(The Tribune, ဇူလိုင် ၄)
ကြာသပတေးနေ့ (ဇူလိုင် ၃) က အိန္ဒိယ၏ ပထမဆုံးဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ဂါနာပါလီမန်တွင် မိန့်ခွန်း ပြောကြားရာ၌ ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ထည့်သွင်း ပြောကြား သွားခဲ့ပါသည်။
မိုဒီသည် နှစ်နိုင်ငံ၏ ကိုလိုနီစနစ်၏ ကောင်းမွေ ဆိုးမွေများ၊ နိုင်ငံနှစ်နိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရက် အစဉ်အလာ များကို ပြန်ပြောင်းမျှဝေ၍၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအုပ်ချုပ်မှုပြုပြင်ပြောင်းလဲရန်၊ ယုံကြည်စိတ်ချရလောက် သည်အထိ အားကျိုးမာန်တက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရကြောင်း “ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းအရေး မပါပဲ တိုးတက်မှု ရရှိနိုင်မှာမဟုတ်”ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၎င်းမိန့်ခွန်းပြောကြားစဉ် မကြာခဏ လက်ခုပ် လက်ဝါး တီး၍ အားပေးကြကြောင်း၊ ဂါနာ၏ ပထမဆုံးသော သမ္မတ Kwame Nkrumah ပြောကြားချက်ကို ညွှန်းဆို၍ မိုဒီက “မိမိတို့၏ စည်းလုံးမှု ပင်ကိုယ် စွမ်းအားသည်၊ မိမိတို့ကို ကွဲပြား စေလိုသော ဩဇာ အာဏာ လွှမ်းမိုးခြင်းထက် စွမ်းအား ပိုမိုကြီးမားပါသည်”ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ကမ္ဘာ့ဖြစ်စဉ်များ အလျှင်အမြန် ပြောင်းလဲနေပါကြောင်း မိုဒီက “ကမ္ဘာ့ အုပ်ချုပ်မှု အစဉ် ပြောင်းလဲနေသည့် အခြေအနေတွေက ယုံကြည်စိတ်ချရရန်လိုကြောင်းပြီး ထိရောက်သည့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုဖြစ်ရန်လိုပါသည်” ဟု ပြောကြားပါသည်။
စီးပွားရေး တိုးတက်မှု အလျင်မြန်ဆုံးသောနိုင်ငံအနေဖြင့် ဂျာမနီနိုင်ငံကိုကျော်လွန်၍ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး တွင် တတိအဆင့်ကို ရောက်ရှိခဲ့သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ကူးပြောင်းရောက်ရှိလာမှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဝန်ကြီးချုပ် က “အားကောင်းလာသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့တည်ငြိမ်ရေးနှင့် သာယာဝပြောရေးမှာ ပါဝင် ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ပါသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
မိန့်ခွန်းပြောကြားစဉ်အတွင်း ဂါနာသမ္မတ John Mahama နှင့် ဂါနာနိုင်ငံ၏ ရိုသေလေးစားထိုက် သည့် ဂါနာနိုင်ငံ၏ ဘွဲ့ထူးဂုဏ်ထူးရရှိခဲ့သူများကို ကျေးဇူးတင်ရှိကြောင်း “မိမိတို့အနေဖြင့် ဒီမိုကရေစီ သည် စနစ်တစ်ခုမျှသာမဟုတ်ပဲ၊ မိမိတို့၏ အခြေခံတန်ဖိုးများ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်”ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အလားတူ အိန္ဒိယနှင့် ဂါနာတို့ ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ထိခိုက် ခံစား ခဲ့ရသည့် သမိုင်းကြောင်းများကို ပြောကြားခဲ့ပြီး၊ ကိုလိုနီစနစ်၏ စိန်ခေါ်မှုများသည် မပြီးဆုံးသေး ကြောင်း၊ ပုံသဏ္ဍန်အရသာ ပြောင်းလဲနေခြင်းဖြစ်ပါကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
ယနေ့အစောပိုင်းက အိန္ဒိယနှင့် ဂါနာတို့၏ ဆက်ဆံရေး မြှင့်တင်ရန် ကဏ္ဍစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ကို သဘောတူညီမှုရရှိခဲ့ကြပါသည်။ မိုဒီနှင့် မဟာမာ တို့သည် ကုလသမဂ္ဂပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး ကိစ္စ၊ ကမ္ဘာ့အရေးပေါ်၌ ဘက်စုံ အကျိုးရှိစေမည့်ကိစ္စများကိုပါ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါသည်။ မိုဒီက ပါဟယ်ဂမ် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ထောက်ခံခဲ့မှုနှင့် ကမ္ဘာ့အကြမ်းဖက် တိုက်ဖျက်ရာတွင် အားကောင်းလာစေသည့် နှစ်ဖက်သဘောတူညီခဲ့ခြင်းတို့အတွက် မဟာမာကို ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးတို့တွင် အားကောင်းခိုင်မာသည့် မိတ်ဖက်ဖြစ်လာစေရေး၊ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ သက်တမ်းတစ်ခု တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရခြင်း၊ ဂါနာနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ကို ဓနသဟာယ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်အဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းစသည့် နိုင်ငံတကာမျက်နှာစာ တွင် ကြီးထွားလာနေသည့် ဂါနာ၏ ပုံရိပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ဝန်ကြီးချုပ်က ချီးကျူးစကားဆိုခဲ့ပါသည်။
ဒီမိုကရက်တန်ဖိုးအပေါ် ကတိကဝတ်များ၊ ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်း အချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် စဉ်ဆက်မပြတ် တိုးတက်မှုနှင့် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးတို့အပေါ် ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး၏ အမြင် အသီးသီး ကို ဖလှယ်ခဲ့ကြပါသည်။
ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ၊ စံနှုန်းသတ်မှတ်မှုဆိုင်ရာ၊ အာယုဗေဒဆိုင်ရာနှင့် တိုင်းရင်းဆေးနှင့် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန အချင်းချင်း ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်မှု ယန္တယား ပူးတွဲကော်မရှင်ထူထောင်ရေး တို့ အတွက် နားလည်မှုစာချွန်လွှာ လေးခု လက်မှတ်ရေးထိုး လဲလှယ်ခဲ့ကြပါသည်။
၁၉၉၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအဖြစ် အနောက်အာဖရိကရှိ အလျင်မြန်ဆုံး စီးပွားရေး တိုးတက် လျက်ရှိသည့် ဂါနာနိုင်ငံသို့ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဂါနာနိုင်ငံ၏ ကြီးမားသော ပို့ကုန်ဈေးကွက်ကြီးဖြစ်ကာ၊ ဂါနာ၏ ရွှေထည် ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အိန္ဒိယ နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ပါသည်။ ထို့နောက် မိုဒီသည် ထရီနီဒက်နှင့် တိုဘာဂိုနိုင်ငံသို့ ၎င်း၏ကိုးရက်ကြာ ငါး နိုင်ငံ အလည်အပတ် ခရီးစဉ်၏ ဒုတိယခြေလှမ်းအဖြစ် သွားရောက်မည်ဖြစ်ပါသည်။
ကိုးကား- The Tribune
ဘာသာပြန်ဆိုသူ- ဦးခိုင်ထွဋ်လှ