ပူပြင်းလှတဲ့နွေရာသီကာလမှာ အုန်းစိမ်းရည် လေးသောက်လိုက်တဲ့အခါ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုအားလုံး ပြေပျောက်သွားသလိုခံစားမိကြမှာပါ။ အုန်းစိမ်းရည် မှာ အရေပြားနဲ့ဆံသားလှပစေဖို့ အထောက်အကူပြု တဲ့ပစ္စည်းတွေ  များစွာပါဝင်ပါတယ်။   သဘာဝရဲ့လက်ဆောင်အားဖြည့်ဆေးရည်အနေနဲ့ပါ သုံးစွဲနိုင် ပါတယ်။

အစိုဓာတ်ထိန်းပေးနိုင်ပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ကိုအစိုဓာတ်ထိန်းခရင်မ်(Wet cream)အဖြစ် ရာသီဥတု မရွေးအသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ အသားအရေစိုပြည်စေဖို့တစ်ကိုယ်လုံးကို လိမ်းပေးနိုင်ပါတယ်။ အဆီပြန်တဲ့ အသားအရေရှိသူတွေအနေနဲ့ အဆီထွက်တာလျော့ နည်းစေပါတယ်။ လိမ်းရုံတင်မကဘဲ သောက်သုံးပေး တာကလည်း  အသားအရေအတွက်  ကောင်းကျိုး
အာနိသင်ကို ရရှိစေပါတယ်။

ဝက်ခြံနဲ့အမာရွတ်တွေကို ဖယ်ရှားပေးပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်နဲ့မျက်နှာသစ်တာ ပုံမှန်ပြုလုပ်ပေးရင် ဝက်ခြံ၊  အမည်းစက်၊ အရေးကြောင်းနဲ့  တင်းတိပ် စတဲ့ အရေပြားပြဿနာတွေ လျော့နည်းသက်သာ စေပါတယ်။ ဝက်ခြံအတွက် နနွင်းကို အုန်းစိမ်းရည်နဲ့ ခပ်ပျစ်ပျစ်ဖျော်ပြီး    မျက်နှာပြင်အနှံ့လိမ်းပေးပါ။နောက်တစ်မျိုးအနေနဲ့ စန္ဒကူးမှုန့်နဲ့ အုန်းစိမ်းရည်ကို ခပ်ပျစ်ပျစ်ဖျော်ပြီး   ညအိပ်ရာမဝင်မီလိမ်းပေးပါ။ အိပ်ရာထချိန်မှ မျက်နှာသစ်ပေးပါ။ ပုံမှန်ပြုလုပ်ပေး ရင် ဝက်ခြံနဲ့အမာရွတ်တွေ ဖယ်ရှားပေးနိုင်ပါတယ်။

ရေဓာတ်ဖြည့်ပေးပါတယ်။ အရေပြားမှာ ရေဓာတ် ပြည့်ဝနေစေဖို့ အုန်းစိမ်းရည်က  ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။   ရေဓာတ်ခန်းခြောက်နေရင်  အသားအရေ မွဲခြောက်ပြီး  လှပမှုတွေ   ပျောက်ကွယ်နေတတ်ပါ တယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ကို ခြောက်သွေ့တဲ့အသားအရေ နဲ့  ညိုညစ်ညစ်အသားအရေတွေအတွက်  အသုံးပြု နိုင်ပါတယ်။  အုန်းစိမ်းရည်ကို  မျက်နှာပေါ် နေ့စဉ်လိမ်းပေးရင် အသားအရေနူးညံ့စိုပြည်မှုကို ရရှိ‌စေ ပါတယ်။

အင်တီအောက်စီးဒင့်တွေပါဝင်ပါတယ်။ အုန်းစိမ်း ရည်မှာအင်တီအောက်စီးဒင့်တွေများစွာပါဝင်ပြီးဆဲလ်တွေကိုဖျက်ဆီးမယ့်ဓာတ်တိုးပစ္စည်းတွေကိုဆန့်ကျင်တိုက်ထုတ်ပေးပါတယ်။ စိတ်ဖိစီးမှုများတဲ့ အခါ အရေပြားဆီ သွေးစီးဆင်းမှုလျော့နည်းသွားပြီးအိုမင်းရင့်ရော်စေတဲ့လက္ခဏာတွေ ဖြစ်ပေါ်လာစေပါ တယ်။ အုန်းစိမ်းရည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းက ဓာတ်တိုး ပစ္စည်းတွေကိုချေဖျက်ပေးပြီး အရေပြားကျန်းမာစေ ပါတယ်။

သွေးလှည့်ပတ်မှုကို     ကောင်းမွန်စေပါတယ်။ သွေးလှည့်ပတ်မှုမကောင်းလို့ အောက်ဆီဂျင်ရရှိမှုနည်း တဲ့အခါ အရေပြားမှာ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းတွေစုပုံနေတတ် ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာရှိတဲ့ဆဲလ်တိုင်းက အောက်ဆီ ဂျင်ကိုလိုအပ်ပြီး သွေးလှည့်ပတ်မှုနဲ့အတူ အောက်ဆီ ဂျင်ကို ရရှိကြပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်က ခန္ဓာကိုယ်တွင်းသွေးလှည့်ပတ်မှုကောင်းမွန်စေပြီး အောက်ဆီဂျင် ရရှိမှုလုံလောက်လို့   ဆဲလ်တွေကို  ကျန်းမာစေကာ အသားအရေဖြူဝင်းစေပါတယ်။

ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းကိုသက်သာစေပါတယ်။ အုန်းစိမ်း ရည်က ဦးရေပြားသွေးလှည့်ပတ်မှုကို ကောင်းမွန်စေ လို့ ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းကို သက်သာစေပါတယ်။ ဆံချည် မျှင်အိတ်တွေကိုကျန်းမာစေလို့ ဆံပင်တွေသန်စွမ်း စေပါတယ်။

နုပျိုလှပစေပါတယ်။ အရေပြားအိုမင်းလာတာက အလှအပအတွက်   ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။အသက်ကြီးလာတာ၊  ဓာတုပစ္စည်း၊ လေထု၊ နေထု၊ဖုန်မှုန့်ညစ်ညမ်းမှုတွေနဲ့ နေ့စဉ်ထိတွေ့နေရတာတွေ က အိုမင်းရင့်ရော်မှုကိုဖြစ်စေပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည် ထဲမှာ ဆိုင်တိုကိုင်နင် (Cytokinin)ပါဝင်လို့  အိုမင်းရင့်ရော်မှုကို တားဆီးပေးတာကြောင့် နုပျိုလှပစေပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ကို နေ့စဉ်သောက်ပေးရင်နုပျိုပြီးကျန်းမာလှပတဲ့အသားအရေကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်ပါ တယ်။

ဆံသားခြောက်သွေ့ခြင်းမှကင်းဝေး‌စေပါတယ်။ဆံသားခြောက်သွေ့ပြီး အဖျားနှစ်ခွဖြစ်တာအတွက် အုန်းစိမ်းရည်ကို ဦးရေပြားအနှံ့လိမ်းပေးပြီး ညင်သာ စွာနှိပ်နယ်ပေးပါ။ ဆံသားများနူးညံ့ပြီး စိုပြည်တောက်ပြောင်စေပါတယ်။

နေရောင်ခြည်ကြောင့် အသားအရေညိုညစ်တာ ကို  သက်သာစေပါတယ်။   နေရောင်ခြည်ကြောင့်အသားအရေညိုညစ်တာမျိုးကို    လူတိုင်းနီးပါးဖြစ် တတ်ကြပါတယ်။ နေရောင်ခြည်နဲ့ကြာရှည်ထိတွေ့မှုရှိတဲ့သူတွေအနေနဲ့ အသားအရောင်ညိုတာကို အုန်း စိမ်းရည်အသုံးပြုပြီး ဖြေရှင်းနိုင်ပါတယ်။ အုန်းစိမ်း ရည်ကို မျက်နှာပြင်အနှံ့လိမ်းပြီး ကြေးချွတ်တာကို နေ့စဉ်ပြုလုပ်ပေးရင်    နေလောင်တာတွေပျောက် ကင်းစေပါတယ်။

 ဆံသားကျိုးပြတ်တာမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေး ပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ထဲမှာပါဝင်တဲ့ ပရိုတင်းဒြပ် ပေါင်းတစ်မျိုးက ဆံသားကို အရင်းကနေအဖျားအထိ အလွှာတစ်ထပ်အနေနဲ့ဖုံးအုပ်ထားပြီး  ဆံသားကျိုး ပြတ်မှုမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

အရေပြားပိုးဝင်မှုမဖြစ်အောင်  ကာကွယ်ပေးပါ တယ်။ အုန်းစိမ်းရည်က အနာကျက်မြန်‌စေပြီး  ပိုး သတ်အာနိသင်ရှိလို့  အရေပြားပိုးဝင်မှုမဖြစ်အောင်ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ကို အရေပြား ပေါ်တိုက်ရိုက်လိမ်းနိုင်သလို ရေနဲ့ရောပြီး ရေချိုးပေး နိုင်ပါတယ်။

အဆီမပြန်အောင်ထိန်းချုပ်ပေးပါတယ်။   အဆီပြန်တဲ့အသားအရေရှိသူတွေအတွက် အုန်းစိမ်းရည် ကို မျက်နှာပေါ်ကအဆီတွေဖယ်ရှားဖို့ အသုံးပြုနိုင် ပါတယ်။  အုန်းစိမ်းရည်ကို  မျက်နှာပြင်အနှံ့လိမ်းပြီး ခြောက်အောင်ထားပြီးမှ ရေကြက်သီးနွေးနဲ့သန့်စင် ပေးပါ။ သဘာဝအတိုင်းတောက်ပတဲ့ အသားအရေ ကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

ဆံသားတောက်ပြောင်ပြီး ဗောက်ကင်းစင်စေပါ တယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ထဲမှာ ဆံသားကိုအားဖြည့်ပေး တဲ့ ဗီတာမင် K နဲ့ သံဓာတ်ပါဝင်လို့ ဆံသားတောက် ပြောင်လှပစေပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်က ဦးရေပြား ပေါ် ဗက်တီးရီးယားပိုးနဲ့ မှိုပိုးတွေမငြိတွယ်အောင် တားဆီးပေးလို့ ဦးရေပြားဗောက်ထတာ၊ သန်းတွယ် တာ၊ ယားယံတာတွေကနေ ကင်းဝေးစေပါတယ်။

ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို တိုးမြှင့်ပေးပါတယ်။ အုန်းစိမ်း ရည်မှာပါတဲ့ ဆိုင်တိုကိုင်နင်(Cytokinin)လို့ခေါ်တဲ့အပင်ဟော်မုန်းတစ်မျိုးကလည်း အရွယ်တင်နုပျိုစေ သလို ဗက်တီးရီးယားတွေနဲ့ ကင်ဆာရောဂါတွေကိုတိုက်ဖျက်ပေးနိုင်တဲ့အစွမ်းရှိပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည် က ကျန်းမာရေးအတွက်အထောက်အကူများစွာပေးနိုင်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာ အပူဒဏ်ကြောင့် ရေငတ် တာပြေစေနိုင်တဲ့အစွမ်းသတ္တိရှိပါတယ်။

သွေးတိုးကျစေပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်မှာ ဗီတာမင် C၊  ပိုတက်ဆီယမ်နဲ့  မဂ္ဂနီဆီယမ်တို့ပါဝင်တာကြောင့်သွေးတိုးရောဂါရှိသူတွေအတွက် သင့်တော်ပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်မှာပါတဲ့ ပိုတက်ဆီယမ်က ကိုယ်တွင်းက အကျိုးမပြုတဲ့ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို   ထိန်းညှိပေးတဲ့ အတွက်   သွေးတိုးကျစေဖို့  အထောက်အကူပြုနိုင်ပါ တယ်။

  နှလုံးကျန်းမာစေပါတယ်။ ကိုလက်စထရောနဲ့အဆီပါဝင်မှုနည်းတဲ့ အုန်းစိမ်းရည်က နှလုံးကိုကျန်းမာ စေတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အကျိုးမပြုတဲ့ ကိုလက် စထရော(LDL-Low density Lipoprotein)ကိုလျော့ကျ စေပြီး အကျိုးပြုကိုလက်စထရော(HDL-High density Lipoprotein)ကိုတိုးစေတာကြောင့် နှလုံးရောဂါကို လျှော့ချပေးပါတယ်။

အရက်နာကျတာကိုသက်သာစေပါတယ်။ အုန်း စိမ်းရည်က  အရက်နာကျတာကို သက်သာစေနိုင်တဲ့ သဘာဝဆေးတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ အရက်က ခန္ဓာ ကိုယ်ရဲ့ရေဓာတ်ကုန်ဆုံးစေပြီး ရေဓာတ်ကုန်ဆုံးမှုက နောက်တစ်နေ့နံနက်မှာ အရက်နာကျတာကိုဖြစ်စေ ပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်က ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့သတ္တုဓာတ် ကို  ပြန်လည်ဖြည့်တင်းပေးပြီး  ရေဓာတ်ကို ပြန်လည် ဖြည့်တင်းစေနိုင်တာကြောင့်    အရက်နာကျတာကို သက်သာစေပါတယ်။

ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကျစေနိုင်ပါတယ်။   ခန္ဓာ ကိုယ်အလေးချိန်ကျချင်တဲ့သူတွေအနေနဲ့ အုန်းစိမ်း ရည်သောက်သုံးဖို့ သင့်တော်ပါတယ်။ ကယ်လိုရီပါဝင် မှုနည်းပြီး အစာအိမ်အတွက်လည်း အထောက်အကူပြုပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်ထဲမှာ အစာချေဖျက်မှုကိုအထောက်အပံ့ပေးပြီး အဆီတွေချေဖျက်မှုကိုတိုးမြှင့်ပေးနိုင်တဲ့  Bioactive  အင်ဇိုင်းတွေ ပါဝင်တယ်။

ခေါင်းကိုက်တာကိုသက်သာစေပါတယ်။  ခေါင်း ကိုက်တာနဲ့ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်တာအများစုက ရေ ဓာတ်ဆုံးရှုံးလို့ဖြစ်တယ်။ အုန်းစိမ်းရည်က ခန္ဓာကိုယ် အတွက်လိုအပ်တဲ့ အီလက်စတိုလိုက်(Electrolytes)တို့  ထောက်ပံ့ပေးရာမှာ  အထောက်အကူပြုသလိုခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ရေဓာတ်ကို   မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါတယ်။မဂ္ဂနီဆီယမ်လျော့နည်းရင်    ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်တာ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အုန်းစိမ်းရည်မှာ မဂ္ဂနီဆီယမ် ကြွယ်ဝစွာပါဝင်လို့ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ဝေဒနာခံစား နေရသူတွေအနေနဲ့ သောက်သုံးပေးသင့်ပါတယ်။

Source: https://myawady.net.mm/stories

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အမျိုးအစားများ

မြန်မာနိုင်ငံ၌ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ (Natural Disasters) ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး လူကြောင့်ဖြစ်သော  ဘေးအန္တရာယ်များလည်း   ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်။    ဘေးအန္တရာယ်များကို    အောက်ပါအတိုင်း  အမျိုးအစားခွဲခြားထားသည်။

(က)မိုးလေဝသနှင့် ရာသီဥတုဆိုင်ရာဘေးအန္တရာယ်များ

ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း၊ မိုးသည်းထန်ခြင်းကြောင့်  လျှပ်တစ်ပြက်ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၊   မြစ်ရေကြီးနှင့်    မြို့ပြရေလွှမ်းမိုးခြင်း၊ မိုးသီးကြွေခြင်း၊ လေပြင်းတိုက်ခတ်ခြင်း၊ လေဆင်နှာမောင်းတိုက်ခတ်ခြင်း၊   အပူလှိုင်း၊   အအေးလှိုင်းဖြတ်ခြင်း၊  မိုးခေါင်ရေရှားခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

(ခ)   မြေမျက်နှာပြင်ဆိုင်ရာ     ဘေးအန္တရာယ်များ

ငလျင်လှုပ်ခြင်း၊ မြေပြိုခြင်း၊ တောင်ပြိုခြင်း၊ တောမီးလောင်ခြင်း၊ မီးတောင်ပေါက်ကွဲခြင်း၊ မြေနိမ့်ဒေသများ ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၊ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများ ဒီရေလွှမ်းမိုးခြင်း၊ ဆူနာမီရေလှိုင်းနှင့်   ရေလွှမ်းမိုးခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

(ဂ)  ဇီ၀ဗေဒဆိုင်ရာ   ဘေးအန္တရာယ်များ

ကူးစက်ရောဂါ  ကပ်အသွင်ဖြစ်ပွားခြင်း၊ အင်းဆက်ပိုးမွှားကျရောက်ခြင်းနှင့်   ဇီဝလက်နက်များ ဖြစ်သည်။

(ဃ) မတော်တဆမှုများနှင့်   စက်မှုနည်းပညာဆိုင်ရာ ဘေးအန္တရာယ်များ

မီးလောင်ခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ယာဉ်မတော်တဆမှုများ  ဥပမာ-ခရီးသည်ယာဉ်၊  ရထားတိမ်းမှောက်ခြင်း၊ ရေယာဉ်နစ်မြုပ်ခြင်း၊ လေယာဉ်ပျက်ကျခြင်း၊ မိုင်းတွင်းနှင့် အဆောက်အအုံပြိုကျခြင်း၊ ဓာတုစက်ရုံများနှင့် နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံများ ပေါက်ကွဲခြင်း၊ ဓာတုလက်နက်နှင့် နျူကလီးယားလက်နက်များဖြစ်သည်။

(င) လူမှုရေးနှင့် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ

စစ်ပွဲများ၊  အကြမ်းဖက်မှုများ၊ လူမှုအဓိကရုဏ်းများဖြစ်သည်။

သဘာဝဘေးနှင့်ပတ်သက်၍ သိထား သင့်သောအချက်များ

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များတွင်  ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်သော    ဘေးအန္တရာယ်များရှိသကဲ့သို့      ခန့်မှန်းရန် ခက်ခဲသော ဘေးအန္တရာယ်များလည်းရှိသည်။  ဥပမာ- ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းနှင့် ရေလွှမ်းမိုးခြင်းကဲ့သို့  တချို့သောဘေးအန္တရာယ်များကို    ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍     ရနိုင်သော်လည်း ဥပမာ - မြေငလျင်လှုပ်ခြင်းနှင့်  လေဆင်နှာမောင်းတိုက်ခတ်ခြင်း ကဲ့သို့သော ဘေးအန္တရာယ်များမှာ ကြိုတင်ခန့်မှန်းရန် ခက်ခဲသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ကြိုတင်ခန့်မှန်း၍ ရနိုင်သော   ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းကဲ့သို့ ဘေးအန္တရာယ်များအတွက်မိုးလေဝသသတင်းများကိုအမြဲနားထောင်သင့်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ မိုးလေဝသသတင်းများကို မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနမှ  သတိပေးချက်များနှင့်အတူ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ထုတ်ပြန်ပေးလျက်ရှိသဖြင့် အဆိုပါမိုးလေဝသသတင်းများကို   အမြဲမပြတ်နားထောင်ပြီး  ဘေးအန္တရာယ် အသိပေးချက်များကို  လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်    ကျရောက်သောဒေသများရှိ   ပြည်သူများအတွက် ကျန်းမာရေး သတိပေးနှိုးဆော်ချက်

- မိုးလေဝသသတင်းများ၊     ဘေးအန္တရာယ်  သတိပေးချက်များနှင့် ကျန်းမာရေးအသိပေးနှိုးဆော်ချက်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ပါ။

- ဘေးအန္တရာယ်မကျရောက်မီအချိန်ကတည်းက  အစားအစာ၊ သောက်သုံးရေနှင့် ပုံမှန်သောက်သုံးနေကျ ဆေးဝါးများအား အသင့်ကြိုတင်စုဆောင်းထားပါ။ ဆေးဝါးပြတ်လပ်မှုရှိပါက  ကျန်းမာရေးဌာနနှင့် ဆက်သွယ်၍ ဆေးကုသမှုခံယူပါ။

- တာဝန်ရှိသူများ၏ညွှန်ကြားချက်များအတိုင်း  မိုးဒဏ်၊ လေဒဏ်ခံနိုင်သော အဆောက်အအုံ၌နေထိုင်ပါ။

- ရာသီဥတုနှင့်လျော်ညီပြီး ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်အောင်  ဝတ်စားဆင်ယင်ပါ။

- ရေမျောစာများ၊   အမှည့်လွန်အစာများ၊   ယင်နားစာများ   မစားပါနှင့်။ အစားအစာများကို  ယင်မနားစေရန် ဖုံးအုပ်ထားပါ။

- ရေသန့်ဆေးထုပ်၊   ကလိုရင်းခတ်ထားသောရေ  သို့မဟုတ် ကျိုချက်ထားသောရေ သို့မဟုတ် ယုံကြည်စိတ်ချရသောရေသန့်ကိုသာ သောက်ပါ။

- ယင်လုံအိမ်သာကို စနစ်တကျသုံးစွဲပါ။

-တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးကို အလေးထားဆောင်ရွက်ပါ။  အစာမစားမီ၊ အစားအစာ ချက်ပြုတ်ပြင်ဆင်ခြင်းမပြုမီ၊     အညစ်အကြေးကိုင်တွယ်ပြီးတိုင်း၊      အိမ်သာသွားပြီးတိုင်း လက်ကို ဆပ်ပြာဖြင့်  စင်ကြယ်စွာဆေးကြောပါ။

- အမှိုက်များကို မြေမြှုပ်ခြင်း၊ မီးရှို့ခြင်း၊    အမှိုက်ပုံကို  ထုံးဖြူးခြင်း စသည်ဖြင့်    အမှိုက်များကို  စနစ်တကျစွန့်ပစ်ပါ။

-  ခြင်ကိုက်မခံရအောင် ဂရုပြုနေထိုင်ပါ။  မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို   ခြင်ထောင်ဖြင့်သာ  အိပ်စက်ပါ။    ပိုးလောက်လမ်းနှင့် ခြင်နှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်းများ (ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ်) တွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်ပါ။

- မြွေဆိုးအန္တရာယ်၊     ဓာတ်လိုက်မှုအန္တရာယ်နှင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိနိုင်သည့် အခြေအနေတို့ကို  ဂရုပြုနေထိုင်ပါ။

- ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်သော ဒေသများ၌ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများက ကျန်းမာရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ပြည်သူလူထုမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပါ။

- ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်ပြီးနောက် အဆုတ်ရောဂါ၊ ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းလျှောရောဂါ၊ မြွေဆိုးအန္တရာယ်၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှု   စသည့်ကျန်းမာရေးပြဿနာများဖြစ်ပွားနိုင်ပြီး အကယ်၍  ဖြစ်ပွားပါက    နီးစပ်ရာဆေးရုံ၊ ကျန်းမာရေးဌာနနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းထံတွင် ပြသပါ။

အရေးပေါ်ဒဏ်ရာကုသမှု သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ ကျရောက်သည့်အခါ  ပြည်သူများတွင်    ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှုများ ဖြစ်ပွားနိုင်သည့်အတွက် ယင်းဒဏ်ရာများကို    သက်သာပျောက်ကင်းစေရန်နှင့် ရောဂါပိုးဝင်ရောက်ခြင်းတို့မှ   ကာကွယ်နိုင်ရန် အောက်ဖော်ပြပါ အချက်အလက်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ပါ။

- အရေပြားပွန်းပဲ့/  ပေါက်ပြဲဒဏ်ရာ ဖြစ်ပွားပါက မသန့်ရှင်းသောရေနှင့် ထိတွေ့ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။

- ဒဏ်ရာအား    ကုသမည့်လက်ကို ဆပ်ပြာနှင့် ရေသန့်တို့ဖြင့် သေချာစွာဆေးကြောပါ။

- ဒဏ်ရာတွင်  အရာဝတ္ထုများ  ဝင်ရောက်နေခြင်းမရှိပါက ဒဏ်ရာကုသနေစဉ်အတွင်း  ယင်းဒဏ်ရာကို လက်နှင့်မထိပါနှင့်။   (ဖြစ်နိုင်လျှင်      ပိုးသတ်ထားသော       တစ်ခါသုံးလက်အိတ်ကို အသုံးပြုပါ)

-  ဒဏ်ရာရနေသော ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းမှ လက်ဝတ်ရတနာများနှင့် အဝတ်အစားများကို ဖယ်ရှားပါ။

- အပူလောင်  ဒဏ်ရာငယ်များအား သန့်ရှင်းသောရေအေးဖြင့်  လောင်းပေးပါ  သို့မဟုတ်  သန့်ရှင်းသောအဝတ်စိုဖြင့် ကပ်ပေးပါ။ အပူလောင်ဒဏ်ရာမှ    အရည်ကြည်ဖုများကို ဖောက်ထုတ်ခြင်း မပြုလုပ်ပါနှင့်။

- အပူလောင်ဒဏ်ရာကို     သန့်ရှင်းသောအဝတ် သို့မဟုတ် ပတ်တီးဖြင့်ညင်သာစွာ ကာကွယ်ထားပါ။ တင်းကျပ်စွာ စည်းနှောင်ခြင်းမပြုပါနှင့်။

- ထိခိုက်/ရှနာ       ဒဏ်ရာများတွင် သွေးထွက်နေပါက သွေးထွက်ခြင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ယင်းနေရာကို သန့်ရှင်းသောအဝတ်    သို့မဟုတ် ပတ်တီးဖြင့်ဖိထားပါ။   ဖြစ်နိုင်လျှင် ဒဏ်ရာနေရာကို နှလုံးနေရာထက် မြှင့်ထားပါ။

-  သွေးတိတ်သွားပြီးနောက် ဒဏ်ရာကို ရေသန့် သို့မဟုတ် သန့်စင်သောရေဖြင့် ညင်သာစွာဆေးကြောပါ။

- ဒဏ်ရာတစ်ဝိုက်ကိုလည်း ဆပ်ပြာနှင့်    ရေသန့်တို့ဖြင့်     ညင်သာစွာ ဆေးကြောပါ။

- ဒဏ်ရာတွင်       အညစ်အကြေးနှင့် အရာဝတ္ထုများ   ဝင်ရောက်နေခြင်း ရှိ/မရှိ စစ်ဆေးပါ။ ရှိနေပါက ဖယ်ရှားပါ။ သေချာစွာမသန့်ရှင်းထားသော ဒဏ်ရာများတွင် ဗက်တီးရီးယားပိုးများ  ခိုအောင်းနိုင်ပြီး   ရောဂါပိုးဝင်နိုင်ပါသည်။

- ဆေးကြောပြီးနောက်  ဒဏ်ရာကို ခြောက်အောင်သုတ်ပြီး    ပတ်တီး သို့မဟုတ် သန့်ရှင်းသောအ၀တ်ဖြင့် စည်းပေးပါ။   ဖြစ်နိုင်လျှင်    ရေစိုခံပတ်တီးကိုသုံးပါ။

- ဖြစ်နိုင်လျှင်      ဒဏ်ရာရရှိသူအား အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတိုက်ပါ။

- ဒဏ်ရာကို အနည်းဆုံး ၂၄ နာရီတိုင်း တစ်ကြိမ် ပြန်စစ်ဆေးပေးပါ။

အောက်ပါလက္ခဏာများ        ရှိပါက အမြန်ဆုံးဆေးကုသမှုခံယူနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ပါ

- မီးလောင်/   အပူဒဏ်ရာရရှိသည့် ခန္ဓာကိုယ်နေရာ များပြားခြင်း၊

- သွေးထွက်နေသောဒဏ်ရာကို အချိန် ငါးမိနစ်ကျော်ကြာ ဖိထားသည့်တိုင် သွေးမတိတ်ခြင်း၊

- ဒဏ်ရာတွင်   အညစ်အကြေးနှင့် အရာဝတ္ထုများ   ဝင်ရောက်နေခြင်း

( ဥပမာ မြေကြီး၊ သစ်သားစ၊ သတ္တုစ သို့မဟုတ် တခြားအရာများ)၊

- တိရစ္ဆာန်အကိုက်ခံရသည့် ဒဏ်ရာဖြစ်ခြင်း၊

- ညစ်ညမ်းသည့်    အရာဝတ္ထုတစ်စုံတစ်ရာဖြင့်    ထိုးဝင်၊     ထိုးဖောက်၊ ထိခိုက်သည့်ဒဏ်ရာဖြစ်ခြင်း၊

- ဒဏ်ရာတွင်   ရောဂါပိုးဝင်သော လက္ခဏာများရှိခြင်း   (ဒဏ်ရာနီရဲရောင်ရမ်းခြင်း၊ ဒဏ်ရာမှ ပြည်နှင့်

အရည်များ  စိမ့်ထွက်ခြင်း၊ အလွန်နာကျင်ခြင်း)၊

-  သွေးဆိပ်တက်သည့် လက္ခဏာများရှိခြင်း  ( ဒဏ်ရာရရှိသူတွင်   ကိုယ်အပူချိန်တက်ခြင်း၊ ချမ်းတုန်ဖျားခြင်း၊ အသက်ရှူမဝခြင်း၊   နှလုံးခုန်နှုန်းမြန်ဆန်ခြင်း၊ ကယောင်ကတမ်းဖြစ်ခြင်း၊  ချွေးစေးများထွက်ခြင်း၊ ခြေလက်များ   အေးစက်နေခြင်း)၊

-  မည်သို့သောဒဏ်ရာများ    ရရှိသည်ဖြစ်စေ   မေးခိုင်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုခံယူရန်     ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း   သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များအတွက်     ကျန်းမာရေး အသိပညာပေး      ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories

ဆီးသွားတဲ့အခါ   နာကျင်မှု  ဒါမှမဟုတ်   ပူလောင်မှုခံစားရတာကို ဆီးသွားတဲ့အခါနာကျင်မှု (Dysuria) လို့ခေါ်ပါတယ်။ အဲဒီနာကျင်မှုက ရောဂါကြီးမဟုတ်ဘဲ ဆီးလမ်းကြောင်း ဒါမှမဟုတ် ဆီးလမ်းကြောင်း နဲ့ဆက်စပ်သက်ဆိုင်တဲ့လက္ခဏာတစ်ခုပဲဖြစ်တယ်။ ဥပမာ-အမျိုးသမီး တွေမှာ ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်တာ(UTI)ကြောင့် Dysuria ဖြစ်နိုင်ပြီး အမျိုးသားတွေမှာ ဆီးကျိတ်ရောင်တာ (Prostatitis) ဒါမှမဟုတ် ဆီးပြွန် ရောင်တာ (Urethritis) ကြောင့်ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဆီးသွားတဲ့အခါနာကျင်မှု (Dysuria)ဖြစ်စေတဲ့ တခြားအကြောင်းရင်းတွေက ကျောက်ကပ်ကျောက် တည်တာ၊ မိန်းမကိုယ်မှိုစွဲတာ၊ လိင်ကတစ်ဆင့်ကူးစက်တဲ့ရောဂါတွေ၊ သန့်ရှင်းမှုအားနည်းတာနဲ့    ရေသောက်နည်းတာတွေကြောင့်ဖြစ်ပါ တယ်။  Dysuria  ရဲ့အကြောင်းကိုသိရှိဖို့နဲ့ ကုသမှုခံယူဖို့ ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးသင့်ပါတယ်။ ဒါ့ပြင်   အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်းနည်းလမ်း တချို့ကိုလည်း သိရှိလိုက်နာနိုင်အောင် ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

ရေများများသောက်သင့်ပါတယ်။ ရေဓာတ်ခန်းခြောက်တာက Dysuria ဖြစ်စေတဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ရေများများ သောက်တာက  ဆီးသွားတဲ့အခါ  နာကျင်မှုသက်သာစေနိုင်ပါတယ်။ဗက်တီးရီးယားပိုးဝင်တာကြောင့် Dysuria ဖြစ်နေရင်လည်း ရေများများသောက်တာက  ဆီးအိမ်နဲ့ဆီးပြွန်ထဲကပိုးမွှားတွေကို  ဆေးကြောပေးနိုင်ပါတယ်။

အုန်းရည်လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်သောက်သင့်ပါတယ်။ အုန်းရည်က လန်းဆန်းပြီး ချိုမြိန်တဲ့အရသာရှိတာကြောင့် Dysuria ကိုသက်သာစေနိုင်ပါတယ်။ ရာစုနှစ်တွေကတည်းက ဆီးလမ်းကြောင်းနဲ့ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာပြဿနာတွေအတွက်  ရိုးရာဆေးပညာရှင်တွေက  အုန်းရည်သောက်ဖို့ အကြုံပြုခဲ့ကြပါတယ်။ တစ်ရက်ကို အုန်းရည်နှစ်ခွက်လောက် သောက်ပေးရင် Dysuria ကို မြန်မြန်သက်သာစေနိုင်ပါတယ်။

ပန်းသီးရှလကာရည်ကိုရေနဲ့ရောပြီး သောက်သင့်ပါတယ်။ ပန်းသီး ရှလကာရည်မှာ  ဗက်တီးရီးယားပိုးတွေကို  သေစေနိုင်တဲ့အာနိသင်ရှိ ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ဗက်တီးရီးယားပိုးဝင်တာကြောင့် Dysuria ဖြစ်နေရင် သက်သာနိုင်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့စံပမာဏကို ပြန်လည်ထိန်းညှိပေး ပြီး ပိုးမွှားတွေမပြန့်ပွားအောင်  ကာကွယ်ပေးပါတယ်။  ပန်းသီးရှလကာ ရည်တစ်ဇွန်းကို တစ်ရက်နှစ်ကြိမ် သောက်ပေးသင့်ပါတယ်။

မုန်လာဥနီဖျော်ရည်သောက်သင့်ပါတယ်။ မုန်လာဥနီက ဗီတာမင်-A ကြွယ်ဝတာကြောင့်  မျက်စိအတွက်ကောင်းတယ်ဆိုတာ   လူတိုင်း သိကြပါတယ်။  ဒါ့ပြင်  မုန်လာဥနီဖျော်ရည်သောက်တာက  Dysuria အတွက်လည်း  ထိရောက်မှုရှိစေပါတယ်။  ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ ဖျော်ရည်က   ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့စံပမာဏကိုထိန်းညှိပေးပြီး   ဗက်တီးရီးယား တွေကိုတိုက်ဖျက်ပေးနိုင်တဲ့အပြင် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကိုလည်း မြှင့်တင် ပေးပါတယ်။

ဒိန်ချဉ်နေ့စဉ်စားသင့်ပါတယ်။ ဒိန်ချဉ်မှာ အူထဲကမကောင်းတဲ့ပိုးမွှား တွေကို ထိန်းချုပ်ပေးနိုင်တဲ့ ကောင်းတဲ့ဗက်တီးရီးယားပိုးတွေ ဘီလီယံ ချီ  ပါဝင်ပါတယ်။  ဒိန်ချဉ်ကို တစ်နေ့နှစ်ကြိမ်သောက်ပေးတာက ဗက်တီး ရီးယားပိုးဝင်ခြင်းကြောင့် ဆီးသွားတဲ့အခါ နာကျင်တာကိုသက်သာစေ နိုင်ပါတယ်။  ဒိန်ချဉ်သောက်တဲ့အခါ  သကြားမပါတဲ့ဒိန်ချဉ်ကို  ရွေးချယ် သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။

လေးညှင်းဆီ အသုံးပြုပေးနိုင်ပါတယ်။  လေးညှင်းဆီက  အူလမ်းကြောင်းရှိ ကပ်ပါးပိုးတွေနဲ့ ကင်ဒီဒါ(Candida) မှိုပိုးတွေကို တိုက်ဖျက် ပေးနိုင်တယ်လို့ လူသိများပါတယ်။ သုတေသနတွေအရလည်း လေးညှင်းဆီက ဗက်တီးရီးယားပိုးတွေကို တားဆီးနိုင်စွမ်းရှိပြီး ကိုယ်ခံအား စနစ်ကို  မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါတယ်။  လေးညှင်းဆီမှာ အဓိကပါဝင်တဲ့ ယူဂျီနော(Eugenol) ဒြပ်ပေါင်းက ရောင်ရမ်းမှုကိုလျော့ကျစေပြီး မှိုနဲ့ ဗက်တီးရီးယားပိုးတွေကို တိုက်ဖျက်နိုင်တဲ့ အာနိသင်တွေရှိပါတယ်။

သံပရာရည်လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ကို သောက်သင့်ပါတယ်။ သံပရာရည်က အချဉ်ဓာတ်ရှိပေမယ့် ခန္ဓာကိုယ်ထဲရောက်သွားရင် အယ်လ်ကာလီဓာတ်ကို  မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။  ဒါကြောင့်  ရေနွေးနွေးတစ်ခွက်ထဲကို သံပရာရည်ညှစ်ထည့်ပြီးသောက်တာက ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့စံပမာဏကိုပုံမှန် ဖြစ်စေပြီး  Dysuria  ဖြစ်စေတဲ့ ဗက်တီးရီးယားပိုးတွေမပွားနိုင်အောင် ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

ဖာလာစေ့ကို အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာလန်းဆန်းစေဖို့၊ အစာခြေစနစ်ကိုကူညီဖို့နဲ့ သွေးလှည့်ပတ်မှုကောင်းမွန်ဖို့  အသုံးပြုကြပါတယ်။ ဆီးရွှင်စေတဲ့အာနိသင်ရှိပြီး ခန္ဓာကိုယ်က အဆိပ်အတောက်တွေနဲ့ ရေဓာတ်ကိုဖယ်ရှားပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် သုတေသနတွေအရ ဗက်တီးရီးယားပိုးတချို့ကိုလည်း သေစေနိုင်တယ်လို့သိရပါတယ်။ ဖာလာစေ့ အမှုန့်တစ်ဇွန်းကို   နွားနို့တစ်ခွက်နဲ့ရောစပ်ပြီး  ညတိုင်းအိပ်ရာမဝင်မီသောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။ အရသာကောင်းအောင် ပျားရည်အနည်းငယ်ထည့်ပြီး သောက်နိုင်ပါတယ်။

သခွားသီးစားတာ ဒါမှမဟုတ် သခွားသီးဖျော်ရည်သောက်ပေးသင့်ပါတယ်။ သခွားသီးက ဆီးသွားရင်နာကျင်တာ ဒါမှမဟုတ် ပူလောင်တာကို သက်သာစေနိုင်ပါတယ်။ သခွားသီးမှာ ဆီးရွှင်စေတဲ့အာနိသင်ရှိတာကြောင့် ဆီးသွားတာကိုများစေပြီး ဗက်တီးရီးယားပိုးတွေကို ဆေးကြောပေးနိုင်ပါတယ်။ သခွားသီးကိုခြေပြီး အရည်ညှစ်ယူကာ ရလာတဲ့အရည်ကို တစ်ရက်နှစ်ကြိမ်သောက်ပေးပါက Dysuria ကို ချက်ချင်းသက်သာစေနိုင်ပါတယ်။

တစ်ရက်ကို ချင်းလက်ဖက်ရည် တစ်ခွက်ကနေနှစ်ခွက်အထိ သောက်သင့်ပါတယ်။ ချင်းက ဟင်းလျာတွေကို အရသာပိုကောင်းစေရုံသာမက ဗက်တီးရီးယားပိုးဝင်တာနဲ့ ရောင်ရမ်းမှုတွေအတွက်လည်း ထိရောက်တဲ့အိမ်တွင်းကုထုံးတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ချင်းမှာ အားကောင်းတဲ့ပိုးသတ် နိုင်စွမ်းနဲ့  ရောင်ရမ်းမှုကိုသက်သာစေတဲ့ အာနိသင်တွေရှိပါတယ်။ တစ်ရက်ကို  ချင်းလက်ဖက်ရည်(၁-၂)ခွက်သောက်တာက Dysuria  ကို သက်သာစေပါတယ်။

ဆီးသွားရင်နာကျင်ခြင်း(Dysuria)က အမျိုးသားတွေထက် ဆီးလမ်းကြောင်းတိုတဲ့အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။ အမျိုးသားတွေ အနေနဲ့လည်း အသက်ကြီးသူတွေက အသက်ငယ်သူတွေထက်  ပိုပြီးအဖြစ်များပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေ၊ ဆီးချိုဝေဒနာရှင်တွေနဲ့ဆီးအိမ်ရောဂါရှိသူတွေက ဆီးသွားရင်နာကျင်တာကို အရင်ဆုံးခံစားရ သူများဖြစ်ကြပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာတွေအနေနဲ့ အမျိုးသားရော အမျိုးသမီးပါ ဆီးသွားရင် ပူစပ်ပူလောင်ဖြစ်ခြင်း၊ နာကျင်ခြင်း၊ ယားယံခြင်းတို့ကို ခံစားရလေ့ ရှိပါတယ်။ တချို့သူတွေမှာ ဆီးစွန့်ရာထွက်ပေါက်မှ နာကျင်မှုမျိုးလည်း ရှိတတ်ကြပါတယ်။ တချို့မှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပိုင်းနဲ့ ဆီးအိမ်၊  ဆီး ကျိတ်တို့တည်ရှိရာနေရာမှာ   နာကျင်တတ်ပါတယ်။   ရောဂါဖြစ်ပွားစဉ် ကာလအတွင်း လူနာက ဆီးခဏခဏသွားလိုခြင်းကို ခံစားရပါတယ်။

 ဆီးကုန်အောင်မသွားနိုင်တဲ့အခါ ဆီးအိမ်ထဲအနည်အမှုန်များ စုပုံ ပြီး ကျောက်တည်လာတတ်ပါတယ်။   အဲဒီကျောက်တွေက   ဆီးလမ်း ကြောင်းပိတ်ဆို့စေပြီး  ဆီးကျင်တာကို   ခံစားရစေပါတယ်။   ဆီးအိမ် ရောင်ရမ်းခြင်း၊  ဆီးစွန့်ပြွန်မှတစ်ဆင့်  ဗက်တီးရီးယားပိုးဝင်ရောက်ပြီး ဆီးအိမ်ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။

အမျိုးသားတွေမှာ ဆီးကျိတ်ရောဂါပိုးဝင်တဲ့အခါ ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်ပြီး နာကျင်ခြင်း၊ ဆီးသွားရခက်ခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေမှာ မိန်းမကို‌ယ်ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ဆီးစွန့်ပြွန်ရောင်ခြင်း၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါ ပိုးဝင်ခြင်း စတာတို့ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

မသက်သာရင် ဆီးပိုးမွေးပြီး ပဋိဇီဝဆေး(Antibiotics)ကျွေးသင့်ပါ တယ်။ လူကြီး အမောက်ဆလင် (Amoxicillin 500Mg) တစ်ရက်နှစ်ကြိမ် (၅-၇)ရက် ဒါမှမဟုတ်  စီပရိုဖလောက်ဆင်  (Ciprofloxacin   500Mg BD) (၅-၇) ရက် သောက်နိုင်ပါတယ်။ ဂျင်တာမိုင်ဆင် (I/m Gentami-cin) ထိုး‌ဆေးကို အစားအသောက်စားပြီး တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် (၅-၇)ရက် ထိုးနှံနိုင်ပါတယ်။  ယင်းမှာ  Gonorrhoea  ပိုးအတွက်  ထိုးနှံခြင်းဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါတယ်။         ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ သက်ရောက်မှုများသည် လူတို့၏ကျန်းမာရေးနှင့် အသက်အန္တရာယ်ကို တိုက်ရိုက်သော်လည်းကောင်း၊ သွယ်ဝိုက်သောနည်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း ထိခိုက်မှုများရှိနေပါသည်။   ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ    ပြောင်းလဲလာသော ရာသီဥတုအခြေအနေများသည်   လူတို့တွေ့ကြုံနေရသည့်   တစ်ခုတည်းသော  အကြီးမားဆုံးကျန်းမာရေး ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်သည်။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှု၏ သက်ရောက်မှုများကို လူတိုင်းရင်ဆိုင်ရသော်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနည်းသောနိုင်ငံများသည် အခက်ခဲဆုံး စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိသည်။

မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်းတွင် ရာသီဥတုသုတေသီများက ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှု မြင့်တက်လာခြင်းသည် ပြင်းထန်သော ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်စေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည် သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော်လည်း မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်းက တွေ့ကြုံခဲ့ရသည့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု အများစုသည် ကျောက်မီးသွေး၊  ရေနံနှင့်  သဘာဝဓာတ်ငွေ့ကဲ့သို့သော  ရုပ်ကြွင်းလောင်စာများကို  မီးရှို့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ သက်ရောက်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေနေခဲ့ကြသည်။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်ရန်အတွက်    အဓိကစိန်ခေါ်မှုများ ရှိနေသော်လည်း ရေရှည်တည်တံ့သော ကမ္ဘာမြေကြီးကိုတည်ဆောက်ရန်   အခွင့်အလမ်းများစွာရှိကြောင်း လေ့လာမှုများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ကျန်းမာရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုများ

ပြောင်းလဲလာသော ရာသီဥတု အခြေအနေများသည်   လူတို့၏ကျန်းမာရေးကို   တိုက်ရိုက်နှင့် သွယ်ဝိုက်သော နည်းများဖြင့် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည်။ ပြင်းထန်သော ရာသီဥတုဖြစ်ရပ်များဖြစ်သည့် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခြင်း၊ ရေကြီးခြင်း၊ မိုးခေါင်ခြင်း၊ တောမီးများ၊ အပူလှိုင်းများ၊ မိုးခေါင်မှုနှင့် အပူပိုင်းဆိုင်ကလုန်းများ စသည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များနှင့် တခြားပြင်းထန်သော ရာသီဥတုဖြစ်ရပ်များသည် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်းနှင့် လူတို့၏ရောဂါများ သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကို  ဆိုးရွားစေနိုင်ပြီး  သေဆုံးမှုများ တိုးမြင့်လာနိုင်သည်အထိ ဖြစ်စေနိုင်သည်။

အပူလှိုင်းများနှင့် အပူချိန်များ မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့်   ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊    အပူဒဏ်ကြောင့် သတိလစ်ခြင်းနှင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။  နှလုံးရောဂါရှိသူများအတွက်လည်း   နှလုံးအမောဖောက်ခြင်းကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်။  အပူချိန်မြင့်မားမှုကြောင့် ဝတ်မှုန်များထုတ်လုပ်မှုကို  တိုးမြင့်လာစေနိုင်ပြီး ဓာတ်မတည့်မှုများကိုဖြစ်စေကာ ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါကို  ပိုဆိုးစေနိုင်သည်။    လေထုညစ်ညမ်းမှု တိုးမြင့်လာခြင်းကြောင့် အရေပြားရောဂါ၊ အဆုတ်ရောဂါနှင့်   တခြားသော အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။  ဗိုင်းရပ်စ်များ၊ ဗက်တီးရီးယားများနှင့် ကပ်ပါးပိုးများသည် မြင့်မားသောအပူချိန်တွင် ပေါက်ပွားရန်ပိုမိုလွယ်ကူပြီး အစာအိမ်ရောဂါ၊ အစာအဆိပ်သင့်ခြင်း၊ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ၊ ပြင်းထန်ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါ၊ အထက်လှန်အောက်လျှောရောဂါနှင့် ကလေးများတွင် ပိုလီယိုရောဂါများ ပိုမိုပျံ့နှံ့လာနိုင်သည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည်   သောက်သုံးရေ သန့်ရှင်းမှုအရည်အသွေးကို   နည်းလမ်းများစွာဖြင့် သက်ရောက်မှုရှိသည်။   ဥပမာ-မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခြင်းနှင့်ရေကြီးခြင်းသည်    မိလ္လာများကို လျှံတက်စေနိုင်ပြီး သောက်သုံးရေကိုညစ်ညမ်းစေသည်။   သောက်သုံးရေမသန့်ရှင်းမှုကြောင့်  ရေမှတစ်ဆင့်   ကူးစက်ရောဂါများကို   ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်။ အပူချိန်တိုးလာသည်နှင့်အမျှ ခြင်နှင့်တခြားအင်းဆက်ပိုးမွှားများမှ    ကူးစက်ပျံ့နှံ့သော ရောဂါများဖြစ်သည့် ငှက်ဖျား၊ သွေးလွန်တုပ်ကွေး၊ ဂျပန်တုပ်ကွေး၊    ဆင်ခြေထောက်ရောဂါနှင့်   အသားဝါရောဂါကဲ့သို့သော ရောဂါများ ပိုမိုပျံ့နှံ့လာသည်။

မကြာသေးမီနှစ်များက ရာသီဥတုနှင့်ဆက်စပ်သောစိတ်ဖိစီးမှု၊ စိုးရိမ်ပူပန်မှုနှင့် တခြားစိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ သိသာထင်ရှားစွာ   မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုများသည် နောက်ဆက်တွဲရောဂါနှင့် သေဆုံးမှုကိုဖြစ်စေနိုင်သည်။

ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ကျန်းမာရေးထိခိုက်နိုင်ခြေ အများဆုံးရှိသူများ

ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ခြင်း၏ ဆိုးကျိုးများကို  လူတိုင်းရင်ဆိုင်ရသော်လည်း မွေးကင်းစကလေးများ၊ ကလေးငယ်များ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များ၊  အသက်ကြီးသူများ၊ နာတာရှည်ရောဂါရှိသူများ၊ မသန်စွမ်းသူများ၊   လူမှုစီးပွားရေးအရ  ချို့တဲ့သောအသိုင်းအဝိုင်းများ၊   မြို့ပြတွင်နေထိုင်သူများ၊   အပြင်တွင်အချိန်ကြာကြာ လုပ်ရသူ အထွေထွေ အလုပ်သမားများ၊  မီးသတ်သမားများ၊   သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်သားများ၊   စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်သားများသည် ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှု အန္တရာယ်များကို တွေ့ကြုံရနိုင်ခြေပိုများသည်။   ထို့ကြောင့်ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှု အန္တရာယ်များကို   ကာကွယ်ရန်နှင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် လက္ခဏာများကို သတိထားရန် အရေးကြီးပါသည်။

ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ခြင်းကြောင့် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်မှုမှကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများ

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည် မျက်မှောက်ခေတ်တွင်  လူသားအားလုံးခံစားရမည့် အလားအလာရှိသော်လည်း   ကျန်းမာနေစေရန်အတွက်   နေ့စဉ်လုပ်ဆောင်နိုင်သည့်    ကြိုတင်ကာကွယ်မှုများရှိကြောင်း လူတိုင်းသိရှိရန် အရေးကြီးပါသည်။

ပြောင်းလဲနေသောရာသီဥတု အခြေအနေများကို သတိပြုပြီး အလွန်အမင်း အပူချိန်မြင့်မားသော အခြေအနေများအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပါ။ အပူချိန်လွန်ကဲနေချိန်တွင် အိမ် သို့မဟုတ် အရိပ်ရအေးမြ၍  လေဝင်လေထွက်ကောင်းသော အရိပ်ထဲတွင် နားနေပြီး ပြင်ပလှုပ်ရှားမှုများကို တစ်နေ့တာ၏ အပူချိန်လျော့နည်းသော အချိန်များတွင်ပြုလုပ်ပါ။ ခန္ဓာကိုယ်တွင် ရေဓာတ်ပြည့်၀နေရန် ရေများများသောက်ပေးပါ။ အပြင်ထွက်လျှင် နေရောင်ကာခရင်မ် (SPF 30 နှင့်အထက်) လိမ်းရန်၊ ဦးထုပ်နှင့် အရောင်ဖျော့သော ပွပွချောင်ချောင်ချည်ထည်များကို ၀တ်ဆင်ပါ။

ပြင်ပလေထုညစ်ညမ်းမှုနှင့် ထိတွေ့မှုကို လျှော့ချရန်  မြို့ကြီးများနှင့်  စက်မှုဇုန်များ၌   နေထိုင်သူများသည် အပြင်ဘက်တွင် အချိန်များစွာနေခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ အိမ်တွင်းလေထု ညစ်ညမ်းမှုများကို ဖယ်ရှားရန် အတွက် ပုံမှန်လေ၀င်လေထွက်ရရန် ပြင်ဆင်ပါ။ ပြင်ပလေထုညစ်ညမ်းမှုသည် မော်တော်ယာဉ်များ၊ လောင်စာဆီလောင်ကျွမ်းမှုနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသောဓာတ်ငွေ့များကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြို့ပေါ်တွင် နေထိုင်ပါက   လူရှုပ်သောလမ်းများအနီးတွင်   လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ၊ လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်သည့် အချိန်ပမာဏကို ကန့်သတ်ပြီး လမ်းလျှောက်ခြင်းအစား   ပြေးခြင်းကဲ့သို့သော  ပြင်းထန်သော လှုပ်ရှားမှုကို ပြုလုပ်ရန် ရည်ရွယ်ပါ။

တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးသတိပြုရန်နှင့် အစားအသောက်ဘေးကင်းရေး    လက်ပုံမှန်ဆေးကြောခြင်းကို   လေ့ကျင့်ရန်အရေးကြီးပါသည်။    အစားအသောက်ပြင်ဆင် ချက်ပြုတ်ခြင်းမပြုမီ၊    အစာမစားမီနှင့် သန့်စင်ခန်းအသုံးပြုပြီးတိုင်း လက်ကိုဆပ်ပြာနှင့်ရေ သို့မဟုတ် ရေမလိုလက်သန့်ဆေးရည် အသုံးပြု၍ စနစ်တကျဆေးရန်ဖြစ်သည်။ သစ်သီးဝလံနှင့်  ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကိုမစားမီ   ဆားနှင့် ရှလကာရည်တွင်   မိနစ် ၃၀  ခန့်စိမ်၍  ဆေးကြောခြင်း သို့မဟုတ် အခွံခွာခြင်း၊ အသားများကို သေချာစွာချက်ပြုတ်ခြင်းနှင့်  မီးဖိုချောင်နှင့် အစားအစာပြင်ဆင်သည့်နေရာများကို သန့်ရှင်းသပ်ရပ်စွာ ထားရှိခြင်း စသည့်အစားအသောက်ဘေးကင်းရေး သတိပေးချက်များကိုလည်း လိုက်နာဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။

သောက်ရေသန့် သို့မဟုတ် ရေသန့်စင်ဆေးပြား ခတ်ထားသောရေ သို့မဟုတ် ကျိုချက်ထားသောရေကိုသာ သောက်သုံးပါ။ သောက်သုံးရေသန့်စင်ခြင်းဆိုင်ရာ စံချိန်စံညွှန်းများနှင့် အလေ့အကျင့်များကို ပျိုးထောင်ပါ။ သန့်ရှင်းသောသောက်သုံးရေ အရင်းအမြစ်များကို ရှာဖွေစုဆောင်းပါ။ ရေကိုထိန်းသိမ်းပါ။ မိုးတွင်း၌ ရေကို ကျိုချက်၍သောက်ပါ။

ခြင်ကိုက်ခံရခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် ခြင်ထောင်ဖြင့် အိပ်ပါ။  အိမ်အတွင်းသို့  ခြင်များဝင်ရောက်ခြင်းမှ တားဆီးရန်  တံခါးများ၊   ပြတင်းပေါက်များ၊ လေဝင်ပေါက်များနှင့် မီးခိုးခေါင်းတိုင်များတွင် ခြင်လုံဆန်ကာတပ်ထားပါ။   ခန္ဓာကိုယ်ကို   တတ်နိုင်သမျှ ဖုံးအုပ်နိုင်သော အကာအကွယ်အဝတ်အစားများ ဝတ်ဆင်ပါ။ နေအိမ်အနီးတွင် ခြင်များပေါက်ပွားနိုင်သည့်ရေအိုင်များ၊ ရေဝပ်သောနေရာများ မရှိစေရန်ရှင်းထားပြီး ရေများစုပုံခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်၊ ရေဆိုးများကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် အမှိုက်များကို စနစ်တကျစွန့်ပစ်ရန်လိုအပ်ပါသည်။

စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် နေ့စဉ်လုံလောက်စွာအိပ်စက်ပါ။ ချစ်ခင်နှစ်သက်သည့် အပေါင်းအသင်း မိတ်ဆွေများ၊ သူငယ်ချင်းများနှင့်အတူ ပျော်ရွှင်စရာကောင်းသော လှုပ်ရှားမှုများအတွက် အချိန်ပေးပါ။

ရယ်မောခြင်းဖြင့်     ဦးနှောက်မှပျော်ရွှင်စေသော ဟော်မုန်းပမာဏကို များစေသဖြင့်   စိုးရိမ်ပူပန်မှု၊ စိတ်ဖိစီးမှုများကို လျော့ကျစေသည်။ စိတ်ကျန်းမာရေးကို  ထိခိုက်စေသည်ဟု ခံစားရပါက ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်ထံမှ အကူအညီရယူပါ။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏   ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် သက်ရောက်မှုများကို   လျော့ပါးသက်သာစေရန် လက်တွေ့ကျသော လူနေမှုပုံစံ အလေ့အကျင့်များကိုလည်း အပြောင်းအလဲများပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။

အိမ်တွင်အသုံးပြုသော စွမ်းအင်ကို ရေနံ၊ ကျောက်မီးသွေးနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့မှရယူမည့် အစား လေသို့မဟုတ် နေရောင်ခြည်ကဲ့သို့ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ဖြင့်အသုံးပြုပါ။ အိမ်တွင်စွမ်းအင်ချွေတာပါ။

LED မီးသီးများနှင့် စွမ်းအင်သက်သာသော လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုပါ။ အဝတ်အစားများနှင့် တခြားလူသုံးကုန်ပစ္စည်းများကို လျှော့ဝယ်ခြင်းက ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချနိုင်သည်။ တစ်ခါသုံးပလတ်စတစ် အသုံးပြုမှုကို   လျှော့ချရန် ပြန်သုံး၍ရသော ဈေးဝယ်အိတ်ကို ယူလာပါ။ ကားမောင်းမည့်အစား   လမ်းလျှောက်ခြင်း   သို့မဟုတ် စက်ဘီးစီးခြင်းက ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချပေးမည်ဖြစ်ပြီး ကျန်းမာရေးနှင့် ကြံ့ခိုင်မှုကို   အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။    ဓာတ်ဆီ သို့မဟုတ် ဒီဇယ်စွမ်းအင်သုံးကားမှ လျှပ်စစ်ကားသို့ ပြောင်းခြင်းဖြင့် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု  နည်းပါးစေပြီး လေထုညစ်ညမ်းမှုကို လျှော့ချပါ။

သစ်ပင်စိုက်ပါ။   သစ်ပင်များသည်  အစာနှင့် အောက်ဆီဂျင်ကိုပေး၍ လေထုကို သန့်ရှင်းစေပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို တိုက်ဖျက်ရန်   ကူညီပေးသည်။ အသားနှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများကို လျှော့စားပြီး အပင်အခြေခံအစားအစာများနှင့် ဒေသထွက်အစားအစာများကို စားသုံးခြင်းဖြင့်  ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှုနည်းပါးစေပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုကို သိသိသာသာလျော့ကျစေနိုင်သည်။  အိမ်တွင်အစားအစာစွန့်ပစ်မှုကို   လျှော့ချခြင်းဖြင့်   ကာဗွန်ခြေရာကိုလျှော့ချနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် အမှိုက်ကို မှန်ကန်စွာစွန့်ပစ်ပါ။ ပတ်ဝန်းကျင်ကို သန့်ရှင်းပါ။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကိုကာကွယ်ရန် လူသားအားလုံးတွင် တာဝန်ရှိသည်။   ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့်ဖြစ်လာနိုင်သောကျန်းမာရေးအန္တရာယ်များမှ ကာကွယ်ရန်အတွက် လူသားအားလုံး အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။  ထို့ကြောင့် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများကို  အသိပညာပေးခြင်းဖြင့် အနာဂတ်မျိုးဆက်များ အားလုံး၏ ကျန်းမာရေးကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရန် တိုက်တွန်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။                    

Source: https://myawady.net.mm/stories

အယ်လ်နီညို၏အကျိုးဆက်အဖြစ် ကမ္ဘာကြီးတွင် မကြုံစဖူး ပူနွေးလာလျက်ရှိသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏ယခုနွေရာသီကာလအပူချိန်မှာ ယခင်နှင့်မတူပိုမိုပူပြင်းမှုကို တွေ့ကြုံနေရသည်။    

နေပူထဲမှ နေရိပ်ထဲသို့ ရုတ်ခြည်းဝင်ရောက်ခြင်း၊ ရေအေးသောက်ခြင်း၊ ရေချိုးခြင်း၊  အအေးခန်းတွင်းမှ  ရုတ်တရက်  ပူပြင်းသောနေပူထဲသို့ထွက်ခြင်းများကြောင့် လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွင် အပူအအေး ရုတ်တရက်ပြင်းထန်စွာပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များ  ဖြစ်ပေါ်ခံစားရတတ်သည်။  ယင်းကို ဆေးသိပ္ပံနည်းအရ  Heat Stroke   (အပူဒဏ်ကြောင့်သတိလစ်ခြင်း) ဟုခေါ်၍ ဒေသအခေါ်အရ အပူလျှပ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။

အပူလျှပ်ခြင်းဖြစ်ပါက အပူအအေး ရုတ်ခြည်းပြောင်းလဲသွားသည့်အတွက် အပူဒဏ်ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ သွေးကြောများ ကျယ်သွားခြင်း၊ အအေးဒဏ်ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ သွေးကြောများ ကျုံ့သွားခြင်း စသည့် သွေးစီးကြောင်းအကျဉ်းအကျယ်ဒဏ်ကိုခံစားရကာ သတိလစ်ခြင်းကိုဖြစ်စေသည်။ပြင်းထန်သောအခြေအနေတွင်သွေးကြောအကျဉ်းအကျယ်ဒဏ်ကို    မခံစားနိုင်တော့ဘဲ    သွေးကြောကြီးများ အက်ကွဲလာပြီး သွေးကြောငယ်လေးများ  ပြတ်ထွက်သွားသည်အထိ ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ထို့ပြင် အပူလျှပ်ခြင်းသည် မပေါ့ဆဘဲ အလေးထားဂရုစိုက်သင့်သည့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ကာ တချို့သူများတွင် အပူလျှပ်ခြင်းဖြစ်ပေါ်သည့်အခါ  ခန္ဓာကိုယ်အရေပြားသည်  မီးကဲ့သို့ပူခြစ်ပြီး ချွေးလုံးဝမထွက်တော့ပေ။ ထိုအခြေအနေသည် အရေးပေါ်ကုသမှုခံယူရမည့်အခြေအနေဖြစ်ပြီး   ကုသမှုခံယူရန် နှောင့်နှေးပါက ဦးနှောက်၊ အဆုတ်၊ နှလုံး၊ အသည်း၊ ကျောက်ကပ်နှင့် ကြွက်သားများကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေကာ အသက်ဆုံးရှုံးသည်အထိ ဖြစ်စေနိုင်သည်။

အပူဒဏ်အန္တရာယ်ကာကွယ်ရေး

နေ့အပူချိန်မြင့်တက်ခြင်းကြောင့်  အပူလျှပ်ခြင်း၊ ကြွက်တက်ခြင်း၊ အားအင်ကုန်ခန်းခြင်း၊ မူးမေ့လဲကျခြင်း၊ မိတ်ထွက်ခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။ ထို့ပြင် အပူဒဏ်လွန်ကဲခြင်း၊ လေထုညစ်ညမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့ကြောင့် ပန်းနာ၊ ရင်ကျပ်၊ လေပြွန်ရောင်ခြင်းနှင့် အဆုတ်ရောင်ခြင်း စသည့်အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများ ဖြစ်တတ်သည်။ မျက်စိနာခြင်းနှင့်  ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းလျှောခြင်းတို့လည်း ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။    

နွေရာသီတွင်   ရာသီဥတုပူပြင်းလာပြီဖြစ်၍ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ရေနှင့်ဓာတ်ဆားဓာတ်များ  ဆုံးရှုံးမှုပိုမိုများပြားလာကာ အပူဒဏ်အန္တရာယ်ကြောင့် မိတ်နှင့်ယားနာဖုများထွက်ခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ကြွက်တက်ခြင်း၊ ချွေးခြောက်ခြင်း၊ ကိုယ်အပူချိန်မြင့်တက်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းတို့ကို  ပြင်းထန်စွာခံစားရပါက အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်သည်။

ထို့ကြောင့်   ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ    ပြည်သူများအနေဖြင့် အပူဒဏ်အန္တရာယ်ကြောင့် မလိုလားအပ်သောအကျိုးဆက်များ မဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် အောက်ဖော်ပြပါအချက်အလက်များကို လိုက်နာကြရန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားသည်။

- ကလေးသူငယ်များ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် ဆီးချိုရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါ၊ သွေးတိုးရောဂါအခံရှိသူများအနေဖြင့်နေ့လယ်နေ့ခင်း အချိန်တွင် အရိပ်ရအေးမြ၍  လေဝင်လေထွက်ကောင်းသောနေရာများတွင် နားနေပါ။

- ပူပြင်းသည့်နေရောင်အောက်တွင် ပြင်းထန်စွာအလုပ်လုပ်ခြင်းနှင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်ခြင်းတို့ကိုရှောင်ကြဉ်ပါ။

- ပူပြင်းသည့်နေရောင်အောက်တွင်  သွားလာလှုပ်ရှားရန်၊ အလုပ်လုပ်ရန် လိုအပ်ပါက အရိပ်လုံလောက်စွာရနိုင်သည့် ထီး၊ ဦးထုပ်များ ဆောင်းသွားပါ။  အရိပ်ရ‌အေးမြသည့်နေရာများတွင်  ခေတ္တအနားယူခြင်းကိုလည်း မကြာခဏ ပြုလုပ်ပါ။

- အလင်းပြန်သော အဖြူရောင် သို့မဟုတ် အရောင်ဖျော့သော ပွပွချောင်ချောင် ချည်ထည်များကိုဝတ်ဆင်ပါ။

-နေပူထဲမှပြန်လာပြီး ချက်ချင်းရေချိုးခြင်းနှင့်နံနက် ၁၀ နာရီမှညနေ ၅ နာရီအထိလွင်တီးခေါင်ပြင်၊ မြစ်ကမ်းနား၊ ရေချိုးဆိပ်များ၌ အဝတ်လျှော်ဖွပ်ခြင်း၊ ရေချိုးခြင်း စသည်တို့ကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

- အရက်သေစာသောက်သုံးခြင်းကြောင့်အပူဒဏ်အန္တရာယ်ကိုပိုမိုခံစားရစေနိုင်သဖြင့်  အရက်သေစာသောက်သုံးခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

- ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ရေနှင့်ဓာတ်ဆားဓာတ်များ ဆုံးရှုံးမှုမဖြစ်ပေါ်စေရန်   ရေနှင့်ဓာတ်ဆားရည်ကို လုံလောက်အောင်သောက်သုံးပါ။

-မိတ်နှင့်ယားနာဖုများထွက်ပါက ရေအေးဝတ်ကပ်ခြင်း၊ သနပ်ခါးလိမ်းခြင်းတို့ ပြုလုပ်ပါ။

-အပူဒဏ်အန္တရာယ်ခံစားရသောလူနာအားအရိပ်ရအေးမြ၍ လေဝင်လေထွက်ကောင်းသောနေရာတွင် ထားရှိခြင်း၊  ရေနှင့် ဓာတ်ဆားရည်များ သောက်သုံးစေခြင်း၊ လူနာ၏ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန် အမြန်ကျဆင်းစေရန် နဖူး၊ လည်ပင်း၊ ချိုင်းကြားနှစ်ဖက်နှင့် ပေါင်ခြံနှစ်ဖက်တို့ကို  ရေအေးဖတ်တိုက်ပေးခြင်း စသည်တို့အား ဦးစွာဆောင်ရွက်၍   နီးစပ်ရာဆေးရုံ၊ ဆေးခန်း၊  ကျန်းမာရေးဌာနသို့ အမြန်ဆုံးသွားရောက်ပြသ၍ ကုသမှုခံယူသင့်သည်။

အပူလျှပ်ခြင်းမဖြစ်စေရေး

အပူလျှပ်ခြင်းမဖြစ်စေရန် နေပြင်းချိန် အပြင်ထွက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ မလွှဲသာ၍ အပြင်ထွက်ရမည်ဆိုပါက အဆောင်း၊ အကာ၊ ထီး၊ဦးထုပ်၊ နေကာမျက်မှန်၊ သောက်ရေဘူးယူသွားပါ။ စောင့်ဆိုင်းရသောအလုပ်ဖြစ်လျှင် သစ်ပင်အရိပ်၊ အမိုးအကာအောက်တွင်စောင့်ပါ။ ရိုးရိုးရေသောက်ပါ။  ရေခဲရေမသောက်ပါနှင့်။  အဲကွန်းကားစီးပြီး နေပူရှိန်ပြင်းသောနေရာတွင်ဆင်းရမည်ဆိုပါက  မဆင်းမီ  ကြိုတင်ရေသောက်ထားပါ။

အပူဒဏ်ကိုရင်ဆိုင်ရာတွင်လူတို့၏ဇီဝကမ္မပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ရေက မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။ အပူဒဏ်ကြောင့်တစ်နာရီကြာချွေးထွက်ခြင်းအတွက်   သန့်ရှင်းသောသောက်ရေကိုတစ်လီတာခန့်    သောက်သုံးပေးသင့်သည်။   ချွေးထွက်လွန်နေသော အရွယ်ရောက်ပြီးသူ   လူတစ်ဦးအတွက် သန့်ရှင်းသောသောက်ရေငါးလီတာမှ ရှစ်လီတာခန့်ကို ဓာတ်ဆားရည်နှင့်ရော၍ သောက်သုံးပေးသင့်သည်။

အပူဒဏ်ခံရမှုကြောင့်  ကိုယ်အပူချိန်ကျစေရန် ရေများများသောက်ခြင်း၊  ခန္ဓာကိုယ်တွင်းအပူငြိမ်း၍ အေးမြစေသောအစားအစာများဖြစ်သည့်   နွားနို့၊   အုန်းစိမ်းရည်၊ ကြံရည်၊  ထန်းရည်ချို၊  ဖရဲသီး၊တလည်းသီး၊ သံပရာသီး၊ သခွားသီး၊ သခွားမွှေးသီး၊ ဘူးသီး၊ ပူဒီနာရွက်၊ မုန်လာဥအဖြူ စသည်တို့ကို စားပေးသင့်သည်။

အထူးသတိပြုရမည့်အချက်မှာHeat Stroke ခံစားနေရချိန်တွင် ဂက်စ်ပါသည့်အချိုရည်များ၊ အားဖြည့်အချိုရည်များ၊ အဖျော်ယမကာများနှင့်  ရေခဲရေများ  သောက်သုံးခြင်းကို အထူးရှောင်ကြဉ်ရမည်။ထို့ပြင် စိတ်ရောဂါအတွက် သောက်သုံးသောဆေးဝါးများ၊ ဆီးဆေးများနှင့်   သွေးကျဲဆေးများကိုလည်း    အလွန်ပူပြင်းသောရာသီဥတုတွင် သတိထားသုံးစွဲသင့်ပေသည်။

အပူဒဏ်ခံနိုင်အောင် ရေချိုးနည်း

အပူဒဏ်ကာကွယ်သည့်အနေဖြင့် အထက်ဖော်ပြပါအတိုင်း ကျန်းမာစွာ နေထိုင်စားသောက်ရမည့်အပြင် ရေချိုးနည်းမှန်ကန်ရန်လည်း အထူးအရေးကြီးပါသည်။   ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးကို  တဖြည်းဖြည်းအေးစေခြင်းမျိုးဖြင့်  ရေချိုးပါ။ ရေချိုးနည်းမှန်ကန်မှသာလျှင် Heat Stroke ကို ကာကွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အပူဒဏ်ခံနိုင်စေရန်  ရေချိုးနည်းအဆင့်ဆင့်ကို အောက်ပါအတိုင်း အကြံပြုလိုပါသည်။

- အရိပ်ထဲတွင် ရေချိုးပါ။

- ရေမချိုးခင် သောက်ရေတစ်ဖန်ခွက်အပြည့်သောက်ပါ။

- ပြီးနောက် ဦးနှောက်ထဲရှိ အပူထိန်းအာရုံကြောနေရာများဖြစ်ကြသော ခြေထောက်အောက်ပိုင်း၊ လက်ဖျား၊  လက်မောင်း စသည့် သုံးနေရာမှ အာရုံကြောများကို အသိပေးနှိုးဆော်သည့်အနေဖြင့် ရေဆွတ်ကာ ပက်ဖျန်းပေးပါ။

- ပြီးမှ မျက်နှာသစ်ပါ။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင် လည်ကုပ်နှင့်လည်ပင်းတို့ကိုရေဖြင့်ပက်ပေးပါ။

အထက်ပါနည်းအဆင့်ဆင့်အတိုင်း ရေဆက်ချိုးပါ။

အရေးပေါ်ရှေးဦးပြုစုနည်း

အပူဒဏ်ကြောင့် သတိလစ်ခြင်း (Heat Stroke) ဖြစ်ပေါ်နေသောသူတွင်အောက်ဖော်ပြပါရောဂါလက္ခဏာများ တွေ့ကြုံခံစားရနိုင်သည်။

- အရေပြားပူ၍   ခြောက်သွေ့ခြင်း သို့မဟုတ် ချွေးအလွန်အကျွံ ထွက်ခြင်း။

- စိတ်ရှုပ်ထွေးခြင်း။

- သတိလစ်ခြင်း။

- တက်ခြင်း။

- ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန် အလွန်အကျွံမြင့်တက်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။

အထက်ပါ    အပူဒဏ်လက္ခဏာများခံစားနေရသော လူနာအားတွေ့ရှိပါက-

- လူနာအား အရိပ်ရသောနေရာသို့ပို့ဆောင်ပါ သို့မဟုတ် အရိပ်ရအောင်ဆောင်ရွက်ပေးပါ။

- အေးမြသောနေရာ သို့မဟုတ် လေပန်ကာရှိသောနေရာ သို့မဟုတ်လေအေးပေးစက်ရှိသောအခန်းသို့ရွှေ့ပြောင်းပါ။

- လူနာ၏ခြေရင်းဘက်အားမြှင့်ထားပေး၍ ပက်လက်အနေအထားဖြင့်ထားပါ။

- လူနာ၏အဝတ်အစားများအား ချွတ်ပေးပါ။

- လူနာကောင်းစွာသတိရနေပါက   ရေအေးအေး သို့မဟုတ် ဓာတ်ဆားရည်တိုက်ပေးပါ။

- လူနာ၏ကိုယ်ပေါ်သို့ ရေအေးအေးဖျန်းပေးပါ။

- လူနာ၏လည်ပင်း၊ ချိုင်းနှစ်ဖက်၊ ပေါင်ခြံနှစ်ဖက်တို့အား ရေအေး အေး  သို့မဟုတ်  ရေခဲစိမ်ထားသောအဝတ်များဖြင့် ရေဖတ်အုပ် ပေးပါ။

- လေပန်ကာရှိပါက လူနာအား ပန်ကာလေမှုတ်ပေးပါ သို့မဟုတ်ယပ်ခတ်ပေးပါ။

- အရေးပေါ်ရှေးဦးပြုစုခြင်းများဆောင်ရွက်ပြီးလျှင် ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်း၊ ကျေးလက်ကျန်းမာရေးဌာနများသို့ အမြန်ဆုံးပို့ဆောင်၍ ကုသမှု ခံယူပါ။

လက်ရှိတွင်  မိမိတို့နေထိုင်ရာရပ်ရွာဒေသများ၌ အပူချိန်မြင့်တက်ခြင်း၊ မိုးရွာသွန်းမှုနည်းပါးခြင်း၊ အပူလှိုင်းဖြတ်သန်းခြင်းတို့ တွေ့ကြုံနေရတတ်ပေရာ မိုးလေဝသသတင်းအချက်အလက်များကို စောင့်ကြည့်သတိပြုကာကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၏နွေရာသီတွင် အပူဒဏ်ကာကွယ်ရေးကျန်းမာရေးဆိုင်ရာသတိပေးနှိုးဆော်ချက်များကိုသတိမူအပ်ပါကြောင်း အကြံပြုရေးသားလိုက်ရပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories

၂၁ ရာစုခေတ်မှာ ကလေး၊ လူကြီး မျက်မှန်တပ်သူဦးရေ နှစ်ဆတိုးလာပါတယ်။  ဖုန်းမျက်နှာပြင်(Screen)သေးသေးလေးကိုကြည့်ရာကနေ   ကြာလာတဲ့အခါ   မျက်စိအမြင်အာရုံအားနည်းလာပါတယ်။ဒီအတွက် ကွန်ပျူတာ၊ အင်တာနက်သုံးတဲ့ပုံစံကိုပြင်ပေးတာ၊ အလင်းရောင်ရရှိမှုပြင်ပေးတာတွေလိုအပ်ပါတယ်။

ဆေးလိပ်သောက်တာက ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ဆိုးကျိုးဖြစ်သလို အမြင်အာရုံအတွက်လည်း  ဆိုးရွားနိုင်ပါတယ်။ အသက်အရွယ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့မက်ကူလာချို့ယွင်းမှု(Age Related Macular Degenerater-AMD)နဲ့ဆေးလိပ်သောက်တာ ဆက်စပ်မှုရှိတယ်လို့ သုတေသီတွေကဖော်ပြထားပါတယ်။  ဆေးလိပ်သောက်တာနဲ့     အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်တာဆက်စပ်မှုရှိသလိုမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးလိပ်သောက်သူတွေကဆေးလိပ်မသောက်သူတွေထက် AMD  ကြောင့် မျက်စိကွယ်နိုင်ခြေနှစ်ဆပိုပြီးများပါတယ်။ ဆေးလိပ်ဖြတ်အပြီး ၁၀ နှစ်လောက်ကြာတဲ့အထိ အဲဒီသက်ရောက်မှုရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။

လေအေးပေးစက်ကထွက်တဲ့ အအေးဓာတ်ကခြေထောက်နေ‌ရာမှာ ရှိသင့်ပါတယ်။မော်တော်ကားထဲကလေအေးပေးစက်ကြောင့်ရရှိတဲ့ လေအေးတွေဝင်တဲ့ လေဝင်၊ လေထွက်ပေါက်ကို ကိုယ့်မျက်စိနေရာမဟုတ်ဘဲ ခြေထောက်နေရာရောက်ရှိအောင်ချိန်ထားသင့်တယ်။မော်တော်ကားလေအေးပေးစက်ကနေထွက်ရှိတဲ့ခြောက်သွေ့တဲ့လေတွေကမျက်စိထဲကအရည်တွေကို    စုပ်ယူလိုက်တာကြောင့်မျက်စိခြောက်သွေ့သွားတဲ့အတွက်   မျက်စိထဲ  ရောဂါပိုးဝင်နိုင်ခြေနဲ့မျက်စိအနာဖြစ်နိုင်ခြေများပါတယ်။ လေယာဉ်၊ ရထား၊ ဘတ်စကားနဲ့ရုံးခန်းတွေမှာလည်း    လေအေးပေးစက်ကလာတဲ့လေအေးတွေကိုခြေထောက်နေရာလောက် ချိန်ထားသင့်ပါတယ်။           

မျက်စိခြောက်သွေ့မှုမဖြစ်အောင် ငါးစားသင့်ပါတယ်။ အဆီများတဲ့ငါးကိုစားသုံးတာက  မျက်စိပျက်စီးခြောက်သွေ့တဲ့လက္ခဏာမဖြစ်အောင် ကာကွယ်နိုင်တယ်လို့ သိပ္ပံသုတေသီတွေက တွေ့ရှိထားပါတယ်။အဲဒီအခြေအနေက အသက်ကြီးသူတွေမှာ အဖြစ်များပြီး မျက်ရည်ကိုအလုံအလောက်မထုတ်လုပ်နိုင်တာဒါမှမဟုတ်မျက်ရည်တွေကအငွေ့ပြန်လွယ်တာကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ မျက်စိယားယံပြီး နီရဲနာကျင်နိုင်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးထောင်ပေါင်းများစွာရဲ့အစားအစာကိုလေ့လာခဲ့တဲ့  အမေရိကန်နိုင်ငံ ဟားဗတ်မှ သုတေသီတွေက အဆီပါဝင်မှုများတဲ့ငါးတွေကိုစားသုံးမှုနည်းတာကြောင့် Omega-3 Fatty acid   ရရှိမှုအနည်းဆုံးဖြစ်သူတွေက မျက်စိခြောက်သွေ့တဲ့လက္ခဏာဖြစ်နိုင်ခြေအများဆုံးဆိုတာတွေ့ရှိရပါတယ်။ ကိုယ်က ငါးဟင်းမကြိုက်ရင် Omega-3 အားဖြည့်ဆေးမှီဝဲသင့်ပါတယ်။

ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကို  ၉၉-၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း  ကာကွယ်နိုင်တဲ့မျက်မှန်အမျိုးအစားရွေးချယ်တပ်ဆင်သင့်တယ်။ နေရောင်ထဲရောက်ရင် အရောင်မည်းသွားတဲ့  မှန်အမျိုးအစားကိုရွေးချယ်သင့်ပြီး  မှန်အရွယ်အစားကြီးမားတာကို ရွေးချယ်သင့်ပါတယ်။ မျက်စိတစ်ခုလုံးကိုဖုံးအုပ်နိုင်တဲ့မျက်မှန်က အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

ကွန်ပျူတာနဲ့အလုပ်လုပ်စဉ်မှာ မျက်စိခြောက်သွေ့မှုဖြစ်နိုင်ခြေနည်းအောင် ကွန်ပျူတာစခရင်ကို မျက်စိနေရာအောက် နှိမ့်ထားသင့်တယ်။ ဒီလိုပြုလုပ်တာကြောင့်   မျက်စိက ကွန်ပျူတာကိုကြည့်နေစဉ်မှာ    နည်းနည်းလေးပိတ်ထားတဲ့အနေအထားဖြစ်နေတဲ့အတွက်မျက်ရည်တွေ အငွေ့ပြန်နှုန်းလျော့နည်းသွားနိုင်ပါတယ်။

နာရီနှိုးစက်လုပ်ထားသင့်ပါတယ်။  ကွန်ပျူတာအသုံးပြုရာကနေခေတ္တအနားယူချင်ရင် မျက်စိကို မိနစ် ၃၀ ကြာတိုင်း ကွန်ပျူတာအသုံးပြုရာကနေထပြီး လမ်းလျှောက်တာ၊ အဝေးတစ်နေရာကို စက္ကန့်၃၀ ကြာအောင် ကြည့်ရှုတာတွေပြုလုပ်နိုင်အောင် နှိုးစက်ထားသင့်ပါတယ်။  မိနစ် ၂၀ ကြာတိုင်း‌ ပေ ၂၀ အကွာအဝေးကို  စက္ကန့် ၂၀ ကြာကြည့်‌ပေးခြင်း(၂၀:၂၀:၂၀)စည်းမျဉ်းရှိပါတယ်။ မျက်စိညောင်းတာနဲ့ပင်ပန်းတာတွေသက်သာအောင်ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။

ကလေးတွေ အမြင်အာရုံကောင်းစေဖို့ လုပ်နိုင်တဲ့ သဘာဝနည်းလမ်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ အမြင်အာရုံကိုကောင်းမွန်စေပြီး ကျန်းမာစေဖို့အတွက်   အာဟာရပြည့်ဝတဲ့အစားအသောက်တွေ၊  ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တာတွေကျွေးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။  အာဟာရပြည့်ဝအောင်စားမယ်။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်မယ်။ မျက်စိစမ်းသပ်မှုမှန်မှန်လုပ်မယ်ဆိုရင်အမြင်အာရုံထိခိုက်မှုကိုကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

ဗီတာမင်  A  ကြွယ်ဝတဲ့ အစိမ်းရောင်ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေမှာကယ်လ်စီယမ်၊ ဗီတာမင် C၊ ဗီတာမင် B12 စတဲ့ တခြားဓာတ်တွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးတွေကို ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်း၊ မုန်ညင်းရွက်၊ မုန်ညင်းစိမ်း၊ ကိုက်လန်တို့ များများကျွေးသင့်ပါတယ်။

မုန်လာဥဖြူနဲ့ ခရမ်းချဉ်သီးကလည်း အမြင်အာရုံကိုထိခိုက်‌စေတဲ့အမြင်စူးစိုက်တဲ့ မက်ကူလာ (Macula) လွှာ ယိုယွင်းခြင်း၊ အတွင်းတိမ်ဖြစ်ခြင်းတို့ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ မုန်လာဥနီနဲ့ ကန်စွန်းဥတို့ကလည်း မျက်စိကို နေရောင်ခြည်ကနေကာကွယ်နိုင်မယ့် ဘီတာကယ်ရိုတင်းတွေ   အများကြီးပါဝင်တယ်။   ငရုတ်ပွကလည်း ကလေးတွေမျက်စိအတွက်ကောင်းပါတယ်။

မြေပဲ၊ သီဟိုဠ်စေ့၊ သစ်ကြားစေ့တွေက ဗီတာမင် E ကြွယ်ဝတာကြောင့်ကလေးတွေအဝေးမှုန်တာကိုကာကွယ်ပေးပါတယ်။အစေ့အဆန်တွေမှာ  Omega 3,6 Fatty acid  တွေ   ပါဝင်ပါတယ်။ နှမ်းကြတ်စေ့၊  ချီယာစေ့တို့ကလည်း  အမြင်အာရုံကိုကောင်းမွန်စေပါတယ်။

ဆယ်လ်မွန်၊ မက်ကရယ်၊ တူနာငါးတွေကနေရရှိတဲ့ငါးကြီးဆီတွေမှာDNA လို့ခေါ်တဲ့ မျက်စိအမြင်လွှာ(Retina)မှာပါတဲ့  အဆီတစ်မျိုးပါဝင်ပါတယ်။ မျက်စိအမြင်လွှာမှာ DNA ဓာတ်ချို့တဲ့တဲ့အခါ မျက်စိခြောက်တာနဲ့ တခြားမျက်စိပြဿနာတွေဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

ပဲမျိုးစုံမှာ  အများကြီးတွေ့ရတဲ့ Bioflavonoid နဲ့ဇင့်တို့က  မျက်စိအမြင်လွှာ(Retina)ပျက်စီးခြင်းကိုကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်ကလေးတွေကိုပဲကြီး၊  ပဲနီလေး   စတဲ့ပဲအမျိုးမျိုးကျွေးသင့်ပါတယ်။

ဇင့်ဓာတ်က မပြုပြင်ထားတဲ့ ပေါင်မုန့်ညို၊ ဆန်လုံးညိုတို့မှာ အများကြီးပါဝင်တယ်။ ဒါ့ပြင် ဗီတာမင်၊ နိုင်ယာစင်တို့ အလျှံပယ်ပါဝင်တယ်။ဒါကြောင့် ကလေးတွေကို ပေါင်မုန့်ဖြူ၊ ပါစတာ၊ ထမင်းဖြူချည်းမကျွေးဘဲ ပေါင်မုန့်ညို၊ ဆန်လုံးညိုထမင်းကျွေးသင့်ပါတယ်။

ဥတွေမှာ ဗီတာမင် A နဲ့ ပရိုတင်းဓာတ်တွေ အများကြီးပါဝင်တယ်။ဒါ့ပြင် အမြင်အာရုံစူးစိုက်ပေးတဲ့ မက်ကူလာ (Macula) ပျက်စီးတာကိုလည်းကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့လူတိန်းအင်တီအောက်စီးဒင့်(LuteinAntioxidants)လည်းပါဝင်ပါတယ်။  မျက်စိရဲ့ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ  ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်မှုကိုထိန်းသိမ်းပေးပြီး ကောင်းကောင်းအလုပ်လုပ်နိုင်အောင်လည်း ပံ့ပိုးပေးပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးတွေကို  ဥများများကျွေးပြီး  မျက်စိအမြင်အာရုံကိုကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။  အသီးအနှံတွေ၊အမဲသား၊ ထောပတ်သီး၊ ဗီတာမင်ဖြည့်စွက်ဆေးတွေကျွေးနိုင်ပါတယ်။

အချုပ်ဆိုရရင် "မျက်စိအဆုံး၊ နားအရှုံး" ဆိုတာနဲ့အညီကိုယ့်ရဲ့မျက်စိရေရှည်အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက်အထက်ပါနည်းလမ်းတွေကို လိုက်နာလုပ်ဆောင်သင့်ပြီးကျန်းမာရေးနဲ့အညီ စားသောက်နေထိုင်ကြရင်း မျက်စိအမြင်အာရုံကို ကာကွယ်နိုင်ကြပါစေကြောင်း ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။          ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

၁၂ လရာသီပန်းများတွင် ကံ့ကော်ပန်း ကို တန်ခူးလရာသီပန်းအဖြစ် သတ်မှတ် ထားသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ သင်္ကြန် မိုးပြေးရွာသည်နှင့် ပိတောက်များ ဖူးပွင့် လာကြသည်။  ထို့ကြောင့်  သင်္ကြန်နှင့် ပိတောက်၊   ပိတောက်နှင့်  သင်္ကြန်က ခွဲမရပေ။    တန်ခူးလ   သင်္ကြန်ပွဲတော်နှင့် အတူ  ချစ်စရာကောင်းသော  ငုရွှေဝါပန်း များလည်း ပင်လုံးကျွတ်ပွင့်လန်းကြသည်။ ထို့ကြောင့် တန်ခူးလရောက်လျှင် ကံ့ကော်၊ ပိတောက်၊  ငုပန်းတို့သာမက  ပျဉ်းမပန်း တို့သည်လည်း       အလှချင်းဆိုင်လျက် အပြိုင်ပွင့်ကြသည်။

ထူးခြားသည်မှာ တန်ခူးလတွင်ပွင့်သောပန်းအားလုံး  ရွှေဝါရောင်ဖြစ်ကြသည့်အတွက်  ရွှေမြန်မာဟူသောအမည်နှင့်  လိုက်ဖက်လှပေသည်။  ပျဉ်းမပန်း ကလည်း  မဟာဆန်ဆန် မရန်းရောင်ဖြစ်သောကြောင့်    တစ်မျိုးချစ်စရာကောင်းနေသည်။    ဖော်ပြပါပန်းတစ်မျိုးစီသည် လူသားတို့ကျန်းမာရေးအတွက် တစ်ဖက် တစ်လမ်းမှ  ကောင်းကျိုးပြုနေကြောင်း ကို  သိသူအလွန်ရှားသည်။  ထို့ကြောင့် စာရေးသူက  တန်ခူးလရာသီတွင်   ဖူးပွင့်ကြသောပန်းများနှင့်   ၎င်းတို့၏ကျန်းမာရေးအာနိသင်များအကြောင်းကို ရေးသား ဖော်ပြလိုပါသည်။

ကံ့ကော်ပန်းနှင့် ကျန်းမာရေး

အဖြူရောင်ပွင့်ချပ်လေးပေါ်  ရွှေမှုန်ရောင်ဝတ်ဆံလေးများနှင့်   ကံ့ကော်ပန်းက နှစ်သက်စရာကောင်းသကဲ့သို့ ရနံ့သင်းသည့်အတွက်  အမျိုးသမီးတိုင်းနှစ်သက်ကြသည်။  ပန်းခြောက်သွားလျှင်လည်း ကံ့ကော်ဝတ်ဆံလေးများကို     သနပ်ခါး သွေးရာတွင် ထည့်သွေး၍ လိမ်းကြသည်။    ကံ့ကော်ဝတ်ဆံသနပ်ခါး ဝါကြင်ကြင်လေး က ညိုသူချောဖြူသူလှစေကာ ချွေးထွက် တိုင်းမွှေးစေသည်။ အပွင့်၊  ဝတ်ဆံ၊ အစေ့၊  အမြစ်၊  အခေါက်၊ အဆီအားလုံး ဆေးဖက် ဝင်သည်။       မြန်မာ့ဆေးကျမ်းများအလို အရ ကံ့ကော်သည် အစာကိုကြေစေသည်၊ 

သွေးဖောက်ပြန်ခြင်း၊   နှလုံးနာကျင်ခြင်း၊ အဆိပ်သင့်ခြင်း၊  ဆီးအိမ်နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်းတို့ကို ပျောက်ကင်း စေသည်ဟုဆိုထားသည်။ 

အပွင့်ကို   ထောပတ်၊  သကြားရောစပ် ၍     ကြိတ်ပြီးစားပါက   ခန္ဓာကိုယ်တွင်း အပူများခြင်း၊    ရေငတ်ခြင်းနှင့်    ဒူလာ သွေးကျရောဂါကို ပျောက်ကင်းစေသည်။ အဆိပ်သင့်ရောဂါများအတွက် ကံ့ကော် ပွင့်လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ကို    ဝါးစားရသကဲ့သို့ အစာအိမ်မကောင်းခြင်း၊ ဝမ်း လျှော၊ ဝမ်းပျက်ခြင်း၊ ဝမ်းကိုက်ခြင်း၊ ချွေးထွက်လွန်ခြင်း၊  ချောင်းဆိုး၊  သလိပ်များ ခြင်းတို့အတွက်   ကံ့ကော်ပွင့်ခြောက်ကို ပြုတ်စားရသည်။    ကံ့ကော်ဝတ်ဆံကို အဖျား၊ သွေးတိုးရောဂါ၊ အိပ်မပျော်ခြင်း၊ ဦးခေါင်းသို့သွေးဝင်သောအနာ၊  မီးယပ်သွေးလျှံသောအနာ၊ သည်းခြေဖောက်ပြန်သောရောဂါတို့ ကုသသည့် ဆေးဝါးဖော်စပ် ရာတွင်သုံးသည်။  သကြားနှင့်   ကံ့ကော် ဝတ်ဆံရောကြိတ်၍ ဆီဦးထောပတ်နှင့် တေပြီး စားသုံးပါက  ခြေပူခြေကွဲ၊  ဒူလာ သွေးကျရောဂါပျောက်စေသည်။ အရေပြားပေါ်တွင်ပေါက်သော အပူဖုများ၊ ယားနာများအတွက်ကိုလည်း  ကံ့ကော်ဝတ်ဆံကို သနပ်ခါးနှင့်ရောသွေး၍ လိမ်းပါက ပျောက်ကင်းစေသည်။ ကံ့ကော်အမြစ်နှင့်အခေါက်ကို အားဆေးအဖြစ်အသုံးပြုနိုင်သည်။ အစေ့မှရသောအဆီကို အဆစ်အမျက်ရောင်ရောဂါ၊  ဝဲ၊  ယားနာ  စသော ရောဂါများပျောက်ကင်းစေရန် လိမ်းဆေး အဖြစ် အသုံးပြုနိုင်သည်။

ပိတောက်ပန်းနှင့် ကျန်းမာရေး

ပိတောက်ပန်းကို မြင်လိုက်ရသည်နှင့် တဒင်္ဂအတွင်းမှာပင်   စိတ်ကြည်လင်မှုကို   ဖြစ်ပေါ်စေသည်။  လတ်ဆတ်သော ပိတောက်ပွင့်၏မွှေးမြမြရနံ့က    အာရုံခံအင်္ဂါအဖွဲ့အစည်းကို သဘာဝအလျောက် နှိုးဆွပေးသဖြင့်  လန်းဆန်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ပိတောက်ပန်းနွမ်းသွားချိန် စိမ်းရွှေရွှေအနံ့က အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ကျန်းမာရေးကို   အထောက်အပံ့ဖြစ်စေသည်။ ဦးရေပြားဗောက်ထခြင်း၊ ကိုယ်ရေ ပြားယားယံခြင်းတို့အတွက်   ပိတောက် ရွက်ပြုတ်ရည်ဖြင့် ခေါင်းလျှော်၊ရေချိုးပေးပါကသက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။ အပင်မှထွက်သောအစေးကို ပါးစပ်အတွင်း ဖြစ်သောရောဂါများပျောက်ကင်းစေရန် ရှေးလူကြီးများက အသုံးပြုကြသည်။  အမြစ်ကို တိုင်းရင်းဆေးဖော်စပ်ရာတွင် အသုံးပြုသည်။ ပိတောက်ပန်းက သလိပ် အားကြီးသောအနာ၊ဝမ်းသွားသောအနာ၊ လေတိုက်၍ နှလုံးဆို့တောင့်သော အနာ၊ ခပ်သိမ်းသောအဖျားနာတို့ကိုနိုင်၏ဟု မြန်မာ့ဆေးကျမ်းတွင် ဆိုထားသည်။

ငုရွှေဝါပန်းနှင့် ကျန်းမာရေး

ငုရွှေဝါပင်၏ ပဉ္စငါးပါး(အမြစ်၊ အခေါက်၊ အသီးအနှစ်၊ အပွင့်၊ အရွက်) စလုံး ဆေး ဖက်ဝင်သည်။ မြန်မာ့ဆေးကျမ်းများတွင် ငုနှစ်ဟုဖော်ပြလျှင် ငုအသီး၏အတွင်းမှ အနှစ်များကို ထည့်သွင်းဖော်စပ်ရသည်။ ဆေးအမည်တို့တွင် ဖွားဖက်ဟုဖော်ပြလျှင် အပွင့်ပွင့်သော  ငုကြီးပင်၏အခေါက်ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ဆေးကျမ်းများ အလိုအရ အသီးသည် ချိုသက်သက်ဖြစ် ၏၊ လေး၏၊ ဝမ်းကိုစင်ကြယ်စေ၏။ အရွက် သည်  နူးညံ့စွာဝမ်းသက်စေ၏။  အပွင့် သည် အေး၏၊ ခါး၏၊ ဖန်၏။ အနှစ်သည် ချို၏၊ ဝမ်းသက်စေ၏၊ လေ၊ သည်းခြေကို နိုင်၏။ အသီးသည် နှုတ်မြိန်စေ၏၊ နူနာကို ပယ်တတ်၏၊ သလိပ်ကိုနိုင်၏ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ပဉ္စငါးပါးစလုံးကို  ရေနှင့်သွေးလိမ်းပါက  ပွေး၊  ဝဲခြောက်နှင့်  သွေးဆိုးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော  အရေပြားရောဂါအမျိုး မျိုးတို့ကို ပျောက်ကင်းစေသည်။ ရေယုန် ကြီးနာအတွက် အရွက်ကို ကြိတ်၍ရသော အရည်ဖြင့်   လိမ်းကျံပေးနိုင်သည်။  အနာဆွေး၊    အနာပုပ်များအတွက်ကိုလည်း   အရွက်ကြိတ်ရည်လိမ်းပေးခြင်းဖြင့် အနာပြည်ပေါက်၊ အသားနုတက်၍ ပျောက်ကင်းစေသည်။ အဆစ်အမျက်ရောင်ရမ်းခြင်းအတွက် အရွက်ကိုပူအောင်လုပ်၍ ကျပ်ထုပ်ထိုးပါ။ နူနာနှင့် အရေပြားရောဂါများအတွက် အရွက်ကို ရှလကာရည်နှင့် ကျောက်ပျဉ်တွင်ကြိတ်ပြီး ထိုကြိတ်ရည် ကို အသားထဲစိမ့်ဝင်အောင် လိမ်းပေးပါက သက်သာစေသည်။ ဝမ်းချုပ်ပါက အရွက်နု သုံးလေးရွက်ကို   ရေဆေး၍   ထမင်းနှင့်စားပါ   သို့မဟုတ်  ဟင်းချိုချက်သောက်ပါ သို့မဟုတ်    မီးမြှိုက်၍စားပါ။ ငုပွင့်ကို ပြုတ်၍တို့စားပါက ဝမ်းပျော့ပျော့သွား စေသည်။ ငုပင်၏အသီးတောင့်ကို ခူးယူပြီး ယင်းအသီး‌တောင့်ထဲရှိ  အစေ့သုံးစေ့ကို ထုတ်၍ ညအိပ်ခါနီးဝါးစားပြီး ရေသောက် လိုက်ရုံဖြင့် နံနက်အိပ်ရာ ထချိန်တွင် ရှောရှောရှူရှူဝမ်းသက်စေသည်။  ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမရှိသောကြောင့်   သဘာဝ ဝမ်းနုတ်ဆေးသဖွယ် အားကိုးထိုက်သည်။  မန်ကျည်းမှည့်အနှစ်   နှစ်ပဲသားနှင့်  ငုနှစ် (ငုအသီး၏အတွင်းမှအနှစ်) နှစ်ပဲသားကို  ဆတူရော၍   ညဦးပိုင်းတွင်  ရေစိမ်ပြီး   ထိုအရည်ကို ညအိပ်ရာဝင် ရေစစ်သောက်ပေးပါက   နံနက်တွင်    ဝမ်းကောင်းစွာသက်ပြီး    ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို    ပျောက်စေသည်။  

ကလေးများ  ဝမ်းဖောဝမ်းရောင်ခြင်း၊   လေထိုး၊   လေအောင့်ခြင်းအတွက် ငုနှစ် ကို    ကျောက်ပျဉ်တွင်    ပျစ်ပျစ်သွေး၍ ကလေး၏ချက်ပတ်လည်တွင်   လူးပေး ပါက    ပျောက်ကင်းစေသည်။    ကလေး၊ လူကြီး  ဆီးအောင့်၊   ဆီးချုပ်လျှင် ငုသီး အတွင်းမှအနှစ်ကိုခြစ်ယူပြီး ရေနှင့်ရောစပ်ကာ နေ့ဘက်တွင် ချက်ပတ်လည်၌ လိမ်း ပေးလျှင် သက်သာစေသည်။ အရွက်ကို    ရေသုံးခွက်တစ်ခွက်တင် ကျိုချက်သောက် ပါက ဆီးကျင်၊ ဆီးအောင့်၊ ဆီးချုပ်ခြင်း ကို        သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။ ကျောက်ကပ်မကောင်း၍ ဖောရောင်ခြင်း ကိုလည်း  သက်သာစေသည်။  (သို့သော် ရေခဲရေမသောက်ရ) ငုကြီးပင်အခေါက်ကို အမှုန့်ပြုပြီး အုန်းဆီနှင့်ရောစပ်ကာ အရေ ပြား(ပွေး၊ ဝဲ၊ ညှင်း) တွင်  နေ့စဉ်လိမ်းပေး ပါက    သက်သာစေသည်။     အမြစ်ကို နွားနို့နှစ်ကျပ်သားနှင့်ပြုတ်၍    နံနက်တိုင်း   ရေနွေးကြမ်းပန်းကန်လုံးတစ်လုံး ခန့်သောက်ပေးသော်      လေရောဂါကို သက်သာစေသည်။   အမြစ်ကိုတူးယူပြီး    နုပ်နုပ်စဉ်းကာ သုံးခွက်တစ်ခွက်တင်ပြုတ် ၍ သကြားနှင့် တစ်နေ့သုံးကြိမ် (နံနက်၊  နေ့လယ်၊  ည)   လူကြီး   အကြမ်းပန်းကန်တစ်လုံး၊  ကလေး  ဟင်းစားဇွန်းတစ်ဇွန်း သောက်သုံးပေးပါက   အသားဝါရောဂါသက်သာစေသည်။

ပျဉ်းမပင်နှင့် ကျန်းမာရေး

ပင်မြင့်ထက်၌ မရန်းရောင်ပွင့်ဖတ်များ ဖြင့် ဝေဝေဆာဆာဖူးပွင့်သော ပျဉ်းမပန်း လေးများကိုမြင်လျှင် တန်ခူးလရောက်ပြီ ဟု  မပြောဘဲနှင့်သိကြသည်။  ပျဉ်းမပန်း လေးများက    သင်္ကြန်အငွေ့အသက်ဟု လည်း  ဆိုနိုင်သည်။   ပျဉ်းမတစ်ပင်လုံး ဆေးဖက်ဝင်သည်။   အပင်အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုချင်းစီ၏ ဆေးဖက်ဝင်ပုံကို ကျန်းမာ ရေးဗဟုသုတအနေဖြင့် သိရှိနိုင်ကြစေရန်  ရေးသားဖော်ပြလိုပါသည်။

အသီးထဲရှိ အစေ့ကို အမူးအမော်ပြေ စေရန်အတွက်လည်းကောင်း၊ HIV/ AIDS ရောဂါအတွက် လည်းကောင်း   အသုံးပြုသည်။  ထို့ပြင်   ထိုအသီးစေ့ကိုလှော်၍  အမှုန့်ပြုပြီးနောက်   ရလာသောအမှုန့်ကို     သွားနှင့်ခံတွင်းကျန်းမာရေးအတွက် အသုံးပြုသည်။    ပင်စည်၊   အခေါက်နှင့် အရွက်ကို ဝမ်းနုတ်ဆေးအဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။   အမြစ်ကို    သွေးထွက်လွန် သောအနာအား  သွေးတိတ်စေရန်လည်းကောင်း၊ စိတ်ကြည်လင်တက်ကြွစေရန် လည်းကောင်း၊   အပူပြင်းဖျားနာပျောက် ဆေးအဖြစ်လည်းကောင်း အသုံးပြုသည်။ အရွက်ကို     အခြောက်လှန်းပြီး      ဆီးချိုရောဂါအတွက် အသုံးပြုသည်။  ကိုယ်တွင်းကိုယ်ပရောင်ရမ်းနာများ၊    နာကျင် ကိုက်ခဲခြင်း၊ အပူပြင်းဖျားနာခြင်း၊ ကင်ဆာ ရောဂါများ၊ အယ်လ်ဇိုင်းမား (ခေါ်) ဦးနှောက် ဇရာအကြိုရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အသည်း ပျက်စီးခြင်း၊ သွေးခဲသွေးပျစ်ခြင်းနှင့် ဗက်တီးရီးယားများအန္တရာယ် စသည့်ရောဂါ ဝေဒနာများကို  သက်သာပျောက်ကင်းစေ သည်။  အစာခြေစနစ်ကို  ကောင်းမွန်စေ သည်။

အဖြူရောင်ပန်းပွင့်သော ပျဉ်းမပင်၏ အမြစ်က      သားအိမ်ကင်ဆာအတွက်  အလွန်ဆေးစွမ်း ထက်မြက်သည်။  အမြစ်ကို  ဆန်ဆေးရည်နှင့်သွေး၍  စတီးဇွန်း တစ်ဇွန်းခန့်  တစ်နေ့သုံးကြိမ်သောက်ပါ။ ယင်းအမြစ်ကို       အရက်ဆီနှင့်ရော၍ ဝမ်းဗိုက်(သားအိမ်ရှိသောနေရာ)   တွင် လိမ်းပါ။  ပျဉ်းမပင်၏အဖူး၊  အပွင့်၊ အရွက် တို့တွင်   ဆေးဖက်ဝင်ဓာတုဓာတ်ပေါင်း တစ်မျိုးဖြစ်သော Corosolic အက်စစ်ပါရှိ သည့်အပြင်  ဗီတာမင်၊   သတ္တုဓာတ်နှင့်  ချေဖျက်လွယ်သော အမျှင်ဓာတ်များလည်း ပါရှိသည့်အတွက် ရောဂါကြီးခြောက်မျိုးကို သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။

ယင်းတို့မှာ (၁) Corosolic အက်စစ်က အင်ဆူလင်အဖြစ် အစွမ်းထက်မြက်ကာ ဆီးချိုပမာဏကို  သဘာဝနည်းအတိုင်း ထိန်းသိမ်းပေးနိုင်သည်။ (၂) Corosolic အက်စစ်က သွေးဖိအားကျဆင်းစေသဖြင့် သွေးတိုးရောဂါကျစေသည်။ (၃) Corosolic အက်စစ်က   ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ   မကောင်းသော LDL ကိုလက်စထရောကို လျှော့ချပေးသည့်အပြင်  သွေးလွှတ်ကြောနံရံများ ပိတ်ဆို့မှုကို ရှင်းလင်းပေးနိုင်သည်။ ထိုဇီဝဖြစ်စဉ်များကနှလုံးကိုကျန်းမာစေကာ နှလုံးရောဂါဖြစ်ခြင်းမှ ကာကွယ် ပေးသည်။  (၄)  Corosolic  အက်စစ်က အစာစားချင်စိတ်ကို    ထိန်းချုပ်ပေးသည့်အတွက် ကိုယ်အလေးချိန်လျှော့ချရာတွင် အသုံးဝင်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်ဝဖြိုးခြင်းမဖြစ်စေဘဲ   ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းလိုသူများအတွက် ကောင်းကျိုးပြုသည်။ (၅) Coro-solic  အက်စစ်က ကျောက်ကပ်ကိုအား ဖြည့်ပေးကာ  ဆီးရွှင်စေသည့်အတွက် ဆီးချုပ်၊ ဆီးအောင့်ရောဂါရှိသူများ ကျန်းမာစေသည်။ ထို့ပြင် ကျောက်ကပ် ကျောက်တည်ခြင်းနှင့် အမျိုးသားများတွင် ဖြစ်တတ်သော ဆီးကျိတ်   (သုတ်ရည်ဂလင်း) နှင့်ပတ်သက်သည့်ဝေဒနာများကိုပါ သက်သာစေသည်။(၆) အရွက်တွင်ပါဝင်သည့်  Corosolic  အက်စစ်သည်  သားအိမ်ခေါင်းနှင့်ဆိုင်သော  ကင်ဆာရောဂါများ၊ သွေးကင်ဆာ၊ ရင်သားကင်ဆာနှင့် အသည်းကင်ဆာတို့ကို ထိန်းချုပ်ပေးနိုင်သည်။

သတိပြုရန်။

(က) ထူးခြားသည့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး မရှိသော်လည်း   စိတ်ချလုံခြုံမှုရှိစေရန်အတွက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်များနှင့် နို့တိုက်မိခင်များသောက်သုံးခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

(ခ) ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ သောက်သုံးလိုပါက ဆရာဝန်နှင့်ဦးစွာတိုင်ပင်ပါ။ သောက်သုံးနေစဉ်တွင်လည်း သွေးတွင်း သကြားဓာတ်ပမာဏကို အမြဲစစ်ဆေးရန် လိုအပ်သည်။

(ဂ) သွေးဖိအားနည်းသူများ(သွေးပေါင် ချိန်ကျသူများ) သောက်သုံးရန် လုံးဝမသင့်ပါ။

(ဃ) ခွဲစိတ်မှုပြုလုပ်ရန် အစီအစဉ်ရှိပါ က မခွဲစိတ်မီ ရက်သတ္တနှစ်ပတ်အလိုတွင်  သောက်သုံးခြင်းကို ရပ်တန့်ထားပါ။

မကြာသေးမီကာလက မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းဒေသများ၌ ပြင်းထန်သော မြေငလျင်ဒဏ်ကို ခံစားခဲ့ကြရသည်။  မြန်မာနိုင်ငံသာမက ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအနှံ့ အပြား၌ ငလျင်ဒဏ်ခံစားခဲ့ကြရပြီး  နိုင်ငံတကာ ငလျင်အဖွဲ့အစည်း၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ နှစ်စဉ် ငလျင် အကြိမ် ၂၀၀၀၀ ခန့် ဖြစ်ပွားလျက်ရှိကြောင်း  သိရသည်။    ငလျင်ဒဏ်ကြောင့်   ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု၊ ထိခိုက်နစ်နာမှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့၍ ကနဦးကူညီကယ်ဆယ်ရေး  ဆောင်ရွက်နေကြရသကဲ့သို့  နောက်ပိုင်းတွင်  ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။   ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင်  တွေ့ကြုံနိုင်သော  ကျန်းမာရေး ပြဿနာများကိုလည်း  အလေး ထားသိရှိပြီး ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

ငလျင်ဒဏ်ကြောင့်  အဆောက်အအုံများ  ပြိုကျပျက်စီးချိန်တွင်    ထိခိုက်သေဆုံးမှုများ ရှိသကဲ့သို့ ရှင်သန်သူများမှာလည်း  ဒဏ်ရာအနာတရကျန်ရှိ နိုင်သည့်အပြင် တခြားသော ကျန်းမာရေးအခက်အခဲများ    တွေ့ကြုံနိုင်သည်။    ငလျင်လှုပ်ပြီးပြီးချင်း ဦးနှောက်ထိခိုက်မိ၍   ဦးနှောက်တွင်း  သွေးယိုခြင်း၊ ခြေလက်အင်္ဂါများပိမိ၍ အရိုးများကျိုးပဲ့ခြင်း၊ ပြတ်ရှ ဒဏ်ရာများရ၍  သွေးယိုစီးခြင်း၊ အသည်း၊  နှလုံး၊ အဆုတ် စသည်တို့ထိခိုက်မိ၍ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း သွေးယိုစီးခြင်းများ တွေ့ကြုံရနိုင်သည်။ မီးလောင်ခြင်း၊ ဓာတ်လိုက်ခြင်း၊ ဓာတ်ငွေ့ယိုစိမ့်ထွက်ခြင်းများကြောင့် အရေပြားမီးလောင်ဒဏ်ရာများ၊ အသက်ရှူမဝခြင်းများ ဖြစ်နိုင်သည့်အပြင် ခြေလက်များ ကြာရှည်စွာပိမိခြင်းကြောင့်   ကြွက်သားများပျက်စီးကာ ပိုတက်ဆီယမ်၊  လက်တစ်အက်စစ်၊   အသားဓာတ်များ  ဆဲလ်ပြင်ပသို့စိမ့်ထွက်၍ သွေးလန့်ခြင်း၊ ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်းများ ဖြစ်တတ်သည်။

ခန္ဓာကိုယ်တွင်  ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်း၊  ဆားဓာတ်များ မညီမမျှဖြစ်ခြင်းသာမက  ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရသောနေရာများတွင် ပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း၊ မေးခိုင် ပိုးဝင်ခြင်း၊  သွေးဆိပ်ပြန့်၊  သွေးလန့်၍  သွေးပေါင် ထိုးကျခြင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ရုတ်တရက်ကျောက်ကပ် ပျက်စီးခြင်းများ တွေ့ကြုံရနိုင်သည်။ အစာအာဟာရ မပြည့်ဝခြင်းသည် ရောဂါပိုးများ ဝင်ရောက်ပြန့်ပွားခြင်းကို အားပေးသကဲ့သို့ အနာများပြန်လည်ကောင်းမွန်ရန် ခက်ခဲစေသည်။ ထို့ပြင် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုများ မှ   သွေးယိုစီးမှုဟန့်တားရန်  ခန္ဓာကိုယ်တွင်း သွေးခဲသောစနစ်ကို လွန်ကဲစွာလှုံ့ဆော်မှုကြောင့် ခန္ဓာကိုယ် အနှံ့ သွေးကြောများအတွင်း သွေးခဲခြင်း၊ သွေးဆိပ် တက်ခြင်း၊ ရုတ်တရက်အဆုတ်ပျက်ယွင်းခြင်းများ ဖြစ်စေသည်။  ငလျင်ဒဏ်တွေ့ကြုံသူများ၏ သုံးပုံ တစ်ပုံမှာ ရုတ်တရက်နှလုံးလန့်၊  နှလုံးရပ်သွားခြင်း၊  နှလုံးခုန်မူမမှန်ခြင်း၊ နှလုံးအားနည်းခြင်း၊ သွေးပေါင် ချိန်မြင့်တက်ခြင်း၊ သွေးကြောပိတ်ခြင်း  စသည်တို့ တွေ့ကြုံရနိုင်သည်။  ထို့ပြင်   ပိတ်မိစဉ်က  ဖုန်မှုန့် များ၊    မီးခိုးများ၊     ယိုစိမ့်ဓာတ်ငွေ့များရှူမိခြင်း၊  အောက်ဆီဂျင်အပြည့်အဝ မရခြင်း၊  လေထုမသန့်စင် ခြင်းတို့သည်   အဆုတ်လေပြွန်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ဖြစ်စေသည်။

ငလျင်လှုပ်ပြီးနောက်ပိုင်း ကာလများတွင် တွေ့ကြုံနိုင်သော အဓိကပြဿနာမှာ ကူးစက်ရောဂါများဖြစ် ပွားလာခြင်းဖြစ်သည်။ မသန့်ရှင်းသောရေ၊ အစား အသောက်မှတစ်ဆင့် ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းလျှော၊ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ၊  A  ပိုးကြောင့်ဖြစ်သော  အသည်း ရောင်အသားဝါရောဂါ၊     ကြွက်သေးမှတစ်ဆင့် ကူးစက်သော အသည်းရောင်ရောဂါများ ဖြစ်နိုင်ပြီး လူစုလူဝေးနှင့်နေထိုင်ခြင်းကြောင့်  အဆုတ်တီဘီရောဂါမှအစပြု၍  ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ၊   အဆုတ်ပိုး ဝင်ရောင်ရမ်းခြင်းနှင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောဂါများ ဖြစ်လာနိုင်သကဲ့သို့ သန်း၊ ဝက်သက်၊ ပွေး၊ ဝဲ စသောအရေပြားရောဂါများ၊ လိင်မှတစ်ဆင့်ကူးစက် တတ်သောရောဂါများ   အချင်းချင်း ကူးစက်ပြန့်ပွားနိုင်သည်။  ခြင်၊ ယင်၊  ပိုးဟပ်၊  ကြွက် စသည့်သတ္တဝါ များကြောင့်လည်း   ကူးစက်ရောဂါများဖြစ်ပွားနိုင်သည်ကို    သတိထားရန်လိုအပ်သည်။    သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ၊  ငှက်ဖျားရောဂါ၊  ဆင်ခြေထောက်ရောဂါ၊   ဆင်တုပ်ကွေးရောဂါများ  ပြန်ဖြစ်လာနိုင်သကဲ့သို့ ယင်နားစာစားမိခြင်းကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ ဝမ်းပျက်၊   ဝမ်းလျှောရောဂါအစ   အစာအိမ်၊ အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများ ကူးစက်ဖြစ်ပွား နိုင်သည်။   အစာအာဟာရမပြည့်စုံခြင်း၊   အအိပ်၊ အစားမမှန်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်ခံအားနည်းခြင်း၊  တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းမှု အပြည့်အဝမရှိခြင်း၊ ရေကောင်း ရေသန့်မသုံးစွဲရခြင်းသည်    ကူးစက်ရောဂါများ၏ဒဏ်ကို  ပို၍ခံစားရစေပြီး  နာလန်ထရန် ခက်ခဲစေသည်။

ထို့ပြင် လတ်တလောတွေ့ကြုံနေရသော ပြဿနာကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနေရသဖြင့် မိမိ၏နဂိုရှိရင်း သွေးတိုး၊  ဆီးချို၊  နှလုံးရောဂါ၊  ကျောက်ကပ်၊  အဆုတ်ရောဂါများကို ဂရုမစိုက်နိုင်သောကြောင့် နာတာရှည်ရောဂါများ၏ ထိန်းညှိမှုပျက်လာနိုင်သည်။ စိတ်ဖိစီးမှုနှင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုများသည် မူလ နှလုံး၊ အဆုတ် ရောဂါများကို ပို၍ဆိုးရွားစေသည်။ ဆေးဝါးအခက်အခဲသာမက  ဆေးရုံ၊  ဆေးခန်းပြသရန်ခက်ခဲမှုများကြောင့် ရောဂါအခြေအနေပိုဆိုးကာ    အသက်အန္တရာယ် စိုးရိမ်ရမည့်အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိနိုင်သည်။  တစ်ချိန်တည်းမှာပင်  ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်နှင့်  ကလေး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုများလည်း လစ်ဟင်းနိုင်သဖြင့်  ပေါင်မပြည့်၊  လမစေ့ကလေးများ မွေးဖွားခြင်း တွေ့ကြုံနိုင်သည့်အပြင် အာဟာရချို့တဲ့မှုကို အထူးသဖြင့် ကလေးငယ်များတွင် ပို၍ခံစားရနိုင်သည်။   ငလျင်၏နောက်ဆက်တွဲ      ဆူနာမီ၊   ရေကြီးရေလျှံ၊ မြေပြိုမှုများကြောင့်  ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရနိုင်ခြင်းနှင့် ကျန်းမာရေးပြဿနာများ တွေ့ကြုံနိုင်ခြင်းကိုလည်း  သတိထားရန်လိုအပ်သည်။   ထို့ပြင်  နေထိုင်ရန်     နေရာအခက်အခဲရှိနေစဉ်    အပူဒဏ်၊  မိုးလေကြီးသည့်ဒဏ်နှင့်   အဆိပ်ရှိသတ္တဝါများ၏ အန္တရာယ်ကိုလည်း ဂရုပြုရမည်။

ငလျင်ဒဏ်ခံနေရစဉ်တွင် စိတ်ပူ၊စိတ်လှုပ်ရှားမှုများ ခံစားရပြီးနောက် ပျက်စီးဆုံးရှုံးသွားသော မိသားစုဝင်များ၊   ပစ္စည်းဥစ္စာများအတွက်    စိတ်သောက ရောက်၊ စိတ်ထိခိုက်ခြင်း၊ ဝမ်းနည်းကြေကွဲခြင်းများခံစားကြရသည်။      ငလျင်ထပ်မံလှုပ်ခတ်နိုင်မှုကိုလည်း  ကြောက်ရွံ့ပြီး မအိပ်နိုင်ဖြစ်ကာ အိပ်မက်ဆိုး များမက်၍   စိတ်ဓာတ်ကျ၊  စိတ်ရောဂါများ ခံစားရသည့်အပြင် မိမိကိုယ်ကိုအဆုံးစီရင်လိုစိတ်များပင်   ဖြစ်လာတတ်သည်။   ငလျင်ဒဏ်ခံရပြီးနောက် ကာလအတော်ကြာသည့်တိုင်အောင်    စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိတ်ထိခိုက်မှုကို  ခံစားရနိုင်သည်။  ကလေးသူငယ်များသည်လည်း နုနယ်စဉ်ဘဝမှာပင် ပြင်းထန်ဆိုးရွားသောအတွေ့အကြုံကြောင့်  စိတ်ဒဏ်ရာများနှင့် ကြီးပြင်းလာနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့်       ကူညီကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့်အတူ  ငလျင်ဒဏ်ခံစားနေရသူများကို ဦးစွာ ဘေးကင်းရာနေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းထား ခြင်းဖြင့် စိတ်လုံခြုံမှုကိုရစေသည်။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုများကို   စနစ်တကျကုသပေးခြင်း၊  ရေကောင်း ရေသန့်နှင့်   သန့်ရှင်းသော အစားအစာများရရှိနိုင်ရေး၊ အလွယ်တကူ အသုံးပြုနိုင်သော ယင်လုံအိမ်သာ အသုံးပြုနိုင်ရေး၊    အမှိုက်များစနစ်တကျစွန့်ပစ်နိုင်ရေးနှင့် လိုအပ်သောဆေးဝါး အထောက်အပံ့ရရှိရေး ဆောင်ရွက်ရန်လိုသည်။   လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော ကူးစက်ရောဂါများသာမက  နာတာရှည်ရောဂါများ အတွက်ပါ  အလေးထား လုပ်ဆောင်ရမည်။   ခြင်၊ ယင်  မပေါက်ပွားစေရေးအတွက်  အမှိုက်များရှင်းလင်းခြင်း၊ ရေဆိုးမြောင်းများ ရေစီးရေလာကောင်းရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းသာမက သောက်သုံးရေ၊ ချိုးရေများ  လုံလောက်စွာရရှိအောင်  ဆောင်ရွက်ရမည်။ ရေသန့်ဆေးပြားများ အသုံးပြုခြင်း၊  ရေကိုပိုးသတ် ဆေးခတ်ခြင်း၊ ကျိုချက်သောက်သုံးခြင်းများ ဆောင်ရွက်သင့်သည်။  တတ်နိုင်သမျှ  ခြင်ထောင်ဖြင့်အိပ် ခြင်း၊  ခြင်မကိုက်သည့်လိမ်းဆေးများ လိမ်းခြင်းဖြင့်  ခြင်မှတစ်ဆင့်ကူးစက်နိုင်သော ရောဂါများကို အထိုက်အလျောက် ကာကွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အဆုတ်လေပြွန်ရောဂါနှင့်  အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ  ကူးစက်ရောဂါများ မဖြစ်စေရန် ပြိုကျပျက်စီးနေသော  နေရာများနှင့် လူစုလူဝေးကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ ပါးစပ်နှင့် နှာခေါင်းစည်း တပ်ဆင် သင့်သကဲ့သို့ လက်ကို ဆပ်ပြာဖြင့် စင်ကြယ်အောင် စနစ်တကျဆေးကြောသင့်သည်။      နို့စို့ကလေး ငယ်များအား မိခင်နို့ရည်ကို အဓိကထား တိုက်ကျွေးသင့်သည်။ မိမိ၏ တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးကိုလည်း  အထူးဂရုပြုရန် လိုအပ်သည်။ ကာကွယ်ဆေးထိုး၍ ရသော ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းလျှော၊ အသည်းရောင်၊ အဆုတ် ရောင်၊ ဝက်သက်ရောဂါများအတွက် ကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံပေးသင့်သကဲ့သို့   ကိုယ်လက်အင်္ဂါ ဆုံးရှုံးသွားသူများကို ခြေတု၊ လက်တုပြန်လည်တပ်ဆင်ပေးရေး နှင့် ပြန်လည်သန်စွမ်းနိုင်ရေးကိုလည်း ဆောင်ရွက်‌ ပေးကြရမည်ဖြစ်သည်။

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်မှုများအတွက်    မိမိနှင့် ခင်မင်သူမိတ်ဆွေများထံမှ  နှစ်သိမ့်မှု၊  စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရှင်များ၏ အားပေးကုသမှု၊ ဘာသာရေး ဆိုင်ရာ စိတ်တည်ငြိမ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များ   ဆောင်ရွက်မှုဖြင့် ကုစားရမည်ဖြစ်သည်။ စိတ်ကျန်းမာရေး ကုသမည့်ဆရာဝန်များ၊    စိတ်ပညာဆိုင်ရာပညာ ရှင်များကို   ငလျင်ဘေးသင့် ဒေသများ၌  တာဝန်ချထားပေးခြင်းဖြင့် ပြည်သူလူထုနှင့်  အလွယ်တကူ ထိတွေ့ခွင့်ရစေရန်    ဖန်တီးပေးရမည်။   ကလေးသူငယ်များအတွက်  စိတ်လုံခြုံမှုရစေသည့် ကစားကွင်းနှင့် ပန်းခြံများဖန်တီးပေးခြင်း၊   ၎င်းတို့၏စိတ် ခံစားမှုကို  ပုံဆွဲ၊  ရေးသားဖော်ပြစေခြင်းဖြင့်   စိတ်ဒဏ်ရာကို ကုစားပေးရမည်ဖြစ်သည်။

ငလျင်ဘေးဒဏ်မခံရသော ဒေသများမှ  မြန်မာ နိုင်ငံပြည်သူများနှင့် နိုင်ငံတကာ၏ အထောက်အပံ့၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၏  ကယ်ဆယ်ရေးနှင့်  ပြန် လည်ထူထောင်တည်ဆောက်ရေးဆောင်ရွက်မှုများဖြင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများမှ ရုန်းထွက်ရှင်သန်ကြရမည် ဖြစ်သည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြန်လည်တည်ဆောက်မှု များဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့်အတူ ငလျင်ဘေးသင့်ပြည်သူ များ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်မှုရှိစေရန် ကြေကွဲ ဝမ်းနည်းဖွယ် စိတ်ခံစားမှုများကို ကျော်ဖြတ်ရပ်တည် နိုင်အောင် အလေးထား ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကူးစက်ရောဂါများပြန့်ပွားမှု လျှော့ချရေး လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့်  နာတာရှည်ရောဂါ များ  စနစ်တကျကုသမှုခံယူနိုင်ရေးကိုလည်း  အင်တိုက်အားတိုက်  လစ်ဟာမှုမရှိအောင်  လုပ်ဆောင် သွားရမည်။   ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာန၏ ဦးဆောင်မှု ဖြင့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၊ ဆက်စပ်ဝန်ကြီးဌာနများ၊ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများ၊ တတ်နိုင်သောအလှူရှင်များ ပူးပေါင်းကာ   ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် မျိုးစုံသည် အချိန်အခါမရွေး တွေ့ကြုံနိုင်သဖြင့် ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများ၊ ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များ၊ ကြိုတင်ပြင်ဆင်သင့်သည်များနှင့် တွေ့ကြုံနိုင်သော ကျန်းမာရေးပြဿနာများကို   လူထုက  နားလည်သိမြင်နိုင်စေရန်  ပညာပေးမှုများ   စဉ်ဆက်မပြတ် ဆောင်ရွက်နေရမည်ဖြစ် ကြောင်း ရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါသည်။        ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

၂၈-၄-၂၀၂၅ ရက်တွင် အင်အားအလွန်ပြင်းထန်သည့် ငလျင်ကြီးလှုပ်ခတ်ခဲ့ပြီး ပြည်ထောင်စုနယ်မြေနေပြည်တော်၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း) အင်းလေးဒေသတို့တွင် အဆိုပါငလျင်ဘေးဒဏ်ကို ပြင်းထန်စွာ ခံစားခဲ့ရသည်။ ထိုဒေသများတွင် နေအိမ် အဆောက်အအုံတိုက်တာများ ပြိုကျခြင်း၊ လျှပ်စစ်မီး၊ သောက်သုံးရေကဲ့သို့သော အခြေခံ လိုအပ်ချက်များ ပြတ်တောက်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

အဆိုပါ ငလျင်ဘေးသင့်ဒေသများတွင် နေထိုင်သူအများစုသည်လည်း  မိမိတို့၏နေအိမ်များတွင် ဆက်လက်နေထိုင်ရန် မသင့်တော့သောကြောင့် ယာယီကယ်ဆယ်ရေး စခန်းများတွင် ခေတ္တလာရောက်နေထိုင်ခြင်းနှင့် မိမိတို့၏နေအိမ်ဝန်းကျင်မြေကွက်လပ်၊ အားကစားကွင်း၊ စာသင်ကျောင်း စသည့်နေရာများတွင် ယာယီနေထိုင်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ထိုသို့နေထိုင်သူများအနေဖြင့်  ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှုမရှိစေရန်  လိုက်နာရမည့်အချက်များကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့်  “မြေငလျင်ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်ခဲ့သည့် ဒေသများတွင် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာသတိပြုရန်အချက်များ”  ကို ဧပြီလ ၇ ရက်မှစတင်၍  နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာများနှင့်  အင်တာနက်စာမျက်နှာများတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြပြီးဖြစ်သည်။

ယာယီရွှေ့ပြောင်း နေထိုင်သူပြည်သူများအနေဖြင့် လတ်တလောအခြေအနေများအရ  ကြုံတွေ့နိုင်သည့် အဓိကကျန်းမာရေးပြဿနာများမှာ ကူးစက် ရောဂါအန္တရာယ်၊    မြွေနှင့်အဆိပ်ရှိသတ္တဝါများ အန္တရာယ်နှင့်    အပူဒဏ်အန္တရာယ်တို့ဖြစ်သည်။   ငလျင်ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်ပြီးနောက် ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေများပြားသည့်     ကူးစက်ရောဂါများမှာ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါ၊ မျက်စိနာရောဂါ၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများနှင့် ခြင်မှတစ်ဆင့်ကူးစက်တတ်သောရောဂါတို့ဖြစ်ပြီး မြွေနှင့်အခြားအဆိပ်ရှိသတ္တဝါတို့၏အန္တရာယ်ကိုလည်း သတိပြု၍ကာကွယ်ရမည်ဖြစ်သည်။

ကူးစက်ရောဂါအန္တရာယ်မှ    ကာကွယ်ရန် စားသောက်ဖွယ်ရာများကို ကိုယ်တိုင်ချက်ပြုတ် စားသောက်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ အလှူရှင်များမှလာရောက်ဝေငှသော ထမင်းဘူးများနှင့် စားစရာများကို စားသောက်ရာတွင်လည်းကောင်း ပူပူနွေးနွေး ချက်ချင်းစားသောက်ရန်လိုအပ်သည်။  အစားအစာများကို ထိုသို့ချက်ချင်းစားသုံးခြင်းမပြုဘဲ နေ့ဖို့ညစာအဖြစ်  သိုလှောင်သိမ်းဆည်းထားပါက ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါဖြစ်စေသည့် ဗက်တီးရီးယားရောဂါပိုးများပေါက်ပွားလာ၍ အစာအဆိပ်သင့်ခြင်း ဖြစ်ပွားပြီး အချိန်မီဆေးကုသမှုမရရှိပါက အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်ပါသည်။ အလှူရှင်များအနေဖြင့်လည်း အစားအစာများကိုလှူဒါန်းရာတွင် ချက်ပြုတ်ပြီးအစားအစာများကို လှူဒါန်းခြင်းမပြုဘဲ ပူပူနွေးနွေး ချက်ပြုတ်စားသောက်နိုင်မည့် ဆန်၊ ဆီ၊ ဆား၊ ပဲ၊ ငါးခြောက်၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥနှင့် ချက်ပြုတ်ရန် လတ်ဆတ်သော အသား၊ ငါး စသည်တို့ကို ပေးပို့လှူဒါန်းခြင်း များပြုလုပ်ရန်အတွက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက “အလှူရှင်များလိုက်နာရန်ပန်ကြားချက်” ကို ဧပြီလ ၅ ရက်မှစတင်၍ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများနှင့် အင်တာနက်စာမျက်နှာများမှ ထုတ်ပြန်ထားပြီး ဖြစ်သည်။ အဆိုပါပန်ကြားချက်တွင် အထက်ဖော်ပြပါ ပူပူနွေးနွေးချက်ပြုတ် စားသောက်နိုင်မည့် အစားအသောက်များကို ပေးပို့လှူဒါန်းရာ၌  မြို့နယ်အလိုက်  မြို့နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးရှိ  ကြီးကြပ်ရေးအဖွဲ့၊ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့များမှ တစ်ဆင့်သာ   ပေးပို့လှူဒါန်းခြင်းနှင့် ယာယီကယ်ဆယ်ရေး စခန်းများတွင်   တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေကြသော စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့များထံသို့သာလှူဒါန်းပေးရန် တိုက်တွန်း နှိုးဆော်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး စခန်းအလိုက် တာဝန်ကျကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများကလည်း လှူဒါန်းလာသည့် အစားအသောက်များအား ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်စေရန်နှင့်  သန့်ရှင်းမှုရှိစေရန် ကြီးကြပ်စစ်ဆေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။

ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါ၊   ဝမ်းကိုက်ရောဂါ၊ အသည်းရောင်အသားဝါအေနှင့် အီးရောဂါ  စသည့်မသန့်ရှင်းသည့် အစားအစာနှင့် ရေမှတစ်ဆင့်ကူးစက်တတ်သည့်ရောဂါများမှ   ကာကွယ်ရန်အတွက် ရိုးရှင်းလွယ်ကူထိရောက်ပြီး မဖြစ်မနေဆောင်ရွက်သင့်သည့် ကာကွယ်ရေး နည်းလမ်းမှာ အစာသန့်၊ လက်သန့်၊ ရေသန့်၊ အိမ်သာသန့်ဟူသော  သန့်လေးသန့်ကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

သန့်ရှင်းသည့်အစားအစာအား   ရွေးချယ်စားသုံးရာတွင်  ကျက်အောင်ချက်ပြုတ်ထားသည့် အစားအစာများကို  ပူပူနွေးနွေးစားသုံးရန်  လိုအပ်သကဲ့သို့ ယင်နားစာ၊ စားသုံးချိန်ကျော်လွန်နေသည့်အစာ၊ သိုးနေသည့်အစာ စသည့်မသန့်ရှင်းသည့်အစားအစာများကို စားသုံးခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်သည်။

သန့်ရှင်းသောသောက်ရေကိုသာ သောက်သုံးရမည်ဖြစ်ပြီး သောက်သုံးရေသည် FDA အသိအမှတ်ပြု သောက်ရေသန့် သို့မဟုတ် ရေသန့်စင်ဆေးပြားခတ်ထားသောရေဖြစ်မှသာ သောက်သုံးရန်သင့်သည်။ ထို့အတူ အစားအသောက်ပြင်ဆင်ချက်ပြုတ်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ပန်းကန်ဆေးရေ သုံးစွဲရာတွင်လည်းကောင်း ရေသန့်စင်ဆေးပြား သို့မဟုတ် ကလိုရင်းဆေးမှုန့် (Bleaching Powder) ခတ်ထားသောရေကိုသာ အသုံးပြုသင့်သည်။

လက်သန့်စင်ရေးအတွက် အစားအသောက်မပြင်ဆင်မီ၊ အစာမစားမီနှင့် အိမ်သာအသုံးပြုပြီးတိုင်း လက်ကိုဆပ်ပြာနှင့်ရေ သို့မဟုတ် ရေမလိုလက်သန့်စင်ဆေးရည်အသုံးပြု၍ စနစ်တကျ လက်ဆေးရမည်ဖြစ်ပြီး လက်သည်းရှည်များညှပ်ခြင်း၊ ရေချိုးသန့်စင်ခြင်း စသည့် တစ်ကိုယ်ရေ သန့်ရှင်းရေးကို အမြဲသတိပြုဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်ရာတွင် မိမိတို့နေထိုင်ရာ အနီးပတ်ဝန်းကျင်တွင် အလေး၊ အပေါ့သွားခြင်းနှင့် စားကြွင်းစားကျန် အမှိုက်သရိုက်များ စည်းကမ်းမဲ့စွန့်ပစ်ခြင်းကို   ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်ပြီး  ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းကြောင့် မိမိတို့နေထိုင်ရာနေရာတွင် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်နိုင်သည့် မကောင်းသည့် အနံ့အသက်များရခြင်း၊  စွန့်ပစ်ရာနေရာများတွင် ယင်ကောင်များပေါက်ပွားရာမှ ဝမ်းရောဂါကဲ့သို့ ကူးစက်ရောဂါများ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် လုံးဝရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်ပြီး  ယာယီနေထိုင်ရာနေရာများတွင် စနစ်တကျဆောက်လုပ်ပေးထားသည့် ယင်လုံအိမ်သာများကိုသာ အသုံးပြုခြင်းနှင့်  စားကြွင်းစားကျန်များနှင့် အမှိုက်များကို သတ်မှတ်အမှိုက်ပုံးများတွင်သာ  စနစ်တကျစွန့်ပစ်ခြင်းတို့ကို အလေးထားဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင်   ယခုကဲ့သို့   သင်္ကြန်ကာလတွင်   မိုးရွာလေ့ရှိပြီး   ရာသီဥတုပူပြင်းမှုကြောင့် ကူးစက်မြန် မျက်စိနာရောဂါကဲ့သို့ ရောဂါများဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ များပြားသည်ကို သတိပြုရမည်ဖြစ်မည်။ ဗိုင်းရပ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်ပွားသည့် ကူးစက်မြန်မျက်စိနာရောဂါသည် ယာယီစုပေါင်းနေထိုင်ရာနေရာများနှင့် စခန်းများတွင် တစ်ဦးမှတစ်ဦး အလွယ်တကူကူးစက်ပြန့်ပွားနိုင်သည်။  ထို့ကြောင့် မျက်မှန်တပ်ဆင်သူများအနေဖြင့်   မိမိမျက်မှန်သန့်ရှင်းစေရန်အတွက် မကြာခဏ သန့်စင်ပေးရန် လိုအပ်ပြီး နေထိုင်ရာပတ်ဝန်းကျင်တွင် မျက်စိနာရောဂါဖြစ်ပွားသူရှိပါက ထိုသူ၏အဝတ်အစား၊ မျက်နှာသုတ်ပဝါ၊ လက်ကိုင်ပဝါ၊ မျက်မှန် စသည့် အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများကို အခြားသူများနှင့်  မျှဝေသုံးစွဲခြင်း လုံးဝမပြုလုပ်ဘဲ ထိုသူ၏ အဝတ်အစားများကို  သီးသန့်လျှော်ဖွပ်သန့်စင်ခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

ယာယီစုပေါင်းနေထိုင်ရာနေရာများတွင် ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါနှင့် တီဘီရောဂါကဲ့သို့ အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့်ကူးစက်သည့်ရောဂါများလည်း ကူးစက်ပြန့်ပွားနိုင်သည်။ ထိုသို့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများကူးစက်ဖြစ်ပွားခြင်း မရှိစေရန် အအေးမိခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း၊  နှာချေချောင်းဆိုးခြင်း၊ လည်ချောင်းနာခြင်းတို့ ဖြစ်ပွားသည့်အခါတွင် အခြားသူများအား ထပ်မံကူးစက်ခြင်းမဖြစ်စေရန် မိမိဘာသာ သီးခြားခွဲ၍နေထိုင်ရန်လိုအပ်ပြီး နှာချေချောင်းဆိုးသည့် အခါတွင် ပါးစပ်နှင့်နှာခေါင်းကို လုံအောင်အုပ်ရန်နှင့် အခြားသူများနှင့် ခပ်ခွာခွာနေရန်လိုအပ်သည်။ နှစ်ပတ်ကြာချောင်းဆိုးခြင်း၊ ညနေပိုင်းတွင် အဖျားငွေ့ငွေ့ဖျားခြင်း၊ လည်ပင်းအကျိတ်များထွက်ခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်များကျဆင်းလာခြင်းတို့ခံစားရပါက တီဘီရောဂါသံသယအဖြစ် အခြားသူများနှင့် သီးခြားခွဲ၍နေထိုင်ပြီး ကျန်းမာရေးဌာနသို့ အမြန်ဆုံးသွားရောက်ပြသ၍ ရောဂါရှာဖွေကုသမှု ခံယူရမည်ဖြစ်သည်။

မိုးရွာသည့်အချိန် သို့မဟုတ် နံနက်ပိုင်းအအေးပိုလာချိန်တွင် သွေးတိုးရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါ၊ ဆီးချို ရောဂါ စသည့်နာတာရှည်ရောဂါအခံရှိသူများအနေဖြင့်  လေဖြတ်ခြင်း၊  ဦးနှောက်သွေးကြောပိတ်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်ပွားနိုင်ပြီး အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သူများနှင့် အသက်ငါးနှစ်အောက်ကလေးငယ်များတွင် အအေးမိဖျားနာခြင်း၊ အဆုတ်အအေးမိရောင်ရမ်းခြင်းတို့ဖြစ်ပွားနိုင်၍ အအေးမမိစေရန် သတိပြုရမည်ဖြစ်သည်။

ယာယီရွက်ဖျင်တဲများနှင့် ယာယီနေထိုင်ရာနေရာများတွင် ခြင်ကိုက်ခံရခြင်းကြောင့် သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ၊ ငှက်ဖျားရောဂါ စသည့်ခြင်မှတစ်ဆင့်ကူးစက်သည့်ရောဂါများနှင့် ခြင်၊ မှက် ကိုက်ခြင်းကြောင့် အရေပြားပေါ်တွင်  ယားယံသည့်အဖုများနှင့် ယားနာများဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ခြင်ကိုက်ခံရမှုမှကာကွယ်နိုင်ရန် ခြင်ထောင် သို့မဟုတ် ဆေးစိမ်ခြင်ထောင်ဖြင့်သာ   အိပ်စက်ရန်ဖြစ်ပြီး နေထိုင်ရာအနီးတစ်ဝိုက်ရှိ  ရေမြောင်းများရေစီးရေလာကောင်းမွန်စေရေးဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် အဘိတ်ကဲ့သို့ ခြင်ကျား၊ ပိုးလောက်လမ်းသေ ဆေးခတ်ခြင်းနှင့် ဖုံး၊ သွန်၊ လဲ၊ စစ်  လုပ်ငန်းများတွင် ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

ယာယီစခန်းများ၌နေထိုင်ရာတွင် မြွေနှင့်အခြားအဆိပ်ရှိ တွင်းအောင်းသတ္တဝါများသည် မြေငလျင် ဖြစ်ပွားစဉ် မြေသားလှုပ်ရှားမှုကြောင့် မြေကြီးအတွင်းမှထွက်လာ၍ ယာယီတဲများအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်နိုင်သဖြင့် မြွေ စသည့်အဆိပ်ရှိသတ္တဝါများအန္တရာယ်ကို အထူးသတိပြု၍  ယာယီတဲများကို အောက်ခြေလုံခြုံရန် သတိပြုရမည်ဖြစ်သည်။ တဲအနီးတစ်ဝိုက်တွင် ဆိုလာမီး/ လျှပ်စစ်မီး စသည့် အလင်းရောင်အားကောင်းမွန်သည့်မီးထွန်းရန်လိုအပ်ပြီး ညအခါသွားလာရာတွင် မီးအိမ်၊ လက်နှိပ် ဓာတ်မီးအသုံးပြုရန်လိုအပ်ကာ မြွေဆိုးပေါများသည့်ဒေသတွင် လည်ရှည်ဖိနပ်နှင့် တုတ်ရှည်ကိုပါ အသုံးပြုသွားလာရန်လိုအပ်ပါသည်။

လက်ရှိအချိန်သည် အပူဒဏ်နှင့်ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်မြင့်မားသည့် နွေရာသီကာလဖြစ်၍ ရွက်ဖျင်တဲ များအတွင်းနေထိုင်သူများ၊    အရိပ်ရအပင်နည်းပါးသည့်နေရာများတွင်   နေထိုင်သူများအနေဖြင့် အပူဒဏ်ကိုသတိပြုရန်  အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ကလေးသူငယ်များ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့်  ဆီးချိုရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါ၊ သွေးတိုးရောဂါ အခံရှိသူများအနေဖြင့် နေ့လယ်နေ့ခင်း ပူပြင်းသည့်အချိန်တွင် အရိပ်ရအေးမြ၍ လေဝင်လေထွက်ကောင်းသောနေရာများတွင်သာ နားနေရမည်ဖြစ်ပြီး အလင်းပြန်သော အဖြူရောင် သို့မဟုတ် အရောင်ဖျော့သော ပွပွချောင်ချောင် ချည်ထည်များကို ဝတ်ဆင်သင့်သည်။ ပူပြင်းသည့်နေရောင်အောက်တွင် ပြင်းထန်စွာအလုပ်လုပ်ခြင်းနှင့် ကိုယ်လက် လှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကို  ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်ပြီး  အရက်သေစာသောက်သုံးခြင်းသည် အပူဒဏ်အန္တရာယ်ကို ပိုမိုခံစားရနိုင်သောကြောင့်  ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်သည်။ 

အပူဒဏ်ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းမှ   ရေနှင့်ဓာတ်ဆားဓာတ်များ ဆုံးရှုံးမှုမဖြစ်ပေါ်စေရန် ချွေးထွက်များပါက ရေနှင့်  ဓာတ်ဆားရည်ကို အလုံအလောက်ပြန်လည်သောက်သုံးရန်နှင့် မိတ်ဖု သို့မဟုတ် အယားဖုများထွက်ပါက ရေအေးဝတ်ကပ်ခြင်း၊ မြန်မာ့ရိုးရာသနပ်ခါးလိမ်းခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်သင့်သည်။ သွေးတိုးရောဂါအခံရှိသူများအနေဖြင့်   အဓိကအားဖြင့် ရေကိုသောက်သုံးသင့်ပြီး ချွေးထွက်များ၍ ဓာတ်ဆား ရည်သောက်သုံးပါက ချိန်ဆ၍သောက်သုံးရမည်ဖြစ်သည်။ 

အထက်ပါအချက်များအပြင် ငလျင်ဘေးသင့်ရာဒေသများတွင် ငလျင်ငယ်များဆက်တိုက်လှုပ်ခတ်ခြင်းများ ဖြစ်ပွားနေဆဲဖြစ်သည့်အတွက် ပြည်သူများအနေဖြင့် ပျက်စီးနေသောအဆောက်အအုံများ၊ ကြံ့ခိုင်မှုစစ်ဆေးထားခြင်းမရှိသည့် အဆောက်အအုံများအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်သည်။ 

ငလျင်ဘေးသင့်ဒေသများမှပြည်သူများအနေဖြင့် ငလျင်ဘေးကို ကိုယ်တွေ့ခံစားရခြင်း၊ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်များပျက်စီးခြင်း၊ မိသားစုဝင်များဆုံးရှုံးရခြင်းနှင့် ယာယီနေထိုင်ရာနေရာများသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရခြင်းတို့ကြောင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်မှုများခံစားရနိုင်သည်။ ထိုသို့ခံစားရခြင်း များသည် ရေရှည်တွင်စိတ်ကျန်းမာရေးကိုပါ ထိခိုက်နိုင်၍ စိတ်ဓာတ်ကြံ့ခိုင်ကျန်းမာနေစေရန် အစဉ်အမြဲသတိပြု ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။ ငလျင်ဘေးကဲ့သို့ သဘာဝဘေးများသည် ကြိုတင်ခန့်မှန်းရန်ခက်ခဲပြီး သဘာဝဖြစ်စဉ်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ဘေးအန္တရာယ်ခံစားရချိန်တွင် မိမိစိတ်တွင် ကြောက်လန့်ခြင်း၊ စိုးရိမ်ခြင်း စသည့်ခံစားချက်များဖြစ်ပေါ်တတ်သည့်သဘာဝရှိ၍ ၎င်းတို့ကို အရှိကိုအရှိအတိုင်း လက်ခံရမည်ဖြစ်သည်။

မိမိတွင်ခံစားရသည့်အချက်များကို မိမိတစ်ဦးတည်း ကြိတ်မှိတ်၍ခံစားခြင်းမပြုဘဲ မိမိယုံကြည်ရသူများနှင့် စကားပြောပြီး အတွေ့အကြုံမျှဝေပေးခြင်းအားဖြင့် စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်သည်။ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများနှင့် မှန်ကန်သည့်သတင်းအရင်းအမြစ်များမှ သတင်းများကိုသာ ယုံကြည်ရမည်ဖြစ်ပြီး ကောလာဟလနှင့် အခြေအမြစ်မရှိသည့် ငလျင်သတင်းများအား ယုံကြည်၍ စိတ်ခြောက်ခြားခြင်းမဖြစ်စေရန်လိုအပ်သည်။ မိမိ၏ ကိုယ်၏ကျန်းမာရေးနှင့် စိတ်၏ကျန်းမာရေးတို့သည် ဆက်စပ်နေ၍ အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သည့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သတိပြုရန် အချက်များကိုလိုက်နာပြီး အာဟာရပြည့်ဝစွာ စားသောက်ရန်နှင့် အိပ်ရေးပျက်မခံရန် လိုအပ်သည်။ တတ်နိုင်သရွေ့ အခြားသူများကို ကူညီခြင်း၊ လူမှုကရုဏာလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် လုပ်ငန်းခွင်သို့ဝင်ရောက်၍ အခြားသူများနှင့်အတူ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းဖြင့် စိတ်ဓာတ်အင်အားရရှိစေသည်။ စိုးရိမ်မှု၊ ကြောက်ရွံ့မှု သို့မဟုတ် ဝမ်းနည်းမှုများ ကာလတာရှည်ခံစားရပါက စိတ်ကျန်းမာရေးကျွမ်းကျင်သူ သို့မဟုတ် စိတ်ရောဂါအထူးကုဆရာဝန်ထံပြသ၍  အကြံဉာဏ်ရယူသင့်ပြီး   လိုအပ်ပါက ဆေးကုသမှုခံယူရမည်ဖြစ်သည်။

အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သည့် ငလျင်ဘေးဖြစ်ပွားစဉ်ကာလအတွင်း ကိုယ်၏ကျန်းမာရေး၊ စိတ်၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာအကြံပြုချက်များကို ကိုယ်တိုင်သိရှိလိုက်နာပြီး မိမိမှတစ်ဆင့် မိမိ၏မိသားစုဝင်များ၊  မိတ်ဆွေသင်္ဂဟများနှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များကို ဆက်လက်မျှဝေပေးရန် လိုအပ်သည်။ နေထိုင်မကောင်းခြင်းနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အခက်အခဲတစ်စုံတစ်ရာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါကလည်း နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာန/ ဆေးရုံ/ ဆေးခန်းများနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ငလျင်ဘေးသင့်ဒေသများတွင် ဒေသအလိုက်တာဝန်ပေးအပ်ထားသည့် စိတ်ကျန်းမာရေး အထူးကုဆရာဝန်ကြီးများထံ အမြန်ဆုံးသွားရောက်ပြသ၍ ကုသမှုခံယူရန် လိုအပ်ကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။   ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းသည် သက်ကြီးရွယ်အိုများ  အထူးသဖြင့်  ဆေးရုံတက်နေရသူများ၊နှလုံးရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါနှင့် ကင်ဆာရောဂါများကဲ့သို့      နာတာရှည်ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိသူများတွင်    တွေ့ရနိုင်ပါသည်။    လူဦးရေအခြေပြုလေ့လာမှုများအရ လူထုအတွင်း  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းပြဿနာဖြစ်ပွားမှုသည် ၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပြီး  အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ သိသိသာသာ တိုးမြင့်လာကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။  အသက် ၅၅ နှစ်နှင့်အထက် ပါဝင်သူများ၏ ၇ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အသက် ၇၅ နှစ်ကျော်သူများ၏ ၁၁ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းတွင်အဖြစ်များပြီး ကျန်းမာရေးဌာနများ၊ ဘိုးဘွားရိပ်သာနှင့်  ဆေးရုံတက်လူနာများတွင်    ပို၍တွေ့ရသည်။ သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းကို ဆေးရုံတက်လူနာများ၏  ၁၅-၃၀ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် သက်ကြီးလူနာများတွင်  ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တွေ့နိုင်ကြောင်းအစီရင်ခံထားပါသည်။ အသက်အရွယ်ကြီးခြင်းသည်သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းအန္တရာယ်   ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများသောအချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။     မကြာသေးမီ  ဆယ်စုနှစ်များတွင် သက်ကြီးရွယ်အိုလူဦးရေတိုးလာခြင်းနှင့်အတူ     သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းနှင့်ဆက်စပ်သောရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ    ပိုမိုတွေ့ရှိလာသောကြောင့် Hyponatremia ခေါ် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းပြဿနာမှာ အရေးပါလာသည်။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ကို  "ပုံမှန်" အားဖြင့် ၁၃၅-၁၄၂ mmol/L အဖြစ်သတ်မှတ်သည်။ ဆိုဒီယမ်  ၁၃၅ mmol/L  အောက်ကျဆင်းသွားသောအခါ ယင်းကိုသွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်း Hyponatremia ဟုသတ်မှတ်သည်။   ခန္ဓာကိုယ်တွင် ဆိုဒီယမ်သည် အာရုံကြောကျန်းမာရေးနှင့်     ကြွက်သားများ၏ လုပ်ဆောင်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန်၊   ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းအရည်များကိုထိန်းညှိပေးပြီး အာရုံကြောများသို့ လှုံ့ဆော်မှုများပေးပို့ရန်အတွက်  မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော သတ္တုဓာတ်ဖြစ်သည်။   သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ပမာဏလျော့နည်းခြင်းသည်   သွေးထဲရှိ    ဆိုဒီယမ်ပမာဏ ပုံမှန်ထက်နည်းနေချိန် သို့မဟုတ် သွေးထဲတွင်       ရေပါဝင်မှုများလွန်းနေချိန်တွင်ဖြစ်ပေါ်ပြီး ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် ကျန်းမာရေးပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းနိုင်သောအကြောင်းရင်းများ

သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်    သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းရသောအကြောင်းရင်းများမှာအသက်အရွယ်ကြီးလာခြင်းကြောင့် ရေကိုစွန့်ထုတ်နိုင်စွမ်းကျဆင်းခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း စုစုပေါင်းရေပါဝင်မှုရာခိုင်နှုန်းလျော့နည်းလာခြင်း၊   ကျောက်ကပ်၏အတွင်းပိုင်းတွင်Prostaglandins ထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်းသွားခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။     နှလုံးချို့ယွင်းခြင်း၊ ကျောက်ကပ်နှင့်အသည်းရောဂါများကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း   ပိုလျှံနေသော  အရည်များကို စွန့်ထုတ်နိုင်စွမ်းကျဆင်းသွားသဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အရည်များကျန်ရှိနေသောအခါ   ဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှုအချိုးအစား လျော့နည်းသွားနိုင်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ဆိုဒီယမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်နှင့်ရေတို့ကို ဟန်ချက်ညီအောင်ထိန်းသိမ်းရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသော ဟော်မုန်းထုတ်ပေးနိုင်သည့် အဒရီနယ်ဂလင်းများ၏စွမ်းရည်ကျဆင်းခြင်းနှင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင် ပုံမှန်ဆီးသွားခြင်းကိုထိန်းထားနိုင်သော ADH ဟော်မုန်းကို အလွန်အကျွံထုတ်လုပ်ခြင်းကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။  နာတာရှည်ရောဂါများကြောင့်ဆေးဝါးများ     မကြာခဏသောက်ရခြင်း ဥပမာ-ဆီးဆေးများ၊      တချို့သော အတက်ကျဆေးများ၊ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ၊ စိတ်ကျရောဂါကုသသောဆေးအမျိုးအစားများကြောင့်  ဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် သွေးတိုးရောဂါ သို့မဟုတ်  နှလုံးရောဂါရှိသူများအနေဖြင့် ဆားဓာတ်နည်းသောအစာကို စားရခြင်းနှင့် အာဟာရချို့တဲ့မှုကြောင့် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ် ကျဆင်းခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အဆုတ်ကင်ဆာ အပါအဝင် တချို့သောကင်ဆာရောဂါရှိသူများတွင်လည်း သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းပြဿနာတွေ့ကြုံနိုင်သည်။ နွေရာသီတွင် ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာလုပ်ဆောင်ချက်ချွတ်ယွင်းလာခြင်း၊   ဆားဆုံးရှုံးမှုများလာခြင်း၊    ဆားစားသုံးမှုလျော့နည်းခြင်း၊     ရေသောက်သုံးမှုတိုးလာခြင်းကြောင့် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှုပိုများသည်။  ထို့ပြင်  မကြာခဏပြင်းထန်စွာအော့အန်ခြင်း၊  ဝမ်းလျှောခြင်းနှင့် ချွေးအလွန်ထွက်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်မှ ဆားများ ဆုံးရှုံးသွားခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းသောလက္ခဏာများ

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်း    ရောဂါလက္ခဏာများ၏ပြင်းထန်မှုသည်  လျော့နည်းသောဆိုဒီယမ်ပမာဏ၊   လူနာ၏အခြေခံကျန်းမာရေး၊လျော့နည်းမှု၏ကြာချိန်နှင့်  ရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်ပေါ်မှု၏ကြာချိန်ကဲ့သို့သော  အကြောင်းရင်းများစွာတွင်   မူတည်သည်။  နာတာရှည်ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းနှင့်ဆက်စပ်သော အပျော့စားလက္ခဏာများဖြစ်သည့်ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ရခက်ခြင်းကြောင့် ချော်လဲခြင်း၊ အရိုးပွရောဂါနှင့် အရိုးကျိုးခြင်းများအပေါ်  ဆိုးရွားသောသက်ရောက်မှုများသည် သက်ကြီးရွယ်အိုလူနာများတွင် မကြာခဏတွေ့ရပြီး   ပို၍ပြင်းထန်နိုင်သည်။

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ် ပုံမှန်ထက်အနည်းငယ်လျော့နည်းခြင်းသည် အများအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ ၁၂၅ mmol/L အောက်လျော့ကျသွားလျှင် ပျို့အန်ခြင်း၊   အိပ်ငိုက်ခြင်း၊  ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ အာရုံကြောအားနည်းခြင်း၊ စိတ်ရှုပ်ထွေးခြင်း၊ ထုံထိုင်းခြင်းတို့ကို အများအားဖြင့်တွေ့ရသည်။ ထို့ပြင်  ၄၈ နာရီတွင် ရုတ်တရက် သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်  ၁၁၅ mmol/L အောက် သိသိသာသာကျဆင်းသွားလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာသည့်  ပြင်းထန်သောလက္ခဏာများဖြစ်သည့်   ပျို့ခြင်း၊  အော့အန်ခြင်း၊    ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ သတိမေ့မြောခြင်း၊ တက်ခြင်းနှင့် သေဆုံးခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ကုသမှု

သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းအတွက် ကုသမှုသည် ယင်း၏ပြင်းထန်မှုနှင့် အရင်းခံအကြောင်းရင်းပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားသည်။ ပုံမှန်ထက်  အနည်းငယ်လျော့နည်းခြင်းတွင် ဆိုဒီယမ်များသောအစားအစာများကို စားသုံးခြင်း၊ချွေးအလွန်အကျွံထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်လျှင်ဓာတ်ဆားရည်များသောက်ခြင်းနှင့်  ဆားဖြည့်စွက်စာများ သောက်သုံးခြင်းဖြင့် သက်သာစေပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် အရည်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသဖြင့်    သောက်သည့်အရည်ပမာဏကို လျှော့ချလိုက်ရုံဖြင့် ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင်ကူညီပေးနိုင်သည်။   နှလုံးရောဂါ၊အသည်းရောဂါ၊  ကင်ဆာရောဂါရှိသူများနှင့် ဆီးဆေးများ သို့မဟုတ် ဆေးဝါးအများအပြားကို သောက်သုံးနေသူများ၊   နာတာရှည်လူနာများတွင်   သံသယရှိသောဆေးဝါး(များ)ကို  လတ်တလောရပ်ဆိုင်းခြင်းသည်  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်မြင့်တက်မှုကို အထောက်အကူပြုသည်။

သို့သော် သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် မကြာခဏသွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့်ဖြစ်နိုင်သည်။ အထူးသဖြင့်စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဆေးဝါးများသည်  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှု ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အရေးကြီးသည့်အချက်ဖြစ်သဖြင့်  လူနာများသည်  ကုထုံးကိုကောင်းစွာတုံ့ပြန်ပါက       (ဥပမာ- စိတ်ကျရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဆေးဖြင့်    ကောင်းစွာထိန်းချုပ်နိုင်သောလူနာ)ကုသမှုများကို    ရပ်ဆိုင်းရန်ဖြစ်သည်။သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှုဖြစ်နိုင်သော ရောဂါအခံများ( ကျောက်ကပ်ရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါ၊  အသည်းရောဂါ၊ အဒရီနယ်ဂလင်းများ၏ဟော်မုန်းမလုံလောက်မှုအပါအဝင်  တခြားဆေးဘက်ဆိုင်ရာပြဿနာများ)ကို  ရှာဖွေဖော်ထုတ်ကုသရန်လိုအပ်ပါသည်။ ပြင်းထန်သောအခြေအနေများတွင်   ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို    လျင်မြန်စွာမြှင့်တင်ရန် သွေးကြောမှတစ်ဆင့်       ဆိုဒီယမ်များများပါသောဆားရည်ကို ဆရာဝန်များကပေးနိုင်သည်။

ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းကိုကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများ

ခန္ဓာကိုယ်တွင်    ဆိုဒီယမ်သည်     သွေးထုထည်၊ သွေးပေါင်ချိန်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်အရည်များကို ထိန်းညှိပေးသောကြောင့် ပုံမှန်ဆိုဒီယမ်ပမာဏကို ထိန်းသိမ်းထားရန် အရေးကြီးပါသည်။  နေ့စဉ်  ဆားစားသုံးမှုသည် ၅ ဂရမ်ထက် မပိုစေရန်အတွက်  ရေနှင့် အရည်လုံလောက်စွာသောက်ရန်လိုအပ်သည်။  သို့သော် ရေဓာတ်လွန်ကဲခြင်းသည်လည်း     ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်နိုင်သည်။ အများအားဖြင့် ရေငတ်ခြင်းနှင့် ဆီးအရောင်သည် ရေမည်မျှလိုအပ်ကြောင်းကို အထင်ရှားဆုံး ညွှန်ပြသည်။    ဆီးသည်    အဝါဖျော့ဖျော့(ကောက်ရိုးအရောင်) ဖြစ်နေလျှင်    ရေဓာတ်ပုံမှန်ဖြစ်သည်ဟုယူဆနိုင်ပါသည်။  ရေဓာတ်ခန်းခြောက်လျှင်   ဆီးအရောင်ရင့်နိုင်သဖြင့်  ရေလုံလောက်စွာ သောက်ရန်လိုအပ်သည်။

သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်     လက္ခဏာမပြသော်လည်း နာမကျန်းဖြစ်လျှင်   သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ကိုဂရုတစိုက် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု  ပြုလုပ်ရန်လိုအပ်သည်။ အဓိကအားဖြင့် နာတာရှည်ရောဂါလက္ခဏာရှိသောလူနာများကို ဆေးညွှန်းများပေးရာတွင် ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းကို သတိပြုကာကွယ်ရန်လိုအပ်သည်အထူးသဖြင့်  ဆီးဆေးများသည်    သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်း  အဖြစ်အများဆုံးအကြောင်းရင်းများထဲမှ  တစ်ခုဖြစ်သည်။ တချို့သော ကျန်းမာရေးအခြေအနေများဖြစ်လျှင် (ဥပမာ-အန်ခြင်းနှင့် ဝမ်းလျှောခြင်း၊ နွေရာသီတွင်ပြင်းထန်သောအပူဒဏ်ကို ခံစားရခြင်း) ဓာတ်ဆား ဖျော်ရည်များကို သောက်သုံးခြင်းသည် ဆုံးရှုံးသွားသော   ဆိုဒီယမ်နှင့်   ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်းကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရန် ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။

အနှစ်ချုပ်မှာ သက်ကြီးရွယ်အိုများ၏  အထွေထွေကျန်းမာရေးသည် ခန္ဓာကိုယ်ရှိ ဆိုဒီယမ်သတ္တုဓာတ်ကို မှန်ကန်သောဟန်ချက်အတွင်း ထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်းအပေါ်မူတည်ပါသည်။ အကယ်၍  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှုလျော့နည်းပါက  အစားအစာများတွင် ဆိုဒီယမ်ကြွယ်ဝသောအစားအစာပမာဏကို တိုးမြင့်စေခြင်း၊  အားဖြည့်အချိုရည်များ  သို့မဟုတ် ဓာတ်ဆားရည်များသောက်ခြင်းနှင့်    ဖြည့်စွက်ဆားများစားသုံးခြင်းက အနည်းငယ်လျော့နည်းခြင်းကိုသက်သာစေသည်။ အထူးသဖြင့် နှလုံး သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာ နာတာရှည်ပြဿနာများရှိနှင့်ပြီးဖြစ်သည့်သက်ကြီးရွယ်အိုလူနာများတွင် ဆေးဝါးများကို သတိဖြင့်ညွှန်းသင့်သည်။ထို့ပြင်သက်ကြီးရွယ်အိုလူနာများတွင် ဆိုဒီယမ်လျော့နည်းမှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောဆေးဝါးများ သို့မဟုတ် အစားထိုးကုထုံးများကိုပမာဏနည်းပါးစွာအသုံးပြုခြင်းသည်လျော့နည်းခြင်းမှများသောအားဖြင့်ရှောင်ရှားနိုင်သည်။သက်ကြီးရွယ်အိုများ တွင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ပျို့အန်ခြင်း၊  ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊အိပ်ငိုက်ခြင်းကဲ့သို့သော  သွေးတွင်းဆိုဒီယမ်လျော့နည်းခြင်းလက္ခဏာများ ခံစားရပါက ဆရာဝန်ထံ ချက်ချင်းဆက်သွယ်ရန်လိုအပ်ကြောင်း  သတိပေးအပ်ပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories