တရုတ်နိုင်ငံတွင်ရောက်ရှိနေသော ရုရှားလုံခြုံရေး ကောင်စီ ဒုတိယ ဥက္ကဌ မက်ဗီဒက်သည် သမ္မတ Xi Jinping နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့သည်ဟု သတင်းရရှိပါသည်။

ကိုးကား - ဒေသတွင်းမီဒီယာ

တူရကီသမ္မတ Recep Tayyip Erdogan သည် တူရကီနိုင်ငံသို့ အလုပ်သဘောခရီးစဉ်အဖြစ် ရောက်ရှိလာသော အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken ကို အန်ကာရာ လေဆိပ်တွင် လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း တူရကီသမ္မတရုံးမှ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ကိုးကား၍ TASS သတင်းအေဂျင်စီက ဖော်ပြထားပါသည်။

အဆိုပါတွေ့ဆုံပွဲသို့ တူရကီနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး Michael Goldman၊ တူရကီနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Hakan Fidan၊ သမ္မတ၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်ရှိ ဆက်သွယ်ရေးရုံးအကြီးအကဲ Fahrettin Altun၊ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာသမ္မတ၏ အကြံပေးအရာရှိချုပ် Akif Cagatay Kilic၊ သမ္မတ၏ ကိုယ်ရေးအရာရှိ Hasan Dogan နှင့် အမေရိကန် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။

အဆိုပါတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွင် တူရကီနိုင်ငံသည် ဆီးရီးယားတွင် အမျိုးသားလုံခြုံရေး ခြိမ်းခြောက်ခံရပါက အကြမ်းဖက်သမားများအား အရေးယူမည် ဖြစ်ကြောင်း တူရကီသမ္မတ Recep Tayyip Erdogan က အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinkin ကို ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ထိုအပြင် တူရကီသမ္မတက ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွင် နိုင်ငံတကာအကူအညီများလိုအပ်နေကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအား ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken သည် ဒီဇင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့ နံနက်တွင် တူရကီ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Fidan နှင့် ဆီးရီးယားအကျပ်အတည်းအကြောင်း အဓိကတွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ကိုးကား - TASS 

Photo- Reuters

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ခံသမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်သည် အမေရိကန်၏ တာဝေးပစ်လက်နက်များဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံအား တိုက်ခိုက်မှုများကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း Time မဂ္ဂဇင်းနှင့်တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ရုရှားနိုင်ငံပိုင်နက်အတွင်းသို့ မိုင်ရာနှင့်ချီသည့် ဒုံးကျည်များလွှတ်တင်ခြင်းကို လုံးဝကန့်ကွက်ပါကြောင်း၊ ၎င်းတို့က လက်ရှိစစ်ပွဲကို အရှိန်မြှင့်ပြီး ပိုမိုဆိုးရွား စေရန် လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ခံသမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က Time မဂ္ဂဇင်းကို ပြောကြားခဲ့သည်။

ကိုးကား - Time Magazine

တရုတ်နိုင်ငံသည် အချုပ်အခြာအာဏာကိုကာကွယ်ရန် လိုအပ်သည့် အစီအမံများဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး မည်သည့်“ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှု” လုပ်ဆောင်နေမှုကိုမျှ သည်းခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံက  ပြောကြားလိုက်သည်။  ထိုင်ဝမ်ကျွန်းတစ်ဝိုက်တွင် တရုတ်စစ်လေယာဉ်များ ထပ်မံတိုးလာကြောင်း၊ ရန်စနေမှုအား ရပ်တန့်ပေးရန် ဘေဂျင်းကို တိုက်တွန်းပါကြောင်း ထိုင်ဝမ်ဖက်က ပြောကြားလိုက်သည့်အပေါ်  တရုတ်ဖက်က ထိုသို့တုံ့ပြန်ပြောကြား လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုအပေါ်  တရုတ်စစ်တပ်က မည်သည့်မှတ်ချက်မှမပေးသကဲ့သို့ အတည်ပြုချက်လည်း မပေးသေးပါ။ 

တရုတ်ဖက်က ယခုကဲ့သို့ ရန်စလှုပ်ရှားနေခြင်းသည် နောင်တက်လာမည့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်ကို နိုင်ငံရေးအမှာစကားပေးပို့နေသကဲ့သို့ ဖြစ်နေကြောင်း ထိုင်ဝမ်အကြီးတန်းအရာရှိတစ်ဦးက ပြောကြားထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ပြီးဆုံးသွားသည့် ထိုင်ဝမ်သမ္မတ၏ ဟာဝိုင်အီနှင့် အမေရိကန်ပိုင်နက် ဂူအမ်ကျွန်းတို့သို့ သွားရောက်ခဲ့သည့်ခရီးစဉ်အပေါ်  အကြီးအကျယ် ဒေါသထွက်နေပြီးနောက် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်နေကြောင်း  သိရှိရသည်။

လွန်ခဲ့သည့် ၂၄ နာရီအတွင်း ကျွန်းတစ်ဝိုက်ကို  လည်ပတ်ပျံဝဲနေသော စစ်လေယာဉ် ၅၃ စင်းအပြင် ရေတပ်သင်္ဘော ၁၁ စင်းနှင့် ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကဲ့သို့အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများမှရေယာဉ်များဟု ယူဆရဖွယ် သင်္ဘောရှစ်စင်းတို့ကို တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း ထိုင်ဝမ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ယနေ့ ၁၁-၁၂-၂၀၂၄ ရက်တွင် ပြောကြားထားသည်။ 

“ခွဲထွက်ရန်အတွက်ဆို မည်သည့်အချက်ကိုမျှ ခွင့်ပြုမည် မဟုတ်သလို နိုင်ငံအချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နက်ကို ပြတ်ပြတ်သားသား ကာကွယ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း”  ဘေဂျင်းရှိ  တရုတ်-ထိုင်ဝမ်ရေးရာရုံးမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Zhu Fenglian က စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ မေးမြန်းရာတွင် ပြန်လည်ဖြေကြားထားသည်။ 

ကိုးကား - Reuters

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က သမ္မတ Yoon Suk-yeol ၏ စစ်ဥပဒေအရ အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်နှင့်ပတ်သက်သော နေရာများကို စတင်ရှာဖွေစစ်ဆေးလျက်ကြောင်း၊ သမ္မတ Yoon ၏ အရေးပေါ်အမိန့်နှင့်ပတ်သက်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် သမ္မတရုံးကို စီးနင်းဝင်ရောက်ခဲ့သည်ဟု ရဲတပ်ဖွဲ့က ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ 

နိုင်ငံ့ရဲတပ်ဖွဲ့ အေဂျင်စီ၊ ဆိုးလ်မြို့တော်ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် လွှတ်တော်အစောင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ကိုလည်း ရှာဖွေစစ်ဆေးခဲ့ကြောင်း၊ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူးများရောက်ရှိလာချိန်တွင် မစ္စတာ Yoon သည် သမ္မတရုံးအဆောက်အအုံထဲ၌ ရှိမနေဟု တောင်ကိုရီးယား Yonhap သတင်းအေဂျင်စီက ဖော်ပြထားသည်။

ရဲတပ်ဖွဲ့သည် နိုင်ငံ့ရဲတပ်ဖွဲ့အေဂျင်စီနှင့် ဆိုးလ်မြို့တော်ရဲတပ်ဖွဲ့မှ အကြီးအကဲများကိုလည်း ဆူပူအုံကြွမှု သံသယနှင့် ဖမ်းဆီးထားသည်။

အစိုးရစုံစမ်းစစ်ရေးမှူးများက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်း  Kim Yong Hyun ကို ဆူပူအုံကြွမှုအပြင် အခြားစွဲချက်များနှင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့ညက ဖမ်းဆီးထားသည်ဟု တောင်ကိုရီးယားမီဒီယာများတွင် ဖော်ပြထားသည်။ မစ္စတာ Kim က မစ္စတာ Yoon အား စစ်ဥပဒေအရအုပ်ချုပ်ရေးကြေညာရန် အကြံပေးခဲ့ကြောင်း အချို့ကပြောဆိုနေကြသည်ဟု ဖော်ပြထားရှိသည်။

ကိုးကား- NHK World

Photo- Malay Mail

 ရွေးကောက်ခံသမ္မတ Trump သည် ၎င်း၏သစ္စာတော်ခံ နှစ်ဦးဖြစ်သည့် Kash Patel နှင့် Pam Bondi တို့အား အမေရိကန်စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့နှင့် တရားရေးရာဌာန တို့၏ အကြီးအကဲအဖြစ် အဆိုတင်သွင်းခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန်ပြည်သူတို့၏ Trumpအစိုးရအပေါ် ယုံကြည်မှု ကျဆင်းစေပါကြောင်း၊ Kash Patel နှင့် Pam Bondi နှစ်ဦးတို့မှာ Trump ၏ သစ္စာခံလူယုံတော်များ ဖြစ်ကြပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် Trump က Biden အား မဲဖြင့် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ခြင်းမှာ မဲမသမာမှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူ၍ လှုံဆော်ခဲ့ကြသူများလည်း ဖြစ်ပါကြောင်း၊ Patel သည် Trump ပထမသမ္မတသက်တမ်းတွင် ထိပ်တန်းရှေ့နေအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးပြီး Bondi သည် လော်ဘီတစ်ဦးဖြစ်ပြီး Flordia ပြည်နယ်၏ ရှေ့နေ့ချုပ် (အငြိမ်းစား) တစ်ဦးဖြစ်ပါကြောင်း၊ Trump က သူတို့နှစ်ဦးအား အမေရိကန်စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့နှင့် တရားရေးရာဌာနတို့၏ အကြီးအကဲအဖြစ် အဆိုတင်သွင်းခဲ့ခြင်းသည် ၎င်း၏ အတိုက်အခံပါတီအား လက်စားချေမည့် သဘောသက်ရောက်နေခြင်းကြောင့် ပြည်သူတချို့၏ ယုံကြည်မှုကို ကျဆင်းစေပါကြောင်း၊ ထို့ပြင် FBI နှင့် Department of Justice အဖွဲ့အစည်း တို့၏ ဂုဏ်သိက္ခာ ညှိုးငယ်စေမည့် အလားအလာကို မြင်တွေ့နေရပါကြောင်း ပြည်သူ့အခွင့်အရေး ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောဆိုနေကြပါသည်။

ကိုးကား - The Guardian

ကာလရှည်ကြာစွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် သမ္မတအာဆတ်ကို သူပုန်များက ဖြုတ်ချပြီးနောက် ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ဖြစ်လာသူက နိုင်ငံတည်ငြိမ်အေးချမ်းရန် အချိန်တန်ပြီ ဟု ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက် က ပြောကြားလိုက်ပါသည်။ 

သူပုန်များအနေဖြင့် မတ်လ ၁ ရက်အထိ နိုင်ငံကိုအုပ်ချုပ်ရန် အသွင်ကူးပြောင်းရေးအစိုးရခေါင်းဆောင်အဖြစ် မိုဟာမက်အယ်လ်ဘာရှားကို ခန့်အပ်လိုက်သည်ဟု ကြေညာခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ ခန့်အပ်ခံရပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ဘာရှားက ၎င်း၏ ပထမဆုံး အင်တာဗျူးဖြစ်သည့် ကာတာ၏ Al Jazeera ရုပ်မြင်သံကြားထံ “ပြည်သူများ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရန် အချိန်တန်ပြီ” ဟု ပြောကြားလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ 

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken ကလည်း နိုင်ငံအားလုံးက ဆီးရီးယားတွင် အားလုံးပါဝင်နိုင်သော နိုင်ငံရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ထောက်ခံကြရန် တိုက်တွန်းလိုက်ပြီး ထိုစံနှုန်းများနှင့်ကိုက်ညီပါက အစိုးရတစ်ရပ်အဖြစ် အမေရိကန်က အသိအမှတ်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ကိုးကား - CNA

ယူကရိန်းပဋိပက္ခကို အနိုင်ယူနိုင်ရန်အတွက် ရုရှားက နီးစပ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး ထောက်လှမ်းရေးဌာန (SVR) အကြီးအကဲ ဆာဂေးနာရီရှကင်က ပြောကြားခဲ့ကြောင်း Reuters သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသည်။

ရုရှားသည် ယူကရိန်းက ပြိုလဲလုနီးနီး ဖြစ်နေချိန်တွင် ၎င်း၏ ဗျူဟာမြောက် ပဏာမခြေလှမ်းကို ဆုပ်ကိုင် ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိယူကရိန်းအစိုးရသည် ၎င်း၏ တရားဝင်မှုကို လုံးလုံးလျားလျား ဆုံးရှုံးသွားပြီး ၎င်းတို့ နှင့်ဆွေးနွေးရန် မသင့်လျော်ကြောင်း၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သော ရုရှားမဂ္ဂဇင်း Razvedchik (“Spy”) နှင့်အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး ထောက်လှမ်းရေးဌာန (SVR) အကြီးအကဲ ဆာဂေးနာရီရှကင်က ယူကရိန်းပဋိပက္ခသည် အဓိကအားဖြင့် ယူကရိန်းကို တိုက်ခိုက်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ အနောက်အုပ်စု ကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ပြီး ရုရှား၏ လွတ်လပ်မှုနှင့်အချုပ်အခြာအာဏာသည် အရေးကြီးကြောင်း၊ ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး ထောက်လှမ်းရေးဌာန (SVR) အကြီးအကဲက စစ်မြေပြင်တွင် ရုရှား၏တိုးတက်မှုအပေါ် အကောင်းမြင်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ “ရှေ့တန်း စစ်မျက်နှာတွင် အခြေအနေက ယူကရိန်းအတွက် မျက်နှာသာရမည်မဟုတ်ကြောင်း၊ နယ်ပယ်အားလုံးတွင်ရှိသည့်ဗျူဟာမြောက် လက်ဦးမှုများကို ရုရှားက ပိုင်ဆိုင်ထားကြောင်း၊ ၎င်းတို့၏ ပန်းတိုင်ကိုရောက်ရန် နီးစပ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ယူကရိန်းစစ်တပ်သည် ပြိုလဲလုနီးနီး ဖြစ်နေပြီးဖြစ်ကြောင်း ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးထောက်လှမ်းရေး ဌာန(SVR)အကြီးအကဲ ဆာဂေးနာရီရှကင် က ပြောကြားခဲ့သည်။

ထောက်လှမ်းရေးဌာန (SVR) အကြီးအကဲ ဆာဂေး နာရီရှကင်၏အဆိုအရ ဗလာဒီမာဇယ်လန်စကီး၏ အစိုးရသည် ၎င်း၏တရားဝင်မှုကိုလုံးဝဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ရလဒ်အနေဖြင့် ၎င်း၏ညှိနှိုင်းနိုင်စွမ်းကို ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိစစ်အုပ်ချုပ်ရေးကိုကိုးကား၍ ရွေးကောက်ပွဲအသစ်ကျင်းပရန် ငြင်းဆိုခဲ့ပြီးနောက် ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်၏ သမ္မတသက်တမ်းသည် ပြီးခဲ့သည့် မေလတွင် သက်တမ်းကုန်ဆုံးခဲ့ကြောင်း၊ ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း တည်ငြိမ်သောတိုးတက်မှုကို လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြောင်းဖော်ပြထားပါသည်။

ရုရှားက ယူကရိန်းပဋိပက္ခတွင် ၎င်း၏အဓိက ရည်မှန်းချက်များသည် ယူကရိန်း၏ ကြားနေရေး၊ စစ်မဲ့ရေး နှင့်ဖြိုခွင်းရေးတို့ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ Donetsk၊ Lugansk၊ Kherson နှင့် Zaporozhye ဒေသများ အပါအဝင် ရုရှားနယ်မြေအားလုံးမှ ယူကရိန်းထွက်ခွာပြီးသည်နှင့် ချက်ချင်းပင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်းကြေညာပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများစတင်ရန် အသင့်ရှိကြောင်းလည်း ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးထောက်လှမ်းရေးဌာန (SVR) အကြီးအကဲက အချက်ပြခဲ့ကြောင်းဖော်ပြထားသည်။

ကိုးကား - Reuters

တီဟီရန်၏ အဓိကမဟာမိတ် အာဆတ်ကို ဖယ်ရှားပြီးနောက် ဆီးရီးယား၏ ခေါင်းဆောင်သစ်အင်အားစုများနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်စကားပြောဆိုရန် လမ်းကြောင်း ဖွင့်ထားပါကြောင်း အီရန်အကြီးတန်း အရာရှိတစ်ဦးက Reuters သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။  ထိုဆွေးနွေးပွဲများကို နှစ်နိုင်ငံကြား “ရန်လိုသော အနာဂတ်အလားအလာကို တားဆီးရန်”  ရည်ရွယ်ပါကြောင်း  ၎င်းက  ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။

ကိုးကား  - Reuters

ဆီးရီးယားသမ္မတ အာဆတ် နိုင်ငံမှထွက်ပြေးသွားပြီးနောက်  မော်စကိုမြို့ရှိ  ဆီးရီးယားသံရုံးက စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ပြသသည့်အနေဖြင့် ဆီးရီးယားအလံကို ဖြုတ်ချ၍  ဆီးရီးယားတို့၏ တော်လှန်ရေးအလံဖြစ်သည့် ကြယ် သုံးပွင့်ပါအလံကို လွှင့်ထူလိုက်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ 

အလားတူ ဂျော်ဒန်နိုင်ငံရှိ ဆီးရီးယားသံရုံးကလည်း ဆီးရီးယားအလံကို ဖယ်ရှားလိုက်ကြောင်း ဂျော်ဒန် နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာက ထုတ်လွှင့်ခဲ့ပြီး ထိုသို့ ကြယ်သုံးပွင့်ပါ တော်လှန်ရေးအလံကို လွှင့်တင်ထားခြင်း ရှိ၊ မရှိအတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါကြောင်း ပြောကြားထား ပါသည်။

ထို့ပြင်  နိုင်ငံအချို့ရှိ  ဆီးရီးယားသံရုံးများတွင်လည်း   ဆီးရီးယားအလံကို ဖယ်ရှားလိုက်ကြပြီး အချို့ဆီးရီးယားသံရုံးများတွင် တော်လှန်ရေးအလံများ လွှင့်ထူထားကြပြီ ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ကိုးကား  - ALJAZEERA