၎င်းသည် တရုတ် ကုန်ပစ္စည်း များအပေါ် အခွန်များ ချမှတ်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် အခြေအနေမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့ပါသည်။  ထိုအခါက ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ယုံကြည်ချက်မှာ တရုတ်သည် တရားမျှတမှုမရှိသော  ကုန်သွယ်ရေး နည်းစနစ်များကို ပြုလုပ်လေ့ရှိပြီး မူပိုင်ခွင့်များ ခိုးယူနေသည်ဟု  ထင်မြင်ယူဆနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိအခါ တရုတ် အစိုးရကလည်း အမေရိကန်၏ လုပ်ဆောင်မှုများကို တုံ့ပြန်ခဲ့ရာ ထိုအခွန်များကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဈေးကွက်များနှင့် ထုတ်လုပ်မှု၊ ဖြန့်ဖြူးမှုများစွာ ထိခိုက်ခဲ့ပါသည်။

အချုပ်ဆိုရပါသော် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်ကုန်သွယ်မှု တင်းမာလာမှုအခြေအနေမှာ အဆိုပါ နှစ်နိုင်ငံအနက် တစ်နိုင်ငံက အကျိုးရှိမည့် ရလဒ်မျိုးမဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် သက်ဆိုင်နေသူအားလုံးကို ထိခိုက် စေလာနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ရပါသည်။

မှီငြမ်း- China accuses US of ‘two faced’ polices/ RT (7/2/2025) 

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် အခွန်ကောက်ခံရန် နိုင်ငံတော်အစိုးရက သတ်မှတ် တာဝန် ပေးအပ်ထားသည့် အခွန်ဌာနများမှ ကောက်ခံသည့် အခွန်အခများ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များ အပေါ် မကျေနပ်ပါက အခွန်ထမ်းပြည်သူအနေဖြင့် အယူခံဝင်ပိုင်ခွင့် ရှိပါသည်။ ထိုသို့ အခွန်အယူခံဝင်ရန် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှာ တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ မတူညီကြပေ။ သီးခြားလွတ်လပ်သည့်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ်လည်းကောင်း၊ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ အဖွဲ့အစည်းအဖြစ်လည်းကောင်း ရပ်တည်နေမှုမှာလည်း တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ ကွဲပြားခြားနားကြပါသည်။ 

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် အခွန်တရားရုံးကို အခွန်အာဏာပိုင် သို့မဟုတ် အစိုးရ၏ လွှမ်းမိုးခြင်းမပြုနိုင်သည့် အခွန်အငြင်းပွားမှုများကို ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျကျ စီရင်ဆုံးဖြတ်သည့် အဖွဲ့ အစည်းအဖြစ် တည်ထောင်ထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အခွန်ဆိုင်ရာခုံရုံးဥပဒေပုဒ်မ ၁၊ ပုဒ်မခွဲ (ဒ)အရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အခွန်တရားရုံးသည် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်တွင် တည်ရှိသည့် တရားစီရင်ရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး လွတ်လပ်စွာစီရင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် အာဏာ ရှိသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင်  အခွန်ထမ်းပြည်သူများသည်   အခွန်အာဏာပိုင်များ စည်းကြပ်သော အခွန်ဆိုင်ရာဆုံးဖြတ်ချက်များကို ကျေနပ်မှုမရှိပါက အခွန်တရားရုံးတွင် အယူခံဝင်ခွင့် ရှိသည်။ တည်ဆဲဥပဒေအရ အခွန်ထမ်းများသည် အခွန်စည်းကြပ်မှုဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်ခံရရှိပြီး (၃)လ အတွင်း  အယူခံဝင်နိုင်သည်။ အယူခံလွှာကို အင်ဒိုနီးရှားဘာသာစကားဖြင့် ရေးသား ထားသည့်လျှောက်လွှာနှင့်အတူ ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းများ၊ အခွန်ပြန်တမ်းနှင့် အခြား သက်ဆိုင်ရာ အထောက်အထား စာရွက်စာတမ်းများ ပူးတွဲ၍ အခွန်တရားရုံးသို့ တင်သွင်းရမည် ဖြစ်ပါသည်။ အခွန်ဆိုင်ရာခုံရုံး ဥပဒေအရ  အခွန်ဆိုင်ရာအငြင်းပွားမှုကို  စစ်ဆေးဆုံးဖြတ်ရာတွင် ပထမ အဆင့်နှင့် နောက်ဆုံးအဆင့် တရားရုံးပင်ဖြစ်ပါသည်။ အမှုကြောင်းခြင်းရာ ပြဿနာနှင့် စပ်လျဉ်း၍အခွန်တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အပြီးအပြတ်ဖြစ်ပါသည်။ အခွန်တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မကျေနပ်ပါက နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ် (Supreme Court) သို့ အယူခံ တင်သွင်းနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ အယူခံဝင်လိုပါက လျှောက်ထားသူနှင့် လျှောက်ထားခံရသူတို့က ဥပဒေကြောင်းခြင်းရာ ပြဿနာနှင့် စပ်လျဉ်းသည့်အမှုကို   နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်ပေးရန် လျှောက်ထားလာပါက  အခွန်တရားရုံးသည်  အမှုအကြောင်းအရာဖော်ပြချက်နှင့်တကွ လွှဲအပ်ပေးပို့ရမည်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်က အမှုတွင် ဥပဒေကြောင်းခြင်းရာပြဿနာပါဝင်သည်ဟု  ယူဆ မှသာ ထိုအမှုကို   လက်ခံအမှုဖွင့်လှစ်ပေးမည် ဖြစ်ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အခွန်အကောက်အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရန် ၁၉၈၃ ခုနှစ် ကတည်းကပင် အခွန်စည်းကြပ်မှုအား နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များ ထုတ်ပြန်သည့်အထိ လေးနှစ်မှ ငါးနှစ်အထိ ကြာမြင့်ပါသည်။ ဌာနဆိုင်ရာအခွန်အာဏာပိုင်တို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို သဘောမတူသော အခွန်ထမ်းတစ်ဦးသည် အခွန်အငြင်းပွားမှုများကို နှစ်ဆင့် ဖြေရှင်းသည့် စနစ်ဖြင့် ပထမအဆင့် အခွန်တရားရုံးသို့ အယူခံဝင်ရောက်နိုင်ပြီး နောက်ဆုံးအဆင့် အနေဖြင့် နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ အယူခံဝင်ရောက်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ 

အခွန်တရားရုံးစနစ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည်-

(က)    ဗဟိုအခွန်တရားရုံး

(အခွန်ခုံရုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၃ အရ မြို့တော် ဂျကာတာတွင် တည်ရှိသော အဓိက အမျိုးသားအဆင့် အခွန်တရားရုံး (Tax Court) ဖြစ်သည်။ ထိုရုံးသည် အင်ဒိုနီးရှား တွင် အခွန်အငြင်းပွားမှု အယူခံမှုအတွက် အမြင့်ဆုံးတရားရုံး ဖြစ်ပါသည်။)

(ခ)     ဒေသဆိုင်ရာအခွန်တရားရုံးများ

(အခွန်ခုံရုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၃ အရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အဓိကပြည်နယ်များတွင် ဒေသဆိုင်ရာအခွန်တရားရုံးများ အများအပြားရှိပါသည်။ ဒေသဆိုင်ရာအခွန် တရားရုံးများမှ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ဗဟိုအခွန်တရားရုံးသို့ အယူခံဝင်နိုင်ပါသည်။) 

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ မြို့တော် ဂျကာတာရှိ ဗဟိုအခွန်တရားရုံးချုပ်နှင့် ပြည်နယ် အသီးသီးရှိ ဒေသဆိုင်ရာအခွန်တရားရုံးတို့၏  တစ်ခုတည်းသော ကွန်ရက် ဖြစ်ပါသည်။ အခွန် တရားရုံးဖွဲ့စည်းပုံသည် နိုင်ငံအတွင်း အခွန်ဆိုင်ရာအယူခံဝင်မှုနှင့် အငြင်းပွားမှုများကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းရန်အတွက် အထူးတရားစီရင်ရေးအဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

အခွန်ခုံရုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၆ အရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အခွန်တရားရုံးတွင် ဥက္ကဋ္ဌ၊ အဖွဲ့ဝင် တရားသူကြီးများ၊ အတွင်းရေးမှူးနှင့် မှတ်ပုံတင်အရာရှိတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။ အခွန်ခုံရုံး ဥပဒေ ပုဒ်မ ၇ အရ တရားစီရင်ရေးခုံအဖွဲ့သည် ဥက္ကဋ္ဌနှင့် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ၅ ဦးဖြင့် အများဆုံး ပါဝင် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

အခွန်ခုံရုံးဥပဒေ ပုဒ်မ ၈ အရ အောက်ပါအတိုင်း ရွေးချယ်အတည်ပြု ခန့်အပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်-

(က) နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ် ဥက္ကဋ္ဌ၏ အတည်ပြုချက် ရယူပြီး ဝန်ကြီးက အဆိုတင်သွင်းသည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းစာရင်းမှ တရားသူကြီးများအား ခန့်အပ်ခြင်း၊

(ခ) နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ် ဥက္ကဋ္ဌ၏ အတည်ပြုချက် ရယူပြီး ဝန်ကြီးက အဆိုပြုသည့် တရားသူကြီးများအား သဘာပတိနှင့် ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌများအား ခန့်အပ်ခြင်း၊ 

(ဂ) ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌများနှင့် တရားသူကြီးများသည် အခွန်အကောက်အငြင်းပွားမှု နယ်ပယ်တွင် တရားစီရင်ရေးတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်နေသော အရာရှိများဖြစ်ခြင်း၊

အခွန်တရားရုံးသည် အခွန်ဥပဒေနှင့် အခွန်ကောက်ခံခြင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်တွင် အတွေ့အကြုံ ၁၀ နှစ်ရှိပြီး ကျွမ်းကျင်သော တရားသူကြီးများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။ 

အခွန်ခုံရုံးဥပဒေပုဒ်မ ၃၁ အရ အခွန်စည်းကြပ်မှုဆိုင်ရာ အယူခံဝင်မှု၊ အခွန်ကောက် ခံမှု လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် အခွန်အာဏာပိုင်များက ပြုလုပ်သော အခြားအခွန်ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ပတ်သက်သည့် အယူခံဝင်မှုများကို အခွန်တရားရုံးတွင် ကြားနာစီရင်ပိုင် ခွင့်ရှိပါသည်။ အခွန်တရားရုံးသည် အယူခံတင်သွင်းခြင်း၊ ကြားနာစစ်ဆေးခြင်းနှင့် စီရင်ချက် ထုတ်ပြန်ခြင်းအတွက် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။အခွန်ထမ်းပြည်သူများအနေဖြင့် တရားဥပဒေအရ ကိုယ်စားလှယ်၊ အကျိုးဆောင်ရှေ့နေနှင့် သက်သေများနှင့် အငြင်းပွားမှုများကို တရားရုံးရှေ့မှောက်သို့ တင်သွင်းခွင့်ရှိပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်အခွန်ရုံးမှ ပြုလုပ်သော စည်းကြပ်မှုအပေါ် ကျေနပ်မှုမရှိသော အခွန်ထမ်းတစ်ဦးသည် အောက်ပါအတိုင်း အဆင့်ဆင့် အယူခံတင်သွင်း လျှောက်ထား နိုင်ပါသည်-

(က) အခွန်အထွေထွေညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန (DGT- Directorate General of Taxes) ထံ ကန့်ကွက်လွှာ တင်သွင်းခြင်း - အခွန်စည်းကြပ်လွှာ လက်ခံရရှိ သည့်နေ့မှ သုံးလအတွင်း အခွန်ထမ်းသည် ကန့်ကွက်လွှာရေးသားပေးပို့ခြင်းဖြင့် အခွန်စည်းကြပ်လွှာကို ကန့်ကွက်နိုင်ပါသည်။

(ခ) အခွန်တရားရုံးသို့ အယူခံလွှာတင်သွင်းခြင်း - DGT သည် ကန့်ကွက်လွှာ တင်သွင်းမှုကို ပယ်ချပါက အခွန်ထမ်းမှ DGT ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အယူခံဝင် လိုပါက ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်ခံရရှိပြီး နောက်သုံးလအတွင်း အခွန်တရားရုံး သို့ အင်ဒိုနီးရှားဘာသာစကားဖြင့် အယူခံလွှာကို စာဖြင့်ပေးပို့ရမည် ဖြစ်ပါ သည်။

(ဂ) နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံးသို့ ပြန်လည်သုံးသပ်ပေးရန်တင်သွင်းခြင်း - အခွန်တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အပြီးအပြတ်ဖြစ်သော်လည်း အခွန်ထမ်း သည် ဥပဒေကြောင်းအရ ဖြေရှင်းပြီး ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ဟု ယူဆပါက နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်ထံ အသနားခံစာအား ရေးသား ပေးပို့ခြင်း လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။ နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်သည် ဥပဒေကြောင်းအရ ပြဿနာပါဝင်သည်ဟုလက်ခံမှသာ အမှုအား လက်ခံ ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါသည်။

(ဃ) နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်ထံ အခွန်တရားရုံး (ဗဟိုအခွန်တရားရုံးနှင့် ဒေသဆိုင်ရာအခွန် တရားရုံးများ) မှ ချမှတ်ခဲ့သော ဆုံးဖြတ်ချက်များအပေါ် အယူခံဝင်ရန် အခွင့်အာဏာရှိသည်။ နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ အယူခံဝင်သည့်အခါ အခွန်တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့် တင်ပြထားသည့် အထောက်အထားများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး တင်သွင်းလာသောအမှုအတွက် အခွန်တရားရုံး၏ စီရင်ချက်ကို အတည်ပြုခြင်း၊ ပယ်ဖျက်ခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ခြင်း ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။ နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် စည်းနှောင်မှု ရှိပြီး ထပ်မံအယူခံဝင်ခွင့် မရှိပါ။

အခွန်အယူခံမှုများအတွက် နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ စီရင်ချက်သည် အခွန် ဥပဒေများကို အနက်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းနှင့် အသုံးချခြင်းတို့ကို လမ်းညွှန်ပြနိုင်သည့် အဓိက တရားစီရင်ထုံးများကို သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အခွန်တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို မကျေနပ်သော အခွန်ထမ်းများအတွက် နောက်ဆုံးအယူခံအာဏာပိုင်အဖြစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ တရားလွှတ်တော်ချုပ်သည် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍတွင် ပါဝင်နေပါသည်။ နိုင်ငံတော်တရား လွှတ်တော်ချုပ်၏ အခွန်အကောက်အငြင်းပွားမှုများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး စီရင်ဆုံးဖြတ်ခြင်းသည် နိုင်ငံအတွင်း တရားမျှတပြီး ဘက်မလိုက်သော အခွန်အယူခံမှုလုပ်ငန်းစဉ်ကို ကောင်းမွန် စေရန် ထိန်းကျောင်းပေးသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ တရားစီရင်ရေးမဏ္ဍိုင်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ အနှစ်သာရရှိသည့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ယင်းမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံး (Constitutional Court ) က ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် No.26/PUU-XXI/2023 ဖြင့် “အခွန်တရားရုံး၏ ဖွဲ့စည်းပုံ၊ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာကိစ္စများကို လက်ရှိတာဝန်ယူနေသည့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်မှ နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံးသို့  ၃၁-၁၂-၂၀၂၆  ရက်ထက်  နောက်မကျစေဘဲ လွှဲပြောင်း ဆောင်ရွက်ရန်” ချမှတ်လိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ 

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် No.26/ PUU- XXI/2023 အရ အောက်ပါအကျိုးရလဒ်များ ရရှိလာမည်ဖြစ်ပါသည်- 

(က)    အခွန်တရားရုံးသည် နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံးအောက်တွင် တစ်မိုးအောက် တရားစီရင်ရေးစနစ် (One Roof Judicial System) ဖြင့် တည်ရှိ နေမည် ဖြစ်ပါသည်။

(ခ)     သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃၁ ရက်နေ့ မတိုင်မီတွင် အခွန်တရားရုံး၏ ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ပြင်ဆင်နိုင်မည့် အခြေအနေရရှိလာမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

(ဂ) အခွန်တရားရုံးအတွက် တရားသူကြီးများ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲရေး ဆိုင်ရာနှင့် ဘဏ္ဍာရေးရာများအပါအဝင် ကိစ္စအဝဝကို နိုင်ငံတော်တရား လွှတ်တော်ချုပ်ရုံး၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် လွတ်လပ်စွာဆောင်ရွက်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

(ဃ) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ တရားစီရင်ရေးစနစ်ကို တိုးတက်မှုရှိစေမည် ဖြစ်ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အခွန်တရားရုံးမှာ လက်ရှိစီမံခန့်ခွဲမှုအာဏာပိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနအပေါ် မှီခိုနေမှုအခြေအနေကို အဆုံးသတ်သွားမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

 (င)  ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် အခွန်အထွေထွေညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၏ ဆောင်ရွက်မှု အစီရင်ခံစာဖော်ပြချက်အရ အခွန်ပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ အခွန်တရားရုံးသို့ ပထမအကြိမ်တင်ပြလာသည့် အမှုများအနက် အခွန် အထွေထွေညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနသည် ၇၃.၉၀ ရာခိုင်နှုန်းတိုင်အောင် အနိုင်ရခဲ့ သဖြင့် အခွန်ထမ်းများအနေဖြင့် နောက်တစ်ဆင့်ဖြစ်သည့် တရားစွဲဆိုခြင်း၊ အယူခံဝင်ခြင်းတို့ကို သီးခြားလွတ်လပ် မှုရှိလာမည့် အခွန်တရားရုံးသို့ တင်ပြ နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

(စ)  ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် အခွန်တရားရုံးသည် လွတ်လပ်မှုအပြည့်အဝဖြင့် အခွန်အမှုများကို စစ်ဆေးနိုင်ပြီး အခွန်ထမ်း ပြည်သူများအတွက် တရားမျှတမှုကို ပိုမိုရှာဖွေနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူ များအနေဖြင့်လည်း ပိုမိုထိရောက်မှုရှိစေမည့် တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းဥပဒေများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ပြဋ္ဌာန်းနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

(ဆ) ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည့်အချက်အနေဖြင့် အဆိုပါဆုံးဖြတ်ချက်အရ အခွန်တရားရုံး၏ ဝန်ထမ်းဖွဲ့စည်းပုံအင်အားသည် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်တွင် မရှိတော့ဘဲ နိုင်ငံတော်တရားလွှတ်တော်ချုပ်ရုံး၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် ရောက်ရှိသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအကူးအပြောင်းအခြေအနေတွင် အခွန်တရားရုံး ၏ ဝန်ထမ်း ဖွဲ့စည်းပုံ၊ ဝန်ထမ်းရာထူးအဆင့်အတန်း၊ အခွန်တရားသူကြီးများ၏ လုပ်ငန်းခွင် အခွင့်အလမ်းတို့ကို ထိန်းညှိဆောင်ရွက်ရန် အရေးကြီးလှပေသည်။

အချုပ်အားဖြင့်အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် အောင်မြင်စွာ ကျင့်သုံးနေသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ အခွန်အယူခံစနစ် ပိုမို ကောင်းမွန်လာစေရန်အတွက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်နေသည်ကို တွေ့ရ ပါသည်။ အခွန်အယူခံခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်တွင် မလိုအပ်သောစာရွက်စာတမ်းများကို လျှော့ချခြင်း အပါအဝင် အယူခံတင်သွင်းခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် ရိုးရှင်းလွယ်ကူစေခြင်း၊ အခွန်အယူခံခြင်း လုပ်ငန်း စဉ်၏ အချိန်ကာလကို လျှော့ချခြင်း၊ ထိရောက်မှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု တိုးတက်စေရန် အီလက်ထရောနစ်ဖိုင်တွဲနှင့် အမှုတွဲ စီမံခန့်ခွဲမှုစနစ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ အခွန် တရားရုံးရှိ ဝန်ထမ်းများနှင့် တရားသူကြီးများအား နည်းပညာဆိုင်ရာအရည်အချင်းနှင့် ဆုံးဖြတ် ချက်ချနိုင်မှု စွမ်းရည်များ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့ကျင့်ရေးနှင့် စွမ်းရည်မြှင့်တင်ရေး အစီအစဉ်များ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိခြင်း၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့်အညီ အခွန်တရားရုံးကို အုပ်ချုပ်ရေးမဏ္ဍိုင်အောက်မှ တရားရေးမဏ္ဍိုင်အောက်သို့ ကူးပြောင်းရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိခြင်းတို့ကို  လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။ 

ကိုးကားချက်များ

၁ The law of tax tribunal of Indonesia 

၂ The tax dispute settlement according to justice and court system in Indonesia

၃ The position of the Tax Court in the Indonesian Judicial System After the Decision of the Constitutional Court Number 26/PUU- XXI/ 2023

၄ https://en.mkri.id/news/details/2023-05

၅ https://journal.ypidathu.or.id/index.php/rjl

၆ https://ssek.com/blog/indonesia-tax-court-reform-authority-over-tax-court-moves-from-finance-ministry-to-supreme-court

၇  “အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အခွန်စနစ်နှင့် အခွန်အယူခံစနစ်ကို လေ့လာတင်ပြခြင်း” စာတမ်း၊ ဒေါ်ဝင့်စန္ဒီကျော်(ဦးစီးအရာရှိ)၊ အခွန်အယူခံခုံအဖွဲ့ရုံး၊ နစက-၃

နေကြာသီးနှံသည် စိုက်ပျိုးရာတွင်ကုန်ကျစရိတ်နည်းခြင်း၊  အပျက်အစီးနည်းခြင်း၊  အထွက်နှုန်းကောင်းခြင်းနှင့်  တစ်ဧကဆီထွက်နှုန်းများခြင်းတို့ကြောင့် ပြည်တွင်းစားသုံးဆီဖူလုံရေးအတွက် အထောက်အကူပြုနိုင်သည့်သီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်သည်။တောင်သူဦးကြီးများအနေဖြင့်  နေကြာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင်  တစ်ဧကအထွက်နှုန်းတိုးရေးအတွက် မှန်ကန်သောနည်းစနစ်များနှင့်စိုက်ပျိုးကြရန်အလွန်အရေးကြီးသည်။    မှန်ကန်သောစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များတွင် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်အသုံးပြုခြင်း၊ စိုက်နည်းစနစ်မှန်ကန်ခြင်း၊ ပေါင်းကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း၊ ပိုးမွှားရောဂါကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း၊ မြေသြဇာကိုအချိုးကျ၊  အချိန်ကိုက်မှန်ကန်စွာ   အသုံးပြုခြင်း၊ ရေသွင်းမှုမှန်ကန်ခြင်း၊  ရိတ်သိမ်းချိန်မှန်ကန်ခြင်း စသည့်နည်းလမ်းများကိုအသုံးပြုကြသည်။ နေကြာသီးနှံအထွက်နှုန်းတိုးရေးအတွက်  နိုင်ငံတကာမှတောင်သူများဆောင်ရွက်နေကြသော အခြားနည်းလမ်းတစ်ခုမှာ ဝတ်မှုန်ကူးရာတွင်ကူညီပေးခြင်းဖြစ်သည်။

နေကြာပန်း ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း

နေကြာသီးနှံတွင် ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းသည် အဓိကအရေးကြီးသောအချက်တစ်ချက်ဖြစ်သည်။ ဝတ်မှုန်ကူးမှုကောင်းမှသာ နေကြာစေ့အထွက်နှုန်းကောင်းသည်။ ဝတ်မှုန်ကူးမှုမကောင်းခဲ့လျှင် နေကြာအစေ့အဆန်များ အောင်မြင်မှုနည်းပြီး အထွက်နှုန်းလျော့သည်။

နေကြာသည် ပန်းပွင့်တွင်ပါဝင်သော အဖိုနှင့်အမတို့အရွယ်ရောက်ချိန် မတူညီကြသည့်အတွက် ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးသောအပင်အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အမအင်္ဂါမဖွံ့ဖြိုးခင် (သို့)အဖိုဝတ်မှုန်များကိုအမအင်္ဂါမှလက်ခံရန် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးခင်မှာ အဖိုအင်္ဂါသည် ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးသည်။ ဤအချက်သည်ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးမှုကို  အဟန့်အတားဖြစ်စေသည်။ နေကြာသည် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးမှု(တစ်ပွင့်တည်းအတွင်း ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း)ဖြစ်နိုင်သော်လည်း အစေ့အဆန်တည်ခြင်း၊ဆီပါဝင်မှုနှုန်းများခြင်းနှင့်  အထွက်နှုန်းကောင်းခြင်းတို့အတွက် ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်း(အခြားပန်းပွင့်နှင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း)အပေါ်မှာ အဓိကအားဖြင့်မှီခိုနေသည်။

နေကြာပန်း၏ဝတ်မှုန်သည်   စေးကပ်သောသဘောရှိသဖြင့်  လေအားဖြင့် ဝတ်မှုန်ကူးနိုင်ရန်အခက်အခဲရှိသည်။ ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးနိုင်ရန် ပျား၊လိပ်ပြာ၊ ပိတုန်း စသည့်အင်းဆက်များသည် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်နေသည်။ နေကြာစိုက်ခင်းအနီးတွင် မွေးမြူရေးပျားပုံးများ တစ်ဧကလျှင် တစ်ပုံး၊နှစ်ပုံးထားရှိပြီး ပျားများ၏အကူအညီဖြင့် ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကိုဖြစ်စေကာ အထွက်နှုန်းတိုးအောင်ဆောင်ရွက်ကြသည်။

ပျားများသည်   နေကြာပန်းတစ်ပွင့်ပေါ်တွင်သွားလာရင်း  ပန်းဝတ်ရည်များစုပ်ယူနေစဉ် သူ၏ ကိုယ်ခန္ဓာပေါ်တွင် နေကြာပန်း၏အဖိုဝတ်မှုန်များသည် ကပ်ပါသွားကြသည်။ ပျားများသည် သွားလာရင်း ပန်းဝတ်ရည်များစုပ်ယူနေစဉ် ထိုအဖိုဝတ်မှုန်များသည် အခြားနေကြာပန်းတစ်ပွင့်ပေါ်သို့ ကျကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ ထိုအခါ အခြားနေကြာပန်းတစ်ပွင့်မှ အဖိုဝတ်မှုန်များသည် အခြားနေကြာပန်းတစ်ပွင့်ရှိအမဝတ်မှုန်ခံတိုင်ပေါ်သို့ကျရောက်ခြင်းဖြင့် ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။

ယနေ့ကာလတွင် သဘာဝအတိုင်း ဝတ်မှုန်ကူးပေးသောအင်းဆက်များရှားပါးလာခြင်းနှင့် ပျားမွေးမြူရေးခက်ခဲသောနေရာများတွင် နေကြာပန်းပွင့်များ ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကိုသေချာစေရန် လူလုပ်အားကိုအသုံးပြုကာ လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကိုဆောင်ရွက်လာကြသည်။ လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးပေးခြင်းသည်ဝတ်မှုန်ကူးမှုကို ပျားများကဲ့သို့ ကူညီပေးနိုင်သောကြောင့်  အစေ့အဆန်တည်ခြင်းနှင့်အစေ့အောင်ခြင်းများပြားပြီး အထွက်နှုန်းတိုးသကဲ့သို့ ဆီပါဝင်မှုလည်းများသည်။

လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း

လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းသည် ရိုးရှင်းသော်လည်း အနုစိတ်ရသောလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး   အထူးဂရုစိုက်ဆောင်ရွက်ရသည်။ ပထမဦးစွာ နေကြာပန်းပွင့်၏သဘောတရားကိုနားလည်ရန်လိုအပ်သည်။ နေကြာပန်းပွင့်ဟုခေါ်ကြသောပန်းပွင့်သည် အမှန်တကယ်မှာ ပန်းပွင့်မဟုတ်ဘဲ အထဲတွင် ပန်းပွင့်ပေါင်းများစွာပါဝင်သော ပန်းပွင့်အစုအဝေးတစ်ခုသာဖြစ်သည်။ နေကြာသည် စိုက်ပျိုးပြီး နှစ်လခန့်အကြာတွင် ပန်းစတင်ပွင့်သည်။ ပန်းပွင့်ကလေးများသည် ခြောက်ရက်မှ ၁၀ ရက်ကြာ ပန်းပွင့်ကြသည်။ ပန်းပွင့်နေချိန်ကာလအတွင်းမှာ ဝတ်မှုန်ကူးမှုသည်ဖြစ်ပေါ်သည်။ အမဝတ်မှုန်ခံတိုင်သည် ၁၄ ရက်ကြာသည်အထိ အဖိုဝတ်မှုန်များကိုလက်ခံနိုင်သော်လည်း တစ်ရက်ထက်တစ်ရက် လက်ခံနိုင်မှုစွမ်းရည်မှာကျဆင်းလာသည်။အမဝတ်မှုန်ခံတိုင်မှ အဖိုဝတ်မှုန်များကို လက်ခံနိုင်မှုစွမ်းရည်မြင့်မားသည့်အချိန်တွင် ဝတ်မှုန်ကူးမှုဖြစ်ပေါ်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးသင့်သည်။

ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းဆိုသည်မှာ  အဖိုဝတ်မှုန်များကို  အမဝတ်မှုန်ခံတိုင်ပေါ်သို့ကျရောက်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နေကြာပန်းတစ်ပွင့်မှ အဖိုဝတ်မှုန်များကို အခြားနေကြာပန်းတစ်ပွင့်၏ အမဝတ်မှုန်ခံတိုင်ပေါ်သို့ကျရောက်အောင် လက်ဖြင့် ကူညီပေးကာ ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးမှု အောင်မြင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးရသည်။ ဤနည်းကို လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းဟုခေါ်သည်။

လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း နည်းလမ်းများ

၁။ လက်ဝါးဖြင့် ပွတ်ပေးခြင်း

ပထမဦးစွာ ပန်းပွင့်တစ်ပွင့်ကို လက်ဝါးဖြင့် အသာအယာပွတ်ပေးပါ။ လက်တွင် အဖိုဝတ်မှုန်များ ကပ်ပါလာမည်။ ထို့နောက် အခြားပန်းတစ်ပွင့်ပေါ်သို့ ပွတ်ပေးပါ။ အဖိုဝတ်မှုန်များသည်  အခြားပန်းပွင့်ပေါ်သို့ ကူးသွားပါမည်။

ဤနည်းသည် အဖိုဝတ်မှုန်များကို တစ်ပွင့်တည်းရှိ အမဝတ်မှုန်ခံတိုင်ပေါ်သို့    ကျရောက်စေသကဲ့သို့အခြားပန်းပွင့်၏အမဝတ်မှုန်ခံတိုင်ပေါ်သို့လည်း ကျရောက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ဝတ်မှုန်ကူးမှုကို အောင်မြင်စေပြီး အစေ့အဆန်တည်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသည်။ သို့သော် ဤနည်းသည် ပန်းပွင့်အတွင်းရှိအမဝတ်မှုန်ခံတိုင်ကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ လက်ဖြင့် ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်းပွတ်မိလျှင် နေကြာပွင့်ထဲတွင်ရှိသော ပန်းပွင့်ကလေးများ၏အဖိုအင်္ဂါနှင့်အမအင်္ဂါများကို ထိခိုက်တတ်သည်။

 ၂။ ပန်းပွင့်အချင်းချင်း ပွတ်ပေးခြင်း

ပန်းပွင့်အချင်းချင်းကိုမျက်နှာချင်းအပ်ပြီး  ပွတ်ပေးခြင်းဖြင့်လည်း ဝတ်မှုန်ကူးပေးနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း အနီးနားက ပန်းပွင့်များအချင်းချင်း ပွတ်လျှင်တော့ မထိရောက်နိုင်ပါ။

 ၃။ အဝတ်စဖြင့် ပွတ်ပေးခြင်း

ပျော့ပျောင်းသောအဝတ်စနုနုဖြင့် နေကြာပန်းပွင့်၏မျက်နှာပြင်ကိုပွတ်ပေးခြင်းသည် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အဝတ်စအပြင် နေကြာရွက်ဖြင့်လည်း ပွတ်ပေးနိုင်သည်။ စိုက်ကွင်းထဲတွင် ပန်းစတင်ပွင့်ချိန်တွင်ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး ဝတ်မှုန်ကူးချိန်ကာလအတွင်း တစ်ရက်ခြားမပြတ် ပြုလုပ်ပေးသင့်သည်။ ပွတ်ရာတွင် ပန်းပွင့်၏အစွန်းများမှစတင်ပြီး အတွင်းဘက်အလယ်သို့ ရွှေ့သွားရင်း ပွတ်ပေးရမည်။ ပွတ်ပေးခြင်းကို ခုနစ်ရက်မှ ၁၀ ရက်အတွင်းတွင် ပန်းပွင့်အားလုံးပြည့်စုံအောင်ဆောင်ရွက်ပေးရမည်။

၄။ ပန်းပွင့်ကို တုန်ခါပေးခြင်း

နေကြာပန်းပွင့်ကို လက်ဖြင့်အပွင့်အောက်ခြေရိုးတံကနေကိုင်ပြီး တုန်ခါပေးခြင်းအားဖြင့် အဖိုဝတ်မှုန်များကိုလွင့်စေပြီး တစ်ပွင့်တည်းတွင်ရှိသောပန်းပွင့်၏အမအင်္ဂါပေါ်သို့ကျရောက်စေသည်။ ဤနည်းအားဖြင့် ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။

 ၅။ အဖိုဝတ်မှုန်များကိုစုဆောင်း၍ ဖြန့်ဖြူးပေးခြင်း

ပန်းပွင့်၏အဖိုအင်္ဂါမှ အဝါရောင်အဖိုဝတ်မှုန်များကိုသေးငယ်၍ ပျော့ပျောင်းသော ဘရပ် (သို့) ဝါဂွမ်းဖတ် (သို့) အဝတ်စတစ်ခုခုဖြင့် စုဆောင်းပါ။ ထိုအဖိုဝတ်မှုန်များကို အခြားပန်းပွင့်၏အမ  အင်္ဂါပေါ်သို့ညင်သာစွာဖြန့်ဖြူးပေးပါ။  ထိုသို့ဖြန့်ဖြူးရာတွင်နေကြာပန်းပွင့်၏အပြင်ပိုင်းပန်းပွင့်ကလေးများမှစတင်၍ အတွင်းသို့သွားပါ။ ဤနည်းသည် ပျားများပြုလုပ်သည့်နည်းလမ်းအတိုင်း ပြုလုပ်ပေးခြင်းဖြစ်ပြီး ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးပေးခြင်းသည်   အလွန်စိတ်ရှည်ရပြီး အချိန်ကိုက် တစ်ညီတည်းဆောင်ရွက်နိုင်လျှင် အောင်မြင်သောရလဒ်များကိုရရှိနိုင်သည်။လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ ပန်းပွင့်ချိန်တွင် နံနက်၁၀ နာရီမှမွန်းတည့် ၁၂ နာရီအတွင်း လက်ဖြင့်ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းကို တစ်ရက်ခြား   ငါးကြိမ်မှခြောက်ကြိမ်အထိ ပြုလုပ်ပေးခြင်းသည် အထွက်နှုန်းကို ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးတက်လာစေသည်။တစ်ဧကအတွက် လုပ်သားခြောက်ယောက်လိုအပ်သည်။ ကုန်ကျစရိတ်များသည်ဟု ထင်ရသော်လည်းအလွန်ထိရောက်၍ အထွက်နှုန်းတိုးသည်။ ဤနည်းကိုအသုံးပြုလျှင် ပျားများဖြင့် ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းသည် မလိုအပ်တော့ပါ။

အထူးသတိပြုရန်မှာ နေကြာမျိုးအများစုသည် ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးခြင်းဖြင့် သန္ဓေအောင်မြင်မှုသည်အားနည်းသည်။ နေကြာမျိုးကိုလိုက်၍ ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးပြီး  သန္ဓေအောင်မြင်မှုအဆင့်သည်ကွာခြားသည်။ ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးခြင်းမှအစေ့တည်မှုသည် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်သာရရှိပြီး ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်းမှ အစေ့တည်မှုသည် ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိရရှိနိုင်သည်။

စပ်မျိုးများသည် ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးမှုဖြစ်နိုင်ခြေမြင့်မားသော်လည်း ပျားများဖြင့် ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးနိုင်လျှင် အကျိုးကျေးဇူးများရရှိနိုင်သည်။ ပျားများဖြင့် ဝတ်မှုန်ကူးသော စပ်မျိုးများသည် အထွက်နှုန်း၄၈ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းတိုးစေပြီး ဆီပါဝင်မှုရာခိုင်နှုန်း၆ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းတိုးစေကြောင်း သိပ္ပံစာစောင်များတွင် ဖတ်ရသည်။ ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးပြီးသန္ဓေအောင်နိုင်သော်လည်း အစေ့တည်မှုနည်းခြင်းနှင့်အစေ့အရွယ်အစားသေးခြင်းတို့ကြောင့် ဆီပါဝင်မှုနှင့်မျိုးစေ့အညှောင့်ပေါက်နှုန်းတို့လျော့နည်းသည်။

၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် McGregor သည် ပင်တည်းဝတ်မှုန်ကူးခြင်းမှရသောမျိုးစေ့သည် ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးခြင်းမှရသောမျိုးစေ့ထက် အညှောင့်ပေါက်မှု ပိုမိုနှေးကွေးပြီး အထွက်နှုန်းနည်းကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ ထို့ကြောင့်  နေကြာတွင်  ပင်ခြားဝတ်မှုန်ကူးရန်ပျားများ၏အကူအညီကိုမရယူနိုင်ပါက လက်ဖြင့်ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်လျှင် လက်ရှိစိုက်ခင်း၏အထွက်နှုန်း ပိုမိုကောင်းမွန်နိုင်သကဲ့သို့ ထိုစိုက်ခင်းမှထွက်သောမျိုးစေ့သည်လည်း အရည်အသွေးကောင်းနိုင်သည်။

နေကြာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်လာရေးသည်  နိုင်ငံတော်မှရည်မှန်းထားသည့် ပြည်တွင်းစားသုံးဆီဖူလုံရေးအတွက် အရေးကြီးသောလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ နေကြာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရာတွင် တစ်ဧကပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းတင်း ၅၀ ရရှိရေးသည် တောင်သူဦးကြီးများ၏ဝင်ငွေတိုးစေရန်နှင့် နေကြာစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်ရန်  အလွန်အရေးကြီးသည်။ထို့ကြောင့် တောင်သူဦးကြီးများအနေဖြင့် မိမိလည်း ဝင်ငွေတိုးစေ၊ ပြည်တွင်းစားသုံးဆီဖူလုံရေး ရည်မှန်းချက်လည်း ပြည့်စေရန်နေကြာသီးနှံပန်းတိုင်အထွက်နှုန်းရရှိရေး ကြိုးစားရာတွင် ပန်းပွင့်ချိန်မှာ ဝတ်မှုန်ကူးပေးခြင်းကို လက်ဖြင့်ကူညီဆောင်ရွက်ပေးကြရန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ရေးသားလိုက်ရပါသည်။    ။

Source: https://myawady.net.mm/stories