ဒရင်ကောက်ပင်ဆိုသည်မှာ ရိုးတံခပ်ပျော့ပျော့နှင့် နွယ်ပင်ကဲ့သို့ရှိသည့် အပင်ငယ်တစ်မျိုး ဖြစ်ပြီး အပင်၏ထိပ်ပိုင်းရှိ အရွက်လိပ်ခွေခွေလေးများက “ဋ” ပုံစံဖြစ်နေသောကြောင့် ဒရင်ကောက်ပင်ဟု ခေါ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ ဒရင် ကောက်ပင် ဟု လူသိများသည့် ကျောက်ခက်ပင်ကို ဒေသအလိုက် အခေါ်အဝေါ်များ ကွဲပြားလေ့ရှိပြီး အချို့ဒေသများတွင် ကောက်ကောက်ပင်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကြို့တကောက်ပင် ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ ဒရင်ကောက် ပင်တွင် စား၍ရသော မျိုးစိတ်နှင့် စား၍မရသော မျိုးစိတ်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိသည်။ စား၍ရသောမျိုးစိတ်၏ အင်္ဂလိပ် အမည်မှာ Vegetable Fern နှင့် Fiddlehead Ferns ဟု ခေါ်ဆိုပြီး ရုက္ခဗေဒအမည်မှာ Diplazium esculentum (Retz) Sw ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ ဒရင်ကောက်ပင်သည် အာရှတိုက်နှင့် ကျွန်းနိုင်ငံများတွင် အများဆုံး ပေါက်ရောက် လေ့ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် မိုးကြိုကာလရောက်ပြီဆိုသည်နှင့် ဒရင်ကောက် အညွန့်များ ပေါများစွာ ပေါက်ရောက် လေ့ရှိပြီး ဈေးများတွင် ရာသီစာအသီးအရွက်များအဖြစ် တွေ့ရလေ့ရှိသည်။ ဒရင်ကောက်ပင်ကို စားသုံးသည့်အခါ အရွက်ဖျားထိပ်ပိုင်း နုနုခွေခွေလေးများကိုသာ စားကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ မြန်မာလူမျိုးများအနေဖြင့် ဒရင်ကောက်ညွန့် နုနုလေးများကို ရေနွေးဖျောပြီး ငါးပိရည်၊ ငါးပိထောင်း၊ ခရမ်းချဉ်သီးချက် အစရှိသည်တို့နှင့် တွဲဖက်၍ တို့စရာအဖြစ် စားသုံးတတ်ကြသကဲ့သို့ ရေနွေးဖျောပြီးသား ဒရင်ကောက်ညွန့်လေးများကို ကြက်သွန်နီ၊ မြေပဲလှော်၊ နှမ်းလှော်၊ ပဲကျက်မှုန့်၊ ငရုတ်သီးစိမ်း၊ ပုစွန်ခြောက်တို့ဖြင့်လည်းသုပ်စားကြသည်။ ထို့အပြင် ဝက်ရိုးပြုတ်၊ ကြက်ရိုးပြုတ်၊ ငါးဟင်း ခါးရည်တို့ထဲတွင်လည်း ဒရင်ကောက်ညွန့်ကိုခပ်ပြီး အရည်သောက်ဟင်းအဖြစ် ချက်စားကြသကဲ့သို့ အသားငါး တို့နှင့်တွဲဖက်၍လည်း ကြော်စားကြလေ့ရှိသည်။

ဒရင်ကောက်ပင်တွင် ပါဝင်သောအာဟာရဓာတ်များမှာ ကယ်လ်လိုရီ၊ ပရိုတင်း၊ ဗီတာမင် အေ၊ ဗီတာမင်စီ၊ ဆိုဒီယမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊ ကယ်လ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်၊ ဗီတာမင်ဘီအုပ်စု၊ သံဓာတ်၊ အဆီဓာတ်၊ အမျှင်ဓာတ်၊ ကာဗို ဟိုက်ဒရိတ်၊ အိုမီဂါ ၃ တို့ ကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်သည်။ ဒရင်ကောက်ပင်တွင် ဗီတာမင်စီ ပါဝင်သောကြောင့် ကိုယ်ခံအား ကောင်းစေပြီး ဖျားနာခြင်း၊ အအေးမိခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် နေထိုင်မကောင်းဖြစ်ခြင်းများကို သက်သာစေနိုင်သည်။ 

အမျှင်ဓာတ်များစွာ ပါဝင်သောကြောင့် အဆာခံနိုင်စေပြီး ကယ်လ်လိုရီနှင့် အဆီဓာတ်ပါဝင်မှုနည်းခြင်းက ကိုယ် အလေးချိန် မတက်အောင် ထိန်းပေးသည်။ ပိုတက်ဆီယမ်ပါဝင်သောကြောင့် သွေးပေါင်ချိန်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်ပြီး သွေးတိုးကျစေရန် အထောက်အကူပြုနိုင်သည်။ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေသောကြောင့် ကင်ဆာမဖြစ်စေရန် ကာကွယ်နိုင်သကဲ့သို့ ကင်ဆာဆဲလ်များ  ပြန့်ပွားခြင်းများကိုလည်း တားဆီးပေးနိုင်သည်။ဒရင်ကောက်ပင်တွင် သံဓာတ်ပါဝင်သောကြောင့် သွေးနီဥဆဲလ်များ ဖြစ်ပေါ်စေရန် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေပြီး သွေးအားနည်းရောဂါ မဖြစ်ပွားစေရန် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ဗီတာမင် အေ ပါဝင်သောကြောင့် အမြင်အာရုံကျန်းမာစေပြီး မျက်လုံးကျန်းမာရေးကို အထောက်အပံ့ဖြစ်စေသည်။ ကြက်မျက်သင့်ခြင်း၊ အသက်အရွယ်ကြောင့် အမြင်အာရုံထိခိုက်ခြင်းများမဖြစ်စေရန် ကာကွယ်ပေးသည်။ ဗီတာမင် ဘီ၁၂ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သောကြောင့် ခေါင်းတစ်ခြမ်း ကိုက်ခြင်းကို သက်သာစေသည်။ ကယ်လ်ဆီယမ်နှင် မဂ္ဂနီဆီယမ် ပါဝင်သောကြောင့် အရိုးများကို သန်မာစေနိုင်ပြီး အရိုးပါးခြင်း၊ အရိုးပွခြင်းမျိုး မဖြစ်စေရန် ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ အဆစ်များ၊ ကြွက်သားများနှင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းအပြင်တွင်ဖြစ်ပေါ်သည့် ရောင်ရမ်းမှုများကို သက်သာစေရန် အတွက် ဒရင်ကောက်ပင်ကို စားသုံးပေးနိုင်သည်။

ဒရင်ကောက်ပင်က ကျန်းမာရေးအတွက် အကျိုးကျေးဇူးများသည်ဆိုသော်လည်း အစိမ်းစားရန် မသင့်တော်ပေ။ ထို့ပြင် ဒရင်ကောက်ပင်ကို အလွန်အကျွံစားသုံးမိလျှင် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ဗီတာမင် ဘီ၁ ဓာတ်ကို ဆုံးရှုံးစေနိုင်ပြီး နောက်ဆက်တွဲ လက္ခဏာများဖြစ်သည့် အစာစားချင်စိတ် မရှိခြင်း၊ အစာမကြေခြင်း၊ ကြွက်သားများအထိမခံနိုင်ခြင်း (အထူးသဖြင့် ခြေသလုံးကြွက်သား) စသည့် အရာများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်များ၊ နို့တိုက်မိခင်များ၊ နာတာရှည်ရောဂါအခံကြောင့် ဆေးစွဲသောက်နေရသူများအနေဖြင့် ဒရင်ကောက်ပင်ကိုစားသုံးလိုပါက နားလည် တတ်ကျွမ်းသည့် ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ပြီးမှသာ စားသုံးသင့်ပါကြောင်း အကြံပြုတင်ပြလိုက်ရပါသည်။ 

သင်မသိသေးသည့် ဒရင်ကောက်ပင်၏ အံ့ဖွယ်အချက် (၆) ချက်ကို အောက်မှာ ဖော်ပြထားပါသည်။

(၁) ဒရင်ကောက်ပင်သည် ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းရန် စွမ်းဆောင်ပေးနိုင်ပါသည်။

အာဟာရဓာတ်ပါဝင်မှု သိပ်သည်းဆမြင့်သည့် ဒရင်ကောက်ပင် 100 g မှာ 34 ကယ်လိုရီ ပါဝင်ပါသည်။ သူ့ထဲမှာ ပါရှိသည့် အမျှင်ဓာတ်က ဦးနှောက်တွင်းရှိ အစာစားချင်စိတ်ကို လှုံဆော်ပေးသည့် ghrelin ဟော်မုန်းကို တားဆီးပေး ပါသည်။

(၂) ဒရင်ကောက်ပင်သည် ရောဂါကူးစက်မှုတွေကို လျော့ချပေးနိုင်ပါသည်။

လူတွေမှာ နေ့စဉ်လိုအပ်သည့် ဗီတာမင်စီ ပမာဏက 100 ဂရမ်ပါ။ ဒရင်ကောက်ပင်မှာ 44 ရာခိုင်နှုန်းပါဝင်နေပါသည်။ ဗီတာမင်စီသည် ရေတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ရောဂါတွေကို ခုခံနိုင်စွမ်း တိုးမြင့်စေပြီး ခန္ဓာကိုယ်မှာရှိသည့် ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သည့် free radicals တွေကို လျော့ကျစေပါသည်။

(၃) ဒရင်ကောက်ပင်သည် ကျန်းမာသည့် သွေးဖိအားကို ရရှိစေနိုင်ပါသည်။

ခန္ဓာကိုယ်ကြွက်သား၊အရိုးနှင့် နှလုံးကျန်းမာရေးကို အထောက်အပံ့ပေးသည့် ပိုတက်ဆီယမ်ဓာတ် လုံလောက်စွာ ပါရှိပါသည်။ ဒါကြောင့် သွေးတိုးရောဂါရှိသည့်သူတွေအတွက် ဒရင်ကောက်ပင်ကို စားသုံးခြင်းဖြင့် သွေးလည်ပတ်မှု ကောင်းစေပါသည်။

(၄) ဒရင်ကောက်ပင်သည် ခန္ဓာကိုယ်၏ ဇီဝဖြစ်စဉ်ကို တိုးမြှင့်ပေးနိုင်သည့် အစွမ်းသတ္တိရှိပါသည်။

မဂ္ဂနီဆီယမ်သည် သွေးထဲမှာရှိသော သကြားဓာတ်၊ခန္ဓာကိုယ်ဇီဝဖြစ်စဉ်နှင့် သိုင်းရွိုက်ဂလင်းများ၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာ များကို ထိန်းချုပ်ပေးသည့် အင်ဇိုင်းဓာတ်များအတွက် အလွန်ပင်အရေးပါလှပါသည်။ ဒရင်ကောက် 100 ဂရမ်မှာ မဂ္ဂနီဆီယမ် 26 ရာခိုင်နှုန်းပါဝင်ပါသည်။ မဂ္ဂနီဆီယမ် လျော့နည်းခြင်းသည် မျိုးအောင်နှုန်းလျော့ကျခြင်း၊ ဖွံဖြိုးမှု နည်းခြင်း၊ မွေးရာပါချို့ယွင်းချက်များနှင့် အထွေထွေအားနည်းချက်များကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်ပါသည်။

(၅) ဒရင်ကောက်ပင်သည် ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုကို လျောချပေးနိုင်ပါသည်

သူ့ထဲမှာ တွေ့ရသည့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း beta-carotene သည် ကင်ဆာဖြစ်ပွားနှုန်းကို လျော့ကျစေနိုင် ပါသည်။ သုတေသနတွေအရ တစ်နေ့ကို beta-carotene 1.7 ကနေ 2.7 မီလီဂရမ်ထိ သောက်သုံးသည့်သူများသည် အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားနှုန်းကို 40 ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျော့ချပေးနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

(၆) ဒရင်ကောက်ပင်သည် မျက်လုံးကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူပြုပါသည်။

အမြင်အာရုံကို တိုးတက်စေပြီး ကြက်မျက်သင့်ရောဂါ၊ မျက်လုံးအမြင်အာရုံ ယိုယွင်းခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ကာကွယ် ပေးနိုင်သည့် ဗီတာမင်အေ လုံလောက်စွာ ပါရှိပါသည်။ မုန်လာဥနီလိုပဲ ဒရင်ကောက်ပင်သည်လည်း လက်စွဲထား သင့်သည့် ဆေးဖက်ဝင် အပင်တစ်မျိုးပါပဲ။

အချုပ်ဆိုရလျှင် ဒရင်ကောက်ပင်သည် မျှတသည့် အာဟာရဓာတ်ကို ပေးစွမ်းနိုင်သည့်အပြင် ခန္ဓာကိုယ်၏ ဇီဝဖြစ်စဉ် ကို ကောင်းမွန်အောင် စွမ်းဆောင်နိုင်သည့် ဆေးဖက်ဝင်အပင်တစ်မျိုးဖြစ်ပါသည်။ ဝိတ်ကျလိုသူများအတွက်လည်း အထူးသင့်လျော်ပါသည်။ သို့သော် ဒရင်ကောက်ပင်ကို အလွန်အကျွံစားသုံးမိလျှင် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ဓာတ်ကို ဆုံးရှုံးစေနိုင်ပြီး နောက်ဆက်တွဲ လက္ခဏာများဖြစ်သည့် အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ အစာမကြေခြင်း ၊ကြွက်သားများအထိမခံနိုင်ခြင်း (အထူးသဖြင့် ခြေသလုံးကြွက်သား) စသည့် အရာတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဒရင်ကောက်ပင်ကို ချင့်ချိန်ပြီး တန်ဆေးလွန်ဘေး မဖြစ်အောင် စားသုံးကြရန် တိုက်တွန်းလိုပါသည်။

ပေးပို့သူ - မီဒီယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန

မြန်မာ့ဆယ့်နှစ်လရာသီလများတွင် နယုန်လသည် တတိယမြောက်လဖြစ်ပေသည်။ ပုဂံခေတ်ထိုးကျောက်စာများတွင် နံယုန် ဟု နငယ်တွင် နိဂ္ဂဟိတ်တင်၍ရေးကြ၏။ အချို့ကျောက်စာများတွင်မူ နယုန် ဟု နငယ်တွင် နိဂ္ဂဟိတ်မတင်ဘဲရေးသည်လည်း ရှိပေသည်။

ပုဂံဒေသရှိ တက်နွယ်ကျောင်း ကျောက်စာ (အင်းဝခေတ်-၈၀၄ ခု)၊ ပြာသာဒ်ဥမင် ကျောက်စာ (၈၀၄-ခု)၊ မြစည်းခုံဘုရားကျောက်စာ (၈၇၀-ပြည့်) တို့တွင် နံမျုန်ဟု ရေးထိုးထားသည်ကို တွေ့ရပေသည်။ တန်ခူးကဆုန်၊ လနမျုန်၊ ဖုန်ဖုန်လွင့်မြူလိမ်း (မှန်စီသတ်ပုံ)၊ ကဆုန်နမျုန်၊ ကြိုးသုန်သုန်၊ နယုန်န သတ်မြန်း (သီရိမင်္ဂလာသတ်ပုံ) ရေးသားကြသည်ကိုလည်း တွေ့ရလေသည်။ ထိုသတ်ပုံများအရ နမျုန် ဟု အရေးအသားတွင်ခဲ့သည်ကိုလည်း တွေ့ရပေသည်။

ဝေါဟာရလီနတ္ထဒီပနီကျမ်းပြု ဆရာလှေသင်းအတွင်းဝန် ဦးချိန်က နယုန်လအဖွင့်ကို -

“နယုန်၏ရင်းမြစ်မှာ “နရယုဂ” ဟူသော ပါဠိပုဒ်ဖြစ်သည်။ နရယုဂ သဒ္ဒါပျက်၍ နယုန်ဖြစ်လာသည်ဟု ယူရန်ရှိသည်။ မေထုန်ရာသီ၏အမည်များကို ရာဇမတ္တဏ်ကျမ်း ရာသီအဘိဓာန်အပိုင်း၌− “ဇိတုမ၊ မိထုန၊ နရယုဂ”ဟု သုံးမျိုးပြဆိုထားသည်။ ထိုသုံးမျိုးတွင် “နရယုဂ” ကား မေထုန်ရာသီ၏ နာမည်တစ်မျိုးဖြစ်၏။ အဓိပ္ပာယ်မှာ မိန်းမ ယောက်ျားအစုံ (နရ=လူ+ယုဂ=အစုံ) ဟု ဆိုလိုပေသည်။”

ဝန်မင်း၏ဆိုလိုချက်မှာ   မေထုန်ရာသီဟော နရယုဂသဒ္ဒါမှ ပါဠိပျက်အနေနဲ့ နရယုဂ် ဖြစ်လာ၍ နရယုဂ် မှ နယုန် ဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုလိုပေသည်။ 

နံတွင် နိဂ္ဂဟိတ်ကို မသတ်ပြု၍ နမျုန်ဟု ယှဉ်ပူးပြောဆိုရေးသားကြသည်။ ရေးနည်း ခေါ်နည်း မူမမှန်၍ ဖောက်ပြန်သောကြောင့် လိုက်နာသူနည်းသဖြင့် နောင်ကွယ်ပျောက်သွားလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ရေရှည် တွင်မူ “နယုန်” ဟူသော အရေးသည်သာတည်တံ့ခဲ့ပေသည်။

ဤ၌ “နံယုန်” တွင် “နံ” ဝေါဟာရသည် အချိန်အခါဟောဖြစ်ပေသည်။ ဘယ်နံရောအခါ၊ ဘယ်နံသော အခါ၊ ဘယ်နံခါ ဟု ပြောဆိုရေးသားကြသည်။ ဤသို့သိနိုင်ကြောင်းကို-

“… သည်းအူဆွတ်ပျံ့၊ ရှိရစ်တံ့လည်း၊ ဘယ်နံ့မတွေ့၊ ဘယ်နေ့မမြင် (ရှင်အဂ္ဂသမာဓိ နေမိမဂ္ဃစိုးပျို့)”

“… ဤလူပေါင်း၏၊ အကြောင်းမှားကျင့်၊ ဆိုလှစ်ဖွင့်ပိတ်၊ ယခင်ရှေးလွန်၊ တမနွန်က၊ ဖြစ်ဟန်ခြင်းရာ၊ လူ၏ရွာတွင် (ရှင်အဂ္ဂသမာဓိ-နေမိငရဲခန်းပျို့)”

“… ဤလူတွင်သောချံသာ၊ တမုနွန်ချံသာကိုဝ်လိုဝ်သောသူကာ။”

“… အမုနွန် စကားကိုဝ် ဖတ်စိတ်၏။…”

“… ဤကား မင်တကာ အမုနွန်ဟုတ္တာ” (ပုဂံမြို့- သက္ကရာဇ် ၆၁၁ ထိုး ကျစွာမင်း အမိန့်တော်ပြန် တမ်းကျောက်စာ) ပါစာပေများအရ သိရပေသည်။

ထိုအချိန်အခါအဓိပ္ပာယ်ဆောင်သော နံ ဝေါဟာရကို တိဗက်၊ တရုတ်၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ လာအို စသည့် တိုင်း နိုင်ငံဒေသရှိ လူမျိုးစုတို့၏ ဝေါဟာရဖြစ်သော… နာမ်(တိဗက်)၊ နင်-နိအေန်(တရုတ်)၊ နာမ်(ဂျိန်းဖော)၊ န-နန်-နိုင်(ကချင်)၊ နီ(ရှမ်း)၊ နီး(ကရင်)၊ ဆနမ်(ပလောင်)၊ နိ(လီဆူး) ဘာသာစကားများတွင်လည်း အချိန်အခါ ရာသီနှစ်ကာလများကို ဤနည်းနှင်နှင် နာမ်၊ နံ၊ န ဟု ပြောဆိုသည်ကိုတွေ့ရလေသည်။ နယုန်တွင် သုံးသော န ဖြစ်လေသည်။

ယုန် ဝေါဟာရသည်လည်း ယိုစီး၊ သက်၊ ဆင်း၊ ကျ၊ ကြွေ၊ ပြို၊ လဲ၊ ရွာ၊ သွန်း၊ လောင်း၊ ဖျန်း၊ ပက် ဆိုသည့် အနက်အဓိပ္ပာယ်ကိုဆောင်ကြောင်း- ရုဒ်(တိဗက်)၊ ယှက်-ယှာက်(ထိုင်း)၊ ယုန်-ယု(တရုတ်)၊ ဗော-ရုန်(မွန်ဂို)၊ ယုန် ယု ရု ရုန် ရုမ် ရင် ရော(ကချင်)၊ ရွာ-ရွှာ-ရုင်-(ပေါင်းရှေ့ချင်း)၊ ရို-ရူ(နာဂ)၊ ဟာဟိုစ်(ရှမ်း)၊ သရိုဟ်(မွန်)၊ ရူ-ရ (ကရင်) စသည့် တိုင်းပြည် နိုင်ငံလူမျိုးစုတို့၏ ဘာသာစကားဆင့်ပွားပြောင်းလဲမှုကို သုတေသနပြု၍ ဖော်ပြပါလူမျိုးစုတို့၏ ယု-ရု ဟူသော ဝေါဟာရများမှ ယိုစီးခြင်း၊ ရွာသွန်းခြင်း၊ ကြွေကျခြင်း အဓိပ္ပာယ်ဆောင်သော ယုန် ဖြစ်လာသည်ဟု ဆရာကြီး ဦးဖိုးလတ်က ဆိုမိန့်ထား လေသည်။ ထို့ကြောင့် နယုန်လကို မိုးရွာချိန်၊ မိုးကျချိန်၊ မိုးရွာသောလဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့် ဆိုထားလေ သည်။

စာပြန်ပွဲ

“နွေအကုန် မိုးအကူး ဝသန်ကာလ မိုးသားကျူးစ အခါသမယတွင် “ရွှေစာတော် ပြန်မေးလို့ မြတ်လေး တဲ့ စံပယ်ငုံ၊ မေထုန်ဆိုရာသီကူး၊ ဖူးပွင့် ဝတ်မှုန်…” ဆိုသည့်အတိုင်း မေထုန်ရာသီတွင် ကျရောက်သော နယုန်လနှင့် စာတော်ပြန်ပွဲသည် တွဲလျက်ရှိပေသည်။

စာမေးသဘင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့်အတူ ပုဂံခေတ်ကပင် ရှိခဲ့ရာ၏။ သို့သော် စာပေအထောက်အထားအရ စာပြန်ပွဲ စာမေးပွဲ ဟူသော ဝေါဟာရကို မတွေ့ရပေ။ ပုဂံခေတ်တွင် ထင်ရှားခဲ့သော ဦးကျည်ပွေ့ကို စာမေးသည့်ကန်ဟူသော ပြောစမှတ်ပြုခဲ့သည့်နေရာကား ယခုတိုင်တွေ့ နေရပါ၏။ သို့သော် ပုဂံသုတေသီများ၊ ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များ  အတည်မပြုသောနေရာ ဖြစ်ပေသည်။

ပုဂံခေတ်ထိုးကျောက်စာများတွင် ပိဋကသုံးပုံအလှူ၊ ကျောင်းအလှူ၊ မြေအလှူ၊ ကျွန်အလှူ စသည်များကို များစွာပင်တွေ့ရသော်လည်း စာမေးသဘင်ကိုမူ မတွေ့ရပေ။ စာသင်သည်ဆိုသည်နှင့် အမေးအဖြေသည် ရှိမြဲပင်ဖြစ်၏။ ဤသည်ကို သုတေသီများက သမိုင်းမှတ်တမ်းအရရှာဖွေရာ  ပုဂံခေတ်  ပထမ အင်းဝခေတ်ထိ   အထောက်အထားမတွေ့ရပေ။ ဒုတိယအင်းဝခေတ် သာလွန်မင်းတရားလက်ထက်မှသာ စတင်ခဲ့သည်ဟုဆိုလေသည်။ စနေမင်း၊ တနင်္ဂနွေမင်း၊ ဟံသာဝတီရောက်မင်း မင်းသုံးဆက် အမှုတော်ထမ်းခဲ့သော သီရိဥဇနာ ခေါ် အင်ရုံဝန်ကြီးရေးသားခဲ့သော လောကဗျူဟာကျမ်းတွင် (ကျော်အောင်စံနန်း) နန်းတော်ကိုသိမ်း၍ အင်းဝမြို့တော်မှာ ကျောင်းဆောက်ပြီးလျှင် ပခန်းကြီးမြို့ ကျေးပိုက်သင် (ပထမကျော်) ရှင်ညာဏဝရကို တင်လှူ၍ ကျော်အောင်စံထား ဟုတွင်၏။… ဟုလည်းကောင်း။ ဘိုးတော်ဘုရားမေးသဖြင့် မောင်းထောင်သာသနာပိုင် ဆရာတော် ဖြေကြားတော်မူသော “အမေးတော် ဖြေကျမ်း” လာ ပထမရှင်လောင်း၊ ပဉ္စင်းလောင်းများကို ရှေးမင်းများလက်ထက် စာပြန်သည့် နည်းပြန်စေသော် သင်၊ မသင့် ဟု မေးလျှောက်ချက်သည်လည်းကောင်း၊ ရှေးယခင်မင်းစဉ် မင်းဆက် စာပြန်ပွဲဆိုင်ရာမှတ်တမ်းများ မရှိခဲ့သော်လည်း (မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်းပါ ပထမပြန် စာပြန်ပွဲ ဥပဒေထုတ်ပြန်ချက်များကဲ့သို့…) စာတော်ပြန်ပွဲများ အစဉ်အဆက်ရှိခဲ့သည်ကို သိနိုင်ရာ၏။စာတော်ပြန်ပွဲကို ဘုရင့်သုဓမ္မာဇရပ်ကြီးများတွင် ကျင်းပကြောင်းကို “ရွှေသားခြယ်လှယ်၊ ဆန်းကြယ်အရောင်၊ တောက်လောင် ဝင်းဝါ၊ သုဓမ္မာဝယ်…” ဟုစာဆိုဦးယာ ဖွဲ့ဆိုသော လူတားစာ အရသိရပေသည်။

ကုန်းဘောင်ခေတ်နောက်ပိုင်း ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင်မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးလက်ထက်နှင့် သားတော် သီပေါမင်းလက်ထက် စာတော်ပြန်ပွဲများမှာမူ အလွန်စည်ကားသိုက်မြိုက်ပြီး မင်းခမ်းမင်းနားဝင်လာသည်ကို မြန်မာမင်းအုပ်ချုပ်ပုံ စာတမ်းအရရော၊ ကုန်းဘောင်ဆက် ရာဇဝင်များ အရပါသိရ ပေသည်။

ရှေးယခင်က စာပြန်ပွဲအနေနဲ့သာရှိခဲ့ပြီး နောင်တွင် သဘောရေးဖြေပါ ပါဝင်လာပေသည်။ ပထမကျော် ဖြေဆိုရာ အမှတ်ပေးအရ အာဂုံပြန်လည်းတူ၊  အဖြေတွင်လည်းတူနေ၍ လက်ရေးလက်သားနှင့် မျဉ်းသားသည်ကို  အမှတ်ဖြတ်၍  ပထမကျော်ပေးခဲ့သည့် သာဓကမျိုးလည်း ရှိခဲ့ပေသည်။ဤ၌ စာပြန်ပွဲ၊ပထမပြန်ပွဲ၊ ပါဠိပထမပြန်စာမေးပွဲဆိုသည်ကို ခွဲခြားသိဖို့ရာ လိုပေသည်။ ရှေးအစဉ်အလာအရ နယုန်လ စာပြန်ပွဲဆိုသည်ကို စာအလင်္ကာများအရ သိရပါ၏။

အင်ရုံစာတမ်းအရ  ပထမပဉ္စင်းလောင်း၊ ဒုတိယပဉ္စင်းလောင်း စသည်ဖြင့် အဆင့်လေးဆင့်၊ အတန်း လေးတန်းရှိလေသည်။ သမဏသာရုပ်ကျ (ဝိနည်းတော်နှင့်အညီ ပြောဆိုမှု)၍   စာပေအနေနှင့်လည်း မေးတိုင်းဖြေဆိုနိုင်သော သာမဏေကို ပထမပဉ္စင်းလောင်းတော်၊ ထို့နောက် ဉာဏ်ပညာအရည် အသွေးကို ထောက်လျက် ဒုတိယ၊ တတိယ၊ စတုတ္ထ လေးခုခွဲ၍ ရဟန်းဘောင်သို့ တက်ရောက်ကြရလေသည်။ ထိုကိုအကြောင်းပြု၍ ပထမစာတော်ပြန်ဟု ခေါ်ကြောင်း မှတ်သားရပေသည်။

ဤသဘောမျိုးကိုပင် ပင်းယရွှေစည်းခုံဆရာတော် သဒ္ဓမ္မာလင်္ကာရ စီရင်တော်မူသော သက္ကဒါန် သိကြားစာတမ်း၊ နန္ဒယော်ဓာဝန်ကြီးခန့် ပြန်တမ်းတို့တွင်လည်း မှတ်တမ်းပြုထားပေသည်။ ဟံသာဝတီရောက် မင်းကြီးလက်ထက်(၁၀၈၆)ပထမကျော်ရတော်မူသော   ပထမကျော်အောင်စံထား ဆရာတော်ပြုစုတော်မူသည့်   အဋ္ဌသာလိနီ ဂဏီဌကျမ်း နိဂုံးပိုဒ်တွင်- “အညေသံ=တစ်ပါးသောသူတို့၏၊   ပထမတာဝ=ရှေးဦးစွာ၊  ဥပ္ပန္နဥပသမ္ပဒါ=ရအပ်သော ပဉ္စင်းအဖြစ် ရှိလေသတည်း။

ဣတိတသ္မာ=ထို့ကြောင့်၊ ပထမေ=ပထမမည်၏။”ဟု မိန့်ဆိုထားလေသည်။ သမိုင်းစဉ်အရမူ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက်မှ ပုဂံမင်းလက်ထက်တိုင် ပြဋ္ဌာန်းကျမ်းများနှင့် ဖြေဆိုနည်းများသည် များစွာကွဲလွဲမှုမရှိဟု ဆိုရာ၏။

ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးလက်ထက် ၁၂၃၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် ပထမ စာတော်ပြန်ဥပဒေသများကို ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းပြီး ပထမငယ်၊ ပထမလတ်၊ ပထမကြီးတန်းများကို ဖွဲ့စည်းခဲ့လေသည်။

နောင်သော် ပထမကျော်ဘွဲ့ကိုမူ ပထမကြီးတန်းတွင် အမှတ်အများဆုံးဖြင့် အောင်မြင်တော်မူသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို  ပေးအပ်လေသည်။ မဟာရာဇဝင်ကြီး တတိယတွဲတွင် ထိုအကြောင်းအရာများကို သိနိုင်ပါ၏။ ဖော်ပြပါအကြောင်းအရာသည် စာပြန်ပွဲမတိုင်မီ (တကယ့်ပွဲကြီးမတိုင်မီ) ပြဋ္ဌာန်းချက်ကျမ်းစာများကို ပထမပြန်ဆိုရပြီးနောက်ပိုင်း ပထမ၊ ဒုတိယခွဲခြားကာ ဝင်ရောက်ရ၍ ပထမပြန်ဟု ခေါ်ကြောင်းလည်း ယူဆကြ၏။ ဒုတိယပြန်ဟု ခေါ်ကြောင်းလည်း ယူဆကြ၏။

ဒုတိယအယူမှာမူ ကုန်းဘောင်ဆက် မဟာရာဇဝင်ကြီး(တတွဲ)   မြန်မာ့မင်းအုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်းများအရ စာပြန်ပွဲဝင်မည့် ရဟန်းလောင်း၊ ရှင်လောင်းများသည် သတ်မှတ်အရည်အချင်းပြည့်စုံပြီဆိုပါက ဘုရင့်ရှေ့တော်မှောက်သို့ မင်းညီမင်းသားဝတ်စုံများဖြင့် ဝင်ရောက်ခစားကြရ၏။ (အားလုံး ရှင်လိင်ပြန် ရသည်)ဘုရင့်ရှေ့တော်မှောက်ခစားရသောအခါ  တော်၊ ဒူး၊ စနည်း၊ ဘဝေါ၊ လင်္ကျာမင်းခန်းတော် လက်ဝဲမင်းခန်းတော် စသည့် (Protocol) ဖြင့်သာ ခစားကြရ၏။ “တော်” ဆိုသည်မှာ မြန်မာ့နန်း တွင်းရေး သမိုင်းရာဇဝင်တွင် ထင်ရှားခဲ့ကြသော တွင်သင်းမင်းကြီး ဦးထွန်းညို၊ ပခန်းမင်းကြီး ဦးရန်ဝေး၊ ကင်းဝန်မင်းကြီး ဦးကောင်း၊ ယောအတွင်းဝန်  ဦးဖိုးလှိုင် စသည့်ပုဂ္ဂိုလ်များကဲ့သို့ သင့်လျော်သည့် နေရာများတွင် အခြေအနေအရ နေထိုင်ခစားကြသည်မျိုးကိုဆိုပေသည်။

“ဒူး”ဆိုသည်မှာ သတ်မှတ်နေရာတွင် ဒူးတုတ် ခစားရကြောင်းကို ဆိုလိုပေသည်။ ထိုကဲ့သို့ပင် မင်းညီမင်းသားများ   ခစားကြရသော   ပထမနေရာတော် ဆိုသည်လည်း ရှိပေသည်။ ထိုနေရာတွင် ရှင်လိင်ပြန်ပြီး လူပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မင်းညီမင်းသားဝတ်စုံဖြင့်   ဘုရင်အားခစားကြရ၏။  ဘုရင်က အားပေးချီးမြှောက်၏။ ထိုကဲ့သို့ ခစားသောအခါ မင်းညီမင်းသားဝတ်ရုံ၊ ဗောင်း၊ နားတောင်း၊ ခေါင်းပေါင်းဖြူ ဖော့လုံး၊ မင်းခမ်းတော်ဆိုင်ရာ အသုံးအဆောင်များပါ   ပါဝင်ရ၏။   မှတ်တမ်းပြုထားချက်များ ရှိပေသည်။

ထို့ကြောင့် ပထမနေရာတော်ကို အကြောင်းပြု၍ “ပထမ” ပြန်စာမေးပွဲဟု ခေါ်ကြောင်းလည်း ပြောစမှတ်ပြုကြပါ၏။ ထိုစာပြန်ပွဲတော်သည် သီပေါမင်းပါတော်မူပြီး (၂၉-၁၁-၁၈၈၅) ကိုးနှစ်ကျော် ၁၀ နှစ်မျှ စာမေးသဘင်မရှိဘဲ ဖြစ်နေလေတော့သည်။

ထိုအခါ အမျိုးသားရေးဦးဆောင်သူများက(Conservative)စာပြန်ပွဲ စာမေးပွဲသဘင်ကို တမ်းတလွမ်းမိကြောင်းကို ရေးဖွဲ့သီဆိုလာကြ၏။ ထိုအထဲတွင် ၁၂ လရာသီ စည်တော်သံ တွဲ၍ -လမေထုန်နယုန်ကျလို့၊ သာသနာ့ဒါယကာလွမ်းမိဖြာဖြာ၊ ခုနှယ်ခါသုဓမ္မာရွှေစာပွဲနှင့် လွဲပြီဗျလေး …ချိန်ရာသီကရကဋ်မို့   နှစ်ပါးနတ်တစ်ကျွန်းပါ လွမ်းမိခါခါ၊ ရိုက်ချုံးငယ်ညာ၊ ပဉ္စင်းတော် ချိန်ခါနှင့်၊ နန်းနှစ်ဖြာနယ်မြေဝေးလို့၊ လွဲရှာပေါ့လေး…စသဖြင့်နှိုးဆော်လာကြရာ ဗြိတိသျှအစိုးရက စာမေးပွဲကျင်းပရန် စိုင်းပြင်းလာရလေသည်။ ထိုစဉ်က မြန်မာနိုင်ငံပညာရေးကို ဗြိတိသျှအစိုးရမှ ဦးဆောင်သူမှာ လော့ဒ်မက်ကောလေးဆိုသူဖြစ်၏။     သူ၏မူဝါဒအရ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ကြေးတိုင်နှင့်  မြေစာရင်းကို အထူးဦးစားပေးလေ၏။   ထို့နောက် ၁၈၈၉ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် မစ္စတာ ဂျန်ဗင်ဆိုဖရန်ပုပ်(MA)က   ဦးဆောင်၏။   ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် တောင်ခွင်ရှင်သာသနာပိုင်၊ ပခန်းဆရာတော်၊ လှထွေးဆရာတော်၊ ကင်းဝန်မင်းကြီးစသည့် ဘုရင်ခေတ်မီလိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် တိုင်ပင်၍ စာပြန်ပွဲစနစ်ဟောင်းကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့လေသည်။ မစ္စတာပုပ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ ပညာရေးတာဝန်မယူမီ အိန္ဒိယပြည် ဘင်္ဂလားပြည်နယ်တွင် တိမ်ကောပပျောက်နေသော သက္ကတဘာသာကို ပြန်လည်ထွန်းကားအောင်မြင် အောင် နည်းစနစ်သစ်များဖြင့် ပြောင်းလဲတီထွင်ရာ၌ အောင်မြင်မှုရခဲ့သူ တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သည်။

သက္ကရာဇ် ၁၂၅၆ ခုနစ် (၁၈၉၃-ဒီဇင်ဘာလ)တွင် မြန်မာဘုရင်များလက်ထက်တော်ကကဲ့သို့ ပထမပြန်စာမေးပွဲများ ကျင်းပရန် အမိန့်ရလေသည်။ ထိုအမိန့်အရ ၁၂၅၇ နယုန်လဆန်း ၈ ရက် (၁-၆-၁၉၈၅) တွင် ပထမပြန်စာမေးပွဲကို ပထမဦးစွာ ကျင်းပပေးခဲ့လေသည်။ ရပ်တန့်နေသော စာမေးသဘင်ကို ပုံသဏ္ဌာန်သစ်ဖြင့် ရဟန်းသာမဏေများသာမက လူဝတ်ကြောင်များကိုပါ ဖြေဆိုခဲ့စေသည်။ အာဂုန်ပြန်မပါဘဲ  ပါဠိဘာသာထွန်းကားရေးကို ဦးတည်မှုကြောင့် “ပါဠိပထမပြန်”စာမေးပွဲဟု အမည်တွင်ခြင်းလည်း ရှိပေသည်။ ရှေးအစဉ်အလာအရ ရဟန်းသာမဏေများသာ ဖြေဆိုခဲ့ကြသော်လည်း မစ္စတာတော် စိန်ခို၏ အကြံပေးချက်အရ ၁၂၆၃ (၁၉၀၁) ခုနှစ်မှစ၍ သီလရှင်များကို ပါဝင်ခွင့်ပြုခဲ့လေသည်။

ထိုသို့    ကျင်းပသည့်အချိန်အခါတွင် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်ပြင်းထန်သူ လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ရဟန်းတော် အချို့က ဗြိတိသျှအစိုးရက ပါဠိပထမပြန်စာမေးပွဲကို  နှစ်စဉ်ကျင်းပနေစဉ် ဤစာမေးပွဲကို မဖြေဆိုကြဘဲ အမျိုးသားစာမေးပွဲများကို စီစဉ်၍ မြန်မာပြည်အနှံ့ကျင်းပ ဖြေဆိုလာကြပေသည်။

ထိုစာမေးပွဲများအနက် နောင်သော် နှစ်ရာကျော်  ရာပြည့်တည်ရှိလာသော  စာမေးပွဲကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လာပေသည်။ မန္တလေးပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်း (ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ်၊ ၈၅ လမ်း၊ ၃၄ လမ်းနှင့် ၃၅ လမ်းကြားတည်ရှိ)၊ ရန်ကုန်တွင် စေတီသင်္ဂဏအသင်း (ရွှေတိဂုံစေတီတော် အပေါ်တွင် တည်ရှိ) မန္တလေးစာမေးပွဲကို  ထိုစဉ်က သကျသီဟဘုရားကြီး ပရိဝုဏ်အတွင်းကျင်းပခဲ့၍ သကျသီဟစာမေးပွဲဟု ပရိယတ္တိစာပေလောကတွင် ထင်ရှားပေသည်။   ထိုစာမေးပွဲများ အောင်သောအခါအဘိဝံသဆိုသည့် ဘွဲ့ကိုရရှိပေသည်။ တိပိဋက မင်းကွန်းဆရာတော် ဘုရားကြီး၊ ဗန်းမော်ဆရာတော်ကြီး၊    ယောဆရာ တော်ကြီး၊ ပါချုပ်ဆရာတော်ကြီး၊    အင်းစိန်ရွာမဆရာတော်၊ လှရတနာဆရာတော်  ယခုနိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကဥက္ကဋ္ဌ သန်လျင်မင်းကျောင်းဆရာတော် စသည့်ထေရ်ကြီးများမှာ ထိုအမျိုးသား စာမေးပွဲများကို အောင်မြင်တော်မူခဲ့ကြ၍ ဘိဝံသ… “သ.စ.အ” ဟု ချီးမြှင့်တပ်ခွင့် ရရှိကြလေသည်။ (သကျသီဟစာမေးပွဲအောင်လျှင် “သ”၊ စေတီသင်္ဂဏ စာမေးပွဲအောင်လျှင် “စ” အစိုးရ ဓမ္မာစရိယ အောင်လျှင် “ အ” ဟု အတိုကောက် သုံးပါကြောင်း)ဤသို့နှင့် နယုန်လတိုင်း ရှေးအစဉ် စာပြန်ပွဲ၊ စာမေးပွဲများကို ကျင်းပလာခဲ့ရာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်းတွင် စာဖြေလကို ပြောင်းလဲခဲ့လေသည်။ တနွေစာဝါများလိုက်၊ စာသင်ပြီး နယုန်လစာပြန်ပွဲပြီးသည်နှင့် ဝါဆိုရောက်သွားသောအခါ နားချိန် မရှိခြင်း၊ နွေရာသီစာပေသင်ကြားရမှု ရာသီသဘောကို ငဲ့ခြင်း၊ နိုင်ငံတော် အစိုးရကျောင်းများ ပိတ်ထားချိန်ဖြစ်၍ စာဖြေဌာနလွယ်ကူခြင်း၊ တောင်သူလယ်သမားများ အလုပ်ခွင်နားချိန်ကာလ ဖြစ်ခြင်း၊ ဆွမ်း၊ ကွမ်း၊ ဝေယျာဝစ္စ ဆောင်ရွက်ရေးကိုအဆင်ပြေခြင်း စသည် စသည် အကြောင်းကြောင်းတို့ကြောင့် တပေါင်းလတွင်   ပြောင်းလဲ၍ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြလေသည်။ ၁-၄-၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ပါဠိပထမပြန် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းခဲ့လေသည်။

နယုန်လပြည့်နေ့ကို မဟာသမယအခါတော်နေ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအခါတော်နေ့ဟုသတ်မှတ်ခဲ့ကြပေသည်။  ကပ္ပိလနှင့်  ကောလိယနှစ်ပြည်ထောင်တို့    ရောဟဏီမြစ်ခွဲဝေမှုကို အကြောင်းပြု၍    စစ်မက်ဖြစ်ပွား အံ့ဆဲဆဲတွင် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်  လာရောက်ဖြန်ဖြေ တရားဟောတော်မူရာ၌ ပြေငြိမ်းသွားပေသည်။

ထိုဟောကြားချက်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးမူ ၆ ချက်ကို ဇာတ်တော်များကို အခြေခံ၍ ဟောကြားတော်မူလေသည်။

(၁) အရာရာမဟုတ်သည်၌ အငြင်းအခုံမပြုသင့်ကြောင်းကို ဖန္ဒနဇာတ်တော်ဖြင့် ဟောဖော် ရှင်းပြတော်မူပါသည်။

(၂) တစ်ဆင့်စကားဖြင့် အငြင်းအခုံမပြုသင့်ကြောင်းကို “ပထဝီဥန္ဒိယ” ဇာတ်လမ်းဖြင့် ခပ်ဆန်းဆန်း ရှင်းပြတော်မူသည်။

(၃) အားရှိသူတိုင်း အားနည်းသူအား အောင်နိုင်သည် မဟုတ်ကြောင်းကို “လဠုကိက” ဇာတ်ကွက်ဖြင့် မှတ်ချက်ပြတော်မူပါသည်။

(၄) စည်းလုံးမှုမရှိက ပျက်စီးတတ်ကြောင်းကို “ဝဋ္ဋက”ဇာတ်ကြောင်းဖြင့် ထပ်လောင်းရှင်းပြတော်မူပါ သည်။

(၅) စည်းလုံးမှုရှိမှသာ ကြီးပွားနိုင်ကြောင်းကို“ရုက္ခဓမ္မဇာတ်သဘောဖြင့် ထပ်ဟောတော်မူပြန်ပါသည်။

(၆) နောက်ဆုံးတွင် မိမိကိုယ်ကို မိမိက ဒုက္ခ

မပေးသင့်ကြောင်းကို”အတ္တဒဏ္ဍ”သုတ်ဖြင့် ဖုံးအုပ် ငြိမ်းအေးစေတော်မူပါသည်။

ထိုဇာတ်တော်ပါအကြောင်းအရာထဲမှ အချက်အလက်များကို လူသားများ လိုက်နာကျင့်သုံးကြပါက ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘာကြီး ပြန်ပေးဆွဲခံထားရသလို အဖြစ်မျိုးမှ တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်း လွတ်မြောက်ရာ၊ ငြိမ်းချမ်းရာ၏။ လူမှုအဖွဲ့အစည်း    သေးသေးလေးမှသည် အာဆီယံ၊ နေတိုး၊ ဆီတိုး၊ ကုလသမဂ္ဂအထိပင် ကျင့်သုံး၍ရ၏။မဟာသမယသုတ်ရွတ်လျှင် နတ်များချစ်ခင်၏ဟုဆို၏။ ထိုသည်ကို   တိပိဋကမင်းကွန်း ဆရာတော်ဘုရားကြီးက မဟာသမယသုတ်တွင်ပါသော နတ်ဒေဝတာများ၏ နာမတော်များ (နာမည်များ)ကို ရွတ်ဖတ်ရုံနှင့် ငြိမ်းချမ်းမှုကို မည်သို့မည်ပုံရနိုင်ကြောင်းကို ကိုယ်တိုင်မေး၍ ကိုယ်တိုင်ဖြေကြားထားသော အမေးရှိပေသည်။ဗုဒ္ဓ၏သုတ္တန်ဒေသနာတော်သည် အသုံးချတတ်သူအတွက် ကောင်းခြင်းကို ပေးစွမ်းပါ၏။

ဆရာတော်ကြီးမိန့်ဆိုချက်မှာ နှစ်ဖက်သောလူများမှာ(နတ်များမှာ) အချို့ မျက်နှာငယ် မထင်မရှား သူများပါ၏။    ထိုသို့သောသူများကို ဘုရားရှင်က ဇာတိ၊ နာမ၊ ဂုဏ  စသည့်အမျိုးနာမနှင့်တကွ တရင်းတနှီး ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုဆက်ဆံသောအခါ ပီတိများဖြစ်၍ ဘုရားစကား (တရားတော်)အတိုင်း လိုက်နာ ကျင့်သုံး၍ ငြိမ်းချမ်းမှုရပုံကို ဟောထားသည့် တရားတော် ရှိပေသည်။

ကမ္ဘာကျော် လူမှုဆက်ဆံရေး မိတ္တဗလဋီကာဆိုင်ရာ ဟောပြောပို့ချသူ ဒေးကာနက်ဂျီနှင့် နပိုလျံဟီး ကဲ့သို့သော မိတ္တဗေဒ ပညာရှင်က ၂၀ ရာစုမှပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်၏။ ဗုဒ္ဓ၏မိတ္တဗလ မဟာသမ ယသုတ္တန်ကား  B.C ၆ ရာစုကပင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုရပါမည်။   ။  

MWD Web Portal

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကြားကူးစက်ပျံ့နှံ့နေသော ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါနောက်ဆုံးမျိုးကွဲအသစ် Nimbus ခေါ် NB.1.8.1 ခေါ် Omicron အုပ်စုဝင် SARS-CoV-2ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲ NB.1.8.1  ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ကမ္ဘာကစောင့်ကြည့်နေပြီဖြစ်သော Nimbus ၏ထူးခြားချက်သည် ရှေ့ကမျိုးကွဲများထက် ကူးစက်မှုပိုမိုမြန်ဆန်ခြင်းကြောင့်  ဒေသတစ်ခုတွင်ကူးပြီဆိုသော်အချိန်တိုအတွင်း  ကူးစက်ခံရသူအရေ အတွက်မြင့်တက်လာသည်ကို  တွေ့ရကြောင်း သတင်းများအရ သိရသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများသည် လည်ချောင်းနာခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ချောင်းဆိုးခြင်း၊ဖျားခြင်း၊ ကြွက်သားများနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊အသက်ရှူရခက်ခြင်းများဖြစ်သည်။ရောဂါမဖြစ်မီကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းသည်သာအကောင်းဆုံးဖြစ်သည်နှင့်အညီ ရောဂါကူးစက်မှုမခံရစေရန် ကြိုတင်ကာကွယ်ရမည်ဖြစ်သည်။ လူတိုင်း ကိုဗစ်- ၁၉ ရောဂါကာကွယ်ဆေး၊ ထပ်ဆင့်မြှင့်ကာကွယ်ဆေး (booster dose)ထိုးနှံထားသင့်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာတွေ့ရှိပါက စိုးရိမ်သောကမဖြစ်ဘဲ နီးစပ်ရာဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများသို့ သွားရောက်၍စနစ်တကျကုသစစ်ဆေးမှုခံယူသင့်သည်။ကိုဗစ်-၁၉  ရောဂါသာမကရာသီတုပ်ကွေး၊ သွေးလွန်တုပ်ကွေး၊ ရေကြီးရေလျှံ၊ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှော ရာသီအလိုက်ဖြစ်သော ကူးစက်ရောဂါများနှင့်ပတ်သက်၍ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ သတိပေးနှိုးဆော်နေသကဲ့သို့ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများမှလည်း ဖော်ပြနေသော သတိပေးနှိုးဆော်ချက်များ၊ ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်အချက်များ၊ အသိပညာပေးမှုများကို လေ့လာမှတ်သားလိုက်နာကြရန် လိုအပ်ပါသည်။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါသည် ကူးစက်မှုမြင့်တက်လာသည့်အခြေအနေနှင့် ရောဂါဖြစ်ပွားနေသောနိုင်ငံများ၌ အသေအပျောက်ရှိနေသည့်အခြေအနေကြောင့် ပေါ့ပေါ့ဆဆမနေကြရန်၊ နိုးနိုးကြားကြားသတိဖြင့်နေကြရန် လိုအပ်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်းဓာတ်ခွဲအတည်ပြုချက်များအရ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုးပြန်လည်တွေ့ရှိပြီဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် ကျောင်းဖွင့်ချိန်ဖြစ်သောကြောင့် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများအနေဖြင့် နှာစေးခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန်မြင့်မားခြင်း တို့ဖြစ်ပွားပါက ကျောင်းမလွှတ်ဘဲ နီးစပ်ရာ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများသို့ သွားရောက်၍ ကုသမှုခံယူရန်နှင့် ဆေးကုသမှု ခံယူရေးအတွက် ဆရာ၊ ဆရာမများ၊ မိဘအုပ်ထိန်းသူများ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြရန် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနမှလည်း မေတ္တာရပ်ခံထားကြောင်း သိရသည်။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါမျိုးကွဲသစ်အတွက် ကာကွယ်နိုင်သည့် ကာကွယ်ဆေးများထိုးနှံပေးလာသည့်အကြိမ်များတွင်လည်း မပျက်မကွက်ထိုးနှံမှုခံယူကြရန်၊ မှတ်တမ်းထားကြရန် လိုအပ်သည်။ လူတစ်ဦးချင်းစီက မိမိကိုယ်မိမိ  စနစ်တကျ ကာကွယ်ခြင်းဖြင့်ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါမျိုးကွဲသစ်များကိုလည်း အောင်မြင်စွာ ကျော်လွှားနိုင်ကြမည်ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ဒုတိယလှိုင်း(Delta wave)တွင် မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအနှံ့အပြား၌  ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကြောင့် သွေးအတွင်း အောက်ဆီဂျင်ပမာဏ အတက်အကျမြန်ဆန်မှုများ တွေ့ကြုံခဲ့ရပြီး အောက်ဆီဂျင်အိုးရှူရ၊ ပြန်ဖြည့်ရ၊ ဆေးလိုက်ဝယ်ရ၊ ဆေးဆိုင်နှင့်အောက်ဆီဂျင်စင်တာတို့၌ တန်းစီခဲ့ကြရသည်အထိ ဖြစ်ခဲ့သည်။

ယခု ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါက တစ်ကျော့ပြန်လာပြီဖြစ်သည်။ တစ်ဦးမှတစ်ဦးထံကူးစက်မှု အလွန်မြန်သည့်အတွက် မိမိမိသားစု၊ တစ်အိမ်တည်းနေအဘိုး၊ အဘွား၊ ကလေးငယ်များနှင့် ဆီးချို၊ ကင်ဆာ၊ သွေးတိုး၊ နှလုံးရောဂါ စသည့် နာတာရှည် ဆေးကုသမှုခံယူနေသူများရှိပါက ဦးစားပေး၍ ကြိုတင်ကာကွယ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ကိုယ်က ကိုယ်ခံအားကောင်းသည့် လူငယ်လူရွယ်ပိုင်းဖြစ်သော်လည်း အသက်ကြီးသူများ၊ ကိုယ်ခံအားလျော့နည်းသည့်နာတာရှည်ရောဂါသည်များမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအပြင် မူလရောဂါအခံပါ ပူးတွဲခံစားရနိုင်ပါသည်။

ရောဂါဖြစ်သည့်ရက် ပိုကြာလာနိုင်သကဲ့သို့  ဆေးရုံတက်ရသည့်အခြေအနေထိ  ရောက်သွားပြီး သေဆုံးနိုင်ခြေလည်းပိုများကြောင်း ယခင် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအတွေ့အကြုံအရ ဆင်ခြင်သင့်သည်။  ကိုဗစ်-၁၉ရောဂါ၏  ပြင်းထန်မှုအနည်းအများနှင့်  နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများကို ခံစားကြရမည်ဖြစ်သည်။

ယခုကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါသည် မပြင်းထန်သောသက်ရောက်မှုနှင့်   မူလအရင်းခံ နာတာရှည်ရောဂါကြီးများ၏ဆိုးကျိုးများ ပိုမိုပြင်းပြင်းထန်ထန်ခံစားရသည်။ ဗီဇပြောင်း ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါလက္ခဏာများသိထားသင့်ပါသည်။ ကူးစက်ခံရပြီး ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အတွင်း   သာမန်အအေးမိအဖျားနှင့်ဆင်တူပြီး လည်ချောင်းအနည်းငယ်နာခြင်း၊   ကိုက်ခဲပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ အာသီးအနည်းငယ်ရောင်ခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန်(၃၆.၅. C) ရှိပြီး အစားအသောက်မျိုချရာတွင် အခက်အခဲရှိခြင်း၊   ခေါင်းအနည်းငယ်ကိုက်ခြင်း၊ အစာအိမ်လေထခြင်း၊ အနည်းငယ်မူးဝေခြင်းတို့ ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ထို့ပြင် အားအင်ကုန်ခန်းပြီး မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ ရံဖန်ရံခါအသက်ရှူရန်ခက်ခဲခြင်း၊ခြေချောင်းများနာကျင်ခြင်း၊ဝမ်းလျှောခြင်း၊အော့အန်ခြင်း၊ နေမကောင်းဖြစ်နေသည့် ကိုးရက်မြောက်နေ့တွင် အပြင်းအထန်အဖျားတက်လာပြီး အသက်ရှူရန် အပြင်းအထန်ကြိုးစားလာရမည်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါအနေအထားများသို့ ရောက်ရှိလာပါက သွေးစစ်ပြီးရင်ခေါင်းဓာတ်မှန်(CXR) ရိုက်ရန် လိုအပ်လာပြီဖြစ်သည်။

ကိုဗစ်-၁၉   ရောဂါကူးစက်ခံရခြင်းမရှိစေရေး နှာခေါင်းစည်း (Surgical Mask) တပ်ဆင်ရန်၊ လက်ကိုဆပ်ပြာဖြင့် စက္ကန့် ၂၀ ကြာ ဆေးကြောရန်၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ခြောက်ပေအကွာနေရန်၊ လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ခြင်း မှရှောင်ရန်၊ အပြင်သွားပါက လက်အိတ်ဝတ်ဆင်ရန် စသည်တို့ကို လိုက်နာရမည်ဖြစ်သည်။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကာကွယ်ဆေး အစုလိုက်ထိုးနှံရပါမည်။ အန္တရာယ်များသူများ(High risk person)ကို ဦးစားပေးထိုးနှံသင့်သည်။ လူတိုင်းထိုးနှံသင့်သည်။ ထပ်ဆင့်မြှင့်ကာကွယ်ဆေးများလည်း   ထိုးနှံသင့်သည်။  မည်သည့်ကိုဗစ်-၁၉  ရောဂါအမျိုးအစားကာကွယ်ဆေး၊ ထိုးနှံပြီးအရေအတွက်၊ ထိုးနှံမည့်နေ့များ၊ ကိုယ်တွင်း/ ပြင်ပရောဂါရှိ၊ မရှိ၊  မိမိနှင့်တည့်၊  မတည့်ဖော်ပြပြီး လူတွင်ရှိနှင့်ပြီးသော ဆေးများထိုးနှံသောက်သုံးမှု၊ နှလုံး၊ အဆုတ်တို့ သွေးခဲပြဿနာ ယခင်ဖြစ်ခဲ့ဖူးခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ တစ်လအတွင်း ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုးအတွက် ကုသဆေး၊ ကာကွယ်ဆေး ထိုးဆေး၊ သောက်ဆေး အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ရှိ၊ မရှိ လက်ရှိအခြေအနေတို့အား ဆရာဝန်နှင့်တိုင်ပင်ပြီးမှသာ  ထိုးနှံသင့်သည်။ အအိပ်ပျက်ခြင်း၊ အစားပျက်ခြင်း၊ အနံ့မရခြင်း သတိပြုသင့်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။    ။         

MWD Web Portal

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို သိသိသာသာထိခိုက်စေပြီး မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းခြင်း၊ ဦးနှောက်ကျုံ့ခြင်းနှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာရောဂါများဖြစ်နိုင်သည်။ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည်ဦးနှောက်အတွင်းပိုင်းရှိ တစ်သျှူးများ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် ဦးနှောက်ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများကိုဖြစ်စေပြီး  ဦးနှောက်၏  ပုံမှန်အိုမင်းမှုဖြစ်စဉ်ကိုအရှိန်မြင့်စေသည်။ လူတို့၏ဦးနှောက်သည် အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ  သဘာဝအလျောက် ထုထည်လျော့နည်းလာပြီး       ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်ကို  ကျုံ့စေသောကြောင့်အရွယ်မတိုင်မီဦးနှောက်ကို ထိရောက်စွာအိုမင်းစေသည်ဟု  စိန့်လူးဝစ်မြို့ရှိ Washington University School of Medicine မှ  သုတေသီများ၏လေ့လာမှုအရ  သိရသည်။ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်အတွင်း ဓာတ်တိုးဖိစီးမှုနှင့်    ရောင်ရမ်းမှုကိုဖြစ်စေပြီး  အာရုံကြောအဆိပ်သင့်မှုဆိုင်ရာ  သက်ရောက်မှုများကိုဖြစ်စေသည်။

ရေရှည်ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ၊ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးကျဆင်းမှုနှင့် သွေးကြောဆိုင်ရာမှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းမှု ဖြစ်နိုင်သည်။ မှတ်ဉာဏ်၏အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော သိမြင်မှုနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်တာများ ချိတ်ဆက်မှုကိုချို့ယွင်းစေသည်။  ဝါရှင်တန်တက္ကသိုလ်မှ  လေ့လာမှုတစ်ခုအရဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည်  ဦးနှောက်ကိုကျုံ့သွားစေပြီး မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းခြင်းနှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးလျော့ကျခြင်းတို့  ခံစားရကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။Global  Open  Science  တွင်ထုတ်ဝေသောတွေ့ရှိချက်အရ ဆေးလိပ်သောက်သူများသည် အသက်အရွယ်နှင့်ဆက်နွှယ်သော မှတ်ဉာဏ်ကျဆင်းမှုနှင့်  အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေမြင့်မားကြောင်း တွေ့ရသည်။

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းနှင့်ဦးနှောက်ထုထည်သေးငယ်ခြင်းတို့ ဆက်စပ်နေကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များက ယခင်အချိန်ကတည်းကသိရှိခဲ့ကြသည်။ မကြာသေးမီအချိန်ထိ သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၏ အဆုတ်နှင့်နှလုံးအပေါ်သက်ရောက်သော   ကြောက်မက်ဖွယ်ဆိုးကျိုးများကို အာရုံစိုက်ထားပြီး ဦးနှောက်အပေါ်သက်ရောက်မှုများကို   အာရုံစိုက်မှုလျော့နည်းခဲ့သည်။  သို့သော်ဦးနှောက်ကို   ပို၍အနီးကပ်ကြည့်လာသည်နှင့်အမျှဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်အတွက် အမှန်တကယ်ဆိုးရွားသော အန္တရာယ်ဆိုင်ရာအချက်အလက်များကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းသည် ဦးနှောက်၏အိုမင်းရင့်ရော်မှုကိုရပ်တန့်ရန်နှင့်   ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးလျော့ကျစေမည့်အန္တရာယ်ကို  ကာကွယ်နိုင်သည်။ ပြီးပြီးသားပျက်စီးမှုများကို ပြန်ပြင်၍မရသော်လည်း နောက်ထပ်ပျက်စီးမှုများမဖြစ်စေရန်ရှောင်ရှားနိုင်ပါသည်။

သို့ဖြစ်၍ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည်  ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးအတွက်  အန္တရာယ်ဖြစ်စေသောအချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်သောအချက်တစ်ခုလည်းဖြစ်ပါသည်။

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည်သိမြင်နိုင်စွမ်းကျဆင်းမှုကို သိသာထင်ရှားစွာ အကျိုးသက်ရောက်စေကြောင်း လေ့လာမှုများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဥရောပ ၁၄ နိုင်ငံမှ   အသက် ၅၀ နှစ်နှင့်အထက်အရွယ်ရောက်ပြီးသူ ၃၂၀၀၀ ဦးထံမှ သိမြင်နိုင်စွမ်းကျဆင်းစေသောအချက်အလက်များကို စေ့စေ့စပ်စပ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာလေ့လာခဲ့ရာ      ဆေးလိပ်သောက်သူများ၏သိမြင်မှု ရမှတ်များသည် ဆေးလိပ်မသောက်သူများနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက  ၁၀ နှစ်ကျော်တွင် ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ  ကျဆင်းသွားကြောင်းတွေ့ရသည်။   လေ့လာမှုများအရ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည်  ဦးနှောက် မှတ်ဉာဏ် လျင်မြန်စွာကျဆင်းမှုနှင့် သိသိသာသာ ဆက်စပ်နေကြောင်း    တွေ့ရှိခဲ့သည်။     ယနေ့ခေတ်၌ ဦးနှောက်စွမ်းအားကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် စူပါအစားအစာများ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာလေ့ကျင့်ခန်းများနှင့် နည်းပညာများတိုးတက်နေသည့်အချိန်တွင် မှတ်ဉာဏ်ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်အတွက်အဆိုးဆုံးအချက်များထဲမှတစ်ခုမှာ လူအများအပြား ဆေးလိပ်သောက်နေကြခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းဖြင့် ဘဝသက်တမ်းတိုးနိုင်ခြင်း သတင်းကောင်းမှာ ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းဖြင့် ဦးနှောက်အိုမင်းရင့်ရော်မှုနှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးကျဆင်းမှုအန္တရာယ်ကိုလျှော့ချနိုင်သည်ဟု လေ့လာမှုများက  ဖော်ပြသည်။   ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းသည် ဦးနှောက်တစ်သျှူးများ   ထပ်မံဆုံးရှုံးခြင်းမှ   ရပ်တန့်စေရန်ကာကွယ်ပေးနိုင်သော်လည်း ဦးနှောက်ပျက်စီးမှုကို မူလအရွယ်အစားသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိစေရန်အစားထိုးနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ အထောက်အထားများအရ ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းသည် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးကို သိသိသာသာတိုးတက်စေပြီး သက်တမ်းတိုးစေနိုင်ကြောင်း သက်သေပြထားသည်။ Oxford သုတေသီများသည် နှစ်ပေါင်း ၅၀ အတွင်း ဆရာဝန် ၃၅၀၀၀ နီးပါးကိုလေ့လာခဲ့ပြီး   အသက် ၆၀ မတိုင်မီ  ဆေးလိပ်ဖြတ်ပါက  သက်တမ်းသုံးနှစ်ထပ်မံတိုးနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ဆေးလိပ်သောက်သူ၏ ဦးနှောက်ကိုလေ့လာခြင်း

ဆေးလိပ်သောက်သူများနှင့် ဆေးလိပ်မသောက်သူများ၏  ဦးနှောက်သံလိုက်ဓာတ်မှန် (MRI Brain ) လေ့လာမှုများတွင် ဆေးလိပ်ပိုသောက်လေ အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ   ဦးနှောက်၏အရေးပါသောနေရာများတွင်    ထုထည်လျော့နည်းလာလေဖြစ်ကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။

ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၏ ဦးနှောက်တွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု

သိပ္ပံပညာရှင်များသည် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ ၃၀၀၀ ကျော်ကိုစစ်ဆေးခဲ့ရာ ဆေးလိပ်သောက်သူများသည် လျင်မြန်စွာလုပ်ဆောင်နိုင်မှု၊ အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် အလုပ်မှတ်ဉာဏ်တို့ကို အကဲဖြတ်သည့် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်စစ်ဆေးမှုများတွင် အမှတ်နည်းကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဆေးလိပ်သောက်သူများအတွက် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိသတင်းအချက်အလက်များကို အရှိန်အဟုန်ဖြင့်   အမီလိုက်နိုင်ရန်  အာရုံစိုက်နေရခြင်းသည်စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုဖြစ်လာပြီး မှတ်ဉာဏ်လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းလျော့နည်းလာသည်ကိုတွေ့ကြုံနေရသည်။  ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းနှင့်မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းခြင်းဆက်စပ်မှု၏အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ စီးကရက်အတွင်းရှိ ဓာတုပစ္စည်းများကြောင့် သွေးကြောများပျက်စီးပြီး အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါနှင့် ဦးနှောက်သွေးကြောဆိုင်ရာပြဿနာ များဖြစ်ကြောင်း    တွေ့ရှိရသည်။  သုတေသီများ လေ့လာမှုရလဒ်များကိုပေါင်းစပ်ဖန်တီးခဲ့သော World Alzheimer’s Report အရ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းသောရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ  ၃၀ မှ  ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုများကြောင်းတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါဖြစ်ပွားမှုအားလုံး၏  ၁၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။

စီးကရက်သောက်သည့်ပမာဏနှင့် မှတ်ဉာဏ် လျော့နည်းသောရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ဆက်စပ်မှုဆေးလိပ်သောက်ခြင်းနှင့် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးဆက်စပ်မှုမှာ လူတစ်ဦးသည် တစ်ရက်လျှင် ဆေးလိပ်သောက်သည့်ပမာဏပိုများလေ  ဦးနှောက်ထုထည် သေးငယ်လေဖြစ်သည်။ သုတေသီများ၏လေ့လာမှု ၃၇ခု၏ရလဒ်များတွင်  တစ်ရက်လျှင်   စီးကရက်အလိပ် ၂၀ သောက်တိုင်း မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းသော ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ၃၄ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာကြောင်းတွေ့ရှိခဲ့သည်။  ထို့ကြောင့်  တစ်ရက်သောက်သော ဆေးလိပ်အရေအတွက်ကို      လျှော့ချလိုက်ရုံဖြင့် မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းသောရောဂါဖြစ်ပွားမှုအန္တရာယ်ကို လျော့ကျစေနိုင်ပါသည်။

တစ်ဆင့်ခံဆေးလိပ်ငွေ့နှင့်မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းသောရောဂါဆေးလိပ်သောက်သူ၏ဆေးလိပ်ငွေ့အား ရှူရှိုက်ရခြင်းကို      ကိုယ်တိုင်ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းထက်ပြင်းထန်သည်ဟုယူဆကြပြီး  သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်     မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းမှုဖြစ်နိုင်သောအန္တရာယ်ရှိသည့် သိသာထင်ရှားသောအချက်တစ်ခုဟု လေ့လာသုံးသပ်မှုသုံးခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။

အနှစ်ချုပ်ရလျှင်ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းကျိုးမရှိသောကြောင့်  ဖြတ်တောက်ခြင်းသည်  မှတ်ဉာဏ်လျော့နည်းသောရောဂါနှင့်ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်များဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို များစွာလျှော့ချနိုင်ပြီး  လုံးဝရပ်တန့်ခြင်းသည်ဘဝအတွက်ပိုမိုကျန်းမာသောနှစ်များစွာကိုတိုးစေနိုင်သည်။ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ်  လုံးဝရပ်တန့်ခြင်းသည် မည်သည့်အခါမျှ နောက်ကျမည်မဟုတ်ကြောင်းတိုက်တွန်းရေးသားလိုက်ရပါသည်။

MWD Web Portal

Photo - Liver Doctor

ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါက အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ကနေတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်တာကြောင့် လူထူထပ် တဲ့နေရာတွေကိုသွားလာနေရသူတွေအနေနဲ့ ကိုယ်ခံအားနည်းနေချိန်နဲ့ ကြုံကြိုက်ပါက တုပ်ကွေး ဖြစ်စေတဲ့ဗိုင်းရပ်စ်တွေကူးစက်ပြီး  ရောဂါလက္ခဏာတွေ ခံစားရတတ်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ပါက ခံစားရတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကိုသက်သာစေဖို့ဖြတ်ကျော်နိုင်တဲ့နည်းလမ်းကောင်းတွေကို မျှဝေပေး လိုပါတယ်။

တုပ်ကွေးက အလွန်သေးငယ်တဲ့ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်ပြီးအသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတစ်ဆင့်လူတစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးကူးစက်စေပါတယ်။နှစ်စဉ်ပြောင်းလဲသွားတဲ့မျိုးကွဲကြောင့်နှစ်စဉ်ကာကွယ် ဆေးထိုးဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

တုပ်ကွေးရောဂါက ရောဂါပိုးရှိတဲ့လူနာ ချောင်း ဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်းကြောင့် လေထဲမှာ ရောဂါပိုးတွေ ပျံ့နှံ့ပြီးအသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်ပါတယ်။ ၁-၂ ရက်အကြာမှာ လူအများစု က နှာချေခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ ဖျားခြင်း၊ နွမ်းနယ်ခြင်း၊ကိုယ်လက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊   ကိုက်ခဲခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ပြီးလည်ချောင်းနာခြင်းစတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေခံစားရတတ်ပြီး  ၂-၇  ရက်အတွင်း ပျောက်ကင်းသွားတတ်ပါတယ်။ရောဂါလက္ခဏာ ပြင်းထန်ပါက  အဆုတ်ရောင်ခြင်း၊  အဆုတ်ပျက်စီး ခြင်းနဲ့ အသက်ဆုံးရှုံးခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

တုပ်ကွေးမဖြစ်အောင် Omega-3 မှီဝဲသင့်ပါတယ်။နေ့စဉ်ငါးစားသုံးမှုမရှိရင်Omega-3ကိုနေ့စဉ် ဖြည့်စွက်စားသုံးပေးပါကခန္ဓာကိုယ်ခုခံစွမ်းအားကို မြင့်မားစေလို့ ရာသီတုပ်ကွေးမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ Omega-3 က ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်စေတဲ့ ပိုးမွှားတွေကိုစားပေးတဲ့  ကလာပ်စည်း တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းအားကိုမြှင့်တင်ပေးတယ်လို့ဗြိတိန်အာဟာရနှင့်ဆေးပညာ သိပ္ပံတက္ကသိုလ်က လေ့လာ တွေ့ရှိထားပါတယ်။ တခြားလေ့လာမှုတွေအရOmega-3 က အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေ တစ်ဆင့် ဝင်ရောက်လာမယ့် ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်စေတဲ့ပိုးမွှားတွေအဆုတ်ထဲမရောက်အောင်ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

ဇင့်ဓာတ်ကို ဖျားနာနေချိန်မှာ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ Yale တက္ကသိုလ်  ရောဂါကာကွယ်ရေး စင်တာကပြုလုပ်တဲ့ လေ့လာမှုအရ ရာသီတုပ်ကွေး ရောဂါကြောင့်ဖျားနာတာခံစားနေရတယ်ဆိုရင်ဇင့် ၃၀ ကီလိုဂရမ်သောက်သုံးတာက အဖျားတာရှည် မဖြစ်အောင်တားမြစ်နိုင်ပါတယ်။နှာခေါင်းနဲ့  လည်ချောင်း ထဲမှာ  ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ ပွားများမှုမဖြစ်အောင် တားဆီးပေးလို့ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါသက်သာ ပျောက်ကင်းမှုမြန်ဆန်စေပါတယ်။  ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ပါက ပိုးမွှားတွေကို တိုက်ထုတ်ပေးတဲ့ သွေးဖြူဥထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းစေလို့ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်ခြေများပါတယ်။ လိုအပ်တာထက်ပိုပြီး သောက်သုံးမိပါက ခန္ဓာကိုယ်ခုခံအားစနစ်ကို ကျဆင်းစေတဲ့အပြင် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်တဲ့ သတ္တုဓာတ် စုပ်ယူမှုကို တားမြစ်ပါတယ်။

ဗီတာမင်-C နေ့စဉ်သောက်သင့်ပါတယ်။ ဗီတာ မင်-C  ကြွယ်ဝတဲ့အစားအစာတွေ  စားသုံးပေးပါက ခန္ဓာကိုယ်ခုခံစွမ်းအားမြင့်မားပြီး ပိုးမွှားတွေဝင်ရောက်ကူးစက်မှုမရှိအောင်  တားမြစ်ပေးပါတယ်။

ငရုတ်ပွ၊ အချဉ်ဓာတ်ရှိတဲ့သစ်သီး စတာတွေကနေ ဗီတာမင်-C ကိုရရှိနိုင်ပါတယ်။ လေ့လာမှုပေါင်း ၃၀ ကျော်အရ ဗီတာမင်-C က အအေးမိတုပ်ကွေးမဖြစ် အောင်  ကာကွယ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့   ထူးခြားချက်မျိုးတော့ မတွေ့ရှိရပါဘူး။  ဗီတာမင်-C  သောက်သုံးမှု များပြားပါက ကျောက်ကပ်ကျောက်တည်တာ၊ ဝမ်းဗိုက်မအီမသာဖြစ်တာ၊ ကလေးငယ်တွေမှာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းသွေးယိုစိမ့်တာတွေ  ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

ဗီတာမင်-C ကြွယ်ဝတာက သံပရာသီး၊ လိမ္မော်သီး၊ ဆီးသီး၊ ကျွဲကောသီး၊ ဆီးဖြူသီး၊ ငှက်ပျောသီး စတာတွေဖြစ်ပါတယ်။

ဗီတာမင်-D သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။ ဟားဗက်တက္ကသိုလ်ရဲ့လေ့လာမှုအရ ဗီတာမင်-D က ခုခံစွမ်း အားကိုမြင့်မားစေပြီး ရာသီတုပ်ကွေးပြဿနာတွေ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။  ခန္ဓာကိုယ် မှာ  ဗီတာမင်-D  ချို့တဲ့ပါက ဗီတာမင်-D ပြည့်ဝနေသူတွေထက်   အဆုတ်နဲ့အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှာ ပိုးဝင်နိုင်ခြေပိုများပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဗီတာမင်-D ပမာဏလုံလောက်နေပါက ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး တွေကို သေစေတဲ့  ပရိုတင်းတွေထုတ်လုပ်မှုကိုများပြားစေပါ တယ်။

ပန်းနာ၊  ရင်ကျပ်ရှိသူတွေမှာ  ဗီတာမင်-D  ချို့တဲ့ပါကလုံလောက်သူတွေထက်ခြောက်ကြိမ်ခန့် ဖျားနာနိုင်ခြေပိုများပါတယ်။ နံနက်ခင်းနေရောင်ခြည်နဲ့ထိတွေ့တာ၊ ဗီတာမင်-D ဖြည့်စွက်ထားတဲ့အစား အစာတွေ စားသုံးတာ၊  ငါးစားသုံးတာတွေကနေ  ဗီတာမင်-Dကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ ဖြည့်စွက်သောက် သုံးမယ်ဆိုရင် တစ်ရက်ကို ဗီတာမင်-D  ၁၀၀၀ အိုင်ယူ သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။

ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်နေချိန်မှာ    ဂျင်ဆင်းသောက်တာကြောင့် ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ပြီး ပျောက်ကင်းချိန် မှာကျန်ခဲ့တဲ့ချောင်းဆိုးတာကိုသက်သာစေတယ် လို့ အမေရိကန်ကင်ဆာနှင့် ပိုးမွှားကူးစက်မှု စင်တာရဲ့လေ့လာမှုအရ  သိရပါတယ်။ ဂျင်ဆင်းသောက်သုံးတာက  ရာသီတုပ်ကွေးရဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။ ဂျင်ဆင်းမှာပါဝင်တဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေက ပိုးမွှားတွေကိုတိုက်ထုတ်ပေးမယ့် သွေးဖြူဥ တွေနဲ့ ခုခံအားကောင်းမွန်စေတဲ့ ပရိုတင်းတစ်မျိုးရဲ့ထုတ်လုပ်မှုကို အားပေးတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

တုပ်ကွေးဖြစ်တဲ့အခါ   ပါရာစီတမောသောက်သုံး နိုင်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်တဲ့အခါ တချို့တွေမှာ ကိုယ်အပူချိန် ၁၀၂.F နဲ့အထက် တက်တာမျိုးတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ခေါင်းကိုက်တာ၊ ကိုယ်လက်‌ညောင်းကိုက်တာတွေ   ခံစားရနိုင်ပါတယ်။   ရေဓာတ်ခန်းခြောက်မှုမရှိအောင်ထိန်းသိမ်းပြီး  ရောဂါဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေမရောက်အောင်   ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ နာကျင်ကိုက်ခဲမှုတွေသက်သာစေဖို့  ပါရာစီတမော သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။

အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး သောက်နိုင်ပါတယ်။ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မလိုဘဲဆေးဆိုင်တွေမှာ အလွယ်တကူဝယ်ယူရရှိနိုင်တဲ့ အက်စပရင် (Aspirin)၊ ပါရာစီတမော (Paracetamol)၊  အိုင်ဗျူပရိုဖင်  (Ibuprofen) စတာတွေက တုပ်ကွေးကြောင့် နာကျင်ကိုက်ခဲနေတာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။ အက် စပရင်နဲ့ အိုင်ဗျူပရိုဖင်တို့က ရောင်ရမ်းမှုတွေကို လျော့နည်းစေပြီး  အက်စပရင်နဲ့ ပါရာစီတမောက  ဖျားနာတာကို သက်သာစေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရေရှည် စွဲပြီးသောက်သုံးဖို့မသင့်ပါဘူး။

အအေးမိပြီး တုပ်ကွေးဖြစ်နေရင် ရေဓာတ်မခန်းခြောက်အောင် ရေများများသောက်ပေးသင့်ပါတယ်။ သစ်သီးဖျော်ရည်၊ ဆော်ဒါ၊ သံပရာနံ့ထည့်ထားတဲ့ရေ စတာတွေ သောက်သုံးသင့်တယ်။ ကဖင်းဓာတ်ပါတဲ့ အရည်တွေက  ဆီးရွှင်စေတာကြောင့်  ရေဓာတ်ခန်းခြောက်မှုဖြစ်စေလို့ မသောက်သုံးသင့်ပါဘူး။

စွပ်ပြုတ်သောက်နိုင်ပါတယ်။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ပါကစွပ်ပြုတ်သောက်သုံးတာက အသင့်တော်ဆုံး ပါပဲ။ ကြက်သားစွပ်ပြုတ်သောက်သုံးတာက အဆုတ်နဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းအထက်ပိုင်း ပိုးမွှားကူးစက်မှုကြောင့်ခံစားရတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို သက်သာစေတယ်လို့ ဆေးပညာဂျာနယ် တစ်စောင် မှာ ရေးသားဖော်ပြထားပါတယ်။

ငုံဆေးပြားငုံသင့်ပါတယ်။ လိုအပ်ရင် Amoxicillin 500  Mg  နဲ့ စထရပ်ဆဲလ် (Strepsil)ကိုတစ်နေ့ နှစ်ကြိမ် ၅-၇ ရက်သောက်သင့်ပါတယ်။  ဇင့်ဓာတ် ပါတဲ့ငုံဆေးပြားတွေကရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်ရင် ခံစားရတဲ့   လတ်တလောရောဂါလက္ခဏာတွေကို သက်သာစေပါတယ်။

အိပ်စက်အနားယူသင့်ပါတယ်။  ရာသီတုပ်ကွေး ဖြစ်နေပါက အလုပ်သွားတာ၊ ကျောင်းသွားတာမျိုးတွေ မလုပ်သင့်ပါဘူး။ အိမ်မှာပဲ အိပ်စက်အနားယူ တာကရောဂါလက္ခဏာတွေကိုသက်သာစေပြီး အမြန်ဆုံးနေပြန်ကောင်းစေပါတယ်။

လေထုစွတ်စိုမှုရှိသင့်ပါတယ်။ အခန်းတွင်း လေထုစွတ်စိုမှုရှိတာက နှာခေါင်းပိတ်တာ၊ လည်ချောင်းနာတာတွေကို  သက်သာစေပါတယ်။   အခန်းတွင်းမှာ ပစ္စည်းတွေ၊ ပိုးမွှားတွေကင်းရှင်းပြီး သန့်ရှင်းသပ်ရပ် မှုရှိအောင်ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။ရေငွေ့ရှူခြင်းကချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာစေး၊ နှာခြောက်ခြင်းကို သက်သာ စေပါတယ်။ စီထရင်းနဲ့ ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေးရည် သောက်နိုင်ပါတယ်။           ။

MWD Web Portal

Photo - iStock

စတော်ဘယ်ရီသီးအမျိုးအစားများနှင့်စားသောက်မှုပုံစံအမျိုးမျိုးစတော်ဘယ်ရီမျိုးအနေဖြင့် ဒေသသီး၊ ထိုင်ဝမ်မျိုး အကြွပ်ချိုမွှေးစတော်ဘယ်ရီသီးနှင့်   ဂျပန်ချိုမွှေးသီးဟူ၍   သုံးမျိုးရှိသည်။ အသီးအရောင်မှာ အနီရောင်၊ ပန်းရောင်နှင့်  အဖြူရောင်များပါရှိပြီး   အသီးပုံသဏ္ဌာန်မှာ ထုလုံးချွန်ပုံမှဘဲဥပုံအထိ အမျိုးမျိုးရှိသည်။    စတော်ဘယ်ရီသီးကို  ဇူလိုင်လမှ အောက်တိုဘာလအထိ စိုက်ပျိုးကြပြီး စတင်ထွက်ရှိချိန် ဧပြီလကုန်အထိခူးဆွတ်နိုင်သည်။  စတော်ဘယ်ရီသီးကို  အချိုပွဲအဖြစ်  အသီးအတိုင်းစား၍ ရသကဲ့သို့ ငပိ၊  ငရုတ်သီးမှုန့်တို့ဖြင့် သုပ်စားခြင်း၊  ဝိုင်အဖြစ်   စိမ်သောက်ခြင်း၊ ဖျော်ရည်ပြုလုပ် သောက်သုံးခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီယိုထိုးစားခြင်းအပြင်  ဟင်းချက်ရာတွင်လည်း  ထည့်သွင်းအသုံးပြုနိုင်သည်။  စတော်ဘယ်ရီသီး၏အရွက်ကို  လက်ဖက်ရည်ကဲ့သို့   ဖျော်သောက်ပေးခြင်းဖြင့်လည်း အာဟာရဓာတ်များကိုရရှိစေသည်ဟု သိရသည်။ စတော်ဘယ်ရီရွက် လက်ဖက်ရည်သောက်ခြင်းသည်   နလန်ထအားအင်နည်းပါးနေသူအတွက် ကောင်းမွန်သော အာဟာရဖြစ်စေပါသည်။ 

စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သောအာဟာရဓာတ်များ

စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ခန္ဓာကိုယ်ကို အကျိုးပြုစေသည့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်၊ ပက်တင်နှင့်  အမျှင်ဓါတ်၊ရေဓာတ် နှင့်ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည့်အပြင်ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အရေးပါသည့် ဗီတာမင်-C နှင့် ဖောလစ်အက်စစ် သို့မဟုတ် ဗီတာမင်-B9   နှင့် တခြားဗီတာမင်ဓာတ်များ၊ ကယ်လ်စီယမ်၊   ပိုတက်ဆီယမ်၊  မဂ္ဂနီဆီယမ်၊ မီးစုန်းနှင့် သံဓာတ်ကဲ့သို့ သတ္တုဓာတ်များလည်း ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည်။

ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကိုလျှော့ချပေးနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သော ဗီတာမင်-C၊ Ellagic Acid ၊ Phytonutrients နှင့် ဖောလစ်အက်စစ်တို့က ကင်ဆာရောဂါကို တိုက်ထုတ်ပေးနိုင်သည်။ ရင်သားကင်ဆာနှင့်သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း လျှော့ချပေးသည်။  စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့်   အမျှင်ဓာတ်က  ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုကင်းစေပြီးဝမ်းမှန်စေကာ  အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ပွားနိုင်ခြေနည်းစေသည်။

အရိုးများကိုသန်မာစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်မဂ္ဂနိစ်၊ ကော့ပါး၊ သံဓာတ်၊ ဖော့စဖရပ်စ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်နှင့် ဇင့်ဓာတ်တို့ပါဝင်မှုကြောင့် အရိုးများကိုကြံ့ခိုင်စေပြီး အရိုးမပါးအောင်နှင့် အရိုးမပွအောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ စတော်ဘယ်ရီသီးသည် မှတ်ဉာဏ်အားကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန်နှင့်  မျက်စိကျန်းမာစေရန်အတွက်လည်း အထောက်အကူပြုသည်။

သွေးတိုးကိုကျစေနိုင်

စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပိုတက်ဆီယမ်ပါဝင်မှုကြောင့်သွေးတိုးကျစေနိုင်ပြီး နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။   သွေးကြောများကို   ပြေလျော့စေနိုင်သောကြောင့် ရုတ်တရက်နှလုံးရပ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်းနှင့် နှလုံးသွေးကြောပိတ်ခြင်းများ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။

ဆီးချိုကိုထိန်းညှိပေးပြီးသွေးလည်ပတ်မှုကောင်းစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်   ပါဝင်သည့် အမျှင်ဓာတ်က သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်သဖြင့် ဆီးချိုသမားများအတွက်သင့်တော်ပါသည်။ သံဓာတ်နှင့် တခြားသတ္တုဓာတ်များ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သဖြင့်   သွေးလည်ပတ်မှုစနစ်ကို ကောင်းမွန်စေပြီး  ခန္ဓာကိုယ်ကို ကျန်းမာစေနိုင်သည်။

အနာကျက်မြန်ဆန်စေနိုင်

စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ဗီတာမင်-C၊ Ellagic Acid နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သည့် ဗီတာမင်နှင့် သတ္တုဓာတ်များ ပါဝင်နေသောကြောင့်အနာကျက်ဖြစ်စဉ်မြန်ဆန်အောင် လှုံ့ဆော်ပေးပြီး အဖျားကိုမြန်မြန်သက်သာစေနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများ၊ ခွဲစိတ်ထားသူများ စားသုံးပေးသင့်ပါသည်။

အဆီပိုများကိုချေဖျက်ပေးပြီးကိုယ်အလေးချိန်လျော့ကျစေနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သည့် Ellagic Acid နှင့်  ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်အာနိသင်များက   ကိုယ်အလေးချိန်ကို အကောင်းဆုံး ထိန်းညှိပေးနိုင်ပါသည်။

နာတာရှည်ရောင်ရမ်းမှုများကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန်တက်ခြင်းမဖြစ်အောင်   ကာကွယ်ပေးနိုင်သကဲ့သို့   ကိုယ်တွင်းရှိ ဟော်မုန်းများကိုလည်းအကောင်းဆုံးထိန်းညှိပေးပြီး ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကျစေရန်အားပေးသည့် ဟော်မုန်းများ ထွက်ရှိလာအောင် လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သည်။

ထို့ပြင် Anthocyanin  ဟုခေါ်သည့်  ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်အာနိသင်ရှိသောကြောင့်   အစားစားချင်စိတ်ကိုထိန်းညှိပေးနိုင်သည့်  Adiponectin  ဟော်မုန်းထွက်ရှိအောင်လှုံ့ဆော်ပေးသည်။အဆိုပါဟော်မုန်းကအဆီကို အကောင်းဆုံးချေဖျက်ပေးနိုင်သဖြင့် အမျိုးသမီးများကို သွယ်လျလှပစေပြီး အဆီပိုကင်းသည့် ခန္ဓာကိုယ်အချိုးအစားကို ပိုင်ဆိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။နှလုံးကျန်းမာရေးအတွက်လည်း  အထောက်အကူပြုပြီး   ကိုယ်အလေးချိန်ကို  ထိန်းညှိရာတွင် များစွာအထောက်အကူပြုသည်ဟု သုတေသနပညာရှင်များက ဆိုထားသည်။

အသားအရေအတွက်အထောက်အကူပြုခြင်း

စတော်ဘယ်ရီသီးအပါအဝင် ဘယ်ရီသီးတော်တော်များများသည် အရေပြားပေါ်ကဆဲလ်သေများကို  အထိရောက်ဆုံးဖယ်ရှားပေးပြီး အရေပြားဆဲလ်များအသစ်ဖြစ်ပေါ်မှုကို  အကောင်းဆုံးအား ဖြည့်ပေးနိုင်သည့် Alpha Hydroxy  Acid ကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေသည်။ ထို့ပြင် စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့်   Salicylic Acid နှင့် Ellagic Acid  တို့မှ  အသားအရောင်မညီမှုနှင့် အရေပြားတွင် အစက်အပြောက်များမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးသကဲ့သို့ အရေပြားပေါ်ကအမည်းစက်များနှင့် ဝက်ခြံအမာရွတ်များကို သက်သာစေနိုင်သည်။ ဆဲလ်သေများကို အထိရောက်ဆုံးဖယ်ရှားပေးပြီးချွေးပေါက်များကိုထိန်းညှိကာ အသားအရေကို တင်းရင်းလှပစေနိုင်သည်။ဝက်ခြံများမဖြစ်အောင်အထိရောက်ဆုံးကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့် Pectin နှင့် ဗီတာမင်-C တို့ကလည်းကိုယ်ခံအားကိုကောင်းစေပြီး  အရွယ်မတိုင်ခင်အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းကို တားဆီးပေးနိုင်ကာ ဗီတာမင်-C ကြွယ်ဝသောကြောင့်  ခုခံအားစနစ်ကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ရုံသာမကဘဲအသားအရေကိုကြည်လင်ကျန်းမာစေရန် အကောင်းဆုံးအားဖြည့်ပေးပြီး အသားအရေကောင်းစေကာ ဓာတ်မတည့်မှုကို သက်သာစေနိုင်သည့်အပြင် ဗီတာမင်-C တွင် Anti-inflammatory ဟုခေါ်သောရောင်ရမ်းမှုကို   သက်သာစေနိုင်သည့် ဂုဏ်သတ္တိရှိ၍  ဝက်ခြံကြောင့်ဖြစ်သည့်  ရောင်ရမ်းမှုများကို သက်သာအောင် ကူညီပေးနိုင်သည်။

အရွယ်တင်နုပျိုစေနိုင်

ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်အာနိသင်ကြွယ်ဝမှုက  ခန္ဓာကိုယ်ကို  ဓာတ်တိုးပစ္စည်းများကြောင့် ထိခိုက်မှု၊ အရွယ်မတိုင်ခင်အိုမင်းရင့်ရော်မှုများကိုအထိရောက်ဆုံး ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါသည်။ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတစ်မျိုးဖြစ်သည့် Ly-copene ပါဝင်မှုက အရွယ်တင်စေရန် အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်ပါသည်။

ဆံပင်မကျွတ်အောင်ကာကွယ်ပေးနိုင်စတော်ဘယ်ရီသီးတွင်  ဗီတာမင်-C ကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေမှုက ဆံသားကျန်းမာရေးကိုအကောင်းဆုံးအားဖြည့်ပေးနိုင်သည့် သံဓာတ်စုပ်ယူမှုကို ကောင်းစေနိုင်သည်။     ဆံပင်ကျွတ်ရခြင်း၏   အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ  သံဓာတ်နည်းသောကြောင့်ဖြစ်သဖြင့် ဆံပင်ကျွတ်ခြင်း၊ ဆံပင်ပါးခြင်းကင်းဝေးချင်လျှင် စတော်ဘယ်ရီသီးကို စားသုံးပေးသင့်သည်။

စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်တွင်ပါဝင်သော အာဟာရဓာတ်များ စတော်ဘယ်ရီသီးကိုကြိတ်ခြေပြီး သကြားနှင့်သောက်နိုင်သကဲ့သို့ နို့စိမ်း၊ နို့ဆီ၊ နွားနို့တို့နှင့်ရောပြီးဖျော်ထားသည့် စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်က အရသာရှိပြီး လူကိုလန်းဆန်းစေနိုင်ပါသည်။  စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်တစ်ခွက်တွင် ဗီတာမင်-C ၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊  ဖောလစ်အက်ဆစ်၊ မဂ္ဂနိစ်၊ကော့ပါး၊ဇင့်၊ဗီတာမင်-E၊ ကယ်လ်စီယမ်၊ ဗီတာမင်-B နှင့် သဘာဝအချိုဓာတ်များ  ပါဝင်သည့်အပြင် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သော ဗီတာမင်နှင့်    သတ္တုဓာတ်များလည်းပါဝင်နေပါသည်။ အရသာရှိသည့် စတော်ဘယ်ရီဖျော်ရည်ကို    သောက်သုံးပေးခြင်းဖြင့် အသားအရေကောင်းမွန်စေနိုင်ခြင်း၊ အရိုးများကျန်းမာကြံ့ခိုင်စေနိုင်ခြင်း၊ သွေးတိုးကျစေနိုင်ခြင်း၊ဆီးချိုထိန်းညှိပေးခြင်း၊    သွေးလည်ပတ်မှုကောင်းမွန်စေခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါကာကွယ်ပေးခြင်းနှင့်  အနာကျက်မြန်စေနိုင်ခြင်း  စသည့် ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

စတော်ဘယ်ရီသီး၏အကျိုးကျေးဇူးစတော်ဘယ်ရီသီးတွင်ပါဝင်သည့် အချည်ဓာတ်အနည်းငယ်ကြောင့် သွေးတွင်းအဆီဓာတ်များကို ထိန်းပေးနိုင်ပြီး ကိုလက်စထရောကို လျော့နည်းစေနိုင်ခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်နှင့် သွေးတွင်းအချိုဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်ခြင်း၊  Pectin နှင့် ဗီတာမင်-C ဓာတ်တို့ကလည်း ကိုယ်ခံအားကောင်းစေပြီး     အရွယ်မတိုင်ခင် အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းကို တားဆီးပေးနိုင်ခြင်း၊ခုခံအားကိုမြှင့်တင်ပေးနိုင်သည့်အတွက် ရောဂါပိုးမွှားများကိုကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်း၊    စတော်ဘယ်ရီသီးတွင် ပါဝင်သည့်အမျှင်ဓာတ်က ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုကင်းစေပြီး ဝမ်းမှန်စေကာ အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ပွားနိုင်ခြေနည်းစေခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီသီးသည် မှတ်ဉာဏ်အားကိုပိုကောင်းမွန်စေရန်နှင့်   မျက်စိကျန်းမာရေးကောင်းမွန်စေရန်အတွက်လည်း အထောက်အကူပြုခြင်း၊ စတော်ဘယ်ရီသီးကို နွေရာသီတွင် အပူများပြီးနှုတ်ခမ်းခြောက်တတ်သူများ၊  ချောင်းခြောက်မကြာခဏဆိုးလေ့ရှိသူများ၊ မကြာခဏဝမ်းကိုက်တတ်သူများ၊ ဝမ်းချုပ်တတ်သူများပို၍စားသုံးသင့်သည်။ ထို့ပြင်စိတ်ကိုပျော်ရွှင်စေနိုင်သည့် Serotonin ဟော်မုန်းကိုအားပေးနိုင်ပြီး အနာကျက်လွယ်စေသည့်   အကျိုးကျေးဇူးများကိုပါရရှိနိုင်သည်။

အနှစ်ချုပ်ဆိုရသော် စတော်ဘယ်ရီသီးကိုစားသုံးရန်ဝယ်ယူရာတွင် ဘေးဥပဒ်မဖြစ်စေရန်ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း အကောင်းဆုံးဖြစ်စေရန်လတ်ဆတ်သည့်အသီးများကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူကြရမည်ဖြစ်သည်။ထို့ကြောင့်နီရဲတောက်ပြောင်တင်းရင်းပြီးအသီးအပေါ်တွင်လတ်ဆတ်သည့်အရွက်စိမ်းစိမ်းလေးရှိနေသော  အသီးမျိုးကိုသာ ရွေးချယ်ဝယ်ယူသင့်ပါသည်။အရောင်အဆင်းရောအရသာပါပြည့်စုံပြီး ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ကောင်းကျိုးများစွာပေးနိုင်သည့် စတော်ဘယ်ရီသီးကို နေ့စဉ်စားသုံးပေးသင့်ပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။

MWD Web Portal

ခုရက်ပိုင်း ကလေးတွေ အန်တာ၊ ဖျားတာတွေ ခပ်စိတ်စိတ်ကြားရပါတယ်။ ဒါကြောင့် မိဘများ ဆောင်ရန်၊ရှောင်ရန်တွေသိရစေဖို့ ဒီဆောင်းပါးကိုရေးသားလိုက်ပါတယ်။

ယေဘူယျအားဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန် 100.4°F (38°C) ထက်ပိုမြင့်တယ်ဆိုရင် ကလေးတစ်ဦဖျားနေပြီလို့ သတ်မှတ်ယူဆပါတယ်။

💠ကလေးဖျားရတဲ့အကြောင်းအရင်းများကတော့

-Respiratory Syncytial Virus သကဲ့သို့သော ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုများ
-နားပိုးဝင်ခြင်း
-ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း (UTIs)
-အဆုတ်ရောင်ခြင်းကဲ့သို့ ဘက်တီးရီးယားပိုးဝင်ခြင်း
-ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း
-သွားကိုက်ခြင်း (သွားပေါက်ခြင်း)
-အပူလွန်ကဲခြင်းစတဲ့အချက်တွေကတော့ အဖြစ်များတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေပါ။

📍ပိုသတိထားရမယ့်အရွယ်

မွေးကင်းစကလေးများနဲ့ အသက်၆လအောက်ကလေးများဟာ အင်မတန်နုနယ်ပြီး ခုခံအားစနစ်များဖွံ့ဖြိုးဆဲကာလဖြစ်တဲ့အတွက် ဖျားနာခြင်းဖြစ်ရင် ပြင်းထန်နိုင်ပါတယ်။

အခုလိုမိုးရာသီမှာအဖြစ်များတာကတော့ Acute Viral Infectionလို့ခေါ်တဲ့ ရုတ်တရက် Virus ပ်ိုးဝင်ပြီးဖျားနာမှု (အအေးမိဖျားနာခြင်း)နဲ့ရိုးရိုးအအေးမိခြင်းတို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဖျားနာမှုတွေဟာ Virus ပိုးကြောင့်ဖြစ်ကြပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိုင်းဆိုင်ရာကိုတိုက်ခိုက်တဲ့ဗိုင်းရပ်စ်တွေပါ။ ဒါ့အပြင် ရာသီတုပ်ကွေးလည်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။ Influenza Virus ကြောင့်ပါ။

🔺အရေးအကြီးဆုံးကတော့ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါပါ။ ဒီရောဂါကိုလည်း လုံးဝမေ့ထားလို့မရပါဘူး။ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဆရာကြီးဖြစ်သူ ကလေးအထူးကုဆရာဝန်ကြီး ပါမောက္ခ ဦးစောဝင်းက သင်ပေးဖူးပါတယ်။

'ရာသီတိုင်းတွင် ဖျားနာလျှင် 
သွေးလွန်တုပ်ကွေးမှတ်
အဖျားကျစဉ် မလန်းလျှင် 
အစဉ်သတိချပ်' ဆိုပြီး ကဗျာစာချိုးလေးနဲ့သင်ပေးဖူးပါတယ်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးကတော့ မိဘများ အထူးဂရုစိုက်ရမယ့်ရောဂါပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကလေးကဖျားလို့နုံးနေတာက ရိုးရိုးအဖျားမှာလည်းဖြစ်တတ်ပေမယ့် အဖျားကျတာတောင် မလန်းဘဲ နုံးနေပြီဆိုရင်တော့ သွေးလွန်တုပ်ကွေးကို အမြဲထည့်စဉ်းစားပါလို့မှာထားခဲ့တာပါ။

▪️သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကတော့ Aedes လို့ခေါ်တဲ့ နေ့ဘက်မှာကိုက်တဲ့ခြင်ကနေ ရောဂါပိုးကူးစက်တာပါ။ ခြင်ကိုက်ခံရပြီး ၄ရက်ကနေ ၁၀ရက်အတွင်းရောဂါလက္ခဏာစပြပါတယ်။

-ဖျားနာခြင်း(အဖျားကြီးခြင်းနဲ့အတူ)
-ကိုယ်လက်ကိုက်ခဲခြင်း
-မှိန်းခြင်း
-အရေပြားပေါ်တွင်အနီစက်များထွက်ခြင်း
-Hess Test - positive ဖြစ်ခြင်း
-အော့အန်ခြင်း
-နှာခေါင်းသွေးလျှံခြင်းနှင့်
​-အညိုရောင်(ကော်ဖီနှစ်ရောင်)အန်ခြင်း စတဲ့-အချက်တွေပါတွဲရှိလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကို အထူးသံသယရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။

💠သွေးလွန်တုပ်ကွေးမှာ အထူးဂရုပြုရမှာကတော့ သွေးလန့်လက္ခဏာပါပဲ။

ကလေးရဲ့စဖျားတဲ့ရက်ကို သေချာမှတ်သားထားဖို့လိုပါတယ်။ Day 3 မှ D7 အထိ သေချာဂရုစိုက်စောင့်ကြည့်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

💠အန္တရာယ်ရှိတဲ့လက္ခဏာတွေကတော့

🔺ကလေးမှိန်းနေခြင်း / ကယောင်ကတမ်းဖြစ်ခြင်း
🔺ဗိုက်နာခြင်း
🔺ဗိုက်ကိုအထိမခံခြင်း
🔺ဆက်တိုက်အန်ခြင်း
🔺သွေးစစ်တဲ့အခါ (သွေးဖြူဥ WBC ကျခြင်း) (PCV တက်ခြင်း) စတဲ့အချက်တွေတွေ့ရရင် အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ချက်ချင်းဆေးရုံတက်ရမယ့်အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် မိဘများအနေနဲ့ ကလေးတွေနေမကောင်းဖြစ်တဲ့အခါ ၊ ကိုယ်အပူချိန်တက်တဲ့အခါ စပြီးနေမကောင်းဖြစ်တဲ့ရက်ကို မှတ်သားထားပေးပါ။ Day 1 , Day 2, Day 3 စသဖြင့် မှတ်သားထားပေးရင် ဆေးခန်းပြတဲ့အခါမှာ ရောဂါရာဇဝင်မှတ်သားမှုမှာပိုပြီး မြန်ဆန်ပါတယ်။ ဆရာဝန်နဲ့လူနာစောင့် ပူးပေါင်းပါဝင်မှုကိုတိုးတက်စေပါတယ်။ အချို့သောဖျားနာမှုများမှာ အဖျားကြီးရင် Day ဘယ်လောက်ဖြစ်နေသလဲပေါ်မူတည်ပြီး ဆရာဝန်များက စောင့်ကြည့်ခိုင်းတာမျိုး၊ ဆေးစစ်ခြင်းများပြုလုပ်ရတာမျိုးရှိတဲ့အတွက် ဆေးကုသမှုကိုပိုမိုလွယ်ကူချောမွေ့စေပါတယ်။

▪️နောက်တစ်ခုက ဆေးတိုက်တာပါ။ ပါရာစီတမောဟာ ကိုယ်အပူချိန်ကျစေပါတယ်။ ကိုက်ခဲနာကျင်မှုကိုသက်သာစေပါတယ်။ ဒါသည် ရောဂါလက္ခဏာကိုသက်သာစေတဲ့ဆေးဝါးသာဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်ပူကျချင်ဇောနဲ့ ၂နာရီ တစ်ခါ ၃နာရီတစ်ခါ မတိုက်ရပါဘူး။ ၆နာရီခြားသာတိုက်ပေးရပါမယ်။ လိုအပ်တဲ့ပမာဏထက် ပိုပြီးတိုက်တာဟာ ကလေးငယ်ရဲ့ အသည်းကိုဆိုးကျိုးဖြစ်စေပါတယ်။ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့လိုအပ်သောပမာဏပဲတိုက်မယ်ဆိုရင်တော့ ဘေးကင်းပါတယ်။

▪️အရေးကြီးဆုံးသတိပေးချင်တာကတော့ မွေးကင်းစကလေးတွေဖျားတဲ့အခါ ဆေးခန်းပြဖို့ မတွန့်ဆုတ်ပါနဲ့။ အရပ်ကပြောတဲ့ သူငယ်နာပျောက်ဆေးများခွံ့ခြင်းဟာ မွေးစကလေးငယ်အတွက် အသက်အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။ နို့ပဲစို့နိုင်သေးတဲ့ အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းမှာ အဖတ်ဝင်ရင် အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။ အစာသီးနိုင်ပါတယ်။ ဆေးတို့ပတ်ရှူခိုင်းခြင်းကလည်း ကလေးရဲ့နုနယ်တဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ထိခိုက်ပါတယ်။ ပန်းနာရင်ကြပ်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အဲဒီအပြုအမူတွေကိုရှောင်သင့်ပါတယ်။

▪️ဒါ့အပြင် ကလေးဖျားတဲ့အခါ လက်ထိပ်များကို ဖောက်ခြင်း၊ အသားများကို နို့ဆီဘူးခွံနဲ့ခြစ်ခြင်းများလုံးဝမပြုလုပ်ရပါ။ အဲဒီလိုလုပ်တဲ့အခါ သွေးပုပ်တွေထွက်လာတယ်ဆိုတဲ့အယူအဆကလည်း လုံးဝမှားယွင်းပါတယ်။ ကလေးဟာ မက်ကလောင်ဖောက်/ခြစ်စဉ်မှာ နာကျင်တဲ့အတွက် အလွန်အမင်းလှုပ်ရှားရုန်းကန်နေရတာကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဇီဝရုပ်ဖြစ်စဉ်မြန်သွားပြီး ချွေးထွက်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခေတ္တအပူကျသွားသလိုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကိုအမှတ်မှားကြတာဖြစ်ပါတယ်။ နုနယ်တဲ့အရေပြားကို သံစများနဲ့ ခြစ်ခြင်းကြောင့် သွေးများထွက်ကာ မေးခိုင်ရောဂါပိုးကူးစက်ကောင်းကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ Bacteria ပိုးမွှားများကူးစက်ပြီး ပိုးဝင်နိုင်ပါတယ်။ သန့်ရှင်းမှုနည်းပါးရင် ဖျားနာပြီး သွေးဆိပ်သင့်တဲ့အထိဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးဖျားနာတဲ့အခါ မက်ကလောင်ဖောက်ခြင်း ၊ခြစ်ခြင်းများကိုတော့ လုံးဝရှောင်ရပါမယ်။

ဖျားနာခြင်းနဲ့အတူ ဝမ်းလျှောခြင်း၊ အန်ခြင်းဟာလညါ် တွဲဖြစ်တတ်သလို တစ်ခုချင်းစီလည်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ကလေးငယ်များဝမ်းလျှောပြီးအန်ခြင်းတွဲဖက်တဲ့အခါ

▪️ကလေးကိုအိမ်မှာကောင်းကောင်းအနားယူစေပါ။အပြင်ခေါ်သွားခြင်း၊ ကျောင်းပို့ခြင်းမပြုပါနဲ့။
▪️အရည်များများတိုက်ပေးပါ။ ရိုးရိုးရေတစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘဲ ဆန်ပြုတ်၊ စွပ်ပြုတ်ရည် စသဖြင့် ရေဓာတ်မှန်သမျှတိုက်ပေးပါ။ နည်းနည်းနဲ့ မကြာခဏတိုက်ပါ။ အများကြီး တစ်ခါတည်းမတိုက်ပါနဲ့။
▪️မိခင်နို့ဆက်တိုက်ပါ။ 
▪️အစာကြေလွယ်သောအစားအစာများကိုကျွေးပေးပါ။
▪️WHO Formula နဲ့ထုတ်ထားသော ဓာတ်ဆားကိုတိုက်ပေးပါ။ကလေးငယ်ရဲ့ ကုန်ဆုံးသွားတဲ့အရည်ဓာတ်နဲ့ဓာတ်ဆားတွေကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းပြီး အထိရောက်ဆုံးကုသနိုင်ပါတယ်။ ကလေးဝမ်းသွားတဲ့ပမာဏအပေါ်မူတည်ပြီး အနည်းအများတိုက်ရပါတယ်။ ကလေးဝမ်းတစ်ခါသွားပြီးတိုင်း ဇွန်း သို့မဟုတ် ခွက်လေးနဲ့ဓာတ်ဆားရည်တိုက်ရပါမယ်။ 
▪️ဗိုက်နာခြင်းသက်သာအောင် Paracetamol ကို သတ်မှတ်အညွှန်းအတိုင်းတိုက်နိုင်ပါတယ်။
ကလေးငယ်၆လအောက်ဆိုပါက ဆေးခန်းပြရပါမယ်။

ကလေးဟာ အန်တာပါဖြစ်နေပြီဆိုရင် Ondansetron ဆိုတဲ့ဆေးဝါးကို အရေးပေါ်အခြေအနေနဲ့ ဆေးရုံဆေးခန်းဝေးသောနေရာများမှာ စနစ်တကျသုံးနိုင်ပါတယ်။ အသက် ၆လအထက်ကလေးကိုသာတိုက်ရပါမယ်။ ဆေးပမာဏအနေနဲ့ကိုယ်အလေးချိန်နဲ့တွက်ပြီးတိုက်ရပါမယ်။

ကလေးကိုယ်အလေးချိန် 8-15 kg အတွင်း ဆေး 2mg  , 15-30 kg အတွင်း ဆေး 4mg, > 30kg ဆေး 6-8mg တိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဆေးအခဲပဲရှိတာများတဲ့အတွက် အမှုန့်ကြိတ်ပြီး ရေအနည်းငယ်နဲ့ဖျော်တိုက်ပါ။

(kg တွက်နည်း = ပေါင်ချိန်ကို 2.2 နဲ့စားပါ)

ကလေးကို ဆေးတိုက်ပြီး မိနစ်၂၀အတွင်းပြန်အန်လျှင် နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်တိုက်ရပါမယ်။ ထပ်အန်ရင်တော့ ထပ်မတိုက်ရတော့ပါဘူး။ ဆေးခန်းသာအမြန်ပြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးတိုက်ပြီး အနည်းဆုံး မိနစ်၂၀ မှ နာရီဝက်အတွင်း အစာ၊ ရေမကျွေးပါနဲ့။ ဆက်မအန်မှသာ အစာနည်းနည်း၊ ရေနည်းနည်းစီသာ တိုက်ကျွေးကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ရှောင်ရန်

▪️Gas ပါသောအချိုရည်များ၊ အားဖြည့်အချိုရည်များမတိုက်ပါနဲ့။
▪️Formula နို့တိုက်ပါက ရေများများနဲ့ဖျော်ခြင်းမလုပ်ရပါ။ ပုံမှန်အတိုင်းသာဖျော်ရပါမယ်။
▪️အသက် ၁၂အောက်ကလေးကို ဝမ်းပိတ်ဆေးမတိုက်ရပါ။
▪️အသက် ၁၆နှစ်အောက်ကလေးကို Aspirin ကဲ့သို့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးမပေးရပါ။

🔺အရေးကြီးလက္ခဏာများ

▪️ကော်ဖီရောင်အညိုများအန်လျှင်၊ သွေးစများအန်လျှင်
▪️အစိမ်းရောင် သို့မဟုတ် စိမ်းဝါရောင်များအန်လျှင်
▪️ဗိုက်အလွန်အောင့်ပြီးငိုခြင်း၊ မှိန်းခြင်း၊ နုံးခွေနေခြင်း၊
▪️ငယ်ထိပ်ချိုင့်ခြင်း
▪️နို့ကောင်းကောင်းမစို့ခြင်း
▪️ဖျားနာခြင်းများ ဖြစ်လာရင်တော့ နီးစပ်ရာဆေးရုံ/ဆေးခန်းမှာ အမြန်ပြသရမှာဖြစ်ပါတယ်။

Ref : NHS

အားလုံးကျန်းမာပျော်ရွှင်ကြပါစေ။

Dr.မာမီ ၏ Facebook Page မှတစ်ဆင့် ကူးယူဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။

“အာရောဂျံပရမံလာဘံ” ကျန်းမာခြင်းသည်လာဘ်ကြီးတစ်ပါးပင်ဖြစ်သည်။ လူအများစုသည် ကျန်းမာခြင်း၏တန်ဖိုးကို  မကျန်းမာသောအချိန်မှသာသိရှိကြသည်။ ကျန်းမာနေချိန်တွင်  ဖြစ်သလို နေထိုင်စားသောက်ကြသည်။ လူတစ်ဦးသည် ကံ၊ စိတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရ  မျှတအောင် ပြုမူနေထိုင်စားသောက်နေမှသာလျှင်  ကျန်းမာချမ်းသာပျော်ရွှင်သောဘဝကိုပိုင်ဆိုင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ လူသားအားလုံး၏ တောင့်တမှုသည် သက်ရှည်ကျန်းမာပြီး ကြွယ်ဝချမ်းသာစွာနေထိုင်နိုင်ရေးပင်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအချိန်တွင်  သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် လူကြီးလူငယ် အသက်အရွယ်ပေါင်းစုံကိုခြိမ်းခြောက်လာ လျက်ရှိသဖြင့်တင်ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများအတိုင်းလိုက်နာကျင့်ကြံနေထိုင်သွားရန်လိုအပ်သည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည်ဗိုင်းရပ်ပိုးကူးစက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပွားပြီး  သွေးလွန်တုပ်ကွေးပိုး သယ်ဆောင်သည့် ခြင်ကျားအကိုက်ခံရခြင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ဖြစ်ပွားသည်။ ထိုခြင်များ၏ ခန္ဓာကိုယ်တွင် အဖြူအစက်များပါရှိသည့်အတွက် ခြင်ကျားဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ခြင်ကျားများသည် ရေကြည်ရေသန့်တွင် အဓိကပေါက်ပွားကြပြီး နေ့အခါတွင် လူများကိုကိုက်လေ့ရှိသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါတွင် Dengue Fever၊ သွေးလွန်တုပ်ကွေး(Dengue Hemorrhagic Fever) နှင့်သွေးလန့်ခြင်း (Dengue Shock Syndrome) ဟူ၍အဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပွားတတ်သော ရောဂါ ဖြစ်သည်။ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် အသက် ၁၅ နှစ်အောက်တွင် အများဆုံး ဖြစ်ပွားတတ်သော်လည်း ယခုအခါတွင် အသက်အရွယ်မရွေး ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ ကျား၊ မ မရွေး တောရောမြို့ပါ  နေရာမရွေးဖြစ်ပွားလေ့ရှိသောရောဂါဖြစ်သည်။ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ကူးစက်နိုင်ပြီး မိုးရာသီတွင် အဖြစ် အများဆုံးဖြစ်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

သွေးလွန်တုပ်ကွေးလက္ခဏာများသည် ရောဂါပိုးသယ်ဆောင်ထားသည့်  ခြင်ကိုက်ခံရပြီး  ပျမ်းမျှ လေးရက်မှ ခြောက်ရက်အကြာတွင် စတင်ပြသပြီး အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရှိရသည်-

Dengue Fever  ရောဂါတွင် ရုတ်တရက် လတ်တလော အဖျားတက်လာခြင်းနှင့်အတူ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ တစ်ကိုယ်လုံးကိုက်ခဲခြင်း၊ ပျို့ခြင်း၊ အန်ခြင်း၊    မစားချင်/ မသောက်ချင်ဖြစ်ခြင်းနှင့် တစ်ခါတစ်ရံ တွင် ခန္ဓာကိုယ်၌ အစက်အပြောက်များပေါ်လာခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။  ထို့ကြောင့် ပုံမှန်ရာသီအကူး အပြောင်းတွင် ဖြစ်တတ်သည့် တုပ်ကွေးရောဂါနှင့်  ကွာခြားမှုမရှိသောကြောင့်များသောအားဖြင့် Dengue Fever မှန်းမသိလိုက်ကြပေ။ သွေးပေါင်ချိန်တိုင်းကိရိယာဖြင့်စစ်ဆေးတိုင်းတာကြည့်ပါက လက်ဖျံတွင်အစက်အပြောက်များပေါ်လာသည်မှလွဲ၍ အခြားစိုးရိမ်ရသည့်လက္ခဏာများ မရှိပါ။ မိဘအုပ်ထိန်းသူများအနေဖြင့် တုပ်ကွေးဖျား (အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ်များ)     ဖျားနာပါက သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေကို ထည့်သွင်း စဉ်းစားသွားရန်လိုအပ်ပေသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ (Dengue Hemorrhagic Fever)နှင့် သွေးလန့်ခြင်း (Dengue Shock Syndrome)စိုးရိမ်ရသည့်လက္ခဏာများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းလက္ခဏာတစ်ခုခုတွေ့ရှိခဲ့လျှင် နီးစပ်ရာဆေးရုံ/ဆေးခန်းသို့ ချက်ချင်းခေါ်ဆောင်ပြသရန်လိုအပ်သည်-

ခန္ဓာကိုယ်တွင်းသွေးယိုစီးသည့်အတွက်ကြောင့်  ကော်ဖီမှုန့်ရောင်၊ အညိုရောင်အဖတ် အမျှင်လေး များပါသော အရည်များအန်ခြင်း၊ ဝမ်းမည်းမည်းသွားခြင်း၊ နှာခေါင်းသွေးယိုခြင်း၊ သွားဖုံးကြားသွေးထွက်ခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်တွင် သွေးခြေဥသကဲ့သို့ အနီကွက်များပေါ်လာခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန် ရုတ်တရက် ကျဆင်းသွားခြင်း (များသောအားဖြင့် စဖျားသည့်နေ့မှ သုံးရက်မြောက်တွင် ဖြစ်တတ်သည်။) ရုတ်တရက် ဗိုက်အောင့်လာခြင်း၊ ဂနာမငြိမ်ဖြစ်ခြင်း သို့မဟုတ် အရမ်းမှိန်းလာခြင်း၊  ခြေဖျား၊ လက်ဖျားများ အလွန်အမင်း အေးစက်ခြင်း၊  သွေးပေါင်အလွန်ကျဆင်းခြင်း၊ နောက်ဆုံးတွင် တိုင်းတာ၍မရသည့်အခြေအနေဖြစ်ခြင်း၊ အပေါ်သွေး၊ အောက်သွေးခြားနားချက်သည် ၂ဝ မီလီမီတာ မာကျူရီ  သို့မဟုတ် ထို့ထက်နည်းခြင်း၊ အစာနှင့်ရေမဝင်နိုင်လောက်အောင် အဆက်မပြတ်အန်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး  ကလေးကိုယ်အပူချိန်ကျဆင်းသွား၍  မှိန်းလျှင်/အိပ်နေလျှင် အန္တရာယ်ရှိသောအခြေအနေ ဖြစ်နိုင်သည်။

ကုသမှုနည်းလမ်းများ

ကလေးငယ်များသွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါဖြစ်ပွားလျှင် အောက်ဖော်ပြပါအတိုင်း စနစ်တကျစောင့်ကြည့် ကုသမှုများလုပ်ဆောင်သွားရန်လိုအပ်ပေသည်-

ဂရုတစိုက်ကြည့်ရှုခြင်း (သွေးပေါင်မှန်မှန်ချိန်ခြင်း၊ ကလေးအခြေအနေ စောင့်ကြည့်ခြင်း)၊ ကိုယ်အပူချိန် အတွက် ပါရာစီတမော(Paracetamol) တိုက်ကျွေးနိုင်ခြင်းနှင့်   ရေဖတ်တိုက်ပေးခြင်း၊ အရည်ပြန်လည် ဖြည့်တင်းပေးရန်  လိုအပ်သဖြင့်  ဓာတ်ဆားရည်သောက်ခြင်း၊ အသီးအနှံဖျော်ရည်များ သောက်ပေးခြင်း၊  နို့တိုက်ကလေးငယ်များကို မိခင်နို့ဆက်လက်တိုက်ကျွေးခြင်းတို့လုပ်ဆောင်ရန်လိုအပ်သည်။

ဖျားနေသည့်ကလေးကိုအစားအသောက်မကျွေးခြင်းမျိုးကို မပြုလုပ်သင့်ပါ။   ကလေးစားချင် သောက်ချင်စိတ်ရှိမည်ဆိုပါက မည်သည့်အစားအစာမဆို ကျွေးနိုင်သည်။ သို့သော် ကလေးကို အညိုရောင်အရည်များ(ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်၊ ချောကလက်၊ မိုင်လို၊ အိုဗာတင်း) တိုက်ကျွေးခြင်းကို ရှောင်ရမည်။ အကြောင်းမူကား သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်သည့်ကလေးများသည် အစာအိမ်လမ်းကြောင်း တစ်လျှောက်တွင် သွေးကြောလေးများမှ သွေးယိုစိမ့်ပြီး အညိုရောင်များ အန်တတ်သဖြင့် ကော်ဖီကဲ့သို့ အညိုရောင်ရှိသည့်အရည်များ  တိုက်ကျွေးသည့်အခါ ခွဲခြားရခက်ခဲသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

Dengue Fever တွင် သွေးဥမွှားအရေအတွက် ၁ဝဝ အောက်ကျနေသူများ၊ သွေး လန့်သည့်   လက္ခဏာ ရှိသူများ၊ နှာခေါင်းသွေးယို၊ သွားဖုံးသွေးယို  စသည့်သွေးယိုစီးသည့်လက္ခဏာ   ရှိနေသူများ၊အလွန် အမင်းအန်နေခြင်း၊အရည်မသောက်နိုင်ခြင်းတို့ဖြစ်နေသည့်သူများ၊သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ခံ ဆရာ ဝန်မှ ဆေးရုံတက်ရန်လိုအပ်သည်ဟုဆုံးဖြတ်ပေးထားသူများ၊ ဆေးရုံနှင့် အသွားအလာခက်သည့် နေရာတွင်နေသူများ၊ပို့ဆောင်ရေးခက်ခဲသည့် ဒေသတွင်နေသူများကို ဆေးရုံတင်ရန်လိုအပ်သည်။ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းသို့အချိန်မီမရောက်ရှိနိုင်ပါက နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံး သည်အထိဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် သက်ဆိုင်ရာဆေးရုံမှ တာဝန်ခံဆရာဝန်၏ ခွင့်ပြုသည့်အချိန်မတိုင်သေးဘဲ ဆင်းပါက ဆိုးကျိုးများဖြစ်ပြီး ကလေးကို ထိခိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း မိဘ သို့မဟုတ် မိသားစု ဝင်များကို သတိပေးပြောကြားထားသင့်သည်။ ဆေးရုံဆင်းပြီးပါက တစ်ပတ်ခန့် အနားယူရန်လိုအပ်သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းရန်လို

ခြင်ကျားကိုက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပွားသည့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါသည် ယခင်က မိုးရာသီတွင် လူငယ်များ၌သာအဖြစ်များသော်လည်း လက်ရှိအချိန်တွင် အသက်အရွယ်ပေါင်းစုံ၌ ရာသီမရွေး ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ အထူးဂရုစိုက်ကာကွယ်သွားရန်လိုအပ်ပေသည်။  အထူးသဖြင့်   ကျန်းမာရေး အသိပညာပေး ခြင်းနှင့် မှန်ကန်သောအလေ့အကျင့်များပေါ်ထွန်းလာစေရေးအတွက် သွေးလွန် တုပ်ကွေးရောဂါ လက္ခဏာများကို ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးခြင်း၊  ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်းနှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များသင်ကြားပေးခြင်း (ဥပမာ- ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ်၊ ခတ်၊ လောင်း၊ ထောင်၊ ဖွင့်၊ မြှုပ်၊ ရှင်း၊ မှုတ် လုပ်ငန်းစဉ်များ)၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများလာပါက နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာနများသို့ အချိန်မီသတင်းပေးပို့ရန် အသိပညာပေးခြင်းနှင့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးလူနာရှိသောနေအိမ်နှင့် ပတ်လည်တွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်စေသော ခြင်များသေစေရန်အတွက် ခြင်ဆေးမှုတ်လုပ်ငန်းများကိုလုပ်ဆောင်သွားရန်လိုအပ်သည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကာကွယ်ရေးအတွက် ရပ်ကွက်/ကျေးရွာအလိုက်  တစ်ပတ်လျှင် အနည်းဆုံးတစ်ကြိမ် ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်းနှိမ်နင်းခြင်းလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်း အဓိကပေါက်ပွားတတ်သော အိမ်တွင်း၊ အိမ်ပြင်ရှိ ရေသိုလှောင်ထားသည့် အိုးခွက်များ (ဥပမာ- စဉ့်အိုး၊ အုတ်ရေကန်၊ ဘုရားပန်းအိုး၊ နတ်စင်အိုး စသဖြင့်)ကို ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မလိုအပ်သည့် အိုး၊ ခွက်၊ ဘက်ထရီအိုး၊ တာယာဟောင်း စသည်တို့ကို စနစ်တကျမြေမြှုပ်ပစ်ခြင်း၊ ရေအောင်းပြီး ခြင်ပေါက်ပွားနိုင်သော ဝါးငုတ်၊ သစ်ခေါင်းများကို ရှင်းလင်း၊ မြေဖို့ခြင်း၊  မသွန်နိုင်၊  မလှယ်နိုင်သော  ရေစည်၊  ရေကန်များတွင် ပိုးလောက်လမ်းသတ်ဆေး(အဘိတ်ဆေး)ခတ်ခြင်း၊ ကျောင်း များတွင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် ခြင်ကျား ကင်း စင်သည့် ကျောင်းများထူထောင်ခြင်း၊ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများကို ကျန်းမာရေးပညာပေးခြင်း၊  သောကြာနေ့တွင် ဆရာ၊ ဆရာမများမှ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများအား ပိုးလောက်လမ်း စစ်ဆေးခြင်း၊ ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ကျောင်းတွင်  တစ်ပတ်လျှင်တစ်ကြိမ် နာရီဝက်ခန့် အချိန်ပေး၍ ပိုးလောက်လမ်းရှာဖွေစေခြင်း၊ ရေလှယ်ခြင်း၊ သွန်ခြင်း၊ တစ်ပတ်အတွင်း နောက်ဆုံး ကျောင်းတက်ရသည့်နေ့ (သောကြာ)တွင် သောက်ရေအိုးများနှင့် တခြားအိုးများကို ပွတ်တိုက်ဆေးကြော၍ ကျောင်းပိတ်ရက်များတွင် မှောက်ထားခဲ့ခြင်းတို့ကိုဆောင်ရွက်သွားသင့်သည်။

ထို့ပြင် တစ်ဦးချင်းအနေဖြင့်လည်း ခြင်ကိုက်မခံရစေရန် အင်္ကျီလက်ရှည်၊ ဘောင်းဘီရှည် ဝတ်ဆင်ထားခြင်း၊   အိပ်သည့်အခါတိုင်း   နေ့/ည မရွေး ခြင်ထောင်ဖြင့်အိပ်ခြင်း(ဖြစ်နိုင်ပါက)   ဆေးစိမ်ခြင်ထောင် ဖြင့်အိပ်ခြင်း၊ ခြင်နိုင်ဆေးလိမ်းခြင်း၊ အိမ်များတွင် ခြင်လုံဆန်ခါတပ်ဆင်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်သင့်သည်။

မိုးရာသီနှင့်သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါအန္တရာယ်

ဆိုရလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးသည် ရောဂါပိုးရှိသည့် ခြင်ကျားကိုက်ခံရခြင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ခြင်းဖြစ်သည်။ အကောင်းဆုံးကာကွယ်နည်းမှာ ခြင်ကိုက်မခံရအောင် နေထိုင်ခြင်းနှင့် ခြင်ကျား မပေါက်ပွားနိုင်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ မိုးတွင်းကာလသာမက မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို ကလေးများဖျား နာလျှင် သွေးလွန်တုပ်ကွေးအန္တရာယ်ကို  သတိပြုသွားရန်လိုအပ်သည်။ 

အသက်အန္တရာယ်ရှိသည့်ရောဂါဖြစ်သော်လည်းအလွယ်တကူကာကွယ်နိုင်သော ရောဂါဖြစ်သည့်အတွက် သွေးလွန်တုပ်ကွေးသံသယရှိပါကဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများတွင် ချက်ချင်းသွားရောက် ပြသသင့်သည်။

အထူးဂရုပြုသင့်သောအချက်မှာ သွေးလွန်တုပ်ကွေးသည် ယခင်ဖြစ်ဖူးသည့်သူများတွင် နောက်တစ်ကြိမ်ဖြစ်လျှင် ပိုမိုဆိုးရွားတတ်သောကြောင့် အထူးသတိထားရန်လိုအပ်သည်။ရာသီတစ်ခုတည်း မှာပင်နှစ်ကြိမ်ပြန်ဖြစ်နိုင်သည့်အတွက်ပထမတစ်ကြိမ်ဖြစ်ပြီးဟု သဘောထားပြီး ပေါ့ဆ၍မရ သည့် ရောဂါဖြစ်သည်။   ထို့ကြောင့် မိုးရာသီတွင် အဖြစ်များတတ်သည့်  သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ   ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ရေးအတွက်  စေတနာဖြင့်တိုက်တွန်း အကြံပြုရေးသား အပ်ပါသည်။   ။

MWD Web Portal

လိုက်ချီးပင်ကို အင်္ဂလိပ်အမည် Litchi သို့မဟုတ် Lychee ဟုခေါ်သည်။ ရုက္ခဗေဒအခေါ် Litchi chinensis ဖြစ်၍ Sapindaceae မျိုးရင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ၌လိုက်ချီးသီး၊လိုင်ချီးသီးဟုခေါ်ကြသည်။ ကချင်ပြည်နယ် ဗန်းမော်မြို့နယ်၊  မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)နောင်ချိုမြို့နယ်နှင့် သီပေါမြို့နယ်တို့၌  အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြသည်။ သိန်းနီမြို့နယ်တွင် ဘိန်းအစားထိုး သီးနှံအဖြစ် လိုက်ချီးပင်များကို လူနေခြံဝင်းများနှင့် ဥယျာဉ်ခြံများ၌ စိုက်ပျိုးကြသည်။

လိုက်ချီးသီးကို လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် အဆာပြေ သစ်သီးအဖြစ် စားသုံးကြသကဲ့သို့ ရေခဲမုန့်၊ ကျောက်ကျော၊ ဂျယ်လီ၊ ယို၊ ဖျော်ရည်၊ သကြားလုံး၊ ပီကေ၊ လိုက်ချီးသီးသံဘူး၊ လိုက်ချီးသီးခြောက် စသည်ဖြင့် စားသုံးကြသည်။  လတ်ဆတ်သောလိုက်ချီးသီးများကို အခန်းအပူချိန်တွင်ထားပါက    ငါးရက်ခန့်ခံသည်။ လိုက်ချီးသီးကိုကြာကြာခံစေရန်ရေခဲသေတ္တာထဲ ထည့်သိမ်းပါက နှစ်ရက်ခန့်အကြာတွင် အညိုရောင် ပြောင်းသွားတတ်သည်။ အရောင်ပြောင်းသော်လည်း အနံ့၊ အရသာပျက်စီးမှုမရှိသဖြင့် ယုံကြည်စိတ်ချစွာ စားသုံးနိုင်သည်။ ပြည်ပနိုင်ငံများ၌ ခေတ်မီတိုးတက် သောနည်းပညာများဖြင့်   လိုက်ချီးသီးမှ    ရေမွှေး၊ ဆပ်ပြာ၊ ဂျယ်လ်၊ Lotion၊ ပေါင်ဒါ  စသည့် အလှကုန် ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးတို့ကို ထုတ်လုပ်ကြသည်။

ဆေးဖက်၀င်လိုက်ချီးသီး

လိုက်ချီးသီးတွင် လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေသည့် အာဟာရဓာတ်မြောက်မြားစွာပါရှိသည်။  ၁၉၀ ဂရမ်  အလေးချိန်ရှိသော လိုက်ချီးသီးတစ်ခွက်စာပမာဏထဲတွင် Methionine သုည ဒသမ ၀၁၇ ဂရမ်၊ လိုင်ဆင်း သုည ဒသမ ၀၇၈ ဂရမ်၊ Tryptophan သုည ဒသမ ၀၁၃ ဂရမ်၊ polyu-nsaturated ဖက်တီးအက်စစ် သုည ဒသမ ၂၅၁ ဂရမ်၊ monounsaturated ဖက်တီးအက်စစ် သုည ဒသမ ၂၂၈ ဂရမ်၊ ဗီတာမင် K  သုည ဒသမ ၈ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဗီတာမင် E  သုည ဒသမ ၁၃ မီလီဂရမ်၊ ချိုလင်း ၁၃ ဒသမ ၅ မီလီဂရမ်၊  ဖောလိတ် ၂၇  မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဗီတာမင် B ၆၀ ဒသမ ၁၉ မီလီဂရမ်၊   နီအာစင်း ၁ ဒသမ ၁၄၆ မီလီဂရမ်၊ ခွန်အား ၁၂၅ ကယ်လိုရီ၊ ရေဓာတ် ၁၅၅ ဒသမ ၃၄ ဂရမ်၊ ပရိုတင်း  ၁ ဒသမ ၅၈ ဂရမ်၊ Ash သုည ဒသမ ၈၄ ဂရမ်၊ lipid သုည ဒသမ ၈၄ ဂရမ်၊ ကစီဓာတ် ၃၁ ဒသမ ၄၁ ဂရမ်၊  သကြားဓာတ် ၂၈ ဒသမ ၉၄ ဂရမ်၊ ချေဖျက်လွယ်သော အမျှင်ဓာတ်၂ ဒသမ ၅ ဂရမ်၊ ကယ်လ်စီယမ်  ၁၀ မီလီဂရမ်၊ မဂ္ဂနီစီယမ် ၁၉ မီလီဂရမ်၊  သံဓာတ် သုည ဒသမ ၅၉ မီလီဂရမ်၊ ရီဘိုဖလာဗင် သုည ဒသမ ၁၂၄ မီလီဂရမ်၊ သီအာမင် သုည ဒသမ ၀၂၁ မီလီဂရမ်၊ ဗီတာမင် C ၁၃၅ ဒသမ ၉ မီလီဂရမ်၊စီလီနီယမ် ၁ ဒသမ ၁ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ မဂ္ဂနိစ် သုည ဒသမ ၁၀၅ မီလီဂရမ်၊ Copper သုည ဒသမ ၂၈၁ မီလီဂရမ်၊ ဇင့် သုည ဒသမ ၁၃ မီလီဂရမ်၊ ဆိုဒီယမ် ၂ မီလီဂရမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ် ၃၂၅ မီလီဂရမ်၊  ဖော့စဖရပ်စ်  ၅၉ မီလီဂရမ်နှင့် မဂ္ဂနီစီယမ် ၁၉ မီလီဂရမ်  အသီးသီး ပါရှိသည်။ လိုက်ချီးသီး၏ကောင်းကျိုးများမှာ- လိုက်ချီးသီးသည်ခန္ဓာကိုယ်အတွက်ခွန်အား များကို တိုးပွားစေနိုင်ပြီး  ကိုယ်ခံစွမ်းအားတိုး တက် မြင့်မားစေသည်။

- ခန္ဓာကိုယ်အတွက်    မရှိမဖြစ်လိုအပ်နေသောရေဓာတ်ကိုလည်း ဖြည့်တင်းပေးနိုင်သည်။

- လိုက်ချီးသီးထဲတွင် Citrus အက်စစ်ကဲ့သို့သော ဗီတာမင် C ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ပါရှိရာ  လိမ္မော်သီးထဲတွင်ပါ၀င်မှုပမာဏထက်ပိုများသည်။ ထို့ကြောင့်ခန္ဓာကိုယ်တွင်ကောင်းကျိုးမပြုသော Free Radical  များကို  တိုက်ထုတ်ပေးနိုင်သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် ကုသရန်ခက်ခဲ သော ကင်ဆာရောဂါများအတွက် လိုက်ချီးသီး က ကောင်းကျိုးပြုသည်။

- အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ National Insti-tutes of Health (NIH) ၏ သုတေသနပြုချက်အရ လိုက်ချီးသီးက  ကင်ဆာဆဲလ်များကြီးထွားလာ မှုကို  ဟန့်တားပေးနိုင်ကြောင်း၊   အထူးသဖြင့်ရင်သားကင်ဆာဖြစ်ပေါ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးနိုင် ကြောင်း လေ့လာသိရှိရသည်။

- လိုက်ချီးသီးထဲတွင်ပါ၀င်သော ဘီတာကယ်ရိုတင်း ပမာဏသည် မုန်လာဥနီထက်ပိုများသည်။

- လိုက်ချီးသီးသည်   အစာကြေစေပြီး  ဆီးရွှင်စေသည်။

-လိုက်ချီးသီးတစ်ခွက်စာပမာဏထဲတွင် ပါရှိသော ပိုတက်ဆီယမ်သည် လိမ္မော်သီးအသေးတစ်လုံးထဲတွင် ပါရှိမှုထက်ပိုသည်။ ပိုတက်ဆီယမ်ဓာတ်သည် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အရေးပါသောသတ္တုဓာတ်ဖြစ်ပြီး သွေးဖိအားနှင့် နှလုံးခုန်နှုန်းတို့ကိုဟန်ချက်ညီညီထိန်းချုပ်ပေးနိုင်သည်။  သွေးခဲခြင်း၊ ဆဲလ်များပျက်စီး ခြင်းမှ ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင်နှလုံးကိုပုံမှန် ခုန်စေပြီးနှလုံးကြွက်သားများကျုံ့ခြင်း၊ချဲ့ခြင်းနှင့် နှလုံးသွေးကြောများ လည်ပတ်စီးဆင်းမှုတို့ကိုကောင်းစွာအထောက်အပံ့ပေးသည်။နှလုံးရောဂါဝေဒနာအမျိုးမျိုးတို့ကို သက်သာစေရုံသာမက နှလုံးရောဂါဝေဒနာရှင်များကိုလည်း လေဖြတ်ခြင်းမှ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း သက်သာလျော့ နည်းစေနိုင်သည်။

- လိုက်ချီးသီးတွင်  Copper  ဓာတ်များ  အလုံအလောက်ပါရှိခြင်းကြောင့်သွေးနီဥများကို  ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်သဖြင့်သွေးအားကောင်းစေသည့်အပြင် ခွန်အားတိုးပွားစေနိုင်သောကြောင့် သွေးအားနည်းသူများနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများစားသုံးသင့်သည်။

- ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သော အမျှင်ဓာတ်နှင့် ကစီဓာတ်တို့ကြွယ်၀စွာပါရှိသည်။

- လိုက်ချီးသီးတွင် ကယ်လ်စီယမ်၊ ဖော့စဖရပ်စ် နှင့်မဂ္ဂနီစီယမ် စသည့်သတ္တုဓာတ်များပါရှိသောကြောင့်  အရိုးနှင့်သွားများကြီးထွားမှုအတွက် အလွန်အရေးပါသဖြင့်ကလေးငယ်များကို လိုက်ချီးသီး ကျွေးသင့်သည်။

- မိုးရာသီကာလတွင် ဖြစ်လေ့ရှိသော   အအေးမိ နှာစေး၊  ချောင်းဆိုးခြင်း၊  လည်ချောင်းနာခြင်းစသည့်ရောဂါများအတွက် လိုက်ချီးသီးက အစွမ်း ထက်သည်။ဖျားနာနေသောသူများလည်း လိုက်ချီးသီးစားပေးခြင်းဖြင့်   ဝေဒနာသက်သာစေနိုင်သည်။

- လိုက်ချီးသီးစားသုံးခြင်းက နာကျင်မှုကိုလျော့ကျစေပြီး  ဂလင်းများရောင်ရမ်းမှုကို  သက်သာစေနိုင်သည်။

- လိုက်ချီးသီးသည် အရသာချိုမြိန်သော်လည်း ယင်းထဲတွင်ပါရှိသော သကြားဓာတ်က သဘာ၀ သကြားဓာတ်ဖြစ်သည်။ ကယ်လိုရီပါ၀င်မှုနည်းပြီး  လူကိုဘေးဖြစ်စေတတ်သော ပြည့်၀ဆီနှင့် ကိုလက်စထရောလုံး၀မပါရှိသည့်အပြင်     ကြေ ညက်လွယ်သော   အမျှင်ဓာတ်များ   ကြွယ်၀စွာပါရှိသည့်အတွက် ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်  ပုံမှန် ထိန်းသိမ်းလိုသူများအနေဖြင့် စိတ်ကြိုက်စား သုံးနိုင်သည်။ ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းမှုကိုလည်း အထောက်အပံ့ဖြစ်စေသည်။

- လိုက်ချီးသီးစားသုံးခြင်းကြောင့် အသားအရေ ကိုလှပစေပြီး မျက်နှာပေါ်ရှိ အစက်အပြောက်များကို သက်သာစေနိုင်သည်။

- ဖက်ခွက်နာ၊ ပြည်တည်နာ စသော  ကိုယ်တွင်း ကိုယ်ပအနာများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

- အစာအိမ်ရောင်ရမ်းနာဝေဒနာအတွက် လိုက်ချီးသီးက အလွန်ကောင်းကျိုးပြုသည်။

- လိုက်ချီးသီးထဲတွင်တခြားအသီးများနှင့်မတူ Oligonol(ခေါ်)ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း

တစ်မျိုးပါရှိနေသည့်အတွက်   မိုးရာသီကာလ

တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကိုတွန်းလှန်ပေးနိုင်သည်။  ထို့ပြင် ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ အင်္ဂါအဖွဲ့အစည်းများထဲတွင်သွေးလည်ပတ်စီးဆင်းမှုကိုလည်း တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။

- ဂျပန်နိုင်ငံရှိ Kyorin University က အရေပြား ပေါ်တွင် ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်သက်ရောက်မှုကို လိုက်ချီးသီးစားခြင်းဖြင့် ကာကွယ်ပေးနိုင်ကြောင်း အကြံပြုထားသည်။

- လိုက်ချီးသီးသည်သီအာမင်၊နီအာစင်းနှင့်ဖောလိတ် စသည့် ဗီတာမင် B ဓာတ်ပေါင်းစုတို့ စုဝေးရာ သဘာ၀အရင်းအမြစ်ဖြစ်သောကြောင့်ခန္ဓာကိုယ်၏ဇီ၀ကမ္မဖြစ်ပျက်မှုအလုံးစုံကို အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေသည်။

-အရွယ်တင်နုပျိုစေရန်နှင့်အသက်ရှည်စေရန်လိုက်ချီးသီးကိုတရုတ်ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေးဝါး ကုထုံးများတွင် အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။

လိုက်ချီးသီးတွင် လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလုံး၀မရှိပေ။ သို့သော် အမှည့်လွန် အသီးများတွင် အချဉ်ဓာတ်ပေါက်သည့်အရသာရှိ၍ လတ်ဆတ်သောအသီးများကိုသာ စားသုံးသင့်သည်။ အစာမရှိဘဲ  လိုက်ချီးသီးစားသုံးခြင်းကို  ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော်နိုင်ငံတကာဆေးသိပ္ပံ ပညာရှင်များက  လိုက်ချီးသီး၏ ဆေးဖက်၀င်ပုံများ ကိုရှုထောင့်အမျိုးမျိုးမှ    လေ့လာစမ်းသပ်ကာ အသေးစိတ်ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။    ထို့ကြောင့် ယခုကဲ့သို့   မိုးရာသီတွင်ပေါ်သည့်လိုက်ချီးသီးကို လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ရွေးချယ်၍ အစာလည်းဆေး၊ ဆေးလည်း အစာအဖြစ် စားသုံးနိုင်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။

MWD Web Portal

သင် တစ်ခါတစ်ရံ အစာစားချင်စိတ် ကင်းမဲ့နေပါ လိမ့်မည်။ ဘာစားချင်သလဲမေးလျှင် ဘာပြောရမှန်း မသိ၊ စားချင်စိတ်မရှိသဖြင့် စားချင်တာကို မသိခြင်း ဖြစ်သည်။ အိမ်ရှင်မက ဈေးခြင်းကိုင်ပြီး ဈေးသွားခါနီး လျှင်  ဒီနေ့ဘာစားချင်သလဲဟု  မေးလေ့ရှိသည်။ ထိုအခါ ဘာပြောရမှန်းမသိဖြစ်ပြီး-"ကြုံတာသာ ဝယ်ချက်ပါကွာ၊ ဘာမှ စားချင်စိတ် မရှိဘူး" ဟု ပြောလိုက်ရသည်။

လူကိုအစာစားချင်စိတ်ဖြစ်စေသောအရာမှာ အစာအိမ်မှ ဝမ်းမီးဖြစ်သည်။ ဝမ်းမီးတောက်နေပြီဟု ပြောလျှင် ဗိုက်ဆာလှပြီ၊ ခြေဖို့အစာကို အစာအိမ်က တောင့်တနေပြီ၊ မြန်မြန်စားပါတော့ဟု ဆိုလိုသည်။

ဝမ်းမီးငြိမ်းသွားပြီဆိုလျှင် ယနေ့အဖို့ အစာဝပြီ၊ ပြည့်စုံပြီ၊ နောက်ထပ်စားရန်မလိုတော့သဖြင့် အစာ အိမ်မှ  မီးဖိုကြီးကို ငြှိမ်းလိုက်ပြီဟု သဘောပေါက် ရလေသည်။ သို့သော် ဝမ်းမီးငြိမ်းခြင်းသည် တစ်နေ့တာအတွက်သာ   ငြိမ်းခြင်းဖြစ်ပြီး  နောက်တစ်နေ့အချိန်တန်လျှင် ဗိုက်ပြန်ဆာပြီး ဝမ်းမီးပြန်တောက်ဖို့လိုသည်။  အမြဲငြိမ်းသွားဖို့မဟုတ်။ ဝမ်းမီး အမြဲငြိမ်းသွားသည်ကား လူသေဆုံးခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ဝမ်းမီးငြိမ်းခြင်းအပြင် ဝမ်းမီးပျက်ခြင်းဟူသော စကားလည်းရှိသေးသည်။ လူနာက အစာကို လက်မခံ တော့၊ ဘာကျွေးကျွေးမဝင်၊ ဝင်လျှင်လည်း ပြန်အန် ထုတ်သည်။ ဝမ်းသွားလျှင် မကြေသောအစာများမှာအဖတ်များအတိုင်း ပြန်ပါလာသည်။

ဝမ်းမီးအလုပ်မလုပ်တော့သောအခြေအနေကို ဝမ်းမီးပျက်သည်ဟုဆိုသည်။ အိမ်တွင် မီးမလာသောအခါ  မီးစက်နှိုးကြသည်။  မီးစက်နှိုးမရသောအခါ မီးစက်ပျက်သွားပြီဟု ဆိုကြသည်။ ပူအိုက်ခြင်း၊ မှောင် မည်းခြင်းဒဏ်အမျိုးမျိုးကို ခံစားကြရသည်။

ထို့အတူ  ဝမ်းမီးပျက်လျှင်လည်း ထိုလူနာမှာ ပူလောင်ခြင်း၊ ရေငတ်ခြင်း၊ သွေးထွက်ခြင်း၊ ဝမ်းပျက်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းတို့ကို ခံစားရလေသည်။ ထို့ ကြောင့် ရှေးသမားတော်ကြီးများကရေးသော ဆေးကျမ်းများတွင် ဝမ်းမီးပျက်သော် သိကြားမင်းဆင်းကုသော်မှ မရဟု ဆိုကြသည်။ဝမ်းမီးငါးမျိုးရှိသည်ဟု ဆေးကျမ်းများက ဆိုသည်။

မန္ဒဝမ်းမီး-အားပျော့သော ဝမ်းမီး၊ တိက္ခဝမ်းမီး- ထက်သော ဝမ်းမီး၊ သမဝမ်းမီး-မျှတသော ဝမ်းမီးတို့ ဖြစ်သည်။ဤသုံးမျိုးသည် လူတို့တွင် အခြေအနေ၊ အချိန်အခါ၊ အသက်အရွယ်လိုက်၍ အစာအိမ်အတွင်း မကြာခဏ ပြောင်းလဲဖြစ်တတ်သော ဝမ်းမီးများဖြစ်သည်။ဆေးကျမ်းများအဆို ကျန်ဝမ်းမီးနှစ်မျိုးမှာကား ရောဂါဖြစ်နေသူများအဆင့်တွင် တွေ့ရလေ့ရှိသော ဝမ်းမီးမျိုးဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။

ယင်းနှစ်မျိုးမှာ  ဝိသမဝမ်းမီး-ပျက်စီးနေသော ဝမ်းမီးနှင့် ဘဿဝမ်းမီး-ပြာကျအောင် လောင်သော ဝမ်းမီးဟု ဆေးပညာကျမ်းများအဆိုအရ သိရသည်။ဤဝမ်းမီးငါးမျိုးအနက်   မန္ဒဝမ်းမီး ခေါ် နုံ့သော ဝမ်းမီး  တစ်နည်းအားဖြင့်  အားလျော့သောဝမ်းမီး အကြောင်းကိုသာ ဤဆောင်းပါးတွင် တင်ပြလိုက် ရပါသည်။သမုဒ္ဒရာဝမ်းတစ်ထွာဟုဆိုရာဝယ်  ကိုယ့်ဝမ်း အတွက်သာမက သူတစ်ပါးဝမ်းအတွက်၊ မိသားစု ဝမ်းအတွက်ပါ ရှာဖွေကြရသူများတွင် စားချိန်တန်၍ မစားရ၊   အချိန်လွန်မှစားရသောနေ့များရှိကြပေ လိမ့်မည်။

လူတချို့ပြေလည်နေကြသော်လည်း မပြေလည် ကြသူများမှာ အစာကို စားရပြန်သော်လည်း ဝဝလင် လင်မစားရ၊ ခွဲတမ်းနှင့်သာ စားရသူများရှိကြသည်။ဝမ်းမီးဟူသည် စိတ်နှင့်ဆက်နွှယ်နေသော သဘာဝ ရှိသဖြင့် စားစရာမရှိတော့၊ မကျန်တော့သဖြင့် အာသီသ မပြည့်ဝဘဲ ရပ်လိုက်ရသောအခါတွင် ဝမ်းမီးကလည်း အားလျော့သွားရလေသည်။

ဈေးရောင်းရသူမိတ်ဆွေတစ်ဦးက  ပြောဖူးသည် မှာ သူတို့မိသားစု ထမင်းစားလျှင် ဘယ်သောအခါ တွင်မျှ စုံစုံညီညီမစားရ။ တစ်ဦးစားလျှင် ကျန်သူ များက ဈေးရောင်း၊ အလှည့်ကျစားရသဖြင့် ထမင်းက မမြိန်၊ တစ်ခါတစ်ရံ စားလက်စကို ရပ်လိုက်ရသည့်အခါ များလည်းရှိသည်။အလုပ်ရှုပ်သူ၊ အလုပ်များသူ၊ အလုပ်မအားလျှင် အစာမစားသူများ သတိထားရန်မှာ ဝမ်းမီးအားလျော့ သွားခြင်းကြောင့် မန္ဒဝမ်းမီးရောဂါရရှိလာနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဘယ်အချိန်မှာ ငါအစာစားမလဲ၊ စားမည့် အချိန်တွင် အလုပ်နှင့်မတွဲဘဲ လွတ်လပ်စွာစားသောက် နိုင်မည့်အနေအထားကို ကြိုတင်စဉ်းစားထားပါ။

"အစာက အရေးမကြီး၊ အလုပ်က အရေးကြီးသည်။ အလုပ်ကသာ   အောင်မြင်မှုကို  ပေးနိုင်သည်"  ဟု ယူဆထားသူများထဲမှ ထင်ရှားအောင်မြင်သော ပုဂ္ဂိုလ် ကြီးတစ်ဦးသည် အစာအိမ်ရောဂါ နှစ်ရှည်ခံစားပြီးမှ ကွယ်လွန်သွားရသည်ကို တွေ့မြင်ဖူးသည်။အစာအိမ်ကင်ဆာရောဂါဖြစ်နေသူ အတော်များ များကို လေ့လာကြည့်ရာ ဖြစ်စတွင် အစာမကြေ၊ စားလျှင် ပြန်ပြန်အန်ထွက်ရာမှ စသည်။ မန္ဒဝမ်းမီး ကြောင့် အစာခြေရည်မထွက်၊ မခြေနိုင်ခြင်းက စတင် ခြင်းဖြစ်သည်။

အစာမကြေလျှင် အစာကြေဆေးသောက်ရမည်။ အစာကြေဆေးသောက်လိုက်လျှင် အစာကြေသွား မည်ဟုထင်လျှင်မှားမည်။မူလဝမ်းမီးအားဖြင့် ခြေထားသောအစာကို ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကြေပြီးမှ ခန္ဓာကိုယ်အားနည်း၍အစာခြေရည်ဆက်ထွက်မလာလျှင် ကျန် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အစာခြေဆေးများက ကူညီပေးနိုင်သည်။ ဝမ်းမီးအားလျော့ပြီး မန္ဒဝမ်းမီးနုံ့နေလျှင်  အစကတည်းက မကြေသောအစာများကို အစာကြေဆေးက ခြေပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပါ။အစာကြေ‌ခြင်းတွင် ကျမ်းများအဆိုအရ အဆင့် ခုနစ်ဆင့်အထိ ကြေချက်ရသည်။

ခန္ဓာကိုယ်ကြီးအတွက် ပထမအဆင့် အစာကြေလျှင်ရသရည်ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအဆင့် အစာကြေလျှင် သွေးဖြစ်သည်။ တတိယအဆင့် အစာကြေလျှင်အသားဖြစ်သည်။ စတုတ္ထအဆင့်အစာကြေလျှင်အဆီ ဖြစ်သည်။ ပဉ္စမအဆင့်အစာကြေလျှင် အရိုးဖြစ်သည်။ ဆဋ္ဌမအဆင့်အစာကြေလျှင် ခြင်ဆီဖြစ်သည်။ သတ္တမ အဆင့်အစာကြေလျှင် သုက်ဖြစ်သည်။

အကျယ်ကိုမဖော်ပြနိုင်သော်လည်း ဝမ်းမီးအား မကောင်းလျှင် အဆင့်ဆင့်မကြေချက်နိုင်သဖြင့် ရသ ရည်အဆင့်တွင်ပင်ကြေပြီး နောက်အဆင့်များမရောက် နိုင်လျှင် အသွေး၊ အသား၊ အရိုး အားရှိသောဓာတ်များ ခန္ဓာကိုယ်က ရရှိတော့မည်မဟုတ်ပါ။

လမ်းလျှောက်ပေးခြင်းသည် ဝမ်းမီးကိုတောက် စေသော သတ္တိအပြည့်ရှိသည်။ လူတိုင်း လမ်းလျှောက်ချိန် တစ်ရက်လျှင်နှစ်နာရီပေးသင့်သည်။ သီးသန့် လမ်းလျှောက်ချိန်မရှိပါက အလုပ်နှင့်မဝေးလွန်းလျှင် လမ်းလျှောက်ပြီးသွားပါ။ ဝမ်းမီးပြန်ကောင်းလာရန် ငွေမကုန်သော ဆေးကုသနည်းဖြစ်သည်။

အစာမကြေမန္ဒဝမ်းမီးရောဂါရပြီထင်လျှင် အစာ စားပြီးချိန်တွင် ထိုင်မနေပါနှင့်။ ဝမ်းမီးအားနည်းသော် အစာစားပြီးလျှင် အိပ်ချင်ငိုက်မျဉ်းလာလေ့ရှိသည်။ မအိပ်ပါနှင့်၊ ထပြီး လမ်းအနည်းငယ်လျှောက်လိုက် ပါ။ လမ်းလျှောက်လျှင် အစာအိမ်နံရံကြွက်သားများကို လှုံ့ဆော်သလိုဖြစ်ပြီး အစာခြေရည်ထွက်ကျလာ ပါလိမ့်မည်။ ထိုအခါ မန္ဒဝမ်းမီးရောဂါကို ကုသပေး ရာရောက်ပါလိမ့်မည်။

အစာအိမ်ကျန်းမာမှ လူကျန်းမာမည်။မန္ဒဝမ်းမီးရောဂါဘေး ကင်းဝေးကြပါစေ။

 MWD Web Portal

Photo - Istock