မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဆီလိုအပ်မှုအခြေအနေ

 လူတစ်ဦး တစ်နေ့ဆီ ၁ ဒသမ ၇ ကျပ်သားနှုန်း စားသုံးသည်ဟု တွက်ပါက လူတစ်ဦးသည် တစ်နှစ်လျှင် ၆ ပိဿာ စားသုံးပါသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် စာရင်းအရ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူဦးရေ ၅၁ ဒသမ ၃ သန်းကျော်ဖြင့် ဆိုပါက တစ်နှစ်လျှင် ဆီတန်ချိန်  ၅  သိန်းကျော်  လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ် သည့် လုပ်ငန်းများ၊ စားသောက်ဆိုင်များ၊ ဟိုတယ်မိုတယ်တည်းခိုခန်းများ၊ တိရစ္ဆာန်အစားအစာ တွင် အသုံးပြုမှုများနှင့် အခြားသော အသုံးပြုမှုများအရ တစ်နှစ်လျှင်တန်ချိန် ၃-၄ သိန်းခန့် လိုအပ် မည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။ သို့ဖြစ်၍ တစ်နှစ်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဆီလိုအပ်ချက်မှာ တန်ချိန် ၈ သိန်းမှ ၉  သိန်းခန့်   လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။  အဆိုပါလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၂၀  ပြည့် နှစ်မတိုင်မီက တစ်နှစ်လျှင် စားသုံးဆီတန်ချိန် ၈ သိန်းကျော် တင်သွင်းခဲ့ပြီး နိုင်ငံခြားငွေ အမေရိကန် ဒေါ်လာသန်း ၆၀၀‌ ကျော်အထိ ကုန်ကျခဲ့သည်။

စားအုန်းဆီ

စားအုန်းဆီသည် ဆီအုန်းပင်များမှ  ထွက်ရှိပြီး   ဆီထွက်သီးနှံများတွင် ဆီထုတ်လုပ်နိုင်မှု အများဆုံးဖြစ်ခြင်းကြောင့် စားသုံးဆီများတွင် စားအုန်းဆီသည်    နေရာရရှိလာသည်ကို  တွေ့နိုင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသို့ စားအုန်းဆီကို ၁၉၇၆ ခုနှစ်ခန့်မှ စတင်တင်သွင်းခဲ့သည်ဟု သိရသော်လည်း အများအပြား တင်သွင်းလာသည်မှာ  ၁၉၉၀   ပြည့်နှစ်တွင်မှဖြစ်သည်။   ထိုစဉ်က   စားအုန်းဆီသည် ဈေးနှုန်းသက်သာခြင်းကြောင့်  ဝင်ငွေနည်းသော လုပ်သားပြည်သူများအတွက်  ဈေးသက်သက်  သာသာဖြင့် စားသုံးနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

စားသုံးဆီတစ်မျိုးချင်း၏ အားသာချက် အားနည်းချက်များ

 စားသုံးဆီတစ်မျိုးချင်း အနေဖြင့် အားသာချက်၊ အားနည်းချက်များရှိကြသည်။ ထိုအထဲတွင် စားသုံးဆီများအကြောင်း  သိထားသင့်သည်မှာ စားသုံးဆီတိုင်းတွင်  ပြည့်ဝဆီ (Saturated fatty acid)၊ မိုနိုမပြည့်ဝဆီ (Monounsaturated fatty acid) နှင့် ပိုလီမပြည့်ဝဆီ (Polyunsaturated fatty acid) ဟူသော  အမျိုးအစားသုံးမျိုးသာ ပါဝင်ကြသည်။

ပြည့်ဝဆီ  (Saturated fatty acid) ပါဝင်မှုများသော ဆီသည်  ကျန်းမာရေးကို  များစွာထိခိုက်စေနိုင်သည်။   မိုနိုမပြည့်ဝဆီ (Monounsaturated fatty acid)  နှင့်ပိုလီမပြည့်ဝဆီ (Polyunsaturated  fatty acid) များသည် ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းမွန်သည်။

မပြည့်ဝဆီထဲတွင် ပါဝင်သော အိုမီဂါ- ၃ သည် ကျန်းမာရေးအတွက် အထူးကောင်းမွန်သည်ဟုဆိုသည်။   ထိုအထဲတွင် ပြည့်ဝဆီ (Saturated fatty acid) ပါဝင်မှုများသော ဆီများမှာ  ဝက်ဆီ၊  အမဲဆီနှင့်  စားအုန်းဆီတို့ဖြစ်ကြပြီး အဆိုပါဆီများကို စားသုံးပါက လူ့ခန္ဓာကိုယ်၏  သွေးကြောများကိုကျဉ်းစေကာ  နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊ သွေးတိုးရောဂါနှင့် လေဖြတ်ရောဂါတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု ဆိုသည်။

ထိုအချက်အပြင်  အရေးကြီးသော အချက်တစ်ခုမှာ  စားသုံးဆီများ၏ အရည်အသွေးတစ်ခုအဖြစ်   သတ်မှတ်ထားသော   အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုး (Iodine Value - IV) ပါဝင်မှုရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးသည် ပြည့်ဝဆီ၊ မပြည့်ဝဆီတို့နှင့် သက်ဆိုင်နေ၍  ပြည့်ဝဆီများလေလေ  အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးနည်းလေလေဖြစ်ပြီး   ပြည့်ဝဆီနည်း၍  မပြည့်ဝဆီများလေလေ  အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးများ လေလေဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် စားသုံးဆီများကို စားသုံးရန်အတွက် ရွေးချယ်မည်ဆိုပါက အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးများသော ဆီများကိုသာ‌ ရွေးချယ်စားသုံးသင့်သည်ဟု အကြံပြုလိုသည်။ ပြည်တွင်း၌ အများဆုံးထုတ်လုပ်သော  စားသုံးဆီများဖြစ်သည့် မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီနှင့် နေကြာဆီတို့သည် အားသာချက်များစွာရှိသည်ကို အများသိရှိပြီးဖြစ်သည်။ ထိုဆီများနှင့် နိုင်ငံခြားငွေများသုံးစွဲပြီး   တင်သွင်းနေရသော စားအုန်းဆီတို့ကို နှိုင်းယှဉ်၍ တင်ပြလိုသည်။

မြေပဲဆီကို ပထမဦးစွာ ကြည့်မည်ဆိုပါလျှင် မြေပဲဆီတွင်ပါဝင်သော အာဟာရဓာတ် မိုနိုမပြည့်ဝဆီ ၄၆ ဂရမ်၊  ပိုလီမပြည့်ဝဆီ  ၃၂  ဂရမ်ပါဝင်ပြီး ကျန်းမာရေးအတွက် မကောင်းသော ပြည့်ဝဆီမှာ ၁၇ ဂရမ်ခန့်သာ   ပါဝင်သည်ဟုသိရသည်။ မြေပဲ၏အားသာချက်တစ်ခုမှာ အချို့သောဆီများကဲ့သို့  အရောင်အနံ့ချွတ်ရန်မလိုအပ်ဘဲ သဘာဝအတိုင်း ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်နိုင်သဖြင့် သဘာဝအရောင် အရသာများအတိုင်းရရှိစေသည်။  မြေပဲဆီတွင် ကိုလက်စထရော မပါဝင်သကဲ့သို့ ကျန်းမာရေးအတွက် လိုအပ်သော ဗီတာမင်အီးနှင့် သွပ်ဓာတ်များ ပါဝင်ကြသည်။ 

မြေပဲတွင် အဓိကသတိပြုရမည်မှာ မခြောက်သွေ့လျှင် အာဖလာတောက်ဆင်မှိုဆိပ် ပါဝင်လာမည်ဖြစ်သည်။ အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးမှာ ၈၅ မှ ၁၁၀ ဂရမ်/ ၁၀၀ ဂရမ်အထိပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ရောနှောဆီအဖြစ် အခြား အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးနိမ့်သောဆီ   (ဥပမာ- စားအုန်းဆီ အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုး ၅၈)  ဖြင့် ရောနှောပါက ရော‌နှောဆီသည်   စားအုန်းဆီသက်သက်ထက် အရည်အသွေးတက်လာမည်ဖြစ်သည်။  မြေပဲဆီကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်   လူကြိုက်အများဆုံး ဆီအဖြစ် သတ်မှတ်ရမည်ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။

စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုတွင်လည်း  အများဆုံးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်း၊ စိတ်ချရသော နာမည်ကြီး ဆီစက်ကြီးများကလည်း မြေပဲဆီများ ကြိတ်ခွဲဖြန့်ဖြူးနေခြင်းတို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ဆိုပါက မြေပဲ ဆီကို စားသုံးရန် အသင့်ဆုံးအခြေအနေဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ စားသုံးဆီဖူလုံပါက မြေပဲဆီကိုသာ လူထုက‌ရွေးချယ် စားသုံးကြမည်မှာ သေချာလျက်ရှိသည်။

ပုံမှန်နေကြာဆီ ၁၀၀ ဂရမ်တွင် ပိုလီမပြည့်ဝဆီ (အိုမီဂါ-၃နှင့် အိုမီဂါ-၆)  ၆၅ ဒသမ ၇ ဂရမ်၊ မိုနိုမပြည့်ဝဆီ (အိုမီဂါ-၉၊ အိုးလီရစ်အက်စစ်) ၁၉ ဒသမ  ၅ ဂရမ်၊ ပြည့်ဝဆီ ၁၀ ဒသမ  ၃ ဂရမ်တို့ပါဝင်သည်။  နေကြာဆီ၏ ရူပဓာတုဂုဏ်သတ္တိများတွင် အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုး ၇၈ မှ ၁၂၂ ဂရမ်/ ၁၀၀ ဂရမ်အထိ ပါဝင်နေသည်ကို  တွေ့ရကြောင်းသိရသဖြင့် နေကြာဆီသည် မြေပဲဆီထက်ပင် ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သည်ဟု   ဆိုနိုင်သည်။   နေကြာဆီ၏ အားသာချက်တစ်ခုမှာ အာဖလာတောက်ဆင်မှိုဆိပ် လုံးဝကင်းစင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။ မှိုဆိပ်ကင်းစင်သည့်အပြင် ဗီတာမင်ကေနှင့်  ဗီတာမင်အီးကြွယ်ဝခြင်း၊ ကျန်းမာ‌ရေးအတွက် အထူးကောင်းမွန်သည့် အိုမီဂါ-၃ နှင့် အိုမီဂါ-၉ တို့ များစွာပါဝင်သည်။ နေကြာဆီကို  ဆီပါးသည်ဟု ယူဆကြသော်လည်း အမှန်မှာ နေကြာဆီသည် အနံ့၊ အရသာကောင်းမွန်သဖြင့်      ချက်ပြုတ်ခြင်းအပြင် ကြော်လှော်သည့် နေရာတွင်လည်း သုံးစွဲနိုင်သည်။

နှမ်းဆီ ၁၀၀ ဂရမ်တွင် ပါဝင်သော အာဟာရဓာတ်များတွင် မိုနိုမပြည့်ဝဆီ အိုးလီရစ်အက်စစ်  ၄၂ ဂရမ်၊ ‌ပိုလီမပြည့်ဝဆီ  လီနိုလီရစ်အက်စစ် ၄၃ ဂရမ်၊ ပြည့်ဝဆီ ၁၅ ဂရမ်နှင့် ဗီတာမင်ကေနှင့်အီးတို့    ပါဝင်ကြသည်။  ကိုလက်စထရောလည်း   မပါဝင်ပါ။ အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးမှာလည်း ၁၀၄ မှ ၁၂၀ ဂရမ်/၁၀၀ ဂရမ်အထိ ပါဝင်ကြသည်။ နှမ်းဆီကို မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးသကဲ့သို့   မက်မက်မောမော  စားသုံးကြသည်။  ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေးအဖြစ်  သုံးစွဲလေ့ရှိပြီး အိန္ဒိယတွင် လိမ်းဆေးအဖြစ်လည်း သုံးစွဲလေ့ရှိသည်။

နှမ်းဆီကိုကြော်ရာတွင် အမြှုပ်ထွက်များသည်ဟုဆိုကာ အိမ်ရှင်မများက  ကြိုက်နှစ်သက်မှု နည်းတတ်သော်လည်း  အမှန်အားဖြင့်  နှမ်းဆီ၏ ဆီခိုးမှတ်မှာ ၃၅၀ မှ ၄၅၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အထိ ရှိသဖြင့် ကောင်းစွာကြော်လှော်နိုင်သည်။   ယခုအခါ ဆီစက်များ၏  အရည်အသွေး တိုးတက်လာသဖြင့် နှမ်းဆီကောင်းများ   ပိုမိုရရှိလာပြီး နှမ်းဆီကို ကောင်းစွာသုံးစွဲနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ နှမ်းလှော်ဆီမွှေး သည် များစွာတန်ဖိုးရှိသဖြင့် ပြည်တွင်းဖူလုံမှုအတွက်အပြင်  ပြည်ပတင်ပို့ရေးအတွက်လည်း  နှမ်းဆီ ကို ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်သင့်သည်။ စားရန်သင့်တော်သော ဆီတစ်မျိုးမှာ ပဲပုပ်ဆီ (Soybean Oil) ဖြစ်သည်။ အဆိုပါဆီကို ဆီစက်သမားများက  ပဲပိစပ်ဆီဟုလည်း အမည်ပေးတတ်ပါသည်။ “ပုပ်” ဆိုသော  စကားလုံးနှင့် အသံထွက်ကို မသုံးလိုသဖြင့်  ပြောင်းလဲသုံးစွဲခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ မည်သို့ပင်ခေါ်တွင်စေကာမူ အဆိုပါ Soybean Oil ၁၀၀ ဂရမ်တွင် ပိုလီမပြည့်ဝဆီ [ လီနိုလီရစ်အက်စစ် (အိုမီဂါ-၆) ၅၀ ဂရမ်နှင့် (အိုမီဂါ- ၃) ၁၀ ဂရမ်] ၆၀ ဂရမ်၊ မိုနိုမပြည့်ဝဆီ (အိုးလီရစ်အက်စစ် အိုမီဂါ- ၉) ၂၅ ဂရမ်၊ ပြည့်ဝဆီ ၁၅ ဂရမ်၊ ဗီတာမင်အီးနှင့်   ဗီတာမင်ကေ   အနည်းငယ်ပါဝင်သည်။ အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးမှာ အလွန်မြင့်မားပြီး ၁၂၀-၁၃၆ ဂရမ်/ ၁၀၀ ဂရမ်အထိ   ရှိသည်ဟုသိရှိရသည်။ ပဲပုပ်ဆီသည် ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း ကောင်းမွန်ကြောင်း သိရသည်။ 

အထက်ပါ မြေပဲဆီ၊ နေကြာဆီ၊ နှမ်းဆီနှင့် ပဲပုပ်ဆီတို့အပြင် ပန်းနှမ်းဆီ၊ ဖွဲနုဆီနှင့် ပြောင်းဆီ တို့မှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ထုတ်လုပ်နိုင်ကြပြီး စားသုံးရန်သင့်တော်သည့်အပြင်   ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်ခြင်း၊   အရွယ်တင်နုပျိုခြင်းစသော အချက်များကိုလည်း  ဤဆီများထဲတွင် တွေ့နိုင်သည်။

ပြည်တွင်း၌ အနည်းငယ်သာထုတ်လုပ်နိုင်ပြီး ဈေးသက်သာသဖြင့် ပြည်ပမှ တင်သွင်းနေရသည့် စားအုန်းဆီနှင့်ပတ်သက်၍ သိထားသင့်သည်များကို တင်ပြလိုပါသည်။ စားအုန်းဆီသည် အုန်းဆီပြီးလျှင် ပြည့်ဝဆီပါဝင်မှု အများဆုံးဆီဖြစ်သည်။  အုန်းဆီထက် နိမ့်သည်ဆိုသော်လည်း အုန်းဆီတွင်ပါဝင်သော ပြည့်ဝဆီမှာ ကျန်းမာရေးအတွက် သင့်တော်ပြီး စားအုန်းဆီတွင်ပါဝင်သော ပြည့်ဝဆီမှာမူ မကောင်းကျိုးဘက်သို့ ပိုမိုရောက်သည်ဟု     ဆိုနိုင်ကြောင်းသိရသည်။

စားအုန်းဆီ ၁၀၀ ဂရမ်တွင် ပြည့်ဝဆီ ၅၄ ဒသမ  ၃ ဂရမ်၊ မိုနိုမပြည့်ဝဆီ  ၃၆  ဒသမ   ၆  ဂရမ်နှင့် ပိုလီမပြည့်ဝဆီ   ၉   ဂရမ်ခန့်သာပါဝင်သည်။    အခြားသော   ဗီတာမင်ဓာတ်များလည်း   ပါဝင်မှုမရှိဟုသိရသည်။ အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုးမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် ၅၀ မှ ၅၅ ဂရမ်ခန့်သာ ပါဝင်တတ်သည်။

ယခုတင်သွင်းသော စားအုန်းဆီမှာ စားသုံးသူများအတွက် သင့်တင့်သော အရည်အသွေးရစေရန် အိုင်အိုဒင်းတန်ဖိုး ၅၈  ဂရမ် တင်သွင်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ထို့ကြောင့်  သာမန်စားအုန်းဆီထက် ဈေးအနည်းငယ်မြင့်နေခြင်းဖြစ်သည်။

နယ်စပ်မှဝင်သော   ပုစွန်နှစ်ကောင်အစရှိသော စားအုန်းဆီများမှာ  အရည်အသွေး စစ်ဆေးထားခြင်းမရှိကြပါ။  “စားအုန်းဆီနှင့် ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်”ဟု ဒေါက်တာခင်မောင်လွင် (Fame) က သူ၏ ဆောင်းပါးပေါင်းချုပ်စာအုပ်တွင်ဖော်ပြထားပါသည်။  ဖော်ပြထားသောအချက်များမှာ စားအုန်းဆီတွင် ပါဝင်သော ပြည့်ဝဆီ၌  ပါဝင်သည့်အက်စစ်မှာ ပါမစ်တစ်အက်စစ်ဖြစ်ပြီး ပြည့်ဝဆီ (၅၄ ဒသမ  ၃ ဂရမ်တွင်) ၄၄ ဂရမ်အထိ ပါဝင်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။

အဆိုပါဆီသည် အစားအသောက်များမှတစ်ဆင့် လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရောက်ပါက    အသည်းမှ တစ်ဆင့်  အယ်ဒီအယ်လ်ကိုလက်စထရောများကို ထုတ်လုပ်ပေးရန် ကုန်ကြမ်းများအဖြစ် သွေးတွင်း တွင် အဆိုပါကိုလက်စထရောကို မြင့်တက်စေသည်။ တစ်ခါတစ်ရံနှင့် နည်းနည်းသာစားပါက ပြဿနာနည်းနိုင်သော်လည်း  နေ့စဉ်ချက်ပြုတ်စားသောက်ရာတွင် သုံးပါက သွေးကြောအတွင်း အဆီများစုလာကာ သွေးကြောများ ကျဉ်းလာမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သွေးတိုးရောဂါ၊ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါများ ဖြစ်လာကာ    နောက်ဆက်တွဲရောဂါအဖြစ် နှလုံးသွေးကြောပိတ်၍ နှလုံးကြွက်သားများ ထိခိုက်ခြင်း၊ ဦးနှောက်သွေးကြောပိတ်ကာ လေဖြတ်ခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့်    စားအုန်းဆီပါဝင်မှုများသော အစားအစာများကို  ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။  အထူး သဖြင့်  အဝလွန်သူများ၊  သွေးတိုးရောဂါရှိသူများ၊ အသက်ကြီးရင့်သူများ၊  လှုပ်ရှားမှုနည်းသူများ မစားသင့်ကြောင်း သိရသည်။  ဆရာက စားအုန်းဆီစားသုံးမှုကိုလျှော့ပြီး ပြည်တွင်းထုတ် မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီနှင့် နေကြာဆီတို့ကို စားသုံးသင့်ကြောင်း အကြံပြုထားသည်။ မြေပဲဆီဈေးက မြင့်နေလျှင် လည်း စားအုန်းဆီဝယ်မည့်ငွေကြေးအား မြေပဲဆီစသည့် ပြည်တွင်းထုတ်ဆီကို ရသလောက် ဝယ်ယူပြီး ရေလည်ဆီလည်ချက်စားသင့်ကြောင်း အကြံပေးထားသည်။ မှန်ပါသည်။ ပြည်တွင်းဖြစ် မြေပဲ၊ နှမ်းနှင့် နေကြာဆီများကို ပိုမိုအားပေးသင့်သည်။ ကျန်းမာရေးထိခိုက်ပါက ကြီးမားသော   ဆေးကုသစရိတ်ကိုပါ  ထပ်မံကုန်ကျမည်ကို  အထူးသတိချပ်သင့်သည်။  

ထို့ကြောင့် စားသုံးသူများအနေဖြင့် ပြည်ပမှတင်သွင်းနေသော စားအုန်းဆီအစား ပြည်တွင်းထုတ် မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီ၊ နေကြာဆီတို့ကို ပိုမိုအားပေးဝယ်ယူစားသုံးသင့်သည်။

မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီ၊ နေကြာဆီများကို ပြည်တွင်းဈေးကွက်၌  ရောင်းချခြင်းဖြင့်  သင့်တော်သောဝင်ငွေရရှိနိုင်ရေးအတွက် ဆီစက်များ  များများ လည်ပတ်နိုင်ရန် လိုအပ်သည်။ ပြည်တွင်းတွင် ဆီစက်များ  တိုးတက်လည်ပတ်နိုင်မည်ဆိုပါက အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းလည်း တိုးတက်လာနိုင်သည်။    နိုင်ငံခြားငွေကိုသုံးစွဲပြီး ပြည်ပမှတင်သွင်းရကာ  ဈေးကြီးပေး ဝယ်စားနေရ သော  စားအုန်းဆီများအစား    ပြည်တွင်း၌ ထုတ်လုပ်သော မြေပဲဆီ၊ နှမ်းဆီ၊ နေကြာဆီတို့ကို ပိုမိုစားသုံးခြင်းဖြင့်   ပြည်တွင်းစက်မှုကဏ္ဍကို အားပေးရာလည်းရောက်သည်။ ထို့ပြင်အထက်တွင် ဖော်ပြသကဲ့သို့   အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း များပြားလာခြင်း၊ Supply Chain တစ်ခုလုံး လိုက်ပါ လည်ပတ်ပြီး တောင်သူ၊ ကုန်သည်၊ ဆီစက်ပိုင်ရှင်နှင့် စားသုံးသူများအားလုံး   အကျိုးကျေးဇူးလည်း တိုးတက်ရရှိလာနိုင်သည်။

ပြည်တွင်းဖြစ်ကိုအားပေးခြင်းသည် မိမိတို့ပြည်သူများ၏ အကျိုးစီးပွားကို မြှင့်တင်ရာလည်း ရောက်မည်ဖြစ်သည်ကို မျှော်လင့်ခြင်းများစွာဖြင့် တင်ပြလိုက်ရပါသည်။ ပြည်ပမှတင်သွင်းလာသော စားအုန်းဆီများသည် ပြည်တွင်းထုတ်မြေပဲဆီ၊နှမ်းဆီများထက် ဈေးနှုန်းချိုသာသဖြင့် စားသုံးခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ ပေါပေါရတိုင်း များများသုံးခဲ့ခြင်း၏ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှုကို ကြုံကြရသည်။ ထို့ကြောင့် စားအုန်းဆီဝယ်မည့်ငွေကို ပြည်တွင်းထုတ်မြေပဲဆီ၊ နေကြာဆီနှင့် နှမ်းဆီ စသည်တို့ကို ဝယ်ယူစားသုံးသင့်သည်။ ငွေလည်းချွေတာ၊    ကျန်းမာရေးအတွက် လည်းကောင်း၊ ပြည်တွင်းစက်မှု လုပ်ငန်းများကိုလည်း အားပေးရာရောက်သဖြင့် ပြည်တွင်းဖြစ်ကို အားပေးကြပါစို့ဟု တိုက်တွန်းလိုပါကြောင်း ထပ်လောင်းပြောလိုက်ပါရစေခင်ဗျား။    ။

အမိပြည်ထောင်စုမြန်မာတော်သည် ရှေးပဝေသဏီကာလကပင် ကိုယ့်ထီး ကိုယ့်နန်း၊ ကိုယ်ကြငှန်းနှင့် ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် တင့်တည်ထည်ဝါစွာ ရပ်တည်ခဲ့သော နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ တကောင်းအဘိရာဇာမင်းကြီးလက်ထက်မှသည် မယိမ်းမယိုင် တည်တံ့ခိုင်မြဲသော ကျွန်ုပ်တို့ နိုင်ငံသည် ပုဂံခေတ် အနော်ရထာမင်းလက်ထက် (အေဒီ ၁၀၄၄) ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ အင်းဝခေတ် ဘုရင့်နောင်မင်းလက်ထက် (အေဒီ ၁၅၅၁) ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ် အလောင်းမင်းတရားကြီးလက်ထက် (အေဒီ ၁၇၅၂) တတိယမြန်မာနိုင်ငံတော် စသဖြင့် အင်ပါယာ ဘဝသို့ပင် ၃ ကြိမ်တိုင်တိုင် ရောက်ခဲ့ဖူးသော နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။[1]

ရှေးယခင်က မြန်မာဘုရင်မင်းမြတ်များသည် ဘုန်းမီးနေလ တောက်ပခဲ့ကြသဖြင့် မြန်မာဘုရင်များထံသို့ စော်ဘွားများ၊ နယ်စား၊ နယ်ရှင်များက အခွန်ဘဏ္ဍာများ ဆက်သခဲ့ ကြပြီး ဘုန်းတော်ရိပ်တွင် ခိုလှုံခဲ့ကြသည်မှာ ငြင်းမရနိုင်သည့် သမိုင်းအမှန်ပင်ဖြစ်ပါသည်။ ခိုင်လုံသော သမိုင်းသက်သေအထောက်အထားများအရ ဗမာတိုင်းရင်းသားများသာ လူဦးရေ အရဖြစ်စေ၊ နယ်မြေအနေအထားအရဖြစ်စေ၊ စီးပွားရေးအင်အားအရဖြစ်စေ အင်အား တောင့်တင်းကာ တစ်ထီးတစ်နန်းဖြင့် အနီးပတ်ဝန်းကျင်နယ်မြေများသာမက ယိုးဒယားစသည့် တိုင်းတပါးနယ်မြေများအထိပါ ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သည်မှာ ငြင်းမရနိုင်သည့် အမှန်တရား ဖြစ်ကြောင်း တွေ့မြင်ရမည် ဖြစ်ပါသည်။

ထို့နောက်တွင်ကား ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့တို့က ဘကြီးတော်ဘုရားလက်ထက် ၁၈၂၄ ခုနှစ် တွင် ပထမအကြိမ်၊ ပုဂံမင်းလက်ထက် ၁၈၅၂ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယအကြိမ်၊ သီပေါမင်းလက်ထက် ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် တတိယအကြိမ်၊ စုစုပေါင်း ၃ ကြိမ်တိတိ အနိုင်ကျင့်ဗိုလ်ကျ၍ ကျူးကျော်စစ် ဆင်နွှဲခဲ့သဖြင့် ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၄၇ ခုနှစ်၊ တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်ကျော် ၈ ရက်)တွင် ထီးကျိုးစည်ပေါက်၍ တစ်နိုင်ငံလုံးသူ့ကျွန် ဘဝ ကျရောက်ခဲ့ရသည်။

ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ စစ်ခင်းကြရာဝယ် စစ်နိုင်သည့်နိုင်ငံက စစ်ရှုံးသည့် နိုင်ငံကို ကိုလိုနီအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခြင်းမှာ အထူးအဆန်းမဟုတ်သော်လည်း အင်္ဂလိပ် တို့က မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲသည့်နည်းလမ်းများဖြင့် စစ်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက် အထားများအရ တွေ့ရှိရပါသည်။ ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲသော နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ် တို့၏ လုပ်ရပ်အဖြစ် ထင်ရှားသည့်သာဓကတစ်ခုမှာ “မြင်ကွန်းအရေးတော်ပုံ” ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလုံးကို သိမ်းပိုက်ရန်အကြံအစည်ရှိသည့် နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့အနေဖြင့် နောင်တစ်ချိန် မြန်မာနှင့် တတိယအကြိမ် စစ်ပွဲဖြစ်ပွားမည့်အချိန်၌ အနှောင့်အယှက် ဖြစ်နိုင်သည့် မြန်မာဘုရင် မင်းတုန်းမင်းကြီး၏ ညီတော်ဖြစ်သောဘက်စုံထူးချွန်သူ အိမ်ရှေ့စံ ကနောင်မင်းသားကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ရန်အတွက် နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့က ပြည်တွင်း သစ္စာဖောက် များဖြစ်ကြသည့် ဘုရင့်အာဏာရယူလိုသော မြင်ကွန်းနှင့် မြင်ခုံတိုင်မင်းသား တို့ကို အသုံးချခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ 

လွတ်လပ်ရေးဆုံးရှုံးပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဒေသအနှံ့အပြားမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုး များက အမျိုးသားဇာတိမာန်တက်ကြွစွာဖြင့် ရရာလက်နက်စွဲကိုင်ကာ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့တို့ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း တိုင်းရင်းသားအားလုံး စုစုစည်းစည်းညီညီညွတ်ညွတ် နှင့်အခြေအနေ၊ အချိန်အခါကို တွက်ဆထောက်ချင့်၍ ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိသောကြောင့် ကျွန်သက် ၁၂၃ နှစ်တိုင်တိုင် သက်ဆိုးရှည်ခဲ့ရပါသည်။

နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့က သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ရေး (Divide and Rule) နည်းဗျူဟာဖြင့် မြေပြန့် ဒေသနှင့် တောင်တန်းဒေသဟူ၍ ခွဲခြားမှုများပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း၊ ‘တောင်တန်းဒေသများရှိ တိုင်းရင်းသား များသည် မြေပြန့်ဒေသများရှိ ဗမာတိုင်းရင်းသားများထက် အဆင့်အတန်း မြင့်မားစွာနေထိုင်ခဲ့သည်၊ ဗမာတိုင်းရင်းသားများက လွှမ်းမိုးသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်’စသဖြင့် သမိုင်း အချက်အလက် အမှားများဖြင့် ရိုးသားသောတိုင်းရင်းသားများကို သွေးထိုးမြှောင့် ပင့်လှုံ့ဆော် ခြင်းနှင့် သေးငယ်သော ချီးမြှင့်မြှောက်စားခြင်းတို့ဖြင့် မြန်မာတိုင်းရင်းသားများ၏ စည်းလုံး ညီညွတ်စွာဖြင့် တည်ရှိနေသော အခြေအနေကို ရည်မှန်းချက်ရှိရှိ၊ အကွက်ကျကျ ဖျက်ဆီးခဲ့ပေသည်။

အလားတူ ဂျပန်ခေတ်အတွင်း၌လည်း နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့က ခလောက်ဆန်အကြံဖြင့် မရိုးသားသောလုပ်ရပ်များ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါသည်။ သာဓကအချို့ တင်ပြရမည်ဆိုပါက ၁၉၄၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလအတွင်း၌ “ဗမာပြည်စီမံကိန်း”(Blueprint for Burma) အစီရင်ခံစာအား ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါအစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်စပ်ဒေသ(တောင်တန်းဒေသ) နှင့်ပတ်သက်၍ “သီးခြားဒေသများဖြစ်ကြသည့်  ရှမ်း၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်ဒေသတို့မှာ မြန်မာ ဒိုမီနီယံနိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းရန်ဆန္ဒရှိကြောင်း ထုတ်ဖော်မပြမချင်း ထိုဒေသများကို မြန်မာဒိုမီနီယံ နိုင်ငံထူထောင်ရာတွင် သီးခြားဒေသများ၏ လက်ရှိအနေအထားကို ပြောင်းလဲရေးမှာ အဓိက လိုအပ်ချက်ဟူ၍ ကော်မတီက သဘောမထားပေ”[2]ဟူ၍ စဉ်းလဲသောဉာဉ်ဖြင့်ဖော်ပြခဲ့ခြင်းမှာ မြန်မာတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအကြား သပ်လျှိုသွေးခွဲခဲ့သည့် ထင်ရှားသည့် သာဓကတစ်ခုပင် ဖြစ်ပါသည်။

နောက်ထပ်သာဓကတစ်ခုမှာ နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့၏ မြန်မာပြည်စိုးမိုးရေး လမ်းစဉ် (Burma Statement Policy by X.M.J, 1945) သို့မဟုတ် ဆင်းမလား စီမံကိန်းဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါစီမံကိန်းတွင် “မြန်မာနိုင်ငံတော်အလယ်ပိုင်းဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသော မြန်မာ လူမျိုးတို့နှင့် ဘာသာစကား၊ ဓလေ့၊ ထုံးစံ၊ နိုင်ငံရေးတိုးတက်မှု အဆင့်အတန်းမတူကြသူတို့ နေထိုင်သည့် ရှမ်းပြည်နယ်မြေများနှင့် နိုင်ငံတော်အစွန်အဖျား လူမျိုးစုတို့နေထိုင်သော တောတောင် ဒေသများ ပါဝင်သည့်စာရင်းပါ နယ်မြေများကိုမူကား ထိုလူမျိုးများက မိမိတို့ နေထိုင်သော ရပ်ကွက်ဒေသများကို မြန်မာလူမျိုးတို့နှင့် သင့်တော်သောနည်းဖြင့် ပေါင်းစပ် လိုပါသည်ဟု မိမိတို့ဆန္ဒကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည့်အချိန်သို့ မရောက်သေးမီ အတေ အတွင်း ၌ ဘုရင်ခံမင်းကြီးက အထူးစီမံအုပ်ချုပ်ထားလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း” [3]  စသဖြင့် သွေးခွဲစကား ဖော်ပြထားပြန်သည်ကိုတွေ့ရှိနိုင်ပါသည်။

တစ်ဖန်မြန်မာနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေး၏ သမိုင်းဝင်စာချုပ်တစ်ရပ်ဖြစ်သော ပင်လုံ စာချုပ် မချုပ်ဆိုနိုင်သေးမီကာလများ၌လည်း ဗြိတိသျှအစိုးရက စေလွှတ်ခဲ့သော မစ္စတာ ဘော်တွမ်လေ ကဲ့သို့ နယ်ချဲ့ကိုယ်စားလှယ်များသည် တောင်တန်းဒေသများမှ တိုင်းရင်းသား များနှင့် အကြိမ်ကြိမ်တွေ့ဆုံ၍တောင်တန်းဒေသကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းတို့ မတွေ့ဆုံမီ သွေးထိုးအကြံပေးမှုများဖြင့် မြှောက်ထိုးပင့်ကော်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။ ၎င်းတို့၏ သွေးထိုးပေးမှုကြောင့် ပင်လုံညီလာခံကာလတွင် ရှမ်းနှင့်ကချင်တို့က ဦးဆောင်၍ စာတမ်းရှည်တစ်ခုတင်သွင်းခဲ့ပြီး အဆိုပါစာတမ်းတွင် “လွတ်လပ်ရေးရပြီးသည့်နောက် မြန်မာ ပြည်ထောင်စုမှ ကျွန်ုပ်တို့ခွဲထွက်လိုလျှင် ကျွန်ုပ်တို့သဘောကျသည့်အချိန်တွင် ခွဲထွက်နိုင်ခွင့် ရှိစေမည်”[4] ဟူသောအချက်ကိုပါ ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

အထက်ပါဥပမာများသည် နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့၏ စဉ်းလဲသော မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာ ရည်မှန်းချက်များအနက် မပြောပလောက်သော ဆောင်ရွက်ချက်အချို့သာဖြစ်ပြီး မြန်မာတိုင်းရင်းသားများအကြား အချင်းချင်းသွေးကွဲပြီး အစဉ်ဒုက္ခကြုံ တွေ့နေရစေရန်အတွက် သမိုင်းစဉ်ဆက် တစ်လျှောက် ထိုထက်မက ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့က သမိုင်းအချက်အလက်အမှားများဖြင့် သွေးထိုးမှုများကို လွတ်လပ် ရေး ရပြီးသည့် ကာလနောက်ပိုင်းတွင်လည်း တွေ့ရှိခဲ့ရပါသည်။ သာဓကတစ်ရပ်အနေဖြင့် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ပါမောက္ခဂေါ်ဒင်လုစ် (Gordon Luce) က ခေတ်ပြိုင်သမိုင်းအထောက်အထားများ ခိုင်လုံစွာမပြနိုင်ဘဲ “မြန်မာအစ ကျောက်ဆည်က” ဟူ၍ အတင်းအကြပ် ပြောကြားခဲ့ခြင်းကြောင့် အဆိုပါအချက်မှာ မှန်သည်/ မမှန်သည် အပထား၊ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အငြင်းပွားမှုနှင့် ရှုပ်ထွေးမှုများသာပိုမိုဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး စုပေါင်းအဖြေရှာရန်ထက် သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် အုပ်စုများသာ ကွဲသွားခဲ့ကြပါသည်။ ထိုမျှ သာမက ကျောက်ဆည်တွင် ဗမာ၊ ကရင်နှင့် မွန်စသည့် တိုင်းရင်းသားများနေထိုင်ကြရာမှ ဗမာများက လွှမ်းမိုးသိမ်းပိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်ဟူ၍လည်း သမိုင်းလိမ်၊ သမိုင်းညာများ ထုတ်လွှင့်ကာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်မှုကို အဆိပ်မှိုင်း တိုက်ခဲ့ကြကြောင်း တွေ့ရှိရမည်ဖြစ်ပါသည်။

အချို့ရာဇဝင်ဆရာများကလည်း မြန်မာလူမျိုးအစမှာ အရှေ့တစ်လွှားရှိ တိဗက်တိုဘား မင်းအနွယ်များဖြစ်ပြီး ကနဦးကာလ မြန်မာ့မြေပေါ်တွင် လာရောက်နေထိုင်လျက် ထိုမှ မွန်ခမာ၊ မွန်မြန်မာဟူ၍ ဖြစ်လာဟန်ရှိကြောင်း၊ ပျူ၊ ကမ်းယံ၊ သက် အစရှိသည်တို့ပင် တိဗက် အနွယ်မှ ကွဲပြားဆင်းသက်လာဟန်ရှိကြောင်း ဒွိဟသံသယများဖြစ်စေရန် ခိုင်မာသော အထောက်အထား များမရှိဘဲ ရေးသားခဲ့ကြပါသည်။[5]

ထိုကဲ့သို့ နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့၏ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှု၊ သွေးခွဲအုပ်ချုပ်မှုလုပ်ရပ်များ၏ ဆိုးကျိုးအဖြစ် ထိုစဉ်က တိုင်းရင်းသားအချို့မှာ လွတ်လပ်သောပြည်ထောင်စု နိုင်ငံကြီးအဖြစ် ဝင့်ကြွားစွာ နေထိုင်ရခြင်းထက် တောင်တန်းဒေသအုပ်ချုပ်ရေး အောက်တွင် နေထိုင်လိုသည့် ဆန္ဒများ ရှိလာခဲ့ခြင်း (ယခုအချိန်တွင်လည်း အချို့က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကို အကြောင်းပြ၍ ခွဲထွက်ခွင့်ကို ဦးတည်လုပ်ဆောင်နေခြင်း)၊ လူမျိုးရေးအတ္တအကျိုးစီးပွားနှင့် စစ်ဘုရင်ဝါဒကို ရှေ့တန်းတင် အသားပေးလာခဲ့ခြင်း၊ မိမိတို့၏ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကို ဖုံးကွယ်ရန် “ဗမာလူမျိုးကြီး ဝါဒ”ဟူသော နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့၏ ခြိမ်းခြောက်သွေးဆောင် ဖြားယောင်းလှည့်ဖျားမှု စကားရပ် ကို ယနေ့အချိန်ထိ အသုံးပြုနေခြင်းတို့သည် အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ထိခိုက်၍ ပြည်ထောင်စုကြီးပြိုကွဲမည့် အရိပ်အယောင်များပင် ဖြစ်ပါသည်။

 တစ်ထီးတစ်နန်းနေခဲ့သော မြန်မာနိုင်ငံသည် သူ့ကျွန်ဘဝရောက်ရှိခဲ့စဉ် မည်သည့် ဒေသမှ ကြွင်းကျွန်ရစ်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ အားလုံးအတူတူ ကျွန်ဖြစ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကချင်း၊ ချင်း၊ ရှမ်း၊ ကရင်ဟူ၍ ကွက်ကျန်နေခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့ချေ။ ဆိုလိုသည်မှာ ထိုစဉ်အချိန်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံဟု တစ်စုတစ်စည်းတည်းရှိခဲ့ပြီး ကျွန်ဖြစ်ခဲ့ချိန်တွင်လည်း တိုင်းရင်းသားအားလုံး ကျွန်ဖြစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်တို့က တတိယမြန်မာ-အင်္ဂလိပ်စစ်ပွဲတွင် အထက် မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ခြင်းသာဖြစ်ပါသည်။ ရှမ်းနိုင်ငံ၊ ကချင်နိုင်ငံ၊ ချင်းနိုင်ငံဟူ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု မည်သည့်သမိုင်းမှာမျှ တွေ့ရှိခဲ့ရခြင်းမရှိချေ။ အနောက်နိုင်ငံများက ဘက်လိုက်စွာဖြင့် ပြုစုရေးသားသည့် မြန်မာ့သမိုင်းများတွင်သော်မှ ထိုကဲ့သို့ တွေ့ရှိရခြင်း မရှိချေ။[6] လွတ်လပ်ရေး မဆုံးရှုံးမီကာလနှင့် သူ့ကျွန်ဘဝရောက်ခဲ့ရစဉ်ကာလများ၌ တစ်စု တစ်စည်းတည်း စုပေါင်းနေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းဦးဆောင်သည့် ရဲဘော်သုံးကျိပ်က ရှေ့ဆောင်ရယူပေးခဲ့သည့် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးရရှိချိန်မှသာ ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ကာ တစ်သီးတစ်သန့်နေလိုသည့် ပြည်တွင်း/ပြည်ပ အမျိုးဖျက်များကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွတ်မှုပြိုကွဲမည့် အန္တရာယ်များ ကျရောက်ကြုံတွေ့လျက်ရှိသည်မှာ လွန်စွာစိတ်မကောင်းဖွယ်ဖြစ်ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏“အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေး”အပေါ် အဆိပ်မှိုင်း၊ ဝါဒမှိုင်းတိုက်ခဲ့ သော အင်္ဂလိပ်နယ်ချဲ့တို့၏ ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲသော၊ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်လှည့်ဖျားသော လုပ်ရပ်များ၏ အကျိုးဆက်များကြောင့်သာမက အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများက သတင်းမီဒီယာ များနှင့် ငွေကြေး အင်အားများအသုံးပြု၍ အားပေးအားမြှောက်ပြုလုပ်နေခြင်းများသည် ယနေ့ အချိန်ထိ အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေး (National Solidarity)အပေါ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်စေလျက်ရှိပြီး ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ရှေ့တန်းထားတင်သည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အချို့၏ သဘောထားနှင့် လုပ်ရပ်များ၊ NUG နှင့် CRPH စသည့် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ၏ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုများ၊ အကြမ်းဖက်သမား PDF များ၏ အဖျက်အမှောက်လုပ်ရပ်များကြောင့် မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်မှာလည်း နှောင့်နှေးလျက်ရှိပြီး ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ် စနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုကြီး တည်ဆောက်ရန်ဆိုသည့် နိုင်ငံတော်၏ အန္တိမ ရည်မှန်းချက်နှင့် အလှမ်း ဝေးကွာလျက်ရှိပါသည်။

နိဂုံးချုပ်အားဖြင့် အမိပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး အဓွန့်ရှည်တည်တံ့ရေး၊ အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့အတွက် မိသားစုစိတ်ဓာတ်၊ ပြည်ထောင်စု စိတ်ဓာတ်တို့ဖြင့် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး တွေ့ဆုံဆွေးနွေး၊ ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ကာ မိမိတို့ပြည်တွင်း ရေးကို မိမိတို့နည်းလမ်းများဖြင့်သာ ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဖြစ်သော်လည်း ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပမှ သွေးထိုး လှုံ့ဆော်မှုများ၊ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများနှင့် နိုင်ငံ့အကျိုးနှင့် ပြည်သူ့အကျိုးကို လစ်လျူရှု၍ အဖျက်လုပ်ရပ်များ ဆောင်ရွက်နေခြင်းတို့ကြောင့် ယနေ့အချိန်အခါတွင် အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရန်၊ တစ်နည်းအားဖြင့် အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်မှုဖော်ဆောင်ရန် ခက်ခဲနှောင့်နှေးလျက် ရှိသည့် အခြေအနေတစ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိနေခြင်းသာဖြစ်ပါသည်။

ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတော်အတွင်း မှီတင်းနေထိုင်ကြသည့် တိုင်းရင်းသားညီအစ်ကို မောင်နှမများအနေဖြင့် မိမိတို့၏ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားများ၊ စိတ်ခံစားချက်များထက် အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကို ရှေ့တန်းတင်ကာ အမြင်ကျယ်ကျယ်၊ နားလည်မှုရှိရှိဖြင့် အင်အားကြီးနိုင်ငံအချို့၏ ဖိနှိပ်ခြယ်လှယ်အုပ်စိုးလိုသည့် ဘေးအန္တရာယ်များ၊ တန်းတူနိုင်ငံအချို့၏ ပျက်စီးရာ ပျက်စီးကြောင်း လိုလားသည့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို လက်တွဲပူးပေါင်း၊ ဝိုင်းဝန်းဖြေရှင်းသွားရန် ချိန်တန်ပြီဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။
 

[1]။ စည်သူအောင်နှင့် ရတနာပုံမောင်မှတ်၊ “ရွှေပြည်တော်မျှော်မဝေးပြီမို့”၊ စာ-၅၀။

[2]။ မြန်မာ့သမိုင်းဖြစ်ရပ်အမှန်များ ရေးသားပြုစုရေးအဖွဲ့၊ ‘တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအရေးနှင့် ၁၉၄၇ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေ၊ ပထမတွဲ’။ စာ-၇၅။

[3]။ စည်သူအောင်နှင့် ရတနာပုံမောင်မှတ်၊ “ရွှေပြည်တော်မျှော်မဝေးပြီမို့”၊ စာ-၃၅၊ ၃၇။

[4]။ စည်သူအောင်နှင့် ရတနာပုံမောင်မှတ်၊ “ရွှေပြည်တော်မျှော်မဝေးပြီမို့”၊ စာ-၃၅၊ ၃၇။

[5]။  စည်သူအောင်နှင့် ရတနာပုံမောင်မှတ်၊ “ရွှေပြည်တော်မျှော်မဝေးပြီမို့”၊ စာ-၄၉။

[6]။ စည်သူအောင်နှင့် ရတနာပုံမောင်မှတ်၊ “ရွှေပြည်တော်မျှော်မဝေးပြီမို့”၊ စာ-၅၀၊ ၅၁။

Photo: Pinterest

လူသားတစ်ဦးအတွက် မွေးဖွားချိန်မှစ၍ သဘာဝအရင်းအမြစ်မှ ရရှိသည့် စွမ်းအင်ကို မည်သို့မည်ပုံ အသုံးပြုရမည်ကို ရည်မှန်းလုပ်ဆောင်ကြ ရသည်။ အားလုံးသော လေ့လာဖော်ထုတ်မှုများနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှု များသည် အဆိုပါရည်မှန်းချက်ကို ရောက်ရှိအောင် ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်ခြင်း၏ ရလဒ်များပင် ဖြစ်သည်။ သဘာဝအရင်းအမြစ်မှ ရရှိသည့် စွမ်းအင်ကို ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အဓိကကျသည့် အကြောင်းအချက်များအနက်တစ်ခုမှာယင်းစွမ်းအင်အား သိုလှောင်သိမ်းဆည်းခြင်းနှင့် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ လိုအပ်သည့်ပမာဏကိုသာ ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်းပင် ဖြစ်ပေသည်။

စွမ်းအင်ကို ဟန်ဘီးများ(flywheels)၊ ဘက်ထရီများ၊ လေဖိအားသုံး စက်များနှင့် ရေအားလျှပ်စစ်သုံးပန့်များကို အသုံးပြု၍ သမားရိုးကျနည်းများဖြင့် သိုလှောင်သိမ်းဆည်းခဲ့ကြသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် စွမ်းအင်ကဏ္ဍကို လေ့လာ လိုက်စားသူများအား ဆွဲကိုင်လှုပ်နိုင်ခဲ့သည့် နောက်ဆုံးပေါ် ခေတ်မီတိုးတက်လာမှုမှာ စွမ်းအားမြင့် လျှပ်ကူးမှုစနစ်သုံး သံလိုက်များ (superconducting magents)၊ စွမ်းအားမြင့် လျှပ်သိုပစ္စည်းများ (supercapacitors)၊ အလင်းစနစ်သုံး စွမ်းအင်ပြောင်းပစ္စည်းများ (photonic energy conversions)နှင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်သုံး လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ (hydrogen electrolysis) ပင် ဖြစ်သည်။

ယနေ့အချိန်အထိ လက်လှမ်းမီပြီး အသုံးပြုနိုင်သည့် အကောင်းဆုံး စွမ်းအင်သိုလှောင်ပစ္စည်းမှာ ဓာတုဗေဒစနစ်သုံး ဘက်ထရီပင် ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်အပေါ် အလျင်အမြန် ပြောင်းလဲမှီခိုမှုကြောင့် ဘက်စုံသုံးနိုင်ပြီး စွမ်းအင်ချွေတာနိုင်သည့် ရေရှည်အသုံးပြုနိုင်သော စွမ်းအင်သိုလှောင်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်မှာ ယှဉ်ပြိုင်မှုတစ်ခု ဖြစ်လာပေသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ (International Energy Agency-IEA) က ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင် (RE) ထုတ်လုပ်မှုကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ၉,၀၀၆ ထရီလီယံဝပ် ထုတ်လုပ်နိုင်ရာမှ ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် ၁၇,၀၃၂ ထရီလီယံ ဝပ်အထိ တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ခန့်မှန်းထားပါသည်။ အဆိုပါပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်အတွက် ကောင်းမွန်သည့်လျှပ်စစ်သွယ်တန်းမှုစနစ်ရှိရန် လိုအပ်ပြီး အားနည်းချက်အနေဖြင့် စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသည့်အခါ အနာဂတ်တွင် အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက် စွမ်းအင်သိုလှောင်သိမ်းဆည်းရန် မလုံလောက်မှုပင် ဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ရုပ်ကြွင်းလောင်စာ မဟုတ်သော အရင်းအမြစ်များ အခြေခံသည့် စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်မှုဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများကို ၂၀၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်တည်ဆောက်ရန်နှင့် နိုင်ငံ၏ GDP ကို ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ထောက်ပံ့ပေးနိုင်လိမ့်မည်ဟု ရည်မှန်းထားရှိကြောင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ ပြန်လည်ဖွံ့ဖြိုးရေး စွမ်းအင်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန (Ministry of New and Renewable Energy) က ဆိုသည်။

သဘာဝစွမ်းအင်များဖြစ်သည့် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်အရင်းအမြစ်များ (Renewable Energy-RE) မှ ရရှိလာသည့် စွမ်းအင်ပမာဏများစွာသည် ဓာတ်အားလိုင်းအတွင်း ပေါင်းစပ်စီးဝင်သည့်အတွက် ဖြစ်လာနိုင်သည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ကြိုတင်မျှော်မှန်းထားရမည်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ RE စွမ်းအင်သည် အရင်းအမြစ်အမျိုးမျိုး (ဥပမာ- လေအား၊ ရေအား၊ ဆိုလာ) မှ ရရှိနိုင်ပြီး ၎င်းတို့အားလုံးကို တစ်ပြိုင်တည်း ပေါင်းစပ်စီးဝင်စေခြင်းဖြင့် မဟာဓာတ်အားလိုင်း၏ တည်ငြိမ်မှုကို ထိခိုက်စေနိုင်သဖြင့် အဆိုပါ အရင်းအမြစ်များကို ကာလ၊ ဒေသ၊ ရာသီဥတုအခြေအနေများအပေါ်တွင် အခြေခံကာ ရွေးချယ်စဉ်းစားရမည် ဖြစ်သည်။ ထင်သာမြင်သာရှိသည့်အချက်မှာ လျှပ်စစ်သုံးစွဲမှုဝန်အား အမြင့်ဆုံး ဖြန့်ဖြူးနိုင်မှုသည် အခြေအနေအရ ပြောင်းလဲ(လျော့ကျ) သွားမည် ဖြစ်သဖြင့် အပြန်အလှန်အားဖြင့် လျှပ်စစ်သုံးစွဲမှုအပေါ် အခွန်ကောက်ခံနိုင်မှုကိုလည်း ကမောက်ကမ ဖြစ်စေမည် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် RE စွမ်းအင်အတွက် လုံလောက်မှုရှိသည်အထိ စွမ်းဆောင်နိုင်သည့် စွမ်းအင်သိုလှောင်မှုစနစ်တစ်ခု ဖော်ဆောင်ခြင်းသည် အဆိုပါစိန်ခေါ်မှု အားလုံး၏ ဖြေရှင်းနိုင်မည့် အဖြေဖြစ်သည်။

မည်သည့်စွမ်းအင်သိုလှောင်ပစ္စည်းမဆို ကန့်သတ်ချက်များရှိပေသည်။ ကုန်ကျစရိတ်ကြီးမားသည့် စွမ်းအားမြင့် လျှပ်ကူးမှုစနစ်သုံး သံလိုက်များသည်လည်း သုံးစွဲနိုင်သည့်ကာလ ကန့်သတ်ချက်ရှိခြင်း၊ စွမ်းအားမြင့် လျှပ်သိုပစ္စည်းများ (supercapacitors) သည်လည်း ကုန်ကျစရိတ် မြင့်မားပြီး လျှပ်စစ်ပမာဏအနိမ့်ကိုသာ ခံနိုင်စွမ်းရှိခြင်း၊ ဗို့အားထိန်းညှိသည့် လျှပ်စီးပတ်လမ်းနှင့် စွမ်းအားမြင့် Converter လိုအပ်ခြင်းစသည့် အကန့်အသတ်များ ရှိကြသည်။

သို့ရာတွင် ၎င်းကို ဘက်ထရီများက ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း ရှိပေသည်။ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ အများစုမှ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ထုတ်လွှင့်ခြင်းနှင့် ဖြန့်ဖြူးခြင်းများတွင် DC ဓာတ်အား အရန်အဖြစ် ခဲအက်ဆစ် ဘက်ထရီ များကို အသုံးပြုကြသည်။ ထိုအချက်သည် ခဲအက်ဆစ် ဘက်ထရီများက အိန္ဒိယဈေးကွက်အား လွှမ်းမိုးထိန်းချုပ်နိုင်မှုကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။ အဆိုပါ ခဲအက်ဆစ်ဘက်ထရီများသည် အကြမ်းခံသော်လည်း သံချေးကိုက်ခြင်း၊ ဘက်ထရီ ငုတ်များအား အက်စစ် စားခြင်း၊ လျှပ်စစ်အား သယ်ဆောင်ပေးသည့် Electrolyte အရည်များမှ ညစ်ညမ်းမှုကို ဖြစ်စေခြင်းနှင့် ဘက်ထရီအတွင်းရှိ အခန်းများ ပေါက်ပြဲခြင်း စသည့် ပြဿနာများ ရှိနေပေသေးသည်။ ထို့အပြင် ဘက်ထရီများတွင် အက်ဆစ်အရည်နှင့် ခဲတို့ကိုအသုံးပြုခြင်းအားဖြင့်လည်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိခိုက်စေနိုင် ပါသည်။ ဘက်ထရီအပိုင်းအစများ စွန့်ပစ်ခြင်းအရေးကိစ္စသည်လည်း စက်ရုံအလုပ်ရုံအားလုံးအတွက် စိန်ခေါ်မှု တစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ 

ယခုအခါ Lithium-ion ဘက်ထရီများသည် ခဲအက်ဆစ်ဘက်ထရီများ၏ ပြိုင်ဘက်အဖြစ် တိုးတက်ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ သည်။ အဆိုပါ Lithium-ion ဘက်ထရီများသည် ရာသီဥတုပူပြင်းသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက် သင့်လျော် ကောင်းမွန်မှု ရှိသည်။ သို့သော် ကုန်ကျစရိတ် မြင့်မားခြင်း၊ နည်းပညာဆိုင်ရာကန့်သတ်ချက်ရှိခြင်း၊ ကုန်ကြမ်း ရရှိနိုင်မှု ခက်ခဲခြင်းနှင့် လုပ်ငန်းအရွယ်အစား ကြီးမားခြင်း စသည့် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲ ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ခဲအက်ဆစ် ဘက်ထရီများသည် recycle လုပ်နိုင်ရန် ဒီဇိုင်းရေးဆွဲထားခြင်းဖြစ်ပြီး American Chemical Society ၏ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်တွင် အဆိုပါ ခဲအက်ဆစ်ဘက်ထရီများ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းကို ရာနှုန်းပြည့် recycle လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သော်လည်း Lithium ဘက်ထရီများကိုမူ လက်ရှိအချိန်အထိ ၅ ရာခိုင်နှုန်းသာ recycle လုပ်နိုင် သေးကြောင်း ရေးသားဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ 

ဘက်ထရီများအား တရားမဝင် recycle ပြုလုပ်ခြင်းနှင့် မြေဖို့ရာတွင် အသုံးပြုခြင်းတို့သည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် အများပြည်သူကျန်းမာရေးကို ဆိုးရွာစွာ ထိခိုက်စေနိုင်သဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဘက်ထရီနှင့် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ သစ်တောနှင့် ရာသီဥတုပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်းဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန (MoEFCC) က ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ဘက်ထရီများအား recycle လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်သည့် အဆောက်အအုံများ တိုးတက်ဖြစ်ထွန်းရေးနှင့် ပြည်သူလူထုအား အသိပညာပေးရေး စသည့်လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် အစိုးရနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများအကြား အတူတကွပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ကြရန် လိုအပ်ပေသည်။ ဘက်ထရီ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများအား မသင့်မလျော် စွန့်ပစ်ခြင်း၏ ဆိုးကျိုးများကို သတိပြုနိုင်ရန်အတွက် ပညာပေးအစီအစဉ်များ၊ ကျန်းမာရေး အသိပညာပေးအစီအစဉ်များနှင့် Media Campaigns များ လုပ်ဆောင်ပေးခြင်း၊ စာသင်ကျောင်းများတွင် ပညာပေးအစီအစဉ်များ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းနှင့် လူမှုအဖွဲ့အစည်းများစုပေါင်း၍ အသိပညာပေး အစီအစဉ်များ ဖော်ဆောင်ပေးခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်သင့်ပေသည်။

တင်းကြပ်သည့်လမ်းညွှန်ချက်များ ချမှတ်ပေးခြင်းနှင့် လူထုအား အသိပညာပေးမှုများ လုပ်ဆောင်ခြင်းတို့ဖြင့် ထိရောက်စွာ ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ပေးမည်ဆိုပါက ခဲအက်ဆစ်ဘက်ထရီများသည် ကန့်သတ်ချက်များ ရှိလင့်ကစား စွမ်းအင်သိုလှောင်မှုပြဿနာအတွက် ဖြစ်နိုင်ချေအရှိဆုံးသော အဖြေတစ်ခုအဖြစ် သက်သေပြနိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ အနာဂတ်တွင် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့လာနိုင်သည့် အဆိုပါစိန်ခေါ်မှုများကို ကြိုတင်မျှော်တွေး လုပ်ဆောင်ရာတွင် မိမိတို့၌ နည်းလမ်းများ၊ အရင်းအမြစ်များနှင့် မူဝါဒများရှိပေသည်။ အနာဂတ်ကာလတွင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရေးအတွက် ယှဉ်ပြိုင်မှုနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုတို့ လိုအပ်သော်လည်း မဆုတ်မနစ် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများဖြင့် မိမိတို့ လျှောက်လှမ်းရမည့်လမ်းကြောင်းကို အတူတကွ လက်တွဲလျှောက်လှမ်းမှသာလျှင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။

(Rajiv Gandhi Institute of Petroleum Technology မှ စွမ်းအင်ပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ စီးပွားရေးစီမံခန့်ခွဲမှု မဟာဘွဲ့ ပေးအပ်ရေး အမှုဆောင်အဖွဲ့ဝင် Gunjan Patel ရေးသားထားသည့် “Energy Storage: A grappling challenge for green energy revolution” ကို ထက်ထက်အောင်(နစက-၄) က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။)

ကိုးကား- https://energy.economictimes.indiatimes.com/

ကမ္ဘာပေါ်မှာ မည်သည့်နိုင်ငံမဆို မိမိနိုင်ငံရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်ဖို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ အမြဲလုပ်ဆောင်နေရမှာ ဖြစ်တယ်။  နိုင်ငံအတွက်အလိုအပ်ဆုံး မရှိမဖြစ်အရေးပါတဲ့ အဖွဲ့အစည်းက တပ်မတော်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။  အလားတူပဲ ပြည့်အင်အားသည် ပြည်တွင်းမှာပဲရှိသည်ဆိုတဲ့အတိုင်း နိုင်ငံ့အင်အား တောင့်တင်းခိုင်မာမှ ကမ္ဘာ့အလယ်ဝင့်ထည်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်၏ ပြည်တွင်းပြည်ပရန်စွယ်များကို ကာကွယ်ရေးတွင်  ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ  ထမ်းဆောင်နေကြတဲ့   မြန်မာတပ်မတော်ဟာလည်း အင်အားတောင့်တင်းခိုင်မာနေစေရန် အထူးပင် အရေးကြီးလှပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို အာဏာတည်တဲ့နေ့ရက် သတ်မှတ်ခြင်း အမိန့်ကြော်ငြာစာကို ကြော်ငြာခဲ့တဲ့ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေဆိုတာကတော့ အခုမှအသစ် ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့ ဥပဒေမဟုတ်ပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၁၉၅၉ ခုနှစ် ကတည်းက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ ဆိုတာရှိပါတယ်။  အဲ့ဒီနောက် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်  ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီလက်ထက် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလထဲမှာ ဥပဒေအမှတ် (၂၇/၂၀၁၀) နဲ့ ၁၉၅၉ ခုနှစ် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို ပြင်ဆင်ပြီး သတ်မှတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ ဥပဒေအမှတ် (၂၇/၂၀၁၀) နဲ့ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့်ပတ်သက်ပြီး အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကလည်း ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၅ ရက်နေ့မှာ ပြောကြားခဲ့တဲ့ အသံလွှင့်မိန့်ခွန်းမှာ မြန်မာပြည် လွတ်လပ်ရေးရတဲ့အခါမှာ မြန်မာပြည်ကိုကာကွယ်ဖို့ မြန်မာတွေရဲ့ အဓိကတာဝန်ဖြစ်တယ်။ ဟိုတုန်းကလို အေးအေးဆေးဆေး မဖြစ်တော့ဘူး။ တိုင်းပြည်ကာကွယ်ဖို့ စစ်သားတွေလိုလာမယ်။ အဲ့ဒီအခါ မြန်မာတိုင်း၊ အရွယ်ရောက်သူတိုင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့် ပြည့်စုံသူတိုင်း စစ်မှုထမ်းဖို့လုပ်ရမယ်။ ခင်ဗျားတို့ တိုက်ချင်တိုက်၊ မတိုက်ချင်လည်း တိုက်ရမယ် ဒါမှလွတ်လပ်ရေးတာဝန်ကျေမယ်လို့ ပြောကြားခဲ့တာ တွေ့ရမှာဖြစ်တယ်။ ဒီလိုပြောကြားချက်တွေဟာ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးအတွက် နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသားတိုင်းရဲ့ မွေးရာပါတာဝန်တစ်ရပ်ဖြစ်တာကို တွေ့ရှိရမှာဖြစ်တဲ့အပြင် အင်အားတောင့်တင်းတဲ့ တပ်မတော်အင်အားရှိရန်လိုအပ်တာကို အမြော်အမြင်ကြီးစွာနဲ့ မီးမောင်းထိုးပြခဲ့တာကို တွေ့မြင်နိုင်မှာဖြစ်တယ်။

ဒီပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေပြဋ္ဌာန်းရတဲ့ အဓိကရည်ရွယ်ချက်ကတော့ နိုင်ငံသားတိုင်းဟာ  ပြည်ထောင်စုမပြိုကွဲရေး၊  တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်မှုမပြိုကွဲရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲရေး၊ ဒို့တာဝန်အရေး ၃ ပါးကို စောင့်ထိန်းဖို့ တာဝန်ရှိတာနဲ့အညီ စစ်ပညာသင်ကြားဖို့နဲ့ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးအတွက် စစ်မှုထမ်းဆောင်နိုင်ရန်ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ဥပဒေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်) ပြဋ္ဌာန်းချက်မှာ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ မူလတာဝန်ဝတ္တရားတွေရှိပြီး ပုဒ်မ ၃၈၅ မှာတော့ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်ရဲ့ လွတ်လပ်ရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့ နယ်မြေတည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအတွက် ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရေးသည် နိုင်ငံသားတိုင်းမှာ တာဝန်ရှိတယ်လို့ ပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။ ပုဒ်မ ၃၈၆ မှာတော့ နိုင်ငံသားတိုင်းဟာ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်များနဲ့အညီ စစ်ပညာသင်ကြားရန်နဲ့   နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးအတွက် စစ်မှုထမ်းဆောင်ရန် တာဝန်ရှိသည်ဆိုပြီး ပြဋ္ဌာန်းထားတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေနဲ့အတူတူပဲ ဒီနိုင်ငံသားတိုင်း စစ်မှုတာဝန် ထမ်းဆောင်နိုင်ရေးအတွက် တပ်မတော်ဟာ ပုဒ်မ ၂၀(ဃ)မှာ တပ်မတော်သည် နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေးနဲ့ကာကွယ်ရေးမှာ ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးပါဝင်ရေးအတွက် စီမံဆောင်ရွက်ခွင့်ရှိသည်လို့ ပြဋ္ဌာန်းထားတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ပုဒ်မ ၃၄၀ မှာ တပ်မတော်ဟာ အမျိုးသားကာကွယ်ရေး နဲ့လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးမှာ ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ပါဝင်ရေးအတွက် စီမံဆောင်ရွက်ခွင့်ရှိပါတယ်။ တပ်မတော်၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် ပြည်သူ့စစ်မဟာဗျူဟာကို ဖော်ဆောင်ရမည်လို့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈ ခုနှစ်)တွင် အတိအလင်းပြဋ္ဌာန်းထားတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ယခုပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေမှာ အခန်း ၈ ခန်း ပါဝင်ပြီး အရေးကြီးတဲ့အချက်တွေကို ထုတ်နုတ်ပြီးပြောလိုပါတယ်။ အခန်း ၁ မှာတော့ စစ်မှုထမ်းရမယ့်ကာလတွေ၊ စစ်မှုထမ်းရမယ့် ကာလတွေမှာ ဒီစစ်မှုထမ်းရမယ့် အသက်အရွယ်တွေ၊ ကာလတွေ၊ စစ်မှုထမ်းရမယ့် အသက်အရွယ်အနေနဲ့ နိုင်ငံသားတိုင်း အမျိုးသားဆိုရင် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်ပြီး ၃၅ နှစ် မကျော်သေးတဲ့သူတွေ၊ အမျိုးသမီးဆိုရင် အသက် ၁၈ နှစ်ပြည့်ပြီး ၂၇ နှစ် မကျော်သေးတဲ့သူတွေဖြစ်ပါတယ်။ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ အနေနဲ့ကတော့ အမျိုးသား အသက် ၁၈ နှစ်ပြည့်ပြီး အသက် ၄၅ နှစ် မကျော်သေးတဲ့လူတွေ၊ အမျိုးသမီးအသက် ၁၈ နှစ်ပြည့်ပြီး အသက် ၃၅ နှစ်မကျော်သေးတဲ့သူတွေ အားလုံးသည် စစ်မှုထမ်းဆောင်ဖို့အတွက် တာဝန်ရှိပါတယ်။ စစ်မှုထမ်းဆောင်ရမယ့် ကာလကတော့ ၂၄ လ (၂ နှစ်) ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များအနေနဲ့ ၃၆ လ (၃ နှစ်) ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်မှုထမ်းရန် အကျုံးဝင်သော အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးအားလုံးတို့ဟာ တစ်ချိန်တည်း တစ်ပြိုင်တည်း စစ်မှုထမ်းရန်မလိုအပ်ဘဲ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့်ခေါ်ရေးအဖွဲ့ အဆင့်ဆင့်က ဆင့်ခေါ်ခံရသည့် လိုအပ်သည့် အင်အားသာ ထမ်းဆောင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုသို့ဆင့်ခေါ်ခံရသူများ သည်လည်း ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့် ခေါ်ရေးအဖွဲ့က လိုအပ်သည့် စစ်ဆေးဆောင်ရွက်မှုများအောင်မြင်မှ စစ်မှုထမ်းဆောင်ရမှာ ဖြစ်တာကိုလည်း သိရှိထားရန်လိုပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စစ်မှုထမ်းရန်အကျုံးဝင်သော သူများအနေဖြင့် အလွန်အမင်း စိုးရိမ်ကြောင့်ကြမှု မရှိကြရန်နှင့် မိမိတို့အလှည့်ရောက်မှသာ သတ်မှတ်ကာလအတိုင်း စစ်မှုထမ်းရမည်ကို သိရှိကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။

စစ်မှုမထမ်းမနေရဥပဒေအရ  စစ်မှုထမ်းဆောင်ရန် ဆင့်ခေါ်စာနဲ့ အခေါ်ခံရတဲ့လူငယ်တိုင်း သတ်မှတ် အရည်အချင်း ပြည့်မီဖို့ လိုပါတယ်။

အရည်အချင်းမပြည့်မီရင် ထမ်းဆောင်ခွင့်ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဆင့်ခေါ်ခံရသူတိုင်း လူစဉ်မီမှ၊ ကျန်းမာသန်စွန်းမှ စစ်မှုထမ်းခွင့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။  လူငယ်လူရွယ်တွေအနေဖြင့် နိုင်ငံတော်ကပြဋ္ဌာန်းထားသောဥပဒေနှင့်အညီ လက်တွန့်မနေဘဲ ဂုဏ်ရှိရှိစစ်မှုထမ်းဖို့လိုပါတယ်။ ၂ နှစ်ကာလ စစ်မှုထမ်းပြီးရင် မြန်မာပြည်ထဲနေမလား၊ နိုင်ငံခြားထွက်မလား မိမိနိုင်ငံအတွက် တာဝန်ကျေသော လူငယ်လူရွယ်တွေဖြစ်လာကြမယ်၊ ဂုဏ်ရှိရှိ ရင်ကော့ပြီးနေလို့ ရတယ်ဆိုတာ လူငယ်တွေ သိရှိထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ ပါတီနိုင်ငံရေးမှိုင်းမိ နေသော ဆန့်ကျင်ဘက်အဖွဲ့အစည်း များ၏စကားကိုနားယောင်ပြီး အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များထံသွားရောက်ကြပါက တစ်ဘဝလုံးဆုံးရှုံးကာ လူမသိသူမသိဘဝနဲ့ နိဂုံးချုပ်သွားမှာကို သတိပြုရန်လိုအပ်ပါတယ်။ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များက လူငယ်တွေဟာ သူတို့ရဲ့အသုံးချခံ မဟာအကျိုးစီးပွားဖြစ်တယ်ဆိုတာ အသိဉာဏ်ရှိတဲ့လူတိုင်း စဉ်းစားကြရမှာပေါ့။ ဒါတွေကိုမိဘများကပါ မှန်ကန်သော အတွေးအခေါ်ရှိကြဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်က ပိတ်နေပိန်းနေရင်တော့ သားသမီးဘဝလည်း တစ်သက်လုံး လူလုံးမလှနိုင်ဘူးဆိုတာ သတိပြုစေလိုပါတယ်။ လက်ရှိအခြေအနေတွင် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၌ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေပြဋ္ဌာန်းခြင်းအပေါ် စိုးရိမ်မှုတွေ၊ ဝေဖန်မှုတွေ မြင့်တက်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုယ့်နိုင်ငံမှာ ဒီလိုစစ်မှုထမ်းဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့အခါမှာတော  ပြည်သူများအကြား  စိုးရိမ်မှုတွေ၊ ကြောက်ရွံ့မှုတွေ စတဲ့စကားသံကိုလည်း ကြားလာရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ယခုပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေဟာ လက်ရှိကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေများနည်းတူ ပြဋ္ဌာန်းချက်တွေနဲ့ အကျိုးခံစားခွင့်တွေ ပါဝင်နေတယ်ဆိုတာကိုလည်း သေသေချာချာလေ့လာကြဖို့လိုပါတယ်။

ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့်ခေါ်ရေးအဖွဲ့မှ ဆင့်ခေါ်ခံရသူဟာ-

-        ယာယီအားဖြင့် စစ်မှုထမ်းနိုင်မည့် ကျန်းမာရေးအဆင့်မမီကြောင်း     သက်ဆိုင်ရာ တပ်မတော် စစ်ဆေးရေးဘုတ်အဖွဲ့၏ထောက်ခံချက်ရရှိထားသူများ၊

-        နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၊

-        ပညာသင်ကြားနေသူများ၊

-        အခြားပြုစုစောင့်ရှောက်မည့်သူမရှိသော   မိအိုဖအိုများကို      ပြုစုလုပ်ကျွေးနေသူများ၊

-        မူးယစ်ဆေးဝါးဖြတ်ရန် ဆေးကုသမှုခံယူနေသူများနှင့်

-        ထောင်ဒဏ်ကျခံနေရသူများသည် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းရမည့်တာဝန်မှ ယာယီရွှေ့ဆိုင်းနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့သလို ယာယီရွှေ့ဆိုင်းထားတဲ့ကာလမှာ ဥပဒေအရ သတ်မှတ်ထားတဲ့ စစ်မှုထမ်းရမယ့်အသက်အရွယ် ကျော်လွန်ခဲ့ပါကလည်း စစ်မှုထမ်းဆောင်ရမည့် ကာလပြည့်မီအောင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည်ကို သတိပြုရန်လည်း လိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင်  စစ်မှုထမ်းဆောင်ရန်  အသက်အရွယ်ရောက်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်များဟာ သာသနာ့ဝန်ထမ်းများ၊ အိမ်ထောင်သည် အမျိုးသမီးများ၊ ကိုယ်လက်အင်္ဂါတစ်ခုခု အမြဲတမ်းမသန်စွမ်းသူများ၊ စစ်မှုထမ်းရန် အမြဲတမ်း မသင့်လျော်သူဟု တပ်မတော်ဆေးစစ်ဆေးရေးဘုတ်အဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားသူများ၊ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဆင့်ခေါ်ရေး ဗဟိုအဖွဲ့က အမိန့်ထုတ်ပြန်၍ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုထားသူများသည် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုပါ ကင်းလွတ်ခွင့်ရသည့်အတွက် စစ်မှုထမ်းရန် အရည်အချင်းပြည့်မီသူများသည် စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ရှောင်တိမ်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သာသနာ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် ဝင်ရောက်ခဲ့ရင်လည်း သာသနာ့ဝန်ထမ်းတိုင်းအား ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးမည်မဟုတ်ဘဲ သာသနာ့ဝန်ထမ်းဆိုသည့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် အကျုံးဝင်သည့်သူများကိုသာ ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးမည်ကို သိရှိထားရန်လည်းလိုပါတယ်။

ထိုသို့ စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ရှောင်လွှဲလိုသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သာသနာ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် ဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း ပေါ်ပေါက်ပါက ဥပဒေပါ ပြစ်ဒဏ်အား ချမှတ်ခံရမည်ကိုလည်း သိရှိထားရန်လိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်မှုထမ်းဆောင်ခြင်းမှ တိမ်းရှောင်လွှဲဖယ်လိုသော အကြံဖြင့် မိမိကိုယ်ကို မသန်မစွမ်းဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဟန်ဆောင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ပါကလည်း  ဥပဒေအရအပြစ်ပေးခံရမည့်အပြင်   ပြစ်ဒဏ်ထင်ရှားစီရင်ခြင်း ခံရပြီးပါကလည်း  ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆောင်ရခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်မရနိုင်ကြောင်းကို သိရှိကြရန် လိုအပ်ပါတယ်။

အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းများသည် လူမှုကွန်ရက်များမှတစ်ဆင့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေသည် တရားဝင်ဥပဒေ မဟုတ်ကြောင်း၊ ပြည်သူများအနေဖြင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထံ သွားရောက် ပူးပေါင်းကြရန် သွေးဆောင်စည်းရုံးမှုများကိုလည်း နားမယောင်ကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေပါ စစ်မှုထမ်းရမည့် ကာလအပိုင်းအခြားအား တရားဝင်ပြဋ္ဌာန်းထားပြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် စစ်မှုထမ်းကာလပြီးဆုံးချိန်မှာလည်း စစ်မှုထမ်းဆောင်ပြီးကြောင်း လက်မှတ်ကို ကိုင်ဆောင်ကာ နိုင်ငံသားတစ်ယောက် တာဝန်ကျေပွန်ပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် မည်သည့်နေရာ၊ မည်သည့်အလုပ်အကိုင်မျိုးကိုမဆို ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားစွာနဲ့ သွားလာလုပ်ကိုင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆန့်ကျင်ဘက် အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုများကိုနားယောင်ကာ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းများထံသို့  သွားရောက်ပူးပေါင်းကြမယ်ဆိုရင် မိမိတို့၏အနာဂတ်ဘ၀  ထိခိုက်ပျက်သုဉ်း ရမည်ကိုလည်း  သတိချပ်စေချင်ပါတယ်။

ထို့ပြင် အကြမ်းဖက်အားပေးမီဒီယာများအနေဖြင့် ပြည်သူလူထုအား စစ်မှုထမ်းချိန်မှာ ငါတို့ရဲ့မိဘတွေကို ဘယ်သူကလာကျွေးမလဲလို့ ဆိုပြီး နောက်ဆံတင်းစေမယ့် စကားလုံးတွေနဲ့ စစ်မှုထမ်းဆောင်လိုစိတ် နည်းပါးအောင် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်နေကြသည်ကိုလည်း တွေ့မြင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဥပဒေမှာ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ပြီး ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုမရှိတဲ့ မိအိုဖအိုများကို ပြုစုလုပ်ကျွေးနေကြသူများကို ဆင့်ခေါ်ခံရချိန်မှာ စစ်မှုထမ်းဆောင်ရမယ့်တာဝန်ကနေ ယာယီရွှေ့ဆိုင်း ရန် လျှောက်ထားနိုင်ပါတယ်။ စိစစ်ရေးအဖွဲ့တွေကလည်း စိစစ်ပြီးနောက် မှန်ကန်ပါက ယာယီရွှေ့ဆိုင်းပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့် အကြမ်းဖက်သမားများအနေနဲ့ ပြည်သူများက ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်အတိုင်း   စစ်မှုထမ်းဆောင်ရန် ဝင်ရောက်လာတဲ့အခါ အင်အားတောင့်တင်းသော တပ်မတော်တစ်ရပ်ဖြစ်ပေါ်လာမည်ကို စိုးရိမ်ကြောက်ရွံ့ တဲ့အတွက် ပြည်သူများ စစ်မှုထမ်းဆောင်မှုမပြုကြရန်၊ တပ်မတော်နှင့်ပြည်သူများကို သွေးကွဲစေရန်အတွက် လေလှိုင်းပေါ်မှ တစ်ဆင့်  သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုများကို   ဆောင်ရွက်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော နိုင်ငံဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် ၎င်းတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် ကာလကို တာဝန်ချိန်အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးထားသည့်အပြင် အလုပ်သမားတစ်ဦးသည်လည်း လုပ်ငန်းတာဝန်မှ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရပါကလည်းတာဝန်ပြီးဆုံးချိန်တွင်  မူလထမ်းဆောင်ခဲ့သော  အလုပ်အကိုင်ကို ပြန်လည်ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်းဥပဒေဖြင့် အတိအလင်းပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ပြည်သူများအနေဖြင့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းကာလပြီးဆုံးပါက မူလအလုပ်အကိုင်ကို ပြန်လည်ဆောင်ရွက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလုပ်ရှင်များအနေဖြင့်လည်း  အလုပ်ခန့်ထားရာမှာ စစ်မှုထမ်းပြီးသူများကို ဦးစားပေးခန့်ထား လာနိုင်ကြောင်းကိုလည်း တွေ့ရှိရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အလုပ်ရှင်များအနေဖြင့် အလုပ်ပြန်မခန့်ရင် အရေးယူခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆောင်ထားခြင်းဖြင့် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့်မလို့ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေအရ လောလောဆယ်အကျုံးဝင်သူ နိုင်ငံသားတိုင်း စစ်မှုထမ်းဖို့ မလိုအပ်သေးပါဘူး။ အဆင့်တစ်အနေနဲ့ ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့တွေကို ဖွဲ့စည်းပေးရမယ်။ အဆင့်နှစ်အနေနဲ့ ရပ်ကျေးအဆင့် လိုအပ်တဲ့ ပမာဏကိုသာ ခေါ်ယူရမယ်။ အဆင့်သုံးအနေနဲ့ ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့က ခေါ်ယူသူသာ သတင်းပို့ရမှာဖြစ်တယ်။ ခေါ်ယူသတင်းပို့သူကို ဆေးစစ်ပြီးအောင်မြင်သူမှသာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရမယ် ဆိုတာကို သိစေချင်တယ်။ လက်ရှိကမ္ဘာ့နိုင်ငံများတွင် စစ်မှုမထမ်းမနေရဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပြီး တာဝန် ထမ်းဆောင်နေတဲ့ နိုင်ငံအများအပြားရှိတယ်။ https://www.thesoldiersproject.org အင်တာနက် စာမျက်နှာမှာ ဖော်ပြချက်အရ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ၄၉ နိုင်ငံတွင် ကျင့်သုံးကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းမနေရ ဥပဒေဆိုတာ  မြန်မာတစ်နိုင်ငံတည်းက ကျင့်သုံးတဲ့ ဥပဒေမဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီး များတွင်လည်း ကျင့်သုံးကြတဲ့ ဥပဒေဖြစ်တဲ့အတွက် နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသားများအနေနဲ့ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ  ပျော်ရွှင်စွာ စစ်မှုထမ်းဆောင်ပြီး နိုင်ငံတော်ကို ကာကွယ်ကြပါစို့လို့ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်လိုက်ရပါတယ်။  ။

Source: Myawady Web Portal

ပင်လယ်ရေကြောင်းကုန်သွယ်မှုအတွက် အဓိကအရေးပါသည့် ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်း

မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ်းရိုးတန်းအရှည် ရေမိုင် ၁၂၆၀ ကျော်ကို  ပိုင်ဆိုင်သည့် ပင်လယ်ပိုင်နက်နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်မှု တန်ဖိုး၏ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့် ပင်လယ်ရေကြောင်းဖြင့် ကုန်သွယ်လျက်ရှိပြီး ကျန် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများမှ  ကုန်သွယ်လျက်ရှိသည်။ ဤအချက်ကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် မိမိနိုင်ငံ၏ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းကဏ္ဍသည် နိုင်ငံ၏လူမှုစီးပွား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် မည်မျှအရေးပါသည်ကို ဆန်းစစ်သုံးသပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။  ထိုနည်းတူစွာပင် ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းများ ကောင်းစွာလည်ပတ်နိုင်ရန်နှင့်   အထူးသဖြင့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်သင်္ဘောကြီးများကို ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်/ထွက်သွားလာရာတွင် ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ဝန်ဆောင်မှုများပေးနိုင်ရန်အတွက် ရန်ကုန်မြစ်အတွင်းသို့ စတင်ဝင်ရောက်မည့်ပင်လယ်ဝမှသည် ရန်ကုန်မြစ်ရေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် နေ့/ည ရာသီမရွေး တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြရသော ပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင်မှဆိပ်ကမ်းဆိုင်ရာ၊ ရေကြောင်းဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြသည့် ရေကြောင်းပြမှူးကြီး(Pilot)များနှင့် အဆင့်ဆင့်သောဝန်ထမ်းများ၏တာဝန်ကျေပွန်စွာဆောင်ရွက်နေမှုအခြေအနေများကို ဂုဏ်ယူစွာရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။

ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၏လမ်းညွှန်မှုအရ ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီးသည် ဇန်နဝါရီလ ၂၅ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြစ်ဝရှိ ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်း (Offshore Fixed Pilot Station)သို့ မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်မှ ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး၊ ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနမှ  ခေတ္တညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်နှင့် မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်မှ တာဝန်ရှိသူများနှင့်အတူ သွားရောက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါခရီးစဉ်တွင် စာရေးသူအနေဖြင့်လည်း လိုက်ပါခွင့်ရခဲ့သဖြင့် ဆိပ်ကမ်းနှင့်ရေကြောင်းပြဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများနှင့် ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်း၏  အတိတ်နှင့်ပစ္စုပ္ပန်ဆောင်ရွက်နေမှုအခြေအနေအရပ်ရပ်ကို  ကောင်းစွာလေ့လာသိရှိခွင့်ရခဲ့သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ် မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်ဥပဒေ၏ ပုဒ်မ ၅၆၊  ပုဒ်မခွဲ(က)တွင် “ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်ရောက်သော သို့မဟုတ် ဆိပ်ကမ်းမှထွက်ခွာသော   ရေယာဉ်နှင့်ကုန်ပါ စုစုပေါင်းတန်ချိန် ၅၀၀ ထက်ပိုသည့်ရေယာဉ်၏   ရေယာဉ်မှူးသည်-  ရေကြောင်းပြမှူးကြီးမပါဘဲ ဝင်/ထွက်ခွင့် တောင်းခံရယူနိုင်ရန် ရေကြောင်းဌာနက သတ်မှတ်ထားသော  စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် မညီညွတ်ပါက ရေကြောင်းပြမှူးကြီး၏အကူအညီကို  မဖြစ်မနေ တောင်းခံရယူပြီး    ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်ရောက်ဆိုက်ကပ်ခြင်း၊ ရပ်နားခြင်း၊ ထွက်ခွာခြင်း သို့မဟုတ် ဆိပ်ကမ်းနယ်နိမိတ်အတွင်း   နေရာရွှေ့ပြောင်းခြင်းပြုရမည်”ဟု ထည့်သွင်းပြဋ္ဌာန်းထားသည့်အတိုင်း ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာဆိပ်ကမ်းများနည်းတူ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်/ထွက်သွားလာကြသည့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ် သင်္ဘောကြီးများသည် ပင်လယ်ဝနှင့်ဆိပ်ကမ်းတံတားများအကြား ရေလမ်းကြောင်း တစ်လျှောက် ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ဝင်/ထွက်သွားလာနိုင်ရေးအတွက်  ရေကြောင်းပြဝန်ဆောင်မှု(Pilotage Service)ကို မပျက်မကွက် ရယူကြရသည်။

၂၀၁၉  ခုနှစ်မတိုင်မီ  နှစ်များဆီသို့ ပြန်ပြောင်းတွေးဆကြည့်ပါက နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်သင်္ဘောကြီးများကို ရေကြောင်းပြဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်ရန်အတွက် ရေကြောင်းပြရေယာဉ်(Pilot Vessel) နှစ်စင်းဖြစ်သောအလျား ၆၀ မီတာဝန်းကျင်၊ တန်ချိန်(Gross Tonnage-GT) ၇၇၈  နှင့် ၅၀၀ အသီးသီးရှိကြသည့်သမ္မတရေယာဉ်နှင့် ဧကရီရေယာဉ်တို့ကို  ရေကြောင်းပြစခန်း(Pilot Station)အဖြစ်  ရန်ကုန်မြစ်ဝမှ ပင်လယ်ဘက်ရေမိုင် ၂၀ ခန့်အကွာတွင် အလှည့်ကျကျောက်ချထားရှိဆောင်ရွက်ရသည်။ ထိုအချိန်က ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများနှင့် ဝန်ထမ်းများသည် ရေကြောင်းပြရေယာဉ်ပေါ်တွင်ပင် အနေအစားပင်ပန်းဆင်းရဲစွာ စခန်းချနေထိုင်ပြီး ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်/ထွက်ကြသည့် သင်္ဘောကြီးများပေါ်ကို  ရေကြောင်းပြ ကြို/ပို့ခြင်းလုပ်ငန်းကို သစ်သားကတ္တူလှေငယ်(Pilot Cutter)များဖြင့် လှိုင်းကြားလေကြား အန္တရာယ်ကြားမှခက်ခဲစွာရေကြောင်းပြ ကြို/ပို့ခြင်း (Pilot Transfer Operation)ဆောင်ရွက်၍  တက်/ဆင်းမောင်းနှင်ပေးခဲ့ကြရသည်။  ထိုအချိန်ကာလများတွင် ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများနှင့်ရေကြောင်းပြဝန်ထမ်းများ လှိုင်းလေထန်လှသည့် ပင်လယ်ပြင်တွင် ကတ္တူလှေငယ်ဖြင့် သင်္ဘောကြီးများဆီသို့ သတိပြုချဉ်းကပ်၍ တက်/ဆင်းရပုံများကို ယူကျူ(Youtube)ပေါ်တွင် မြန်မာရေကြောင်းပြမှူးကြီး၏ နေ့စဉ်ဘဝ (Daily Life of Myanmar Pilot)အမည်ဖြင့် မြန်မာရေကြောင်းပြမှူးကြီးများအသင်း (Myanmar Maritime Pilot Association)မှ ဗဟုသုတအဖြစ် လွှင့်တင်ပေးထားသည်ကိုလည်း ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခြင်းဖြင့် သိရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် ရာသီဥတုဆိုးရွားချိန်များတွင် ရေကြောင်းပြစခန်းအဖြစ်အသုံးပြုသော ရေကြောင်းပြရေယာဉ်ကို ဘေးကင်းလုံခြုံသည့် နေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းရခြင်း၊ ရေယာဉ်များ၏သက်တမ်းအရ ရေယာဉ်ပြုပြင် ထိန်းသိမ်းစရိတ် ကြီးမြင့်လာပြီး ဘေးကင်းလုံခြုံမှုအဆင့်လျော့ကျလာခြင်းနှင့် ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစ၍ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုများနှင့်အတူ တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ်တိုးတက်လာနေသည့်   ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်မှုလိုအပ်ချက်အရ  ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသည်လည်း နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေယာဉ်ကြီးများ အဝင်/အထွက် ပိုမိုများပြားလာပြီး ရေကြောင်းပြလုပ်ငန်းတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည့်ဝန်ထမ်းများ ပိုမိုများပြား လာသောကြောင့် ရေကြောင်းပြရေယာဉ်ဖြင့် ဘေးကင်းလုံခြုံစွာဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက်  နေရာလုံလောက်မှု မရှိခြင်း၊ လှိုင်းဒဏ်လေဒဏ်ကို တိုက်ရိုက်ခံစားကြရခြင်းနှင့်   ကိုယ်စိတ်လုံခြုံမှု (Physical and Mental Safety and Security) အားနည်းခြင်း စသည့်ကန့်သတ်ချက်များကြုံတွေ့လာခဲ့ရသည်။

အဆိုပါကြုံတွေ့လာရသည့်အခက်အခဲများကိုဖြေရှင်းနိုင်ရန်အတွက် မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်၏ ဌာနအကြီးအမှူးအဆင့်ဆင့်တို့သည် အမြော်အမြင်ကြီးစွာ ချင့်ချိန်သုံးသပ်၍ ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများနှင့် ဆိပ်ကမ်းဆိုင်ရာ၊ ရေကြောင်းဆိုင်ရာနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများအတွက် ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်း တည်ဆောက်ရေးကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်မှ တာဝန်ရှိသူများကို  အိမ်နီးချင်းနှင့်   ဒေသတွင်းနိုင်ငံဆိပ်ကမ်းများသို့သွားရောက်လေ့လာစေခဲ့ပြီး လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအပေါ်  ပြန်လည်သုံးသပ်၍ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းနှင့်မြစ်ကြောင်းအနေအထား၊  ရေလမ်းကြောင်းအနေအထားတို့ နီးစပ်တူညီမှုရှိသည့်   ထိုင်းနိုင်ငံ  ဗန်ကောက်ဆိပ်ကမ်း၏  ပင်လယ်ဝရှိ ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်း၏ ပုံစံကိုနမူနာယူပြီး အခြေခံဒီဇိုင်း(Conceptual Design)ကိုရေးဆွဲခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာများ၌ ကြော်ငြာထည့်သွင်း၍ ပြည်တွင်း/ပြည်ပမှ ကမ်းဝေးပင်လယ်ပြင်တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းအတွေ့အကြုံရှိလုပ်ငန်းရှင်များကို တင်ဒါခေါ်ယူခဲ့ရာ China Harbour Engineering Co., Ltd. (CHEC)မှ စီမံကိန်းတန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀ ဒသမ ၉ သန်းဖြင့် တင်ဒါအောင်မြင်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။

ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်းကို မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၆ ဒီဂရီ ၁၂ ဒသမ ၇ လက်မနှင့် အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၆ ဒသမ ၇ လက်မတွင် အလျား ၃၃ ဒသမ၂ မီတာနှင့်အနံ ၃၀ ဒသမ ၄ မီတာအရွယ်အစားရှိ  သံကူကွန်ကရစ်သုံးထပ်အဆောက်အအုံအဖြစ်တည်ဆောက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းကို ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းအားလုံးပြီးစီး၍   ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနား(Grand Opening Ceremony)ကို ၃၀-၃-၂၀၁၉ရက်တွင်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး  မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်မှလွှဲပြောင်းလက်ခံရယူကာ Operation လုပ်ငန်းများ စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စီမံကိန်းလုပ်ငန်းတွင် တန်ချိန် GT ၁၅၀၀ အရွယ်အစားရှိ ရေယာဉ်များ ဆိုက်ကပ်နိုင်သည့် ဆိပ်ခံတံတားတစ်စင်း၊ ၂၀ မီတာ ရေကြောင်းပြ ကြို/ပို့ ဖိုက်ဘာရေယာဉ်(Pilot Boat) သုံးစင်း၊ မီးစက်၊ ရေချိုချက်လုပ်သည့်စနစ် (Desalination System)၊ ရေဆိုးသန့်စင်စက်၊ မီးငြှိမ်းသတ်စနစ်၊ ရေကြောင်းပြလုပ်ငန်းထိန်းချုပ်ခန်း(Control Room)နှင့် ရေကြောင်းဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်ရေးစက်ကိရိယာများစ်ကြသည့် ရေဒါ(Radar)နှင့် အလိုအလျောက် ရေယာဉ်အမျိုးအစားနှင့် အချက်အလက်ဖော်ပြသည့်စနစ်(Auto-matic Identification System – AIS)တို့ ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် ဘုရားခန်း၊ လူနေတစ်ယောက်/နှစ်ယောက်/သုံးယောက်အိပ်ခန်းများ၊ အားကစားခန်း၊ ရိက္ခာသိုလှောင်ခန်း၊ မီးဖိုခန်း၊ စားသောက်ခန်းနှင့် ရေချိုးခန်း၊ သန့်စင်ခန်း၊ အဝတ်လျှော်စက်၊ အခြောက်ခံစက်၊ စက်သုံးဆီသိုလှောင်ကန် စသည်တို့ပါဝင်ပြီး ဝန်ထမ်း ၃၆ ဦးသက်သောင့်သက်သာ အဆင်ပြေစွာနေထိုင်၍ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်သောအဆောက်အအုံတစ်ခုဖြစ်သည်။

Operation လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရာတွင် ပွင့်လင်းရာသီ၌ ရေကြောင်းပြ ကြို/ပို့ ဖိုက်ဘာရေယာဉ်များဖြင့် ဆိုက်ကပ်၍ ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများ အတက်/အဆင်းပြုလုပ်ရာတွင်    အဆင်ပြေမှု ရှိသော်လည်း   မိုးရာသီမုတ်သုံ ကာလ၌ လှိုင်းလေပြင်းထန်ချိန်တွင် လှိုင်းလေဒဏ်မခံနိုင်သောကြောင့် အန္တရာယ်ရှိသဖြင့် ဖိုက်ဘာရေယာဉ် များကို မြစ်ကြောင်းအတွင်း   ရေကြောင်းပြကြို/ပို့ရန်သာအသုံးပြုပြီး   ပင်လယ်ပြင်တွင်အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက် သံထည်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ၂၀ မီတာရှိသည့် PilotBoat  သုံးစင်းကို ၂၀၂၁-၂၀၂၂ ဘဏ္ဍာနှစ်နှင့် ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်များတွင် စုစုပေါင်းအမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၄၄၄ သန်းလျာထားပြီး လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ တင်ဒါခေါ်ယူ၍ မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်၏  သိမ်ဖြူသင်္ဘောကျင်းတွင် ပုဂ္ဂလိကနှင့်ပူးပေါင်းပြီး ထပ်မံတည်ဆောက်  ဖြည့်တင်းပေးခဲ့သည်။  ထို့ပြင်  ရေကြောင်းပြစခန်း၏ လေကွယ်ရာဘက်တွင် Pilot Boat များ အန္တရာယ်ကင်းရှင်းစွာဆိုက်ကပ်၍ ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများ လုံခြုံစိတ်ချစွာ အတက်/အဆင်းပြုလုပ်နိုင်ရေးအတွက် ထပ်တိုးရေယာဉ်ဆိုက်ကပ်ရန်နေရာတစ်ခုကိုလည်း ၂၀၂၀-၂၀၂၁  ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် CHEC နှင့် ညှိနှိုင်း၍ တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည်။ အဆိုပါရေကြောင်းပြစခန်းသည် ရန်ကုန်မြို့တွင်း   ဆိပ်ကမ်းဧရိယာမှ ရေမိုင် ၃၆ မိုင် ကွာဝေးသဖြင့် ဒီရေအတက်/အကျအခြေအနေများအပေါ်မူတည်ပြီး ရေကြောင်းပြစခန်းသို့ရောက်ရှိရန် ခုတ်မောင်းချိန် လေးနာရီမှခြောက်နာရီခန့်အထိ ကြာမြင့်နိုင်သည်။

စာရေးသူသည်  ခရီးစဉ်တွင်  ခေတ်မီ Pilot Boat ဖြင့် ရန်ကုန်မြစ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်မည့် ကုန်သွယ်သင်္ဘောကြီးပေါ်သို့ ရေကြောင်းပြကြို/ပို့ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို စောင့်ကြည့်မှတ်တမ်းတင်ခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်ရောက်ရန်အတွက် သင်္ဘောကြီးများကို သတ်မှတ်အချိန်တွင် ကျောက်ချဧရိယာ (Anchorage Area)မှ စတင်ဝင်ရောက်လာရန်ခေါ်ယူခြင်း၊ Pilot Boat စေလွှတ်ခြင်းနှင့်  ပြန်လည်ခေါ်ယူခြင်း၊  တာဝန်ကျရေကြောင်းပြမှူးကြီး၏ဦးဆောင်မှုဖြင့် သင်္ဘောကြီး ရန်ကုန်မြစ်ရေလမ်းကြောင်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်း စသည့်လုပ်ငန်းစဉ်များကို ရေကြောင်းပြစခန်းရှိ Control Room တာဝန်ကျရေ ယာဉ်မှူးကြီးများနှင့်   ဆက်သွယ်ရေးတာဝန်ခံတို့က    ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းဆက်သွယ်ခြင်း(Pilot Transfer Coordi-nation)ကို Radar နှင့် AIS စနစ်များ၊ ဆက်သွယ်ရေးစက်များအသုံးပြု၍ စောင့်ကြည့်ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ပေးကြရသည်။

ဤခေတ်မီ ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်းနှင့်  Pilot  Boat  များအတွက်  နိုင်ငံတော်မှ ရင်းနှီးတည်ဆောက် ဖြည့်တင်းပေးရသည်နှင့် ထိုက်တန်သည့် အကျိုးရလဒ်ကောင်းများဖြစ်သော နိုင်ငံတကာကုန်သွယ် သင်္ဘောကြီးများ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်/ထွက်သွားလာရာတွင်လည်းကောင်း၊ ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများနှင့် ဝန်ထမ်းများ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ လုပ်ငန်းခွင်ဘေးအန္တရာယ် ကင်းရှင်းအောင်စီမံ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခြင်းအပြင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သူများ၏ ကိုယ်စိတ်လုံခြုံမှုပိုမိုရရှိပြီး မိမိကိုယ်ကိုယုံကြည်မှု(Self-Confidence)ရှိစွာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း၊ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်၏ဆိပ်ကမ်းနှင့် ရေကြောင်းပြဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများတွင် လုပ်ငန်းခွင် မတော်တဆမှုနှင့် ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံး (Zero Accident) အဆင့်သို့ရောက်ရှိထိန်းသိမ်းလာနိုင်ပြီး ဆိပ်ကမ်းသုံးစွဲသူ နိုင်ငံတကာသင်္ဘောလိုင်းများနှင့်  ပို့ကုန်/သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ယုံကြည်မှု(Trust)ပိုမိုရရှိလာနိုင်ပြီ ဖြစ်သောကြောင့် မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်နှင့်ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းကဏ္ဍ၏ ပုံရိပ်(Image)သည်လည်း ပိုမိုကောင်းမွန်လာပြီဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။

ထို့ပြင်  ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများ၊ ဆိပ်ကမ်းနှင့်ရေကြောင်းဆိုင်ရာ၊ ဆက်သွယ်ရေးဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်းတွင် လှိုင်းလေဒဏ်ကို    တိုက်ရိုက်မခံစားရတော့ဘဲ Facilities အပြည့်အစုံဖြင့်  လုံခြုံစိတ်ချစွာနေထိုင်နိုင်ပြီဖြစ်၍ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ရာတွင် စိတ်ပိုင်း၊ ကိုယ်ပိုင်းဆိုင်ရာယုံကြည်မှု အပြည့်ဖြင့်  တာဝန်ထမ်းဆောင်နေနိုင်ကြပြီဖြစ်သည်။ ပင်လယ်ပြင်ရာသီဥတု ဆိုးရွားချိန်များတွင် အခြားလုံခြုံသည့်နေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် မလိုအပ်တော့ခြင်း၊ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းစရိတ် လျှော့ချနိုင်ခြင်း၊ ဘေးကင်းလုံခြုံစိတ်ချရခြင်း၊ ထင်ရှားသည့်ရေကြောင်းပြအမှတ်အသားအဖြစ်   ပင်လယ်ဝကျောက်ချဧရိယာအနီးတွင် တည်ရှိနေသောကြောင့် ဖြတ်သန်းသွားလာသည့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ် သင်္ဘောကြီးများနှင့်   တပ်မတော် (ရေ) အပါအဝင်  အရပ်ဘက်ကုန်တင်သင်္ဘောများအတွက် ရေကြောင်းပြ အမှတ်အသားအဖြစ် အထောက်အကူပေးနိုင်ခြင်း၊ ယခင်က ရေကြောင်းပြလုပ်ငန်းကို ၂၄ နာရီအပြည့်မဆောင်ရွက်နိုင်ဘဲ  ယခုအခါ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းများသို့  ဝင်/ထွက်ဆိုက်ကပ်သည့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်ရေယာဉ်ကြီးများကို ရာသီမရွေး၊ ၂၄ နာရီ နေ့/ည အချိန်အခါမရွေး၊ ဆိပ်ကမ်းနှင့်ရေကြောင်းဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများကို ပေးလာနိုင်ပြီး နိုင်ငံ၏ သွင်းကုန်/ ပို့ကုန်များကို ပိုမိုကိုင်တွယ်လာနိုင်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံ၏လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကိုများစွာ အထောက်အကူပြုစေနိုင်သည့်အပြင် နိုင်ငံတော်အတွက် နိုင်ငံခြားငွေများစွာကို ရှာဖွေပေးနိုင်လျက်ရှိသည်။

ဒုတိယဝန်ကြီးအနေဖြင့်လည်း ရေကြောင်းပြစခန်းတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြသည့် ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများနှင့် ဝန်ထမ်းများကို  တွေ့ဆုံအားပေးစကားပြောကြားရာတွင်  နိုင်ငံတော်အနေဖြင့် မိမိဝန်ထမ်းများ၏ လုပ်အားတန်ဖိုးကို အလေးထားပြီး  ဝန်ထမ်းများ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ကြစေရန် ငွေလုံးငွေရင်းစိုက်ထုတ်ရင်းနှီး ဆောင်ရွက်ပေးထားမှုကြောင့်  မိမိဝန်ထမ်းများ ရေကြောင်းပြစခန်းကြီးတွင် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းစွာနေထိုင်၍ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေနိုင်ပြီ ဖြစ်သည့်အတွက်   များစွာဝမ်းမြောက်ရကြောင်း၊  နှစ်စဉ်လိုအပ်သည့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ပေးထားမှုနှင့်  နေထိုင်ရေးအပြင် စားသောက်ရေးအတွက်ပါ ပြည့်စုံအောင် ဆောင်ရွက်ပေးထားမှုတို့ကို တန်ဖိုးထားကာ ပေးအပ်သည့်တာဝန်ကိုကျေပွန်စွာထမ်းဆောင်ကြရန်၊ ဌာနနှင့်ဝန်ထမ်းများအတွက် အရေးပါလှသည့် Offshore Fixed Pilot Station ကြီးကို ရေရှည် ကောင်းမွန်စွာအသုံးပြုနိုင်ရေး တန်ဖိုးထားဝိုင်းဝန်း ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ကြရန်၊  မျိုးဆက်သစ်လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များကိုလည်း  စဉ်ဆက်မပြတ် မွေးမြူလေ့ကျင့်ပေးရန်၊  လုပ်ငန်းခွင်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးအတွက် အထူးဂရုပြုဆောင်ရွက်သွားရန်၊  လုပ်ငန်းတာဝန်များကို စွမ်းအားပြည့်ထမ်းဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးချင်း ကျန်းမာရေးကို အထူးသတိပြု ဆောင်ရွက်ကြရန်၊ မီးဘေးအန္တရာယ်နှင့်လုပ်ငန်းခွင်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးကို တာဝန်ရှိသူ အဆင့်ဆင့်က အလေးထားကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် နိုင်ငံတော်အတွက် ဝင်ငွေတိုးတက်ရှာဖွေပေးနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားကြရန် တိုက်တွန်းအားပေးပြောကြားခဲ့သည်။

 မြန်မာ့ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်၌ လက်ရှိကာလတွင် တပ်မတော်(ရေ)မှပြောင်းရွှေ့လာသည့် ရေကြောင်းပြမှူးကြီး ၃၅ ဦး တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိပြီး ဌာနတွင်းမှ ကျွမ်းကျင်လက်မှတ်ရ ရေယာဉ်မှူးကြီးများ၊  ရေယာဉ်မှူးများနှင့်  ရေယာဉ်အင်ဂျင်နီယာမှူးကြီးများ၊ ဆက်သွယ်ရေး အရာရှိများနှင့်အတူပူးတွဲ၍ ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြစခန်းတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်စေလျက်ရှိသည်။ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းအနေဖြင့်  ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်မှု လိုအပ်ချက်အရ နှစ်အလိုက်  နိုင်ငံတကာကုန်သွယ် သင်္ဘောကြီးများပိုမိုများပြားစွာ ဝင်/ထွက်လျက်ရှိပြီး ကုန်ကိုင်တွယ်ရရှိမှုသည်လည်း တိုးတက်လျက်ရှိနေသည်။

ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းအနေဖြင့် တစ်နှစ်လျှင် သင်္ဘောစင်းရေ ၁၄၀၀ ခန့်၊ ကုန်သေတ္တာ (ပေ ၂၀၊ Twenty-foot Equivalent Unit – TEU) တစ်သန်းခန့်နှင့်  အထွေထွေကုန်စည်မက်ထရစ်တန် လေးသန်းခန့်၊ စက်သုံးဆီ မက်ထရစ်တန်  လေးသန်းကျော်နှင့် စားသုံးဆီ မက်ထရစ်တန် ငါးသန်းခန့်ကိုင်တွယ်လျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ပြည်ပသို့ လယ်ယာထွက်ပို့ကုန် ဆန်တန်ချိန် ၂ ဒသမ ၇၈ သန်း၊ ပြောင်းတန်ချိန် ၂ ဒသမ ၇၃ သန်း၊ ပဲအမျိုးမျိုး တန်ချိန် နှစ်သန်းခန့်၊   နှမ်းတန်ချိန် ၆၇၂၂၀ အသီးသီးတင်ပို့နိုင်ခဲ့သည်။

သို့ဖြစ်ရာ နိုင်ငံ့လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အဓိကမဏ္ဍိုင်တစ်ရပ်ဖြစ်သည့်     ပင်လယ်ရေကြောင်းဖြင့် ကုန်သွယ်မှုလွယ်ကူအဆင်ပြေချောမွေ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်   အဓိကဆိပ်ကမ်းကြီးဖြစ်သော    ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်း၏ ရန်ကုန်ဧရိယာတွင် ဆိပ်ကမ်းတံတား ၂၈ စင်း၊ သီလဝါဧရိယာတွင် ဆိပ်ကမ်းတံတား ၂၀ စင်း  စုစုပေါင်းဆိပ်ကမ်းတံတား ၄၈ စင်းဖြင့်  ဝန်ဆောင်မှုပေးလျက်ရှိရာ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဝင်/ထွက်သွားလာကြသည့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်သင်္ဘောကြီးများအတွက်  ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ဆိပ်ကမ်းနှင့်ရေကြောင်းပြဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို ၂၄ နာရီ လှိုင်းလေကြားက ဝန်ဆောင်မှုပေးနေကြသော ရေကြောင်းပြမှူးကြီးများနှင့် သတ်မှတ်ကာလအလိုက် အလှည့်ကျ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြသည့်  ဆိပ်ကမ်းဆိုင်ရာ၊  ရေကြောင်းဆိုင်ရာနှင့်ဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများကိုယ်စိတ်လုံခြုံစွာ  ကျရာတာဝန်ကို ကျေပွန်စွာထမ်းဆောင်နိုင်ရန် အပြည့်အဝအထောက်အကူဖြစ်စေသည့်  ရန်ကုန်မြစ်ဝရှိ  ကမ်းလွန်ရေကြောင်းပြ စခန်းကြီး(Offshore Fixed Pilot Station)နှင့်   တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြသည့်   ဝန်ထမ်းများအားလုံးကို  ဤဆောင်းပါးဖြင့် မှတ်တမ်းတင် ဂုဏ်ပြုရေးသား တင်ပြလိုက်ရပါကြောင်း။      ။

Source: Myawady Web Portal

ရောဂါပိုးမွှားစုံလင်လှတဲ့  ယနေ့ကာလမှာ ဝိတ်ချဖို့ထက် ကိုယ်ခံအားကောင်းအောင်၊  ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်ပြီး     ရှိသင့်ရှိထိုက်တဲ့ကိုယ်အလေးချိန်နဲ့ ဟော်မုန်းဓာတ်ညီမျှအောင် စားသောက်ပြုမူနေထိုင်သင့်ပါတယ်။

လူ့ခန္ဓာကိုယ်မှာ   သိုင်းရွိုက်ဂလင်း၊ အက်ဒရီနယ်ဂလင်း၊  ပစ်ကျူထရိဂလင်း၊  သားဥအိမ်၊  ပန်ကရိယ စတဲ့ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတွေကနေ        ဟော်မုန်းတွေ ထုတ်ပေးပါတယ်။ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း၊ အီစတြိုဂျင်၊   တတ်စတိုစတီရုန်း၊ အင်ဆူလင် စတဲ့ဟော်မုန်းတွေက   သွေးစီးဆင်းမှုနဲ့အတူ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့လှည့်လည်ပြီး  ကျန်းမာရေးအပေါ်  များစွာသက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။     ခန္ဓာကိုယ်မှာ     ဟော်မုန်းညီမျှမှုမရှိပါကမျိုးမပွားနိုင်တာ၊ ကိုယ်အလေးချိန်များတာ၊ စိတ်ကျတာ၊  မောပန်းနွမ်းနယ်တာ၊ အိပ်မပျော်တာ၊  ဆံပင်ကျွတ်တာ စတဲ့ဆိုးကျိုးတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

ဟော်မုန်းအစားထိုးကုသနိုင်တယ်ဆိုပေမယ့် ဒီနည်းလမ်းက ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလည်းရှိတာကြောင့်      အရေးကြီးတဲ့ကျန်းမာရေးအခြေအနေမဟုတ်ဘူးဆိုရင် သဘာဝနည်းလမ်းတွေနဲ့ဟော်မုန်းညီမျှအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။

အဆိပ်အတောက်ဖြစ်နိုင်တာတွေကိုဖယ်ရှားသင့်ပါတယ်

ခန္ဓာကိုယ်အဆိပ်အတောက်ထိတွေ့မှုလျော့နည်းအောင် ဒီအီးအေ(DEA)၊ ပါရာဘင်၊ ပရိုဖိုင်လင်းဂလိုင်ကော(Propylene Glycol)၊ ဆိုဒီယမ်လိုင်း(Sodium Lyne)နဲ့    ဆာလဖိတ်ပါဝင်တဲ့   အလှကုန်ပစ္စည်းတွေအသုံးပြုမှုကို ရှောင်ကြဉ်ဖို့လိုတယ်။    ပလတ်စတစ်ဘူးတွေ၊ ပန်းကန်တွေ၊  ခွက်တွေ အသုံးပြုမယ့်အစားဖန်ခွက်နဲ့  စတီးပစ္စည်းတွေကို  အစားထိုးသုံးစွဲသင့်ပါတယ်။    ဟင်းလျာတွေချက်ပြုတ်ရာမှာ    ဟင်းအိုးမကပ်စေဖို့နဲ့    ဆီကုန်သက်သာစေဖို့    အိမ်ရှင်မတွေအသုံးပြုတတ်ကြတဲ့ လက်ကိုင်ကိုင်းပါတဲ့ ဒယ်အိုးတွေက  ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ဟော်မုန်းစနစ်  ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စေလို့ အသုံးမပြုသင့်ပါဘူး။

လေ့ကျင့်ခန်းပြင်းပြင်းထန်ထန်လုပ်တာရှောင်ကြဉ်သင့်ပါတယ်

သင့်တင့်တဲ့လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်တာက ကျန်းမာရေးအတွက်ကောင်းမွန်စေသလို    ခန္ဓာကိုယ်တွင်းဟော်မုန်း ပမာဏကိုလည်း ညီညွတ်မျှတ‌စေပါတယ်။

လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်ပြုလုပ်တာကြောင့်     အန်ဒေါ်ဖင်(Andorphin)၊ တတ်စတိုစတီရုန်း (Testosterone)၊ ကြီးထွားဟော်မုန်း(Growth Hormone)၊ အင်ဆူလင်(Insulin) စတဲ့ဟော်မုန်းတွေညီညွတ်မျှတပြီး စိတ်ဖိစီးမှု လျော့နည်းစေပါတယ်။  ခန္ဓာကိုယ်ခုခံစွမ်းအား ပိုမိုကောင်းမွန်စေတာ၊    ဇီဝရုပ်ဖြစ်ပျက်မှု မှန်ကန်စေတာ၊      ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းသိမ်းပေးတာ  စတဲ့င်းကျိုးတွေ ရရှိစေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းကို    ပြင်းပြင်းထန်ထန်ပြုလုပ်တာက  ဟော်မုန်းထုတ်လုပ်မှုကိုပြောင်းလဲစေပါတယ်။

ကော်ဖီသောက်သုံးမှုလျှော့ချသင့်ပါတယ်

ကော်ဖီကို     အလွန်အကျွံသောက်တာကြောင့်အိပ်စက်မှုကို  အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတယ်။ စိတ်ဖိစီးမှုဟော်မုန်းလို့ခေါ်တဲ့  ကော်တီစုန်း မြင့်မားစေပြီး သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းပမာဏကို     လျော့နည်းစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် တစ်နေ့ကို ကော်ဖီ ၁-၂ ခွက်ထက်ပိုမသောက်သင့်ပါဘူး။      ကော်ဖီသောက်သုံးမှုကို လျှော့ချလိုက်ပါက ခန္ဓာကိုယ်တွင်းဟော်မုန်းပမာဏပုံမှန်ဖြစ်အောင်ထိန်းထားနိုင်ပြီး ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းသိမ်းနိုင်ကာ    ကင်ဆာရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေလျော့နည်းစေတဲ့ ကောင်းကျိုးတွေရစေပါတယ်။

အိပ်ရေးဝဝအိပ်စက်သင့်ပါတယ်

တစ်ညကို   ပုံမှန်အိပ်ချိန် ၆-၈    နာရီအပြည့်အိပ်သင့်ပါတယ်။ အိပ်ချိန်နည်းပါးတာ၊ နေ့ညအိပ်ချိန်မှားယွင်းစွာ အိပ်တာက   ခန္ဓာကိုယ်မှာ   ဟော်မုန်းညီညွတ်မျှတမှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေပါတယ်။

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့    ဟော်မုန်းတွေက  အချိန်အပိုင်းအခြားနဲ့  အလုပ်လုပ်တာကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။  

စိတ်ဖိစီးမှုဖြစ်စေတဲ့အခါ  ထွက်ရှိတဲ့  ကော်တီစုန်းဟော်မုန်းက ညဉ့်နက်သန်းခေါင်ကျော်ချိန်မှာ ပုံမှန်ထွက်ရှိမှုဖြစ်အောင်     ပြန်လည်ထိန်းညှိပါတယ်။

အိပ်ချိန်နောက်ကျပြီး ညဉ့်နက်သန်းခေါင်မှ အိပ်စက်သူတွေအနေနဲ့     စိတ်ဖိစီးမှုဟော်မုန်းထွက်ရှိမှုကို    ပုံမှန်ပြန်လည်ပြုလုပ်ချိန်မရှိတာကြောင့် စိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ  ခံစားရနိုင်ပါတယ်။   ဟော်မုန်းထုတ်လုပ်မှုပုံမှန်ဖြစ်စေဖို့၊   ခန္ဓာကိုယ်က  ပြုပြင်ချိန်ရဖို့အတွက်  ည ၁၀ နာရီမှာ  ပုံမှန်အိပ်စက်သင့်ပါတယ်။

ဗီတာမင်  D3 ဖြည့်စွက်သင့်ပါတယ်

အမေရိကန်အာဟာရဆိုင်ရာ ဆေးပညာဂျာနယ်မှာ  ဗီတာမင်  D3 ရဲ့  ကျန်းမာရေးအပေါ်ကောင်းကျိုးတွေကို ရေးသားဖော်ပြထားပါတယ်။ လူအများစုက ရုံး၊ အလုပ်၊   ကျောင်း၊   အိမ်တွင်းမှာ နေ့လယ်နေ့ခင်းအချိန်တွေ ကုန်ဆုံးတတ်တာကြောင့်  နေရောင်ခြည်နဲ့ထိတွေ့မှုမရှိလို့ တခြားကျန်းမာရေးပြဿနာတွေခံစားရနိုင်ပါတယ်။

ဗီတာမင်  D3 ကတော့  ပန်ကရိယက အင်ဆူလင်ဟော်မုန်းထုတ်လုပ်မှုကို  ပုံမှန်ဖြစ်စေပါတယ်။ နှလုံးလုပ်ငန်းတွေ ကောင်းမွန်စေတာ၊ သွေးဖိအားကို ပုံမှန်ဖြစ်စေတာ၊     သန္ဓေသားရဲ့ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကိုအားပေးတာ   စတဲ့ကောင်းကျိုးတွေကို    ရရှိစေပါတယ်။ နေရောင်ခြည်နဲ့ထိတွေ့မှုမရှိပါက တစ်နေ့ကိုဗီတာမင်  D3 ပမာဏ ၂၀၀၀-၅၀၀၀  အိုင်ယူဖြည့်စွက် သောက်သင့်ပါတယ်။ ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့အစားအစာတွေစားသင့်ပါတယ်။

အချိုစာများ

အညိုရောင်ချောကလက်၊  ရေခဲမုန့်၊   ကိတ်မုန့်စတာတွေမှာ    ကယ်လိုရီများစွာပါဝင်လို့    ကိုယ်အလေးချိန်တက်လိုသူတွေ        စားသုံးသင့်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့  လွန်လွန်ကဲကဲစားသုံးမှုကိုတော့ ရှောင်ရှားသင့်တယ်။ အများစုက  အချိုကဲတဲ့အစားအစာတွေ စားသုံးရတာ နှစ်ခြိုက်တတ်ကြတယ်။ သကြား၊ နို့နဲ့ နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေပါဝင်တဲ့      အစားအစာတွေက ကိုယ်အလေးချိန်ကို အမြန်တက်စေပါတယ်။

နို့နှင့်နို့ထွက်ပစ္စည်းများ

နို့နဲ့နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေမှာ ကယ်လ်စီယမ်၊ ပရိုတင်းနဲ့ အဆီများစွာပါဝင်နေလို့ ကြွက်သားတည်ဆောက်ဖိုနဲ့    ကိုယ်အလေးချိန်တက်ဖို့အတွက်     များစွာအထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။

အစေ့အဆန်များ

မြေပဲ၊ ဗာဒံစေ့၊ သီဟိုဠ်စေ့  စတဲ့အစေ့အဆန်တွေမှာ အဆီ၊ အမျှင်ဓာတ်၊ ဗီတာမင်နဲ့သတ္တုဓာတ် စတဲ့အာဟာရဓာတ် များစွာပါဝင်ပါတယ်။ အစေ့အဆန်တစ်မျိုးမျိုးကို  နေ့စဉ်စားသုံးပေးပါက နှလုံးကျန်းမာရေးကိုကောင်းမွန်စေပြီး    ကိုယ်အလေးချိန်လည်း  အနည်းငယ်တက်စေပါတယ်။    အစေ့အဆန်တွေထဲမှာ မရှိမဖြစ်အဆီပါဝင်လို့ ကိုယ်အလေးချိန် အမြန်တက်စေဖို့အားပေးပါတယ်။

အသား

အသားစားသုံးရာမှာ   အဖြူရောင်အသားနဲ့ အနီရောင်အသားဆိုပြီးနှစ်မျိုးရှိပါတယ်။   ကြက်သား၊ကြက်ဆင်သား၊ ငါးတို့က အဖြူရောင်အသားတွေဖြစ်ပြီး  ပရိုတင်း၊ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နဲ့  အဆီအနည်းငယ်ပါဝင်ပါတယ်။     အမဲသား၊ ဆိတ်သားက အနီရောင်အသားတွေဖြစ်ပြီး   ကယ်လိုရီနဲ့  အဆီဓာတ်ပါဝင်ပါတယ်။ ကိုယ်အလေးချိန်တက်စေဖို့  စားသုံးသင့်ပြီး အလွန်အကျွံစားသုံးမှုကိုတော့ ရှောင်ကြဉ်သင့်ပါတယ်။

ကောက်နှံတစ်ခုလုံးပါဝင်စာ

ဆန်လုံးညို၊   ကွေကာ၊   အုတ်ဂျုံနဲ့   နှံစားပြောင်းစတာတွေက ကောက်နှံတစ်ခုလုံး ပါဝင်စာတွေဖြစ်ပြီး အာဟာရဓာတ်မျိုးစုံရရှိနိုင်ပါတယ်။    ဆန်လုံးညိုနဲ့အုတ်ဂျုံမှာပါဝင်တဲ့   ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်က  ကြွက်သားတွေ တည်ဆောက်ရာမှာ    အားပေးကူညီပါတယ်။ ကွေကာက  ကယ်လိုရီပါဝင်မှုများလို့ နံနက်စာအဖြစ်စားသုံးဖို့သင့်တော်ပါတယ်။

ငှက်ပျောသီး

ကိုယ်အလေးချိန်တက်လိုသူတွေအတွက်   ငှက်ပျောသီးစားသင့်ပါတယ်။ ငှက်ပျောသီးတစ်လုံးမှာ ၁၂၀ ကယ်လိုရီပါဝင်ပြီး    အဆီ၊    ပိုတက်ဆီယမ်နဲ့  တခြားသတ္တုဓာတ်တွေများစွာပါဝင်ပါတယ်။ ငှက်ပျောသီးအမှည့်ကိုအခွံနွှာပြီးစားနိုင်သလို ဖျော်ရည်ပြုလုပ်ပြီး သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။

ထောပတ်

ထောပတ် ၅ ဂရမ်ကနေ ၃၆ ကယ်လိုရီရရှိနိုင်လို့ကိုယ်အလေးချိန်တက်လိုသူတွေအနေနဲ့    စားသုံးဖို့ သင့်တော်ပါတယ်။   မြေပဲထောပတ်မှာ    ကယ်လိုရီ၊ဗီတာမင်နဲ့သတ္တုဓာတ်တွေအပြင်  တခြား အာဟာဓာတ်တွေလည်း များစွာပါဝင်ပြီး  ကိုယ်အလေးချိန်တက်ဖို့ဆိုရင်  စားသုံးဖို့ အကောင်းဆုံး အစားအစာပဲဖြစ်ပါတယ်။

အာလူး

အာလူးမှာ  ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နဲ့  ပရိုတင်းများစွာပါဝင်လို့ ကိုယ်အလေးချိန်တက်စေဖို့ အားပေးကူညီပါတယ်။   ဂျပန်နပန်းသမားတွေစားသုံးတဲ့   အစားအစာထဲမှာ အာလူး အဓိကပါဝင်ပါတယ်။

သစ်သီးဖျော်ရည်

သစ်သီးဖျော်ရည်တွေသောက်သုံးတာက ကယ်လိုရီများစွာရရှိ‌စေလို့  ကိုယ်အလေးချိန်တက်ဖို့ အားပေးကူညီပါတယ်။ ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်ပြီး  ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်တဲ့ဗီတာမင်နဲ့  သတ္တုဓာတ်များစွာရရှိစေပါတယ်။     သစ်သီးဖျော်ရည်တစ်ခွက်ကနေ ၅၇  ကယ်လိုရီရရှိစေပါတယ်။

ဥအမျိုးမျိုး

ဥအမျိုးမျိုးက   ကယ်လိုရီကြွယ်ဝပြီး   ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်တဲ့  ပရိုတင်း၊ အဆီ၊ ဗီတာမင်နဲ့သတ္တုဓာတ်တွေကို ဖြည့်တင်းပေးပါတယ်။ မျက်စိ၊ ဦးနှောက်စတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့အာဟာရဓာတ်တွေကို      ဖြည့်ဆည်းပေးတဲ့အပြင်ကိုယ်အလေးချိန်တက်စေဖို့လည်း အထောက်အကူပြုပါတယ်။ 

Source: Myawady Web Portal

ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် Keir Starmer က ယူကရိန်း၏ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်တစ်ခုအတွက် ဗြိတိန်စစ်တပ်များကို စေလွှတ်ရန် အသင့်ဖြစ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ ရက်က ထုတ်ပြန်ပြောကြားလိုက်ပါသည်။ ထိုလုပ်ဆောင်ချက်မှာ အမေရိကန်နှင့်ရုရှားအကြား ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများအတွက် ဉရောပနိုင်ငံများကို ပါဝင်လာစေရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်ပါသည်။

အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်သည် ရုရှားသမ္မတဗလာဒီမာပူတင်နှင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်နေ့က ဖုန်းခေါ်ဆိုပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ စတင်လုပ်ဆောင်တော့မည် ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာလိုက်ပြီး ဥရောပနိုင်ငံများကိုမူ ဆွေးနွေးမှုမှန် ချန်လှပ်ထားခဲ့ပါသည်။

Starmer သည် ဗြိတိန်စစ်သားများကို အန္တရာယ်များပြားလှသည့်နေရာများသို့ ပို့ဆောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ လွယ်ကူစွာ ချမှတ်ခဲ့ခြင်း မဟုတ်ကြောင်း ယူကရိန်း၏ လုံခြုံရေးကို အာမခံပေးရန် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်တံ့မှုသည် အရေးကြီးကြောင်း ပြောကြားထားပါသည်။

အဆိုပါထုတ်ဖော်ပြောကြားချက်မှာ ပြင်သစ်သမ္မတ Macron ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ ယူကရိန်းနှင့် ဥရောပလုံခြုံရေးဆိုင်ရာအရေးပေါ် အစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကို ပါရီမြို့တွင် မကျင်းပမီ ဖြစ်ပေါ်လာရခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

Starmer သည် ဥရောပနိုင်ငံများက ယူကရိန်း၏ လုံခြုံရေးအာမခံချက်များတွင် ပိုမိုပါဝင်လာကြရန် အထူးလိုအပ်နေကြောင်း၊ ဥရောပနှင့် အမေရိကန်အကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်တံ့မှုအတွက် လွန်စွာအရေးကြီးကြောင်း ပြောကြားထားပါသည်။

ပါရီမြို့တွင် ကျင်းပမည့် အစည်းအဝေးသို့ ဂျာမနီ၊ အီတလီ၊ ပိုလန်၊ စပိန်၊ နယ်သာလန်နှင့် ဒိန်းမတ်တို့မှ ခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်ကြမည်ဖြစ်ပြီး ဥရောပလုံခြုံရေးနှင့် ယူကရိန်း အနာဂတ်ကို ဆွေးနွေးကြမည်ဖြစ်သည်။

ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆ ရက်တွင် ပြီးဆုံးသွားပြီဖြစ်သည့် ၂၀၂၅ ခုနှစ် မြူးနစ်လုံခြုံရေးညီလာခံမှာလည်း  ဥရောပလုံခြုံရေးကို မိမိဘာသာတာဝန်ယူကြရန် အမေရိကန်ဒုတိယသမ္မတ JD Vance ၏ သတိပေးပြောကြားချက်ကြောင့် လက်ရှိအချိန် စစ်ရေးဘဏ္ဍာငွေ အကျပ်အတည်းကြောင့် လက်ရှောင်နေကြသော ဥရောပခေါင်းဆောင်များအတွက် ကြိတ်မနိုင်ခဲမရ အနေအထားဖြင့် အဆုံးသတ်သွားကြပါသည်။ 

ဒေါ်နယ်ထရန့်၏ ယူကရိန်းကိစ္စအပေါ် ဥရောပကို လျစ်ရှုပြုမှုနှင့် အမေရိကန်ဒုတိယသမ္မတက မြူးနစ်ညီလာခံတွင် ပြောကြားသည့် ဥရောပအပေါ် အမေရိကန်ရပ်တည်ချက်တို့ကြောင့် ဥရောပနိုင်ငံများအကြား သဘောထားကွဲလွဲနေကြပြီး အချို့နိုင်ငံများက နေတိုးမှ တရားဝင်နုတ်ထွက်သွားမည် မဆိုသော်လည်း ကိုယ်ပိုင်တပ်မတော် ထူထောင်ရန် အဆင့်ထိ လမ်းကြောင်းရှာနေကြပါသည်။ ယူကရိန်းအနာဂတ်နှင့် ဥရောပလုံခြုံရေးကို လာမည့် ပါရီလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အရေးပါ်အစည်းအဝေးတွင် အကြိတ်အနယ် ဆွေးနွေးရတော့မည် ဖြစ်ပါသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနှစ်ဖက် အမေရိကန်-ဥရောပအခင်းအကျင်း (transatlantic )ရွေ့လျားပြောင်းလဲသွားပြီလား စိတ်ဝင်စားဖွယ် ကောင်းနေပါသည်။ 

နိဒါန်း

ကမ္ဘာ့ပေါ်တွင် သတ္တမမြောက်နယ်မြေအကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည့် အိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုနှင့်အတူ အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုရှိပြီး ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေသည့် အကြောင်းအရင်းများစွာရှိသည့်အနက် ၎င်းနိုင်ငံက ကျင့်သုံးလျက် ရှိသော နိုင်ငံရေးစနစ်ကောင်းမွန်မှုရှိသည်မှာလည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်သည့် အိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးစနစ်သည် အခြားနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် ပြည်ထောင်စုအဆင့်၌ နိုင်ငံတော်သမ္မတ (President) နှင့် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် (Prime Minister) တို့ရှိသော်လည်း ထူးခြားမှုတစ်ခုမှာ ပြည်နယ်များ၌ ရွေးကောက်ခံ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်များအပြင် နိုင်ငံတော်သမ္မတက ခန့်အပ်သည့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး (Governor of State) များပါရှိကြောင်း တွေ့မြင်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။  ပြည်ထောင်စုအဆင့်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့် နိုင်ငံတော် ဝန်ကြီးချုပ်တို့အကြား Power Balance ဟုဆိုနိုင်သည့် အပြန်အလှန်ထိန်းကျောင်းမှု စနစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသကဲ့သို့ ပြည်နယ်အဆင့်တွင်လည်း ပြည်နယ်အုပ်ချုပ် ရေးမှူးနှင့် ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်တို့အကြား အပြန်အလှန် ထိန်းကျောင်းမှုစနစ်ဖြင့် အောင်မြင်စွာချီတက်နိုင်လျက်ရှိသောကြောင့် ယခုကဲ့သို့ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်ပြီး ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်လျက်သည်ဟု မှတ်ယူနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။

အိန္ဒိယသမ္မတနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ (State Governors) များရှိကြပြီး ဒေလီမြို့ (တရားဝင်အမည် အပြည့်အစုံမှာ National Capital Territory (NCT) of Delhi ဖြစ်ပါသည်) အပါအဝင် ပြည်ထောင်စု နယ်မြေ ၈ ခုတွင် ဒုတိယအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ (Lieutenant Governors)၊ သို့မဟုတ် စီမံအုပ်ချုပ်သူများ (Administrators) ရှိကြပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ (Governors) ၏ အခွင့်အာဏာများ (Powers) နှင့် လုပ်ငန်းတာဝန်များ (Functions)  မှာ နိုင်ငံတော်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အခွင့်အာဏာများ (Powers)၊ လုပ်ငန်းတာဝန်များ (Functions) နှင့်ဆင်တူမှုရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

ပြည်ထောင်စုနယ်မြေများတွင်မူ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရာထူးနေရာမရှိဘဲ ဒုတိယအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများသာရှိပြီး ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ဦးဆောင်သော ဝန်ကြီး များ ကောင်စီ (Council of Minister) နှင့် အခွင့်အာဏာတူညီစွာခွဲဝေ အုပ်ချုပ်လျက် ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများနှင့် ဒုတိယအုပ်ချုပ်ရေးမှူး များကို နိုင်ငံတော်သမ္မတက ခန့်အပ်ပြီး သက်တမ်းမှာ ၅ နှစ်ဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယ နိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်များတွင် ပြည်နယ်အစိုးရခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည့် ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် (Chief Minister of the State) များက အခွင့်အာဏာ ပိုမိုရှိကြသည်ဟု ယူဆနိုင်သော်လည်း  ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်အကြီးအကဲများအဖြစ် တာဝန်ထမ်းရွက်ကာ ပြည်နယ်များ၏ နိုင်ငံရေးယန္တရားတွင် အဓိကထိန်းကျောင်း ပါဝင်လျက်ရှိသည့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ဗဟုသုတ ဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်၍ ဤဆောင်းပါးကို ရေးသားတင်ပြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရွေးချယ်ခြင်း

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (Constitution of India) ပုဒ်မ ၁၅၇ နှင့် ပုဒ်မ ၁၅၈ တို့တွင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရာထူးအတွက် ကိုက်ညီရမည့် အရည်အချင်း များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဖော်ပြထားပြီး အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည် - 

• အသက် ၃၅ နှစ် ပြည့်ပြီးသူ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားဖြစ်ရမည်။

• ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် (Parliament) နှင့် ပြည်နယ်လွှတ်တော် (State Legislature) တို့မှ ကိုယ်စားလှယ်မဖြစ်စေရ။

• မည်သည့်ရုံးဌာနတွင်မှ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ မဖြစ်စေရ။

ပုံမှန်အားဖြင့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား ၎င်းတို့၏ဇာတိပြည်နယ် များတွင် ခန့်အပ်လေ့မရှိကြောင်းနှင့် အဆိုပါအချက်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ခန့်အပ်ခြင်း

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး (Governor of State) ကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရက အမည်စာရင်းတင်သွင်းပြီး နိုင်ငံတော်သမ္မတ (The President) က ခန့်အပ်ပါသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်လာမည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကို သမ္မတအနေဖြင့် မည်သည့် အချက်များကိုအခြေခံ၍ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်ဆိုသည်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၌ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသော်လည်း အောက်ပါအချက် ၂ ချက်ကို ထည့်သွင်း စဉ်းစား၍ ဆောင်ရွက်ကြောင်း သိရှိရပါသည်-

• ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် ကိုယ်စားလှယ် လောင်းသည် အဆိုပါပြည်နယ်တွင် နေထိုင်သောသူ မဖြစ်စေရ။

• ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ရန်လျာထားသည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် (Chief Miniter) ၏ အကြံဉာဏ်ရယူဆောင်ရွက်လေ့ရှိပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး အခွင့်အာဏာနှင့် လုပ်ငန်းတာဝန်များ

အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး၏ အဓိကလုပ်ငန်းတာဝန်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ ပုဒ်မ ၁၅၉ တွင် ဖော်ပြထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတာဝန်မထမ်းဆောင်မီ ပြုလုပ်ရ မည့် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုမှုတွင် ပါရှိသည့်အတိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် တည်ဆဲ ဥပဒေများကို စောင့်ထိန်း၊ လိုက်နာ၊ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် ပုဒ်မ ၁၆၇(ဂ)၊ ပုဒ်မ ၂၀၀၊ ပုဒ်မ ၂၁၃ နှင့် ပုဒ်မ ၃၅၅ တို့တွင် ဖော်ပြထား သည့်အတိုင်း အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရာတွင် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ဥပဒေပြုရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ကြီးကြပ်ခြင်းနှင့် အကြံဉာဏ်ပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ရ ပါသည်။

အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ (Executive Power) ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်အောက်လွှတ်တော် (State Legislative Assembly) တွင် မဲအများစု ရရှိသော ကိုယ်စားလှယ်အား ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် (Chief Minister) အဖြစ် ခန့်အပ် နိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ဝန်ကြီးချုပ်၏ အကြံဉာဏ်ဖြင့် ဝန်ကြီးများ ကောင်စီ (Council of Ministers) အဖွဲ့ဝင်များကို ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် ဝန်ကြီးဌာနများ၌ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအဖြစ် သတ်မှတ်တာဝန်ပေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။

ဝန်ကြီးများကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များသည် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ သဘောထားအပေါ်မူတည်၍ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ခွင့်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသော်လည်း အမှန်တကယ်အခြေအနေမှာ အောက်လွှတ်တော်၏ ထောက်ခံမှုအပေါ် များစွာ မူတည်ပါသည်။ အောက်လွှတ်တော်တွင် အစိုးရအပေါ်ထောက်ခံမဲအများစု ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ဝန်ကြီးများကောင်စီကို ဖျက်သိမ်းခြင်း မပြုနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်ရှေ့နေချုပ် (Advocate General)၊ ပြည်နယ်ဝန်ထမ်းရေးရာကော်မရှင် (State Public Service Commission) ဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များကိုလည်း ခန့်အပ်နိုင်ခွင့်ရှိပါသည်။ ပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နာ (State Election Commissioner) ကို အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ခန့်အပ်နိုင်သော်လည်း ၎င်းကော်မရှင်နာအား ရာထူးမှဖယ်ရှားခွင့်ကိုမူ နိုင်ငံတော်သမ္မတကသာ ဆောင်ရွက် နိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ 

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား ၎င်းတို့ပြည်နယ်ရှိ တက္ကသိုလ်အများစုက အဓိပတိ (Chancellor) အဖြစ် ဂုဏ်ပြုခန့်အပ်ထားကြပါသည်။ တက္ကသိုလ်၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် သမာသမတ်မြင့်မားသည့် အဓိပတိရာထူး၌ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ် ရေးမှူးအား ခန့်အပ်ထားခြင်းဖြင့် ၎င်းတက္ကသိုလ်၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအပေါ် အကာအကွယ်ပေးနိုင်သည့်အပြင် ပြင်ပမှ နိုင်ငံရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း တို့ကိုလည်း ကာကွယ်တားဆီးရာရောက်နိုင်သည်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ထိုသို့ ခန့်အပ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ တက္ကသိုလ်တစ်ခု၏ အဓိပတိဖြစ်သော ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အဆိုပါတက္ကသိုလ်၏ မည်သည့်ဌာနကိုမဆို စစ်ဆေး ပိုင်ခွင့်နှင့် စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်များအရ လိုအပ်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများအား လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

တက္ကသိုလ်တစ်ဦး၏ အဓိပတိသည် တက္ကသိုလ်ပညာရေးအဖွဲ့ (Senate) ၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သဖြင့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် တက္ကသိုလ်ပညာရေးအဖွဲ့၏ အကြံပြုထောက်ခံချက်ဖြင့် ဘွဲ့ထူးဂုဏ်ထူးများပေးအပ်ခြင်းနှင့် ရုပ်သိမ်းခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် တက္ကသိုလ်ပညာရေး အဖွဲ့က တင်ပြသည့် နည်းဥပဒေများကို အတည်ပြုခြင်းနှင့် ပယ်ချခြင်းတို့ ပြုလုပ် နိုင်သည့်အပြင် သက်ဆိုင်ရာကော်မတီများ၏အကြံပြုထောက်ခံချက်ဖြင့် တက္ကသိုလ် ဆရာ/ဆရာမများကို ခန့်အပ်နိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ဥပဒေပြုရေးအာဏာ (Legislative Power) ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်လွှတ်တော် ၂ ရပ်စလုံးအား လွှတ်တော် အစည်းအဝေးကျင်းပရန် ဆင့်ခေါ် ခြင်းနှင့် အစည်းအဝေးကျင်းပမှု ရပ်ဆိုင်းခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထား ပါသည်။ ထို့ပြင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်အောက်လွှတ်တော် (State Legislative Assembly) ကို ဖျက်သိမ်းနိုင်ခွင့် အာဏာရှိပါသည်။ သို့ရာတွင် ထိုသို့ လုပ်ဆောင်မည်ဆိုပါက ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ဝန်ကြီးများကောင်စီ၏ အကြံဉာဏ်နှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်လွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပပြီးနောက်ပြုလုပ်သော ပထမဆုံးအကြိမ်လွှတ်တော်အစည်းအဝေးကို မိန့်ခွန်း တက်ရောက်ပြောကြား၍ လွှတ်တော်အစည်းအဝေး စတင်ဖွင့်လှစ်ပေးရပါသည်။ အဆိုပါလွှတ်တော်အစည်းအဝေးတွင် ပြောကြားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ မိန့်ခွန်းတွင် ပါရှိသည့် အချက်များမှာ ပြည်နယ်အစိုးရ၏ မူဝါဒသစ်များကို ဖော်ညွှန်းလေ့ရှိ ပါသည်။ 

ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွင် အတည်ပြုသည့် ဥပဒေကြမ်း (Bill) တစ်ရပ်သည် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ထောက်ခံချက်ရရှိမှသာ ဥပဒေအဖြစ် အသက်ဝင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းမှလွဲ၍ လွှတ်တော်က တင်ပြလာသော ကျန်ဥပဒေကြမ်းများကို ပြန်လည်စဉ်းစားသုံးသပ်ရန် လွှတ်တော်သို့ ပြန်လည်ပေးပို့နိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း လွှတ်တော်က အဆိုပါ ဥပဒေကြမ်းကိုပင် ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ပြန်လည်တင်ပြလာပါက ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက မဖြစ်မနေ အတည်ပြုပေးလက်မှတ်ရေးထိုးရမည်ဖြစ်ကြောင်း  သိရှိရပါသည်။ ထိုသို့သောဖြစ်စဉ်မှာ ပြည်နယ်များ၏ သမိုင်းတွင် ဖြစ်တောင့် ဖြစ်ခဲကိစ္စရပ်သာ ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် တမီးလ်နာဒူး (Tamil Nadu) ပြည်နယ်လွှတ်တော်က ထောက်ခံတင်သွင်းသော အမျိုးသားကျောင်းဝင် ဆန်းစစ် ကင်းလွတ်ခွင့်ဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်း [National Eligibility cum Entrance Test (Undergraduate)-NEET Exemption Bill] ကို ပြန်လည်စဉ်းစားသုံးသပ်ရန် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက  လွှတ်တော်သို့ ပြန်လည်ပေးပို့ခဲ့ရာ အဆိုပါဖြစ်စဉ်သည် ပြည်နယ်စတင်ထူထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်မှစ၍ ပြည်နယ်သမိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ 

ပြည်နယ်အတွင်း လွှတ်တော်အစည်းအဝေးများ ရပ်နားထားသည့်အချိန်တွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ဥပဒေတစ်ရပ် ပြဋ္ဌာန်းရန် လိုအပ်သည်ဟု ထင်မြင် ယူဆပါက လွှတ်တော်အစည်းအဝေးများ ပြန်လည်ကျင်းပရန် ညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ပြန်နိုင်ပါသည်။ 

လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၉၁ ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် ငြိစွန်းလျက်ရှိသည်ဟု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် (Election Commission) က မှတ်ချက်ပြုတင်ပြလာပါက ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပုဒ်မ ၁၉၂ အရ အဆိုပါ ကိုယ်စားလှယ်ကို ရာထူးမှဖယ်ရှားနိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် ပုဒ်မ ၁၆၅ နှင့် ၁၇၇ တို့အရ “ဥပဒေနှင့်မညီသောလုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိ/မရှိ လေ့လာဆန်းစစ်၊ အစီရင်ခံတင်ပြစေရန်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်” ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ရှေ့နေ့ချုပ် (Advocate General) အား လွှတ်တော်နှစ်ရပ်စလုံးက ကျင်းပသည့် အစည်းအဝေး များသို့ တက်ရောက်ရန် တောင်းဆိုနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

တရားစီရင်ရေးအာဏာ (Judicial Power) ။ ပြည်နယ်တရားရုံးများ (High Courts) အတွက် တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်ရာတွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဆောင်ရွက်ရပြီး ခရိုင်တရားရုံးများ (District Courts) အတွက် တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် ရာထူးတိုးပေးခြင်းကိစ္စရပ်တို့ တွင်မူ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်တရားရုံးနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ပြီး ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ ပြည်နယ်တရားရေးဌာနများ၌ ဝန်ထမ်းများခန့်အပ်ခြင်းကိစ္စရပ် တွင်မူ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်တရားရုံး၊ ပြည်နယ်ဝန်ထမ်းရေးရာ ကော်မရှင်တို့နှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍ ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး သည် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပေးခြင်း၊ ပြစ်ဒဏ်ရွှေ့ဆိုင်းခြင်း၊ ပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်ရန် အခွင့်အာဏာရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ဘဏ္ဍာရေးအာဏာ (Financial Power) ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်၏ နှစ်စဉ်ဘဏ္ဍာရေးအသုံးစရိတ်ဆိုင်ရာ ထုတ်ပြန်ချက်ကို ပြည်နယ် လွှတ်တော် ရှေ့မှောက်တွင် ချပြနိုင်ပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ ထောက်ခံချက်မပါဘဲ မည်သည့်အသုံးစရိတ်ကိုမျှ ထုတ်ယူခွင့် မရှိချေ။ အရေးပေါ် အသုံးစရိတ်များအတွက်လည်း ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ထောက်ခံခွင့်ပြုပေးနိုင် ပါသည်။ ထို့ပြင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်၏ ဘဏ္ဍာရေးကော်မရှင် (Financial Commission) ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းပေးနိုင်ခွင့် အာဏာရှိပါသည်။ ထို့ပြင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အောက်လွှတ်တော်က အတည်ပြုတင်ပြလာသော ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းတစ်ရပ်အပေါ် ခွင့်ပြုခြင်း၊ ဆိုင်းငံ့ခြင်းတို့ ပြုလုပ် နိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ အထူးအခွင့်အာဏာများ (Discretionary Powers) ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အောက်ပါအခြေအနေများတွင် အထူး အခွင့်အာဏာကို ကျင့်သုံးနိုင်သည်-

• အောက်လွှတ်တော်အတွင်း မည်သည့်ပါတီကမှ ပြတ်သားသော မဲရလဒ် ရရှိခြင်း မရှိသည့်အချိန်တွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးအတွက် ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးကို ရွေးချယ်နိုင်သည့် အခွင့်အာဏာရှိပါသည်။

• ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်၏ အရေးအရာကိစ္စရပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ နိုင်ငံတော်သမ္မတထံသို့ အစီရင်ခံစာများ ပေးပို့တင်သွင်းနိုင် သည့် အခွင့်အာဏာရှိပါသည်။

• ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ဥပဒေကြမ်းတစ်ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ သဘော တူညီအတည်ပြုခြင်း မပြုဘဲ ထားနိုင်သကဲ့သို့ သဘောထားမှတ်ချက် တောင်းခံရန်အတွက် နိုင်ငံတော်သမ္မတထံသို့ ဆက်လက်တင်သွင်း နိုင်သည့် အခွင့်အာဏာရှိပါသည်။ 

• ပုဒ်မ ၃၅၃ အရ အရေးပေါ်အခြေအနေကာလအတွင်း ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဝန်ကြီးများ ကောင်စီ၏ အကြံဉာဏ်ပေးမှုများကို ကျော်လွန်ပယ်ဖျက်နိုင်သည့် အခွင့် အာဏာရှိပါသည်။

အရေးပေါ်အခြေအနေ (Contigency Situation) ။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ ပုဒ်မ ၁၆၀၊ ပုဒ်မ ၃၅၆ နှင့် ပုဒ်မ ၃၅၇ တို့အရ နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထူးခွင့်ပြုချက် မရှိလျှင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာရန် အခန်း ကဏ္ဍ (Role) နှင့် အခွင့်အာဏာ (Power) မရှိချေ။ ထို့ပြင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အခန်း(၆) (Part VI) ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအရ ရွေးကောက်ခံအစိုးရတစ်ရပ်က တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်နေစဉ်အတွင်း ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့ (State Cabinet) ၏ အကြံဉာဏ် ရယူခြင်းမရှိဘဲ မည်သည့်ဆုံးဖြတ် ချက်မျှ ချမှတ်ခြင်း မပြုရကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ လစာနှင့်ခံစားခွင့်များ

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများသည် “အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ ချီးမြှင့်ငွေ၊ စရိတ် များနှင့် အထူးအခွင့်အရေးများဆိုင်ရာအက်ဥပဒေ (၁၉၈၂ ခုနှစ်) [Governors (Emoluments, Allowances and Privileges) Act 1982 ] ပါ သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းချက် များအရ လစာနှင့်ခံစားခွင့်များအား ခံစားပိုင်ခွင့်ရှိပါသည်။ အဆိုပါဥပဒေအရ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး၏ လစာမှာ တစ်လလျှင် ရူပီး ၃၅၀,၀၀၀ (အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၅၂၀၀ ခန့်) ဖြစ်ပါသည်။ 

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အိမ်ငှားခ ကင်းလွတ်ခွင့်ရသည့် အစိုးရ အိမ်တော် (Official Residence) ၊ အိမ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများနှင့် အဆောင် အယောင် မော်တော်ယာဉ်များ ရရှိပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးနှင့် မိသားစုဝင် များသည် အခမဲ့ဆေးကုသခွင့်အား ရာသက်ပန်ခံစားခွင့်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

ထူးခြားချက်အနေဖြင့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦးသည် ပြည်နယ် ၂ ခု၊ သို့မဟုတ် ၂ ခုပိုသော ပြည်နယ်များတွင်ပါ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် တာဝန်ထမ်း ဆောင်ရပါက အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရရှိမည့် လစာမှာ နိုင်ငံတော်သမ္မတက သတ်မှတ်ပေး သည့်အတိုင်းဖြစ်ပြီး သတ်မှတ်ပေးသည့်ငွေပမာဏအား ၎င်းတာဝန်ယူထားသည့် ပြည်နယ်များက အချိုးကျ ကျခံရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ လစာနှင့် စရိတ်များအား ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် (Parliament) က ရုပ်သိမ်းခြင်း မပြုနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ 

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရရှိနိုင်သည့် ဥပဒေကင်းလွတ်ခံစားခွင့်များ

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ ပုဒ်မ ၃၆၁ အရ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး၏ လုပ်ဆောင်ချက်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ညီညွတ်မှုမရှိကြောင်း အကြောင်း ပြချက်ဖြင့် ၎င်းပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအား ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်သဘောထားဆန္ဒအရ လာရောက်ထွက်ဆိုခြင်းမှလွဲ၍ တရားရုံးသို့ ဆင့်ခေါ်ပိုင်ခွင့် မရှိချေ။ အဆိုပါအမှုအား တရားရုံးများက ပြည်ထောင်စုအစိုးရ (Union Government) ၏ အချက်အလက် ထောက်ပံ့မှုများဖြင့် ဆုံးဖြတ်နိုင်ပါသည်။ သို့ရာတွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအား ၎င်းတာဝန်ထမ်းဆောင်နေစဉ်ကာလအတွင်း ပြစ်ဒဏ်စီရင်ချမှတ်နိုင်ခြင်း မရှိဘဲ ရာထူးမှ အနားယူချိန်မှသာ အဆိုပါအမှုအတွက် ၎င်းအား တရားစွဲဆိုနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ 

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအား ရာထူးမှဖယ်ရှားခြင်း

ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး၏ သက်တမ်းမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိသော်လည်း နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ သဘောဆန္ဒရှိသည့် ကာလအတွင်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ရသည်ဖြစ်၍ ယေဘုယျအားဖြင့် သမ္မတ သက်တမ်းအတိုင်း ၅ နှစ်တာကာလ ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦးအား အခြားပြည်နယ်တစ်ခု၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ်လည်း ပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်နိုင်သည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦးသည် အောက်ပါအချက် ၂ ချက်ကြောင့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရာထူးလစ်လပ်နိုင်ပါသည်-

• ‌ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ ပုဒ်မ ၁၅၆ အရ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုအပေါ် ကျေနပ်မှုမရှိပါက နိုင်ငံတော်သမ္မတက ခိုင်လုံသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားလျှင်။ 

• ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခွင့်တင်ပြလျှင်။

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရာထူးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ (အကျဉ်းချုပ်)

ပုဒ်မ ၁၅၃ ။ ပြည်နယ်တစ်ပြည်နယ်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦးရှိရမည်။

ပုဒ်မ ၁၅၄ ။ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာသည် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးထံတွင် တည်ရှိပြီး အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့်အညီ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဦးအား တာဝန်ပေးအပ်စေခိုင်းနိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၁၅၅ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအား နိုင်ငံတော်သမ္မတက လက်မှတ် ရေးထိုးအတည်ပြုခန့်အပ်ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၅၇ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အသက် ၃၅ နှစ်ပြည့်ပြီးသူ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားဖြစ်ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၅၈ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် သို့မဟုတ် အကျိုးအမြတ်ရရှိသော ရုံးဌာနတစ်ခုတွင် အလုပ်လုပ်နေသူ မဖြစ်စေရ။လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးဖြစ်ပါက အဆိုပါလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်သည် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့်နေ့မှစ၍ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲပြီးဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

ပုဒ်မ ၁၅၉ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတာဝန်ထမ်းဆောင်မည့်ပုဂ္ဂိုလ်သည် တာဝန်မထမ်းဆောင်မီ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခြင်း ပြုလုပ်ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၆၀ ။ နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ အခန်း(၂) တွင် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိသော အရေးပေါ်အခြေအနေတစ်ရပ်တွင် ပြည်နယ်တစ်ခုမှအုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ရပ်ဆိုင်းရန်အတွက် လိုအပ်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆပါက သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းချက်အချို့ ထုတ်ပြန်နိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၁၆၁ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နှင့် ပြစ်ဒဏ်လျှော့ပေါ့ပေးခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်နိုင်ခွင့်ရှိသည်။

ပုဒ်မ ၁၆၃ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ဤဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ အထူးအခွင့်အာဏာအသုံးပြုချိန်မှတစ်ပါး ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်သော ဝန်ကြီးများကောင်စီ (Council of Ministers) ထံမှ အကြံဉာဏ်ကို ရယူဆောင်ရွက် ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၆၄ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးများအား ခန့်အပ်ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၆၅ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်ရှေ့နေချုပ်အား ခန့်အပ်ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၆၆ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင် ချက်အားလုံးတွင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ အမည်နာမကို ဖော်ပြဆောင်ရွက်ရမည်။

ပုဒ်မ ၁၇၄ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အောက်လွှတ်တော် အစည်း အဝေးကျင်းပရန် ဆင့်ခေါ်ခြင်းနှင့် ရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ အောက်လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်း ခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၁၇၅ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အောက်လွှတ်တော်တွင် မိန့်ခွန်း ပြောကြားခြင်း၊ အောက်လွှတ်တော်သို့သဝဏ်လွှာပေးပို့ခြင်းတို့ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၁၇၆ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် အောက်လွှတ်တော်တွင် အထူး မိန့်ခွန်း ပြောကြားနိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၂၀၀ ။ အောက်လွှတ်တော်က အတည်ပြုတင်ပြသော ဥပဒေကြမ်း တစ်ရပ်အား ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက သဘောတူခြင်း၊ ပြန်လည်ပေးပို့ခြင်းနှင့်  နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ သဘောထားတောင်းခံရန် သီးသန့်ချန်ထားခြင်းတို့ ဆောင်ရွက် နိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၂၀၂ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်အရအသုံးခန့်မှန်းခြေ ငွေစာရင်းအား အောက်လွှတ်တော်၌ ရှင်းလင်းချပြနိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၂၀၃(၃) ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ ထောက်ခံချက်မပါရှိဘဲ မည်သည့်ထောက်ပံ့ငွေမှ ထုတ်ယူသုံးစွဲခွင့်မရှိ။

ပုဒ်မ ၂၀၅ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်၏ ခန့်မှန်းခြေအသုံး စရိတ်ရှင်းတမ်းအား အောက်လွှတ်တော်ရှေ့မှောက်တွင် ရှင်းလင်းချပြရမည်။

ပုဒ်မ ၂၁၃ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် တိကျသော အကြောင်းအရင်း တစ်ရပ်ရပ်အရ ညွှန်ကြားချက်များကို ရပ်ဆိုင်းနိုင်သည်။

ပုဒ်မ ၂၁၇ ။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီးများ ခန့်အပ်မှုအတွက် နိုင်ငံတော်သမ္မတထံသို့ အကြံဉာဏ်များပေး နိုင်သည်။ 

ပုဒ်မ ၂၁၉ ။ ခန့်အပ်ခံရသော ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော် တရားသူကြီး များသည် တာဝန်မထမ်းဆောင်မီ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ ရှေ့မှောက်တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုရမည်။

နိဂုံး

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများသည် နိုင်ငံတော်သမ္မတက အတည်ပြုရွေးချယ်ခန့်အပ်ထားသည့် ဂုဏ်သိက္ခာကြီးမားသူ၊ လူမှုနယ်ပယ်တွင် ထူးချွန်သူများဖြစ်ကြပြီး ပြည်နယ်အစိုးရနှင့် လွှတ်တော်တို့၏ ဆောင်ရွက်ချက် များကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် တည်ဆဲဥပဒေများနှင့်အညီ ဖြစ်စေရန်အတွက် ထိန်းကျောင်းပေးလျက်ရှိကြသူများဖြစ်ကြသဖြင့် ပြည်နယ်၏ အာဏာ ၃ ရပ် အပြန် အလှန်ထိန်းကျောင်းတည့်မတ်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ပြည်နယ်၏အကျိုးစီးပွားနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက်လည်းကောင်း အရေးပါသည့် အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက် ရှိကြသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြောင်း ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။

မှီငြမ်းကိုးကား

- T. Ramakrishnan (8 February 2022). House Will Create History if It Re-Adopts NEET Bill Today

- The Governors (Emoluments, Allowances and Privileges) Act, 1982

The Dismissal of Governors. The Hindu. 13

- https://www.india.gov.in/my-government/whos-who/lt-governors-administrators

- https://byjus.com/free-ias-prep/governor/

“မြေကြီးမှ ရွှေသီး” ဆိုသလို ဆန်စပါးသည် မြန်မာ့စီးပွားရေးအသက်သွေးခဲဖြစ်သည်။ ဆန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရေးကြီးဆုံး  အဓိကအစားအစာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သန်းပေါင်းများစွာသော လူများအတွက် အထူးသဖြင့် အာရှတိုက်ရှိ  အစားအစာများ၏ အဓိကအစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။ စပါးသည်   မြက်ပင်မျိုးဖြစ်သည်။ အများအားဖြင့် တစ်နှစ်ခံပင်မျိုးဖြစ်၍   အချို့အပူပိုင်းဒေသများတွင် နှစ်ကြာခံပင်မျိုးဖြစ်သည်။  ရုက္ခဗေဒပညာရှင်များက ယခုစိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နေကြသော စပါးမျိုးများသည်   ရှေးအခါက အရိုင်းပေါက်ခဲ့သောစပါးမျိုးမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟုဆိုသည်။   ရုက္ခဗေဒအလိုအရ စပါးသည် “အိုရီဇာ”မျိုးစုတွင်ပါဝင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်နေပြီး အမျိုးသားပြည်တွင်းအသားတင်ထုတ်လုပ်မှုတန်ဖိုး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းပါဝင်သည်။ နိုင်ငံတော်၏ တောတောင်ရေမြေရာသီဥတုအနေအထားသည် ကောင်းမွန်ပြီး    စိုက်ပျိုးမြေပေါကြွယ်ဝသည့်အလျောက် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဖြစ်သည့် ဆန်စပါးကို အဓိကစီးပွားရေးကဏ္ဍအဖြစ် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်။ ဆန်စပါးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏အဓိကစားနပ်ရိက္ခာဖြစ်သည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက မြန်မာနိုင်ငံတွင် စပါးစိုက်ဧက ဟက်တာငါးသန်းအထိရှိခဲ့ပြီး ထိုစဉ်က မြန်မာနိုင်ငံသည် နှစ်စဉ်ပြည်ပသို့ ဆန်တန်ချိန်သုံးသန်းတင်ပို့နိုင်ခဲ့ကာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆန်တင်ပို့မှု အများဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သော်လည်း စစ်ပြီးကာလတွင် ပြည်တွင်းမငြိမ်သက်မှုများကြောင့် စပါးစိုက်ပျိုးမှုလျော့နည်းခဲ့ရသည်။  ၁၉၆၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဆန်ထုတ်လုပ်မှုအနည်းငယ်  ပြန်လည်တိုးတက်လာခဲ့သည်။ စားရေရိက္ခာဖူလုံစေရန်နှင့် ဆန်တင်ပို့မှုတိုးတက်မြင့်မားလာစေရန် အထူးဆန်အထွက်နှုန်းအစီအစဉ်မှတစ်ဆင့် ဆန်နည်းပညာသစ်ကို  ၁၉၇၇-၁၉၇၈ ခုနှစ်မှစတင်မိတ်ဆက်စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ ဆည်မြောင်းတာတမံများ၊  ရေလှောင်ကန်များ ဆောက်လုပ်ပေးခြင်း၊  ရှိရင်းစွဲဆည်မြောင်းများ  ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရန်  ပြုပြင်ပေးခြင်း၊ မြစ်ရေတင်စက်များတည်ထောင်ခြင်းနှင့် အထူးသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေကို အာမခံချက်ပေးရန်မြေအောက်ရေကိုတူးဖော်ပေးခြင်း၊ နွေစပါးစိုက်ပျိုးခြင်း စသည်တို့ကြောင့် မြန်မာ့ဆန်စပါးလုပ်ငန်းသည် တိုင်းပြည်၏ဆန်ကုန်ထုတ်စွမ်းအားကို မြှင့်တင်ပေးသည့်ရလဒ်ကောင်းများကို   ရရှိခဲ့သည်။  မြန်မာနိုင်ငံတွင်    ပြည်တွင်းဈေးကွက်အကြိုက်စပါးမျိုး ၅၀ ခန့်နှင့် ပြည်ပဈေးကွက်အကြိုက် စပါးမျိုး ၂၀ ခန့်အပါအဝင် စပါးအမျိုးပေါင်း ၉၀ ကျော်ကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်။

ပေါ်ဆန်းဆန်အား ၁၉၉၇-၁၉၉၈ ခုနှစ်ခန့်က ရွှေဘိုမြို့နယ် သီးလုံးကျေးရွာရှိ တောင်သူတစ်ဦးက ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးကျောက်တန်းမြို့နယ်ရှိ  ဗုံလုံကျေးရွာမှ ပေါ်ဆန်းဘေးကြားစပါးမျိုးလေးပြည်ယူဆောင်ပြီး စမ်းသပ်စိုက်ပျိုးရာမှစတင်ခဲ့သည်။  စိုက်ပျိုးခါစတွင်  တောင်သူကြိုက်နှစ်သက်မှု  နည်းခဲ့သော်လည်း နှစ်အနည်းငယ်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ မိမိတို့ဒေသရေမြေရာသီဥတုနှင့်  ကိုက်ညီသဖြင့် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းခြင်း၊ အထွက်နှုန်းကောင်းခြင်း၊  ဆန်ထွက်ကောင်းခြင်း၊ စားသုံးမှုအရသာကောင်းခြင်းတို့ကြောင့်  အသုံးများပြီး    လူကြိုက်များလာခဲ့ရာ  တောင်သူအချင်းချင်းမျိုးဖလှယ်၍ စိုက်ပျိုးမှုမှာတစ်စတစ်စများလာခဲ့သည်။ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါးမျိုးကို   ရွှေဘိုမြို့နယ်တင်မကဘဲ ခရိုင်အတွင်းရှိ  ဝက်လက်၊ ရေဦး၊ ခင်ဦး၊ ဒီပဲယင်း စသည့်မြို့နယ်များအထိပါ   တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးလာကြပြီး ဈေးကွက်ဝင်မျိုးကောင်းမျိုးသန့်အဖြစ် ထင်ရှားလာကာ ၂၀၀၆-၂၀၀၇ ခုနှစ်ခန့်မှစ၍  မန္တလေးဈေးကွက်တွင်  “ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း”ဆိုပြီး   နေရာရလာခဲ့သည်။ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါးမျိုးသည်    မီးဒုန်းအုပ်စုဝင်ဖြစ်ပြီး သက်ကြီး၊  သက်လတ်၊ သက်လျင်ဟူ၍ သုံးမျိုးရှိသည့်အထဲမှ သက်လတ်ရာသီ စပါးရွှေဘိုပေါ်ဆန်းက ဈေးကွက်ဝင်  လူကြိုက်အများဆုံးဖြစ်သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် နိုင်ငံတော်၏   တတိယစပါးကျီတစ်ခုဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ ရွှေဘိုဒေသတွင် သဖန်းဆိပ်ဆည်ရေဖြင့် စပါးစိုက်လယ်ဧက ၄ ဒသမ ၄ သိန်းခန့်ရှိရာ မိုးရေချိန် လက်မ ၄၀ ရှိသည့်အတွက်  အထွက်နှုန်းနှင့်အရည်အသွေးကောင်းမွန်သည့်  ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါးတိုးတက်စိုက်ပျိုးလာကြသည်ကို စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၏  စာရင်းများအရသိရှိရသည်။ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါးသည်   ရွှေဘိုဒေသ၏   ရေမြေရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီခြင်း၊ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များ ထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးလာနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် တင်ပို့ရောင်းချသူများအနေဖြင့် ပြည်တွင်းဈေးကွက်သာမက ပြည်ပဈေးကွက်များအထိ ထိုးဖောက်ချဲ့ထွင်နိုင်ရန်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။  ထိုသို့ ပြည်ပဈေးကွက်ရရှိရေး အတွက်လည်း ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့်  အထွက်နှုန်းကောင်းသော၊ အရည်အသွေးကောင်းသော မျိုးကောင်းမျိုးသန့် စပါးများရွေးချယ်စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ဈေးကွက်ခိုင်မာသော စပါးမျိုးပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးခြင်း၊ GAP စနစ်ဖြင့် စနစ်တကျစိုက်ပျိုးခြင်း   အစရှိသည့် နည်းလမ်းများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြသည်။

ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းစပါးနှင့်ဆန်၏ထူးခြားကောင်းမွန်သည့် လက္ခဏာများသည် ဒေသ၊ ရေမြေရာသီဥတုနှင့်ကိုက်ညီသည့်အတွက်   စပါးအထွက်ကောင်းခြင်း၊ အလေးချိန်စီးပြီး အနှစ်ပြည့်ဝခြင်း၊ စပါးပေါ်ချိန်မှစ၍  သိုလှောင်ချိန်ကာလများအထိ ဈေးကွက်ခိုင်မာပြီး ဈေးကောင်းရခြင်း၊ ဆန်ထွက်ကောင်းပြီး ဆန်အရည်အသွေးနှင့်   ဆန်သားကောင်းမွန်ခြင်း၊ စပါးရိတ်ချိန်တွင် အစေ့ကြွေကျမှုနည်း၍ လေလွင့်မှုသက်သာခြင်း၊    အိုးတက်ခြင်း၊  အနံ့မွှေးပြီးနူးညံ့ခြင်းတို့ကြောင့် စားကောင်းသည့်ဆန်ဖြစ်သည်။

၂၀၁၁ ခုနှစ်၌  ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ ဟိုချီမင်းမြို့၌ကျင်းပခဲ့သော  အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆန်စပါးညီလာခံတွင်   မြန်မာနိုင်ငံမှ ထုတ်လုပ်သည့်   ရွှေဘိုပေါ်ဆန်း သည် “ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံးဆန်(World Best Rice)”အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ အရှေ့တောင်အာရှ ဆန်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံများတွင် အကောင်းဆုံးသောအရည်အသွေးများနှင့်ထိပ်တန်းဆန်များ ကိုယ်စီပိုင်ဆိုင်ထားကြသည့်အနက် မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း   ပါဝင်လာခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုင်းမှစံပယ်နံ့မွှေးသော Hom Mali ဆန်၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ Malys Angkor ဆန်၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ ST24 ဆန်များနည်းတူ မြန်မာနိုင်ငံမှ  ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းကလည်း ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံးဆန်အဖြစ် ရပ်တည်လာခြင်းဖြစ်ရာ  မိမိတို့၏ဆန်အရည်အသွေးကို   မပြတ်မြှင့်တင်နေရန်နှင့် အကောင်းဆုံးဆန်စပါးမျိုးသစ်များ ထပ်မံထွက်ပေါ်လာစေရန်လည်း ကြိုးပမ်းနေကြရမည်ဖြစ်သည်။ ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းကို ပြည်တွင်းဈေးကွက်တွင်  အများဆုံးရောင်းချရပြီး ပြည်ပဈေးကွက်တွင်လည်း “မြန်မာ့ပုလဲ” အမည်ဖြင့် ရောင်းချလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။

ရွှေဘိုပေါ်ဆန်းဆန်ကို  အသေးစိတ်တိကျသော  သီးခြားအရည်အသွေးများ၊ နာမည်ဂုဏ်သတင်း သို့မဟုတ်  ထူးခြားသော အသွင်အပြင်လက္ခဏာရှိသည့် အချို့သော တိုင်းပြည်၊ ဒေသ သို့မဟုတ် တိုင်းဒေသကြီး/ ပြည်နယ်များမှလာသော ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းများအပေါ်  ပထဝီဝင်ဒေသဆိုင်ရာညွှန်းဆိုမှုအတွက်  သိသာထင်ရှားစေသည့်   အထောက်အထားလက်မှတ်တစ်ခုဖြစ်သော Geographical Indication(GI) ရရှိရေးအတွက်  အဖွဲ့အစည်းအဆင့်ဆင့်ဖွဲ့စည်း၍ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ၊ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် စုပေါင်းအကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။  အဆိုပါ အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်သည် ပုံမှန်အားဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင်ရောင်းချသော   ကုန်ပစ္စည်းများအတွက်   ဈေးကွက်တန်ဖိုးကို တိုးပွားစေပြီး   ၎င်းထုတ်ကုန်များ၏ အရည်အသွေးကြောင့် စားသုံးသူများ၏ အသိအမှတ်ပြုမှုကို   တည်ဆောက်နိုင်ခြင်းဖြင့်  ဒေသထုတ်ကုန်များ၏ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ကိုကာကွယ်ပေးကြောင်း   သိရှိရသည်။

မြန်မာ့ဆန်ကို  ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်တွင် ဈေးကွက်ဝေစုပိုမိုရရှိနိုင်ရန် စပါးစတင်စိုက်ပျိုးချိန်တွင် GAP စနစ်များဖြင့်စိုက်ပျိုးခြင်းမှစတင်ကာ ဓာတ်မြေဩဇာကျွေးခြင်း၊ စပါးအထွက်နှုန်းကောင်းစေရန်နှင့်  ဆန်အရည်အသွေးမြင့်မားစေရန် အချိန်မီရိတ်သိမ်းခြင်း၊    ရိတ်သိမ်းချိန်လွန်နည်းပညာများဖြစ်သည့် စပါးအခြောက်ခံခြင်း၊ စပါးသန့်စင်ခြင်း၊ သိုလှောင်ခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း၊ အရည်အသွေးစစ်ဆေးခြင်း၊ ဖြန့်ချိခြင်းနှင့်ကြိတ်ခွဲခြင်း စသည့်အဆင့်တိုင်းတွင် ဈေးကွက်ဝင်ဖြစ်စေရေးတို့ကို နိုင်ငံတကာကသတ်မှတ်ထားသောအဆင့်မီနေရန်   ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်    မွေးမြူရေးကိုအခြေခံသည့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုကို  ခေတ်မီနည်းစနစ်များဖြင့် ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်ပြီး    အခြားစီးပွားရေးကဏ္ဍများကိုလည်း   ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင်တည်ဆောက်ရေးသည် နိုင်ငံတော်၏ ဦးတည်ချက်(၉)ရပ်တွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲက “မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်   နိုင်ငံစီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက်   ပြည်ပပို့ကုန်တိုးမြှင့်တင်ပို့နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်သွားရမည်ဖြစ်ရာ အရည်အသွေးနှင့်အထွက်နှုန်း   ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ဆန်စပါးတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရေးနှင့် ပြည်ပသို့ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ရေးကို ဦးစားပေးလုပ်ငန်းတစ်ခုအနေဖြင့်  ဆောင်ရွက်သွားကြရန်”လိုအပ်ကြောင်းကို  “မြန်မာ့ဆန်စပါးညီလာခံ ၂၀၂၂”ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် “မိမိတို့နိုင်ငံမှထုတ်လုပ်သည့် ဆန်နှင့်ပဲများသည် ဈေးကွက်ရရှိပြီးဖြစ်သဖြင့် ယခုထက်အရည်အသွေး  ပိုမိုကောင်းမွန်သည့်   ဆန်နှင့်ပဲများတင်ပို့နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊  ဥပမာအားဖြင့် ဂုဏ်သတင်းရှိပြီးဖြစ်သည့် ပေါ်ဆန်းမွှေးဆန် ရောင်းအားမြှင့်တင်ရန်လိုကြောင်း”ကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး  မင်းအောင်လှိုင်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်  ဇန်နဝါရီလ ၁၇ ရက်တွင်ကျင်းပသည့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့အစည်းအဝေး   အမှာစကားပြောကြားရာတွင် ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုသို့ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း အရည်အသွေးနှင့်အထွက်နှုန်းပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ဆန်စပါးတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးပြီး အရည်အသွေးမြင့် မြန်မာ့ဆန်များပြည်ပသို့ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ရေး၊ ကမ္ဘာ့ဆန်တင်ပို့သည့်  ထိပ်တန်းနိုင်ငံနေရာသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိရေးနှင့် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရရှိရေး တို့အတွက်   ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်များ၊ တောင်သူများနှင့် အစိုးရဌာနဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားကြရမည်ဖြစ်ပါကြောင်း တိုက်တွန်း ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။    ။

Source: Myawady Web Portal

သစ်သီးများတွင်  ဗီတာမင်၊  သတ္တု ဓာတ်၊ အမျှင်ဓာတ်နှင့်ရေဓာတ်များ ကြွယ်ဝပြီး  အင်တီအောက်စီးဒင့်အများအပြားပါဝင်သဖြင့် ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးများရှိသည်။ သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ ရှိသူများအပါအဝင်   လူတိုင်းနီးပါးသည် သစ်သီးများစားခြင်းမှ     အကျိုးကျေးဇူး များရရှိနိုင်ပါသည်။ သစ်သီးအားလုံးတွင် Fructose  နှင့်  Glucose   သဘာဝသကြားဓာတ်အမျိုးအစား  နှစ်မျိုးပါဝင်သည်။  သကြားဓာတ်တစ်ခုချင်းစီ၏ပါဝင်မှုအချိုးအစားမှာ ကွဲပြားသော်လည်း သစ်သီးအများစုတွင် Glucose တစ်ဝက် နှင့်  fructose  တစ်ဝက်ခန့် ပါဝင်သည်။  Glucose  သည်  သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို    မြင့်တက်စေသဖြင့်  ခန္ဓာကိုယ်က အင်ဆူလင်အကူအညီဖြင့် ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုတွင် အသုံးပြုရသည်။ Fructose သည် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို မတိုးမြင့်စေ ဘဲ အသည်းတွင်ဖြိုခွဲ၍ စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်သည်။

သရက်သီးနှင့် ဖရဲသီးအပါအဝင် အလွန်ချိုသောသစ်သီးများတွင် သဘာဝအတိုင်း သကြားပါဝင်မှုမြင့်မားသည်။    သို့သော် ယေဘုယျအားဖြင့်  သစ်သီးများသည် အချိုပါသော အစားအစာများထက် သကြားပါဝင်မှုနည်းသည်။  သစ်သီးများ တွင် ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အာဟာရဓာတ်များ၊  ဗီတာမင်၊ အမျှင် ဓာတ်၊   သတ္တုဓာတ်နှင့်   ရေဓာတ်များ ပါဝင်သောကြောင့် ပြုပြင်ပြီး သကြား များပါရှိသော  သရေစာများထက်  ပိုမိုကောင်းမွန်သည်။  သွေးချိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများသည်   သကြားပါဝင်မှုမြင့်မားသောသစ်သီးအများစုကို   ရှောင်စားရန်လိုအပ်သည်။  သွေးချိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများ သရေစာအဖြစ်  ရွေးချယ်စားသုံးနိုင်သည့် သကြားပါဝင်မှုအနည်းဆုံးသစ်သီးများမှာ လိမ္မော်သီး၊  သံပရာသီး၊ ဂရိတ်ဖရုသီး၊  မာလကာသီး၊  ထောပတ်သီး၊ ဆီးသီး၊ မက်မွန်သီး၊ ကီဝီသီး၊ ပန်းသီးစိမ်း၊ သင်္ဘောသီး၊  ဖရဲသီး၊   သခွားမွှေးသီးနှင့်ဘယ်ရီသီးများဖြစ်ပြီး  ကယ်လိုရီပါဝင်မှု လည်းနည်းသောကြောင့် ကျန်းမာသော ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းထားနိုင်သည်။

Citrus fruits ခေါ် သံပရာသီး၊ သံပရိုသီး၊ လိမ္မော်သီးနှင့်ဂရိတ်ဖရုသီး သံပရာသီးတစ်လုံးတွင်  သကြား  ၁ ဂရမ်၊  သံပရိုသီးတစ်လုံးတွင် သကြား  ၂ ဂရမ်၊ လိမ္မော်သီး  ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား ၉  ဂရမ်၊  ဂရိတ်ဖရုသီး   ၁၀၀  ဂရမ်တွင် သကြား ၆ ဒသမ ၇ ဂရမ်ပါဝင်ပြီး ဗီတာမင် C ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သောကြောင့် ကိုယ်ခံ အားစနစ်ကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်သည်။သစ်သီး၏အကျိုးပြုဇီဝဒြပ်ပေါင်းများစွာစုစည်းထားသောနေရာဖြစ်သည့်  Citrus fruits ပေါ်ရှိ အဖြူရောင်အလွှာနှင့် အမြှေး ပါးများကိုစားခြင်းသည် ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သည်။ သံပရာသီးများသည် စားသုံးရန်အလွန်ချဉ်သော်လည်း လူ အများစုသည်  သံပရာရည်   သို့မဟုတ် သံပရိုရည်ကို တခြားသကြားဓာတ်ပါသောဖျော်ရည်များအစား သောက်ရန်နှစ်သက်ကြသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ အသုပ်များတွင် ညှစ်ထည့်ပြီး စားနိုင်သည်။ Citrus zest ခေါ်  သံပရာသီးအပြင်ဘက်ရှိ  အခွံ၏ မွှေးကြိုင်သောအနံ့ကြောင့် ဖျော်ရည်များနှင့်ဟင်းများတွင်   ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်အဖြစ်နှင့်  ဟင်းအရသာများအတွက် ထည့်သွင်းအသုံးပြုနိုင်သည်။ လိမ္မော်သီးများကို အမြွှာလိုက်စားခြင်းကဖျော်ရည်သောက်ခြင်းထက် အမျှင်ဓာတ်များစွာရနိုင်သည်။ ဂရိတ်ဖရုသီးတွင်အမျှင်ဓာတ်များကြွယ်ဝစွာပါဝင်ပြီး အသီးလွှာနှင့်အမြှေးပါးများသည်ချဉ်၍  အခွံ မှာ အနည်းငယ်ခါးသည်။

မာလကာသီး

မာလကာသီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား၈ ဒသမ ၉ ဂရမ်ခန့်ပါဝင်ပြီး ဗီတာမင်C၊ ပိုတက်ဆီယမ်နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများပါဝင်သည်။   မာလကာသီးသည်   အမျှင်ဓာတ်များ  အံ့မခန်းကြွယ်ဝသောကြောင့်   သကြားဓာတ်စုပ်ယူမှုကိုနှေးကွေးစေပြီး သွေးတွင်းသကြားဓာတ် ပမာဏကို ထိန်းချုပ်နိုင်သည်။

ထောပတ်သီး

ထောပတ်သီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား  သုည ဒသမ  ၆၆  ဂရမ်သာ ပါဝင်သဖြင့်  သကြားမပါသလောက်ဖြစ်ပြီး   ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော monounsaturated fatty acids (oleic acid) နှင့်  အမျှင်ဓာတ်များပါရှိသည်။   ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ပါဝင်မှုနည်းပြီး   အင်ဆူလင်အာရုံခံနိုင်စွမ်းကို     တိုးမြင့်စေနိုင်သောကြောင့်   သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ပမာဏကို ထိန်းညှိပေးနိုင်သည်။

ဆီးသီး

လတ်ဆတ်သော   ဆီးသီးတစ်လုံးတွင် သကြား ၆ ဂရမ်ပါရှိသည်။ ချိုသော်လည်း ကယ်လိုရီနည်းသော ဆီးသီးများသည်အမျှင်ဓာတ်ပါဝင်မှုမြင့်မားသောကြောင့်ဗိုက်ပြည့်သည့်ခံစားမှုရစေပြီး   ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။    အထူးသဖြင့် ပျော်ဝင်နိုင်သောအမျှင်ဓာတ်သည် အစာခြေချိန်တွင် ဂျယ်အဖြစ်ပြောင်းလဲကာ အစာခြေခြင်းကို နှေးကွေးစေနိုင်သည်ဟု အမျိုးသားဆေးပညာစာကြည့်တိုက်မှ သိရသည်။ ဆီးသီးတွင် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများနှင့်    တခြားအကျိုးပြုအပင်ဒြပ်ပေါင်းများပါရှိသည်။

မက်မွန်သီး

မက်မွန်သီး  ၁၀၀  ဂရမ်တွင် သကြား ၇ ဒသမ ၉  ဂရမ်ပါဝင်ပြီး  အသားနှင့် အခွံနှစ်မျိုးစလုံးသည် အင်တီအောက်စီးဒင့်နှင့်    ရောင်ရမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်သည့် အာနိသင်ရှိကြောင်း သုတေသနပြုချက်များမှတွေ့ရှိခဲ့သည်။ အရသာရှိပြီး အရည်ရွှမ်းသောမက်မွန်သီးတွင် တခြားအစေ့ပါသော   အသီးများထက်   အမျှင်ဓာတ်၊ ဗီတာမင် C နှင့် ပိုတက်ဆီယမ်တို့ ပိုမိုပါဝင်သည်ဟု အစားအသောက်ပညာရှင်များ ကဆိုသည်။    မက်မွန်သီးတစ်လုံးသည် ၁၀၀ ဂရမ်ခန့်ရှိပြီး   စူပါမားကက်တိုင်းတွင်  ဝယ်ယူရရှိနိုင်သဖြင့်   တစ်နေ့လျှင် တစ်လုံးခန့်စားသုံးရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။

ကီဝီသီး

ကီဝီသီး     အနေတော်တစ်လုံးတွင်သကြား  ၇  ဂရမ်ပါဝင်၍  ဗီတာမင် C အကြွယ်ဝဆုံးအသီးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင် E လည်း ပါဝင်သောကြောင့် အရေပြား ကျန်းမာရေးအတွက် အစွမ်းထက်သည်။ မျက်စိကျန်းမာရေးအတွက်  အကျိုးပြုသော အင်တီအောက်စီးဒင့် Lutein ပါဝင်ပြီး အမျှင်ဓာတ်လည်း ကြွယ်ဝသည်။ တစ်နေ့လျှင် ကီဝီသီးနှစ်လုံးစားခြင်းသည် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကိုသက်သာစေရန် သင့်လျော်သော    အစားအသောက်ကုသမှုတစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း  လေ့လာမှုများအရ  တွေ့ရှိခဲ့ သည်။

ပန်းသီးစိမ်း

ပန်းသီးစိမ်း ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား၉ ဒသမ ၅၉ ဂရမ်မှ ၁၁ ဂရမ်ခန့်ပါဝင်ပြီး အနီရောင်ပန်းသီးထက် သကြားဓာတ် နည်းသည်။အမျှင်ဓာတ်နှင့် ဓာတ်တိုး ဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်ပြီး ဗီတာမင်A၊ C၊ E၊ K၊  B-complex၊  ကယ်လ်စီယမ်၊ သံ၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊  မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့်ကြေးနီတို့ပါဝင်သည်။

သင်္ဘောသီး

 သင်္ဘောသီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား ၇  ဒသမ ၈  ဂရမ်ပါဝင်ပြီး   မဂ္ဂနီဆီယမ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊  ဖောလိတ်၊   Lycopene၊ ဗီတာမင် A၊ C၊ E၊ K နှင့် ဘီတာကယ်ရိုတင်း တို့ပါဝင်သည်။  အစာအိမ်ကျန်းမာရေး အတွက် အမျှင်ဓာတ်နှင့်နှလုံးကျန်းမာရေး အတွက် ပိုတက်ဆီယမ်တို့ပါရှိသည်။သင်္ဘောသီးတွင်    ကျန်းမာရေးအကျိုး ကျေးဇူးများရှိသောကြောင့်  Fruit of long life   (အသက်ရှည်စေသောအသီး) ဟုခေါ်ကြသည်။

ပင်မှည့်သီး

ပင်မှည့်သီးသည် မွှေးကြိုင်ချိုမြိန်သောအရသာရှိပြီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား ၁၁ ဂရမ်ခန့်ပါရှိသည်။ ဗီတာမင် A၊ ဗီတာမင် B2၊ ဗီတာမင် C၊ သံ၊  မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့်ပိုတက်ဆီယမ်ဓာတ်များ၊   အမျှင်ဓာတ်နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ ကြွယ်ဝသည်။    ကယ်လိုရီနည်းပြီး    အာဟာရ ဓာတ်များပြည့်ဝသော သရေစာဖြစ်သည်။ တခြားသစ်သီးဖျော်ရည်များတွင် အနံ့မွှေးလာစေရန်ထည့်လေ့ရှိသော  အသီးဖြစ်သည်။

ဖရဲသီး

ဖရဲသီးတစ်ခွက်တွင် သကြား ၉ ဂရမ် ပါဝင်ပြီး သွေးပေါင်ချိန်လျော့ကျမှုနှင့် လေဖြတ်နိုင်ခြေကိုလျှော့ချပေးသည့် အနီ ရောင်ခြယ်ပစ္စည်းနှင့် အစွမ်းထက်သော ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း lycopene  ပါဝင်သည်။ ပိုတက်ဆီယမ်နှင့်မဂ္ဂနီဆီယမ် တို့လည်း ကြွယ်ဝစွာပါရှိသောကြောင့် နှလုံးကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူပြုသည်။ ရေဓာတ်နှင့်  Electrolytes   ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သောကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ကို ရေဓာတ်ဖြည့်တင်းပေးနိုင်သည်။  ဖရဲသီး ကဲ့သို့ အရွယ်အစားကြီးသောအသီးများကို  ပိုင်းဖြတ်ပြီး ရေခဲသေတ္တာထဲတွင်  သိမ်းဆည်းထားခြင်းဖြင့်  သရေစာအဖြစ် အလွယ်တကူစားသုံးနိုင်သည်။

သခွားမွှေးသီး

သခွားမွှေးသီးတစ်ခွက်တွင်  သကြား၁၂ ဂရမ်နှင့် ဗီတာမင် A မြင့်မားစွာ ပါဝင်သောကြောင့်     မျက်စိကျန်းမာရေးနှင့်ကိုယ်ခံအားအတွက်    အရေးကြီးသောအာဟာရပမာဏ၏   ၄၀  ရာခိုင်နှုန်းကိုထောက်ပံ့ပေးနိုင်သည်။ နေ့စဉ် ဗီတာမင် C  လိုအပ်ချက်၏   သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်လည်း ပါဝင်သည်။

ဘယ်ရီသီးများ

စတော်ဘယ်ရီ၊ ရက်စ်ဘယ်ရီ၊ ဘလက်ဘယ်ရီ၊ ခရင်မ်ဘယ်ရီ စသည့်ဘယ်ရီသီးများတွင် သကြားပါဝင်မှုနည်းပြီး ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သည်။ စတော်ဘယ်ရီ ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား ၅ ဒသမ ၁ ဂရမ်ပါရှိပြီး အမျှင်ဓာတ်နှင့် ဗီတာမင် C မြင့်မားသည်။ ရက်စ်ဘယ်ရီသီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား  ၄  ဒသမ ၅  ဂရမ်နှင့် ဘလက်ဘယ်ရီသီး ၁၀၀ ဂရမ်တွင် သကြား ၄  ဒသမ  ၉ ဂရမ်ပါရှိသည်။  လတ်ဆတ်သော  ခရင်မ် ဘယ်ရီသီး  ၁၀၀   ဂရမ်တွင်    သကြား
၃ ဒသမ ၄ ဂရမ်သာပါဝင်သည်။   ခရင်မ် ဘယ်ရီသီးတွင်ရှိသော ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် ၏သုံးပုံတစ်ပုံခန့်သည် အမျှင်များဖြစ်ပြီး    အစာကြေရန်ခက်ခဲသောကြောင့် အစားအစာများကို  ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ချောမွေ့ စွာဖြတ်သန်းနိုင်ရန်    ကူညီပေးသည်။ ဆာလောင်မှုနှင့် သွေးတွင်းသကြားဓာတ် ကို   ထိန်းချုပ်ရန်လည်း  ကူညီပေးသည်။ လတ်ဆတ်သောခရင်မ်ဘယ်ရီသီးများကို စားသုံးရန် အချဉ်ဓာတ်လွန်ကဲလွန်းသော် လည်း ဗီတာမင် C နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင် ပစ္စည်းများပါဝင်သောကြောင့်   အရသာရှိသော ဖျော်ရည်များ၊ အသုပ်များ  သို့မဟုတ်  Oatmeal   နှင့်   ဒိန်ချဉ်တို့တွင် ထည့်သွင်းစားသုံးနိုင်သည်။

သွေးချိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများ    အပါအဝင်  လူတိုင်းနီးပါးသည်  သစ်သီးများစားခြင်းဖြင့်   အကျိုးကျေးဇူးများရရှိနိုင်သည်။ သစ်သီးများသည် မျှတပြီး ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော စားသောက်မှုအစီအစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတွင် ပါဝင်သင့်သည်။ ရောဂါကာကွယ်ရေးနှင့်ထိန်းချုပ်ရေးစင်တာ(CDC)မှ သုတေသနပြုချက်အရ အရွယ်ရောက်ပြီးသူများသည် တစ်နေ့လျှင်   အသီးအနှံတစ်ခွက်ခွဲမှ   နှစ်ခွက်အထိ စားသုံးသင့်သည်ဟု အကြံပြုထားသည်။ ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးများရှိသော်လည်း တစ်ကြိမ်တည်းတွင် အသီးများများစားခြင်းသည် ကယ်လိုရီလွန်ကဲ စွာစားသုံးမှုကို  ဖြစ်စေနိုင်သောကြောင့်  လူတစ်ဦးသည် အစာစားတိုင်းတွင် သကြားဓာတ်နည်းသော  သစ်သီးများကို  ပေါင်းစပ်စားသုံးနိုင်သည်။ သကြားဓာတ်နည်းသောသစ်သီးများကို သရေစာအဖြစ် အလွယ်တကူပြုလုပ်နိုင်သည်။ သကြားပါဝင်မှုမြင့်မားသော ဖျော်ရည်များသောက်မည့်အစား သံပရာသီးတစ်ဝက်ကို ရေထဲသို့ညှစ်ထည့်သောက်ခြင်း   သို့မဟုတ် သံပရာသီးဖျော်ရည်သောက်ခြင်းသည် လန်းဆန်းစေသော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ သွေးချိုဆီးချိုရောဂါရှိသူများအနေဖြင့် စားသင့်သည့်အသီးအနှံပမာဏအကြောင်းကို ဆရာဝန် သို့မဟုတ် အစားအသောက်ပညာရှင်နှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်၍ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်စေရန် ရွေးချယ်နိုင်ပါကြောင်း   ရေးသားတင်ပြလိုက်ရပါသည်။