ဟင်းသီးဟင်းရွက်စားသုံးသူများ သို့မဟုတ် အသားဟူ၍ ငါးကိုသာစားသုံးသူများသည်  အသားစားသူတို့နှင့်   နှိုင်းယှဉ်ပါက ရောဂါလက္ခဏာပြင်းထန်သော ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ပို၍နည်းပါးကြောင်း သုတေသနပညာရှင်များက လေ့လာတွေ့ရှိထားသည်။  အမေရိကန်နိုင်ငံ ဂျွန်ဟော့ကင်းတက္ကသိုလ် ဘလူးဟတ်ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးသိပ္ပံမှ သုတေသနပညာရှင်များ၏ လေ့လာချက်အရ အပင်ထွက်ပစ္စည်း အခြေခံအစားအစာကို     အဓိကစားသုံးသူများ၌   ရောဂါလက္ခဏာ အတော်အသင့်ပြင်းထန်သော   သို့မဟုတ်   အလွန်ပြင်းထန်သောကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေမှာ အသားစားသူများထက် ၇၃ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုနည်းပါးကြောင်း သိရသည်။

အလားတူ တခြားအသားများမစားဘဲ ငါးကိုသာ အဓိကစားသုံးသူများ၌လည်း ရောဂါလက္ခဏာအတော်အသင့်ပြင်းထန်သော သို့မဟုတ်အလွန်ပြင်းထန်သော ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေမှာ အသားစားသူများထက် ၅၉ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုနည်းပါးကြောင်း အမေရိကန်သုတေသနပညာရှင်များက ပြောကြားသည်။ အဆိုပါသုတေသနပညာရှင်များသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇူလိုင်လနှင့် စက်တင်ဘာလကြားကာလအတွင်း  ကပ်ဘေးကို ရှေ့တန်းမှရင်ဆိုင်ခဲ့ကြသော  ဆရာ၀န်နှင့် သူနာပြုများ၏ အစားအစာစားသောက်မှုပုံစံ၊ ကျန်းမာရေးမှတ်တမ်းနှင့် ကိုဗစ်-၁၉ရောဂါကူးစက်ခံရမှုပုံစံတို့ကို လေ့လာပြီးနောက် အစားအစာနှင့် ရောဂါပြင်းထန်နိုင်မှုတို့ကြား ဆက်စပ်မှုတို့ကို ယခုကဲ့သို့ ဖော်ထုတ်တင်ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်စားသူများ နာတာရှည်ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ကျဆင်း

အသားစားသူများနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက အသီးအရွက်ကို အဓိကစားသုံးသူများသည် ကင်ဆာရောဂါ၊ နှလုံးရောဂါနှင့် တခြားနာတာရှည်ကျန်းမာရေးပြဿနာများ   ဖြစ်နိုင်ခြေ   ပုံမှန်ထက်ကျဆင်းနေတတ်ကြောင်း သိရသည်။ အထူးသဖြင့် အသီးအရွက် အဓိကစားသုံးသူများတွင်အထက်ပါရောဂါဘယများ၏ လက္ခဏာဖြစ်ဖွယ်ရှိသော ဇီ၀လက္ခဏာ၁၃ မျိုး၏အဆင့် သိသိသာသာကျဆင်းနေတတ်ကြောင်း စကော့တလန်နိုင်ငံ ဂလက်စတိုတက္ကသိုလ်မှ သုတေသနပညာရှင်များကဆိုသည်။ယင်းသုတေသီများသည် အရွယ်ရောက်သူဦးရေ ၁၇၇,၀၀၀ ကိုလေ့လာခဲ့ရာ အသီးအရွက်စားသုံးသူများသည် အသားစားသုံးသူများထက် ရောဂါအခြေပြ ဇီ၀လက္ခဏာများ ကျဆင်းနေတတ်သည်ကို ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ရောဂါတို့၏ ရှေ့ပြေးလက္ခဏာများဖြစ်နိုင်သည့် ဇီ၀လက္ခဏာများထဲတွင် LDL နှင့် HDL ကိုလက်စထရော နှစ်မျိုးပေါင်းပမာဏ၊ LDL ကိုလက်စထရောပမာဏ စသည်တို့ပါ၀င်ကြောင်း သိရသည်။ ထို့ပြင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်စားသုံးသူများတွင် နှလုံးရောဂါနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ပရိုတင်းနှစ်မျိုးနှင့် အသည်းပျက်စီးနေသူများတွင်တွေ့ရသည့် အင်ဇိုင်းနှစ်မျိုး ပါ၀င်မှုအဆင့်မှာ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သောအဆင့်တွင်ရှိနေတတ်ကြောင်း စတော့တလန်သုတေသနပညာရှင်များက ပြောကြားသည်။  

ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့်သစ်သီး၀လံ ပိုစားခြင်းက စိတ်ကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုနိုင်

ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံများက ခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာစေသည့် အစားအစာဟုသာ လူသိများကြသော်လည်း ၎င်းတို့၏ အကျိုးကျေးဇူးများက ကိုယ်ကျန်းမာရေးသာမက စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက်ကိုလည်း လွန်စွာကောင်းကျိုးဖြစ်စေသည်။ ကျန်းမာရေးသုတေသီများ၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်အသစ်အရ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံ ပိုစားပေးခြင်းက    ရက်သတ္တနှစ်ပတ်အတွင်းမှာပင်   သိသိသာသာစိတ်အာရုံခံစားမှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါစမ်းသပ်မှုကို နယူးဇီလန်နိုင်ငံ The University of Otago ရှိ စိတ်ပညာဌာနမှ လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများအား ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံများကို ၁၄ ရက်တိတိနေ့စဉ်ပိုမိုစားသောက်စေပြီးနောက် ၎င်းကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများမှာ တက်ကြွရွှင်လန်း၍ စိတ်ခံစားမှု တိုးတက်မြင့်မားလာသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အဆိုပါတွေ့ရှိချက်ကို The Journal PLOS One ဟု အမည်ရသည့် အစားအသောက်ဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးဂျာနယ်တစ်စောင်တွင်ဖော်ပြထားသည်။

ယင်းအဆိုကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ စိုက်ပျိုးရေးဌာနမှ ထောက်ခံထားပြီး ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများသည် သစ်သီး၀လံနှစ်ခွက်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် သုံးခွက်တို့ကို နေ့စဉ်စားပေးသင့်ကြောင်း အကြံပြုထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် သစ်သီး၀လံတစ်ခွက်ဆိုသည်မှာ ဂရိတ်ဖရုသီးတစ်၀က်  သို့မဟုတ်  လိမ္မော်သီးတစ်လုံးကို   ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်တစ်ခွက်ဆိုသည်မှာ ငရုတ်ချိုပွကြီးတစ်ခု သို့မဟုတ် မီးကင်ထားသော  ကန်စွန်းဥတစ်လုံးကိုဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံများများစားပေးခြင်းက စိတ်အာရုံခံစားမှုကို ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်စေရုံမျှမက အ၀လွန်ရောဂါ၊ သက်ကြီးပိုင်းတွင် ဖြစ်လေ့ရှိသော ဆီးချိုရောဂါအမှတ်-၂၊ နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်းနှင့် ကင်ဆာရောဂါတော်တော်များများကို ဖြစ်မလာအောင် လျှော့ချပေးနိုင်သည်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့်သစ်သီး၀လံများ ပိုစားပေးခြင်းက စိတ်ကျန်းမာရေးနှင့် မည်ကဲ့သို့ပတ်သက်ဆက်စပ်နေသနည်းဟု စာဖတ်သူတို့သိလိုပေလိမ့်မည်။ The University of Otago ရှိ စိတ်ပညာဌာနမှသုတေသီများက ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံများသည် ကျန်းမာရေးအခြေအနေနှင့်    မည်သို့မည်ပုံပတ်သက်ဆက်နွှယ်နေကြောင်းကို ယခုကဲ့သို့ ဆက်လက်၍  လေ့လာခဲ့ကြသည်။ သုတေသီများကအသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၅ နှစ်အတွင်း ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူ ၁၇၁ ဦးကိုအုပ်စုသုံးခုခွဲ၍  ရက်သတ္တနှစ်ပတ်ကြာ  အောက်ပါအတိုင်း စမ်းသပ်ခဲ့ကြသည်။

-  ပထမအုပ်စုတွင်   ပါဝင်သူများကို ၎င်းတို့စားနေကျပုံမှန်အတိုင်း       စားသောက်စေသည်။

-    ဒုတိယအုပ်စုတွင် ပါဝင်သူများကိုမူ ၎င်းတို့စားနေကျ အစားအစာ အပြင်  မုန်လာဥနီ၊ ကီဝီသီး၊ ပန်းသီး၊ လိမ္မော်သီး စသည်ဖြင့် ဟင်းသီး ဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်တို့ကိုလည်း တစ်နေ့တစ်ကြိမ်နှုန်းဖြင့် နေ့စဉ် စားသောက်စေသည်။

-   တတိယအုပ်စုတွင်  ပါဝင်သူများကို ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံများ သူတို့စားနိုင်သလောက် များများပိုမိုစားစေပါသည်။

ထိုသို့ စားသောက်စေပြီးနောက် ရက်သတ္တနှစ်ပတ်ကြာတွင် အုပ်စုသုံးခုတွင် ပါဝင်သူအားလုံးကို ပျော်ရွှင်မှု၊ တက်ကြွမှု၊ စိတ်အားငယ်မှု၊  စိုးရိမ်ပူပန်မှု၊  စိတ်ဆန္ဒစောမှု၊ စိတ်ဓာတ်ကျမှု စသည့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျန်းမာရေးအခြေအနေနှင့်ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းများဖြင့် လေ့လာဆန်းစစ်ကြည့်ခဲ့သည်။ ထိုအခါ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံများကို တစ်နေ့သုံးကြိမ်ခန့်  များများပိုစားနိုင်သော တတိယအုပ်စုတွင်ပါဝင်သူများမှာ စိတ်ကျန်းမာရေး သိသိသာသာပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်နေသည်ကို တွေ့မြင်ရသည်။ ကျန်အုပ်စုနှစ်ခုတွင်ပါဝင်သူများကစမ်းသပ်မှုကာလပြီး၍ ရက်သတ္တနှစ်ပတ်ကျော်သည့်တိုင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာခံစားမှုအခြေအနေ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာသည်ကို မတွေ့ရပေ။ ထို့ကြောင့် The University of Otago ရှိ စိတ်ပညာဌာနမှ သုတေသီများက "FV [fruits and vegetables] များများစား၊ လူငယ်လူရွယ်များ"ဟူ၍ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဆောင်ပုဒ်တစ်ခုကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။

အနီရောင်အသားစားသုံးခြင်း၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ

၀က်သား၊ အမဲသား အပါအ၀င် ခြေလေးချောင်းသား အနီရောင် အသားများစားသုံးခြင်းက သံဓာတ်၊ အသားဓာတ်နှင့် ပရိုတင်းဓာတ် တို့ကို ပေးစွမ်းနိုင်သော်လည်း တစ်နေ့တာစားသင့်သည့်အတိုင်းအတာထက် ပို၍ဖြစ်စေ၊  နေ့စဉ်ရက်ဆက်စားသုံး၍ဖြစ်စေ လွန်လွန်ကဲကဲ စားသုံးပါက ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း၊ အစာအိမ်ရောဂါအပါအ၀င် အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်စေခြင်း၊ အယ်လ်ဇိုင်းမား (ခေါ်) ဦးနှောက်ဇရာကြိုရောဂါဖြစ်ခြင်း၊ မိသားစုထဲတွင် သွေးတိုးရောဂါနှင့် ဆီးချိုရောဂါရာဇ၀င်ရှိသူများအနေဖြင့် ကျောက်ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်သည့် အန္တရာယ်ပိုများလာခြင်း စသည့်ကျန်းမာရေးပြဿနာများ မလွဲမသွေတွေ့ကြုံလာနိုင်သည်။    ထို့ပြင်   တိရစ္ဆာန်တို့၏ကလီစာများကို  စားသုံးပြီးနောက် လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ရောက်ရှိသည့်အခါ ယင်းအစားအစာနှင့်ပါလာသောအဆိပ်အတောက်များကို လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ အသည်းနှင့် ကျောက်ကပ်တို့က အချိန်တော်တော်ကြာ ပြန်လည်သန့်စင်အောင် ရှင်းလင်းပေးရသည်။ ထို့ကြောင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ကလီစာကို စားသုံးခြင်းက လူသားတို့၏အသည်းနှင့် ကျောက်ကပ်တို့ကို ဝန်ပိ၍ ပင်ပန်းစေပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဘီပိုး၊ စီပိုးကူးစက်ခံထားရသူ၏ ခန္ဓာကိုယ်ထဲတွင် သံဓာတ်များလျှင်   အသည်းမှာ   အမာရွတ်ပို၍ထင်လွယ်သဖြင့်သံဓာတ်များစွာပါသော အစားအစာများဖြစ်ကြသည့် အနီရောင်အသားများ အပါအ၀င် အသည်း၊ အမြစ်၊ သွေးခဲ  စသည်တို့ စားသုံးခြင်းမှ အထူးရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် ကူးစက်မြန်ဆန်သော ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါခံစားရပြီးနောက် နာတာရှည်ရောဂါရှိသူများအနေဖြင့် ဘ၀နေထိုင်မှုပုံစံကို ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါစည်းကမ်းချက်များနှင့်အညီ လိုက်နာ၍ ပြုမူနေထိုင်ရုံမျှမက စားသောက်မှုပုံစံကိုလည်း အထူးဂရုစိုက်ရန်လိုပါသည်။ ထို့ကြောင့် အထက်တွင်ရေးသားဖော်ပြထားသည့် အချက်အလက်များကို   လေ့လာမှတ်သားကာ   သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သော ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီး၀လံတို့ကို နေ့စဉ်ဘ၀တွင် ပိုမိုစားသုံးသင့်ပါကြောင်း အကြံပြုလိုက်ရပါသည်။         

Source: https://myawady.net.mm/stories

Photo Credit to https://www.news-medical.net/

ကျေးလက်ဒေသကြက်မွေးမြူရေးသည်အရေးပါသောအသားကဏ္ဍထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။  တိုင်းရင်းကြက်ဆိုသည်မှာ  မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းဒေသအသီးသီး၏ ရာသီဥတု၊ ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေများနှင့်ယဉ်ပါးပြီးဖြစ်သောမိဘဘိုးဘွားလက်ထက်အစဉ်အဆက်မွေးမြူလာခဲ့ကြသည့် ကျေးလက်ကြက် သို့မဟုတ် ဒေသကြက်မျိုးများဟုခေါ်သည်။ မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံး ကြက်မွေးမြူရေး၏၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူရေးဖြစ်သည်။  တိုင်းရင်းကြက်ကို ကျေးလက်ဒေသများတွင် ကုန်ကျစရိတ်သက်သာစွာ  အလွယ်တကူမွေးမြူနိုင်သည်။ တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူခြင်းသည် မိသားစုဝင်ငွေတိုးတက်စေရေးအတွက် အထောက်အကူပြုပေးနိုင်သောလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည့်အပြင် နိုင်ငံသားများ ကြက်သား၊ ကြက်ဥစားသုံးမှု တိုးမြင့်လာစေရေးအတွက် အဓိကကျသောလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။လက်ရှိမွေးမြူနေသောလွှတ်ကျောင်းစနစ်ကိုပင်အခြေခံ၍   ကျွေးမွေးထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းနှင့် ရောဂါကာကွယ်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ပိုမိုစနစ်ကျအောင်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ကြက်သား၊ ကြက်ဥပိုမိုထွက်ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် တိရစ္ဆာန်ကောင်ရေစာရင်းအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စုစုပေါင်းဒေသကြက်ကောင်ရေ ၄၁ သန်းကျော်မွေးမြူထားရှိသည်။ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး(အရှေ့ပိုင်း)နှင့်(အနောက်ပိုင်း)တို့တွင် ဒေသကြက်ကောင်ရေ  ၁၀  သန်းကျော် မွေးမြူထားရှိပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ဒေသကြက်ကောင်ရေ၏ ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတွင် ဒေသကြက်၁၉ ရာခိုင်နှုန်းကိုမွေးမြူထားရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းရှိ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးနှင့်စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတို့တွင်  စုစုပေါင်းဒေသကြက်ကောင်ရေ၏ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းကို  မွေးမြူထားရှိသည်။ တိုင်းရင်းကြက်စားသုံးသူများလာခြင်း၊ ဈေးကောင်းရရှိခြင်းတို့ကြောင့် တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူခြင်းကိုတစ်နိုင်တစ်ပိုင်မွေးမြူခြင်းအပြင် စီးပွားဖြစ်မွေးမြူခြင်းလည်း ဆောင်ရွက်လာလျက်ရှိသည်။ ထင်ရှားသော တိုင်းရင်းကြက်မျိုးများမှာ လည်ပြောင်ကြက်၊ အင်ပင်ဝကြက်နှင့်စစ်တကောင်းကြက်တို့ဖြစ်သည်။

တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းအောင်မြင်မှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေသည့်အကြောင်းအရာများအနက် ကူးစက်ရောဂါသည် အဓိကပါဝင်လျက်ရှိသည်။  ကူးစက်ရောဂါများကိုမဖြစ်ပွားမီ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ ယင်းကဲ့သို့ ကူးစက်တတ်သောရောဂါများထဲမှ ကြောက်စရာကောင်းသည့်ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင် အကြီးမားဆုံးသောအတားအဆီးမှာ   ဗိုင်းရပ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်သော ကြက်လည်လိမ်ရောဂါဖြစ်သည်။ ကြက်လည်လိမ်ရောဂါသည် Avian paramyxovirus Type 1 (APVM-1) virus ကြောင့်ဖြစ်သောကူးစက်မြန်အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါဖြစ်ပြီး ကြက်၊ ကြက်ဆင်၊ ငှက် (ခို၊ စာကလေး၊ ကြက်တူရွေး၊ ကျီးကန်း၊ ဒီးဒုတ်၊ ပျံလွှား၊  ရေကြက်)တို့တွင် ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်။ အသက်အရွယ်မရွေး ရောဂါကူးစက်နိုင်သည်။ ကြက်လည်လိမ်ရောဂါသည် ၁၉၂၆ ခုနှစ်တွင် Java  Indonesia နှင့် ၁၉၂၇ ခုနှစ်တွင် Newcastle upon Tyne, England   ၌  စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ၁၀ နှစ်အတွင်းအခြားနိုင်ငံများသို့ကူးစက်ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။   ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုမြန်သဖြင့် ကြက်တစ်အုပ်လုံး ရက်ပိုင်းအတွင်းဆုံးရှုံးနိုင်သည့် သေပျောက်နှုန်းများသောရောဂါဖြစ်သည်။

ကြက်လည်လိမ်ရောဂါ ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု

အိပ်တန်းပေါ်မှပြုတ်ကျသေဆုံးသဖြင့်“တန်းကျနာ”ဟုလည်းကောင်း၊ ကြက်များဖျားနာကာ အများအပြားသေဆုံးသဖြင့်“ကြက်နာကျ”သည်ဟုလည်းကောင်း ဒေသအလိုက်ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရသောကြက်သည် အာရုံကြော၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းနှင့်အူလမ်းကြောင်းတို့တွင်ပြဿနာဖြစ်လာသည်။ ကြက်လည်လိမ်ရောဂါသည် လေထဲမှတစ်ဆင့်ကူးစက်နိုင်သကဲ့သို့ ရောဂါဖြစ်သည့်ကြက်မှတစ်ဆင့်တိုက်ရိုက်သော်လည်းကောင်း၊ သွယ်ဝိုက်၍သော်လည်းကောင်း အခြားကြက်များသို့ကူးစက်ပျံ့နှံ့နိုင်သည်။ အနီးအနားရှိ ကြက်အုပ်တွင်  လည်လိမ်ရောဂါကျရောက်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရောဂါဖြစ်နေသောကြက်ကို မိမိကြက်အုပ်အတွင်းသွင်းမိခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ကူးစက်နိုင်သလိုရောဂါဖြစ်၍သေသောကြက်များ၏အမွေးအတောင်၊ အူစသည့်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများမှတစ်ဆင့်လည်းကောင်း ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်သည်။ အနီးပတ်ဝန်းကျင်ရှိ စာကလေး၊ခို၊ ကျီးကန်း စသည့်ငှက်ရိုင်းများသည်လည်လိမ်ရောဂါပိုးသယ်ဆောင်ထားနိုင်သဖြင့် ၎င်းငှက်ရိုင်းများမှတစ်ဆင့်လည်းရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ပါသေးသည်။

ကြက်လည်လိမ်ရောဂါဗိုင်းရပ်ပိုး၏ ရှင်သန်နိုင်မှု

ကြက်ချေးထဲတွင် နှစ်လခန့်၊ ကြက်သေကောင်တွင်တစ်နှစ်ခန့်နှင့် အေးခဲသည့်နေရာတွင် နှစ်ပေါင်းများစွာရှင်သန်နိုင်သော်လည်း နေရောင်ခြည်နှင့်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ပါက အချိန်တိုအတွင်းသေဆုံးနိုင်သည်။

ကြက်လည်လိမ်ရောဂါလက္ခဏာများ

(၁) အပြင်းစားကူးစက်မြန်

ပြင်းထန်သည့်ရောဂါ အမျိုးအစားဖြစ်ပွားပါက  တိုင်းရင်းကြက်များသည် မည်သည့်လက္ခဏာမှမပြဘဲ ရုတ်တရက်သေဆုံးမှုများရှိမည်။ သေနှုန်း ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းထိရှိနိုင်သည်။ ကြက်ငယ်နှင့်ကြက်လတ်ပိုင်းများတွင် အတောင်ပံကျပြီး အမွေးပွကာမှိုင်ကုပ်နေမည်။ အစာစားနှုန်းကျဆင်းကာအစိမ်းရောင်ဝမ်းသွားမည်။အသက်ရှူစဉ်ချွဲသံကြားမည်။ ကြက်ဥနှုန်း   ရုတ်တရက်ကျဆင်းမည်။ကြက်ဥခွံပျော့ခြင်း၊ ဥခွံမပါသည့်ဥဥခြင်း၊ ကြက်ဥပုံသဏ္ဌာန်မမှန်ခြင်းများ၊ ကြက်ဥအကာများအရည်ကဲ့သို့ကျဲသွားခြင်းများဖြစ်မည်။  အာရုံကြောထိခိုက်မှုရှိ၍  ခြေထောက်နှင့်တောင်ပံများ   အကြောဆွဲနေခြင်း၊ လည်လိမ်ရောဂါဆိုသည့်အတိုင်း လည်ပင်းလိမ်ခြင်း၊ ကောင်းသောလည်ပင်းစောင်းနေခြင်း၊ မျက်ရည်ကျ၍မျက်နှာရောင်နေခြင်းများအတွေ့ရများသည်။

(၂) အသင့်အတင့်ပြင်းသောအမျိုးအစား

ပြင်းအားအသင့်အတင့်ရှိ ရောဂါပိုးကြောင့်ဖြစ်ပွားပါက ခေါင်းမော့၍ ခက်ခက်ခဲခဲ အသက်ရှူရသည်။ အသက်ရှူစဉ် ချွဲသလိပ်သံကြားရမည်။  မျက်ရည်၊  နှာရည်များကျမည်။ အစိမ်းရောင်ဝမ်းသွားမည်။ကြက်ဥဥနှုန်းကျဆင်းမည်။ အကြောသေခြင်း၊ လည်ပင်းလိမ်ကောက်ခြင်းဖြစ်မည်။ကူးစက်မှုနှုန်းအနည်းနှင့်အများရှိနိုင်၍တဖြည်းဖြည်းချင်းသေဆုံးမည်။ သေနှုန်း၅၀ ရာခိုင်နှုန်းထိရှိနိုင်သည်။

(၃) အပျော့စားအမျိုးအစား

အပျော့စားဗိုင်းရပ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်ပါကအသက်ရှူခက်ခဲခြင်းအချိန်တိုဖြစ်မည်။ရောဂါလက္ခဏာမတွေ့ရဘဲ ကြက်ဥဥနှုန်းအနည်းငယ်ကျဆင်းမည်။ မျက်စိနာခြင်းအနည်းငယ်ရှိမည်။

ကြက်အသေကောင်ခွဲစိတ်တွေ့ရှိချက်

ကြက်အစာခြေလမ်းကြောင်း၏အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော ကြက်အမြစ်ညှာ(Proven-triculus)၊ အူသိမ်(Small intestine)နှင့် အူလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် သွေးယိုစိမ့်မှုကြောင့်နီရဲ၍ အစက်အပြောက်များရှိမည်။ အူအတက်ဆုံတွင် အနီဖုအနာသေးများရှိမည်။ လေပြွန်(Trachea)တွင် သွေးပြည့်နေခြင်းနှင့်သွေးယိုခြင်းများ၊ ဥဥသောကြက်များတွင် လေအိတ်ရောင်ခြင်း(Airsac-culitis)နှင့် ဥအနှစ်ရောင်ခြင်း (Egg yolk peritonitis) တို့ကိုတွေ့ရှိနိုင်သည်။

ကြက်လည်လိမ်ရောဂါကူးစက်ဖြစ်ပွားလာပါကကုသရန်နည်းလမ်းမရှိပါ။ ကာကွယ်ရန်သာနည်းလမ်းရှိသည်။ ရောဂါကူးစက်ခံရသောကြက်ကို ရောဂါပြန့်ပွားမှုမှကာကွယ်ရန် အခြားကြက်များနှင့်သီးခြားခွဲထားသင့်သည်။ ရေကောင်းရေသန့်၊ သင့်လျော်သောလေဝင်လေထွက်နှင့်လုံလောက်သောအာဟာရပေးခြင်းများသည် ကြက်၏ကိုယ်ခံအားစနစ်ကိုတိုးတက်ကောင်းမွန်စေသဖြင့်    ကြက်လည်လိမ်ရောဂါကူးစက်ခံရခြင်းမှ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာစေရန် အထောက်အကူပြုစေသည်။ ရောဂါမဖြစ်သေးသောကြက်အုပ်များကို ကြက်လည်လိမ်ကာကွယ်ဆေးပေးသင့်ပြီး ရောဂါဖြစ်ကြက်များကို နေရာရွှေ့ပြောင်းခြင်းမပြုလုပ်ရပါ။

အပူဒဏ်ခံကြက်လည်လိမ်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေး (Thermostable Newcastle disease vaccine, I2 Strain)

ကြက်လည်လိမ်ရောဂါသည် ကုသရန်ဆေးမရှိသဖြင့် ရောဂါမဖြစ်မီကာကွယ်ဆေးအသုံးပြု၍ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ တိုင်းရင်းကြက်များအတွက် အသင့်တော်ဆုံး ကြက်လည်လိမ်ရောဂါကာကွယ်ဆေးမှာ မွေးမြူရေးနှင့်ကုသရေးဦးစီးဌာနမှထုတ်လုပ်သော အပူဒဏ်ခံ I2  ကြက်လည်လိမ်ကာကွယ်ဆေးမျက်စဉ်းဖြစ်သည်။  အခြားသော ကြက်လည်လိမ်ရောဂါကာကွယ်ဆေးများထက် အပူဒဏ်ကိုခံနိုင်စွမ်းရည်ရှိသောကြောင့်  အပူဒဏ်ခံကာကွယ်ဆေးဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။(၎င်းကာကွယ်ဆေးကိုသုံးခြင်းဖြင့် ကြက်များ ရာသီဥတုအပူဒဏ်ကိုပိုခံနိုင်သည်ဟုဆိုလိုခြင်းမဟုတ်ပါ)အပူဒဏ်ခံကြက်လည်လိမ်ရောဂါကာကွယ်ဆေး (Thermos-table Newcastle disease vaccine, I2 Strain )ကို ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ကွင်းစလန်းတက္ကသိုလ်(The University of Queensland)မှ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်ဝန်းကျင်တွင် စတင်သုတေသနပြုထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ Newcastle ရောဂါဗိုင်းရပ်(NDV) အမျိုးအစားများ(ကနဦးတွင် V4 Strain နှင့် နောက်ပိုင်းတွင်I2 Strain)ကို အခြေခံထားပြီး ဒေသတွင်းတွင်ထုတ်လုပ်နိုင်ကာ ရေခဲသေတ္တာစနစ်(cold chain) ကို အပြည့်အဝမှီခိုရန်မလိုအပ်ပေ။ V4 Strain သည် ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင်(isolation) ခွဲထုတ်ရရှိခဲ့သော ရောဂါမဖြစ်စေနိုင်သည့်အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ NDV အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ I2 Strain သည်Newcastle ရောဂါဗိုင်းရပ်(NDV)၏  ရောဂါမဖြစ်စေသော (avirulent)တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ကိုယ်ခံအားတုံ့ပြန်မှုဖြစ်စေနိုင်စွမ်း(antigenicity)နှင့်   အပူဒဏ်ခံနိုင်မှု (thermostability) တို့ကြောင့်ရွေးချယ်ထားသော မျိုးစိတ်ဖြစ်သည်။ ဤကာကွယ်ဆေးများကို  ဖွံ့ဖြိုးဆဲအပူပိုင်းနိုင်ငံများစွာတွင် အဓိကအသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ အပူဒဏ်ခံနိုင်သော်လည်း I2 ကာကွယ်ဆေးကို အတတ်နိုင်ဆုံးအေးမြသောနေရာတွင်သိုလှောင်ထားရန်လိုအပ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်  I2 Strain Newcastle ရောဂါကာကွယ်ဆေးကို   ၁၉၉၈   ခုနှစ်တွင် စတင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင်

နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးဆိုင်ရာကာကွယ်ဆေးအသုံးပြုခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကိုစတင်ခဲ့သည်။ကြက်သန္ဓေသားလောင်းပါသောကြက်ဥတွင် လည်လိမ်ရောဂါပိုးအမျိုးအစား I2 Strain  ဗိုင်းရပ်ပိုးအရှင်ကိုပေါက်ပွားစေ၍အရည်ပုံစံ(Wet form) ထုတ်လုပ်ထားသည့်ကာကွယ်ဆေးဖြစ်သည်။ အရည်ပုံစံ(Wet form) ကာကွယ်ဆေးသည် အခန်းအပူချိန် ၂၂-၂၈ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်တွင် တစ်ပတ်ကြာအထားခံနိုင်သည်။ ကြာရှည်စွာသိမ်းဆည်းလိုပါက ၂-၄ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ရှိသော   ရေခဲသေတ္တာအတွင်းသိမ်းဆည်းနိုင်သည်။

ကြက်အသက် ၁၀ ရက်သားမှ အသက်အရွယ်အမျိုးမျိုးအထိ  ကြက်များအားမျက်စဉ်းခတ်ပေးရန်ဖြစ်သည်။ ဆေးအဆ ၂၀၀ ပါသော ကာကွယ်ဆေးရည်တစ်ပုလင်းကို ကြက်တစ်ကောင်လျှင်တစ်စက်နှုန်း၊ ပထမအကြိမ်မျက်စဉ်းခတ်ပြီး နှစ်ပတ်အကြာတွင် ဒုတိယအကြိမ်အားဖြည့်ပေးခြင်း (Booster) ဖြင့် ရောဂါဆိုင်ရာခုခံအား လေးလအပြည့်ရရှိမည်ဖြစ်သည်။ Booster အသုံးမပြုနိုင်ပါက သုံးလတစ်ကြိမ် ပုံမှန်မျက်စဉ်းခတ်ပေးရမည်။  တစ်နှစ် လေးကြိမ်ခတ်ပေးခြင်းဖြင့် ကြက်များတွင်သေဆုံးမှုအများဆုံးဖြစ်သည့် ကြက်လည်လိမ်ရောဂါဘေးမှကာကွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။  ကာကွယ်ဆေးအသုံးပြုရာတွင် ရောဂါခုခံအားဓာတ်အပြည့်အဝရရှိရေးအတွက်ကာကွယ်ဆေးကိုရေခဲဘူးဖြင့်သယ်ဆောင်ခြင်း၊ ကာကွယ်ဆေးပုလင်းဖွင့်ပြီး တစ်နာရီအတွင်း အသုံးပြုရခြင်းများကိုလုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။ နေရောင်ခြည်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့မှုမရှိစေရန်လိုအပ်သည်။  

စီးပွားဖြစ်ကြက်ခြံများ၌ ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်း  လွှမ်းခြုံမှုနှုန်းကောင်းသော်လည်း တစ်နိုင်တစ်ပိုင်မွေးမြူရေးခြံများ၌ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်း လွှမ်းခြုံမှုနှုန်းအားနည်းသည်။ ကျေးလက်ဒေသများတွင်တိုင်းရင်းကြက်ကို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တွင် လွှတ်မွေးမြူခြင်း  (Free- range)ကိုသာအများဆုံးလုပ်ကိုင်ကြသည်။ ရောဂါကာကွယ်မှု  အားနည်းခြင်းတို့ကြောင့် ထုတ်လုပ်မှုနည်းပါးနိုင်သည်။ သို့ဖြစ်၍ တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူရေးတွင် ကြုံတွေ့ရသည့် ကပ်ရောဂါအသွင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသောကြက်လည်လိမ်ရောဂါကို I2 ကာကွယ်ဆေးသုံးခြင်းဖြင့် တိုင်းရင်းကြက်မွေးမြူမှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန်   ရည်ရွယ်၍ ရေးသားလိုက်ရပေသည်။        ။ 

Source: https://myawady.net.mm/stories

ပင်စိမ်းပင်သည်    နေရာဒေသမရွေး အလေ့ကျ ပေါက်သည့်အပင်မျိုးဖြစ်သည်။   ပင်စိမ်းပင်တစ်ပင်လျှင်   အသီးများစွာသီး၍   အစေ့များစွာပါဝင်သော ကြောင့် အပင်မျိုးပွားမှုအားကောင်းသည်။  ပင်စိမ်းပင်ကို အိမ်တိုင်းလိုလိုစိုက်ပျိုးထားကြပြီး စီးပွားဖြစ်အနေဖြင့်လည်း  စိုက်ပျိုးကြသည်။  ပင်စိမ်းရွက်ကိုအညှီနံ့ပျောက်ကင်းစေရန် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင် အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ ပင်စိမ်းပင်သည် ကျန်းမာရေးအတွက်  ဆေးဖက်ဝင်အပင်တစ်မျိုးလည်းဖြစ် သည်။    ပင်စိမ်းပင်သည်   တစ်ရက်လျှင်    နာရီပေါင်း    ၂၀  အောက်ဆီဂျင်ထုတ်လွှတ်ပေးနိုင်သောကြောင့်  ရုတ်တရက်အသက်ရှူကျပ်လာပြီး  အောက်ဆီဂျင် မရခဲ့သော်   ပင်စိမ်းရွက်ကိုထောင်း၍ အရည်ကိုဆား အနည်းငယ်ခတ်ပြီး သောက်သုံးနိုင်သည်။ ပင်စိမ်းပင်ကို ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်အဖြစ် ဈေးကွက်အတွင်း တစ်နှစ်ပတ်လုံးရောင်းချလျက်ရှိသည်။   ပင်စိမ်းပင်သည် ကျန်းမာရေးအတွက် များစွာအထောက်အကူ ပြုသောကြောင့်  အိမ်တိုင်းစိုက်ပျိုးသင့်သည့်  အပင်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။

အရေပြားယားနာကိုပျောက်ကင်းစေသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းကို ငှက်ဖျားရောဂါနှင့် အရေပြားယားနာ ဖြစ်ခြင်း၊ ဗိုက်ကြောပြတ်ခြင်းနှင့် ဝက်ခြံ၊ တင်းတိပ်၊ ညှင်း၊  အဖြူကွက်ဖြစ်ခြင်းတို့အတွက်  အသုံးပြုနိုင်သည်။ အရေပြားယားနာများဖြစ်ပွားပါက ပင်စိမ်းရွက် ကို   သံပရာရည်နှင့်ရော၍     ညက်အောင်ထောင်းပြီး  ပွတ်တိုက်ပေးခြင်း၊  အုံပေးခြင်း၊  ဗိုက်ကြောပြတ်၍ယားယံနေပါက ပင်စိမ်းရွက်ခြောက်မှုန့်ဖြူး၍  ပွတ်သပ်ပေးခြင်းတို့  ပြုလုပ်နိုင်သည်။  ပင်စိမ်းရွက်ကို သံပရာရည်နှင့်ရောကြိတ်ပြီး လိမ်းပေးပါက နှင်းခူနှင့် ယားနာများ သက်သာပျောက်ကင်းနိုင်သည်။ ဝက်ခြံ၊ တင်းတိပ်၊ ညှင်း၊ အဖြူကွက်များတွေ့ရှိပါက ပင်စိမ်း ရွက်သတ္တုရည်ကိုလိမ်းပေးခြင်းဖြင့်  သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်သည်။ ပွေး၊ ဝဲ၊ ညှင်း၊ နှင်းခူ၊ မိတ် စသော အရေပြားယားနာအမျိုးမျိုးအတွက် ပင်စိမ်းတစ်ပင် လုံးကိုထောင်း၍ သံပရာရည်ရောပြီး  လိမ်းပေးနိုင် သည်။  ပင်စိမ်းရွက်ကို  ရေသန့်သန့်ဖြင့်   ရောနယ်ထုထောင်းပြီး  အမြစ်မထွက်နိုင်သော  အနာဆွေး၊ အနာလုံးအကျိတ်များပေါ် လိမ်းအုံပေးပါက အရောင် လျော့ကျသွားပြီး အမြစ်မြန်မြန်ထွက်စေကာ အသားနုတက်ပြီး အနာကျက်မြန်စေသည်။

အစာခြေစနစ်ကိုကောင်းမွန်စေသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းရွက်က အစာခြေစနစ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းကျန်းမာရေးကိုကောင်းမွန်စေသည့်အပြင်အစာအိမ်မှအက်စစ်များ အလွန်အကျွံထွက်ရှိလာမှုကိုလည်း ထိန်းညှိပေးနိုင်သည်။  ထိုမျှမက ပင်စိမ်းရွက်ကို လက်ဖက်ရည်ကြမ်းအဖြစ်သောက်ပေးခြင်းဖြင့် ဝမ်းသွားခြင်း၊ အစာအိမ်နာဖြစ်ခြင်း၊  ခံတွင်းပျက်၍ အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်းနှင့်ပျို့အန်ခြင်းများကို သက်သာစေသည်။  ဝမ်းကိုက်ပါက  ပင်စိမ်းရွက်ပြုတ် ရည်ကိုသောက်ပေးခြင်းဖြင့် သက်သာစေနိုင်သည်။ ပင်စိမ်းရွက်ကို နေ့စဉ်စားသုံးပေးခြင်းဖြင့် အူလမ်း ကြောင်း၊ ဝမ်းဗိုက်နှင့်ပါးစပ်တွင် ဖြစ်တတ်သောရောဂါ များကင်းဝေးစေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုကောင်းမွန်စေသည်။ ခွဲစိတ်ထားသောအနာများရင်း၍  ပိုးဝင်ပါက ပင်စိမ်းရွက်ကိုပြုတ်ပြီးဖန်ရည်အဖြစ်  ဆေးကြော၍ဖြစ်စေ၊ ပင်စိမ်းရွက်ခြောက်မှုန့်ကို ဖြူး၍ဖြစ်စေအသုံးပြုပါက အနာကိုလျင်မြန်စွာကျက်စေနိုင်သည်။

နားကိုက်ခြင်းနှင့် တခြားရောဂါများ သက်သာစေသောပင်စိမ်း

နားကိုက်ပါက ပင်စိမ်းရွက်ကိုမီးအုံပြီး နားထဲသို့ အရည်နှစ်စက်ခန့်ညှစ်ထည့်ပေးပါက သက်သာစေနိုင်သည်။  ကလေးများကျောပူခေါင်းပူထပါက  ပင်စိမ်း ရွက်နှင့် ကွမ်းရွက်ဆတူကို  ကျပ်ခိုး၊  နနွင်းမှုန့်အနည်းငယ်နှင့်ရောကြိတ်ပြီး တစ်ကိုယ်လုံးခပ်ပါးပါး လိမ်းပေးနိုင်သည်။ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ပါက ပင်စိမ်း ရွက်သတ္တုရည်ကို နားထင်နှင့်နဖူးတွင်လိမ်းပေးနိုင်သည်။

သွားပိုးစားခြင်းကို သက်သာစေသောပင်စိမ်း

သွားပိုးစားခြင်းအတွက်ပင်စိမ်းရွက်ခြောက်မှုန့်၊ငရုတ်ကောင်းနှင့်ပရုတ်တို့ကိုရောကြိတ်ကာသွားပိုးစားသည့်အခေါင်းပေါက်ထဲသို့ထည့်သိပ်ခြင်းဖြင့်  ပျောက်ကင်းစေသည်။ သွားဖုံးရောင်နာ၍ သွေးယိုစီးခြင်း၊ မကြာခဏတံတွေးစိမ့်ထွက်ခြင်း၊ အသံအိုးနာခြင်း၊  အသံဝင်ခြင်း၊  လည်ချောင်းနာခြင်းနှင့် အာသီးရောင်ခြင်းတို့အတွက် ပင်စိမ်းရွက်ပြုတ်ရည်ကိုသောက်ခြင်း၊  ပလုတ်ကျင်း(အာလုတ်ကျင်း)ခြင်းဖြင့် သွားများကို   သန့်ရှင်းစင်ကြယ်စေသည့်အပြင် ခံတွင်းရနံ့ကိုလည်း  ရှင်းသန့်စေသည်။   

မျက်နှာအသားအရေထိန်းသိမ်းပေးသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းရွက်က ဝက်ခြံဖြစ်စေသော ဗက်တီးရီးယား ပိုးများကိုကင်းစင်စေကာ  အရေပြားကို  သွေးလှည့်ပတ်မှုကောင်းမွန်စေသဖြင့် ဝက်ခြံပေါက်လွယ်သောအရေပြားပိုင်ရှင်များအတွက် အထူးသင့်လျော်သည်။   ရေနွေးဆူဆူတစ်ခွက်ထဲသို့ ပင်စိမ်းရွက်ခြောက်မှုန့်  ထမင်းစားဇွန်းသုံးဇွန်းခန့်  ရောမွှေပြီး  အအေးခံကာ အရွက်များကိုစစ်ထားပြီး  ထိုအရည်ကို   မျက်နှာ အနှံ့လိမ်းပေးခြင်းဖြင့်  မျက်နှာသန့်စင်လာစေမည် ဖြစ်သည်။ ဝက်ခြံသာမက တင်းတိပ်၊ ညှင်း၊ မှဲ့ခြောက်၊ ခရုသင်းပေါက်သူများလည်း လိမ်းပေးနိုင်သည်။

အရွယ်တင်နုပျိုစေသောပင်စိမ်းပင်စိမ်းရွက်တွင်ပါဝင်သော   ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်သတ္တိများက ပန်းသီး၊  လိမ္မော်သီးနှင့်  ဘလူးဘယ်ရီသီးများထက် ပိုမိုအစွမ်းထက်သဖြင့် အရွယ်တင် နုပျိုစေသည်။

အမြင်အာရုံကိုကောင်းမွန်စေသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းရွက်တွင်   ဖလေဗိုနွိုက်ဒြပ်ပေါင်းပါရှိ၍ သက်ကြီးပိုင်းအမြင်အာရုံချို့ယွင်းခြင်း၊ အတွင်းတိမ်နှင့်    မျက်စိအာရုံခံလွှာဆီ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်ကျ ရောက်ခြင်းမှ    ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။    မွေးရာပါ မျက်စိမှုန်ခြင်း၊ မျက်စိအောင့်ခြင်း၊ စူးခြင်း၊ ကိုက်ခဲ ခြင်းများအတွက်   နေ့စဉ်   ပင်စိမ်းရွက်ငါးရွက်ခန့်
စားပေးခြင်းဖြင့်  သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်သည်။

ဦးနှောက်စွမ်းဆောင်ရည်ကို ကောင်းစေသောပင်စိမ်း

ဂျာမနီနိုင်ငံဆေးသုတေသီများက ပင်စိမ်းရွက်ထဲ တွင်ပါရှိသော သဘာဝဓာတ်ပေါင်းစုတစ်မျိုးကဦးနှောက်စွမ်းဆောင်ချက်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည့်အပြင် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးခြင်းနှင့် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါတို့ကို ထိရောက်စွာကုသပေးနိုင် ကြောင်း  အတည်ပြုထောက်ခံထားသည်။  ထို့ပြင် ပင်စိမ်းသည် ကလေးငယ်များ၏ ဉာဏ်ရည်စွမ်းအားကို တိုးတက်မြင့်မားစေနိုင်၍   အရွယ်သုံးပါးမရွေးပင်စိမ်းစားသုံးသင့်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

အရိုးများကိုသန်မာစေသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းရွက်တွင်   ဗီတာမင် A၊ ကယ်လ်စီယမ်နှင့် ဗီတာမင်  K  တို့ပါရှိသဖြင့်  အရိုးများကို  ကျန်းမာသန်စွမ်းစေသည်။ ဒူးနာ၊ ခါးနာ၊ ခါးရိုးကျီးပေါင်းတက်၊ လေငန်းရောဂါများအတွက် ပင်စိမ်းရွက်ကိုထောင်း၍ အုံပေးခြင်းဖြင့်   သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။

ငှက်ဖျားရောဂါပျောက်စေသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းပင်သည် ငှက်ဖျားရောဂါပျောက်စေ၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ၁၉၀၇ ခုနှစ် Imperial Malaria Con-ferenc တွင် ပင်စိမ်းကို ငှက်ဖျားရောဂါပျောက်စေသောဆေးပင်အဖြစ်ကြေညာခဲ့သည်။ ငှက်ဖျား သာမကနာတာရှည်အဖျားရောဂါ၊ တုပ်ကွေးနှင့် ကာလဝမ်းရောဂါတို့အတွက် နံနက်စောစောအိပ်ရာထတွင်ပင်စိမ်းရွက်သတ္တုရည်ကိုကြွေဇွန်းဖြင့် တစ်ဇွန်းသောက်ပေးနိုင်သည်။

ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါရှိသူများ ရှူရှိုက်သင့်သောပင်စိမ်းပန်းနာ၊ ရင်ကျပ်ရောဂါရှိသူများသည် ပင်စိမ်းရွက်အခြောက်ကိုမီးမြှိုက်၍  ရှူရှိုက်ပေးသင့်သည်။ ထိုရနံ့က လူကိုလန်းဆန်းပေါ့ပါးစေကာ အာရုံစူးစိုက်မှု အားကောင်းစေသည်။

ဆီးရောဂါများပျောက်ကင်းစေနိုင်သောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းရွက်ကိုရေစိမ်ပြီး နေ့စဉ်သောက်ပေးပါကဆီးချိုရောဂါမဖြစ်အောင်  ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ ပင်စိမ်းစေ့ကိုကြိတ်ပြီးစားပေးလျှင်  ဆီးနှင့်ပတ်သက် သောရောဂါများပျောက်ကင်းစေနိုင်သည်။ ဆီးချုပ်၊ ဆီးအောင့်၊ ဆီးပူခြင်းများအတွက် ပင်စိမ်းရွက်ကိုသကြားရည်ဖြင့် ဖျော်ရည်လုပ်၍ သောက်နိုင်သကဲ့ သို့  ပင်စိမ်းရွက်သတ္တုရည်ကို  ဆီးခုံတစ်ဝိုက်ပွတ်လိမ်းပေးခြင်းဖြင့် ဆီးရွှင်စေသည်။

အမျိုးသမီးရောဂါများပျောက်ကင်းစေသောပင်စိမ်း

ပင်စိမ်းသည် အမျိုးသမီးများ ဓမ္မတာရာသီစက်ဝန်း ကိုပုံမှန်ဖြစ်စေကာ ဓမ္မတာလာစဉ် နာကျင်ကိုက်ခဲ မှုဝေဒနာကိုလည်းသက်သာစေနိုင်သည့်အပြင်အမျိုးသမီးများသွေးဆုံးပြီးနောက်  ချွေးထွက်လွန်ခြင်းနှင့် ကိုယ်ရေပြားများ ပူစပ်ပူလောင်ခံစားရခြင်းမှလည်း  ကာကွယ်ပေးသည်။  ကိုယ်ဝန်ဆောင်များဗိုက်ကြောပြတ်ပြီး   ယားယံနေပါက  ပင်စိမ်းရွက်ခြောက်မှုန့်ဖြူး၍    အသာအယာပွတ်လိမ်းပေးနိုင် သည်။

အဆိပ်ရှိအကောင်များကြောက်သောပင်စိမ်း

မိမိနေအိမ်ခြံဝင်းအတွင်း၌ ပင်စိမ်းပင်စိုက်ပျိုးထားခြင်းဖြင့်   အဆိပ်ရှိသောအကောင်များအန္တရာယ်မှ ကင်းဝေးစေနိုင်သည်။  မြွေ၊ ကင်းမြီးကောက်၊  ပျား၊ပုရွက်ဆိတ် စသည့်အဆိပ်ရှိသတ္တဝါကိုက်ပါက ဒဏ်ရာပေါ်တွင် ပင်စိမ်းရွက်ကို ကြိတ်ခြေအုံပေးခြင်းဖြင့် အဆိပ်ပြေစေသည်။ ပြတ်ရှဒဏ်ရာများကိုပင်စိမ်းရွက်အရည်ညှစ်ပြီးထည့်ပေးပါကလျင်မြန်စွာ သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်သည်။

ပင်စိမ်းအဆီ၏ကျန်းမာရေးကောင်းကျိုးများ

ပင်စိမ်းရွက်တွင် Eugenol၊ Citronellol၊ Linalool၊ Citral၊ Limonene နှင့်Terpineol ဟူသည့် ကျန်းမာရေး အကျိုးပြု မရှိမဖြစ်အဆီများပါရှိသည်။ ထိုဓာတ်ပေါင်း များက ရောင်ရမ်းမှုကိုကျစေသည့်အစွမ်းနှင့်  ဗက်တီးရီးယားများကို  ဆန့်ကျင်တိုက်ထုတ်ပေးသော ဂုဏ်သတ္တိများရှိကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဥရောပ၊ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေးကုထုံးများတွင် ပင်စိမ်းဆီကို အသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်။ Spa များတွင်လည်း ပင်စိမ်းပင်မှ  အဆီထုတ်ယူရရှိသည့်  ပင်စိမ်းဆီကို Aroma Therapy  နည်းဖြင့်  တွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုလာကြပြီဖြစ်သည်။

အာရုံစူးစိုက်မှုအလွန်များသဖြင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ နှာခေါင်းပိတ်ခြင်းနှင့်ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်းတို့အတွက် ပင်စိမ်းဆီကိုရှူရှိုက်ကာ နားထင်ပတ်ဝန်းကျင်တွင်လိမ်းပေးနိုင်သည်။ ထူးခြားကောင်းမွန်သော ပင်စိမ်းဆီရနံ့က လူကိုလန်းဆန်းလာစေသည်။ ကြွက်သားများတင်းမာခြင်း၊ အကြောတက်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း၊အဆစ်အမြစ်များနာကျင်ကိုက်ခဲရောင်ရမ်းခြင်း၊ ခါးကိုက်ခါးနာခြင်း၊ တင်ပါးဆုံရိုးနာ့ဗ်ကြောများ ညောင်းညာကိုက်ခဲခြင်း စသည့်ဝေဒနာများအတွက် ပင်စိမ်းဆီဖြင့် နှိပ်နယ်ပေးခြင်းဖြင့် သွေးကြောများပွင့်ကာ သွေးလည်ပတ်မှုကို ပုံမှန်ဖြစ်လာစေသည်။

သတိထားရမည့်အချက်

ပင်စိမ်းရွက်တွင်ပါရှိသောThujone ဓာတုဓာတ်ပေါင်းစုသည် သားအိမ်ကိုကျဉ်းခြင်း၊ ကျုံ့ခြင်းတို့ဖြင့် လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်စွမ်းရှိ၍  ကိုယ်ဝန်ဆောင်များ သားလျှောစေနိုင်သည်။ ပင်စိမ်းက ဆေးဖက်ဝင်သည်မှန်သော်လည်း  မွေးရာပါဓာတ်မတည့်ရောဂါရှိသူများ၊ ပင်စိမ်းရွက်နှင့်ပင်စိမ်းဆီကို  တစ်ကြိမ်မျှမသုံးဖူးသူများသည်  အစောပိုင်းတွင်  အနည်းငယ်သာ စမ်းသပ်သုံးစွဲသင့်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော်  အရှေ့တိုင်း၊  အနောက်တိုင်းဆေးပညာရှင်များက ပင်စိမ်းပင်သည် လူသားတို့ ကျန်းမာရေးအတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ  ကောင်းကျိုးပြုကာ အသက်ရှည်စေကြောင်း ညွှန်းဆိုထားကြသည်။မိုးရာသီတွင်  ပေါပေါများများရရှိနိုင်သည့် ကျန်းမာရေးအတွက် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးနည်းပါးသောပင်စိမ်းကိုသင့်တင့်စွာစားသုံးပေးခြင်းဖြင့် ကျန်းမာရေးကို များစွာအထောက်အကူပြုနိုင်သည်။  ဤမျှကောင်းကျိုးများပြီး ဘက်စုံအသုံးဝင်သော ပင်စိမ်းပင်ကိုမိသားစုတိုင်းတစ်နိုင်တစ်ပိုင်မှ စိုက်ခင်းကြီးများအထိ စိုက်ပျိုး၍  နည်းလမ်းမျိုးစုံ ပြုလုပ်ပြီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာအတွက် ပင်စိမ်းပင်ကိုစိုက်ပျိုးသုံးစွဲသင့်ကြောင်း ရေးသားဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories

Photo Credit to အစိမ်းရောင်လမ်း

ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာဗဟုသုတများ

အသီးအနှံ များများစားခြင်းက ကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူပြုတယ်ဆိုတာ ငြင်းဖွယ်ရာ မရှိပါဘူး။

ဒါပေမဲ့ အသီးအနှံတွေကို အခွံနွှာ စားသင့်၊ မစားသင့် ဆိုတာကတော့ အငြင်းပွားဖွယ် ဖြစ်နေပါတယ်။ အများစုကတော့ အခွံမပါဘဲ ပိုကြိုက်တတ်လို့သော်လည်းကောင်း၊ အကျင့်ဖြစ်နေလို့သော်လည်းကောင်း၊ ပိုးသတ်ဆေးအန္တရာယ်ကို ကာကွယ်လို၍သော်လည်းကောင်း အခွံနွှာစားတတ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလို အခွံနွှာစားခြင်းအားဖြင့် အာဟာရဓာတ်တွေ ဆုံးရှုံးသွားစေနိုင်ပါတယ်။

ဒီဆောင်းပါးမှာ ဘယ်အသီးအနှံတွေကို ဘယ်လိုစားသင့်တယ်ဆိုတာကို သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာသုံးသပ်ပြထားပါတယ်။

အသီးအနှံပေါ် မူတည်ပြီး ပါဝင်တဲ့ အာဟာရဓာတ်ပမာဏ ကွာခြားနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ယေဘုယျအားဖြင့် အခွံမနွှာထားတဲ့ အသီးအနှံတွေမှာ အခွံနွှာထားတဲ့ အသီးအနှံတွေထက် ဗီတာမင်ဓာတ်၊ သတ္တုဓာတ်များနှင့် ကျန်းမာရေးအကျိုးပြုဓာတ်များ ပိုမိုပါဝင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။

သစ်သီးဝလံအခွံတွေမှာ အမျှင်ဓာတ်နဲ့ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း (Antioxidant)များ အများအပြား ပါဝင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် အသီးအနှံတွေကို အခွံမနွှာဘဲ စားခြင်းက ကျန်းမာရေးအာဟာရဓာတ် ပိုမို ရရှိစေနိုင်ပါတယ်။ 

အခွံတွေမှာ ခန္ဓာကိုယ်အကျိုးပြု အာဟာရဓာတ်များနဲ့ ပြည့်ဝနေပါတယ်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သစ်သီးဝလံအခွံတွေမှာ အမျှင်ဓာတ်၊ ဗီတာမင်ဓာတ်၊ သတ္တုဓာတ်များနဲ့ ဓာတ်တိုး ဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ အများအပြား ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခွံရော၊ အသီးရော စားသုံးခြင်းက အာဟာရ ပိုရှိစေနိုင်ပါတယ်။

အခွံတွေက ပိုမိုကြာကြာ ဗိုက်ပြည့်စေနိုင်ပါတယ်။

 အခွံတွေမှာ အမျှင်ဓာတ်တွေ ပြည့်ဝစွာ ပါဝင်တဲ့အတွက် အဆာခံစေပြီး အချိန်ကြာကြာ ဗိုက်ပြည့်စေနိုင်ပါတယ်။

ရောဂါတချို့ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

အခွံမနွှာဘဲစားသုံးပေးခြင်းဖြင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း (Antioxidant) များကြောင့် ဓာတ်တိုးပျက်စီးခြင်း ကို ကာကွယ်နိုင်ပြီး ရောဂါတချို့ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

တချို့အခွံတွေကတော့ စားဖို့ မလွယ်ကူပါဘူး။

အချို့အခွံတွေဟာ စားလို့မရတာမျိုး၊ အစာမကြေနိုင်တာမျိုး၊ သန့်ရှင်းရ မလွယ်ကူတာမျိုး၊ အခွံမာတာမျိုး တွေရှိပါတယ်။ ဒီလိုအသီးမျိုးကိုတော့ အခွံနွှာစားတာဟာ အကောင်းဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။

အခွံတွေမှာ ပိုးသတ်ဆေးတွေ ပါနေတတ်ပါတယ်။

လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် အသီးအနှံတွေမှာ ပိုးသတ်ဆေးပမာဏဟာ အသီးတစ်ခုလုံးမှာ ညီညီမျှမျှ ပျံ့နှံ့နေတတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခွံနွှာစားတာဟာ ရေဆေးပြီး ဒီအတိုင်း စားတာနဲ့ သိပ်တော့ မကွာခြားလှပါဘူး။

ဘယ်အသီး အရွက်တွေက စားသုံးဖို့ သင့်တော်သလဲ။

နာနတ်သီး၊ ကြက်သွန်ဖြူနဲ့ ဖရဲသီး စတာတွေဟာ အခွံနွှာစားတာ အကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး ပန်းသီး၊ ခရမ်းသီးနဲ့ ဇီးသီး စတာတွေကတော့ အခွံပါ စားနိုင်ပါတယ်။

အကျဉ်းချုပ်အနေနဲ့

အခွံတွေမှာ အမျှင်ဓာတ်၊ သတ္တုဓာတ်၊ ဗီတာမင်ဓာတ်နဲ့ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတွေ ပြည့်ဝစွာ ပါဝင်တဲ့အတွက် အာဟာရဓာတ် ပြည့်ဝတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အချို့အသီးအနှံတွေဟာ သန့်ရှင်းရမလွယ်ကူတာ၊ အစာခြေရခက်ခဲတာ၊ ခါးတာ၊ စားလို့မရတာ စတဲ့ အချက်တွေကြောင့် အခွံနွှာပြီးစားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အသီးတော်တော်များများကတော့ အခွံပါ တစ်ပါတည်း စားသုံးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဖြစ်နိုင်ရင် အသီးအနှံများကို အခွံမနွှာဘဲ စားသုံးကြဖို့ အကြံပြုချင်ပါတယ်။

ကိုးကား- www.drmyanmar.com

အနံ့အရသာနှင့်ပြည့်စုံပြီး     အသားထူသော Mulberry မျိုးနွယ်ဝင် ပိန္နဲသီးပင်ကို ဘီစီ ၂ဝဝဝ ခန့်ကတည်းကစ၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ဘက်ပိုင်းတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ယခုအခါ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများမှာသာမက အပူပိုင်း စိုစွတ်သော ဒေသများဖြစ်ကြသည့် ဂျမေကာ၊ ထရီနီးဒတ်နှင့် အာဖရိကအရှေ့ပိုင်း တို့မှာလည်း ကျယ်ပြန့်စွာတွေ့ရှိရသည်။ 

ယနေ့ကမ္ဘာပေါ်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ပိန္နဲသီးသည် အရသာအကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့သစ်သီး ဈေးကွက်တွင် လူကြိုက်များ၍ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေ အမြောက်အမြားရရှိနေပြီဖြစ်သည်။

ပိန္နဲပင်တို့သည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး သီးနှံပင် အမျိုးအစားဖြစ်ကာ အစိမ်းရောင် နှစ်ရှည်ခံပင်များဖြစ်ကြသည်။ သူရှင်သန် ပေါက်ရောက်ရာဒေသနှင့် အမျိုးအစားပေါ် မူတည်ကာ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ၉ဝ စင်တီမီတာအထိ မြင့်သော အပင်ကြီး များကို တွေ့ရတတ်သည်။ အပင်၏ ပင်စည်ထဲမှာသာမက အရွက်နှင့် အသီးထဲရှိ အူလယ်တိုင်များမှာလည်း အဖြူရောင် အစေးများ ပါရှိကြသည်။

အသီးပုံသဏ္ဌာန် အမျိုးမျိုးရှိတတ်ပြီး အရွယ်အစားမှာ ၁၅ ကီလိုမှ ၅ဝ ကီလိုအထိ ရှိတတ်သည်။ သစ်သီးများ ထုံးစံ အတိုင်း မမှည့်ခင်မှာ အခွံစိမ်းဖြစ်ပြီး မှည့်လာသောအခါ အဝါရောင်သန်းကာ ရနံ့လည်း မွှေးလာသည်။ မမှည့်ခင် အသီး ထဲရှိအသားမှာ ဖြူဖျော့ဖျော့နှင့် အချိုပေါ့သည်။ အသီးအမြန်မှည့်စေရန် အသီး၏အညှာရိုးတံ နားကပ်ပြီး သစ်သား တုတ်ချောင်း ရိုက်ထည့်ပေးရပြီး မြန်မာအယူအဆအရ “သပ်ရိုက်တယ်” ဟုခေါ်သည်။ အသီးမှည့်လာသောအခါ အခွံပျော့ လာပြီး အထဲရှိ အသားမှာအဝါရောင် ဖြစ်ကာ မွှေးကြိုင်ချိုမြ၍ အလွန်အရသာကောင်းသည်။

ပိန္နဲသီးနှင့်ကျန်းမာရေး

ပိန္နဲသီးသည် အနံ့အရသာရှိရုံမျှမက လူသားတို့ ကျန်းမာရေးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အာဟာရဓာတ်များ ဖြစ်ကြသည့် ဗီတာမင်အေ၊ ဗီတာမင်စီ၊ ကယ်စီယမ်၊ ပိုတက်စီယမ်၊ သံဓာတ်၊ သီအာမင်၊ ရီဘိုဖလာဗင်၊ နီအာစင်း၊ မဂ္ဂနီစီယမ်၊ ဇင့် စသည်တို့ အမြောက်အမြားပါရှိသည့်အပြင် ဘေးဥပဒ်ဖြစ်စေသော ကယ်လိုရီပမာဏ ပါဝင်မှုနည်းကာ ကြေညက်လွယ်သော အမျှင်ဓာတ် အလုံအလောက်ပါရှိနေသည်။ ၎င်းအစွမ်းသတ္တိများက လူကိုခွန်အားဖြစ်စေသည်။

အသီးသာမက အစေ့နှင့်အမြစ်တို့ကလည်း ဆေးဖက်ဝင်ကြသည်။

ပိန္နဲသီးတွင် လူကိုအကျိုးပြုစေသော ဗီတာမင်စီ များစွာပါဝင်သဖြင့် အအေးမိ၊ နှာစေး၊ ချောင်းဆိုးကဲ့သို့ ဗိုင်းရပ် ရာသီဖျား များနှင့်ပြင်ပဘက်တီးရီးယားပိုး အမျိုးမျိုးတို့ မကူးစက်နိုင်အောင် ကာကွယ်ပေးသည်။

ထို့ပြင် သွေးဖြူဥဆဲများကို ကောင်းကျိုးပြု၍ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် တစ်နေ့တာ လိုအပ်နေသော ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း ပမာဏကို ပိန္နဲသီး တစ်ခွက်စာထဲမှာ အလုံအလောက် ရရှိ နိုင်သည်။

ပိန္နဲသီးတွင် ဗီတာမင်စီ နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများအပြင် ကင်ဆာရောဂါများကို တိုက်ဖျက်ပေးနိုင်သော Phytonutrients များ၊ Lignans, Isoflavones နှင့် Saponins ဓာတ်များ ပါရှိကြသည်။ ၎င်းဓာတ်များက ခန္ဓာကိုယ် ထဲမှာ ကင်ဆာဖြစ်လာမှုကို အားပေးသည့် Free radicals များကို ဖယ်ရှားသုတ်သင်ရုံမျှမက ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သော ဆဲလ်များကို ကာကွယ်ပေးသည်။

ပိန္နဲသီးတွင် အမျှင်ဓာတ်များစွာ ပါရှိခြင်းကြောင့် အစာခြေစနစ်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။ အူကို ကောင်းစွာ အလုပ်လုပ်စေသဖြင့် ဝမ်းမှန်စေသည့်အပြင် အူအမြှေးပါးတွေကို ကျန်းမာစေကာ အူမကြီးကင်ဆာ မဖြစ်စေနိုင် တော့ပေ။   ပိန္နဲသီးမှာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ဖက်ခွက်နာ၊ ပြည်တည်နာများ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးသည့် အာနိသင်များ ပါရှိနေ၍ အစာအိမ်နာ နှင့် အူလမ်းကြောင်း ရောဂါဝေဒနာတို့ မဖြစ်ပေါ်အောင် ကာကွယ်ကုသပေးနိုင်သည်။

ပိန္နဲသီးတစ်ခွက်စာ ပမာဏထဲတွင်ပါရှိသော ဗီတာမင်အေသည် မုန်လာဥနီ တစ်ခွက်စာထဲတွင် ပါရှိမှု၏ လေးပုံ တစ်ပုံဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဗီတာမင်အေ ပေါကြွယ်ဝသော ပိန္နဲသီးကိုစားပေးခြင်းဖြင့် အရွယ်မတိုင်မီ မျက်စိမှုန်ခြင်း၊ အမည်းရောင် အစက်အပြောက်များပေါ်ခြင်းနှင့် ကြက်မျက်သင့်ရောဂါစသည့် မျက်ကြည်လွှာ အမြင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတို့ မဖြစ်ပေါ်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

ပိန္နဲသီးတွင် ဖရက်တို့နှင့် ဆူးခရို့ကဲ့သို့ အသီးအနှံမှရသော    သဘာဝသကြားဓာတ်တွေ ပါဝင်နေသဖြင့် ပိန္နဲသီး စားပြီးသည် နှင့် တစ်ပြိုင်နက် သိသိသာသာ ခွန်အားတိုးပွားလာစေမည်ဖြစ်သည်။

ကျန်းမာရေးအတွက် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးဖြစ်စေသော ပြည့်ဝဆီနှင့် ကိုလက်စထရော လုံးဝမပါရှိပေ။

ထို့ကြောင့် နှလုံးကို ကျန်းမာစေသည်။

ပိန္နဲသီးမှာ ဗီတာမင် B-6 ပါရှိ၍ သွေးထဲရှိ Homocystein ပမာဏကို ချပေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ပိုတက်စီယမ်ဓာတ် ပါဝင်သဖြင့် သွေးဖိအားကို ပုံမှန်ဖြစ်စေကာ ရုတ်တရက် သွေးပေါင်တက်ခြင်း၊ ကျခြင်းတို့ မဖြစ်စေနိုင်ပေ။ ထို့ပြင် သွေးတိုးကျစေပြီး သွေးတိုးရောဂါနှင့် ဆက်စပ်သော နှလုံးရောဂါနှင့် လေဖြတ်ခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်မှု အလားအလာကို နည်းပါးစေသည်။

ပိန္နဲသီးထဲရှိ ပိုတက်စီယမ်သည် ငှက်ပျောသီးထဲတွင် ပါရှိသော ပိုတက်စီယမ်၏ ထက်ဝက်မျှပမာဏ ပါရှိသဖြင့် အရိုး များကို ကျန်းမာသန်စွမ်းစေသည်။ ထို့ပြင် ပိန္နဲသီးထဲတွင် မဂ္ဂနီစီယမ်ဓာတ်ပေါကြွယ်ဝသဖြင့် ကယ်စီယမ်စုပ်ယူခြင်းကို   အားပေးသည့်အတွက် အရိုးများကို ကျန်းမာသန်စွမ်းစေသည်။ ဗီတာမင်ဒီ နှင့် ဟော်မုန်း ပြောင်းလဲခြင်းကြောင့်ဖြစ်တတ်သော အရိုးကြွပ်ဆတ်ရောဂါ၊ အရိုးပါးရောဂါနှင့် အရိုးအလွယ်တကူ ကျိုးခြင်းတို့မှ ကာကွယ်ပေးသည်။ ကလေးငယ်များ အရိုးသန်စွမ်းစေရန်အတွက် ပိန္နဲသီးက အကောင်းဆုံး ဆေးတစ်ခွက်ဖြစ်သည်။ သံဓာတ်ပါရှိသဖြင့် သွေးအားနည်းရောဂါ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးပြီး ခန္ဓာကိုယ် ထဲရှိသွေးများကို ကောင်းစွာ လည်ပတ်စီးဆင်း စေသည်။

ပိန္နဲသီးထဲတွင်ပါရှိနေသော ကော့ပါးသတ္တုဓာတ်များက သိုင်းရွိုက်၏ ဇီဝကမ္မ လုပ်ဆောင်ချက်များကို ကောင်းစွာ အကျိုးသက်ရောက်မှုဖြစ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် ဟော်မုန်း ထုတ်လုပ်ရေးတွင်ပါဝင် ကူညီပေးသဖြင့် သိုင်းရွိုက်ကို ကျန်းမာစေသည်။

ပိန္နဲသီးထဲတွင် ကယ်လိုရီနှင့် အဆီဓာတ်ပမာဏ ပါဝင်မှုလွန်စွာ နည်းပါးသဖြင့်   ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန် ပုံမှန် ထိန်းသိမ်း လိုသူများအတွက်  အထူးသင့်လျော် ကောင်းမွန်သည်။သွေးမတိတ်ရောဂါ ဝေဒနာသည်များကို ကောင်းကျိုးပြုပါသည်။ ထို့ပြင် သွေးမတိတ်နာများ နှင့် အနာမကျက်ဘဲ မြုံနေသော ယဉ်းနာများကို ပိန္နဲသီး အသားဖြင့်အုံပေးခြင်းဖြင့် သက်သာစေနိုင်သည်။ ပိန္နဲသီးထဲတွင် ဗီတာမင်စီနှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ ပါရှိနေ၍ ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ ဆဲလ်များ တဖြည်းဖြည်း ယိုယွင်းပျက်စီးမှုမှ  ကာကွယ်ပေးသည်။  အရွယ်မတိုင်မီ အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်းမှလည်း  ထိထိရောက်ရောက် ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ ပိန္နဲသီးသည် စိတ်ဖိစီးခြင်းနှင့် စိတ်လှုပ်ရှားခြင်းတို့ကို ကောင်းစွာ ပျောက်ကင်းစေသည်။ ခံတွင်း ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းကျိုးပြုသည်။

ပိန္နဲသီးအစေ့နှင့် ကျန်းမာရေး

ပိန္နဲသီးအစေ့ကို ပြုတ်စားပါက သွေးလေလည်ပတ်မှုကို ကောင်းမွန်စေခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှ သက်သာခြင်း၊ခန္ဓာကိုယ်တွင်း အညစ်အကြေး စင်ကြယ်ခြင်း၊ အသားအရေကြည်လင်ခြင်း၊ ကင်ဆာဆဲလ်များကို တိုက်ဖျက် ပေးနိုင်ခြင်း စသည်ဖြင့် ကောင်းကျိုးပြုသည်။ ပိန္နဲသီးအစေ့ တစ်စေ့ကို နွားနို့အေးအေး ထဲမှာ ခေတ္တစိမ်ထားပြီးနောက် အနှစ်ဖြစ်လာသည်အထိ ကြိတ်ခြေပါ။

မျက်နှာပေါ်ရှိ အရေးအကြောင်းများပေါ်သို့ ၎င်းအနှစ်ဖြင့် သုတ်လိမ်းပေးခြင်းအားဖြင့် ရက်သတ္တလေး ပတ်အကြာ အသားအရေ သိသိသာသာ ထူးခြားကောင်းမွန်လာစေနိုင်သည်။ မျက်နှာပေါ်ရှိ အမာရွတ်များ အတွက် ပိန္နဲသီးအစေ့ကို အခြောက်ခံပြီးနောက် နွားနို့၊ ပျားရည်တို့ဖြင့် အနှစ်ရအောင်ကြိတ်ခြေ၍လိမ်းပေးပါ။

ပိန္နဲသီးပင်အမြစ်နှင့် ကျန်းမာရေး

ပိန္နဲသီးပင်အမြစ်မှ ထုတ်ထားသော အဆီသည် ဝမ်းလျှောဝမ်းကိုက်ရောဂါကို ပျောက်ကင်းစေသည်။

ပိန္နဲသီးပင် အမြစ်ဟာ အရေပြားပေါ်မှာဖြစ်တတ်သည့် ရောဂါတော်တော်များများကို ပျောက်ကင်းစေသည်။

သနပ်ခါးဖြင့်ရောလိမ်း၍သော်လည်းကောင်း၊ သူ့ချည်းသက်သက်သွေး၍သော်လည်းကောင်း လိမ်းကျံပေးနိုင်သည်။ ပန်းနာရင်ကျပ်ခြင်း၊ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောခြင်းနှင့် အပူကြီးဖျားနာခြင်းတို့အတွက် ပိန္နဲသီးပင်အမြစ်ကို ပြုတ်၍သော်လည်းကောင်း၊ သွေး၍သော်လည်းကောင်း သောက်သုံးပေးနိုင်သည်။

ပိန္နဲပင်နှင့်မျက်နှာပေါင်းတင် နည်းလမ်းနှစ်သွယ်

ပိန္နဲသီး၊ အရွက်နှင့် အပင်မြစ်တို့သည် အသားအရေကို ကျန်းမာစေသဖြင့် ယခုအခါ ၎င်းတို့ဖြင့် စီမံ ပြုလုပ်ထားသော ရေချိုးခရင်၊ ဆပ်ပြာရည်၊ မျက်နှာသစ်ဆပ်ပြာ၊ လိုးရှင်း နှင့် ခေါင်းလျှော်ရည် စသည်တို့ကို အလှကုန် ဈေးကွက်တွင် ရောင်းချလျက်ရှိသည်။   

ပိန္နဲသီးအရွက် ၁ဝ ရွက်ကို ရေစင်အောင်ဆေးပြီးနောက်  ရေအနည်းငယ်ဖြင့် ညှစ်ချပါ။ ရရှိလာသော ပိန္နဲရွက် အရည် (သတ္တုရည်)ကို မျက်နှာအနှံ့ လိမ်းကျံပြီးနောက် အခြောက်ခံထားပါ။  ၁၅ မိနစ်ခန့်အကြာ ရေခပ်နွေးနွေးဖြင့် မျက်နှာ သစ်ပေးလိုက်ပါ။  အသားအရေ   နူးညံ့သန့်စင် သွားစေပါလိမ့်မည်။  အစေ့ဖယ်ထားသော ပိန္နဲသီးမှည့် ငါးမြွှာ၏ အသား ကို ကြိတ်စက်ဖြင့်ကြိတ်ခြေပြီးနောက် ရရှိလာသော အနှစ်ကို  သကြားစားပွဲတင် ဇွန်းနှစ်ဇွန်းရောမွှေပြီး မျက်နှာအနှံ့ လိမ်းပေးပါ။   မိနစ် ၂ဝ ခန့်အကြာ   ရေအေးအေးလေး ဖြင့် ဆေးကြောသန့်စင်ပေးပါ။ ထိုနည်းအတိုင်း တစ်ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ်လုပ်ပေးရုံမျှဖြင့် မျက်နှာအရေပြားပေါ်ရှိ  ဆဲလ်အသေတွေကို ဖယ်ရှားပေးပြီး မျက်နှာအသားအရေလေး ဝင်းမွတ်တောက်ပလာပါလိမ့်မည်။ ပိန္နဲသီးအဆန်ကြီး၊ မကြီးကို အသီးခွံကြည့်ပြီး ခွဲခြားနိုင်သည်။ အပြင်က ပိန္နဲခွံဆူး တွေကြီးပြီး ကျဲနေလျှင် အသီးရင့်ပြီး အဆန်ပြည့်ပါသည်။ အခွံဆူးတွေ စိပ်ပြီးသေးနေလျှင် အသီးနုပြီး အဆန်ကျဲ ပါသည်။

ပိန္နဲသီးအစေးသည် အလွန်စေးကပ်သဖြင့် အဝတ်အစားများ စွန်းထင်းပါက ရေဖြင့်မည်မျှပင် ဆေးကြောပါသော်လည်း မပြောင်နိုင်တော့ပေ။ အသီးခွံကို ခွဲသည့်အခါ အစေးများ ကပ်မနေစေရန်အတွက် လက်နှင့် ဓားတို့ကို ဦးစွာ ဆီသုတ် လိမ်းပါ။ အစေးများ လက်ပေါ်ပေသွားပါက လက်ကို ဆန်အိုးထဲထည့်ပြီး ဆန်စေ့များဖြင့် ပွတ်သပ်ပေးပါ။

သတိပြုရန်

-  ပိန္နဲသီးကို ပျားရည်နှင့် တွဲဖက်စားမိပါက အော့အန်တတ်သည်။

-  ဆီးချိုရောဂါသည်များ မစားသင့်ပါ။

-  ကိုယ်ဝန်ဆောင်သည်များနှင့်   အမျိုးသမီးများ ဓမ္မတာလာစဉ်တွင် ပိန္နဲသီးကို အလွန်အကျွံမစားသင့်ပေ။ estrogen hormone ကို ပျက်စီးစေနိုင်ပါသည်။

- ပိန္နဲသီးသည် ပင်ကိုသဘာဝအရ ကြေညက်ခဲသော အစာဖြစ်၍   ညက်ညက်ဝါးစားပါ။    အစာအိမ်ရောဂါသည်များ အလွန်အကျွံ စားပါက အစာကို ချေဖျက်ပေးသည့် အက်စစ်ဓာတ်များ တဖြည်းဖြည်း တိုးပွားလာကာ အစာအိမ် သွေးကြောပေါက်ခြင်း ဖြစ်တတ်သည်။

-  ပိန္နဲသီးအပါအဝင် အစေးပါသော သစ်သီးများက အပူဓာတ်ဖြစ်၍ အလွန်အကြူး မစားသင့်ပေ။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် ပိန္နဲသီးသည် အနံ့၊ အရသာနှင့်ပြည့်စုံသော သစ်သီးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ဆေးဖက်ဝင် ဓာတ်စာ တစ်မျိုးလည်း ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော်မည်သည့်အစားအစာကိုမဆို တန်ဆေးလွန်ဘေးဖြစ်တတ်၍ အလွန်အကျွံ မစားသင့်ပေ။ ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးကြီးသော အာဟာရဓာတ်ပြည့်ဝ ကစီဓာတ်၊ ဗီတာမင် နှင့် သတ္တုဓာတ်တို့ အများအပြားပါဝင်နေသော အံ့မခန်း ပိန္နဲသီးကို သဘာဝ၏ အာဟာရအဖြစ် သင့်တင့်မျှတစွာစားသုံးကြရန် တိုက်တွန်း လိုက်ရပါသည်။ 

သက်ကြီးရွယ်အိုများကို သက်တမ်းအရ အသက် ၆၀ နှစ်အထက်ဟု ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးမှ သတ်မှတ်ထားသည်။ ဆေးပညာသဘော အရ အသက် ၆၀ မှ ၇၄ နှစ်ကြားကို အိုစအရွယ်၊ အသက် ၇၅ နှစ်မှ ၈၄  နှစ်ကြားကို အိုလယ်အရွယ်နှင့် အသက် ၈၅ နှစ်အထက်ကို အိုမင်းမစွမ်း အရွယ်ဟုလည်း   သတ်မှတ်ပါသည်။    သို့ရာတွင်    သက်တမ်းအရ အိုရွယ်ခြင်းကို  မသတ်မှတ်နိုင်ပေ။  တချို့သောသူများတွင်  လောကဓံ အခက်အခဲပေါင်းများစွာ၊ ရောဂါဝေဒနာများစွာ ခံစားနေရသဖြင့် ရှိရင်းစွဲ အသက်ထက် အိုမင်းနေရသကဲ့သို့ လူကြီးတချို့မှာ အသက် ၇၀ ကျော် ရှိနေသော်ငြားလည်း သွက်လက်ဖျတ်လတ်၊ စီမံခန့်ခွဲလုပ်ဆောင်နေနိုင်သည်ကို တွေ့ရပါသည်။

သက်ကြီးရွယ်အိုများကို    တချို့သောလူ့ဘောင်အဖွဲ့အစည်းတွင် ဉာဏ်ပညာကြီးသူ၊ လေးစားခံထိုက်သူဟုသတ်မှတ်သော်လည်း ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့အစည်း တချို့၌ ပြုစုစောင့်ရှောက်ရန်လိုအပ်သော၊ အားနည်းသောလူတန်းစားတစ်ရပ်ဟုမှတ်ယူကြသည်။ မြန်မာ့လူ့ဘောင်ယဉ်ကျေးမှုတွင် မိအို၊ ဖအို၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများအား မိသားစုဝင်များက အိမ်ဦး ခန်း၌ထားကာ  ကျွေးမွေးပြုစုစောင့်ရှောက်ကြသည့်အပြင်  လေးစားစွာ ဦးစားပေးဆက်ဆံကြပါသည်။

အသက်အရွယ်ရလာသည်နှင့်အမျှ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပြုပြင်ပြောင်းလဲလာမှုများ

အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ကျန်းမာရေးအခြေအနေမှာ တဖြည်းဖြည်းအားနည်းလာပြီး လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်းများကျဆင်းလာသည့်အပြင် ရောဂါများ တစ်စတစ်စ နှင့်   အလွယ်တကူဝင်ရောက်လာကြသည်။ နှလုံးသွေးကြောဆောင် ရွက်မှုများကိုကြည့်ပါက နှလုံးညှစ်အားကျဆင်းလာပြီး သွေးလည်ပတ်မှုလျော့နည်းလာသည်။ သွေးကြောနံရံများမာလာသဖြင့် သွေးပေါင်ချိန် မြင့်တက်လာကာ သွေးတိုးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေများလာပါသည်။ ခန္ဓာကိုယ် လှုပ်ရှားမှုနည်းပါးလာခြင်းနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် နှလုံးခုန် တုံ့ပြန်မှုများလည်း နှေးကွေးလာသည်။ အဆုတ်တွင်း လေဝင်လေထွက် ကောင်းမွန်အောင်   အဆုတ်ကျယ်ပြန့်နိုင်စွမ်း  လျော့နည်းလာသောကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အောက်ဆီဂျင်ရရှိနိုင်မှု၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်နှင့် လဲလှယ်နိုင်မှုများအားနည်းလာကြသည်။ ထိုသို့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းနည်းလာခြင်းသည်   အသက်ရှူခြင်းကို   အထောက်အပံ့ပြုသောကြွက်သားများ အားနည်းလာခြင်းကြောင့်လည်းဖြစ်သည်။  ချွဲသလိပ်များ ကောင်းစွာမဟပ်ထုတ်နိုင်ခြင်းနှင့်အတူ ကိုယ်ခံစွမ်းအားကျဆင်းလာသောကြောင့် အဆုတ်တွင်းပိုးဝင်ရောင်ရမ်းမှုများ ပို၍ရှိလာနိုင်ပါ သည်။

ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ Estrogen မဟော်မုန်း၊ Testosterone ဖိုဟော်မုန်းများ အားနည်းလာသည့်အပြင် Thyroid ဟော်မုန်းထုတ်မှုနည်းလာခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ရှိကြွက်သားထုများ နည်းပါးအားပျော့လာခြင်းနှင့် အတူ အရိုးများသန်မာမှုလျော့နည်းလာကြသည်။ ထို့ပြင် အရိုးအဆစ် များကြား အရိုးနုများပါးလာသောကြောင့် အဆစ်များတောင့်တင်းလာသဖြင့် လှုပ်ရှားသွားလာနိုင်စွမ်းလျော့နည်းကာ အလွယ်တကူချော်လဲ၊ အရိုးကျိုးခြင်းများဖြစ်လာနိုင်သည်။  ခန္ဓာကိုယ်ဟန်ချက်ထိန်းနိုင်စွမ်း၊ခံစားသိမြင်နိုင်စွမ်းနည်းလာသကဲ့သို့ အကြားစွမ်းရည်၊ အရသာခံနိုင်မှု စွမ်းရည်များလည်း ကျဆင်းလာကြသည်။ မှတ်ဉာဏ်အားနည်းလာပြီးတွက်ချက်နိုင်စွမ်း၊ တွေးခေါ်မြော်မြင်နိုင်စွမ်း၊ စီမံခန့်ခွဲနိုင်စွမ်းများပါ လျော့နည်းလာသည်။ ခန္ဓာကိုယ်လှုပ်ရှားသွားလာနိုင်မှုနှင့် ဦးနှောက်စွမ်းရည်များ ကျဆင်းလာခြင်းကြောင့် စိတ်သွားတိုင်းကိုယ်မပါ၊ စိတ်အလိုမကျဖြစ်ရသကဲ့သို့  စိတ်ကျဝေဒနာများပါခံစားရနိုင်ပါသည်။ သက်ကြီးသတိမေ့ရောဂါ၊ နာတာရှည်ရောဂါများခံစားရခြင်း၊ အထီးကျန်ခြင်း၊ မိမိချစ်ခင်သူများဆုံးရှုံးသွားရခြင်းတို့ကြောင့်လည်း  ကောင်းစွာအိပ်မပျော်၊  နေ့ညအိပ်ချိန်လွဲခြင်းမှသည်  စိတ်ကယောင်ကတမ်းဖြစ် လာတတ်သည်။   ထင်ယောင်ထင်မှားဖြစ်ခြင်း၊   မိသားစုဝင်များကို အကောင်းမမြင်ခြင်း၊ သံသယဝင်ခြင်း၊  ဒေါသမထိန်းနိုင်ခြင်းနှင့်အတူ  အပြုအမူနေထိုင်ပုံပြောင်းလဲလာတတ်သည်။

အစာကြေစေသည့် Enzyme  များထုတ်လုပ်မှုအားနည်း၍   အစာကောင်းစွာမခြေနိုင်ခြင်း၊ သွားများကျိုးပဲ့ မစုံလင်တော့သဖြင့် ကြေညက် အောင်မဝါးနိုင်ခြင်း၊ အစာမျိုခြင်းကိုလုပ်ဆောင်ပေးသော ကြွက်သား များအားနည်းလာသဖြင့်  သီးလွယ်ခြင်း၊  အူလှုပ်ရှားမှုနည်းလာသော ကြောင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းများ ခံစားရနိုင်သည်။ မူလကပင် အစားနည်းလာပြီး အစာချေဖျက်မှုအားမကောင်းခြင်းကြောင့် စားသလောက် အာဟာရ မပြည့်ဝဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ အာဟာရမပြည့်ဝခြင်း၊ ကိုယ်ခံစွမ်းအား စနစ်ကျဆင်းလာခြင်းကြောင့်လည်း ရောဂါပိုးများ အလွယ်တကူဝင်ရောက်ပြင်းထန်နိုင်ပြီး ပြန်လည်နာလန်ထရန်ခက်ခဲကြသည်။ ရောဂါ ကာကွယ်ဆေးများကိုပင် ထိရောက်စွာတုံ့ပြန်မှုမရှိသောကြောင့် ထပ်မံ ထိုးနှံရန် လိုအပ်ပါသည်။ ကျောက်ကပ်မှ အညစ်အကြေးများစွန့်ထုတ်နိုင် သည့် စွမ်းရည်လျော့နည်းလာခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အဆိပ်အတောက် ဖြစ်စေသော ဓာတ်သဘာဝများစုပုံလာနိုင်သည့်အပြင် သောက်သုံးနေရ သော ဆေးဝါးများ၏ဆိုးကျိုးများကို ပို၍ခံစားရနိုင်ခြေရှိသည်။ Insulin ဟော်မုန်းကို တုံ့ပြန်မှုနည်းလာခြင်းကြောင့်လည်း ဆီးချိုရောဂါခံစားရစေ ပါသည်။

သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် အဖြစ်များသောရောဂါများ

ထိုကဲ့သို့ အသက်အရွယ်ရလာသည်နှင့်အမျှ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းပြောင်းလဲ လာမှုများကြောင့် သွေးတိုး၊ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊ ခြေလက်သွေး ကြောများ သွေးလျှောက်နည်းလာသည့်ရောဂါနှင့် နှလုံးအားနည်းခြင်း များဖြစ်လာကြသည်။ ဦးနှောက်သွေးကြောပိတ်ဆို့မှုကြောင့် လေဖြတ် ရောဂါခံစားရနိုင်သကဲ့သို့ ဦးနှောက်တွင်း ရှိရမည့်ပုံမှန်ဓာတ်ပစ္စည်းများ မထုတ်ဘဲ ပုံမှန်မဟုတ်သောဓာတ်သဘာဝများစုပုံလာမှုကြောင့် ပါကင် ဆန်ရောဂါ(Parkinson’s disease)၊ သက်ကြီးသတိမေ့ရောဂါ(Dementia) များခံစားရနိုင်ပါသည်။ ဆီးချိုရောဂါနှင့် Thyroid ဟော်မုန်းနည်းသည့် ရောဂါ၊ အဆုတ်ပွ၊ အဆုတ်ရောင်ရောဂါ၊ နာတာရှည်ကျောက်ကပ်အား နည်းရောဂါ၊ အရိုးပွ၊ အဆစ်ရောင်၊ ကျီးပေါင်းရောဂါများလည်း ခံစားကြ ရသည်။ အတွင်းတိမ်၊ ရေတိမ်ဖြစ်လာခြင်းနှင့်အတူ အမြင်၊ အကြားအာရုံ များလည်း လျော့နည်းလာရသည်။ ခန္ဓာကိုယ်ဟန်ချက်မထိန်းနိုင်ခြင်း၊ကြွက်သားများအားနည်းလာခြင်းကြောင့် အရိုးကျိုးလွယ်ပြီး တင်ပါးဆုံ ရိုး၊ ပေါင်ရိုးကျိုးကာ အိပ်ရာထဲလဲရသည့်အဖြစ်သို့ရောက်ရသည်။ ကိုယ်ခံ စွမ်းအားစနစ်အားနည်းခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ရောဂါပိုး အလွယ် တကူဝင်ရောက်နိုင်သည့်အပြင်  ကင်ဆာရောဂါကိုလည်း  ခံစားကြရပါသည်။ သက်ကြီးရွယ်အိုများသည် အဓိကအားဖြင့် နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ် ရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါ၊ အဆုတ်ရောဂါတို့ဖြင့် အသက်ဆုံးရှုံးကြရသည်။ အသက်ရလာသည်နှင့်အမျှ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း အထွေထွေအားနည်းနေ သောကြောင့် ရောဂါတစ်ခုဝင်ရောက်လာပါက ပြန်လည်ကောင်းမွန်ရန် ခက်ခဲပြီး အသက်အန္တရာယ်တွေ့ကြုံနိုင်ပါသည်။

သက်ကြီးရွယ်အိုများကျန်းမာသောလူနေမှုဘဝရစေရန် လုပ်ဆောင်သင့်သည်များ

အသက်အရွယ်ရလာသော်လည်း ကိုယ်စိတ်တက်ကြွလန်းဆန်းစွာနေထိုင်ခြင်း၊ လူမှုဆက်ဆံရေးအသိုင်းအဝိုင်းကို ဆက်လက်တည်ဆောက် ထားခြင်းဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ရှိသောသက်ကြီးလူမှုဘဝကိုရရှိပြီး ပျော်ရွှင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။  ခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးအတွက်  တတ်နိုင်သမျှတက်ကြွစွာနေထိုင်ရပါမည်။ လူကြီးများနှင့်သင့်လျော်သော ကြွက်သား ပျော့ပျောင်းစေသည့် တိုက်ချိ၊ ယောဂကဲ့သို့  လေ့ကျင့်ခန်းများ၊  နှလုံး၊ အဆုတ်ဆောင်ရွက်မှုကိုကောင်းစေသော Aerobic လေ့ကျင့်ခန်းများ၊ ကြွက်သားများကိုသန်မာစေပြီး    ခန္ဓာကိုယ်ဟန်ချက်ထိန်းနိုင်သောလေ့ကျင့်ခန်းများ  ပုံမှန်လုပ်ဆောင်သင့်သည်။  လေကောင်းလေသန့်ရှူရှိုက်ရင်း နေ့စဉ်လမ်းလျှောက်ခြင်းကပင် ကျန်းမာရေးကိုအထောက် အကူပြုနိုင်ပါသည်။ အသက်အရွယ်ကြီးသူများ အုပ်စုလိုက် တိုက်ချိ ကစားခြင်း၊ တေးသီချင်းများဖြင့်ကခုန် လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ခြင်း၊ စုပေါင်း လမ်းလျှောက်ခြင်းသည် ပို၍သွက်လက်ပျော်ရွှင်စေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အာဟာရပြည့်ဝသည့် အသီးအရွက်၊ အသား၊ ငါး၊ အစေ့အဆန်၊ အသီး အနှံများကို စုံလင်စွာ ကြေညက်လွယ်အောင် ချက်ပြုတ်စားသောက်သင့်ပါသည်။ ရေကိုလည်း လုံလောက်စွာသောက်ရန် လိုအပ်သည်။ တတ်နိုင်သမျှ  အိပ်ချိန်မှန်ရန်၊  အိပ်စက်မှုဝေဒနာများမခံစားရရန်  တရားထိုင်၊ တရားနာခြင်း၊ မိမိအိပ်ရာနေရာကို အိပ်ချင်စဖွယ်သပ်ရပ်စွာထားခြင်း၊ လိုအပ်ပါက ဆေးဝါးအကူအညီရယူကာ ကောင်းမွန်သောအိပ်စက်ခြင်းကို ရယူကြရပါမည်။ ပုံမှန် နှစ်စဉ်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ပြီး    မိမိတွင်တွေ့ရှိသောရောဂါအလိုက်   စနစ်တကျကုသမှုခံယူရမည့်အပြင် လိုအပ်သည့်ကာကွယ်ဆေးများ ထိုးနှံထားသင့်သည်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်ပေးမည့်  ဆရာဝန်နှင့်လည်း  ပုံမှန်တွေ့သင့်သည်။ ဆေးလိပ်၊  အရက်သောက်ခြင်းသည်  မိမိကျန်းမာရေးကိုပိုဆိုးစေနိုင်သဖြင့် ရှောင်ကြဉ်သင့်သကဲ့သို့ ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးနှင့် ခြေထောက်များကို သန့်ရှင်းနေရန်လည်း ဂရုတစိုက်ဆောင်ရွက်ရပါမည်။

စာဖတ်ခြင်း၊ ခေတ်နှင့်အညီပြောင်းလဲမှုများကို မျက်ခြည်မပြတ် လေ့လာနေခြင်း၊ ဘာသာစကား သို့မဟုတ် မိမိစိတ်ဝင်စားရာပညာရပ်များကို စဉ်ဆက်မပြတ်သင်ယူလေ့လာနေခြင်း၊ ဉာဏ်စမ်းကစားခြင်းများဆောင်ရွက်ခြင်းသည် ဦးနှောက်စွမ်းရည်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။ မိမိဝါသနာပါရာအလုပ်များ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် စိတ်တည်ငြိမ်မှု၊   စိတ်ပျော်ရွှင်မှုရစေပါသည်။   စိတ်စွမ်းရည်ဆိုင်ရာကျင့်စဉ်များ၊  စိတ်ကိုလျှော့ချပေးသည့်လေ့ကျင့်ခန်းများ လုပ်ဆောင်ခြင်း၊  တရားထိုင်၊  ပုတီးစိပ်ခြင်း၊  သဘာဝအလှအပများကိုခံစားခြင်း၊ သာယာနာပျော်ဖွယ်တေးသီချင်းများနားထောင်ခြင်းသည် စိတ်ဖိစီးမှု လျော့နည်းကာ စိတ်စွမ်းရည်တိုးတက်စေပါသည်။  ထို့ပြင်  မိသားစု၊ မိတ်ဆွေ၊ အပေါင်းအသင်း၊  ဆွေမျိုးများနှင့်  အဆက်အသွယ်မပြတ် ထိတွေ့နေခြင်း၊ ဖုန်းပြောခြင်း၊ တွေ့ဆုံပွဲများကျင်းပခြင်း၊ ခရီးစုဝေးသွားခြင်းသည်  စိတ်ပျော်ရွှင်မှုရစေပြီး  စိတ်ကျန်းမာရေးကို ပိုမိုကောင်းမွန် စေပါသည်။ မိမိနှင့်ဆက်ဆံနေရသူများကို အကောင်းမြင်စိတ်၊ ကျေးဇူးတင်စိတ်ဖြင့်နေထိုင်ခြင်းသည် မိမိဘဝကို ပို၍ကျေနပ်ပျော်ရွှင်စေပါသည်။

ထို့ပြင် သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် လုံခြုံဘေးကင်းစေမည့် နေထိုင်ရာဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးပေးရန်လိုသည်။ ချော်မလဲစေရန် ရေချိုးခန်းတွင် မလဲနိုင်သည့် အခင်းများခင်းပေးခြင်း၊ အိမ်သာအထလွယ်ကူစေရန်နှင့် ရေချိုးခန်းအတွင်း အဆင်ပြေစေရန် လက်ကိုင်တန်းများတပ်ဆင်ခြင်း၊ အခန်းတွင်း အလင်းရောင်လုံလောက်စွာထားခြင်း၊ လိုအပ်သောပစ္စည်းများအခန်းအတွင်း အလွယ်တကူရရှိအောင်ပြုလုပ်ပေးခြင်း၊ သွားလာမှုလွယ်ကူစေသည့် အကူတုတ်ကောက်၊  Wheel  Chair  များထားရှိခြင်း၊ နားကြားကိရိယာတပ်ဆင်ခြင်း စသည့်အထောက်အပံ့များပေးထားရပါမည်။ ခေတ်နှင့်အညီ လူမှုကွန်ရက်မှသတင်းများသိနိုင်ရန်၊ ရုပ်ရှင်၊ ဗီဒီယိုများကြည့်နိုင်ရန်၊   TV ၊ စမတ်ဖုန်းများအသုံးပြုတတ်ရန်  သင်ကြားပေးရန်လိုပါသည်။ စိတ်ခံစားချက်ကိုပြောဆိုနိုင်သော စကားပြောဖော် မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းများရှိခြင်း၊   အဖော်ပြုစောင့်ရှောက်မည့်သူဆွေမျိုးသားချင်းများထားရှိခြင်း၊ မိသားစုမှလည်း သည်းခံနားလည်မှု ဖြင့် ဖြစ်ချင်သည်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်းဖြင့် အထီးကျန်မှုဝေဒနာမှ ကင်းဝေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ မိမိကိုးကွယ်ရာဘာသာအလိုက်  ဘာသာရေး အဆုံးအမများ လက်ခံကျင့်သုံးစေခြင်းဖြင့်လည်း စိတ်ကျေနပ်မှု၊ စိတ် အေးချမ်းမှုကို ရစေနိုင်ပါသည်။

သက်တမ်းအရ အိုမင်းလာသောကြောင့်  ခန္ဓာကိုယ်၊  စိတ်ပိုင်းနှင့်ဦးနှောက်စွမ်းရည်များကျဆင်းလာသော်လည်း ကျန်းမာသောနေထိုင်မှု ဘဝကို  ကျင့်သုံးနေထိုင်ခြင်းဖြင့်  ဘဝကို  အနှစ်သာရရှိစွာနေထိုင်ကာအိုမင်းခြင်းကိုနှေးသွားအောင် လုပ်ဆောင်ကြရပါမည်။ အိုခြင်းသဘော နှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်စဉ်များကို မိမိကိုယ်တိုင်က နားလည်သဘော ပေါက်ရန်လိုအပ်ပြီး မိသားစု၊ မိတ်ဆွေအသိုင်းအဝိုင်းမှလည်း ဝိုင်းဝန်း ဖေးမကူညီစောင့်ရှောက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။  အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများမှလည်း  ခိုကိုးရာမဲ့ဘိုးဘွားးများကို စနစ်တကျ ပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်း၊   တတ်စွမ်းသူများက  ဝိုင်းဝန်းကူညီပံ့ပိုးခြင်းဖြင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများ၏ဘဝစိုပြည်စေ‌ရေး ကြိုးပမ်းကြရမည်ဖြစ်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။

Source: https://myawady.net.mm/stories

အဲကွန်း (Aircon)သည် အခန်းတွင်းအပူချိန်ကို စုပ်ယူလျှော့ချပေးသည့်   တီထွင်ဆန်းသစ်မှုဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၅၀ ကျော် အဲကွန်းပေါ်ခါစက နေအိမ်တိုက်ခန်းများအတွက်သာ အသုံးပြုခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်း ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်ဝန်းကျင်မှစကာကားများတွင်ပါ အဲကွန်းတပ်ဆင်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ဇိမ်ခံဆလွန်းကားများ၊ ဈေးကြီးပေး ဝယ်ရသော ကားအကောင်းစားများတွင်သာ တပ်ဆင်ပေးနိုင်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ကားအကြီး၊ အသေးအမျိုးမျိုးတွင် အဲကွန်းမပါသောကားဟူ၍ မရှိတော့ပေ။

ကားအဲကွန်း၏ကောင်းကျိုးမှာ ပူအိုက်ခြင်း၊ လေလုံ၍အသက်ရှူကျပ်ခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်သည့်အပြင် မိုးတွင်းအခါ မိုးရွာ၍ ကားမှန်အလုံပိတ်မောင်း သောအခါ   အတွင်းမှအပူငွေ့ပြန်ပြီး   မှန်များမှုန်ဝါးကာ  ပြင်ပသို့  ကောင်းစွာမမြင်ရခြင်းကိုပါ  အကာအကွယ်ပေးသည်။ မိုးရွာသောအခါ ပြင်ပအအေး ဓာတ်ကြောင့် လူ၏ကိုယ်မှ အငွေ့များထွက်လာကာ အတွင်းမှန်များ မှုန်ဝါးသွားလျှင် အဲကွန်းမှ စုပ်ယူ ပေးသည့်အပြင် အအေးဓာတ်ကို ထုတ်လွှတ်ပေး သဖြင့် ကားစီးသူများအတွက်  အေးပြီး သက်သောင့်သက်သာဖြစ်စေသည်။

သို့သော် အပူပိုင်းဒေသများတွင် အလွန်နေပူပြင်းသောအချိန်   ကားအဲကွန်းဖွင့်စီးသူများမှာ အေးနေရာမှ ရုတ်တရက် တံခါးဖွင့်ပြီး အဆင်းတွင် ပြင်ပ အပူရှိန်ကြောင့် မူးဝေကာ  လဲကျသူ၊  သတိလစ်သူ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင်     အပူအအေးတုံ့ပြန်မှုကြောင့်ဦးနှောက်သွေးကြောပြတ်ကာ အသက်သေဆုံးရသူများရှိလာသည်အထိ တွေ့ရှိလာရသည်။ ညပိုင်း အဲကွန်းဘတ်စကားကြီးများဖြင့် ခရီးသွားသူများတွင်လည်း ပါးတစ်ခြမ်းရွဲ့ခြင်း၊ မျက်နှာနှင့် ကိုယ်တစ်ခြမ်းလေဖြတ်ခြင်းများပါ တွေ့ကြုံလာရခြင်းကို မကြာခဏ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများတွင် တွေ့လာရသည်။

ကားအဲကွန်းဖွင့်စီးသူများ၏   အနေအထားကို လေ့လာကြည့်သောအခါ နေပူထဲမှ ကားထဲဝင်ပြီး နောက် အဲကွန်းဖွင့်စီးသူ၊ကားထဲမဝင်မီကပင် အဲကွန်းကြိုတင်ဖွင့်ထားသောကားအတွင်းသို့ နေပူထဲမှလာပြီး ဝင်ထိုင်လိုက်မိသူ၊ နေအိမ်မှကား အဲကွန်းဖွင့်စီးလာပြီး နေပူပြင်းသော တစ်နေရာ အရောက်တွင်ကားထဲမှ အပြင်သို့ထွက်လိုက်သူစသည်ဖြင့်အခြေအနေမတူ   ကွဲပြားမှုသုံးမျိုးကို တွေ့ရသည်။  ထိုသူများတွင်   အသက်ငယ်ရွယ်သူများမှာ ဘာမျှမဖြစ်သော်လည်း အသက် ၄၀ ကျော်၊ ၅၀   အတွင်း  သက်လတ်ပိုင်းများတွင် ခေါင်းမူးခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်းဝေဒနာများ ခံစားရကြောင်း တွေ့ရ သည်။ အသက် ၆၀ ကျော်၊ ၇၀ ခန့်လူကြီးများမှာ ခေါင်မူးရုံသာမက ရုတ်တရက်လဲကျခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း၊ ဦးနှောက်သွေးကြောပြတ်ခြင်းများပါ ဖြစ်လာနိုင်သည်။

အပူ၊ အအေး ဝိရောဓိကြောင့် ကားအဲကွန်းဖွင့်စီးသူများ   လိုက်နာစေလိုသည့်   အချက်သုံးချက်ကို တင်ပြလိုပါသည်။

- ကားအဲကွန်းမဖွင့်မီ  စက်နှိုးပြီး ကားမှန်တံခါး များအားလုံးချထားပါ။ ပြင်ပလေဝင်ပြီးနောက်  မှ ကားအဲကွန်းကို အနိမ့်ဆုံးမှစ၍ ဖွင့်ပါ။ ထို့နောက်မှ မှန်များပြန်တင်ပြီးစီးလျှင်  အပူ၊   အအေး ရုတ်တရက် အပြောင်းအလဲမဖြစ်စေနိုင်ပါ။

- နေပူချိန် အဲကွန်းသုံးသောကားဖြင့် အပြင်သွား လျှင် ရေသန့်ဘူးယူဆောင်သွားပါ။ နေပူပြင်းသည့်နေရာ၌ကားရပ်ရပါက အပြင်သို့မထွက်မီ  ရေအဝသောက်ပြီးမှထွက်လျှင် ရုတ်တရက်ဦးနှောက်သို့ သွေးဆောင့်တက်ခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်သည်။

- အဲကွန်းကြိုတင်ဖွင့်ထားသည့်ဘတ်စကားများပေါ်သို့ နေပူထဲမှလာပြီး တက်စီးလျှင်လည်း မတက်မီက ကြိုတင်ပြီး ရေအေးသောက်ထားပါ။ တချို့လူကြီးများသည် ကားပေါ်တွင်ဆီးသွားချင်မည်စိုးသဖြင့် ရေမသောက်ဘဲ ခရီးသွားလေ့ရှိသည်မှာ အမှားတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ထို့အတူ ညအိပ်ချိန်တွင် အဲကွန်းဖွင့်အိပ်သူများမှာလည်း အိပ်ရာမဝင်မီ ရေအေးတစ်ခွက်သောက် ပြီးမှအိပ်လျှင် ကိုယ်တွင်း(အစာအိမ်) မှ အပူနှင့် ပြင်ပ အဲကွန်းမှအအေးဓာတ်တို့ ဝိရောဓိဖြစ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရာရောက်မည်ဖြစ်သည်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော် အထက်ပါအချက်များကို  သတိပြုလိုက်နာခြင်းဖြင့်  အဲကွန်းအသုံးပြု၍အပူ၊အအေး ဝိရောဓိလွန်ကဲမှုကြောင့်  လေဖြတ်ခြင်း၊ ဦးနှောက်သွေးကြောပြတ်ခြင်းဘေးမှကင်းဝေးနိုင်ပါစေကြောင်း သတိပေးတင်ပြလိုက်ရပါသည်။       ။

သဘာဝမဟုတ်သော အအေးဓာတ်ကြောင့်  လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွင် ရောဂါအမျိုးမျိုးရနိုင်

ဩကာသလောကတွင် နေမင်းမှ ထုတ်လွှတ်သော တေဇောဓာတ် လွှမ်းမိုးသည်။  ထိုတေဇောဓာတ်သည်ပင် ပူခြင်း၊ အေးခြင်းကိုပြုသည်။ ပူမှု၊ အေးမှု တေဇောပြုဟု ဆိုသည်။ တေဇောဓာတ်နှစ်ပါးရှိသည်။ ဥဏှတေဇောနှင့် သီတတေဇောတို့ဖြစ်သည်။ ထိုနှစ်မျိုး မပိုမလို ညီမျှနေလျှင် ကမ္ဘာလောကကြီး သာယာနေမည်ဖြစ်သည်။  နေ့တွင်ပူပြီး  ညတွင် အေးသည်မှာ နေ့စဉ် တွေ့ကြုံနေကျဓမ္မတာပင်ဖြစ်သည်။ နေ့ချည်းပဲဖြစ်နေမည်၊ ညချည်းပဲဖြစ်နေမည် ဆိုလျှင် ကမ္ဘာကြီး ပျက်စီးမည်ဖြစ်သည်။

ဥဏှတေဇော၊ သီတတေဇောဟူ၍ တေဇောဓာတ် နှစ်ပါးအကြောင်းကို တိုင်းရင်းဆေးပညာရပ်ဆိုင်ရာ ဆောင်းပါးများတွင် မကြာခဏ ဖတ်ရှုနေရသဖြင့် နားယဉ်ပြီးသားဖြစ်နေမည်ဟု ယူဆပါသည်။ အကျယ်မဟုတ်သော်လည်း အလွယ်အားဖြင့်ရှင်းပြလိုပါသေးသည်။ လူဟူသောသတ္တဝါသည် သတ္တဗေဒရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် သွေးနွေးသတ္တဝါဖြစ်သည်။နွေးသည်ဆိုခြင်းမှာ အပူလည်းမဟုတ်၊ အအေးလည်း မဟုတ်၊ အပူ၊ အအေး  နှစ်မျိုးကို  မျှတစွာရောစပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ လူ၏ခန္ဓာကိုယ်တွင် လည်ပတ်စီးဆင်းနေသော     သွေးတွင်းအနွေးဓာတ်သည် တေဇောဓာတ်ကြောင့်ဖြစ်သည်။   ထိုတေဇောဓာတ်သည် အပူ(ဥဏှတေဇော)ဓာတ်လည်းမဟုတ်၊ အအေး(သီတတေဇော)ဓာတ်လည်းမဟုတ်ပေ။

ထိုနှစ်မျိုးတို့၏   ကြားအနေအထား  မပူလွန်း၊ မအေးလွန်းသော အနွေးဓာတ်ဖြစ်သည်။ အပူဘက် သို့ ယိမ်းသွားလျှင်လည်း ရောဂါဖြစ်နိုင်သည်၊ အအေး ဘက်သို့ ယိမ်းသွားလျှင်လည်း ရောဂါဖြစ်နိုင်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ လူ၏ခန္ဓာကိုယ်အနေအထားကို ကြည့်ပါ။ ပိန်လွန်းလျှင် အပူဘက်သို့ ယိမ်းသည်။ ဝဖြိုးလွန်းလျှင် အအေးဘက်သို့ ယိမ်းသည်။ ပိန်လျှင်ဥဏှတေဇော အားသန်သည်။ ဝဖြိုးလျှင် သီတတေဇာ အားသန်သည်။    မပိန်လွန်း၊   မဝလွန်းသောအနေ အထားသာလျှင် သင့်တော်ပေသည်။

ရောဂါအနေအထားဖြင့်ပြောရလျှင် မြစ်ခြောက်နာ (တီဘီ)၊ အသည်းခြောက်နာဖြစ်သူများသည် ဥဏှတေဇောဓာတ်လွန်သောကြောင့်ဟု   ဆိုနိုင်သည်။ ထို့အတူ ဆီးချို၊ သွေးချို၊ အသည်းအဆီဖုံး၊ နှလုံး သွေးကြောပိတ်၊ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါရှိသူများသည် သီတတေဇောဓာတ် လွန်ကဲသောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ယူဆနိုင်ပေသည်။

လူ၏ခန္ဓာကိုယ် အသက်ရှင်တည်တံ့ပြီး ကျန်းမာစေရန် သွေးကြောများဖြင့် ထောက်ပံ့ထားသည်။အရိုး၊ အသားတို့ဖြင့် တည်ဆောက်ထားသည်။ ထို့ပြင် အပူဓာတ်၊ အအေးဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးထားသော ကိုယ်တွင်းအပူဓာတ်ရှိသည်။   ထိုအပူကို   'ဥသမ္မာ တေဇော'    ဟုခေါ်သည်။  အနောက်တိုင်းဆေးပညာ အလိုအရဆိုလျှင် 98.4.F သည် လူ၏ ပုံမှန်ကိုယ်တွင်း အပူချိန်ဖြစ်သည်။ ထို့ထက်ပို၍ပူလာလျှင် အဖျားရှိပြီး  နေမကောင်းဖြစ်သည်ဟု   သတ်မှတ်သည်။ ထို့ထက်ကျော်လျှင်လည်း  ဆုတ်ယုတ်သောရောဂါတစ်ခုခုဖြစ်နေပြီဟု ဆိုနိုင်သည်။

လူတို့၏သဘာဝမှာ အပူနှင့်အအေးဆိုလျှင် အအေး ကို နှစ်သက်ကြသည်။ အပန်းဖြေလျှင် အေးသော တောင်ပေါ်မြို့များသို့   သွားကြသည်။   သို့မဟုတ် ပင်လယ်ကမ်းခြေများ၊ ရေကူးကန်များသို့ သွားကြသည်။ ဤသည်မှာ သဘာဝအအေးကို ရှာခြင်းဖြစ် သဖြင့် အပြစ်ဟုမဆိုသာပေ။

သဘာဝမဟုတ်သောအအေးများသည် လူတို့၏ တီထွင်ဖန်တီးမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ပန်ကာလေနှင့် အဲကွန်း(Aircon)မှထွက်သော အအေးဓာတ်တို့ဖြစ်သည်။  ယင်းတို့မှာ သဘာဝအတိုင်းမဟုတ်သော ဖန်တီးထားသည့်အအေးဓာတ်များဖြစ်သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အအေးဓာတ်အတုဖြစ်သည်။ ရိုးရာနည်းပညာရှုထောင့်အရပြောရလျှင် သီတတေဇော အရေခြုံထားသည့် ဥဏှတေဇောဖြစ်သည်။ ထိုသီတတေဇောအတုသည် လူတို့၏ခန္ဓာကိုယ်တွင် လွှမ်းခြုံသောအခါ ကိုယ်တွင်းသက်စောင့်အပူဓာတ်နှင့် သဟဇာတမဖြစ်သောကြောင့် သွေးတိုးရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အဆီဓာတ်လွန်ကဲသောရောဂါ၊ သွေးလှည့်အဖွဲ့နှင့်   သွေးကြောများကျဉ်းမြောင်းသောရောဂါ၊ သွေးကြောပိတ်သောရောဂါ၊  လေးဖက်နာရောဂါ၊ ဂေါက်ရောဂါနှင့် နာတာရှည်ခံစားရသည့် လေဖြတ်ရောဂါများဖြစ်နိုင်သည်။

'ရောဂါဟူသမျှ  အစာမကြေခြင်းက စသည်'ဟု အာယုဗ္ဗေဒဆေးကျမ်းများက ဆိုသည်မှာ စားလိုက် သည့်အစာ ကိုယ်တွင်းရောက်မှ၊ အစာအိမ်အတွင်း ရောက်မှ ဖြစ်သောပြဿနာဖြစ်သည်။ တစ်ကိုယ်လုံး တွင်ဖြစ်သော ရောဂါအမျိုးမျိုး 'ရောဂါဟူသမျှ အအေး ကြိုက်ခြင်းက   စသည်'ဟု  ဆိုလျှင်  လွန်ကဲရာ ရောက်သဖြင့်   မဆိုချင်ပါ။   သို့သော်    မပြေးသော် ကန်ရာရှိဆိုသကဲ့သို့ အအေးကြိုက်သူများမှာ ရောဂါအမျိုးမျိုး ကျရောက်နေသည်ကို တွေ့နေရသည်။ အထူးသဖြင့်   ဆီးချို၊ သွေးချိုရောဂါနှင့် လေဖြတ်ရောဂါသည် အတော်များများကို တွေ့ရှိနေရသဖြင့်ဆင်ခြင်အပ်သော အကြောင်းအရာဖြစ်သည်။

အထူးသဖြင့်   အဲကွန်းနှင့်အအေးခံပြီး   ရေခဲ သေတ္တာထဲမှ  ရေခဲရေကို နေ့စဉ် သောက်နေသူများ၊   ရေခဲသေတ္တာတွင်   ကြာရှည်စွာ   သိုလှောင် သိမ်းဆည်းထားသော အစားအစာများကို နေ့စဉ် စားသောက်နေသူများ၊   ရေခဲရိုက်ပြီး   တာရှည်ခံအောင်  အေးခဲထားသောအသားများကို  ချက်ပြုတ်စားသောက်နေသူများသည် လူ့သက်တမ်းစေ့မနေ ကြရဘဲ အသက်တိုသည်ဆိုသည့်အချက်ကို အမှုမဲ့ အမှတ်မဲ့မနေဘဲ သတိတစ်ချက်ပြုမိစေလိုကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။      ။

Source: https://myawady.net.mm/stories

အသည်းရောင်အသားဝါ ရောဂါပိုးများမှာ အေပိုး (Hep A)၊ ဘီပိုး (Hep B)၊ စီပိုး (Hep C)၊ ဒီပိုး (Hep D)၊ အီးပိုး (Hep E)၊ အက် (ဖ်) ပိုး (Hep F) နှင့် ဂျီပိုး (Hep G) ဟူ၍ အတိုကောက် ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် အသည်းရောင်အသားဝါ (အေ) ရောဂါသည် အသည်းရောင်အသားဝါ ရောဂါပိုးများ၏ မိသားစုဝင်ပိုးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ရောဂါပိုးများမှာ အဓိက အသည်းကို တိုက်ခိုက်သည့် ပိုးဖြစ်သော်လည်း ကူးစက်ပုံခြားနားကြသည်။

အသည်းရောင်အသားဝါ (အေ) ရောဂါသည် အသည်းရောင်အသားဝါဗိုင်းရပ်စ် (အေ) ရောဂါပိုးကြောင့်ဖြစ်ပွားပြီး အလွယ်တကူကူးစက်တတ်စေ၍ ကပ်ရောဂါအသွင်လည်း ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် အစာသွင်းသည့် လမ်းကြောင်းနှင့် စအိုလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ပြန့်ပွားခြင်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် နှစ်စဉ်လူဦးရေသန်းဆယ်ချီ၍ အေပိုးကူးစက်ခံကြရသည်။ အသက်အရွယ်မရွေး ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး အထူးသဖြင့် ကလေးများတွင် ပိုမိုဖြစ်ပွားတတ်သည်။

တိုးတက်ဆဲနိုင်ငံများနှင့် တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းမှု စံနှုန်းနည်းပါးသည့် နိုင်ငံများတွင် ကူးစက်နိုင်မှုနှုန်းသည် ပိုမိုများပြားပြီး အများအားဖြင့် ငယ်ရွယ်စဉ်ကတည်းက ကူးစက်ခြင်းခံရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အေပိုးပြန့်ပွားပုံမှာ တိုးတက်ဆဲနိုင်ငံများတွင် ဖြစ်ပေါ်သည့်အတိုင်း သန့်စင်သောသောက်သုံးရေ မရရှိခြင်း၊ ပိုးရှိနေသော မသန့်စင်သည့် အစား အသောက်များမှ စားသုံးသူသို့ ကူးစက်ခြင်း၊ စနစ်တကျအိမ်သာများ အသုံးမပြုခြင်းများမှ အဓိက ရောဂါ ပြန့်ပွားကြသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

ရောဂါပိုးဝင်စတွင် လက္ခဏာတိတိကျကျ မရှိဘဲဖျားခြင်း၊ အဆစ်နာခြင်း၊ အရေပြားတွင် အနီစက်များထွက်ခြင်း၊ ဖောရောင်ခြင်း ဖြစ်တတ်သည်။

အသားမဝါခင်အဆင့်တွင် နုံးခြင်း၊ ကိုယ်လက် နာခြင်း၊ အစားအသောက်ပျက်ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ ဖျားခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ ဗိုက်အောင့်ခြင်း၊ ဝမ်းလျှောခြင်း၊ ဆီးအရောင်ရင့်ပြီး ဝမ်းအရောင်ဖျော့ခြင်းဖြစ်တတ်သည်။

အသားဝါအဆင့်တွင် မျက်လုံးနှင့် အရေပြားဝါခြင်း၊ အစားအသောက်ပျက်ခြင်းနှင့် ပျို့အန်မှု ပိုမိုဆိုးရွားလာခြင်း၊ အရေပြားယားယံခြင်း ဖြစ်တတ်သည်။

ပြင်းထန်စွာ အသည်းရောင်ပါက ရုတ်တရက်အသည်းပျက်စီး၍ အသက်အန္တရာယ် ထိခိုက်နိုင်ပါသည်။

အသည်းရောင်အသားဝါ (ဘီ) သို့မဟုတ် (စီ) ရောဂါပိုးရှိသူများ၊ အိပ်ချ်အိုင်ဗွီပိုးရှိသူများ တွင် ရောဂါဖြစ်ပွားပါက ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ခံစားရနိုင်သည်။

ရောဂါကူးစက်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများ

ရောဂါပိုးရှိသူ ခန္ဓာကိုယ်မှထွက်သော အညစ် အကြေးများပါရှိသော မသန့်ရှင်းသည့်အစား အသောက်များကို စားသောက်မိခြင်း။

မိလ္လာစနစ် မကောင်းသည့်နေရာတွင် မသန့်ရှင်းသောရေကို သောက်မိခြင်း။

အသည်းရောင်အသားဝါ (အေ) ရောဂါပိုးရှိသူ လူနာနှင့် အနီးကပ်ထိတွေ့ခြင်း၊ ပြုစုခြင်း။

ရောဂါပိုးဝင်စမှ နောက်ထပ် ရက်သတ္တပတ် နှစ်ပတ်မှ ခြောက်ပတ်ကြာသည်အထိ တခြားသူကို ကူးစက်နိုင်သည်။

ကာကွယ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများ

ကာကွယ်ဆေးရှိပါသည်။ ခြောက်လကြား နှစ်ကြိမ် ထိုးနှံရပါမည်။

အဓိက လိုအပ်ချက်သည် အစားအသောက် သန့်ရှင်းရေးဖြစ်သည်။ အစားအသောက်မှ ကူးစက်နိုင်သည့်အတွက် အစားအသောက်များကို သန့်သန့်ရှင်းရှင်းထားပါ။

အကယ်၍ အပြင်စာ ဝယ်စားမည်ဆိုပါက သန့်ရှင်းသည့်ဆိုင်ကိုရွေးချယ်ပါ။

တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေး သတိပြုပါ။ အစားအစာများကို မကိုင်တွယ်မီ၊ မချက်ပြုတ်မီ၊ အစာမစားမီနှင့် အိမ်သာအသုံးပြုပြီးတိုင်း လက်ကိုဆပ်ပြာဖြင့် စနစ်တကျဆေးကြော ခြင်းကို ဆောင်ရွက်ပါ။

အစားအစာများအား မချက်ပြုတ်မီ သန့်ရှင်းသောရေဖြင့် စင်ကြယ်စွာဆေးကြောပါ။

ဆူပွက်သည်အထိ ကျိုချက်ထားသည့်ရေ သို့မဟုတ် ရေသန့်စင်ဆေးပြား အသုံးပြုသန့်စင်ထားသည့်ရေ သို့မဟုတ် FDA အသိ အမှတ်ပြုရေသန့်ကို သောက်သုံးပါ။

အစားအစာများအား အစိမ်းစားသုံးခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ပါ၊ ယင်နားစာများကို စားသုံးခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ပါ။

အိမ်သာနှင့် မိလ္လာကန်များ ယိုစိမ့်မှုမရှိစေရန် သတိပြုပါ၊ ယင်လုံအိမ်သာသုံးစွဲပါ။

ရောဂါကူးစက်ပြန့်ပွားမှုမှ ကာကွယ်ရန် အစားအသောက်ရောင်းချသူများတွင် ရောဂါဖြစ်ပွားပါက အရေပြားနှင့် မျက်သားဝါပြီးနောက် အနည်းဆုံး ၁၀ ရက်ကြာသည်အထိ အစားအသောက် ကိုင်တွယ်ရောင်းချခြင်းအားရပ်နားပါ။

အချုပ်ဆိုသော် မိမိတို့ လက်တစ်ကမ်းတွင် အသည်းရောင်အသားဝါဗိုင်းရပ်စ် (အေ) ရောဂါပိုး များ ရှိနေနိုင်ပြီး ရောဂါပိုးဝင်တိုင်း သိသိသာသာ လက္ခဏာမပြ၍ သတိမထားမိခြင်းသာဖြစ်သည်။ ရောဂါ ရှိ၊ မရှိကို ဆေးစစ်ကြည့်လျှင်သိနိုင်သည်။ ဝေဒနာသည်အများစုသည် ရက်သတ္တလေးပတ်မှ ရှစ်ပတ်အကြာတွင် သူ့အလိုလို ရောဂါပျောက်သွားတတ်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်များအတွက် စိုးရိမ်ရသဖြင့် သတိရှိစေလိုပါသည်။ သို့ပါ၍ ဖျားခြင်း၊ အရေပြားနှင့် မျက်သားဝါခြင်းစသည့် အသည်းရောင်အသားဝါ (အေ) ရောဂါလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာပါက နီးစပ်ရာ ကျန်းမာရေးဌာနသို့ အမြန်ဆုံးသွားရောက်ပြသပါရန် သတိပေးလိုပါသည်။ ။

Source: www.moi.gov.mm

ဆားရည်ကို လည်ချောင်းနာသည့်အခါတွင် အများဆုံးအသုံးပြုကြသည်။ ထို့ကြောင့် လည်ချောင်းနာ၍ ဆားရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းသည့်အခါ မည်ကဲ့သို့ အကျိုးကျေးဇူးများရရှိစေသည်ကို ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဆားရည်ဖြင့် ပလုတ်ကျင်းသည့်အခါ ဘက်တီးရီးယားများကြောင့် လည်ချောင်းထဲရှိ အက်ဆစ်များမညီမမျှခြင်းကို ထိန်းညှိပေးသည်။ ထို့ပြင် ခံတွင်းထဲရှိ ဘက်တီးရီးယားများ မပေါက်ဖွားစေရန် ကာကွယ်ပေးသည်။ ဆားရည်ဖြင့် ပလုတ်ကျင်းခြင်းဖြင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းနှင့် နှာခေါင်းထဲရှိ ချွဲများကို ဖယ်ရှားပေးနိုင်သည်။ နာကျင်မှုများကို သက်သာစေသကဲ့သို့ ရောင်ရမ်းမှုကိုလည်း လျော့ကျစေသည့်အပြင် နှာခေါင်းတွင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားနှင့် ဗိုင်းရပ်စ် များကို ဖယ်ရှားပေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ဘက်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်စ်များကြောင့် အာသီးရောင်ခြင်းကို ဆားရည်နွေးနွေး လေးဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးလျှင် သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။ 

သွားဖုံးရောင်ခြင်း၊ သွားဖုံးသွေးထွက်ခြင်း၊ သွားဖုံးရောင်ရမ်းခြင်း၊ သွားကိုက်၊သွားနာခြင်းများကိုလည်း သက်သာစေ နိုင်သည်။ ပါးစပ်အတွင်းဖြစ်လေ့ရှိသော အနာဖြူဖြူလေးများကို သက်သာစေရန် ဆားရည်ဖြင့် ပလုတ်ကျင်းပေးလျှင် အနာသက်သာစေပြီး အနာကျက် မြန်စေနိုင်သည်။

အစာစားခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ အခြားအကြောင်းအရင်းများကြောင့်ဖြစ်စေ ခံတွင်းနံ့နံခြင်းကို သက်သာစေရန် ဆားရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးလျှင် သက်သာပျောက်ကင်းစေသည်။ သုတေသနပြုချက်များအရ တစ်နေ့လျှင် ဆားရည်နွေးနွေးဖြင့် ၃ ကြိမ် ပလုတ်ကျင်းပေးခြင်း က အသက်ရှူလမ်းကြောင်း အထက်ပိုင်းတွင် ပိုးဝင်ကူးစက်တာမျိုး မဖြစ်စေရန် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း အထိ ကာကွယ်ပေးနိုင်သည် ဟု အဆိုပြုထားကြသည်။ 

ကိုးကား- Royal A အာရုံကြောဆေး

Photo: hellosayarwon

ပေးပို့သူ- ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မီဒီယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန

အာဟာရပညာရှင်တွေက ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကိုမြှင့်တင်ဖို့ အကြံပေးတတ်ကြပြီး စားသုံးလိုက်တဲ့အစားအစာတွေက စွမ်းအင်ပိုမိုလောင်ကျွမ်းစေဖို့ အကူအညီဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုက တစ်နေ့တာအတွင်း  လမ်းလျှောက်တာ၊  လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာကနေ အသက်ရှင်သန်ဖို့  ဆဲလ်တွေလုပ်ငန်း လုပ်ဆောင်တဲ့အထိ  သုံးစွဲရတဲ့ စွမ်းအင်တွေပဲဖြစ်တယ်။ စွမ်းအင်တွေ ပိုမိုလောင်ကျွမ်းလေလေ ဇီ၀ ဖြစ်ပျက်နှုန်းများလေလေ ဖြစ်တယ်။ တက်ကြွစွာနေထိုင်တာ၊ ကြွက်သား ထုထည်များလာတာတွေက စွမ်းအင်ကို လောင်ကျွမ်းစေဖို့ အကောင်း ဆုံးပဲဖြစ်တယ်။  ဥပမာ-လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်နေတဲ့အချိန်မှာ  ဇီဝဖြစ် ပျက်မှုက သာမန်အချိန်မှာထက် ၁၅ ဆပိုမြန်စေပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာရှိတဲ့ကြွက်သားတွေက နေ့စဉ် ကယ်လိုရီ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်း အသုံးပြုပါတယ်။ ကြွက်သားသန်မာစေတဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေကို တစ်ပတ်နှစ်ကြိမ် ဒါမှမဟုတ် နေ့စဉ် နာရီဝက်ကနေ တစ်နာရီကြာအပြေး၊ ရွရွပြေး၊ လမ်းလျှောက်၊ စက်ဘီးစီး၊ ရေကူးပြုလုပ်မယ်ဆိုရင် ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုက ၉ ဒသမ  ၅ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမြန်လာပါတယ်။ ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကောင်းမွန်စေဖို့ အောက်ဖော်ပြပါအစားအစာတွေကို စားသုံးပေးဖို့လို ပါတယ်။

အစေ့အဆန်စားသင့်ပါတယ်။    သိုင်းရွိုက်လုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်ဖို့ ဆီလီနီယမ်ဓာတ်လိုအပ်ပါတယ်။ သိုင်းရွိုက်ကနေ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းထုတ်လုပ်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုနှုန်းနဲ့ အစာချေဖျက်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။ ဆီလီနီယမ်ဓာတ်ကို အစေ့အဆန်တွေကနေ ရရှိနိုင်ပြီး တစ်နေ့ကို အစေ့အဆန်ငါးမျိုးလောက် စားပေးသင့်ပါတယ်။

ပဲအမျိုးမျိုးစားသင့်ပါတယ်။ ပဲမှာပါဝင်တဲ့ ဒုတိယတန်းစားပရိုတင်းက စွမ်းအင်တွေကို လောင်ကျွမ်း စေတဲ့ကြွက်သားနဲ့ ဆဲလ်တွေကို တည်ဆောက်ပေးပါတယ်။ ပဲအမျိုးမျိုးကိုစားသုံးမယ်ဆိုရင် ပရိုတင်းများစွာရရှိ ပြီး အဆီတွေလျော့နည်းသွားစေတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ပရိုတင်း စားသုံးမှုမလုံလောက်တဲ့အခါ ကြွက်သားတွေပြိုကွဲပြီး ပရိုတင်းတွေထွက် လာစေပါတယ်။ အဲဒီအခါ ကြွက်သားတွေဆုံးရှုံးပြီး စွမ်းအင်လောင်ကျွမ်း မှုလည်း နည်းသွားပါတယ်။

အဆီထုတ်ထားတဲ့ နို့နဲ့နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေ စားသောက်သင့်ပါတယ်။

ကယ်လ်စီယမ်ဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့နို့က  ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို ကောင်းမွန်စေပါတယ်။ အစာရှောင်သူတွေအနေနဲ့ ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကောင်းမွန်စေဖို့ နို့ကိုသောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။ ပညာရှင်တွေရဲ့လေ့လာမှုအရ နေ့စဉ် နို့ပုံမှန် သောက်ပေးမယ်ဆိုရင်  အဆီပြိုကွဲမှုကိုကောင်းမွန်စေပြီး  စွမ်းအင်အသုံးပြုမှုကို ကောင်းမွန်စေလို့ ကိုယ်အလေးချိန်မတက်အောင် ကူညီပေး နိုင်ပါတယ်။

ဆန်လုံးညိုစားသင့်ပါတယ်။ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်က ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အဓိကစွမ်းအင်တစ်ခုဖြစ်တယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်မလုံ လောက်တဲ့အခါ စွမ်းအင်အသုံးပြုမှုအတွက် ပြဿနာရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်အစား  ပရိုတင်းတွေကိုဖြိုခွဲပြီး  စွမ်းအင်အသုံးပြုရ တဲ့အခါ  ကြွက်သားဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။   ဆန်လုံးညိုက စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်မှုကိုနှေးစေပြီး  ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို  ပုံမှန်ရှိနေအောင် ထိန်းပေးပါတယ်။

ကိုကိုးစားသင့်ပါတယ်။ ကိုကိုးက စွမ်းအင်ထုတ်ပေးတဲ့ ဆဲလ်တည်ဆောက်ပုံဖြစ်တဲ့ မိုက်တိုခွန်ဒရီးယားကို အားကောင်းစေပါတယ်။ ကိုကိုးက အဆီလောင်ကျွမ်းမှုကိုဖြစ်စေပြီး ကိုယ်အလေးချိန်မတက်အောင်နဲ့ အင်ဆူလင်ခံနိုင်ရည်ရှိမှုကို  လျော့နည်းစေပါတယ်။  အညိုရောင်ချောကလက်စားပေးနိုင်ပါတယ်။

ကော်ဖီသောက်သင့်ပါတယ်။ ကော်ဖီ ဒါမှမဟုတ် ကဖင်းဓာတ်ပါတဲ့လက်ဖက်ရည်တွေကို အနည်းငယ် သောက်မယ်ဆိုရင် တစ်နေ့ကို စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုက ကယ်လိုရီ ၁၀၀ လောက် တိုးလာနိုင်ပါတယ်။ လေ့လာမှုတွေအရ ကော်ဖီမှာပါဝင်တဲ့ ကဖိန်းဓာတ်က ဇီဝဖြစ်ပျက်မှု ၃ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိတိုးမြင့်နိုင်ပါတယ်။ နို့ဆီ၊ သကြားနဲ့ တခြားအရသာ တွေထပ်ဖြည့်ထားတဲ့ 3 in1 ကော်ဖီမစ်တွေကို ဆိုလိုတာမဟုတ်ပါဘူး။ သဘာဝကော်ဖီစစ်စစ်ကို နို့၊ သကြားနဲ့ သေချာဖျော်စပ်ထားတဲ့ကော်ဖီ ကိုဆိုလိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သောက်တာများရင်တော့ ဆန့်ကျင်ဘက်အကျိုး ကို  ရရှိစေပါတယ်။  ကော်ဖီသောက်တာများတဲ့အခါ  အိပ်စက်မှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေပြီး ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုနှေးလာတာကြောင့် အဝလွန် တာနဲ့ ဆီးချိုသွေးချိုအမျိုးအစား (၂) ရောဂါဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

ပင်လယ်စာစားသင့်ပါတယ်။  ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့  သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ လေ့လာမှုအရ ဇင့်ဓာတ်က သိုင်းရွိုက်ဂလင်းရဲ့ ပုံမှန်လုပ်ငန်း ဆောင်တာတွေကိုကောင်းမွန်စေပြီး  ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို ကောင်းမွန်စေပါတယ်။  ကမာကောင်တွေမှာ  တခြားအစားအစာတွေထက်  ဇင့်ပါဝင်မှုများပြီး ကဏန်း၊ ပုစွန်တွေမှာလည်း ဇင့်ဓာတ်ကြွယ်ဝလို့ စားပေးသင့်ပါ တယ်။

ဒိန်ချဉ်စားသင့်ပါတယ်။  အကျိုးပြုဗက်တီးရီးယားတွေရရှိနိုင်တဲ့ဒိန်ချဉ်ကိုစားသုံးမယ်ဆိုရင် အစာချေဖျက်မှု ကောင်းမွန်စေပြီး ခုခံစွမ်းအားစနစ်ကို မြင့်မားစေပါတယ်။ လေ့လာမှုတွေအရ အူလမ်းကြောင်းထဲက ဗက်တီးရီးယားတွေက အဝလွန်ရောဂါဖြစ်စေနိုင်သလို ဒိန်ချဉ်စား သုံးမယ်ဆိုရင်  အူလမ်းကြောင်းထဲမှာ  ကောင်းတဲ့ဗက်တီးရီးယားတွေ တိုးပွားစေပြီး အကျိုးမပြုတဲ့ဗက်တီးရီးယားတွေ နည်းသွားစေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကိုလည်း ကောင်းမွန်စေပါတယ်။

ငရုတ်သီးစားသင့်ပါတယ်။  ဘယ်အစားအစာကိုမဆို  စားသုံးလိုက်ရင် အပူထွက်လာပြီး စွမ်းအင်အဖြစ် လောင်ကျွမ်းစေပါတယ်။ ဒါကို အပူထုတ်လွှတ်တာလို့ခေါ်ပါတယ်။ ငရုတ်သီးစားတဲ့အခါ ခန္ဓာကိုယ်ပူလာ တာက ငရုတ်သီးထဲမှာ ကပ်ဆယ်စင်ဓာတ်ပါဝင်တာကြောင့် ဖြစ်တယ်။

လေ့လာမှုတွေအရ ငရုတ်သီးစားသုံးတာက အစာစားချင်စိတ်ကိုလျော့ နည်းစေပြီး ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ကယ်လ်စီယမ်ရရှိမှုကို လျော့နည်းသွားစေပါတယ်။ ချင်းနဲ့နနွင်းတွေကလည်း အပူထုတ်နိုင်တဲ့ စွမ်းအင်အနည်းငယ်စီ ရှိကြပါတယ်။

ဗီတာမင်ဒီပါဝင်တဲ့အစားအစာကို စားသင့်ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ မှာ ဗီတာမင်ဒီကို ဖြည့်စွက်အာဟာရအနေနဲ့ သောက်သုံးကြပါတယ်။ လေ့လာမှုတွေအရ  အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေရဲ့  ၂၀  ရာခိုင်နှုန်းက ဗီတာမင်ဒီဓာတ်ချို့တဲ့ နေပါတယ်။ ဆယ်လ်မွန်ငါး၊ တူနာငါး၊ မှို၊  နို့၊ ကြက်ဥ စတာတွေကနေ ဗီတာမင်ဒီကို ရရှိနိုင်ပါတယ်။ အစားအသောက် တွေကနေ လုံလုံလောက်လောက်ရရှိနေမယ်ဆိုရင် ဗီတာမင်ဒီကို ဖြည့် စွက်သောက်သုံးဖို့ မလိုပါဘူး။ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ဗီတာမင်ဒီတွေအရမ်းများ ရင် ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို နှေးသွားစေပါတယ်။

ရောင်ရမ်းမှုကိုလျော့စေတဲ့အစားအစာတွေ စားသင့်ပါတယ်။ ရောင်ရမ်းမှုကိုလျော့စေပြီး   အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့ အစားအစာတွေဖြစ်တဲ့ ကောက်နှံတစ်ခုလုံးပါအစာ (ကွေကာ)၊ လတ်ဆတ်တဲ့အသီးအနှံ၊ လတ်ဆတ်တဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်  စတာတွေက  ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို  မြန်ဆန်စေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို တည်ငြိမ်စေပြီး အစားအစာကနေ ကယ်လိုရီရရှိမှုကိုလည်း လျော့နည်းစေပါတယ်။ တစ်နေ့ကို ရောင်ရမ်းမှုလျော့နည်းစေတဲ့ အစာနှစ်မျိုးလောက်စားမယ်ဆိုရင်  ကယ်လိုရီပမာဏ ၄၆ ရာခိုင်နှုန်း စားသုံးမှု လျော့နည်းသွားပါတယ်။

အစာစားတိုင်းမှာ  ပရိုတင်းပါဝင်တဲ့အစာကို စားပေးသင့်ပါတယ်။  ပရိုတင်းပါဝင်တဲ့အစားအစာကိုစားခြင်းက ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို  နာရီအနည်း ငယ်အတွင်း  မြင့်တက်စေနိုင်ပါတယ်။  ပရိုတင်းက   အစာကြေစေဖို့၊ စုပ်ယူဖို့နဲ့  ပြန်လည်ပြုပြင်ဖို့လိုအပ်တဲ့ အပိုကယ်လိုရီတွေကြောင့်ဖြစ်တယ်။ ဒါကို အစားအစာရဲ့ အပူစွမ်းအင်လို့ခေါ်တယ်။  ပရိုတင်းက ဇီဝဖြစ် ပျက်မှုနှုန်းကို ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ကစီဓာတ်အတွက် ၅ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁၀  ရာခိုင်နှုန်းတိုးမြှင့်ပေးပြီး အဆီအတွက် သုညရာခိုင်နှုန်းကနေ ၃ ရာခိုင်နှုန်းမြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ပရိုတင်းစားခြင်းက အစာပိုခံနိုင်စေပါတယ်။

လက်ဖက်စိမ်းရည်သောက်သင့်ပါတယ်။ လက်ဖက်စိမ်းရည်သောက် ခြင်းက ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုကို  ၄ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၅  ရာခိုင်နှုန်းတိုးမြင့်စေကြောင်း တချို့စစ်တမ်းတွေအရ တွေ့ရပါတယ်။ လက်ဖက်စိမ်းရည်က ခန္ဓာကိုယ်မှာသို လှောင်ထားတဲ့ အဆီတချို့ဖြိုခွဲအသုံးပြုနိုင်ဖို့ Free Fatty Acid အဖြစ် ပြောင်းလဲပေးတယ်။ အဆီလောင်ကျွမ်းမှုကိုလည်း  ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးစေပါတယ်။

ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုက နေ့တစ်နေ့ရဲ့နံနက်ပိုင်းမှာ အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့်  နံနက်စာကို များများစားသင့်ပါတယ်။  နေ့လယ်စာကိုတော့ ပုံမှန်စားပြီး ညစာကို ထမင်း ၁၂ ဇွန်း၊ အရွက်သုပ်ကြိုက်သလောက်စား၊ စွပ်ပြုတ်ရည်ကြိုက်သလောက်သောက်မယ်ဆိုရင် ကျန်းမာပြီး ပုံမှန် ကိုယ်အလေးချိန်အချိုးအဆ ဘီအမ်အိုင်(၁၈ ဒသမ ၉-၂၄ ဒသမ ၉) အတွင်း  ထိန်းထားမယ်ဆိုရင် ကျန်းမာပြီးကြံ့ခိုင်တဲ့ခန္ဓာကိုယ်ကို  အမြဲ ပိုင်ဆိုင်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

၂၁ ရာစုမှာ လူတို့ရဲ့နေထိုင်မှုစနစ်ပြောင်းလဲလာပြီး အထိုင်များလာကာ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာနည်းလာတယ်။  ပိုလျှံတဲ့အဆီတွေစုဝေးပြီး အ၀ လွန်ခြင်း၊ ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါ၊  နှလုံးသွေးကြောရောဂါ၊  သွေးတိုးရောဂါ တွေ ဖြစ်စေပါတယ်။  ဒါကြောင့်  လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်သင့်ပါတယ်။

ပြင်းထန်တဲ့အားကစားတွေလုပ်မယ်ဆိုရင်   သွေးပူလေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပြီးမှ အားကစားပြုလုပ်သင့်ပါကြောင်း အကြံပြုရေးသားလိုက်ရပါတယ်။      ။

Source: https://myawady.net.mm/stories